1

TASAVVUFTA NAMAZ VE HACCIN HAKKAT

MEHMET ZZET ASLN

2

BR ACEP ONULMAZ DERDM VAR D

Bir acep onulmaz derdim var idi, Derde derman buldum Elhamdlillah. Vasil oldum Muhammed Mustafa`ya, Alar iken gldm, Elhamdlillah. Ald sr bab eyhim yznden, Can safalar srd tatl sznden. Msiv tozunu gnl yznden, Tevhid ile srdm, Elhamdlillah. Bir ehre vardm ki ad denilmez, Bir bahre daldm ki haddi bulunmaz. Mrde dil oluban geri dnlmez, lmezden n ldm, Elhamdlillah. Hakk'n derghna tutmuum elim, Grdm halleri erh eyler dilim. Yokluk ummanna urad yolum, Fena fillh oldum, Elhamdlillah. Yunus Emrem kmil oldu imann, Hazreti Hakk'a vasl oldu cann. Lmekn ehridir senin meknn, Beka billh oldum, Elhamdlillah.

Maddi manevi, zahiri batn gelimemde ve yetimemde emei geenlere ve geecek olanlara ithaf olunur.

Mehmet zzet ASLIN

YAZAR:

1962 ylnda zmir Bornovada dnyaya geldi. niversite tahsilinden sonra Halveti-Uaki tasavvuf ekolnden Bekir Sdk Visali (ks) kolunun halifelerinden Zekiye Gren (amiye) (ks) Anneden tasavvufun zn ve nurunu ald. Onun Hakka intikalinden sonra Terzi Baba (ks) koluna intisap edip, tafsil bilgilerini almaya devam etti. Bu eitim srasnda birok eren kii ile grp lednni ilim tahsil etti. Halen tasavvuf almalarna devam etmektedir.

3

Hamd; alemlerin zerresinden Zatyla kaim ve batn; sfatyla muhit ve tecelli; esmasyla malum ve tecelli, kudretiyle fail; filliyle zahir; eserleriyle mehud; batn ile sr olan Allah iindir, Ona mahsustur.

Salat ve selam hakikatiyle alemlerin efendisi olan Hz. Muhammede, aline ve ehl-i beytine olsun.

Hz. Resul eriat- Muhammediyi yle tarif etmektedir: eriat szlerim, tarikat fiillerim, marifet tavrlarm, hakikat srlarmdr.

Namaz ve Hac hakknda eriat-tarikat mertebelerinde olan eserlerin says olduka oktur. Hakikat-marifet mertebelerindeki eserlerin says yok denecek kadar azdr. Bu mertebeden bilgiler deiik eserlerde dank olarak baka balklar altndadr. Eserlerimiz namaz ve haccn hakikat-marifet mertebelerindeki bilgileri bir araya getirip dier hakikatleri de bnyesinde toplamtr.

Eserin aa kmasnda, her aamasnda emei geenlere teekkr eder, kendilerinin ve gemilerine hayr dua edilmesini temenni ederim. Bu kitaptan oluan manevi haslay ncelikle Peygamber Efendimizin, alinin, ehli beytinin, Piran hazeratnn, bu yola emei geenlerin, Zekiye Annenin ve Terzi Baba ile tm mminlerin ruhuna hediye eyledim. Kitabn ilgililerine yeni ufuklar amasn temenni ederim.

4

NEFSN (NEFS- NATIKANIN) HAKKAT

Nefs kelimesi bir eyin zat, kendisi, z varl manalarna gelmektedir. Nefs-i natka insan nefsi iin isim terkibi olarak verilen isimdir. Nefs-i natka bir hakikat olup, sfatlarnn deimesi ve bulunduu mertebeleri temsil edecek surette nefs, ruh, kalp, akl, sr, hafi, ahfa isimlerini alr. Nefsi natka bir ve vahid olup sfatlarnn deimesi ile ald isimler deiir. Bu sfatlar nefs mertebelerinde aklanmtr.

Nefs-i Natkann tarifi yledir: En nefsn natkatn kaimn bizatihi, la eyne, nurun min envarillahi teala minellahi merikuha ve magribuha

Nefs-i natka Allahn Nurlarndan bir nurdur. Zatyla kaimdir, mekan yoktur. Allahtan geldi, Allaha gidecektir.

Nefs-i natka Allah Tealann Zatnn, muhabbetinin, nurunun, glgesinin mazhardr. Nefis mukaddem ve ezelidir. Allahn Zatna mahsus sfatlarn mazhardr.

Allah Tealann Zatna has sfatlar alt tanedir:

1. Vcud : Allah vardr, tm mevcutlarn varl Ondandr. 2. Kdem : Varlnn evveli yoktur. 3. Beka : Varlnn sonu yoktur. 4. Vahdaniyet : Varl bir ve Tektir. Baka varlk yoktur. 5. Kyam binefsihi : Varl kendindendir. Nefsiyle kaimdir. 6. Muhalefetl lil havadis : Yaratlmlara benzemekten, onlar gibi olmaktan mnezzeh ve mstagnidir.

te ksaca belirttiimiz bu alt sfatn mazhardr. Mazhar demek, bu sfatlar nefsi natkada da vardr demektir. Ancak bilklliye mazhar demek deildir, bu sfatlarn zll yani glgesi mesabesindedir. Tam mazhar deil, tecelli annda ve tecelli orannda, nispetinde belki ksmen aynsdr. Bireysel nefsi natka tm tecelliyi kaldramaz. Tecelli orannda hakikatini idrakte elde ettiklerini kullanr, bu vasta ile bu 6 sfat idrak yolunda yol alr.

Glge sahibinin varl ile glgenin varl arasnda nasl byk fark var ise ve glge, glge sahibi ile varln devam ettiriyorsa, nefisde varln, Mutlak Zat olan Allahn varl ile devam ettirir. lahi Zatn Varlnn sonu yok ve ebedi olduuna gre, nefisde tecelli glgesi olarak varln devam ettirir. Glge, sahibinin ayns deildir, sahibinden bakasda deildir. Nefisde Hakkn varlnn ayn deil fakat gayrsda deildir. Ciddi ve dikkatli dnmelidir. HVEL HAKK deildir, fakat bihasebis sfat, MNEL HAKK ve MEAL HAKKdr. Nefsi natka ayn zamanda Kurann srr makamdr.

nsann hakikati olan nefsi natka, taayyn mertebelerinden geerek, bir sre ierisinde ehadet ve kesafet aleminde ortaya kar. nsann zatn temsil eden nefsin bu varoluu nzul (ini) diye ifade edilir. Nzul, nefsin sadece kesafet (madde) ve ehadet aleminde ortaya kmas deil, ayn zamanda mcerretlik ve ezeli zati ilim aleminde bilmi olduu eylerin rtlmesi anlamnada gelmektedir. Baka bir ifadeyle nzul, madde ve okluun insan ile Zati lminin arasna girmesi demektir. Bundan dolay okluk (kesret) alemi karanlk, zulmet, cehalet iinde kalmas nasl bir vetirede (srete) gerekleiyorsa, bu bilgiyede ulamas da ayn ekilde bir srete gerekleir. Bu ilim sreci tasavvufta irfan yolu yani seyr-i sluktur. Bu ikinci sre, rtlen ezeli ilmin birincinin mukabili olarak uru (ykseli) diye isimlendirilir. Bu srete nefis, madde ve kesafet (ehadet) alemine ulat ini yolunu takip ederek, ilk ezeli ilim mertebesindeki hakikatine ulamaya alr. Bu yol, kitabmznda konusu olan tasavvufta irfan yoludur.

Nefsin kemale erdirilmesi ve tasavvuf ehlinin tespit ettikleri Kuran ve Snnet yntemleri ile, rtlm olan nefsin hakikatinin, madde aleminin kirlerinden arndrlmas, nefsin tezkiye edilmesi, nefs ile ilahi ilmin arasndaki mnasebetin bilfiil hale getirilmesinin yegane yoludur. Sre kemale erdiinde artk insan ile Hakk arasndaki mnasebet bilkuvvelikten bilfiil hale gelir. Yani seyri sluk ile nefsin, dnya hayatnda var olmadan nceki haline dnd ve nzul arasnda geirdii bakalama ve deiimleri asli haline yani nefsin hakikatine dntrerek Zat- Mutlakn zelliklerini kazand srecin addr. Her mevcudda Hakk ile ilikisini ve Hakk bilmesini mmkn klacak bir yn vardr. Her mevcudun Rabb- hass mevcudun Hakk ve alem ile ilikisini salar, tevhid eder. Bu da nefsler halk edildiinde Ben sizin Rabbnz deilmiyim? hitabna Evet Rabbmzsn cevaplarna her bireyin kendi nefsinin ahid tutulma gereidir. Bu da tevhidin gereidir.

Ehlullah, tevhidi insann zuhura kmadan nceki haline dnmesi, yani nefsin ezeli hakikatine, ezeli ilimdeki hakiki haline dnmesi ve bu suretle Hakk bilmesidir diye ifade etmilerdir. Bu nedenle Men Arefe nefsehu, fekad arefe Rabbehu (Nefsini bilen Rabbn bilir) hadisi erifi sylenmi ve Zat- Mutlak anlamamz iin yol almtr.

5

nsann iki yn vardr. Birincisi, beeri ve maddi yn; ikinci yn nefsine ilham edilen bilgilerle yaamn srdrd ilahi yndr. Bu yn ehlullah, insani kamil gr ile aklam ve HVE HVE diye isimlendirmitir. Bu ilahi yn ile insan, Allahn emanetini kabul ehliyetini kazanr ve insan kamil haline gelir. nsann bu ilahi yn, onun Hakkn ilmindeki sabit hakikati, onun Hakkn ilminde ezeli ve ebedi olarak bir tek srete bilinmesinin suretidir.

Tasavvuf ehli, nefsin bir cevher olduunda gr birliindedirler, mevcudiyetinin bilinmesinin g olmadn ancak mahiyetinin bilinmesinin g olduunu ifade etmilerdir. Beeri birimsel nefs, herkesin ben diye iaret ettii eydir. Bu insan iin en ak eydir ve ispatda kesin bir delile ihtiya duymaz; nk bunun bilinmesi ftridir. Nefsin ilahi ynnn, yani nefsin hakikatinin mahiyetinin bilinmesi g olan yndr. Ehlullah nefsin hakikatinin, Allahn Nurundan ve Kurann srr makamndan olduunu ifade etmilerdir. Bunun mahiyetinin anlalp, idrak edilmesi tasavvufi irfan yolu ile nefs mertebelerini irfan ile anlayp, bunlar yaayarak yakn olarak idrak edilmesi ile anlalr. Yinede tam mahiyetine ulalamaz. Zira nefsi natka Allahn nurundandr. Bugnk bilgilerimizle nurun hakikatini bilmek imkanszdr. bnl Arabi, nefsin klliliinin hakikati cihetinden sz konusu olduunu ifade etmitir. Nefsin kllilii asli ve gerek haline dnmesi ve ulamas demektir. Konevi bu sreci yle anlatr: Nefis tmeller ile birleerek mertebe mertebe ykselir, her ykseliten bir istidat, nur ve basiret elde eder. Bylece Akl- Evvele ular. Akl- evvel ile birleerek lahi hviyeti mahedeyi salayan istidat kazanr. bnl Arabide, insann vcud ve taayyn mertebelerini bilebilmesi iin, sz konusu mertebelere girmesi gerektiinden, bunu yaparkende terkibinin bilinmesinden, kendi ifadesiyle tahlil mirac ndan sz eder. nk her mertebe, mertebeye giren kimseden nefsine mnasip eyi talep eder. Yani nefis birlik (vahdet) ve Zat aleminden, okluk (kesret) ve madde (kesafet) alemine inerken nefsine eklenen zelikleri terakki ve uru ederken tek tek anlar, idrak eder; gerekeni alr, gerekmeyeni brakr. Bu alp brakma ise, inite (nzul) urad mertebelerin, kta (uru) nefsine verdiklerini almas ve talep etmesiyle gerekleir.

Bu durumda Zat ve birlikten (vahdetten) okluk (kesret) ve ehadet alemine inerken oluan bilgisizlik ve karanlk; uru srasnda Zati lahi nur sayesinde ilim ve aydnlanma ile, karanlktan (zulmet ve cehalet) birlik ve zat alemine doru ykselerek tevhide ular. Bylece nefs, mira sayesinde ilahi hviyetini ve eyann btn hakikatlerini mahede edecei eyler ile arasndaki engeller (perdeler) kalkarak, ayn hkme sahip olmalarn temin eden mnasebet salanr. Ancak Hz. Peygamber (sav) n buyurduu gibi Knh Zatn idrak edemedik diyerek aczimizi ve fakrmz da itiraf etmeliyiz.

Nefsin birlik, tevhid hakikatini idrak hali, ilahi tecelliyi kabul istidad kazand haldir. Nefsin okluk (kesret) hali, niyet dzeyinde, niyetinin farkl ilgilere dalmas, ilahi tecelli karsndaki konumu, ilahi isimlere muhatap olmas anlamna gelir. Btn mevcudlarn vechini (zatn) birletiren, tevhid eden, mevcudlara varlklarn hibe eden genel vcud tecellisi olan tecelli-i vahid dir. Bu mevcudlara varlk, vcud nuru vermesidir. Bilki Kuran Cemi esma ve sfat cami Zat olduundan nefislerin hakikatine Kuran vaz edilmi ve mevcudlarn hakikatlerine sunulan bu lmi Zat temsil eden Kurandan, ayan- sabitlerin istidatlarna gre aldklar blmler, onlarn Kurandan temsil ettikleri blmleri ehadet aleminde zuhura karmlardr. Bu KN (ol) emri ile tecelli-i vahid ile salanmtr. Kn emri ayn zamanda genel vcud tecellisini temsil eden kelamdr. bnl Arabi eceretl Kevn eserinde KN emri ile zuhura kan istidatlar aklamaktadr. Ortaya kan istidatlarda ayan- sabitelerin Kurandan (lmi Zatn temsili, tafsili) ald zellikleri, ynleri dolaysyla ilahi isimlerinden aldklar yetenekleri dorultusunda zuhura karacaklardr. Her mevcudun Rabb hass- olan ilahi isim dorultusunda Kuran fiile ve zuhura karacaktr. Buna bir delilde Ben sizin Rabbnz deilmiyim? sorusuna tm nefisler ahid tutularak Evet Rabbmzsn cevaplar t elestte, zuhura kmadan nce verilmesidir. Peygamber Efendimiz (sav) Her doan ocuk slam ftratnda doar buyurarak bu gerei baka bir ynyle aklamtr. Nefsi natkann Kuran srrndan olmasda bu gerei yanstmaktadr. Kuran srr makamn temsil eden Zati Nefsi, alemleride fiili Kuran olarak zuhura karmtr. Alemlerin iindeki her mevcutta bu ynyle Kurann srrndandr. nemli olan Kurann nerelerini, hangi blmlerini temsil ettiimizdir. Nefsimizin iinde olduu durumda, ahlak dzeyide Kurandan temsil ettiimiz yn belirlemektedir. Bu adan bakldnda, Nefsini bilen Rabbn bilir hadisi erifi her an gelimesi ve bilinmesi gereken Kuran bilgisini bize sunmaktadr. nk nefis, her an terakkide, gelimede ve ahlaken ycelmede olmaldr. Bu ise yce Peygamber (sav) Beikten mezara kadar ilim reniniz ve ki gn eit olan ziyandadr buyurarak nefsimizin gelimesi iin her an nefs terbiye ve tezkiyesi yolunda olmamz gerektiini vurgulamaktadr. Bu yol, her an nefsimizi bilmemizi, dolaysyla Rabbimizi bilmemizi, Ona arif oluumuzu arttracak bir yoldur. Buda Kuran ve Snnet yolundan gemektedir. rfan yolcusu, sluk yntemiyle, nefsindeki tefrika (okluk) halindeki ilgilerini tevhid ederek birlie dntrerek ilahi ilimdeki bilgileri almak iin istidat kazanr.

Tasavvufta bunu anlatmak iin ayna misali rnek gsterilir. Nefs, ayna mesabesinde olup, kesretle ilgisi orannda buulanr, kirlenir, paslanr. Tevhide, Hakka yneldike ayna parlatlr, cilalanr. Seyri sluk ile Tevhid zelliini tekrar kazanan ayna, Hakkn karsnda bulunur. Artk ilahi tecelliler ve ilimler aynann temizliine veya hibir ekilde kirlenmeyen ezeli istidadna gre nefsine yansr. Nefs aynas parlatlarak ilahi tecelliyi kabul ve idrak edecek hale geldii gibi, btn alem iin bir ayna veya alem aynas iin cila mesabesindeki insan- kamil sayesinde alem

6

Hakkn tecellisini kabul edebilir. Alemlerdeki ayna, insan- kamil-Hakikat-i Muhammedidir. Mutlak Birlii, ilahi Zat yanstr.

Her iki cihanda her ey Hakk ile kaim Mirat- Muhammedden Allah grnr daim

dizeleri bu irfaniyeti anlatmaktadr.

Nefs aynasnn parlatlp cilalanmas, mevcutlarn okluunun ilahi birlie, tevhide kavumas, birliin (vahdetin), oklua (kesret) egemen olmas, zellikle nefsin, vahdetin ayn kesret, Kesretin ayn vahdet olduu Muhammedi uhud mertebesine ulamas sayesinde gerekleir.

Cneyd-i Badadi Hazretleri, nefsin gerek tevhide ulamasn tasvir ederken yle der: Kendin ile ahidinden gaip olmayasn, ahidinde senin ile senden gaip olmaya Bylece olmadan nce olduun gibi olursun. Ardndan kendi ferdaniyetinle tevahhud edersin; vahdaniyetin sayesinde teyit edilmi olursun.

Arifler nefsi yle tarif ettiler:

- Nefs ancak o eyin zatdr. - Nefs mertebesi, cisim mertebesinden daha ycedir. - Bir nefski, bizzat alemin ilmi ile doludur. - Btn mevcudatn basksna sahip bulunan ilahi nur iin nefsi klli tabiri kullanlr. - Akl- kl ile nefsi kllin birlemesinden bu alemler meydana gelmitir. - Akl- kllin sembol dem, nefsi klln sembol Havvadr. - Allah- Teala Resulullah efendimizi kendi zatndan halketti, nefsinide kendi nefsinden halketti. - dem (as) min nefsini, Resulullah (sav) efendimizin nefsinden bir suret olarak halketti. - Ademin zat ise Rububiyet zatndan meydana getirilmitir. - Allahn Zat kendi nefsinden ibarettir. yleki Yce Allah Onunla vardr. Zira O nefsi ile kaimdir (kaimi bi

nefsihi) - Nefisden murat varlktr, vcuttur. Kendi varl ve zuhuru olan alemin varl - Nefs usuz bucaksz bir eydir, btnyle kozmozdur. nk onun kopyasdr. Alemde bulunan her ey

nefste mevcuttur; ayn ekilde nefste bulunan her eyde alemde mevcuttur. u halde nefsinin efendisi olan tm alemin efendisi olmutur. Keza nefsinin klesi olan tm alemin klesi olmutur.

- Nefs-i klli insan kamilin nefsidir. Dier insanlarn nefisleri ise czi nefislerdir.

Suret-i insaniye ve hakikati insaniye odur ki, Peygamber Efendimiz o suretin ve hakikatin ruhu ve nefsi natkasdr. Nefsi natka, ayan- sabitenin zuhura kabiliyetli ve varlndaki istidatlar aa karabilecek fonksiyonlar tayan cevherdir. Ayan- sabitenin zuhurlanm suretidir. Nefsi natka, ayan- sabitedeki istidat ve kabiliyetleri zuhura karma kabiliyetindeki Allahn tecelli mahallidir. Ayan- sabite ise, insann ve mevcudlarn Allahn ezeli ilmindeki hakikatini temsil eder. Tm ayan- sabiteler lmi Zat mertebesinde ilim olarak mevcuttur. Zuhura kmamlardr. nsandaki nefsi natka, ayan- sabitelerdeki istidat ve kabiliyetleri zuhura karmak iin insana hibe edilmitir. Kuran, Allahn tm esma ve sfatlarn cami ilahi Zat temsil etmektedir. Kuran Allahn Zati ilmini tayan kelamdr. Bu nedenle insann hakikatini oluturan ayan- sabite Kurandan teekkl etmitir. Kurann srrn tamaktadr. Nefsi natkayada bu zelliklerin yansmas dolaysyla, nefsi natka Kuran zuhura karma gcn ve kabiliyetini tar. Peygamber Efendimiz (sav) bu zellikleri belirten hadislerinde: Benim mucizem Kurandr buyurarak kendi nefsi natkasnn Kurandan ibaret olduunu ifade etmektedir. Ayn zamanda Her doan ocuk slam ftratnda doar buyurarak bu vasf ve zelliklerin tm insanla ait olduunu vurgulamtr.

Kiinin her zuhura kartt fiil Kurandr, Kurandandr. Ancak kiiye den grev Kurandan temsil ettii yeri tespit edip, bu zelliklerini deitirip gelitirmek ve Kuran natk ve yaayan Kuran zelliini kazanmaktr. Kii Kurandaki zellikleri inceleyerek; mmin, mnafk, kafir, salih vb. vasflara bakp, hangi vasf ve zellikleri tadn titizlikle aratrmaldr. Bu kiinin kendine yapaca en byk iyiliktir. Kendini tanma yolunda atlacak en byk admdr. nk tad vasflar deitirip gelitirmek zellii, ilim ve irfan yolu ile nefsi natkaya verilmitir. , bu yola girip bu yolda yrmektedir. Bunu belirten hadisi erifte Hz. Resul (sav) buyurur ki: Nefsini en iyi bileniniz, Allah en iyi bileninizdir Yani arif kii, Hakkn nefsini kendi nefsi yoluyla tanr. Hakkn Zati Nefsini bilmek Allah bilmek, Ona arif olmaktr. Hakkn Zati Nefsi nefs-i vahidedir. Tek nefistir.

Nefs-i natka rahmani kelime ismi ile msemma olan maddeden soyutlanm bir cevherdir. Srf nurdur. Allahn Zati Nurundandr. Kurann srrn tar. Nefsi natkann bedenle ilikilenmesindeki sebepde, tad kemalat bedenle zuhura karabilmesidir. Nefs-i natkann bedenle birlemesi ancak hayvani ruh vastasyladr. Nefs-i natka srf nur, beden ise zulmani ve kesiftir. Bu yzden nur ve zulmet arasnda mnasebet yoktur. Bundan dolay ilahi cmertlik, nefs-i natkann kemalatn ehadet aleminde zuhura karmak iin, nefs-i natka ve beden arasnda hayvani ruhu vasta klmtr. Ayeti kerimede bu hakikat Nefisler bedenlerle birletirildiinde (Tekvir/7)

7

olarak buyurulmutur. Hayvani ruh vastas ile hem nefs-i natkann letafetiyle hem de bedenin suret ve ekalini kabul kabiliyetiyle uygun dmtr. Zira hayvani ruh vastasyla azalarda his ve hareket husule gelmitir. Sonra nefsi natka, hayvani ruha yle bir kuvvet vermitir. Nefs-i natkadan hayvani ruha yansyan bu kuvvet bedenin her zerresine sirayet etmitir. Bu kuvvet vastasyla bedenden uzva layk bir ekilde bu kuvvet yaylarak nefsi natka bedene olan menfaatlerini bu suretle tamamlam ve kemale erdirmitir. Btn bunlar aziz ve alim olan Allahn takdiri iledir.

Nefs-i natka srf insana mahsus olan ruhtur. nsana ilgisi olan ruhtur. Nefs-i natka yle bir kymetli cevherdir ki; hayydr, idrak sahibidir. Baz gayb bilgilerine uuru vardr. stikbalde olacak eylere istikrarl ekilde alimdir. Kendini halk edene kar marifeti tamdr.

Bu nedenle nefsi natkay zuhura karmak, onun bu zelliklerinden faydalanmak iin hayvani ruh sfatlarndan nefsi natkay kurtarmak, asl olan insani vasflarla donatmak gerekir. Bu da ancak irfan yolu kanalyla nefs mcahedesi, terbiyesi ve tezkiyesi yoluyla mmkndr. Bu yol insann kendi aslna ulamas, insani ahlakla yaamasn temin eden yoldur.

Ben gizli hazineydim. Bilinmekliliimi sevdim. Halk zuhura getirdim (yarattm). Ta ki Beni bilsinler kudsi hadisi ile bizim zerimize farz olan Allah bilmektir. Allah bilmekte nefsi bilmekle mmkndr. imdi nefsi bilmek iin yedi eyi bilmek lazmdr.

1. Zat- nefis nedir? 2. Halk edilmesi ne itibarladr? 3. Nereden geldin? 4. Ne hizmete geldin? 5. Dnn nereyedir? 6. Saadetin nedir ve ne ameldedir? 7. ekavetin nedir ve ekavet ameli nedir?

zetle belirtilecek olursa:

1. Zat- nefis, nefes-i rahmandan zuhur eden muhabbetullah nurudur. Senin nefsi natkandr. 2. Nefsin halkedilmesi sfatlarla sfatlanp elest hitabnda bel (evet) diyerek ubudiyeti (kulluu) itiraftr. 3. Nefs-i natka Vuslat aleminden, ehadet aleminde kendinde olan kuvvetlerle aa kmak zere Allahn

Zati Nurundandr, Kurann srrn tar. 4. Nefsi natka Allahn marifeti, Allah muhabbeti iin ehadet alemine nzul etmitir. Marifeti, Allahn Zatnn

sfatlarn, isimlerini fiillerini bilmektir. Muhabbeti ise Allahn srf Zatn sevmektir. 5. Dn yine Hakkadr. Ahiret alemine bakan yzdr. 6. Saadeti ise; nefsi natkann hayvani ruha hakim olmas, nurlanp nefs, ruh, cesedle birlikte vcudun

isbatdr. Hakkn huzuruna marifetullah ile vuslattr. 7. ekaveti ise; nefs-i natka sultanln bilmeyip, hayvani sfat ve ahlaklarla asli vatanndan uzak kalarak

atee girmesidir.

Nefsi natkay bilmek, ondaki zellikleri zuhura karmak tasavvufta irfan yolunun hedefidir. Bu yolla Hakk ile olup, Hakka yaamaktr. Rabbani latife olan nefs-i natka emanetini sahibine teslim edip Mslman olmaktr.

Hayvani ruhun ilk kemali, nefsi natkann vasflaryla boyanmasdr. Cz-i nefsi natkann ilk kemali ise eriat Muhammedi de teslimiyet ve teslimiyetle fail olmaktr. Teslimiyet ile tahakkuk etmektir.

Nefsi natkann orta kemali ise, nefsi kllinin vasf ile zuhuru ve tahakkuku ile nefsi klli mertebesinden akl klli ve ruhu klli mertebesine gerektirecek ekilde onun hkmlerini elde etmesidir.

Nefsi natkann son kemali ise, Hakkn mertebesi ile birlemek, Hakklk (hakkiyet) hkmnn, halklk (halkiyet) hkmne galip gelmesi ve imkan ve takyit (kaytlanm) hkmlerinin Mutlaklk (vcub) hkmleri ile ortadan kalkp Vahid ve Kahhar olan Hakkn hkmnn bakasna izafe edilen btn hkm ve vasflara baskn olmasyla bu mertebede silinmesidir (fena). Dolaysyla Hakkn tam fenada olan nefsi natkaya tecelliside beka zerine olacaktr. Nefsi natkann tam kemalli zuhuruda Peygamber Efendimiz (sav) in nefsi natkasdr. Bu nedenle Benim mucizem Kurandr buyurarak, bekann Kuran ahlak ile kazanlacan ve nefsi natkann kemalinin Kuran ile gerekleebileceini vurgulamtr.

Nefisler, esasta ulvi-klli ruhlardan kmlardr. Bu klli ruhlar, akllar olarakta isimlendirilir. Bunun iin beeri nefisler, bu ruhlara eitli alardan gl ekilde benzerler. Nefisler, adeta kendilerinden ortaya ktklar yce ruhlar gibidir. Halbuki nefisler perdelenip, bu ruhlarn derecelerinden aa dp, bedeni idare ve ynetmekten mstani kalamadklar iin bu konuda kendilerinden ortaya ktklar ruhlarn zelliklerine sahip deillerdir. Nefisler,

8

bedenler ile birleip, tesir etmek iin miza hkmleri ile boyannca, bedenlerle snrlanr ve beden ile olan beraberliklerinde de bu snrllk artar. Hakk nefislere kendi katndan kuvvet ve nur vererek onlara yardm etmitir. Bu nur ile nefisler, Allahn kudsi mertebesi ve yce srlarndan kendilerine bildirmek istedii eylere muttaki olurlar. Bylece bu mukaddes mertebeye arzular yansr ve onunla birleirler. Bylece, onlarn tedbirleri, herhangi bir suret ile snrlanmakszn mutlak olarak gerekleir, hatta bu nefisler, snrlanma ve bamllk olmakszn ayn anda eitli suretleri idare edebilecekleri kemal ve kuvvet elde ederler. Bazen ilahi yardm, bu nefislere bir kuvvet, izzet giydirir, bu kuvvet ile ulvi ruhlarn mertebelerinde durabilirler ve adeta onlar gibi olurlar. Bu kendileri ile onlar halk eden Rableri arasnda alan zel vecih asndan kendilerine tecelli edenin gzelliini ve bu ynden Rablerinden kazandklar nimetleri grdkleri vakit gerekleir.

Nefislerin elde ettikleri nimetin bereketinden, bedenleri idare etmekle snrlanm olan suretlerine kuvvet ve nurlar sirayet eder. Bu kuvvet ve nurlar, ulvi ve sufli varlklara geme ve sirayet etme zelliine sahiptirler. Bu kuvvet ve nurlar, ahadiyet-i cem (okluun birlii) zellikleriyle, bedeni ynetmekle snrlanm olan bu suret cihetinden varlklarda suret, mana, ruh ve misal olarak gereklemi olurlar.

Nefisler, kendilerini asli suretlerinden, hakikatlerinden kartan, perdeleyen, uzaklatran okluk ve kesret zelliklerinden kurtulduklar irfan yolu (seyri sluk) neticesinde suretlerine de sirayet eden nur ve kuvvetler elde ederler. Aslnda bu nur ve kuvvet daha ncede nefislerde bulunmaktayd. Slukun ve manevi ilerlemenin gayesi, tm nefislerde bilkuvve (potansiyel) olan bu durumu bilfiil (kinetik) hale getirmektir. rfan yolu eitimi nefislerdeki bu yce potansiyeli aa karan yntemdir. Nefsini bilen Rabbn bilir hadisiyle Peygamber Efendimiz bu yolu aktif hale getirmitir. Ancak kemali tahsil etmekle de nefsteki bu nur ve kuvvetler bilfiil olarak zuhur eder.

ABDEST ve NEFS NATIKA

Namaz ncesi abdestin nemi aktr. Abdestinde zahiri ve batni zellikleri vardr. Zahiri abdestin nasl alnaca ilmihal kitaplarnda ayrntl ekilde belirtilmitir. Batn abdest ise takva elbisesi ni giyip hal edinmekle olur. Takva iki aamaldr.

Birincisi; kiinin gnahlardan kamas, gnah ve hususlarndan tevbe etmesidir. Nefs muhasebesi yoluyla gnahlardan tevbe-istifar ile kurtulmak ve nasuh tevbesi yaparak nefs mcahedesi yntemi ile gnahlardan uzak durmakla ve bu durumu hal edinmekle mmkndr. Yani nefsin arnmasdr. rfan yolu batni temizlikte anahtar rol oynar.

kincisi; kiinin varlndan gemesidir ki, takvann en st derecesidir. Varlndan gemek demek, kiinin nefsi hakikatini bilmesi, Allah indindeki yerini ve deerini tayin etmesi ile mmkndr. Nefsini bilen Rabbn bilir hadisi nda nefsin hakikatine ulamak iin gayret sarf etmek demektir. Nefsin hakikatinin Allah n nurundan ve Kurann srrndan mteekkil olduu hatrlanarak olursa, nurlu Kuran yoluna girmenin Rabbi bilme yoluna girme ve bu yolla miracn tamamlamakla mmkndr. Bu yol ise namaz ve tasavvufta tevhid ve nefsi irfan yolu ile insanla sunulmutur.

Allahn kiiye Kendisinin bilinmesi iin emanet olarak verdii nefsi natka emaneti ni gerek sahibine teslim etmekle sonulanan irfan yolu ve namaz kiiyi takvann en st derecesine ulatrr. Hadisi erifte vcudun kadar byk gnah olamaz buyurarak, Allahn yannda ikinci bir varlk iddiasnn byk bir gnah-irk olduu vurgulanmtr. rfan yolunda kii mridi kamilin gzetiminde Onun ruhu ve nurundan hayat suyuyla ykanarak batn temizliini yapabilir. Namazda ise mridi Allah ve Kurandr. Onun hayat suyuyla ykanarak nefs tezkiyesiyle mira yoluna kar. Hem namaz, hem irfan yolu kiiyi Rabb olan Allaha, nefsi hakikatinde drl olan Hakka ulatrr. Her iki yntem birbirini tamamlayan sonu mira olan yntemlerdir. Hedef bir olup, hedefte nefse ve Rabbe arif olmaktr. Mridi kamilin hayat suyuyla temizlenen kiide, nefsi hakikatinin Haktan ayr bir ey olmad bilinci olutuunda, kii varln Hakka teslim ederek Mslman olur. Bu suretle varlndan geecek, ikinci bir vcud iddiasnn bir vehim olduunu idrak edecektir. Bylece hakiki Mslman olacaktr. Hakla yaamn srdrecektir. Her an, heryerde Hakk ile olduunun bilinciyle hayatn srdrecektir. Bu ise tam temizliktir ve takvann en st derecesidir. Kuran ve nsann birbirine kavumasdr.

Allahn Zatyla baki olma yolunun almasdr. Bu ekilde temizlik batni abdest hkmn tar. Kii irfan yolunda ulat her mertebede, namazlarn o mertebenin irfan ile klacaktr. rfan mertebesi her an deitiinden, her namazda onda yeni ilimlerin almasna yol aacaktr. Bu klnan namazlar ise gafletten uzak olacaktr. Bu bahsedilen hususlar iin ehlullah yle buyurmulardr: Gafillerin namaz yanlma secdesi ile, ariflerin namaz vcudlarn terk ile gerekleir .

Nefsin Allahn tecelli mahalli ve Allahn grnme yeri olduu irfan ile emanet sahibine verilerek vcud terki gereklemi olur.

9

Abdestin batn nefsi natkay kt ahlak vasflarndan temizlemektir. Nefsi natkay asli zelliine yani Allahn Nuru ve Kurann srr makamna ulatrmaktr. Nefsi natkay temizleyen rahmet suyu Hakktan peygambere Kuran ve Snnet ile ulatrlan emir ve yasaklardr. Nefsi natka tm vcuda hkmettiinden zahiri abdestte nefsi natkann aa k mahallerinin de temizlenmesidir. Batnn temizliine uyarak zahirde aa kacak fillerinde kt ahlak vasflarndan temizlenmesidir. Zahir abdest nefsi natka kanalyla batna sirayet etmese, yedi derya suyu ile ykanlsa tam taharet olumaz. Taharet temizliktir ki, kt ahlaki sfatlardan arnp, gzel, peygamberi ahlaki sfatlarla gzellemektir. Zira Allah gzeldir, gzeli sever hkm bu hakikatten izler tar. Buda zahiren bedeni ykamaktr, temizlemektir. Guslde olduu gibi tm bedeni ykamaktr. Guslde tm bedeni ykamak batnen nefsi natkay temizlemektir. Az ve burunu ykamak ise, nefsin hakikatinin oluumunun tecellisi olan nefesi Rahmann insandaki iki merkezinin temizlenmesidir. Zira insan nefsi her nefeste Allaha muhtatr. Nefes mahallerinin temizlenmesi tm vcutta hakimiyeti olan nefsi natkann her nefeste temiz kalacann temsilidir. Her nefeste nefsi natkann Hakk la olacann rumuzudur. man Allahn her yerde seninle olduunu bilmendir hadisi ile her nefeste Hakk la olacann bilincine ulamaktr. Gusul abdesti alnrken, estafurullah, Allahmme salli ala seyyidina Muhammed kelamlarn idrakle ifade etmek batn temizlemede anahtar rol oynayacaktr. Batn olan nefsi natkaya asli vasflarn hatrlatp, o ynde faaliyetlerine onu hazrlamaktr. Nefsi natka (konuan, idrak eden nefis) bu zellii ile her nefeste vcuda Allah ile imdat etmektedir. Nefes yerleri olan az ve burun ayn zamanda kelamn, konumann uzuvlardr. Bu uzuvlarla nefsi natka birlikte temizlenip aslna ulatnda nefsi natka, Kuran- Natk (konuan Kuran) vasfn kazanacak zellie ve Allah ile, Allah adna halife olarak konuma zelliini kazanacaktr. nsann halife olmasndaki srda burada yatmaktadr. Allah alemlerdeki aa k Kuran vastasyladr. Alemler fiili Kuran, tafsili Kuran ve temsili Kurandr. nsan ise Kuran aa karp, alemlere sunabilecek en keremli varlktr. Nefsi natka bu amala insana emanet olarak verilmitir. Manevi temizlik olan batni temizlik ise Rahmann bakaca yer ve nefsi natkann ana merkezi olan kalpteki nefsi natkay Allahtan gayr fikirlerden temizlemektir. Bunun yoluda nefsi irfan yolu olan mira yoluna kmaktr. Bu ise iki yolla gerekleir. Birincisi tasavvufta irfan yolu ve namaz dr. Tasavvufta tevhid ve nefsi irfan yolu eserimizde birinci yol aklanmtr. Bu yolun yaantya alnp uygulamas iinde namaz eseri oluturulmutur. Allah idrak yolu bu yollarla insanln hizmetine sunulmutur. Ben gizli bir hazineydim. Bilinmekliliimi sevdim. Halk zuhura kardm (yarattm). Ta ki Beni bilsinler kudsi hadisiyle amacn ne olduu vurgulanmtr.

Allah, abdest ve namaz kendisinin bilinmesinin yntemi olarak insanla hediye etmitir. Peygamber Efendimiz bu gerei; Namaz mminin miracdr hadisiyle aklamtr. Nefsi natkann asli olan Allah n nuruna ve Kurann srrna ulatrabilecek olan namaz Namaz nurdur ve Fatihasz namaz olmaz hadisleriyle aklayarak, namaz hediyesi ile bize Nefsi bilme ve Rabb olan Allah bilme yolunu gstermitir. Nefsini bilen Rabbn bilir hadisiyle bu irfan yolunun ana temasn namazn oluturduunu bize bildirmitir. Kii irfan yolu ve namaz ile kendinin ve eyann hakikatine ulaacak ve alemlerde ve kendinde Allah mahede edecek vasfa ulaacaktr. Namazn amacda bu mahededir, idraktir. Namazn mira olmasnn srrda budur. Nefsini ve Rabbini bilmektir. Bu idrake ulamak iinde abdest farz klnmtr.

Ellerin ykanmas, uzuvlarn ykanmas bunlardan aa kan fiilleri ktlklerden temizlemektir, arndrmaktr. Bu temizlik fiili tevbe ve afv dilemektir. Bunu batni tevbe istifar ile destekleyip bundan sonra aa karlacak olan fiiller gzel ahlaki vasflarla sslemek azminde olduunun fiili ifadesidir. Ayn zamanda fiili dua etmektir. Yzn ykanmas Allahn nazargah olan kalbi (nefsi natkann merkezi) Hakktan gayr batl fikirlerden temizlemektir. Zira yz insann zatn zahiren temsil eder. Nefsi natkada insann zatn oluturan manevi-batn zelliklerini oluturan nurdur. Kalbin temizlenmesi ise eyann hakikatinin tam idrakiyle mmkndr. Bunun yoluda irfan yolu eitimidir. Ba mesh etmek Hakk fikri dndaki fikir ve fiillerden akl temizlemek, Allah zikrini ve fikrini akla hakim klmaktr. Allah ile hayat idraktir. Allah bilincini yaama geirmektir. Boyunu mesh kader srrna raz olup, Allaha teslim olmaktr. Ayaklar ve eller nefsi natkadan aa kan fiillerin zuhur mahalleridir. Nefs-i natkaya ilien kt ahlak vasflarndan temizlenmek, iyi ahlak vasflaryla donanmaktr. Su ile iyi ahlak vasflarna hayat vermektir. Zira nefsi natka gnl kabesidir. Kabede ise putlara yer yoktur. Orada ancak iyi ahlak vasflarn oluturan Kuran olmaldr. Ancak bu vasflarla nefsi natka hakikati olan Allahn nuruna ulaabilir.

Nefsi natkann tam temizlii ise ak ve gizli irkten onu arndrmaktr. Zira ayette mrikler manevi pisliktir (Tevbe/28) denmektedir. Zahirde abdestle pislik grnmez ama batnda irk ve putlar varsa gnl kabesini bu pisliklerden temizlemek gerekir. Ak ve gizli irkten tam temizlenmek ise irfan yolu ve namaz vastasyladr. Mira ile tevhidin hakikatine ulamaktr. Mira irfan yolu eitimi ve namaz sayesinde kiiyi kendi hakikatine, alemlerin hakikatine ve Allahn uluhiyetine ulatracaktr. Fiili olarak la ilahe illallah Muhammeden Resulullah tevhidi insanda yaanacaktr. Bu ise insan salih amellere yneltecektir.

rfan yolu da bu hakikate ulatran mira yoludur. Namaz mminin miracdr hadisiyle hem namaz hem irfan yolu ile bu hakikate ulamak iin tevik edilmitir.

Zaten abdestte kullanlan suyun batni anlam hayat ve ilimdir. Zahirde su ile abdest alnrken batni hayatta ilim-irfan ile temizlenir. irkten arnmann yolunu insana gsterir.

10

Taharet (abdest), aleme ait noksanlklardan temizlenmektir. Hakkn vasflaryla donanmaktr. Abdestin su ile olmas hayat ve ilim kanalyla buna ulamaktr. Su, hayatn srrdr. Hakikati Muhammedinin zahiri ifadesidir. Bu batni olarak Hakikat-i lahiyenin aynas hakikati Muhammedi ile hem temizlenmeyi hem de o vasflarla sslenmektir, gzellemektir. Hayat ve ilim ise tm ilahi isim ve sfatlarn kaynadr. nsann ruhudur. Hayat olmazsa bu esma ve sfatlarn zuhuru olmaz. lim ise bu esma ve sfatlar kullanma kaynadr. Su bu iki vasfla insan hem temizlemekte hemde gzelletirmektedir.

Teyemmm, su bulunmadnda suyun makamnda olur. Toprak ayn zamanda insana asln hatrlatr. Su da gizli isede toprakta insann aczini ve fakrn hatrlamasn da salar. Toprak; hikmet olup; hikmetle nefsi arndrmaktr. Bu halin manevi tezkiye, nefs mcahedesi, muhasebesi ve terbiyesi vastasyla olacana iarettir. Resulullah efendimiz (sav) u hadisle bu hususu aklar: Rabbim nefsime takvasn ihsan eyle. Onu tezkiye eyle. Sen onu tezkiye edenin hayrlssn. Abdest ve namaz nefs tezkiyesini salayan en nemli yntemlerdir.

Setr-i avret ise nefs-i natkaya ilien kt sfatlar rtmektir. Allah Settar ismi ile bu sfatlar aa karmamaktr. Fiili temizlenmeye kadar kt sfatlarla fiil ilememeyi talep etmektir. Nefs-i natkann iyi ahlak vasflarn aa karma talebidir ayn zamanda.

Batni temizlik yaplrken u hususlarada dikkat edilmelidir.

1. Hayal temizlii: Batl itikatlardan, mazide kalan gnah kirlerinden, istikbale ilikin uzun emelli hrs ve tama ile dnyaya ar balanmaktan kaynaklanan dnceleri temizleyip, nefs aynasn temizlemektir.

2. Akl temizlii: Allahn ilahi isimleri ve sfatlarna ilien Mudill esmasnn temsili olan eytani vesveselerden akl temizlemek ve ilahi isim ve sfatlar gerek hakikatleri ile aa karmak iin nefs mcahedesi ve muhasebesi yapmaktr. lim kanalyla temizlii kalc hale getirmektir. Zira akl kalpte Hakla batl ayran nurdur buyurulmutur.

3. Fikir temizlii: Mudil esmasndan kaynaklanan fikirleri uzaklatrmak, aa karmama abasnda olmak, alkanlklar ve tecrbeyi gzel fikirlerle snnet dorultusunda oluturmak.

4. Kalp temizlii: Masivay yani eyann hakikatini idrak ile kalpte Hakk dncelerini mertebelerine riayet ederek oluturmak, nefs-i natkaya irki bulutrmamak.

5. Ruh temizlii: Allah tarafndan insana izafi olarak verilen hayat, ilim, irade, kuvvet, kudret, sem, basar, kelam gibi sfatlar kendi benliine mal etmemek, bu vasflarn Allah ile varlnn ve devamnn salandn idrak etmek.

6. Nefsi natkay asl olan Nur ve Kuran srr ile korumak, Allah n bilinmesi iin verilen bu hakikati sahibine teslim edip Mslman olmak ve nefsi natkaya olan Hakkn tecellilerine Kuran ve Snnet zere hakkyla riayet ederek kul olmak.

Avret yerini rtmek batni olarak ilahi srlar ehli olmayanlardan rtmek, gizlemektir. Ban rtmek ise, nefsin bakaldrp varlk iddiasndan kurtulmaktr. Ehli iin bakanln gizlemektir.

Abdest ile tam temizlik sonrasnda kiinin Kadr suresini okumas hem nefsi natkaya hakikatini hatrlatmak hem de Kuran ile nefsi natkay sslemektir. Zira Kadr suresi ile Kurann inzalini nefsi iin talep etmi olur.

NAMAZ VE NEFS NATIKA

Namaz Hakkn vahidiyetinden (birliinden) ibarettir. Namaz klmak ilahi esma ve sfatlara brnerek vahidiyet ve uluhiyet (ilahlk) hkmlerini yerine getirmektir. Kiinin hakikatini oluturan nefsi natkaya Allahn vahidiyetini ve uluhiyetini hem hatrlatmak hemde Allahn uluhiyetini nasl yerine getirdiini nefsi vastasyla tahsil etmektir. Zira nefsi natka Allahn tecelli mahallidir. Allahn nefse tecellilerini ne suretle yaptn tahsil ederek, Allahn alemlerdeki tecellilerini de renmi olur. Bu kanalla alemlerin nefislerinin (nefs-i klli) zerinde Rabl, uluhiyeti renme frsatn namaz sayesinde yakalar.

Kiinin zatn temsil eden Onun hviyetidir. Kiinin hviyetini ve zatn temsil edende nefsidir. Aa kan ise nefsindeki ahlaki ve ilmi vasflardr. Nefsinin arnmlk mertebesindeki donanmlarla fiillerini gerekletirir. Allah insana zatn temsil amacyla nefsi natkay bahetmitir. Nefsi natka Allahn Zati sfatlarnn temsili Nur ve Kuran srr makamdr. Allahn Zat sfatlarnn mazhardr. Yani insann zatn temsil eden zellikler, Allahn sfat ve isimlerini tecelli orannda ve miktarnda Onu temsil etmektedir. nsan benim srrmdr. Ben insann srrym buyuran Allah Teala insann hakikatinin kendi srrndan olduunu aklamtr. Sfat Zattan, Zat sfattan ayrlmayaca gerei nda insan, Allahn sfat ve isimleri ile Allahn Zat ile irtibat halindedir. Bu irtibat salayan nefsi natkasdr. ben, beni zikredenle beraberim kudsi hadisiyle Allah her dnldnde, nefsi natkas kanalyla kii Allah ile dir. Namaz srf zikir ve nur olduundan namaz klan kii, gafletle olmad srece Allah ile

11

beraberdir. Namazdaki kii nefsi natkas sayesinde Allah iledir. Dier zamanlarda da bu irtibat srmektedir. Ancak kii bu idrakte olmal gaflette olmamaldr. Namaz bu irtibat kemalli olarak aa karan en nemli yntemdir.

Nefsi natka taayyn mertebelerini katederek mahede (ehadet) alemine geldiinde baz hakikatler rtlm ve perdelenmitir. Nefsi natkann temel vasflar rtlm olduundan, Allah ile irtibat perdelenmitir. Namaz ve irfan yolu bu perdelerin alarak nefsi natkay ezeli vasflarna dndrmekteki ana yntemlerdir. Bu yollar mira yoludur. Kendi hakikatine ve Hakka ulama yoludur. Miracn sonu Hakkla olmaktr. Namaz mminin miracdr buyurularak bu gerekler ifade edilmitir. Nefsi natka her nefs mertebesinde bir isim alr. O nefs mertebesinin sfatlarna boyanarak aa kar. Nefs-i natka sfatlar deitike bir isim alr. Nefs-i natka asli olarak birdir, sfatlar deitiinden ismi deimektedir.

Nefsi natka, Nefsi emmarede nefs; nefsi levvamede ruh; nefsi mlhimede kalp; nefsi mutmaine mertebesinde akl; nefsi raziyede sr; nefsi marziyede hafa; nefsi kamilede ahfa adn alr.

Nefsi natka hangi mertebede olursa olsun Rabbn tecelli mahallidir. Tabi ki Allahn tecelliside nefsin mertebesine gre temsil ettii sfatlara gre deiecektir. Bu nedenle Suyun rengi kabnn rengidir ve Kab iindekini szdrr buyurularak; kii hangi nefsi mertebesinde ise Allah tecellisini ve ilhamn bulunduu nefs mertebesinde deerlendirecektir. Tecellide bu zelliklere brnerek, o sfatlarn zelliklerine gre boyanacaktr. Tpk gnein nurunun tek vasfta olup, gnein ulat mahallerde yeil, krmz, mavi gibi farkl renklere boyanmas gibi. Nefsi natka tezkiye edildike ve zerine arz olan kt ahlaki vasflardan arndka Allahn tecellilerini daha kolay deerlendirip sonuca ulatracaktr. Nefs-i emmare ve levvame dzeyinde namazdan kiiyi alkoyacak ok faktr nne karacaktr. Zira bu mertebelerde nefsi natka hayvani ruh zerinde hakimiyetini henz kuramadndan, vesveseler ve dier vasflarla namaz klmas zorluk addecektir. Bu mertebelerde namaz ve sabr ile Allahtan yardm dileyerek, Hakkn huzuruna girilirse, bu tehlikelerden kurtulunacaktr. Zira namaz Allahn huzuruna girmektir. Namaz kalbiyle, nefsi natkasyla Rabbine ynelmektir. Tam ynelme ve huzur ile tehlikelerden uzaklalr. radesi ve sabr ile bu glkleri yenmek iin nefs mcahedesi ve terbiyesi yoluna girerse nefsin arnmasda kolaylaacaktr. Kii bu ekilde namaza devam ettike, Allahn iyilik ve ktlklerini nefsine ilham etmesiyle nefsini ve kendini daha iyi tanyacaktr.

Nefs mcahedesi yolunda iradesi glenecek elindeki imkanlar Allahn yardmyla artacaktr. Kii, Mcahid nefsiyle savaandr hadisiyle namaza devam konusunda ve namazdaki iyi vasflarn elde edilmesi hususunda azim ve iradesini ynlendirebilecektir. Seyr-i sluk kanal ilede mira yoluna girilir, gerekli ilimlerin yaantya sokulmasyla da iler daha da kolaylaacaktr. ilim kadn, erkek her mslmana farzdr ve Beikten mezara kadar ilim reniniz hadisleri ile bu yolda emredilmitir. Kii hedefi lahi Zat olan mira yolunda nefsini ve Rabbn bilmi olacaktr.

ehadet aleminde, doumdan sonra elde ettii bilgiler, alkanlklar ve ahlaklar ile rtl hale gelen nefsi natkasna yani kendi hakikatine ulamada gayret iinde olunmaldr.

Namazda da elde ettii bilgi ve tecrbe ile halk iindeki yaamnda daha donanml, daha deneyimli olacak, halk iinde gelien olaylara bak asda irfan orannda olacaktr. Allah Bildii ile amel edene bilmediini retirim hadisiyle namaz yoluyla da ilmin artacan mjdelemektedir. Kii Hakkla halkta, Haka yaamay renecektir. El ite, gnl Hakkta anlay ile yaam kolaylaacaktr.

Kii vahdette kesreti, kesrette vahdeti mahedeli olarak yaama adapte etmeyi irfan orannda baarabilecektir. Btn bunlar nefsi natkasnda yerleen irfan sayesinde geliecektir. Zira ilminde tecelli mahalli nefstir.

Namaz vastasyla nefsi natkasnn farknda ve idrakinde olan kii irfan lsnde, dier insanlarnda hakikatlerini ve alemlerin hakikatini idrak ettiinden, onlar farknda olsalarda olmasalarda, halk iinde yaam Kuran ve Peygamber ahlak erevesinde olacaktr. Namazn bir amacda bu ahlak tesis etmektir. Hz. Resul (sav) Ben gzel ahlak tamamlamak iin gnderildim buyurarak dinin bir hedefininde bu olduunu vurgulamtr. Ahlakta kazanlm alkanlklar olduundan onun oluum mahallide nefs-i natkadr. Onunda merkezi kalptir. Peygamber Efendimiz (sav); Vcudda bir organ vardr, o iyi olursa btn vcud iyi olur. O kt olursa btn vcud kt olur. O organ kalptir buyurarak bu gerei ifade etmitir. Benim mucizem Kurandr buyurarakta nefsi natkann asli vasf olan Kuran Natk haline dndrlmesi sayesinde Peygamber ahlakna ulalabileceini vurgulamtr.

Namaz srf Kuran olduundan kiinin nefsi natkas adeta Kuran natk haline gelmekte ve Kuran ahlak ile donanmaktadr. Kiinin namaz ile kendi hakikatine Kurann srrna ve Allahn nuruna ulamas amalanmtr. Bu adan namaz Allahn kullarna mirata hediye ettii en ulvi ibadet eklidir. Namaz Allahn ahlak, Peygamber ahlak ile ahlaklann hadisine, hakikatine ulamak iin oluturulan insana ltfedilen, Allaha ulama yntemidir. Bylece kii Kuran natk haline gelirki, hareketleri fiili Kuran, kendisi temsili Kuran ve faaliyetleri tafsili Kuran olur. Kii namaz sayesinde fili Besmele vasfn kazanr. Varoluumuzun ve halife ilan edilmemizin altnda yatanda bu

12

srra ulamaktr. Kii fiili besmele olduunda Allah ile Allah adna yeryznde halife ilan edilmi ve kamil insan olmu olur. Namaz bu vasflar kendinde cem etmitir. Bu geree binaen Allah Ben, Beni zikredenle beraberim buyurmaktadr.

GZMN NURU NAMAZ

Namaz Allahn huzuruna girmektir. Namaz kalpte drl nefsi natka ile Rabbine ynelmektir. Allahn benzeri yoktur. O semi ve basrdr (ura/11) ayetinin hakikatiyle Onunla olmaktr. Namazda tecelliye muhtaln ve acizliin itiraf vardr. Ancak Onun tecellisi ile var olduunun idrakiyle, Allahn alemlerden mstani ve zengin olduunun idraki vardr. Ben, Beni zikredenle beraberim kudsi hadisinde her tecellide Onunla olduunun idrakine ulamaktr. Genel anlamda salat (namaz), rahmet ve merhamet etmek demektir. Namazn tm bu nedenle rahmettir. Er-Rahman ve Er-Rahim esmalarnn aa k, Allahn erhamrrahimin oluudur. Namazdaki kii Onun kelamyla Rabbine mnacat etmektedir. Allah namazdaki kiiyi kul olarak adlandrm, ona abdiyet mertebesinde tecelli etmektedir. Namazdaki kiiyi halife klmtr. Namaz klan kii bu nedenle Rabbine mnacat eder, Rabbiyle konuur. Kii bu nedenle Rabbi iin bakasyla konuursa yinede Rabbiyle konumu olur.

Peygamber Efendimiz (sav) Benden grdnz gibi namaz klnz buyurmutur. Bu nedenle namazdaki kii snnetle amel etmektedir ve namazn bir hakikatide snnetle amel etmektir.

Namazda kii yzn, zatn Allaha evirmitir. Zuhuru Allahtandr, Allah ile dir, Allahadr. Fiili, Allahla beraberdir. Zira Ben beni zikredenle beraberim buyurmutur Allah. Namaz Allahn hviyetiyle Zat iindir. Ynelme Allahla balar, Allaha baldr. Onunladr. Sanki Onu gryormu gibi ibadet et emrine itaat etmektir. Euzu besmele farzdr. Fatiha ise zorunludur. Namaz klan kii Rabbiyle mnacat eder (konuur). Allah kendisiyle nasl konuacan ve hangi szle mnacat edeceini ona bildirir. Allah kazand her eyle her nefsi gzetir ve hakkn verir. Nefs, kemaliyle daim ilerleme yolunda olmaldr. Nefsin hakikati Kurann srrndan olduundan, hakikatini nefse hatrlatmak amacyla namazda Kurandan baka bir eyin okunmas uygun olmamtr. Tevhid ise bu hakikatin zn olutur. Bu nedenle namaz klan kii kblesinde Rabbyla yz yze bulunur.

Ayetlerin mertebeleri kul, Rab ayrmasn salayan snrlardr. Bu nedenle Hak ile szlerle konuulurken huzur ve bilin sahibide olunmaldr. Zira Allah hallerin tmn iine alr. Ben kulumun zann zereyim buyurarak, kiinin hayalindeki yzlede onunla olur. Kul bu nedenle Allahn amelini bu yzle dndreceini bilir. Kul bu nedenle namaznda Allahtan gafil olmamaldr. Allah bilinci yolunda eitimini ve irfannda arttrmaldr. Batn manasyla namazda temiz elbise giymek, kalbi temiz tutmak, nefsi tezkiye etmek demektir. Zira Hakk barndran bu kalptir. Allah Yere, ge smadm mmin kulumun kalbine sdm buyurmutur. Elbise Allahn kalbe, nefsi natkaya olan isim ve sfat tecellilerini temsil eder. stenilen nefs temizlii ise kt ahlaktan iyi ahlaka ynelmek ve btn ileri sahibine havale etmektir. Allah yle buyurur; Btn i Ona dner, Ona ibadet et (Hud/123).

Namaz klan Onun kelamyla Onunla konuur. Bu suretle i Ona dner. Kul, Kurandan dualarn en yetkini ile Ona ynelip, ibadet etmi olur. Zira zahir, batn, evvel, ahir Odur. Bu zellii ile kulun varlnda da, hakikatinde de O vardr. Kul kendi nefs mertebesinde ilahi hviyeti temsil eder. Bu nedenle Hz. Resul (sav); Namazm, orucum, hayatm ve lmm Allah iindir buyurmutur. Bu fiiller kulun varl olmakszn ortaya kmaz. Kul mertebesindeki zuhurla mmkndr. Bu nedenle bu fiiller kula izafe edilir. Her ey Alemlerin efendisi Allah iindir. Kuldan zuhura k Allah iindir. Yaradl gayeside budur. Buna gre Onu bilir ve Ona ibadet eder ve Rabbinden bir kanta sahip olur. Bu adan Allah bilenlerin ve namazdaki insanlarn mertebeleri farkllar. Nefsini bildii kadar Rabbn bilir. Bu farklar kiilerin nefslerinde tad ilim ve sfatlar deitike farkllar. Kuran okuyan Allah ile beraber olandr. nk Kuran zikirdir ve zikreden Allah ile dir. Ben, beni zikredenle beraberim, Onunla oturanm buyurulmutur. Ayette ise Beni zikredin bende sizi zikredeyim (Bakara/152) buyurur.

Kul Allah zikredince, Allahda kulu zikreder. Allah isminin zikriyle kul, Allah tm isim ve sfatlar ile zikretmi olur. Allahda tm isim ve sfatlarnn tecellisi ile onu zikreder. Ona varlk verir. Kulun zikrine ynelmi olur. Bismillah (Allah ismi ile, aracl ile, iinde) bu nedenle her hayrn badr. Zira Besmele lahi Zatn Allah ismiyle zikredilmesidir. Zira Besmele de Allahtan bakas zikredilmez. Allah ise tm alemleri varlnda barndrr. Kul bu nedenle Hakk tevhid etmi ve oaltmam olur. Fatiha bu birlik ve tevhid halinde aa kan ilahi isim ve sfatlarnn farkllklarn kapsar. Bu adan Fatihasz namaz olmaz buyurulmutur. Vahdette kesreti, kesrette vahdeti kapsayan suredir Fatiha. Kiiyi bu idrake ulatrmas amalanr. Bu nedenle kul amin dediinde tm ilahi isim ve sfatlarda amin diye cevap verir. Zira onlar aa karan meleklerdir. Ahlakland ilahi isimler ile amin diyen kii Allahn ahlak ile ahlaklanma yolunda olan kul olmu olur.

Namaz klan Rabbiyle, onun nnde ayakta durduunda Hakkn her eyi bilfiil var etmesi yani Kayyum zelliiyle ilikilenmi olur. Hakkn tecellisi ile var olan, Hayy ve Kayyum vasflarn tayan olmu olur. Bu tecellinin Hakk kaynakl olduunu idrak ettiinde, Hakka kar rku ve secdeye varr. Zira tecelli varl ile Haktandr. Hakk her trl

13

vgnn, hamdn kaynadr, sahibidir. Bu nedenle tesbih Rabb ismiyle ilikilidir. Rab ismi, Rabb olaca kiiyi ve mevcudu talep etmektedir. Rab ismiyle tesbih bu anlamda Kul ve Allah arasnda izafidir. Arife den ise herkesin ve her eyin diliyle Rabb tesbih etmektir. Bu durum ise bir ynyle Hakka bir ynyle kula bir ynyle de alemlere ve yaratlmlara yneliktir. Bu ynyle yaplan ve sylenen her kelam Hakka kar, bir ynylede alemlere o sz, kelam yani Kuran ulatrm olur. Yani kelam kiinin hem kendine, hem alemlere ynelerek Allaha ulam olur. Her nefis Allah kelamn kendi nefis mertebesinden alemlere Hakk kanalyla sunmu olur. Bu ise namaz klann Hakktan kazandn alemlere sunmasdr ki manevi zekat hkmn tar.

Bu adan namaz ve zekat bir ok ayette beraber zikredilmitir. Zira Allah ile Allah adna Allahn kelam alemlere ulatrlmtr. Halife olduu hususta bir bakma budur. Bu nedenle namaz bir halifelik eitimidir ayn zamanda. Zira namazdaki kii ancak kendi nefs mertebesinde ve onun altndaki varlklara szn ulatrabilir. Bu ise kendi nefs mertebesi dzeyindeki halifeliktir. Namaz ve irfan ile bu mertebeyi gelitirmek ise halifelik eitimi dir. Bu kiiler gerek manada halife olup, alemlere rahmet olurlar. Halife olarak Hakkn kelamn alemlere ulatrrlar. Bu ulatr ise Hakkn kulla olan birliktelii ile batnn zahire, zahirin batna kelam sunmasdr. Bu nedenle namazda Allaha sadece kendi szleriyle mnacaat ettiimiz gibi; bize indirdii Kuran ve Snnetle bize bildirdii namazda sylemesi gerekli ifadelerle Allaha dua edebiliriz.

Kul elhamdlillah dedii zaman makam- uluhiyete; iyyakenabudu ile makam- rububiyete; iyyekenestain ile makam- rahmaniyete; ihdinas sratel mstekim ile makam- rahimiyete; sratellezine enamte aleyhim gayril madubi aleyhim veladdallin ile makam- malikiyete mnacaat edip ynelir. Kul amin der ve kayyumiyete mterek olur ve billah (Allah ile, araclyla) zuhuruyla namazda olmu olur. Rku ve secde fenafillah makamdr. Kulun aczini ve fakrn isbat eder. Teehhd (Tehiyyat) ise Hz. Resulullaha (sav) tazim ve tekrimdirki cem-ul cem makamdr.

Hakiki namaz yedi ksmdr

1. Cismani namaz: Kt fiillerden nehyeder 2. Nefsi namaz: Kt ahlaktan nehyeder. 3. Kalbi namaz: Malayani eylerden ve gafletten nehyeder. 4. Srri namaz: Eyann hakikatini gsterir. 5. Ruhi namaz: Kalbin Hak sfatlaryla sfatlanmasn gerektirir. yi ahlaki vasflarla sslenmeyi gerektirir. 6. Hafi namaz: Enaniyetin (Benliin) Hakka ait olduu zuhura kar. Brimsel benliin zuhurundan nehyeder. 7. Zati (ahfa) namaz: Bekabillah zuhurudur. Zikir, zakir, mezkur birleir. Mahede hasl olur. Nefsi natkann

aslna ulap, Hakkn Zatyla isimleri ve sfatlarnn tecellisi altnda olduunun idrakiyle abduhu ve resuluhu hakikatine ulamaktr.

Namazn klnmas, varln en yetkin ekilde ortaya karlmas nefsi natkay aslna ulatrp, sahibine teslim etmek demektir. Kiinin nefsindeki zellikleri Allaha sunmas ve Allahn bu malum bilgi zerinde Onunla rahmet kaynakl bir arada bulunmasdr. Zira Allahn rahmeti her eyi kuatmtr ve namaz srf rahmettir. Rahmeti gazabn gemitir. Allahn salat (namaz), kullarna rahmetle muamele etmesidir. Hakkn salat, tam namaz olduundan, rahmetide tam olarak gerekleir. Hak, kulun nefsiyle Hakka verdii malum bilgi zerinden, en iyi ekilde kulla birlikte olmakdr. Bu nedenle namaz dosdoru klndnda namaz taknlk ve ktlkten alkoyan (Ankebut/45) bir namaz olur.

Cenab- Hak kudsi hadiste yle buyurmutur.

Ben namaz suresi olan Fatihay kendimle kulum arasnda ikiye bldm. Yars Benim yars kulumundur. Kulumun istedii hakkdr, ona verilecektir

Kul Elhamdlillahi Rabbil alemin (Her trl vg, medih, sena, minnet, teekkr Allaha mahsustur) dedii zaman Allah: Kulum bana hamdetti der. Kul er-Rahmanirrahim dedii zaman Allah: Kulum beni genel ve zel merhametle and, sena etti der. Kul Maliki yevmiddin (Hesap ve ceza gnnn sahip ve hakimidir) dedii zaman, Cenab- Hak; Kulum beni tazim etti, ululad der. Bir defasnda Resulullah kulum iini bana havale etti der buyurdu. Kul iyyeke nabudu ve iyyeke nestain (lahi! Biz ancak sana ibadet eder ve senden yardm dileriz) dedii zaman Allah; Bu i Benimle kulum arasndadr. badet Bana, yardmda kuluma aittir. Kulumun istedii ve istei verilecektir der. Kul hdinas sratel mstakim. Sratellezine enamte aleyhim gayril-madubi aleyhim veleddallin (Bizi doru yola ulatr. Nimetine ermilerin yoluna. Gazabna uramayanlarn, azp sapmayanlarn doru yoluna ilet Ya Rabbi) dediinde Allah; te bu kulumundur. Kulumun istedii hakkdr ve ona istedii verilecektir buyurur.

Peygamber Efendimiz (sav): Benim gzmn nuru namazda klnd buyurmutur. nk namaz mahededir. Mahede ise Allah ile kulu arasnda sylemek ve tekleen irtibattr. Bu nedenle Beni zikredin, bende sizi zikredeyim (Bakara/152) buyurulmutur. Namaz Allah ile kulu arasnda yar yarya blnm ibadettir.

14

Bundan dolay namazn yars Allaha ve yars kula mahsustur. Yukardaki kudsi hadis bunu aka ifade etmektedir. Gzmn nuru namaz buyurmas, namazn mahede olmas dolaysyladr. Kii sevdiini grd zaman gz aydnlanr ve nurlanr. Allah Teala Ben, beni zikredenin arkadaym kudsi hadisince, Hak kendisini zikredenle birlikte olmu olur. Bir arada olan ise birbirini grr. Namaz ise Allah-kul birlikteliini getirdiinden ve yukardaki kudsi hadiste belirtildii gibi Fatiha ile bu irtibat salandndan, Peygamberimiz (sav) Fatihasz namaz olmaz buyurmulardr. Fatihay okumayan kimse Allah ile kulu arasnda syleme ve szleme olan namaz eda etmemi olur. Namaz karlkl szlemek olduundan, zikirdir. Hakk zikreden kimse ise muhakkak Hakk ile birlikte oturan olur ve Hakk onun birlikte oturan olur. nk kudsi hadisle gelen ilahi haberde Ben, beni zikreden kimseyle birlikte oturanm buyurur. Ve bir kimse gr sahibi olduu halde, zikrettii kimseyle birlikte oturan olsa, kendi arkadan mahede eder. Bu gr elde edilinceye kadarsa, Allah gryormuasna Ona ibadet eder. Bu ise ihsandr. Bu gr kiinin nefsinin arnmas itibariyle mertebeler ile ilikilidir. Namaz gz nuru olana kadar Onu grrcesine iman ile ibadet etsin ki o mahede mertebesine gelsin. Bu ise nefsi bilme ve irfan ile salanacak bir eitim ile olur.

Zikir olan namazda her kim Hakk zikrederse Allahda onu kendi nefs mertebesinde zikreder. Zira Allah nefislerde olan bilendir. Namaz srf rahmet olduundan Allah kula nefsini tezkiye edecek ve onu daha ileri gtrecek ilmi, irfan ve bilgiyi namazda iken ilham eder. yiliini ve ktln nefse ilham ederek namaz klana yardm eder. Hemde bunu namaz klana kendi dilinden yapar. O Hakk Hakkn diliyle zikrederken, Hakkda ona anlayaca ve idrak edebilecei ekilde kulu zikreder. Bu ise srf rahmettir. Zikreden bu suretle Hakk mahede eder. Bu mahede maddi suretlerin mahedesi gibi hissi deildir, zevki ve hali bir mahededir. Hakkn zevk ile mahedesi sadece insana mahsus bir zelliktir. te namazdaki mahede ve ryet budur. Zevki ve ilmi bir mahededir. Bu mahedenin zevki nefs arndka ve ilim arttka artar. Zirvesi ise gz nurunun mahedesidir. Arif olan kii bu mahedeyi hem zevken hem ilmen hem hissen tadan kiidir. Peygamber Efendimiz gz nurunun tm mminlerde oluabileceini u hadisle bildirmitir: Mminin ferasetinden korkun. Zira o, Allahn nuru ile bakar

Byle gz nurunu mahede eden arif tek bana namaz kldnda, kalp, sr, hafi, ahfa gibi manevi kuvvetleri ve vcuduyla, kendi has alemine ve kendisi ile beraber arkasnda namaz klan meleklere imam olur. te byle bir kii tam olarak Allahn halifesi ve vekili olmu olur. Kul zahirde tek bana namaz klyor gibi grnsede, batnda kendi zahir ve batn kuvvetlerinden ibaret alemine ve kendisine vekil klnm olan meleklere imamdr. Ne var Ademde o var alemde hkmnce alemler ile de irtibat halindedir. Allahn hukukuyla, Allahn kelamn alemlere vekil olarak ilan eden imamdr. Bu durumda imam Allahn halifesi olur ve bu kimse Semiallahu limen hamideh dedii zaman, eer tek bana namaz klyorsa kendi nefsine ve kendisiyle beraber namaz klan meleklere ve zahirde beer cemaatine imam ise insanlara hamd eden kimsenin hamdini Allahn iitmekte olduunu haber verir. Bu haberi getiren Allahn halifesi ve vekilidir. Ona uyan cemaat ise Rabbena lekel hamd buyururlar.

Gz nurunu mahede eden arif kiinin namaznn yksek derecesine dikkat et. Zira byle bir namaz insan Allahn halifesi ve vekili konumuna ykseltir. Byle namaz klmayanlar, kendi mertebelerinde nefslerinin arnma dzeyine gre Hakk zevken idrak edendir. Kendi nefs mertebesinin halifesidir. Allah ise onun mertebesini ykseltendir. Arif kii ise her nefs mertebesine, Allahn halifesi ve vekilidir. Bu nedenle alemlere rahmet tir. Byle bir namazda, yani mahede mertebesinde namazda, kulun zat, Hakkn Zat, kulun sfatlarda Hakkn sfatlardr. Kul sevilmi ve Ben kulumun gren gz, iiten kula, syleyen dili, tutan eli, yryen aya olurum mertebesine ykselmitir. Kulda tecelli eden Hak olmu olur. Kul, zuhur mahalli olmutur. Tecelliyi yanstan ayna olmutur. Kul namazda bu tecelliyi Haka alemlere yanstan ayna mesabesindedir.

Nitekim Mesnevide gemektedir ki; Bir kimse ok ibadet ederdi. eytan onun nezdinde gelip ona dediki: Sen bu kadar ibadet ediyorsun. Hak Teala tarafndan sana Lebbeyk hitab geldimi? O kimse: Hayr diye cevap verdi. eytan: O halde niin sana cevap vermeyen bir mabuda ibadet edip duruyorsun? Dedi. O kimse ibadeti terk etti. Hak Teala Hzr (as) gnderip onun lisan ile o kimseye: Niin bizim ibadetimizi terk ettin? Buyurdu. O kimsede Bu kadar ibadet ettiim halde bir kere olsun Lebbeyk hitabna nail olmadm dedi. Cenab- Hzr (as) buyurduki: her vakit sana cevap veriyor, geliyor. Fakat sen anlamyorsun buyurdu. Senin Allah, Allah demen bizim sana Lebbeyk ile icabet etmemizdir. Btn bu senin yanp yklman bizim peykimizdir. Sonu olarak kulun Hakk zikri, Hakkn kulu zikretmesidir. Kul namazda Allahn tecellisi altnda Allah zikretmekte, Allahda onu zikretmektedir. Hakkn tecellisi ltuf ve ihsan yoluyla olduunda, namazdaki zikri ve mahede ltuf ve ihsan yoluyla olur. Nefs tezkiye edilerek Allahn ltfuyla gz nuru namaz yolunda yol katedilmi olur. Kii nefsine bakarak namazdaki derinliini ve Hakkn indindeki yerini tespit edebilir. Bu suretle namaz nefs muhasebesinde, nefs ile cihadda bnyesinde bulundurur.

Allah Ben kulumun zann zereyim buyurarak her namazda namaz klann nefsi ilmi dzeyinde tecelli eder. Kii bu bilgilerle Hakk bilir. Nefsindeki ilmi arttka, Allah-kul ilikisi salkl temellere oturtulur. Bu ise nefsi bilmek ve irfan yolunda sabrla yrmekle mmkndr. Bu nedenle kul Hakk belirli kaytlarla kayt altna almamal ve Ona mutlaklk ynyle ibadet etmelidir. Mutlak ilahlk ynyle ibadet olunan Allah kula mutlaklk ynyle tecellide bulunacaktr. Bu suretle kula Rabbimiz, Sen her eyi rahmetle ve ilimle kuatansn (Mmin/7) hkmyle

15

tecelli edecektir. Zira Allah bir kaytla snrlanmaz. O her eyi kapsar ve her eyle beraberdir. Her eyden kulla birlikte olduundan ona srat mstakim zere hidayet eder.

Bir hadiste yle denilir: Nurdur O, nasl grebilirim? Baz raviler hadisi Nuranidir, Onu grrm eklinde dzeltmitir. Bu ekilde kulunu nur yaptnda, Hakk kendisinde ve kendisinden grlr. Bu esnada sadece nurani olabilir. yleyse Hakk kendinde Nurdur, kulunda ise nuranidir. Gzmn nuru namaz buyurmas Onu nur olarak mahede ettiinin delilidir.

Allah kendini zikredenlerle birlikte oturacan, olacan bildirir. Hakk seninle olursa, ya ilahi bir gz sahibi olur Hakk mahede edersin; ya da byle bir gz sahibi olmaz ve iman yoluyla Onun seni grdn mahede edersin. Bu durumdaki insan, tpk bir m gibi, kendisini grmese bile falancann onunla oturduunu, onunla birlikte olduunu bilir. Bu sanki onu grmek demektir. Gren ise namazn btn fiillerinde kendisini hareket ettirici yani Onunla olduunu mahede eder. Grmeyen ise kendisini hareketlendiren birisi bulunduunu duyumsar, fakat iman duygusuyla yoksa grme yoluyla deil. te sanki onu grrsn ifadesinin anlamdr. nk zikretmek ile kul Allahn kendisiyle oturduunu, olduunu bilir. Hakk mahede ederken konumay bir araya getirerek Allah ile konumu, kelam etmi olur. Allah kelam ise evrenseldir, tm alemleri iine almaktadr. Kuran ile insan alemlerle Hak ile irtibat halindedir. Mahede etmeyen ise perdeli olarak kelam etmektedir.

Maddi ve manevi btn iyilikler, nefislerin sadakasdr. Mminin bu konuda kendi arzusuyla deil, Rabbinin yasasyla ve hkmyle hareket etmesi gerekir. nsan bir sadaka verecei zaman, nne ilk kacak muhta kendisi olacaktr. Zira Allah gani insanlar fakr iinde aciz ve muhtatr. Namaz klan insan Peygamberden grd ekilde namaz klarken Allahn yasa ve hkmne uymu, Kuran, zikir, tesbih, tekbir ve dua ile nefsine sadaka vermi, bu suretle nefsini tezkiye ettii iin zekat hkm manevi olarak gereklemitir. Nefsi tezkiye edip, ktlklerden arndrmak, nefsin zekatdr. Allahn zerimizdeki paydr. Nefsi kendi hakikati olan Allahn nuruna ve Kurann srr makamna ykseltmi olmaktadr. Namaz nurdur hadisiyle nefsin sonradan edindii kt ahlaki vasflardan arndrarak onu asli nur haline ulatrmak kiinin zekat olacaktr. Bu nedenle namaz ve zekat birok ayette birlikte zikredilmitir. Kii manevi arnmay nefsinde gerekletirdii ldede, maddi zekatn vermesi mmkn olacaktr. Kii namazda nefsiyle beraberken Allah ve kelam aracl ile alemlerlede irtibat halindedir. Bu nedenle nefsin mertebesindeki nuru Kuran vastasyla alemlerede aktarmaktadr. Bu kiinin Allahn rahmeti altnda iken, kendi nefsi mertebesi dzeyinin alt mertebelerine rahmeti yaymas demektir. Zira kul namazda Besmele ile Allah adna konumakta, Allahn kelamn kendi mertebesinden aleme yaymaktadr. Ne var alemde, o var Ademde hakikati gerei kendi bnyesinde alemlerle irtibat halindedir. Allah namazda kuluyla birlikte olduundan ve Allahda alemlerle birlikte olduundan Allah adyla, Allahla namazda olan kul alemlere de rahmet olmaktadr. Tabi ki kendi nefsi mertebesinden. Hz. Muhammed (sav), insan- kamil olarak nefsi natkas itibariyle en mkemmel olarak bu irtibat saladndan alemlere rahmet olmaktadr. Onun ahlakyla ahlaklanan her nefsi, varisi olmas itibariyle alemlere rahmet olmaktadr. Bu insann Allah indindeki deerini ok iyi aklamaktadr. Ben onun konuan dili, yryen aya, duyan kula, gren gz vs. olurum buyurarak insan- kamili kendi yerine halife ve vekil tayin ettiini buyurmutur. Ayrca Allah Ademi kendi suretinde yaratt ve Allah Ademi Rahman suretinde yaratt buyurarak kamil insann kendi indindeki deerini aklamtr. Kamil insan tm mertebeleri bnyesinde bulundurduundan, o mertebelerden alemlere rahmet olmakta; dier insanlarda kendi nefs mertebelerinden alt mertebelere rahmet olarak nefslerinin manevi zekatn alemlere sunmaktadrlar.

Beni zikredin bende sizi zikredeyim (Bakara/152) buyurarak Allahda hem kulun nefsini kendi haline gre zikretmekte ve Allah olarak alemlerdeki o nefs mertebesindeki tm mevcudlarda zikretmektedir ki bu rahmet zere olmaktadr. Bu namazdaki zel ve genel rahmet dolaysyla, Allah sabr ve namazla kendisinden yardm dilememizi istemektedir. Fatiha suresi bu rahmeti alemlere yaymaktadr. Bu suretle Kuran z Fatiha ile Allah zikrederken, Allahda kulu zel olarak ve genel olarakta fiili Kuran, tafsili Kuran olan alemleri ile anmaktadr. Kul namazda Allahn halifesidir ve vekilidir. Allah yilikte yardmlan (Maide/2) ve takvada yardmlan (Maide/2) emirleriyle hem zahir, hem batn olarak bunu insanla mal etmitir. Allah Sizi kendisinde halife yapt eylerden infak ediniz (Hadid /7) buyurarak bunu bize emretmitir. Namazda kii nefsindeki zellikleri Kuran ve zikir, dua ile Allahtan almakta, aldklarnn halifesi olmakta, bunu hem kendi hem alemlere sunarak manevi olarak zekat ve sadakasn infak olarak yerine getirmektedir. Yani Allahn malnda Allah adna tasarrufta bulunmaktadr. Bu tasarruf vekil olarak Allah adna infaktr. Mal ise Allahndr. Bu emaneti yerli yerine hem zahir hem batn olarak yerine getiren Allahn emini olmaktr.

Zekatta Allahn tasarrufumuza verdii emanetleri ehline vermemiz emredilmitir. Manevi zekat bilinci oluan kiide ise maddi zekatn vermek hal halini alr. Bu zelliini sadaka ile geniletir. Namazda bu zellikleri unutarak gafil olarak klmak ve namaz dndaki hallerini dzeltmeyenlere ise Allah yle der: Namaz klanlara yazklar olsun Onlar namazlarndan gafildirler (Maun/4-5). Namazlarndan gafil olanlar ise, namazlarnda Allah ile Allah adyla bulunduunu unutanlardr. Halifelik hakkn eda etmeyenlerdir. Zira namazdaki her fert, kendi nefs mertebesinden halifedir. Allah ile beraberliinin hakkn vermek ve kendini ve alemleri daha ileri tamak bilincinde olmaktr. Gaflet ise Allahtan habersiz olmaktr. Bu nedenle en sekin namaz klanlar Allahla Allah en iyi

16

bilenlerdir. Bu nedenle lim her kadn ve erkek her Mslmana farzdr buyurulmutur. Zira herkes ilmi lsnde amel ve ibadet eder. Zekat ve sadaka e anlaml infak szdr. nsan sadakay, onun adna bereketlendirmesi iin Allaha bor verir. Bu nedenle Sadaka Rahmann eline der buyurulmutur. Sadakaya en iyi tasarruf eden ise Allahtr. Onu yerli yerine ulatrr. Zekat ve sadaka ise nefsin temizlenmesi ve arnmasdr. Nura ulamasdr. Bu ise yaplan amelde Allah mahede etmeyi salar. Allah ile amel ilendiinin bilincini insanda oluturur.

Allah namazda ve dier hallerde bu suretle senin nefsinin arnmasn temin ederek, sana fayda salar. Allahla, Onu grrmesine ibadet eder. Namaz mahedeyi getirdiinden bu yolla Hakk mahede eder ve mira olan namaz oluur. Amellerinde Allahtan bakasn mahede etmez olur. Bu ise nefsin arnp kamil-zekiye nefs olmas asl olan Allahn nuru ve Kurann srr olan makamna kavumadr. Kuran- natk olmasdr. Kuran- natk olan kamil insan ise Allah ile, Allah adna kelam eden, amel ileyen kiidir. Kendi nefsinde ve alemlerde Ondan bakasn mahede etmez. Bu nefsin sahibi kurtulmulardan ve nefsini bilerek ve sahibine teslim ederek Mslmanlardan olur. Tm varln Allaha ait olduunu mahede eder. Namazda Allaha ait olup, ubudet halini alr. Bunu belirten ayette Nefsi tezkiye eden (zekatn veren, arndran) kurtulua ermitir (ems/9) buyurulur. Nefsini ve varln Allaha verir, varn Allaha satar, Hakkta fani olur. Byle bir nefse Allahn tecellisi beka zerine olur ve Allahla baki olur. Nefsini tezkiye eden kurtulmutur (ems/9) ayetinin anlam budur. Bu tezkiye irfan yolu ve namaz vastasyla gerekleir. Mira yoludur. Sonu ise Hakk mahededir. Bu nedenle Namaz mminin miracdr buyurulmutur.

Allah nefsini kendine mal eden, Hakka izafe etmeyen birinin zekatn (tezkiyesini) kabul etmez. Zira Nefsini bilen Rabbini bilir buyurulmutur. Zekat ise Allahn hakkdr, kii onun emanetisidir. Nefsini Allahtan bilmeyen kii ise, emanet olarak kendisine verilen nefsi bilmediinden ve kendine mal ettiinden cehalet karanlndadr Nefsini karanlklara gmen ziyandadr (ems/10) ayetiyle bu husus vurgulanmaktadr. lme ve bakalarnn manevi zekat ve sadakasna en muhta konumdadr. O halde nefsin zekat, Allahn ondaki hakkn ortaya karmaktr. Buda nefsi tezkiye edip, asl olan Allahn nuruna ulatrmaktr. Bu nedenle Namaz nurdur buyurulmutur. Nefsini tezkiye eden onu nura evirmi ve Peygamber Efendimizin buyurduu gzmn nuru namaz olmutur. Bu nurun kamil insann gznden zahir olduu ehline malumdur. Bu haldeki kii Allah iin Allah ile beraberdir. Allah mminlerin canlarn (nefislerini) ve mallarn satn ald (Tevbe/111) ayetiyle bu nefsini tezkiye edenler nefsilerinin ve mallarnn gerek sahibinin Allah olduunun uuruyla, bu emanetleri gerek ehline, Allaha vermilerdir. Allah yolunda bunlarn tasarruflarn Allaha vererek tasarrufu ve vekillii Ona brakmlardr.

Onun vechinden (zatndan) baka her ey yol olacaktr (Kasas/88) ayetiyle her eylerini Ona vermiler, her eyi Onunla mahede eder olmulardr. Bu ise Allahn nefsine ilham ettii ve Kuran ve Snnet ile amel ile gereklemitir. Allahtan baka sahip olmadn anlayp Mal Onun diyerek tm varln Ona teslim etmitir. Bu durumdaki kii Allahn tecellisiyle Allahn her trl tasarrufunda vekil olur. Namaznda ve dier zamanlarnda Hakk ile alemlerde Hakk adna bulunur. Bu ise daim namaz dr. Bu halin sahibi daim namazdadr. Bu durumdaki kii Hakkn tasarrufuyla Onun adna zekat ve sadaka vererek Allahn mlknde tasarrufta bulunur. Zira Allahn halifesi ve vekilidir. Buna ise cihat ve sabr ile ulamtr. Cihat ve sabrda nefsin zekatdr. Zira tezkiyeye bu yolla ulalr. Bu yolla nefsinden kan amelleri Hakkla kontrol eder. Baarm sadece Allah sayesindedir (Hud/88) diyerek bunuda Allahla bilir. Bilir ki her fiil, bir ilahi ismin zuhurudur. Allah ise kiiye, nefsinin mertebesi dzeyinde tecelli eder. Bu nedenle u emre uyar: Hikmeti ehli olmayanlara vermeyiniz, yoksa hikmete zulmedersiniz. Hikmeti ehlinden de saknmaynz yoksa onlara zulmetmi olursunuz. Ayrca Nasa akllar dzeyinde hitap ediniz emrine uyarak manevi zekat ve sadakasn Hakka datr. Zira cahil en muhta kiidir.

Nefsin binei bedendir. Nefsi arndrp, bedeni iyi ahlakl amellere sevketmek Allahn zerimizdeki hakkdr. Bedenin amelidir. Namaz bu nedenle zahir hkmyle bedenede yklenmi, nefs tezkiyesi ile bedenden kan amellerin gzel olmas amalanmtr. Zira ameller, nefsi dnceler kaynakldr ve nefs ameller ile mertebesini zuhura karr. Nefsi tezkiye ederek, bedenden gzel ve salih amellerin kmas Allahn eriatla bizdeki hakkdr. Nefisleriyle bu ekilde cihat edenler Allah yolundadr. lahi ahlakla ahlaklanmak, nefsin zekatdr. Organ amelle kalbe yardm ederken, kalp ihlas ile organa yardm eder. Kalp tezkiye ve tasfiye olduunda ise tm organlar ilahi isimlerle ile ilahi ahlaklanma yolundadr. Namaz bunun iinde en iyi yntemdir. Ruhun zekat niyet ve takvadr. Niyeti srf Allah iin yapmaktr. Zira Allah buyurur. Onlarn etleri yada kanlar Allaha ulamaz, fakat sizden olan takva Allaha ular (Hac/37). Aktan amelleri yapmak Zahir isminin, gizli yapmak batn isminin snrlar iine girer. Niyet batndr. Bu nedenle zahir amelin ruhudur. Allah insana ah damarndan yakn olduundan bu batndaki niyeti en iyi ekilde bilir. Niyeti ihlasl tutmak ve Allah iin yapmak gerek kulluktur.

Namazdaki perdeler nefs mertebeleridir. Nefs arndka temizlendike perdeler alr. Nefs kendi hakikatine Allahn nuruna ve Kurann srrna ular. Nefs tezkiye olduunda bu nuru mahede eder. Gzmn nuru namaz srrna ular. En yakn perde tecellinin kendisinde gerekletii surettir. Hakikat, Hakkn dnda bir ey olmad

17

bilgisini verir. Mertebeler aras farklar vardr. Allahn her eyle ilikisi tek ve ayn olup mertebeler aras fark ile sfat ve isim tecellileri deiir. Bu isim ve sfat deiiklikleri tek Zatta halden hale geileri yanstr ve okluu oluturur. Hallerin farklln ve okluunu gzetenler, niyetin zorunluluunu kabul eder. Bu nedenle niyet zorunlu ve gizli bir itir. Herkes iin niyet ettii vardr hadisince tecellide niyete gre oluur. Tecelliler arasnda farklar oluur. O her an bir tecellidedir (Rahman/29) ayetince vahdette kesret oluur. Tecelligahn amac ise tecelliyle haz almak ve bilgilenmektir. Nefsine olan bu tecellilerle niyete gre amel etmek le kii fiillerinde alkanlk kesbeder. Bu ise ahlakn oluturur. Allahn istedii ise Kuran ahlak ile ahlaklanmak, Kuran- Natk vasfn kazanmaktr. Allah namaz ve dier emirleri ile bu vasflarn kazanlmasn murad etmektedir. Bunlarn karln nasl vereceini ise u kudsi hadisle aklamaktadr: Bana itaat edene Bende itaat ederim Allah zetle kulun muradn aa karacan ifade etmektedir. Namaz srf zikir ve rahmet olduundan Allahn namazdaki kiiye rahmeti ve zikride Kuran ahlak ile nefsini sslemek olacaktr. Yeter ki biz namazlarmzda Allah ile olduumuz konusunda gaflette olmayalm. Billah srryla Onunla, Onun kelamyla ubudette olalm. Zira namaz klan kiiden istenilen ey Allah ile bulunduunun bilincinde olmasdr. Allahn szlerinden kolayna geleni okuyarak, Onunla konutuunu bilmesi, ne konutuunu idrak etmesi, byle bir bilinte olmas kii iin sorumluluktur. Allah namaz klanlarn kblesindedir hadisince Allah ile olup Onun Zatna ynelen her an Onunladr. Kiinin gnl Kabe olduunda, Hakk gnldedir ve buradan btn vcuda hkmeder.

Allah Benim zikrimle meguliyetten kendi iin bir ey istemeye frsat bulamayana, Ben en hayrlsn veririm buyurmaktadr. Namazda srf zikirdir. Namazdaki kii Onunladr. Zikirledir. Kendi iin bir ey talep etmesende, namazda srf rahmet olduundan Allah kiiye rahmetiyle tecelli edip en gzeli, en hayrly ltfedecektir. Namazda Allahtan gafil olan dnyaya meyletmitir, zira dnya denilen ey Allahtan gafil olarak hareket etmektir.

Kuran ve insan bir batnda doan ikiz kardetir hadisi nda bakldnda, namaz bu ikiz karde birbirine kavumaktadr. Kuran insanla, insanda Kuranla ereflenmektedir. Adeta her namazda Kadir hakikati yaanmaktadr. Zira Kurann insanla kavumas kadir gecesinde gereklemitir. nsan Kuran ile kendi kadrini ve kymetini bilebilmi ve Kuran sayesinde Rabbna arif olabilmitir. Bu nedenle her namaz bu kavuma nedeniyle kadir hkmndedir. Kiinin nefsi natkas da Kurann srrndan olduundan kendi hakikatine ulamaktadr. Kuran srf nur olduundan kendi hakikatine ulamaktadr. Kuran srf nur olduundan nefsi nurlanmakta ve namaz nurdur hadisindeki gerek ile Nefsi Muhammedi Nuruna ulam olmaktadr. Nefsi Muhammedide tecelli kuran kanalyladr. Nuru Muhammedi denilen hakikat nefsi natkann en kemalli zuhuru olan Hz. Muhammedde (sav) aa kmtr. Ben Allahtanm, mminlerde benden ve Benim mucizem kurandr buyurarak bu vasflarnn tm mminleri kapsadn aklamaktadr. Nefsi natkas, Kuran- Natk vasfn kazandndan, Kuranla beka makamdr. Tam tahakkuk ile de bekabillah hakikatine ulamaktr. Ben size ah damarnzdan daha yaknm (Kaf/16) hakikatini yakinen yaamaktr. Zira O her an, her yerde bizimle beraberdir. Nerede olursanz O sizinle beraberdir (Hadid/4)

Namaz vastasyla bu yaknlk ve beraberlik yakinen idrak edilmekte, bu yaknlk ve beraberliin her an oluabilmesi iin adeta antreman yaplmaktadr. Bu uurun yerlemesi iin en etkili yntem namazdr. man Allahn her an seninle olduunu bilmendir hadisi altnda deerlendirildiinde, bu yaknlk ve beraberlik yaantsnn imann artlarndan olduu aka ortaya kacaktr. Bu da ament esaslarndan Ament billahi srrn yaamakla mmkndr. Namaz billah srryla klmak, Allah ile Allah iinde, Allah araclyla nefsini Hakkn tecellisine brakarak namaz klmaktr. Byle bir namazda kul sadece tecelli mahallidir. Ondan Hakk zuhur eder. Risale-i Gavsiyede yle belirtilmitir:

- Rabbime sordum. Ey Rabbim! Hangi namaz sana daha ok yakndr? - O namazki iinde benden bakas bulunmaz ve namaz klanda kld namazdan gaib bulunur.

Bu adan bakldnda kamil insann namaz nazarnda hazr olan Rabbinedir. Noksan insann namaz ise nazarnda hayalde (gaib) olan Rabbinedir. Ancak kamil insan Hakkla, Hakka, Hakka ubudet eder.

Namaza Allahuekber ile giren kii, zahirden batna ynelmitir. Ayn zamanda ahirden (ehadetten) evvele (Ahadiyeti Zata) tevecch etmitir. zetle kendi ilahi hviyetinde evveli, ahiri, zahiri, batn btnletirmi ve Hakk her ynyle tevhid etmi olmaktadr. Zira ayeti kerimede hvel evveli vel ahiri vezzahiri vel batn, ve hve ala klli eyin alim (Hadid/3) yani O evveldir, ahirdir, zahirdir, batndr ve her eyi bilicidir buyurulmutur. Kii bu ynelme ve tevecch ile btn itibarlar ile ilahi hviyeti kendi nefsi hviyetinde nefsi mertebesinde cem etmi olmaktadr.

Namazda kraate getiinde yani Hakkn Kuran kelamn nefesi rahman ile aa karmaya baladndan batndan zahire, evvelden ahire ulamaktadr. Yani namazda ilahi hviyetini izafi ve itibari ynleri birletirilerek ve tevhid edilerek, namaz tam bir tevhid eylemi tevhid ibadeti haline gelmektedir. Allahn evvel, ahir, zahir ve batn isimleri, dier isimlerini bnyesinde bulundurduundan Hakka tm ilahi isim ve sfatlaryla ynelmi olur. Hakta namazdaki kiiye bu ilahi isim ve sfatlarla tecellisini srdrecektir.

18

Nerede olursanz O (hve) sizinle beraberdir (Hadid/4) ayetinin nda namazdaki kii nefsi hviyetinin Allahla (Onun ilahi hviyetiyle) olduunun bilincine varacaktr. Nefsi hviyetini oluturan zelliklerin, kendi nefsinde tecelli eden ilahi isim ve sfatlarn tecellileri ile mana kazandnn uuruna varacaktr. Bu hviyet beraberlii nin her an, her yerde devaml olduunu idrak edecektir. Namazda Hakkla beraberlik Zati dzeyde olduundan, namazda Hakkn tecellisinin maksimum dzeyden olduunu ve kendi nefsi mertebesinin eitimi ve tezkiyesi iin nemli bir hediye olduunun bilincine varacaktr. Hediyeleiniz. Aranzdaki sevgi artsn hadisi nda, Allahn namaz hediyesine itaat ile icabet ederek Onun huzuruna kul olarak kacaktr. Allah kudsi hadisinde Bana itaat edene itaat ediciyim buyurmutur. taat eden kuluna kelam olan Kurandr. Allah Kuran ile itaat eden kuluna, nefsine takvasn verecek ve onu Kuran ahlak ile ssleyerek hediyelerine ve ihsanlarna devam eder. Bu hediyeleme ve ihsanlar namaz boyunca srer. Her namazda tekrarlanr. Zira namaz srf rahmettir.

Nefsi hviyeti, ilahi hviyet potasnda eriyerek Onun boyasyla boyanr. Ve Kuran ahlak olarak nefsinden alemlere yansr. Nefsi natkas artk Kuran- Natk olur. Byle arif kiiden kan her kelam hangi dilde olursa olsun Kurandandr. Hz. Ali (kv) bu makamda; Ben kuran- Natkm; yaayan Kuranm buyurmulardr. Zaten namaz eitiminin son hedefide budur. Byle olan kii halk arasnda da olduunda namazdadr. Daim namazdadr. Byle bir kii namazdan tnda da, Onunla olduunun idrakindedir. Zira O nerede olursanz sizinle beraberdir (Hadid/4) ayetinin nuru ile Allahla beraberliini srdrr. Deien sadece itibarlardr. Hakla batni beraberlikten, zahire ynelmi, evvelden ahire tevecch etmitir. Deien sadece itibarlardr. Bunlar ise izafetlerdir. Tevhid ise izafetleri kaldrmaktr. Namazda Mutlak Tevhid, Vahdet halinde kesrete ynelmitir. Namazda batn vahdet (Hakk ile) halindedir. Okuduu Kuran ayetlerinin hkmleri kesreti oluturur. Zira Kuran Cemi esma ve sfat Zat tr. Yani Kuran okurken ilahi isim ve sfatlarn okluu kesreti oluturur. Kuran batndan ilahi isim ve sfatlarla oalarak zahire karak kesreti (okluu) oluturmaktadr. Yani vahdette kesret eitimidir namaz. Bu hkmn idraki ile kii Selam ile namazdan kar. Namazdan kan kii ilahi isim ve sfatlarn okluunu yanstan ehadet-dnya aleminde kesretle (oklukla) karlar. Namazda ald eitimle bu kesretin Allahn isim ve sfatlarnn oalmas ile olutuunu bilir. Bu kesretin batnnda Allahn Zatnn bulunduunu bilir. Tek ilahi hviyeti Zatnn evvel, ahir, zahir, batn isimleri itibariyle itibari deitiini ve okluun batnnda Hakk idrak eder. Yani namazdan kp halkn iine dnen kii Kesrette Vahdet eitimine balamaktadr. Halkn Hakkn zahiri, Hakkn ise halkn batn olduu ve halktaki itibari okluun halktaki ilahi isim ve sfat tecellilerinin okluu olduunun bilincine varmasyla Hakk halk iinde de tevhid etmi olur.

Kii namazda ald eitimle Allahn ilahln (uluhiyetini) alemlerde Kuran vastasyla yaptn bilir. Bu ilimle halkn iine Kuran irfan ile girer. Halka ve halkn iinde her varla Kuran ve Snnet erevesinde hakkn verir. Bu davrann ahlak haline gelmesi ile Yaayan kuran haline gelir. te byle bir arif kii daim namaz halindedir. Her ne i ve fiil gerekletiriyorsa, Kuranla ve Snnetle olduundan Hakkladr. Hakkla olan ise namazdadr. Kuran ve Snnet ile Onu zikretmektedir. Ben Beni zikredenle beraberim hkmnce fiili duada namaz dadr. Selam ile namazdan km, Allahn selamn tm halka ulatrm ve halk iindede selam devam ettirmitir. Bu zellii ilede namaz korunmu-muhafaza edilmi namaz haline dnmtr. Arif kii namaz Hakkla beraberlik olarak deerlendirir. Hakk ve halk namaznn izafetlerde farkllatn bilir. Her iki ynylede namazn hakkn yerli yerince Hakka, Peygamber ahlakyla yerine getirir. Bu hakikatlerin aa kmas iin irfan yolu eitiminin alnmasnn ne denli nemli olduu aktr.

O her an bir tecellidedir (Rahman/29) ayetince halkn iinde isim ve sfatlarn idrak edebilmek ve kesretin batnnda Hakk bilebilmek iin irfan eitimini de almaldr. Zira Hakk halkta isim ve sfatlar ile oalmakta, her mevcudda bir yz gstermektedir. Nereye dnerseniz Allahn yz (vechi-zat) oradadr (Bakara/115) ayeti nda halkn her yznn, zuhurunun batnnda Hakkn bilebilmek irfana ulamaktr ama. Hakta halk grmek, halkta Hakk mahede etmek; halkn batn Hakk, Hakkn zahiri halk idrakine ermek ve halk ve Hakk zahir, batn, evvel, ahir itibarlaryla tek ilahi hviyette tevhid etmek namazn hakikatine ulamaktr. Eyann hakikatine ulamaktr. Bu nedene namaz srf Hakktr iinde batl bir ey yoktur. Bu zellikleri yanstan oru ve hacc ibadetlerinide belirli lde iinde bulundurur. Namaz islamn tm vasflarn bnyesinde bulunduran, islamn eitim alandr. Tm bu zellikleri nedeniyle Mslmanlara yeryz mescit olmutur. Zira insann hedefi her an, her yerde Hakkla olduunun idrakine vararak yaamak olmaldr.

Namazn bir ynde zaman eitimini bnyesinde bulundurmasdr. nsan iki eyin kymetini bilmez: Salk ve bo vakit hadisi nda namaz odakl bir yaam oluturulduunda zamann deeri ve nemi daha iyi anlalacaktr. O her an bir an (tecelli) halindedir (Rahman/29) ayetiyle Allahn tecellileri sreklidir. Bu tecellilerin insanda aa k ed-Dehr isminin hkmleri altndadr. Dehr Allahtr. Dehre svmeyiniz hadisiyle bize zamann ne denli deerli bilgiler sunaca aktr. nsann dnya iindeki zamanda mr vakti kadardr ve bu zaman ok iyi deerlendirmelidir. Namaz bu zaman disiplinide iinde bulundurur. Arifibillah Zekiye amiye (ra) Farzdan nce farzlar vardr buyurarak yaam iinde nceliklerin bulunduunu aklamtr. Yaam iinde yle anlar oluur ki, kii yaamnda bakasn kendi nefsine tercih etmek zorunda kalr. Byle anlar kii zerindeki farzlar erteler, bakasnn ihtiyalarn gidermek o kii zerine farz olur. Bu ise farzdan nceki farzlar snfna girer. Bu hususta kiiye en byk yardmc nefs muhasebesi ve bu konudaki tecrbeli kiilerdir. Bir rnek

19

verilecek olursa, grevi hasta bakmak olan bir doktorun iki namaz vakti arasnda hastalarn sorunlarn ortadan kaldrmas zerine farz olan hkmdr. Bu kii eer tm zamann salkl bir ekilde deerlendirerek alm buna ramen zerine farz olan namaz klamayacak durumda ise, hala bakmas gereken hastalar varsa bu halde zerine farz olan namaz erteleyebilir. Eer namazn klacak zaman olumamsa, hastalara bakmas ncelikli farz hkmndedir. Bakalarnn ihtiyalarn gidermek, kendi nefsinden nceye almak Allahn vd bir davran olacaktr. Tabi bu kiinin zamann en iyi ekilde kullandna ilikin nefs muhasebesini yaparak. Her kii kendi amellerini bu ekilde deerlendirebilir. Bu nefs muhasebesi zamann ne kadar deerli olduunu ona hal olarakta yaatacaktr. Byle bir deerlendirme ile insann hayrls insanlara faydal olandr hadisinden de feyz alabilir.

Namaz, farzlarla (kurb-u feraiz) ve nafilelerle (kurb-u nevafil) Allaha ulamay iinde barndrr. Allah kudsi hadisinde yle buyurmaktadr:

Yaklaanlar, kendilerine farz ibadetlerin edasnda olduu kadar hibir eyle yaklaamazlar. Gerekten bir kul Bana nafilelerle de yaklar. Bylece Bana yaklaan severim. Sevincede kula olurum, eli olurum, dili olurum. Byleki oldum, Benimle iitir; Benimle grr; Benimle konuur; benimle tutar; Benimle yrr

Allaha ulamann (mira) bir sebebide nafile ibadetlerle yaklamadr. Dieri ise farzlarla yaklamadr. Namaz ve irfan yolu bu ikisinide kapsar. Zira ilim kadn, erkek her mslmana farzdr buyurulmutur hadiste. Kul bu yollarla Allah yaklar.

Kul, Allahn sfatlarnn ve isimlerinin tecellisi ile kuldur. Allah Ben diyerek Zat, sfatlar ve isimleri ile kulla beraberliini kul mertebesinde aa kardn ilan etmektedir. Kulumun elinde ve dilinde kudretimle olurum. Kul Benim tecelli mahallim olur buyurmaktadr. Bu mertebede kul zahir, Hakk batndr. Kul fiillerini Hakkn isimleri ve sfatlaryla iler. Bu hakikatin almas iin kulun nefs mertebeleri ve tevhid eitimini almas gerekir.

Daha nce birimsel nefsine ait olduunu dnd isim ve sfatlar kendi benlii dorultusunda kullanrken, nefsi tezkiyesi ile nefsin hakikatini idrak ettiinde, ilahi isim ve sfatlar Allaha teslim eder ve bunlar Allahn istedii dorultuda Kuran ve Snnet zere Allah iin Allah adna kullanm olur. Yani fiili besmele olur. Bu idrakle kul ilahi esmalar ve sfatlar hakikatleri zere kullanm olmaktadr.

Bu hale ikinci yn ile baktmzda kulun btn azalarn Hakk kullanr. Bylece kul batn Hakk zahirdir. Kul Hakkn tecelli mahalli, fiilin zuhur yeri olmutur. Hakk onda fiiliyle zahirdir. Bu hale ulamak nefs mertebelerinin tahsili ile uzun bir zaman alr. Namaz bu halin gelimesi iin anahtar rol oynar. Bu mertebe dua ve dilek yeri, uluhiyet ise verme ve ltuf yeridir. Kurb-u nevafil, kiinin kendi hakikatini ve alemlerin hakikatinin idrak mertebesidir. Bu hali nefsinde yaamak, yaandn idrak etmektir.

Attn zaman sen atmadn Allah att (Enfal/17) buyurarak bu mertebe ifade edilmektedir. Grnrde zahiren atan Hz. Muhammed (sav) dir; ancak Onun elinden atan Allahtr. Bu mertebe fail Allahtr. Kul tecelli mahallidir. Allahn muradnn aa kma yeridir.

Burada Zati tecelli mevcuttur. Atma ilemi srasnda Zatta birlikte esma ve sfatlarda aa kmaktadr. Tutan eli, Atan eli Allah olmutur. Bu ise Habiblik sevilme mertebesidir. Buda farz ve nafilelerle yaklama, Allah ile olmakla mmkndr. Namaz mira olduundan, namazda Allah ile olunduundan bu mertebeler idrak edilerek yaanmaldr. Namazda bir birey kendi nefs mertebesinden Hakkla beraberdir. Ancak kendi mertebesinden fiilleri aa karabilir. Ancak kamil insan tam manasyla Hakkla beraber olduundan, o hakiki olarak fiilleri bu anlayla kartabilir. Namazdaki kamil insan Zati kelamlar okurken, syleyen dili Hakk olacaktr. De ki emri ile Hakktan, Hakkla, Hakk syleyecektir. Byle bir kiinin sohbetleride ayn dzeyde olacandan ok kymetlidir. Bu nedenle Arif bir kii ile bir saat sohbet bir yllk nafile ibadetten daha hayrldr buyurulmutur. Bu arifler namazda Hakkla olduklar gibi, daim namaz hkmyle halk iinde de Hakkla beraberlerdir. Onlarda tecellide olan Hakktr. Arif kiiler de zaman zaman Hakk zahir, kendileri batnda kalrlar. Zaman zamanda kendileri zahir Hakk batn olmaktadr. Zahir ve Batn Hakkn izafet ve itibarlardr. Asl birdir.

Bu mertebede arif abduhu vasfn kazanr. Hakkla Hakka icraatta bulunur. Hunun kulu vasfn kazanan kii resuluhu hkmyle Kuran- natk olarak yaar. Namazdaki kii kendi nefs mertebesi dzeyinde kul mertebesinden zuhurdadr. Okuduu Kuran ile nefsi vasflarn arndrmaktadr. Zira Kuran okumak nefs tezkiyesinin en kymetli yntemidir.

Rabbi ile beraber namaz klan herkes, hi kukusuz cemaattedir. Gerekte imam Allah, cemaat ise zuhura kan yaratlmlardr. sim ve sfatlarn nurlar ve bunlardan oluan melekler cemaatini oluturur. Zira bunlar devaml tecelli halindedirler. Arif namaz tamamiyle Rabbe tahsis eden namaz iindedir. Bu ise apak ihsandr. Byle bir durumda namaz tamamiyle nur olur. Bu nur ile Allah mahede eder. Yani Allah Allah ile mahede etmi olur.

20

Mira olan namazda budur. gz nuru olan namazdr. Gz nuru denmesinin sebebi arifin gznden zuhura kan nur tecellisidir. Bu durum ehline malumdur. Bu gz nuru mahede edildiinde namaz hakiki anlamda nur olmu olur. Bu nur ile kii, hibir zuhurun olmad hviyet gayb mertebesine ibadet eder. Abduhu olmu olur. Zahir ismiyle Batn ismine kullukta bulunur. Batndan aldn zahire ulatrr. Gz nuru ile aldklarn cemaate yani alemlere yayar. nsann hakikati tek bir hakikattir. Tek bana namaz klan nefsinin mertebesine gre namaz klm, insann d cemaat olmutur. Allah ise nerede olursa olsun insanla ve tm yaratlmlarla beraberdir.

Nerede olursanz O (hve) sizinle beraberdir (Hadid/4) ayeti bu hakikati ifade eder. Bu nedenle kulun himmetinin Allahla, Allaha bal olmas gerekir. Bu durumda namazdaki kiinin mahede ettii Hakk olur. Allah kendisine hamd edeni iitti sz kulun varln ve Hakk indindeki yerini ifade eder. Kul, Benimle duyar, benimle konuur hkmyle Allahn sevgisini kazandnda ifade etmi olur. Allah kulda aa km, kulda Allaha hem Zat, hemde ilah olmas ynyle ibadet etmi olur. Zat gaybyla bilmek mmkn deildir, ancak ilahln (uluhiyetini) idrak etmek mmkndr. Onun uluhiyetini idrakle ve Onunla birlikte murakebe, mahede ve huzur halinde bulunan kul, Allaha gerek manada itaat etmi olur. Kul Onun uluhiyeti iinde, Onun tecellisi ile Ona ruhu ve bedeni secde etmektedir. Bu suretle gerekten Hakka uyan ve itaat eden olmu olur. Her ilahi ismin kendine zg bir hakikati vardr. Kul ise btn hakikatlerin toplamdr. lahi isimlerin aa kt mertebedir. Bu nedenle gerekte imamlk Allaha aittir. Hakiki imam ise Allahn aynas olan Hz. Muhammed (sav) ve onun hakikati olan Hakikati Muhammedidir. Allahn ve Resulun vekil ve halifelerinin bu adan hisseleri vardr.

Arifler bu nedenle btn hareket ve durularnda srekli namaz ve Hakk ile konuma halindedir. Byle bir namaz kul mertebesinden Hakka nispet edilir ve ubudet olarak tanmlanr. Hakiki namazda yaratlma ait bir iz yoktur. Szyle, fiiliyle, her eyiyle Hakkndr. Kul ise bu ilerin zahir ismiyle tecelligahdr. Batn ise Hakktr. Dier kiiler kendisi iin gerekleen namazda Hakk ile konuurken nefsinin mertebesine ve Hakkn kendisine gsterdii eye gre namaz klar. Arif kii ise Hakkn iitmesi, grmesi, tutan eli, syleyen dili, yryen aya olmutur. Yani Hakk ile Hakk olmutur. Bu vasflarla namaz klan kii kabenin iinde namaz klan kii gibidir. Gz nuru olan namazda, namazda balarken Allahuekber denilip Ahadiyeti Zara ulatnda nurdan bir yol ile nurdan Kabenin mahede edildii ehline malumdur.

Kuran Allahn Zati ilmini ve kelamn ierir. Namazdaki kiinin nefsi natkasnda Kuran drlmtr. Nefesi Rahman vastasyla nefsine insani hakikat ile e olan Kuran vazedildii iin insan Kuran- Natk potansiyelini tar. Namazdaki kii, nefesi rahmann kendindeki temsili olan nefesi kelam ile Hakkn tercman ve halifesidir. Allahn Zati kelamn ve ilmini hem kendi nefsine hem de alemlere Allah vekili olarak Allah ile aktarmaktadr. Ben size ah damarnzdan yaknm (Kaf/16) buyuran Allah, namazdaki kuluyla beraberlik mahiyeti iindedir. Kul, namazda Kuran okuyarak nefsi natkasn, Kuran- Natk etmekte ve Allah ile beraberliinin idrakinde olarak Onun kelamn ve ilmini, kendindeki nur vastasyla yine Allah aracl ile alemlere yaymaktadr. Nefsindeki nuru, alemlerin nuruna ulatrmaktadr. Tabi ki kendi nefs mertebesinden.

Rahman, Kuran talim etti, nsan halketti, Ona beyan retti (Rahman/1-4) ayetleri, insann nefsi natkasna talim edilen Kuran ile insann halk edildiini ve Kuran beyan zere yaratldn ifade eder. te Kuran- Natk olma zellii namazda doruk noktasndadr. Arif kii Hakk ile Kuran yine Ona sunan kiidir.

Namaz srf zikirdir. Kalpler Allahn zikri ile mutmain olur (Rad/28) ayeti itibariyle nefs mertebesi namazda mutmainne vasfn kazanr. Mutmainne nefse Allahn hitab ise u ekildedir.

Ey mutmainne nefis. Sen Ondan raz, Oda senden raz olarak Rabbine dn. Kullarm arasna katl. Cennetime gir (Fecr/27-30)

Mutmain bir nefis ile namazda olan kii Rabbna dnm ve billahi srryla Allah iledir. Kul vasfn kazanarak abduhu srryla Allah ile hviyet beraberliini kul mertebesinden devam ettirir. Cennet yaam iine girer. Cennet ise kudret yeridir. Kudret tecellisi iinde namazn srdrr. Bu kudret srr nedeniyle Hz. Resul (sav): Benim mucizem Kurandr buyurmutur. te arif kii namaznda Kudret tecellisi iinde mucize Kuran nefesiyle alemlere sunar. Allahn tercman olarak alemlere rahmet ve nur olur.

Bu adan Kevser suresinde Rabbin iin namaz kl, kurban kes (Kevser/2) buyurulmaktadr. Nefsini Allahn tecellisine brak, Allah ile birlikte ol ve nefsine arz olan, ilien hayvani vasflar