EDUCACIÓN E COMPETENCIAS

IMPLICACIÓNS NOS PROCESOS DE ENSINANZA-APRENDIZAXE

ENSINAR POR COMPETENCIAS

Que son as CCBB ?

Que repercusións supoñen as CCBB na práctica docente e nos centros educativos?

Como aparecen as CCBB nos deseños curriculares?

Saber máis?

Programar por competencias?Exemplificacións

QUE SON AS CCBB?QUE SON AS CCBB?

COMPETENCIA“Saber facer” nun

determinado contexto

COÑECEMENTOSConceptuaisProcedementais

CAPACIDADES

HABILIDADES

QUE SON AS CCBB?QUE SON AS CCBB?

Capacidade de poñer en práctica de forma integrada:

Coñecementos Habilidades

Actitudes - (En contextos e situacións diversas)

CAPACIDADE, HABILIDADE, COMPETENCIA

HABILIDADE: Capacidade de dar resposta a unha demanda puntual

CAPACIDADE: Operación que non se refire a unha situación concreta,

independente do contexto

COMPETENCIA: Capacidade de xestionar globalmente unha situación

COMPETENCIAS E OBXECTIVOS

Semellanzas- Son metas, máis ou menos amplas.

- Enúncianse en termos de condutas a acadar polo alumnado (p. e. “ser capaz de explotar a información).

DiferenzasAs competencias:

- Integran coñecementos, habilidades, actitudes.

- Execútanse na acción.

- Relaciónanse con problemas ou situacións complexas da vida.

ESTRUCTURA INTERNA DUNHA COMPETENCIAESTRUCTURA INTERNA DUNHA COMPETENCIA

UNHA COMPETENCIA SUPÓN:

COÑECEMENTOS (CONCEPTOS, PROCEDEMENTOS)

HABILIDADES COGNITIVAS

HABILIDADES PRÁCTICAS

ACTITUDES

EMOCIÓNS

VALORES E MORAL

MOTIVACIÓN

COMPETENCIAS BÁSICASCOMPETENCIAS BÁSICAS

Que supón unha “competencia”? A capacidade de aplicar dun xeito integrado os

coñecementos adquiridos para resolver situacións e problemáticas diversas, dentro e fóra da escola.

Que significa “básica”? Que debe estar ao alcance de todos os suxeitos implicados no proceso de ensinanza-aprendizaxe

COMPETENCIAS BÁSICASCOMPETENCIAS BÁSICAS

As competencias básicas inclúen os coñecementos teóricos, as habilidades ou coñecementos prácticos e as actitudes ou implicacións persoais.

Supoñen a capacidade de usar funcionalmente os coñecementos e habilidades en contextos diferentes e implican procesos cognitivos fundamentais, tales como a comprensión, reflexión e discernimento

COMPETENCIAS BÁSICASCOMPETENCIAS BÁSICAS

Constitúen uns mínimos que proporcionan ao profesorado e aos centros referencias sobre os principais aspectos nos que é preciso centrar os esforzos educativos

Van máis aló do “saber” e do “saber facer” pois tamén conlevan o“saber ser ou estar” (actuar responsablemente).

COMO APARECEN AS CCBB NOS DESEÑOS CURRICULARES?

LOE: INTRODUCIÓN E ANEXOS

DECRETOS DO CURRÍCULUM:

-INFANTIL : APORTACIÓN DA ETAPA ÁS CCBB

-PRIMARIA: ANEXO I

-SECUNDARIA: ANEXO I E CONTRIBUCIÓN DAS ÁREAS ÁS CCBB

COMO APARECEN AS CCBB NOS DESEÑOS CURRICULARES?

Competencia en comunicación lingüística Competencia matemática Competencia no coñecemento e na interacción

co mundo físico Tratamento da información e competencia dixital Competencia social e cidadá Competencia cultural e artística Competencia para aprender a aprender Autonomía e iniciativa persoal

ÁMBITO DA EXPRESIÓN E DA COMUNICACIÓNÁMBITO DA EXPRESIÓN E DA COMUNICACIÓN: Competencia en comunicación lingüística Competencia matemática Competencia cultural e artística Competencia no tratamento da información e competencia dixital.

ÁMBITO DA RELACIÓN E INTERACCIÓNÁMBITO DA RELACIÓN E INTERACCIÓN: Competencia no coñecemento e interacción co medio físicoCompetencia social e cidadá.

ÁMBITO DO DESENVOLVEMENTO PERSOAL:ÁMBITO DO DESENVOLVEMENTO PERSOAL: Competencia para aprender a aprender Autonomía e iniciativa personal

CCBB E ÁMBITOS

Da realidadeDa realidade

De comunicación oral e escrita

De comunicación oral e escrita

De representaciónDe representación

De interpretaciónDe interpretación

De comprensiónDe comprensión

De construciónDe construción

De comunicaciónDe comunicación

Do coñecementoDo coñecemento

De organizaciónDe organización

De autorregulaciónDe autorregulación

Do pensamientoDo pensamiento

Das emociónsDas emocións

Da condutaDa conduta

Utilización da linguaxe como instrumento

Como obxectivo final• O dominio da lingua oral e escrita en numerosos contextos• O uso funcional, cando menos, dunha lingua estranxeira

COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGÜÍSTICA

Fonte: Ed. SM

…Poder dar resposta a situacións da vida con desigual nivel de complexidade

…Resolver problemas relacionados coa vida cotiá e co mundo laboral

…Poder dar resposta a situacións da vida con desigual nivel de complexidade

…Resolver problemas relacionados coa vida cotiá e co mundo laboral

Comprender unha argumentación matemática

Expresarse e comunicarse na linguaxe matemática

Aplicar destrezas e actitudes que permitan razonar matemáticamente

A utilización de ferramentas de apoio axeitadas

A integración do coñecemento matemático con outros diferentes

COMPETENCIA MATEMÁTICA

IMPLICA

Fonte: Ed. SM

Como obxectivo final da educación obrigatoria

Coñecer

Comprender

Apreciar

Disfrutar

Valorar

A arte no seu conxunto

Outras manifestacións culturais

Fomentar o interese por A participación na vida cultural

O desenvolvemento da propia capacidade estética e creadora

A contribución na conservación do patrimonio cultural e artístico

COMPETENCIA CULTURAL Y ARTÍSTICA

Fonte: Ed. SM

Utilizar normalmente os recursos tecnolóxicos para resolver problemas reais

Ser Ser

A información e as súas fontes

A información e as súas fontes

AutónomoAutónomo

EficazEficaz

Na selección, valoración e uso de

Na selección, valoración e uso de

As diversas ferramentas tecnolóxicas

As diversas ferramentas tecnolóxicas

ResponsableResponsable

CríticoCrítico

ReflexivoReflexivo

Respectar a regulación social acordada sobre o uso da información a as súas fontes, nos diferentes soportes

TRATAMIENTO DA INFORMACIÓN E COMPETENCIA DIXITAL

Fonte: Ed. SM

Desenvolvendo todos os supostos e habilidades da competencia

Desenvolvendo todos os supostos e habilidades da competencia

A través de experiencias de aprendixaje

A través de experiencias de aprendixaje

ColectivasColectivas

ConscientesConscientes IndividuaisIndividuais

GratificantesGratificantes

tanto

Saber iniciarse na aprendizaxe

Ser capaz de continuar aprendendo con eficacia e autonomía

Ter o control e a xestión das propias capacidades e coñecementos

Manexar de forma eficiente recursos e técnicas de traballo individual

Ter a capacidade de cooperar cos demais e autoavaliarse

COMPETENCIA PARA APRENDER A APRENDER

Fonte: Ed. SM

ImaxinarImaxinar

CreatividadeCreatividade

ColectivosColectivos

AcciónsAccións IndividuaisIndividuais

ProxectosProxectos

tantoEmprenderEmprender

DesenvolverDesenvolver

AvaliarAvaliar

ConfianzaConfianza

ResponsabilidadeResponsabilidade

Sentido críticoSentido crítico

CooperaciónCooperación

Supón ser capaz de

AUTONOMÍA E INICIATIVA PERSONAL

Fonte: Ed. SM

Comprender a realidade social na que se vive

EducarEn valores

En prácticas democráticas

Para afrontar

A convivencia

Os conflictos

Actuar con criterio propio

Contribuír ao fomento da paz

Manter actitudes construtivas, solidarias e responsables

COMPETENCIA SOCIAL E CIDADÁ

Fonte: Ed. SM

Para interactuar co medio Natural

Xerado polo ser humano

A aplicación

O desenvolvementoPensamento

Científico-técnico

Interpretar a información recibida

Tomar decisións autónomas

O uso responsable dos recursos naturais

O coidado do medio ambiente

O consumo racional e responsable

A protección da saúde individual e colectiva

Dirixidos á calidade da vida humana

COMPETENCIA NO COÑECEMENTO E A INTERACCIÓN CO MUNDO FÍSICO

Fonte: Ed. SM

QUE REPERCUSIÓNS SUPOÑEN AS CCBB NA PRÁCTICA DOCENTE?

PROXECTOEDUCATIVO

PROGRAMACIÓNDIDÁCTICA

QUE REPERCUSIÓNS SUPOÑEN AS CCBB NA PRÁCTICA DOCENTE?

Mantéñense as áreas, pero … A incorporación das CCBB nos

currículos: Supón unha oportunidade para

enriquecer os currículos Trae implícito un factor de mellora

dependendo de como se establezan as relacións entre CCBB e obxectivos, contidos, metodoloxía, criterios de avaliación, etc.

AS CCBB E OS OBXECTIVOS

Dende a perspectiva das CCBB, os obxectivos : Favorecen a interrelación entre as distintas áreas

e a coordinación entre o profesorado. Orientan cara á aplicación dos coñecementos en

distintos contextos. Impulsan a metacognición do alumnado. Fomentan a autonomía. Consideran a autoestima e o equilibrio persoal. Presentan a utilización dos recursos TIC nas

actividades diarias.

AS CCBB E OS CONTIDOS

O enfoque das competencias supón: A integración de contidos: interdisciplinariedade. A sustitución de aprendizaxes só memorísticos por

outros con máis sentido. A trasferencia de contidos: aplicación a situacións e

contextos diferentes. Vencello dos contidos a situacións reais. Aprendizaxe de contidos provenintes de diferentes

fontes de información (entornos ricos de aprendizaxe que consideren tamén os entornos vituais).

AS CCBB E A METODOLOXÍA O enfoque por competencias require unha metodoloxía que tome

en consideración: A relación de tarefas insertas en contextos de aprendizaxe. O traballo a partir de situacións-problema reais ou simuladas. A flexibilidade na organización espacial e temporal. A implicación do alumnado nos procesos de busca, estudo,

experimentación, reflexión, aplicación e comunicación do coñecemento.

A investigación: metodoloxía de proxectos ou centros de interese. O traballo cooperativo. A lectura como ferramenta fundamental. A utilización das TIC. Os procesos de autorregulación:

Autorrevisión de producións. Introdución de cambios, verificación de resultados.

AS CCBB E OS CRITERIOS DE AVALIACIÓN (I)

Características da avaliación dende as competencias: Elementos:

Situacións e contextos Coñecementos Procesos implicados

Precísanse situacións, técnicas e intrumentos variados: Observación (traballo individual, grupal, actitudes,…) Produccións: traballos, tarefas, ideas,… Probas orais e escritas

AS CCBB E OS CRITERIOS DE AVALIACIÓN (II)

Importancia da avaliación formativa Autorregulación da aprendizaxe do alumnado Requisitos das actividades para avaliar

competencias: O alumnado debe integrar os coñecementos e as

destrezas. Solicitaranse respostas complexas e creativas. Deberase reestruturar o aprendido para afrontar

o problema. Respostará á situación ou simulación proposta na

pregunta.

CRITERIOS DE SELECCIÓN DAS APRENDIZAXES

Todas as aprendizaxes propostas deberán ser sometidas a unha valoración crítica co fin de determinar se son básicas.

Non todo o que é interesante aprender debe formar parte do currículo obrigatorio.

CRITERIOS DE SELECCIÓN DAS APRENDIZAXES (II)

Consideracións a ter en conta antes de seleccionar aprendizaxes:

Son necesarias e beneficiosas para todas as persoas e para o conxunto da sociedade?

Son necesarias para garantizar a inclusión social? Son necesarias para realizarse e desenvolver un

proxecto de vida persoal e profesional?

PROGRAMAR POR COMPETENCIASEXEMPLIFICACIÓNS

DECRETOS DE CURRÍCULO

-Criterios de avaliación

-Contribución da área ás competencias básicas

-Bloques de contido

-Orientacións metodolóxicas

PROGRAMACIÓNS DE AULA

-Secuencia didáctica

-Planificación de actividades de aula: Tarefas

PROGRAMAR POR COMPETENCIASEXEMPLIFICACIÓNS *

EXEMPLO 1: MATEMÁTICAS. 1º CICLO PRIMARIA

EXEMPLO 2: CIENCIAS SOCIAIS, XEOGRAFÍA E

HISTORIA 1º E.S.O.

* Presentamos dous posibles exemplos de programación por competencias a título orientativo