tÜrkİye tariminda dönemi...8 9 gda tarm ve hayvanclk bakanl gda tarm ve hayvanclk bakanl tarimda...

TÜRKİYE TARIMINDA Değişim ve Dönüşüm

Dönemi

2003-2013

Şubat 2014

2 3

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

“Türk tarımını kalkındırmadan Türkiye’yi kalkındıramayız”

Recep Tayyip ERDO⁄AN Baflbakan

4 5


“Türkiye’yi tarım alanında bölgesinde lider, Dünya’da söz sahibi bir konuma getirdik.”

Mehmet Mehdi EKERG›da Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakan›

6 7


9TARIMDA

NEREDEN NEREYE GELD‹K

43YAPISAL DE⁄‹fi‹M

VE DÖNÜfiÜM ÇALIfiMALARI

91HAYVANSAL

ÜRET‹M‹ GEL‹fiT‹RME

ÇALIfiMALARI

63GÜVEN‹L‹R GIDA, SA⁄LIKLI YAfiAM

119KIRSAL

KALKINMA FAALİYETLERİ

51TARIMSAL DESTEKLER

33TARIMDA YENİLİKLER

DÖNEM‹

75B‹TK‹SEL ÜRET‹M‹

GEL‹fiT‹RME ÇALIfiMALARI

İÇİNDEKİLER • TARIMDA NEREDEN NEREYE GELD‹K 9

• GÜNÜB‹RL‹K POL‹T‹KALAR YER‹NE STRATEJ‹K YÖNET‹M BEN‹MSEND‹ 21

• TARIMDA YEN‹L‹KLER DÖNEM‹ 33

• YAPISAL DE⁄‹fi‹M VE DÖNÜfiÜM ÇALIfiMALARI 43

• TARIMSAL DESTEKLER 51

• GÜVEN‹L‹R GIDA, SA⁄LIKLI YAfiAM 63

• B‹TK‹SEL ÜRET‹M‹ GEL‹fiT‹RME ÇALIfiMALARI 75

• HAYVANSAL ÜRET‹M‹ GEL‹fiT‹RME ÇALIfiMALARI 91

• B‹TK‹ VE HAYVAN SA⁄LI⁄INA YÖNEL‹K ÇALIfiMALAR 107

• KIRSAL KALKINMA FAAL‹YETLER‹ 119

• AVRUPA B‹RL‹⁄‹NE UYUM VE ULUSLARARASI ‹L‹fiK‹LER 127

• AR-GE ÇALIfiMALARI 139

• E⁄‹T‹M VE YAYIM ÇALIfiMALARI 149

• D‹⁄ER ÇALIfiMALAR 159

• BA⁄LI VE ‹LG‹L‹ KURULUfiLARIN FAAL‹YETLER‹ 171

8 9


ww

w.ta

rim.g

ov.tr

TARIMDA NEREDEN NEREYEGELDİK

Türk tar›m›, bölgesinde liderliğe,

Dünyada ön s›ralara yükseldi.

10 11


• Türkiye, 77 Milyon insanımızın ve 35 Milyon turistin gıda ihtiyacını karşılayıp, üstüne 188 ülkeye 1.663 çeflit tar›msal ürün ihraç eden bir ülke konumuna yükseldi.

• Türkiye tarımsal ekonomik büyüklükte;

o 2002 yılında Dünyada 11’inci, Avrupa’da 4’üncü sırada iken,

o Dünyada 7’inci s›raya, Avrupa’da ise 1’inci s›raya yükseldi.

• Ülkemiz Dünyada;

o Tarımsal üretimde 7 üründe lider, 31 üründe ilk 5’te,

o Tarımsal ihracatta 5 üründe lider, 21 üründe ilk 5’te yer ald›.

Dünyanın 7. BÜYÜK, Avrupa’nın EN BÜYÜK Tarımsal Gücü Olduk...Makro

Göstergeler2002 2012

Türkiye Tarım Tarımın payı (%) Türkiye TarımTarımın payı (%)

Nüfus (Milyon) 67,0 23,7 35,4 75,6 17,2 22,7İstihdam (Milyon) 21,3 7,4 34,9 24,8 6,1 24,6Milli Gelir (Milyar $) 230,5 23,7 10,3 785,7 62,0 7,9Kişi Başına Gelir ($) 3.492 1.064 28,6 10.497 3.591 34,2İhracat (Milyar $) 36,0 4,0 11,2 152,5 16,0 10,5İthalat (Milyar $) 51,5 3,9 7,7 236,5 16,3* 6,9

Tarımda Makro Göstergeler

* Tarımsal İthalatın içinde sanayi hammaddesi için kullanılan; dokuma elyafı ve bunların artıkları, ham kauçuk, işlenmemiş kösele, deri, kürk, mantar, odun, kereste, kâğıt hamuru gibi ürünler de yer almaktadır. Bu ürünler hariç tutulduğunda 2012 yılı tarım ürünleri ithalatı 10,7 Milyar dolar olmaktadır. Bu durumda Türkiye tarım ürünleri dış ticaretinde yaklaşık 5,3 Milyar Dolar fazla vermiştir.

Türkiye Tarımı;Yaşanan küresel finans krizlerine ve kuraklıklara rağmen

son 10 yılın 9’unda büyüyerek yarım yüzyılın rekorunu kırdı.

13Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı12

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

o 2002 yılında 23,7 Milyar Dolardan, o 2012 yılında 62 Milyar Dolara ulaflt›.

Tarım Gelişiyor,Türkiye Kalkınıyor… 25.00

50.00

75.00

100.00

125.00

36,045,1

52,960,7 62,6

64,3 72,378,8

92,7

103,6

Tarımsal Milli Gelir

111,7

(Milyar TL)

o 2002 yılında 36 Milyar TL iken,

o 2012 yılında 111,7 Milyar TL’ye ulaflt›.

o 2002-2012 döneminde Tarımın Milli Gelire katkısı %210 artt›.

Tar›m›n Milli Gelire katk›s›;

Dolar olarak ise

Kaynak: TÜİK

14

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 15Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

o 2002 yılında 4 Milyar Dolar olan tarımsal ihracatımız,o 2013 yılında 17,7 Milyar Dolara ulaflt›.o Son 11 yılda %338 artt›.

G›da maddeleri d›fl ticaretinde Türkiye net ihracatç› bir ülke oldu. o 2002 yılında 1 Milyar 756 Milyon dolar olan gıda maddeleri dış ticaret fazlası,o 2013 yılında 6 Milyar dolara yükseldi.o Ülkemiz son 11 yılda 43 Milyar dolar gıda maddeleri dış ticaret fazlası verdi.

Tar›mda ihracat yapt›ğ›m›z ürün ve ülke say›s› artt›. o 2002 yılında 161 ülkeye 1.480 çeşit tarım ürünü ihraç edilmiş iken,o 2012 yılında 188 ülkeye 1.663 çeşit tarım ürünü ihraç edildi.

4,0 5,36,5

8,38,6

11,59,8

11,2

12,7

15,3

16,0 17,7

Tarım Ürünleri İhracatı

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

(Milyar Dolar)Kaynak: TÜİK- Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması (SITC, Rev.3)

Kaynak: TÜİK – Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması (SITK) Rev3

Canlı hayvan ve hayvansal ürün ihracatımız-da önemli gelişmeler yaşandı. .

Tarım Ürünlerimiz Dünya Pazarlarında…

Türkiye, tar›m ürünleri ihracat›nda rekorlar üstüne rekorlar k›rd›.

Türkiye buğday unu ihracat›nda Dünya’da liderliğe yükseldi. o 2002 yılında Dünya un ihracatında 14. sırada yer alan ülkemiz,o 2005 yılından bugüne Dünya’da 1’inci veya 2’inci s›rada yer al›yor.

o 2002 yılında et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri ile yumurta ihracatımız toplam 74 Milyon dolar iken, 2013 y›l›nda 1,3 Milyar dolara yükseldi.

o 13 yıl aradan sonra 2013 yılında AB’ye süt ve süt ürünleri ihracat› yeniden bafllad›.o 2013 yılında Cumhuriyet tarihinde ilk kez sertifikal› gebe düve ihracat› başladı. o Uzun yıllardan sonra 2012 yılında başlayan koyun-keçi ihracatımız devam ediyor.

Canl› hayvan ve hayvansal ürün ihracat›m›zda önemli geliflmeler yafland›.

16 17


Tar›msal kredi kullan›m› artt›.

Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından;

• 2002 yılında 530 Milyon TL kredi kullandırılmış iken,

• 2013 yılında 17 Milyar TL tar›msal kredi kulland›r›ld›.

• Son 11 yılda toplam 93,1 Milyar TL tar›msal kredi kulland›r›ld›.

( Ziraat Bankası + Tarım Kredi Kooperatifleri )

11,0

0,53 0,77 2,13,6

5,26,0

7,59,0

15,6 15,2

( Kullandırılan Kredi Miktarı - Milyar TL )

17,0

Tar›msal Kredilerin Geri Dönüfl Oranlar› Artt›

2002 2013

Ziraat Bankası %38 %98

Tarım Kredi Kooperatifleri %71 %98

Tarımda Yüksek Faizli Dönemden Faizsiz Finansman Dönemine Geçildi…

Tar›msal kredi faiz oranlar› düflürüldü.

• 2002 yılında %59 seviyesinde olan kredi faiz oranları,

• S›f›r ila %8,25 aral›ğ›na düşürüldü.

Birçok tar›msal faaliyet s›f›r faizli kredi kapsam›na al›nd›.

• Düşük faizli tarımsal kredilerin kapsamı genişletildi, kredi limitleri artırıldı.

• Hayvancılık, sulama, sertifikalı tohum, fide ve fidan üretimi, çok yıllık yem bitkileri üretimi yatırımları, damızlık kanatlı yetiştiriciliği, su ürünleri yetiştiriciliği yatırımlarında faizsiz finansman dönemi başlatıldı, kredi faizleri s›f›rland›.

18 19


Uygulanan etkin tar›m politikalar›, verilen destekler, teflvik mekanizmalar› ve yat›r›mc›lara sağlanan kolayl›klar ile tar›ma yat›r›m›n önü aç›ld›.

Türkiye Tar›m› yerli yat›r›mc›lar›n yan›nda yabanc› yat›r›mc›lar›n da ilgi odağ› oldu.

Tar›mda Özel Sektör sabit sermaye yat›r›mlar›

Tar›m, g›da, içecek ve tütün alan›nda uluslararas› doğrudan yat›r›m sermaye girifli

2002 2012

14 Milyon Dolar 2,2 Milyar Dolar

2002 2013 ARTIfi

822 Milyon TL 8,4 Milyar TL 10 Kat

Son 11 yılda özel sektör tarafından tarım sektöründe toplam 54 Milyar TL’lik sabit sermaye yat›r›m› yap›ld›

2002-2012 döneminde tarıma toplam 6,5 Milyar dolar Uluslararas› doğrudan yat›r›m yap›ld›.

Kaynak: Merkez Bankası, Ekonomi Bakanlığı

Tarım Sektörü Yatırımlar İçin Cazip Hale Geldi…

20 21


GÜNÜBİRLİK POLİTİKALAR YERİNESTRATEJİKYÖNETİMBENİMSENDİ

ww

w.ta

rim.g

ov.tr

Tarım, SOSYAL ALAN olmaktan çok, STRATEJ‹K ve REKABETE dayalı

‹KT‹SAD‹ B‹R SEKTÖR olarak ele alındı.

22 23


Tarımda Stratejik Planlamaya Geçildi…

2006-2010 yıllarını kapsayan ve başta destekler olmak üzere tarımın birçok alanında uygulanacak politikaları ortaya koyan Tar›m Strateji Belgesi haz›rland›.

Bakanlığın ilk kez Stratejik Plan› Haz›rland›. Plan 2012 yılında yenilenerek, G›da Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakanl›ğ› 2013-2017 Stratejik Plan› hazırlandı.

Stratejik Planda; alanlar, amaçlar ve hedefler belirlendi, bunlara nasıl ulaşılacağı ortaya konuldu.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 2010 yılında, Eğitim ve Yönetimde Politika Analizleri ve Stratejik Araştırmaları Derneği tarafından “Ülkemizin En İyi Stratejik Yönetim ve Uygulama Yapan Kurumu” seçildi.

Tarım Strateji Belgesi Yayınlandı, Stratejik Planlar Hazırlandı…

MİSYONUMUZ

Ülkemizin ve dünya pazarlarının ihtiyacı olan, güvenilir gıda ve kaliteli tarım ürünlerine erişebilirliği gerçekleştirmek,

Tarımsal ve ekolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımını sağlamak,

Kırsal alanda yaşam standardını yükseltmek amacıyla politika belirlemek ve uygulamak.

VİZYONUMUZ

Gıda ve tarım alanında;

Üretici ve tüketici memnuniyetini en üst düzeyde sağlamak,

Türkiye’yi bölgesinde lider, Dünyada küresel aktör haline getirmek.

24

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 25Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

• Stratejik planda yer alan orta ve uzun vadeli amaç ve hedeflere ilişkin faaliyetler ile bunların kaynak ihtiyacını içeren Performans Programlar› hazırlandı, bütçe ile ilişkilendirildi, izleme ve değerlendirme sistemi kuruldu.

2013-2017 Stratejik Plan›nda 5 Stratejik Alan belirlendi.

Tarımsal Üretim ve Arz

Güvenliği

Gıda Güvenilirliği

Bitki Sağlığı, Hayvan

Sağlığı ve Refahı

Tarımsal Altyapı ve

Kırsal Kalkınma

Kurumsal Kapasite

1 3 452

Performans Programları Hazırlandı…

• Kırsal alanlarda, sürdürülebilir kalkınmayı sağlamayı, istihdamı artırmayı ve yaşam koşullarını iyileştirmeyi amaçlayan K›rsal Kalk›nma Plan› (2010-2013) haz›rland› ve 5 Ağustos 2010 tarihli YPK Kararı ile yürürlüğe konuldu.

• Planlı Hibe destekli Kırsal Kalkınma dönemi başladı

• Kırsal Kalkınma Planında, desteklenmesi gereken tedbirler, faaliyetler ve kaynak ihtiyacı belirlendi.

2010-2013 Dönemi Kırsal Kalkınma Planı Hazırlandı…

26 27


• Tarım sektöründe katılımcı bir yaklaşımla alt sektörlerin sorunlarının belirlenmesi ve çözüm yollarının ortaya konulması amacıyla 16 alt sektörden toplam 500 üretici, tedarikçi, sanayici ve STK ile birlikte “Sektörel ‹flbirliği ve Ortak Ak›l Toplant›lar›” yapıldı.

• Sektörün temel sorunlarına ilişkin ana tedbirler belirlendi ve alt sektörler bazında “Eylem Planlar›” hazırlandı.

• İller bazında yapılan sektör toplantıları ile illerimizin tarımsal potansiyelleri ortaya konuldu, tarım sektörünü geliştirecek projeler belirlendi ve uygulamaya ilişkin eylem planları hazırlandı.

Sektör Paydaşlarının Görüşlerine Değer Verildi…

Tarım Sektörünün Derinlik veGZFT Analizi Yapıldı…• 81 il, 545 ilçe ve 3.649 köyde anketler yapıldı.

o 34.522 çiftçi, tedarikçi ve tüccar ile yapılan anketlerle Üretici Beklentileri,o 10.500 tüketici ile yapılan anketlerle Tüketici Alg›lar›,o 8.000 personel ile yapılan anketlerle Kurumsal Motivasyon seviyesi

belirlendi. • STK ve paydaşlarla yapılan 300 mülakat ile “Sektörün Tarım Politikalarına Bakışı”,

Uluslararası 1000 makale taraması ile “Dünyadaki gelişmeler” incelendi.

• GZFT Analizi ile tarım sektörünün güçlü, zayıf yönleri belirlendi, fırsat ve tehditler ortaya konuldu.

• Derinlik Analizi ve stratejik yaklaşım sonucu, Tarım sektörünün mevcut durumunun tespiti yapıldı, alınacak tedbirler ve uygulanacak projeler belirlendi.

• İç Kontrol Standartları uyum çalışmalarında Bakanlığımız “iyi uygulama örneği” seçildi.

DünyadakigelişmelerİNCELENDİ

28 29


75 Milyon insanımıza hitap eden ve 175 yıl gibi 2 asır’a yaklaşan köklü bir geçmişe sahip Bakanlığımız, G›da Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakanl›ğ› adıyla yeniden yapılandırıldı.

Yeni yapı ile günün ihtiyaçlarının daha aktif ve etkin karşılanması, tarımda değişen ve gelişen taleplere daha hızlı cevap verilebilmesi ve kaynaklardan azami şekilde faydalanılması sağlandı.

GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLI⁄I;

• Sektöre daha fazla katkı sağlayan, • Bürokrasiyi azaltan, hizmet kalitesini artıran, • Konu bazında düzenlenen ve yetki çatışmasını önleyen,• AB ile uyumlu ve müzakere sürecine daha fazla katkı sağlayan, • Tarladan sofraya tüm süreçleri izleyen ve denetleyen, üreticiyle birlikte

tüketiciyi de kucaklayan

YEN‹ YAPISI ‹LE DAHA ETK‹N H‹ZMET VERMEYE DEVAM ED‹YOR.

Bakanlık Çağdaş tarım anlayışına uygun olarak yeniden yapılandırıldı…



Yeni Hizmet Binas› • Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2011 yılında, tarihinde ilk defa,

etkin ve verimli çalışma ortamı sağlayan ofislerin olduğu bir merkez teflkilat› binas›na kavuştu.

• Yaklaşık 46.806 m2 kullanım alanına sahip, modern bir hizmet binası ile farklı lokasyonlarda yer alan merkez teşkilatı hizmet birimleri aynı kampüs içerisinde bir araya toplandı ve daha etkin bir çal›flma ortam› oluşturuldu.

Bakanlık ilk kezkendi hizmetbinasına kavuştu... Yeni Logo

Yeni Web Sayfas› (www.tarim.gov.tr)

Kurumsal Kimlik • Bakanlığının tarihinde

ilk kez “Kurumsal Kimlik”

oluşturuldu.

• Kurumsal Kimlik ile

yapılan faaliyetlerde

bütünlük sağlandı, hizmet

kalitesinin artmasına katkı

sağlandı.

• Gıdadan bitkisel üretime, hayvancılıktan su ürünlerine

kadar geniş bir faaliyet alanına sahip Bakanlığın yenilenen yüzünü ve değişimini ortaya

koyan yeni logosu 2012 yılında kullanılmaya başlandı.

• Yeni logo’da; meslek am-blemleri yerine tüm faaliyetleri

sembolize eden modern bir anlayışta, sanatsal ve evrensel

değerler kullanıldı.

• Bakanlığımızın yeni yapısına uygun olarak, verilen hizmetlerin

Türkiye ve tüm Dünya’ya aktarılacağı Bakanlık web sayfası

yenilenerek hizmete sunuldu. • Üretici, tüketici, yatırımcı,

ihracat-ithalatçıya özel portallarda Türkçe ve İngilizce olarak hizmet veren yeni web sayfası, görme engellilerin de kullanabileceği

şekilde tasarlandı.

32 33


TARIMDA YENİLİKLER DÖNEMİ

ww

w.ta

rim.g

ov.tr

Son 11 y›lda, bitkisel üretimden, hayvanc›l›ğa, güvenilir g›dadan k›rsal kalk›nmaya kadar pek çok yeni uygulama hayata geçirildi.

34 35


2013• Et ve Süt Kurumunu kurduk.• Türkiye’nin uluslararası standartlara sahip Milli Botanik Bahçesi’nin temelini attık.• Ürün Takip ve Doğrulama Sistemini başlattık• Ekmekte ve bir çok gıda ürününde katkı maddelerini kaldırdık.• Et ürünlerinde, kanatlı eti ve kırmızı etin karıştırılmasını önledik. • Takviye edici gıdaların üretimi, satışı ve ithalatına yönelik düzenlemeler yaptık.• Gıdalarda tuz kullanımını azaltan düzenlemeleri hayata geçirdik.• Ekmek israfının önlenmesi amacıyla geniş boyutlu bir kampanya başlattık.• Damızlık kanatlı yetiştiriciliği ve su ürünleri yetiştiriciliğini sıfır faizli tarımsal kredi

kapsamına aldık. • Çok yıllık yem bitkileri üretimini düşük faizli kredi kapsamına aldık. • Parsel bazında verim hesaplama modeline geçtik.• Sertifikalı gebe düve ihracatı başladı.• Sürü yöneticisi istihdamına destek sağladık.• Saf etçi veya melez ırkların etçi ırklarla suni tohumlamasından doğan buzağıya

ilave destek sağladık.• Kombine ırk anaç sığıra ilave destek uygulaması başlattık.• TMO alımlarında “Tam Randevulu Alım Sistemi’ne geçtik.• Tarım İşletmeleri Kayıt Sistemini (TİKAS) kurduk.• Tarım Bilgi Sistemi kurulum çalışmalarını başlattık.

2012• Sağlıksız gıda üreten, taklit veya tağşiş yapan firmaları kamuoyuna duyurmaya başladık.• Ekmekte kepek oranı artıran, tuz oranını düşüren düzenlemeler yaparak ekmeğimizi daha

sağlıklı hale getirdik.• Ekmek satılan her yerde tam buğday ekmeği ve kepekli ekmeğin bulundurulmasını

zorunlu hale getirdik.• AOÇ ile Türkiye’nin ilk yerli yoğurt mayasını geliştirdik ve üretimine başladık.• Tüm Türkiye’yi kapsayan Okul Sütü Programını başlattık.• Güvenilir gıda için soğutulmuş çiğ süte daha fazla prim ödemeye başladık.• Bakanlığın kurumsal kimliğini oluşturduk.• Meyvecilik havzalarını belirledik, ürün haritaları hazırladık.• Sertifikalı tohumluk üretiminde tarımsal kredi faiz oranını sıfırladık.• Traktör alımını düşük faizli tarımsal kredi kapsamına aldık.• GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi kurduk.• Tarım Parselleri Bilgi Sistemini kurduk.• Gönüllü olarak balıkçılıktan çıkan gemileri destek kapsamına aldık.

2011• Tarımsal kredi cari faiz oranlarını yüzde 0-7,5 aralığına düşürdük.• Besi desteği vermeye başladık. • Tarım ve Köyişleri Bakanlığını; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı adı altında yeniden

yapılandırdık.• Bakanlık merkez teşkilatına yeni ve modern bir hizmet binası kazandırdık. • EXPO- 2016 Antalya ile EXPO bayrağını Türkiye’ye getirdik.• Tarım Müzesi kuruluş çalışmalarını başlattık.

Türkiye tarımı birçok ilk’le tanıştı.

Tarım

se

ktö

ründ

e “

ilk”

kez;

36 37


• Tritikale’yi prim desteği kapsamına aldık.• Fındıkta alan bazlı gelir desteği ve alternatif ürün desteğini başlattık.• Ardahan-Kars-Artvin Kalkınma Projesini başlattık.• Web-Tarım TV’nin yayınına başladık.• Tarımsal İşletme Kayıt Sistemini oluşturduk.• Biyolojik ve biyoteknik mücadeleyi destek kapsamına aldık.

2009• “174 ALO GIDA HATTI” kuruldu.• Süt fiyat düzenlemesi desteği verildi.• Çiğ sütün süt tozu olarak değerlendirilmesine destek verildi.• Koyun ve keçi sütüne sığır sütünden farklı olmak üzere destekleme verildi.• Ulusal süt kayıt sistemi ve damızlık koyun keçi kayıt sistemi kuruldu.• Reçeteli zirai ilaç satışı uygulamasına geçildi.• “Sertifikalı Tarım Danışmanlığı Uygulaması” başlatıldı.• İşletme başına tarımsal yayım ve danışmanlık desteği verildi.• Tütüne alternatif ürün desteği uygulaması başlatıldı.• İyi tarım ve örtü-altı iyi tarım uygulamalarına destek verildi.• Ürün konseyleri kuruldu.• İzmir’de Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi kuruldu.

• TMO alımlarında kaliteye dayalı yeni alım sistemine geçtik.• IPARD kapsamında AB Kırsal Kalkınma Desteklerini yatırımcılarla

buluşturduk. • Hayvancılık Biyoteknoloji Merkezi kurduk.• Yumurta Tavuğu Geliştirme Merkezi kurduk.• Enerji Tarımı Araştırma Merkezi kurduk.

2010• “Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli”ni oluşturduk.• Prim desteklerini havza bazlı yapmaya başladık.• Dünyanın 3. Büyük “Tohum-Gen Bankası”nı kurduk.• Ulusal Gıda Referans Laboratuarını hizmete açtık.• Kuraklık Test Merkezi kurduk.• Tıbbi Aromatik Bitkiler Merkezi kurduk.• Trakya’nın şap hastalığından arilik statüsü kazanmasını sağladık. • Veteriner Sınır Kontrol noktaları açtık.• GAP ve DAP kapsamında yer alan illerde 50 baş ve üzeri büyükbaş

hayvancılık yatırımlarını desteklemeye başladık.• Büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine yönelik yatırımlarda

faizsiz, 7 yıl vadeli kredi uygulamasını başlattık. • Et ve Yumurta Tavukçuluğuna % 50, kanatlı sektörüne ise % 60 faiz

indirimli biyogüvenlik kredisi kullandırmaya başladık.

Tarım

se

ktö

ründ

e “

ilk”

kez;



2008• Hayvan başına destekleme ödemesini başlattık.• Baklagilleri prim desteği kapsamına aldık.• Sertifikalı tohum üreticilerine destek vermeye başladık.• Çiftlik Muhasebe Veri Ağı sistemini oluşturduk.• Damızlık düve yetiştiriciliğinde % 60 faiz indirimli kredi

uygulamasını başlattık.• Arıcılık Kayıt Sistemi (AKS) ile arıcılıkta tüm verileri kayıt

altına almaya başladık.• Diyarbakır, Batman, Siirt Kalkınma Projesini başlattık.• GAP Eylem Planı ile arazi toplulaştırması ve drenaj

çalışmalarını hızlandırdık.

Tarım

se

ktö

ründ

e “

ilk”

kez;

2007• Kurumsal ve sektörel derinlik analizi ile buna uygun strateji, misyon ve vizyon

belirleme çalışmasını yaptık.• Tarım arazilerde “Bölünemez Parsel Büyüklüğü”nü belirleyerek, tarım arazilerinin

daha küçük parçalara ayrılmasının önüne geçildi.• Makine-ekipman alımları ile damla ve yağmurlama sulama yatırımlarına %50 hibe

desteği uygulamasını başlattık. • Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunu kurduk.• Gıda Güvenliği Bilgi Sistemini kurduk.• Su Ürünleri Bilgi Sistemini kurduk.• Kuraklıktan zarar gören çiftçilerimize nakdi destek sağladık.• Bitki koruma ürünleri için Bayilik Sınav Sistemini getirdik.• DOKAP Tarım Projesini başlattık.• Özel sektör, üniversite ve sivil toplum örgütleri için AR-GE desteği vermeye başladık.

40 41


2006• Tarım Kanunu yayınlandı.• Devlet Destekli Tarım Sigortası uygulamalarını başlattık.• Kırsal kalkınma yatırımlarına %50 hibe desteği projesini başlattık. • Damla ve yağmurlama sulama sistemi yatırımlarına faizsiz 5 yıl vadeli kredi

uygulamasını başlattık.• Küçükbaş hayvancılığı destek kapsamına aldık.• Damızlık süt sığırcılığı, büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine %60

faiz indirimli kredi uygulamasını başlattık.• İpekböcekçiliğini destekledik ve geliştirdik.• Tiftik üretimine destek verdik. • Yağlı tohumlardan aspiri prim desteği kapsamına aldık.• Sünede havadan ilaçlamaya son vererek tamamen yerden ilaçlamaya

geçtik ve biyolojik mücadeleyi başlattık.• Akredite veteriner hekimlik uygulamasını başlattık. • ÇATAK Projesi ile çevre amaçlı tarımsal arazilerin korunmasına yönelik

destek başlattık.

2005• Hububat ürünlerini prim desteği kapsamına aldık. • Gübre desteğini nakit olarak doğrudan çiftçilere vermeye başladık.

• Toprak analizi için ilave destek uygulamasını başlattık. • Meyve bahçelerinin yenilenmesi çalışmalarına destek verdik. • Sertifikalı tohumluk ve fidan kullanımını destek kapsamına aldık. • Yerli gen kaynaklarımızı halk elinde koruma altına aldık. • Organik tarım için ilave destek uygulamasını başlattık. • Organik Tarım Bilgi Sistemini kurduk. • Bombus arısına destek vermeye başladık. • Patates siğili hastalığından mağdur olan üreticilere destek verdik.• Aşı desteği verdik.• Alo Ofis Ürün Alım Hattını kurduk.

2004• Anadolu Su Havzaları Rehabilitasyon Projesi başlatıldı.• Balıkçı gemilerine ÖTV’siz akaryakıt verilmesi uygulaması başlatıldı.

2003• Çiftçilerimize mazot desteği vermeye başladık.• Tarımsal kalkınma kooperatiflerine faizsiz kredi verdik. • Su ürünleri yetiştiricilik üretimini destek kapsamına aldık. • Arıcılığı destekledik. • Buzağı desteği verdik. • Hayvan hastalıklarından ari işletmeleri desteklemeye başladık.

Tarım

se

ktö

ründ

e “

ilk”

kez;

42 43


ww

w.ta

rim.g

ov.tr

YAPISALDEĞİŞİM

ve DÖNÜŞÜMdönemi

“Şimdi 76 milyonu aşan genç ve dinamik bir nüfusumuz var.Biz dünya değiştikçe, iklimler değiştikçe tarımın da bu değişime ayak uydurması, büyümesi ve güçlenmesi gerektiğine inandık. Tarıma bakışımızı değiştirdik.”

YAPISAL DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜMÇALIŞMALARI

Mehmet Mehdi EKERG›da Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakan›

44 45


8. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Kuruluş Kanunu, 9. Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Anonim ve Tarım Kredi Kooperatifleri

Tarafından Kullandırılan Toplu Köy İkrazati/Grup Kredilerinden Doğan Kefaletin Sona Erdirilmesi Hakkında Kanun,

10. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Arasında FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi Anlaşmasını Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun,

11. Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu,12. Biyogüvenlik Kanunu,13. T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatifleri Tarafından

Üreticilere Kullandırılan ve Sorunlu Hale Gelen Tarımsal Kredilerin Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun,

14. 639 Sayılı Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname,

15. EXPO 2016 Antalya Kanunu.16. Mera Kanununda değişiklik

YAPISALDEĞİŞİM


Tarımın Temel Sorunlarını Çözen Kanunlar Hayata Geçirildi…

Yıllardır beklenen Tarım Kanunu’nun da içinde olduğu, Tarımda Yapısal Değişim ve Dönüşüm döneminin önünü açan Kanunlar yay›mland›.

1. Tarım Kanunu,2. Organik Tarım Kanunu,3. Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu,4. Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin

Kanun,5. Tarım Sigortaları Kanunu,6. Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu,7. Tohumculuk Kanunu,

46 47


• Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu çıkarıldı. • Kanun kapsamında; ‘Bölünemez Parsel Büyüklüğü’

belirlendi.o mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri ve marjinal

tarım arazilerinin 2 hektardan, o dikili tarım arazilerinin 0,5 hektardan, o örtü altı tarımı yapılan arazilerin 0,3 hektardan daha

küçük parçalara bölünmesi önlendi. o Bölünemez parsel büyüklüklerinin altında kalan tarım

parsellerinde hisse satışı engellendi.

• Miras yoluyla tarım arazilerinin bölünmesinin önüne geçmek ve kalıcı çözüm bulmak amacıyla Miras Hukukunda değifliklik yapacak çal›flmalar yürütüldü. Hazırlanan Kanun taslağı TBMM gündemindedir.

Tarım Arazilerinin Daha Küçük Parçalara Ayrılması Önlendi…

• Tarım sektöründe işletme ölçek küçüklüğü ve arazi parçalılık sorununa karşı Arazi Toplulaştırma çalışmalarına önem verildi.

o 1961-2002 yılları arasında 41 yıllık dönemde sadece 450 Bin ha alanda toplulaştırma yapılmış iken,

o 2003-2013 yılları arasında 11 y›lda toplam 4 Milyon ha alanda toplulaştırma yapıldı.

o 2 Milyon hektar alanda toplulaştırma çalışmaları son aşamaya geldi.

Arazi ıslahı, drenaj, yol yapımı gibi tarla içi geliştirme hizmetlerine ağırlık verildi.

YAPISALDEĞİŞİM


Arazi ToplulaştırmaÇalışmaları Hız Kazandı…

Arazi Toplulaştırma Çalışmaları

14 Milyon Ha

4 Milyon Ha

450 Bin Ha

1961 - 2002

2023 Hedefi

2003 - 2013

48 49


Tarım Havzaları Üretim veDestekleme Modeli oluşturuldu…

• ‹lk kez yap›lan bir çalışma ile iklim, toprak, topografya, arazi sınıfları ve kullanım şekillerine dayalı yaklaşık 528 Milyon veri değerlendirilerek Türkiye tar›m›n›n 30 adet tar›m havzas› belirlendi.

• Tar›m Havzalar› Üretim ve Destekleme Modeli ile tarım envanteri ortaya çıkarıldı.

• Her havzada, ekolojisine uygun, çiftçimizin en iyi verimi alacağı ürünler tespit edilerek, hangi ürünlerin desteklenmesi gerektiği ortaya konuldu.

• Ayrıca, meyve üretiminin planlanması, yönlendirilmesi ve ihracatının arttırılması amacıyla, meyve türleri için en uygun havzalar belirlendi ve ürün haritaları hazırlandı.

Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı Hazırlandı…• “Tarımsal Kuraklıkla Mücadele İle Kuraklık Yönetimi Çalışmalarına İlişkin Usul

ve Esaslar Hakkında Karar” Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe girdi.• “Tarımsal Kuraklık Yönetiminin Görevleri, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair

Yönetmelik” yayımlandı.• Türkiye Tar›msal Kurakl›kla Mücadele Stratejisi ve Eylem Plan› hazırlandı. • Tarımsal Kuraklık İl Kriz Merkezleri oluşturularak İl Kuraklık Eylem Planları

hazırlandı. • İzleme Erken Uyarı ve Tahmin Komitesi, Risk Değerlendirme Komitesi ve

Tarımsal Kuraklık Yönetimi Koordinasyon Kurulu oluşturuldu. • Kurakl›ğa dayan›kl› çeflit gelifltirme ve yayg›nlaflt›rma çalışmalarına hız

verildi. • Konya’da Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü bünyesinde

“Bitkisel Kurakl›k Test Merkezi” kuruldu.

50 51


ww

w.ta

rim.g

ov.tr

TARIMSAL DESTEKLER

TARIMSALDESTEKLER

Tarımsal Destekler; kalite, sağl›k, verimlilik ve k›rsal kalk›nma esas alınarakyeniden düzenlendi.

• Üretimden hasada, işlemeden satışa her aşamada üreticimizi destekledik.• Başlattığımız birçok yeni destek ile daha verimli ve kazançlı bir üretimi teşvik ettik. • Destek kalemleri ve birim miktarlarını üretim sezonundan önce açıkladık. • Desteklerin %80’dan fazla bölümünü, üretimin en yoğun olduğu y›l›n ilk 6 ay›nda ödedik.

52 53


Tarıma verilen destekler artırıldı…

Toplam Tarımsal Destekler

Toplam60 Milyar TL

8,77,6

9,7

2014201320122002

Bütçe Miktarı (Milyar TL)

2002 yılında 1,8 Milyar TL iken, 2013 yılında 8,7 Mil-yar TL’ye ç›kar›ld›.

Son 11 yılda çiftçilerimize verilen nakit destek miktarı5 kat artt›.

2003-2013 yılları arasında üreticilerimize toplam 60 Milyar TL nakit hibe destek verildi.

2014 yılında ise üreticileri-mize 9,7 Milyar TL tarımsal destek verilecek.

TARIMSALDESTEKLER

•

•

•

•

Toplam tar›msaldestek miktar›;

54 55


• Çiftçilerimize ilk kez mazot desteği verildi. • 2003-2013 döneminde toplam 4,7 Milyar TL mazot desteği

ödemesi yapıldı.

• Verilen desteklerle çiftçilerimizin mazot maliyetinin ortalama %16’s› karşılandı.

• Gübre desteği ilk kez doğrudan çiftçilerimize verildi.

• 2005-2013 döneminde toplam 4,2 Milyar TL kimyevi gübre desteği ödemesi yapıldı.

• Böylece, Dünyada yaşanan gübre fiyatlarındaki artışa karşı çiftçimiz desteklendi.

• Verilen desteklerle çiftçilerimizin gübre maliyetinin ortalama %15’i karşılandı.

TARIMSALDESTEKLER

Çiftçilerimize Mazot Desteği Verilmeye Başlandı…

Kimyevi Gübre Desteği Doğrudan Çiftçimize Ödendi…

• Stratejik öneme sahip kütlü pamuk, yağlık ayçiçeği, soya fasulyesi, kanola, aspir, dane mısır ve zeytinyağına önemli miktarda prim desteği verildi.

• Prim desteklerine; 2004 yılından itibaren çay, 2005 yılından itibaren hububat (arpa, buğday,

çavdar, yulaf) ve çeltik, 2008 yılından itibaren baklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek) ile 2010 yılından itibaren de tritikale ilave edildi.

57Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Prim desteklerinin kapsamı genişletildi, miktarı artırıldı…

• Prim desteği verilen ürün sayısı 2002 yılında 4 iken, son 11 yılda 17’ye çıkartıldı.

• Prim destek miktarı; 2002 yılında 186 Milyon TL iken, 2013 yılında 2,6 Milyar TL’ye yükseldi.

• Son 11 yılda prim desteği miktarı 15 kat arttı.

• 2003-2013 döneminde toplam 18 Milyar TL prim desteği ödendi.

500

1000

1500

2000

2500

3000

186 268350

9291.290

1.6471.782

2.002 2.071

2.503

2.379

2.606

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

(Milyon TL)

Fark (Prim) Ödemeleri

TARIMSALDESTEKLER

58 59


Hayvancılık destekleri, sektörü geliştirmek amacıyla çeşitlendirildi ve artırıldı.

• 2008 yılında anaç sığır, manda desteklemesi başlatıldı.

• Süt prim destekleri %50 artırıldı. 2012 yılında ilk defa gıda güvenirliliği açısından önem arz eden soğuk zincirin tesis edilmesi özendirilerek soğutulmuş çiğ süte daha yüksek prim ödenmeye başlandı.

• Süt tozu üretimi teflvik edildi. 2009 yılından bugüne kadar 250 Milyon TL destek ödenerek 100 Bin Ton süt tozu üretimi sağlandı. Böylece süt tozu ithalatı önlenerek ihtiyaç yerli üretimle karşılandı.

• 2011 yılında besi desteği başlatıldı, hayvan başına besi desteği verildi.

• Organik hayvancılık yapanlara % 50 daha fazla destek verildi.

Hayvancılığa verilen önem ve destekmiktarı artırıldı…

500

1000

1500

2000

2500

83 106250

352679

1.330

723896

1.193

1.728

2.216

Hayvancılık Destekleri

2.722

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

(Milyon TL)

• Destekler içinde hayvancılığın payı %4,4’ten, 2013 yılında %32’ye ç›kar›ld›.

• Hayvancılığa 2002 yılında 83 Milyon TL destek verilmiş iken, 2013 yılında 2,7 Milyar TL destek verildi.

• Son 11 yılda hayvancılığa verilen destek 33 kat artt›.

• 2003-2013 döneminde hayvancılığa toplam 12,2 Milyar TL destek verildi.

60 61


• Etçi ırklarla yapılacak çevirme melezlemesinden doğacak buzağılara 150 TL/Baş destek uygulaması başlatıldı.

• Küçükbafl hayvanc›l›k 2006 y›l›nda ilk kez destekleme kapsamına alındı.

• Hayvancılık sektöründe ölçek sorununun çözülmesi yönünde önemli adımlar atıldı, DAP ve GAP illerinde 50 baş ve üzeri damızlık sığırcılık işletmeleri teşvik kapsamına alındı. 2009-2013 döneminde uygulanan destek kapsamında;

o GAP illerinde süt sığırcılığı yatırımlarının desteklenmesi amacı ile 170 projenin yatırımı tamamlandı, 86 Milyon TL hibe desteği ödendi.

o DAP illerinde etçi ve kombine ırk damızlık sığırcılık yatırımlarının desteklenmesi amacı ile 118 projenin yatırımı tamamlandı, 43 Milyon TL hibe desteği ödendi.

o Proje 2015 yılı sonuna kadar devam edecek.

• Sürü yöneticisi istihdamı desteklendi.

• Saf etçi veya melez ırkların etçi ırklarla suni tohumlamasından doğan buzağıya ilave destek verildi.

• Kombine ırk anaç sığıra ilave destek verildi.

62 63


o

ww

w.ta

rim.g

ov.tr

Gıda mevzuatımızı, AB gıda mevzuatı ile uyumlaştırdık, ülkemizin her yerindeki vatandaşımızın tarladan sofraya güvenilir gıdayı tüketmesini sağladık…

GÜVENİLİR GIDA, SAĞLIKLI YAŞAM

64 65


Tarladan Sofraya Güvenilir Gıda… Gıda denetimleri artırıldı…

Vatandaşlarımızın tarladan sofraya güvenilir gıda tüketimini sağlamak üzere “5996 say›l› “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağl›ğ›, G›da Vatan-daşlarımızın tarladan sofraya güvenilir gıda tüketimini sağlamak üzere “5996 sayılı “Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” çıkarıldı.

• Bu Kanun ile AB sürecinde 12. Fas›l (G›da Güvenilirliği, Veterinerlik ve Bitki Sağl›ğ›) müzakerelere aç›ld›.

• Güvenilir gıdaya yönelik AB ile uyumlu 100’den fazla Yönetmelik yay›mland›.

• Güvenilir gıda ile ilgili tüm yetkiler Bakanlığımızda toplandı, böylece gıdada, tarladan sofraya her aşamada denetlenen, etkin ve güvenilir bir yap› oluflturuldu.

• Riskli bölge ve ürünler belirlenerek, denetim ve kontrol etkinliği artırıldı.

Gıda Denetimi ve Denetçi Sayısı

4.890 Denetçi 515 Bin Denetim

2002

2013

Gıda satış, toplu tüke-tim ve üretim yerlerine yönelik;

• 2002 yılında 1.500 denetçi ile 39 Bin gıda denetimi yapılırken,

• 2013 yılında 4.890 denetçi ile 515 Bin gıda denetimi yapıldı.

• Denetimler sonucunda halkımızın sağlığını tehlikeye atan, taklit veya tağşiş yapıldığı kesinleşen, bozulmuş, değiştirilmiş gıdaları üreten ve/veya satan firmalar, kamuoyuna duyurulmaya başlandı.

•



• Ekmeğimiz daha sağl›kl› hale geldi, kepek oranı artırıldı, tuz oranı düşürüldü. Ekmek satılan her yerde tam buğday ekmeği ve kepekli ekmeğin bulundurulması zorunlu hale getirildi. Ekmeğin sadece buğday unu, maya, tuz ve su karışımıyla üretilmesini sağlandı

• G›dalarda etiket puntolar› büyütüldü, gıda içeriğinde yer alan maddelere ilişkin uyarı cümlelerinin etiketlerde yer alması sağlandı.

Sağlıklı yiyecek, güvenli gelecek için yeni uygulamalar hayata geçirildi...

• Et ve Et ürünleri tebliğinde tüketici lehine yap›lan düzenleme ile kanatlı eti ve kırmızı et karıştırılarak et ürünleri üretilmesi önlendi.

• G›da Katk› Maddelerinin kullan›m›na s›n›rlama getirildi. Bazı geleneksel gıdalarda belirlenen katkı maddelerinin kullanımı yasaklandı. Gıda katkı maddelerinin kullanım koşulları ve etiketleme kuralları yeniden belirlendi.

• G›dalarda tuz kullan›m›n› azalt›c› düzenlemeler yap›ld›, tuz etiketi üzerine “tuzu azaltın, sağlığınızı koruyun” ibaresinin konulması zorunlu hale getirildi.

• G›da takviyesi olarak bilinen ürünlerin; üretimi, ithalatı ve piyasaya arzına ilişkin yeni düzenlemeler yapıldı. Yeni düzenleme ile artık, takviye edici gıdaları üreten ve ithal edenler Bakanlığımızdan onay alacak ve bu ürünler sadece ithalatçı ve üretici ile bayilik sözleşmesi yapılan yerlerde satılabilecek.

• Çocuklar›m›z›n sağl›ğ› için, okul kantinleri ile okul bünyesinde faaliyet gösteren yemekhane, kafeterya, büfe, çay ocağı vb. yerlerin sahip olması gereken özel hijyen şartları belirlendi ve buralardaki denetimlerin sayısı ve etkinliği artırıldı.

68 69


• İlköğretim çağındaki öğrencilerimize süt tüketimi ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırarak dengeli beslenmelerine katkıda bulunmayı amaçlayan “Okul Sütü Program›”, 2012 y›l›nda tüm Türkiye’de uyguland›.

• Okul Sütü Programı kapsamında; • 2011-2012 Eğitim ve Öğretim yılında Türkiye genelinde, 32.574

okulda, anasınıfı ve ilköğretimdeki toplam 7,2 Milyon öğrenciye, 136 Milyon adet 200 ml’lik uzun ömürlü kutu süt dağıtıldı. • 2012-2013 Eğitim ve Öğretim Yılında Türkiye genelinde, 31.092

okulda, özel okullar dahil anasınıfı ve ilkokuldaki toplam 6,2 Milyon öğrenciye, 280 Milyon adet 200 ml’lik uzun ömürlü kutu süt dağıtıldı

• Okul Sütü Programı Uygulamasına, 2013-14 eğitim-öğretim döneminde de devam ediliyor.

Okul Sütü Akıl KüpüProgramı Başlatıldı…

Gıdada Kontrol, Toplumda Bilinç Artırıldı…

• Vatandaşımızın markette, manavda satın aldığı; yumurtanın, etin, sebze ve meyvenin hangi çiftliğin veya bahçenin ürünü olduğunu bilmesi amacıyla izlenebilirlik sistemi tesis edildi.

• Her bir tarım parselinde yetişen ürünler için ne kadar ilaç ve gübre kullanıldığını tespit edecek, aşırı ve yanlış kullanımların önüne geçerek tarladan sofraya güvenilir g›day› sağlayacak sistem kuruldu.

• Kayıtsız gıda işletmesi kalmaması için gıda üreten yerlerin yanı sıra satış ve toplu tüketim yerlerinin kay›t alt›na al›nma çal›flmalar› h›z kazand›.

70 71


• “G›da Güvenliği Bilgi Sistemi” (GGBS) kuruldu.

• Ülkemizin uluslararası seviyede referans olacak ilk laboratuvarı olan “Ulusal G›da Referans Laboratuvar› kuruldu.

• 2002 yılında akredite kamu laboratuvarı yok iken, 2013 yılında akredite hale getirilen kamu laboratuvarı sayısı 29’a ulaflt›. Son 4 yılda laboratuvarlarımızda yapılabilen analiz çeşidi sayısı 350’den, 1.097’ye ç›kar›ld›.

• Özel G›da Kontrol Laboratuvar› sayısı 85’e yükseldi.

• Halkımızın 24 saat arayarak ihbar ve şikayetlerini bildireceği, güvenilir gıdaya yönelik bilgi alabileceği 174 ALO GIDA HATTI 2009 yılında faaliyete geçirildi.

• “174 ALO GIDA HATTI”na gelen başvurular anında ilgili birime iletilerek hızlı ve etkin denetimlerin yapılması sağlanıyor, yapılan kontrol ve işlemin sonucu hakkında başvuru sahibine bilgi veriliyor.

• Güvenilir gıda bilincinin geliştirilmesi için “Güvenilir G›da, Sağl›kl› Yaflam Kampanyas›” ile 2009, G›da Y›l› ilan edildi.

• Güvenilir gıda için kamu spotları hazırlanarak televizyon kanallarında, radyolarda vatandaşlarımızın bilgilendirilmesi sağlandı.

Güvenilir gıdaya yönelik eğitim ve yayım çalışmaları artırıldı…



• Ekmeğin üretiminden satışına kadar geçen her aşamada çalışan personele hijyen konusunda eğitim alma zorunluluğu getirildi, 13.000’in üzerinde personele eğitim verildi.

• İyi Hijyen Uygulamaları Kılavuzları hazırlandı ve yayınlandı.

• Gıda denetimi için Belediyeler ve İl Özel İdareler personeline yönelik Gıda Kontrolör kursları düzenlendi.

• Ekmek israf›n›n önlenmesi amac›yla, TMO öncülüğünde 2013 yılı Ocak ayında geniş boyutlu bir kampanya başlatıldı.

• Güvenilir gıdaya yönelik önemli bir proje olan “Ürün Doğrulama ve Takip Sistemi’nin 2013 yılında altyapısı tamamlandı. • Sistem, 2014 yılında ilk olarak 7 ürün grubunda (alkollü içkiler, takviye edici gıdalar, bal, enerji içecekleri, siyah çay, bitkisel sıvı yağlar, bebek mamaları) uygulamaya geçiyor. • Sahte, taklit ve tağşiş edilmiş gıda ürünlerinin üretim ve satışının engellenmesi ve haksız rekabetin önlenmesi ile halkımızın güvenilir gıdaya ulaşması amaçlanmayan sistem, tüketicilerin de ürünle ilgili sorgulama yapmas›n› sağlayan özelliği ile Dünyada ilk kez yap›lan bir uygulamad›r. • Sistem ile tüketiciler etiket üzerindeki barkodu veya ürün kodunu kullanarak ürünle ilgili bilgilere ulaşabilecek, satın aldıkları ürünlerin güvenilirliğini sorgulayabilecek.• Ürünle ilgili bilgiler; www.udts.com.tr web sayfası üzerinden, mobil uygulamalarla, SMS ile veya telefonla ulaşılan otomatik sesli yanıt sistem ile doğrulanabilecek. • Ürünün kim tarafından üretildiği ya da ithal edildiği, son kullanma tarihinin geçip geçmediği, ürünün içeriği, üründe alerjen bileşen var ise “alerjen içerir” uyarısı veya varsa ürünle ilgili diğer özel uyarılar da tüketiciler tarafından öğrenilebilecek.

Dünya’da bir İlk olan Ürün Takip ve Doğrulama Sistemi Hayata geçirildi…

74 75


ww

w.ta

rim.g

ov.tr

BİTKİSELÜRETİMİ GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI

Arz açığı olan birçok üründe kendi ihtiyacımızı karşılar hale geldik, üretim ve ihracatta rekorlar kırdık.

76 77


Sertifikalı Tohum, Fide ve Fidan Destekleri Başlatıldı…

Bitkisel üretimde verimlilik ve kalitenin artırılması amacıyla; sertifikalı tohumluk ve fide/fidan kullanımı 2005 yılında ilk kez destekleme kapsam›na al›nd›, bugüne kadar;

• Sertifikalı tohumluk kullanan üreticilerimize, toplam 400 Milyon TL, Sertifikalı fide/fidan kullanan üreticilerimize toplam 260 Milyon TL destek ödendi.

• 2008 yılından itibaren özel sektör tarafından üretilen sertifikalı tohumluk da destekleme kapsamına alındı ve bugüne kadar toplam 117 Milyon TL destek ödendi.

Sertifikalı tohum ve fidan destekleri ile verimlilik arttı.

• Sertifikalı tohumluk desteği ile hububat üretimimiz 2002-2013 döneminde %22 artarak 37,5 Milyon tona yükseldi.

• Sertifikalı fide/fidan üretimi 2002-2012 döneminde 4 Milyon adetten 81 Milyon

adede yükseldi.• 2005-2013 yılları arasında toplam 167 Milyon

adet sertifikalı fidan kullanılarak 1,6 Milyon dekar alanda yeni meyve bahçesi tesis edildi.

• Toplam meyve üretimimiz 2002-2013 döneminde %36 artarak 18 Milyon Tona yükseldi.

78 79


• Tohumluk üretimimiz ortaya konulan etkin politikalarla son 10 yılda 3,5 kat artt›.

• Bugün ülkemizde kullanılan hububat ve baklagil tohumlukları ile yağlı tohumlardan, aspir, susam ve yer fıstığı çeşitlerinin %100’ü yerli çeflitlerdir.

• Sebzecilikte ise yerli hibrit sebze çeşitlerinin kullanım oranı %50’ye ulaflt›.

Türkiye artık kendi tohumluğunu üretiyor ve ihraç ediyor…

• Son 10 yılda tohumluk ihracatımız, miktar olarak 3,6 kat parasal değer olarak 6 kat artt›, Türkiye 65 ülkeye tohum ihraç eden bir ülke konumuna ulaştı.

• 2012 yılında Türkiye tohumluk dış ticaretinde 4.279 Ton d›fl ticaret fazlas› verdi.

• Türkiye sadece tohumluk değil, kendi AR-GE’sinde geliştirdiği tohumlukların üretim hakkını da satmaya başladı. 2011 yılında tohumculuk sektörümüz, 1,5 Milyon Dolarl›k çeflitleri oluflturan hat ve lisans ihraç etti.

B B

121

Mily

on d

olar

Mily

on d

olar

2004 %10

2013 %50

4.5 KAT ARTIŞ

7 KAT ARTIŞ



Seracılık gelişti, örtüaltı üretimimiz arttı...

Örtüalt› alan› ve üretim miktar›nda önemli art›fllar yafland›. • 2002 yılında örtüaltı alanı 536 Bin dekar, üretim miktarı 4 Milyon 271 Bin

ton iken,• 2012 yılında örtüaltı alanı 618 Bin dekara, üretim miktar› ise 6 Milyon

170 Bin tona yükseldi. Üretimle birlikte sebze ihracat›m›z da artt›,

• Yaş sebze ihracatımız 2002-2012 döneminde %365 artarak 139 Milyon dolardan 646 Milyon dolara yükseldi.

• 2012 yılında 1 Milyon Tonun üzerinde sebze ihracatı yapıldı. Jeotermal serac›l›ğ›n gelifltirilmesi amac›yla çal›flmalar bafllat›ld›.

• Jeotermal potansiyeli olan illerimizde seracılığın daha da geliştirilmesi için çalışmalar başlatıldı.

• jeotermal, biyogaz, güneş enerjisi gibi alternatif enerji kaynakları kullanan seraların yapımına kırsal kalkınma destekleri kapsamında %50 hibe desteği verildi.

• Organik tarım 2005 yılında, İyi tarım uygulamaları ise 2008 yılında ilk kez destekleme kapsamına alındı.

• 2011 yılından itibaren ise organik hayvancılık, su ürünleri ve arıcılık faaliyetlerinde bulunan üreticilere ilave %50 destekleme ödemesi yapılmaya başlandı.

• Organik Tarım yapan üreticilere bugüne kadar toplam 181 Milyon TL, İyi Tarım Uygulamaları faaliyetinde bulunan üreticilere bugüne kadar 25 Milyon TL destek ödendi.

• “Türkiye Organik Tarım Stratejik Planı” ve “Organik Tarımın Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılmasına Yönelik Eylem Planı” hazırlandı.

• 2002-2012 Döneminde organik tarımda; ürün say›s› %36, üretim alan› %683, üretim miktar› %464 artt›.

• 2007-2012 döneminde iyi tarım uygulaması yapan üretici sayısı 651’den 3.676’ya, iyi tarım uygulama alanı 54 Bin dekardan 837 Bin dekara yükseldi.

Organik Tarım Desteklendi… Organik Tarım Alanı ve Üretimi

90 Bin Ha alan - 310 Bin Ton Üretim

703 Bin Ha alan - 1,750 Milyon Ton Üretim

2002

2012

Organik Üretim

Organik Üretim

82 83


Doğal afetlerden etkilenen üreticilerin mağduriyetlerini gidermek üzere 70 y›ll›k bir rüya olan Tar›m Sigortalar› uygulamalar› 2006 yılında başlatıldı.

• Çiftçimizin alın teri güvence altına alındı.

• Poliçe bedelinin % 50’si hibe olarak karşılandı.

• Uygulamanın başladığı 2006 yılından 2013 yılı sonuna kadar; 81 il, 936 ilçe, 1.630 bucak, 30.895 köyde toplam;

o 3,4 Milyon adet sigorta poliçesi kesildi,o 1 Milyar TL prim desteği ödemesi,o 1,1 Milyar TL hasar ödemesi yapıldı.

• 2013 yılında sigortalanan alan 14,3 Milyon dekara, hayvan say›s› ise 826 Bin bafla ulaflt›.

Tarım Sigortası ile ÇiftçininAlın Teri Güvence Altına Alındı…

85Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

• Fındıkta yıllardır süregelen sorunlara kalıcı çözümler bulmayı amaçlayan “Yeni F›nd›k Stratejisi” ile piyasalarda denge sağlandı.

• Yeni Strateji ile ruhsatlı alanlarda üretim yapan fındık yetiştiricilerimize “Alan Bazl› Gelir Desteği”, ruhsatsız alanlarda fındık yetiştiriciliği yapanlara ise alternatif ürünlere geçmeleri halinde “Alternatif Ürün Desteği” ve “F›nd›k

Söküm Tazminat›” verildi.

• 2009-2013 arasında, Alan Bazlı Gelir Desteği uygulaması kapsamında toplam 2,8 Milyar TL, alternatif ürün desteği ve söküm tazminatı ödemesi kapsamında toplam 3,4 Milyon TL ödeme yapıldı.

• Fındıkta alan bazlı destek her yıl birim destek miktarı artırılarak 2015 y›l›na kadar devam edecek.

Fındık Stratejisi Oluşturuldu…

• Tütüne Alternatif Ürün Desteği Uygulaması 2009 yılında Adıyaman, Batman, Bitlis, Burdur, Diyarbakır, Hatay, Mardin, Muş ve Trabzon illerinde başlatıldı.

• Alternatif üretime geçen üreticilere 2009-2011 döneminde toplam 19 Milyon TL destekleme ödemesi yapıldı.

Tütüne Alternatif Ürün Desteği Uygulaması Başlatıldı…

86 87Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

• Aşırı ve bilinçsiz gübre kullanımını önlemek ve çiftçilerimiz üretimini artırmak amacıyla 50 dekar ve daha büyük arazilerin gübre desteklemesinden faydalanabilmesi için toprak analizi flart› getirildi.

• Gübre desteğinin yanı sıra, çiftçilerimize dekar başına toprak analizi desteği verildi, bugüne kadar toplam 350 Milyon TL destek ödendi.

Uygun gübre kullanımı için toprak analizine destek verildi…

Toprak Analizi Yapılan Alan

40 39

33,3

201220112010

28,8

2009

(Milyon Dekar)

• 2006 yılında başlatılan “Çevre Amaçl› Tar›m Arazilerinin Korunmas› (ÇATAK) Projesi” ile tarımın neden olduğu çevre sorunları ile mücadele edilmesi amaçlandı. Proje 27 ilimize yaygınlaştırıldı.

• Proje kapsamında bugüne kadar 596 Bin dekar alanda tarımsal çevre sorunları ile mücadele eden 19.489 çiftçiye toplam 63 Milyon TL destek ödendi.

• Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması amacıyla AB desteği ile 2009 yılında “Nitrat Direktifinin Uygulanmas› Projesi” başlatıldı.

• Proje ile sularda tarımsal kaynaklı kirliliği belirlemek üzere tüm ülkeye hizmet sunacak 20 adet Mobil Laboratuvar alındı.

Çevrenin ve tarım arazilerinin korunması sağlandı…

88 89


Bitkisel üretimde önemli artışlar yaşandı…

ÜRÜNLER 2002 ÜRET‹M (TON) 2013 ÜRET‹M (TON) ARTIfi(%)

TOPLAM TAHIL ÜRET‹M‹ 30.830.650 37.489.268 21,6Buğday 19.500.000 22.050.000 13,1

Mısır 2.100.000 5.900.000 181,0Çeltik 360.000 900.000 150,0

YA⁄LI TOHUMLU B‹TK‹LER 1.057.705 2.025.965 91,5

Ayçiçeği 850.000 1.523.000 79,2

Kanola 1.500 102.000 6.700 TOPLAM SEBZE ÜRET‹M‹ 25.823.567 28.448.118 10,2

ÜRÜNLER 2002 ÜRET‹M (TON) 2013 ÜRET‹M (TON) ARTIfi(%)

TOPLAM MEYVE ÜRET‹M‹ 13.273.350 17.992.680 35,6Turunçgiller 2.493.000 3.681.159 47,7

Kayısı 315.000 780.000 147,6

Kiraz 210.000 494.325 135,4

Vişne 100.000 179.752 79,8

Muz 95.000 215.472 126,8

Ceviz 120.000 212.140 76,8

Kaynak: TÜİK

90 91


ww

w.ta

rim.g

ov.tr

HAYVANSALÜRETİMİGELİŞTİRMEÇALIŞMALARI

Yıllardır ihmal edilen hayvancılığımıza hak ettiği değer verildi, başlatılan sayısız proje ile üretim ve verimde önemli artışlar sağlandı.

92 93


Hayvan Irklarının IslahındaÖnemli İlerleme Sağlandı…

Sıfır faizli krediler ile hayvancılık yatırımları hız kazandı…

• Hayvancılıkta 2010 yılında faizsiz finansman dönemi başlatıldı.

• Damızlık et ve süt yetiştiriciliği, düve yetiştiriciliği ile küçükbaş yetiştiriciliğine yönelik yatırımlarda kredi faizleri s›f›rland›.

• Büyükbaş (süt sığırı, etçi sığır, manda) ve Küçükbaş (koyun-keçi) yetiştiriciliği yapanlara ilk kez faizsiz, 2 y›l ödemesiz 7 y›l vadeli, büyükbaş hayvan besiciliği yapanlara ise ilk kez faizsiz, 2 y›l vadeli kredi uygulaması başlatıldı.

• Bu kapsamda 2010-2013 arasında 229 Bin üreticiye toplam 7,5 Milyar TL faizsiz kredi kullandırıldı.

Hayvancılığın geliştirilmesine verilen öneme paralel, suni tohumlama çal›flmalar› h›z kazand› ve son 10 y›lda bir baflar› hikâyesi yakaland›. • Son 10 yılda yapılan suni tohumlama sayısı 5 kat artt›.• Son 6 yılda yıllık ortalama 2,5 Milyonun üzerinde suni tohumlama yapıldı.• Eti etçi, sütü sütçü ırktan alma” hedefi çerçevesinde, 2014 y›l›nda bafllat›lan yeni ›slah çal›flmalar› ile etçi ırklara ait spermalarla tohumlanan hayvanların buzağılarına iki kat destek sağlandı. Böylece etçi ırk sığır sayısını ve kırmızı et üretimimizin artırılması hedeflendi.

Suni Tohumlama Sayısı

3,7 Milyon

3,2 Milyon

624 Bin

201220112002

(Adet)

Büyükbaş hayvancılıkta suni tohumlama ile yapılan ıslah çalışmaları sonucunda;• 2002 yılında 1,8 Milyon olan yüksek verimli saf ırk sığır sayısı, • 2012 yılında %205 art›flla 5,7 Milyon bafla ulaflt›.



Hayvancılık işletmeleribüyüdü…

• Yürütülen çalışmalar ve sağlanan destekler sonucunda, büyükbaş hayvancılık işletmelerinde ölçek büyüklükleri önemli oranda artt›.

• Son 11 yılda 50 başın üzerinde büyükbaş hayvancılık işletmesi sayısı %561 artt›.

50 Başın Üzerinde Büyükbaş İşletme Sayısı

24.000

4.300

27.865

ARTIŞ%561

28.412

Küçükbaş hayvancılığın geliştirilmesine önem verildi…

Ülkemiz coğrafyasına en uygun hayvancılık olan koyun ve keçi yetiştiriciliği desteklendi, hayvan sayısı ve üretimde artışlar sağlandı.

• İlk defa koyun-keçi sütüne, inek sütüne göre 2,5 kat daha fazla destek primi verildi. • 2006 yılında ilk kez anaç koyun-keçi desteği başlatıldı. • 2012 yılında küçükbaşta hayvan başı destekleme birim miktarı bir önceki yıla göre

%20 art›r›larak 18 TL/bafla ç›kar›ld›. 2013 yılında ise 20 TL/bafl ç›kar›ld›.• 20 ilde uygulanan “Koyun ve Keçi Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesi” 40 ile çıkarıldı,

üreticilere damızlık koç ve teke dağıtıldı. • Küçükbafl Hayvanc›l›kta Sürü Yönetimi ve Yöneticisi ‹stihdam› Projesi

başlatıldı. Belli bir büyüklükteki işletmelerde eğitimli sürü yöneticisi (çoban) istihdamı destek kapsamına alındı.

Sağlanan destekler ve yürütülen etkin çalışmalar sonucunda küçükbaş hayvan sayısında 1980 yılından itibaren devam eden azalma, son dört y›lda tersine döndü. 2009-2012 döneminde küçükbaş hayvan sayımız %33 artt›.

96 97


Mera ıslah çalışmalarına büyük önem verildi, toplam 4,7 Milyon dekar alanda mera ıslah çalışması tamamlandı.

• Hayvancılığımızın geliştirilmesi amacıyla, meralarımızın hayvancılık yatırımı yapmak isteyen üreticimiz ve girişimcilerimizin hizmetine sunulması için çalışmalar başlatıldı.

• Son 10 yılda yem bitkileri üretimine

3,1 Milyar TL’nin üzerinde destek ödendi.

• Verilen destekler sonucunda Yem bitkileri ekiliş alanı;• 2002 yılında 1 Milyon 153 Bin hektardan, • 2012 yılında 2 Milyon 689 Bin hektara

yükseldi.

Islah Çalışması Tamamlanan Mera Alanı Yem Bitkileri Destekleri

35,6

Mily

on T

L

311

Mily

on T

L

2002 2013

83 B

in D

ekar

4,7

Mily

on D

ekar

2002 ye kadar

2003-2013

Mera Islahında ve Yem Bitkileri Üretiminde Önemli Artış Sağlandı…


Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğü Kuruldu…

Arıcılık ve ipekböcekçiliği desteklendi…

• Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü, et ve sütte fiyat dalgalanmalarının olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılması, üreticinin korunup gelirinin arttırılması ve piyasada istikrar sağlanması gibi görevleri de içerecek şekilde yeniden yapılandırıldı.

• Bu kapsamda 2013 yılı Nisan Ayında, “Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğü” oluflturuldu.

• Böylece üretici daha çok kazanırken, tüketicinin de uygun fiyatlarla et ve süt tüketmesi

sağlanacak.

• Arıcılık ilk kez 2003 y›l›nda destekleme kapsamına alındı.

• 2008 yıllına kadar “ana arı” ve “süzme bal” desteklemesi yapıldı, 2008 yılından sonra kovan başına destekleme uygulamasına geçildi.

• Seralarda bombus ar› kolonisi kullanan üreticilere ise 2005 yılından itibaren destek verilmeye başlandı.

• Arıcılık ve Bombus arısına bugüne kadar toplam 220 Milyon TL destek ödendi.

• Ülkemizde 1500 yıllık bir geçmişi olan ve 3.000 ailenin geçimini sağladığı ipekböcekçiliği 2006 y›l›ndan itibaren desteklendi.

• Bugüne kadar toplam 16,3 Milyon TL destek ödendi.



• Su ürünleri yetiştiriciliği ilk kez destekleme kapsam›na alındı ve bu güne kadar 900 Milyon TL destek ödendi.

• Aşırı avlanmayı önleyerek sürdürülebilir üretime katkı sağlamak amacıyla 10 metre ve üzerindeki balıkçı gemilerinin gönüllü olarak avcılıktan çekilmesi destek kapsamına alındı

• Balıkçı gemilerine ÖTV’siz akaryakıt uygulaması başlatıldı. Sektöre bu güne kadar 1 Milyar TL’nin üzerinde katkı sağlandı.

• Türkiye Dünyada su ürünleri yetiştiriciliği üretiminde en fazla büyüyen 3. ülke oldu.

• 2002-2012 döneminde su ürünleri yetiştiricilik üretimimiz %247 artt›.• Su ürünleri ihracatımız 97 Milyon Dolardan 521 Milyon Dolara yükseldi.

İhracatımızın %80’i AB ülkelerine yapılıyor. i su ürünleri Avrupa’n›n tercihinde ilk s›ralara yükseldi.

Su ürünlerinde Türkiye büyük başarılara imza attı...

Su Ürünleri Yetiştiricilik Üretimi

212189

61

201220112002

(Bin Ton)Kaynak : TÜİK

Su ürünlerinin korunmas› ve sürdürülebilir üretim amac›yla önemli projeler bafllat›ld›.

• Alabalık üretiminde Avrupa’da 1. S›raya yükseldik.• Yetiştiricilik üretiminde Avrupa’da 3. S›raya ulaştık. • Çipura-levrek pazarında Avrupa %25’lik paya sahip olduk

102 103


Su ürünlerinin korunmas› ve sürdürülebilir üretim amac›yla önemli projeler bafllat›ld›.

• Kıyılarımızda biyolojik çeşitliliği ve üretimi artırmak için Yapay Resif Master Projesi tamamlandı.

• “Çevre Dostu Su Ürünleri Yetifltiriciliğinin” geliştirilmesi amacıyla kıyılarımızda bulunan balık çiftlikleri açık denize taşınarak, modern teknolojilerin kullanıldığı off-shore işletmeleri haline dönüştürüldü.

• Balıkçılıkla ilgili istatistikleri uluslar arası normlara uygun hale getirmek üzere “Su Ürünleri Bilgi Sistemi (SUB‹S)” kuruldu. Böylece, avcılıktan satışa kadar olan süreç kayıt altına alınarak kontrolü sağlandı.

• Kurulan “Uydu Bazl› Gemi ‹zleme Sistemi” ile orkinos avcılığı kontrol altına alındı.

• AB mevzuatına uyum çerçevesinde 23 kıyı ilimizde su ürünleri avlanmasının kontrolü için 42 adet Bal›kç› ‹dari Binas› inşa edildi.

• “Avc›l›k Yoluyla Elde Edilen Su Ürünlerinde Ağ›r Metal ‹zleme Program›” başlatıldı. Bu program ile güvenli ürün üretimi, tüketici sağlığının korunması ve su ürünleri ihracatının geliştirilmesi sağlandı.

• Orta Asya ülkelerinde avcılık ve yetiştiriciliğin geliştirilmesine katkı sağlamak amacıyla FAO Türkiye Alt Bölge Ofisi ve TİKA tarafından 2 Milyon dolar bütçeli bir hibe projesi başlatıldı.

• Terkedilmiş av araçlarının su ürünlerine ve ekolojiye verdiği zararları önlemek amacıyla “Denizlerin Terkedilmifl Av Araçlar›ndan Temizlenmesi Projesi” başlatıldı.

• Su ürünleri avcılığında daha etkin kontrol sağlayacak ve güvenilir veri toplayacak Bal›kç› Gemilerini ‹zleme Sistemi başlatıldı.

• Su ürünleri kaynaklarını desteklemek ve güçlendirmek amacıyla son 10 yılda, başta sazan, aynalı sazan olmak üzere mersin ve kalkan balıkları dahil iç su ve denizlerimizde 57 Milyon adet balık ile balıklandırma yapıldı.

104 105


HAYVANSAL ÜRET‹M 2002 2012 ARTIfi(%)

HAYVANSAL HASILA (Milyar $) 5,9 19,2 225,2Sığır sayısı (Baş) 9.803.498 13.914.912 41,9

Yüksek verimli saf sığır ırkı oranı (%) 19 40,8 114,7

Küçükbaş sayısı (Baş) 31.953.800 35.782.519 12,0

Süt üretimi (Ton) 8.408.568 17.401.262 106,9

Kırmızı et üretimi (Ton) 420.595 915.845 117,7

Sığırda ortalama süt verimi (lt/yıl) 1.705 2.942 72,6

Sığırda ortalama et verimi(kg) 184 286 55,4

Tavuk eti üretimi (Ton) 696.187 1.723.919 147,6

Tavuk yumurtası üretimi (Bin adet) 11.554.910 14.910.774 29,0

Bal üretimi (Ton) 74.554 89.162 19,6

Su ürünleri yetiştiriciliği (Ton) 61.165 212.410 247,2

Kaynak: TÜİK

Hayvan sayısı ve hayvansal üretimde önemli artışlar sağlandı…

106 107


BİTKİ VE HAYVAN SAĞLIĞINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR

ww

w.ta

rim.g

ov.tr

SA⁄LIKLI HAMMADDESA⁄LIKLI GIDA SA⁄LIKLI NES‹LLER

108 109


Zirai ilaç kullanımı azaltıldı, insan ve çevre sağlığını ön planda tutan entegre mücadele çalışmaları yoğunlaştırıldı.

• 2006 yılından itibaren ülkemizde havadan ilaçlamalar yasakland›.• Entegre mücadele, entegre ve kontrollü ürün yönetimi ve

biyolojik mücadele gibi daha güvenilir bitki koruma uygulamalarına ağırlık verildi.

• Biyolojik ve biyoteknik mücadele destekleme kapsamına alındı. • AB’de kullanımdan kaldırılan 181 adet aktif maddeyi içeren bitki

koruma ürünlerinin ülkemizde de kullanımı, imalat› ve ithalat› sonland›r›ld›.

• Montreal Protokolü gereğince, 2015 yılında kaldırılması planlanan metil bromür uygulamas›, 2007 yılında uygulamadan kaldırıldı.

Bitki sağlığı korunarak, halkımızın sağlığı korundu…

• Zirai ilaç kullanımında, üretici kayıt defteri uygulaması başlatıldı.• Son 11 yılda bitkisel üretim 13 Milyon ton artarken zirai ilaç kullanımı

%27 azalt›ld›.• Yanlış ve bilinçsiz bitki koruma ürünlerinin kullanımının önlenmesi

amacıyla denetim ve kontroller artırıldı, 2012 yılında sorunun kaynağında çözülmesi amacıyla ilk defa hasat öncesi dönemde denetim faaliyetlerine baflland›.

Süne ile etkin mücadele edildi, buğdayın kalitesi arttı, çevre korundu.• Buğdayın ana zararlısı olan sünede, havadan ilaçlamaya son

verilerek, alınan etkin tedbirler neticesinde yıllık ilaç kullanımı 901 tondan 135 tona düşürüldü.

• Biyolojik mücadeleye ağırlık verildi, son 8 yılda 79 Milyon faydalı böcek doğaya salındı.

• Faydalı böceklere barınak ve besleme imkânı sağlamak için 6 Milyon fidan dikilerek ağaçlandırma yapıldı.

• Uygulamaya konulan etkin önlemlerle, ülke genelinde emgi oranı yüzde 3,8’den binde 6,9’a düşürüldü.

110 111


Zirai ilaçların satışı ve kullanımı ile ilgili önemli düzenlemeler yapıldı,Reçeteli zirai ilaç satışı başlatıldı, kontrolsüz İlaç satışı denetim altına alındı.

• Güvenilir gıda için zirai ilaç bayii açma kriterleri yeniden düzenlenerek beşeri ilaçlarda olduğu gibi Reçeteli Zirai ‹laç Sat›fl› Uygulamas›na geçildi.

• Böylece, reçetede bulunan bitki koruma ürünü dışında başka bir ürünün verilmesi önlendi, sadece Bakanl›kça yetkilendirilmifl uzmanlar›n reçete yazması sağlandı.

• Bu kapsamda, 9.792 teknik personele reçete yazma yetkisi verildi.• Bitki Koruma Ürünleri İçin “Bayilik S›nav Sistemi” getirildi, Böylece

bitki koruma ürünlerinin güvenli şekilde, tavsiyelere uygun olarak kullanılması ve izlenebilmesi sağlandı.

• Zirai ilaçların “Bitki Koruma Ürünleri Uygulama Belgesi” almış yetkili kişiler tarafından uygulanması zorunluğu getirildi. Bu kapsamda 309.258 kifliye uygulama yetkisi verildi.

Bitki Pasaport Sistemi oluşturuldu.

• “Bitki Pasaportu Sistemi ve ‹fllemcilerin Kay›t Alt›na Al›nmas›” çalışmaları başlatıldı.

• Üretim amaçlı bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin naklinden önce bitki pasaportu düzenlenmesi zorunlu hale getirildi.

112 113


Hayvan hastalıklarıyla daha etkin mücadele edildi…

Hayvan hastalıkları ile daha etkin mücadele için ilk kez afl›lama desteği başlatıldı.

Kuduz hastalığının kontrol altına alınması amacıy-la, ülke genelinde bütün köpek ve kediler afl› bedeli al›nmadan afl›land›, yaban hayvanlarına yönelik havadan oral aşılama yapıldı.

Bruselloz hastalığı ile mücadele amacıyla, tüm dişi sığırlar 12 ay ara ile 2 kez, koyun ve keçiler ise 1 kez konjuktival aşı ile afl› bedeli al›nmadan aşılanıyor.

Ülkemiz küçükbaş hayvan varlığının 20 Milyonu ilk defa koyun-keçi vebasına karşı aşı bedeli alınmadan aşılandı. Hastalığın başta Trakya Bölgesinde olmak üzere Ülkemizden yok edilmesi amacıyla çalışmalar hızlandı.

Hayvan hastalıklarına yönelik Acil Eylem Planları hazırlandı.• Şap, Koyun Keçi Vebası, Kuş Gribi ve Yalancı Tavuk Vebası

hastalıkları ile mücadele de etkinliğini artırmak ve hastalıklara hazırlıklı olmaya yönelik olarak bu hastalıklar için Acil Eylem Planlar› hazırlandı.

Şap hastalığına karşı başarılı bir mücadele gerçekleştirildi.• Şap hastalığına karşı Bakanlığın belirlediği alanlarda büyükbaş

hayvan varlığımız afl› bedeli al›nmadan aşılandı.• Ülkemizde ilk defa bir bölge-Trakya Bölgesi - flap hastal›ğ›ndan

ari hale getirildi ve bu durum Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı ve Avrupa Birliği tarafından onaylandı.

Baflar›l› afl›lama kampanyalar› yürütüldü.

114 115


Hastalıktan ari işletmeler desteklendi. • Sığır tüberkülozu ve sığır brusellozu hastalıkları ile etkin mücadele etmek ve

kaliteli süt üretimini artırmak amacıyla 2003 y›l›ndan itibaren hastal›ktan ari iflletmeler desteklenmeye baflland›.

• İlk defa koyun keçi brusellozu, kuduz ve mezbahalarda tespit edilen sığır tüberkülozu hastalıkları tazminatlı hastalıklar arasına alındı.

Kuş Gribine Karşı Önlemler Alındı.• Kufl gribi hastalığı için erken uyarı, hızlı teşhis ve hızlı müdahale

mekanizması oluşturuldu.• Kufl gribi teşhisi için biyogüvenlik seviyesi – III kategorisinde 3 adet

laboratuar, Biyogüvenlik seviyesi - II (L2) kategorisinde 4 adet laboratuar kuruldu.

Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Kayıt Sistemleri Kuruldu.

• Ülkemizde ilk defa, büyükbaş ve küçükbaş hayvan varlığımız küpelenerek TÜRKVET ve Koyun Keçi Kayıt Sisteminde kayıt altına alındı.

• TÜRKVET ve Koyun Keçi Kayıt Sistemi ile ülkemizde sığır cinsi ve koyun-keçi türü hayvan hareketleri kontrol altına alındı.

• Hayvan hastalıklarının kontrolünden, ülkemizdeki hayvan sayısına ve hastalık mihraklarına kadar birçok veriye anında ulaşılması sağlandı.

116 117


Veteriner Sınır Kontrol Noktaları Kuruldu.• AB’ye uyumlu olarak sınırlarda kontrol amacıyla 8 yerde (İstanbul,

İzmir, Mersin, Hatay-Cilvegözü, Sarp-Artvin, Habur-Şırnak, Kapıkule, Gürbulak-Ağrı) Veteriner S›n›r Kontrol Noktalar› kuruldu.

• 2013 yılında 14 yeni Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü kurularak hizmet vermeye başladı.

Hayvan Refahında uluslararası standartlar uygulanmaya başlandı.• Hayvan sağlığında önemli bir faktör olan hayvan refahına yönelik AB

ile uyumlu mevzuat altyapısı oluşturuldu.

• Hayvanların; yetiştirildiği işletmelerde, nakillerinde ve kesimlerinde uluslararası kabul gören hayvan refahı koşullarını uygulanmaya başlandı.

• Deney, süs ve ev hayvanlarının yaşam alanları uluslararası standartlar belirlendi ve uygulanması için çalışmalar başlatıldı.

Diğer çal›flmalar.• Son 5 yılda Veteriner Kontrol ve Araştırma

Enstitülerinde yapılan teşhis ve muayene say›s› %230 artt›.

• “Veteriner Bilgi Sistemi” geliştirildi, Ülke çapında görülen hastal›klar›n WEB tabanl› veri taban›na kaydedilmesi sağlandı.

• Atların enfeksiyöz anemisi hastalığı ile mücadele için ulusal proje yürütülerek 25 ilimizde tüm tek tırnaklı hayvanlar tarandı ve mikroçip ile işaretlendi. Hasta hayvanlara, tazminat ödenerek hastalık kontrol altına alındı.

• Gıda güvenliğini sağlamak amacıyla mezbaha ve kombinalarda 2005 yılında Yetkilendirilmiş Akredite Veteriner Hekim uygulaması başlatıldı.

118 119


‘’Kırsal kalkınma, hem üretici hem de yatırımcıyı birlikte ele alan bir disiplin ve anlayışa sahip, üretim-sanayi entegrasyonu hedefleyen bir kalkınma aracıdır. Onun için kırsal kalkınmayı çok önemsiyoruz’’Mehmet Mehdi EKERG›da Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakan›

KIRSAL KALKINMAFAALİYETLERİ

ww

w.ta

rim.g

ov.tr

120 121


Tarımsal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi, depolanması ile ilgili ekonomik yatırımlar ile makine-ekipman alımları, damla ve yağmurlama sulama yatırımları desteklendi.

Tar›m-sanayi entegrasyonunu sağlayan %50 hibe destekli K›rsal Kalk›nma Yat›r›mlar›n›n Desteklenmesi Program› 2006 y›l›nda bafllad›.

Kırsal kalkınma hamlesi başlatıldı…• Ekonomik yatırımlar

kapsamında; 2006-2013 döneminde 4.333 tar›msal sanayi tesisi tamamlandı, 929 Milyon TL hibe desteği verildi. 400 tesisin yapımı devam ediyor.

• Projeler kapsamında yaklaşık 42 Binden fazla kişiye iş imkânı sağlandı.

• 2015 yılı sonuna kadar devam edecek destekler ile toplamda; 6.000 tesise ve 60 bin istihdama ulaşmak hedefleniyor.

Çiftçilerimizin üretimde en çok kulland›klar› makine ve ekipmanlar desteklendi.

• 2007 yılında 4 çeşit makine-ekipman ile başlayan destek 2013 yılında 34 çeflit makine-ekipmana çıkarıldı.

• 2007-2013 döneminde 222 Bin yeni makine ekipmana, 822 Milyon TL hibe desteği verildi.

K›rsal kalk›nma yat›r›mlar›n›n desteklenmesi kapsam›ndatoplam 1,8 Milyar TL hibe

desteği verildi.

122 123


Tarımsal Kooperatiflere Verilen Krediler

2,2

1.860

Milyar TLkredi

263 Bin baş damızlık düve

410 Bin baş damızlık koyun

Basınçlı sulama sistemleri yatırımı yapan çiftçilerimize 5 yıl vadeli, faizsiz kredi desteği sağlandı.

• 148 Bin üreticiye, 1,6 Milyar TL kredi kullandırıldı,• 3,5 Milyon dekar alan basınçlı sulama sistemleri ile sulamaya açıldı.

Kırsal kalkınma destekleri kapsamında, tarla içi basınçlı sulama yatırımlarına %50, toplu basınçlı sulama yatırımlarına %75 hibe desteği sağlandı.

• 63 Bin üreticiye 206 Milyon TL hibe desteği verildi,• 750 Bin dekar alan basınçlı sulama sistemleri ile sulamaya açıldı.

Bugüne kadar kredi ve hibe desteği uygulaması ile toplamda 4,3 Milyon dekar alan basınçlı sulama sistemleri ile sulamaya açıldı.

Basınçlı sulama yatırımlarına faizsiz kredi ve %50 hibe desteği sağlandı…

Tarımsal kalkınma kooperatiflerine kredi desteği artırıldı…

• Süt üretiminden et üretimine, arıcılıktan, seracılık ve mantarcılığa kadar 37 tip proje ile yatırımlar için tarımsal kooperatiflere kredi desteği verilmektedir.

• 2003–2013 döneminde Kırsal alanda Sosyal Destek Projesi ile birlikte 1.860 kooperatife 2,2 Milyar TL kredi tahsis edildi.

• Kooperatif ortaklarına toplam 263 Bin bafl damızlık düve, 410 Bin bafl damızlık koyun dağıtıldı.

124 125


• IPARD Programı ile Avrupa Birliği tarafından kırsal kalkınmanın desteklenmesi için ülkemize 855 Milyon Avro hibe tahsis edildi.

• Ülkemizin sağlayacağı ulusal katkıyla birlikte toplamda 1 Milyar Avroyu geçen kaynağı kullandıracak Tar›m ve K›rsal Kalk›nmay› Destekleme Kurumu kuruldu ve AB Komisyonu tarafından akredite edildi.

• Tesislerimizi AB standartlarına ulaştırmayı amaçlayan IPARD fonları ile AB tarafından belirlenen 42 ilimizde; et, süt, meyve sebze ve su ürünleri sektörleri ile kırsal alanda yapılacak yatırımlara hibe desteği sağlanıyor.

• 2013 yılı sonuna kadar toplam yatırım tutarı 1,3 Milyar TL olan 2.446 proje destek kapsamına alındı. Bu projelere sağlanacak 724 Milyon TL hibe desteğinin 523 Milyon TL’si 2013 sonunda ödendi. Yeni proje çağrıları ve destekler devam ediyor.

AB hibe destekleri yatırımcılarla buluştu…

Kırsal bölgelerdeki nüfusun ekonomik ve sosyal statüsünün geliştirilmesi, doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürülebilir yönetimine yardımcı olmak amacıyla birçok D›fl Kaynakl› Proje uyguland›.

• Sivas-Erzincan Kalkınma Projesi • Anadolu Su Havzaları Rehabilitasyon Projesi• Doğu Karadeniz Bölgesinde Küçük Ölçekli Çiftçilerin Yaşam Seviyelerinin

İyileştirilmesi Projesi (DOKAP-TARIM) • Diyarbakır-Batman-Siirt Kalkınma Projesi• Ardahan-Artvin-Kars Kalkınma Projesi• Çoruh Nehri Havza Rehabilitasyon Projesi • Bayburt-Gümüşhane-Rize Üst Kelkit Havzası Tarımsal ve Kırsal Gelir Kaynaklarının

Geliştirilmesi Projesi• Göksu-Taşeli Havzası Tarımsal ve Kırsal Gelir Kaynaklarının Geliştirilmesi Projesi• Güney-Güney Uluslararası İşbirliği Projesi

Toplam yatırım tutarı 100 Milyon Dolar olan bu projeler için ayrılan kaynağın 2013 sonu itibariyle 63 Milyon Dolar› kullan›ld›, kalan kısmının kullanımı devam ediyor.

IPARD - AB Kırsal Kalkınma Destekleri

855

291

1 Milyar 145 Milyon Avro Destek

Uluslararası kaynaklı kırsal kalkınma projeleri uygulandı…

126 127


ww

w.ta

rim.g

ov.tr

AVRUPA BİRLİĞİNE UYUM VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER

Tarımda bölgesel güç, küresel aktör olan Türkiye’nin bu başarısı, uluslararası kuruluşların yayınladığı raporlarda yer aldı,ülkemiz birçok ülkeye örnek gösterildi.

128 129


• AB müzakerelerinde, gıda ve tarımla ilgili 3 fasılda önemli çalışmalar yürütüldü.

o Tarım ve Kırsal Kalkınma,o Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı,o Balıkçılık fasılları Bakanlığımız çalışma alanı ile ilgilidir.

• G›da Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağl›ğ› Fasl› (12. fasıl) açılış kriterleri yerine getirilerek 30 Haziran 2010 tarihinde müzakerelere açıldı.

AB Sürecinde Gıda Faslı Müzakerelere Açıldı…

• Tüm gıda üretim, satış ve toplu tüketim yerlerinin onay, kayıt ve kontrol işlemleri AB Standartlarında yapılmaya başlandı.

• Türkiye- AB Mali İşbirliği kapsamında;o 220 Milyon Avro bütçeli 34 proje tamamlandı.o 102 Milyon Avro bütçeli 16 proje devam ediyor.

• AB Komisyonu, Teknik Destek ve Bilgi Değişim Ofisi (TAIEX) tarafından tarımda ulusal mevzuatımızın AB mevzuatına aktarımı, uygulanması ve yürütülmesi amacıyla 2005 yılından bugüne; çalıştay, toplantı ve ziyaret gibi toplam 166 faaliyet düzenlendi.

130 131


• Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından 2009 yılında yayımlanan “Baflar›ya Giden Yollar – Tar›msal Üretim ve G›da Güvenliğinde Baflar› Öyküleri” raporunda, tarım ve gıda alanında ciddi ilerlemeler kaydeden farklı ülkelerin başarı öykülerine yer verildi.

• Üç bölümden oluşan raporun “Küresel Taleplerin Karşılanması için Tarımsal Dönüşüm” başlıklı bölümünde Türkiye’nin başarı öykülerine yer verildi.

• Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nün Orta Asya Alt Bölge Ofisi Ankara’da açıldı.

• Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan ile tarım sektöründe daha etkin projeli faaliyetlere başlandı.

• Türkiye, FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi aracılığıyla Orta Asya’daki Projeler için 10 Milyon Dolar’lık yardımda bulunacak hale geldi.

Türkiye, FAO’nun Başarı Öykülerinde Yer Aldı… FAO Orta Asya Alt

Bölge Ofisi Açıldı…

132 133


• Dünyanın en önemli ekonomik organizasyonlarından biri olan İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı (OECD), 1994 yılından sonra ilk defa 2011 yılında Türk tarımı ile ilgili ‘’Tar›msal Politika Reformlar›n›n Değerlendirilmesi Türkiye Raporu”nu yayımladı.

• 6 bölümden oluşan çalışmada, Türkiye’nin makro ekonomik gelişmeleri ve sektör hakkında genel bilgilere yer verildi.

• Raporda; 1980’li yılların ortalarından günümüze kadarki süreçteki tarımsal politikalardaki değişimler, kırsal kalkınma programları, tarım ve doğal kaynak yönetimi, tarımsal desteklerin yapısı ve geçirdiği değişimler, tarımsal politika reformlarında sağlanan ilerlemeler ve öneriler yer aldı.

• Türkiye tarımının Dünyan›n 7’inci büyük tarımsal gücü haline geldiğinin açıklandığı raporda, Ülkemizin önemli bir ihracatçı ülke olduğunun da altı çizilerek yapılan reformların olumlu karşılandığı belirtildi.

• OECD’nin 2013 yılı “Tarımsal Politikaları İzleme ve Değerlendirme Raporu”nda, 2012 yılında tarıma verilen toplam desteğin GSYH’ya oranı OECD ülkelerinde ortalama %0,9 iken, Türkiye de %2,1 olduğu ve Türkiye’nin OECD ülkeleri içinde toplam desteğin GSYH’ya oranı en yüksek ülkelerden biri olduğu ifade edildi.

OECD’nin Türkiye Tarım Raporu Yayımlandı…

134 135


Uluslararası Gıda Politikaları Araştırma Enstitüsü’nün (IFPRI), ”2012 Küresel Açlık İndeksi Raporu”nda,

• 1990-2012 dön

tÜrkİye tariminda dönemi...8 9 gda tarm ve hayvanclk bakanl gda tarm ve hayvanclk bakanl tarimda...

Documents