tarİh ve zaman (tarİh bİlİmİne...

Tarihin Tanımı

Geçmişte yaşamış insan topluluklarının siyasi, sosyal,

kültürel, ekonomik tüm faaliyetlerini yer ve zaman

göstererek olayları belgelere dayalı olarak neden - sonuç

ilişkisi içinde objektif bir biçimde açıklayan sosyal bir bilim

dalıdır.

Tarihi Olay ve Olgu

Tarihi olay: Başlangıç ve bitişi belli olan kısa süreli

gelişmelere denir.

Örnek: Talas savaşı

Malazgirt savaşı

Sokullu Mehmet Paşa Dönemi

Tarihi Olgu: Tarihi olayların sonuçlarına bağlı olarak ortaya

çıkan başlangıç ve bitiş tarihleri belli olmayan

uzun süreli gelişmelere denir .

Örnek: Anadolu’nun Türkleşmesi

Türkiye ‘nin Çağdaşlaşması

Tarihi Olayların Özelikleri

Tarihi olaylar geçmişte yaşanmıştır.

Tarihi olaylar tekrarlanamaz.

Tarihi olaylar belgelere dayanmalıdır.

Tarihi olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi olmalıdır.

Tarihi olayları o günün değer yargılarıyla incelemek ge-

reklidir.(Objektif)

Tarihi olaylar ortaya çıkan yeni belge ve bulgu sonucunda

değişebilir kesinlik yoktur.

Tarih bilimi, bilgileri toplarken şu yöntemleri kullanır.

Kaynak Arama (Tarama )

Araştırma yapılan konuyla ilgili tüm belge ve bulguların

toplanmasıdır.

Tarihin Kaynakları

I. Elden kaynak: Olayın geçtiği döneme ait belge, bulgu-

lardır.

II. Elden kaynak: I. elden kaynaklar esas alınarak sonra

dan oluşturulan eserlerdir.

Sözlü kaynaklar: Efsaneler, destanlar.

Yazılı kaynaklar: Kitabeler, paralar, fermanlar.

Yazısız Kaynak

Tarih öncesi dönemin aydınlatılmasında etkili olan ka-

lıntılar.

Yazılı Kaynak

Yazının icadıyla ortaya çıkan belgelerdir. Daha güvenilir

ve kesin bilgiler verir.

Tasnif(Sınıflardırma)

Belge ve bulguların belli bir sisteme göre ayrılmasıdır.

Tahlil (Çözümleme)

Belge ve bulguların yeterli olup olmadığının test edilme-

sidir.

Tenkit (Eleştiri)

Belge ve bulguların orjinalliğinin test edilmesi, güvenirli-

ğinin tespit edilmesidir.

Kaynakta yer alan bilgilerin doğruluğu kontrol edilir.

Terkip (Sentez) (Sonuç)

Son aşamadır. Belge ve bulgular birleştirilerek araştırma

yapılan konuyla ilgili yeni bir eser (metin) ortaya çıkarılır.

TARİH ’İN SINIFLANDIRILMASI

TARİH YAZICILIĞI

Hikayeci (Rivayetçi) Tarih Yazıcılığı

Tarihi olayları hikaye yoluyla anlatan tarih çeşididir.

Olayların yerini ve zamanını belirtmekle birlikte olaylar

arasında neden - sonuç ilişkisi üzerinde durulmaz.

Hikaye ve efsanelerle dolu bilgiler aktarılır. Bu türün

öncüsü ise ’ tur. HEREDOT

Öğretici (Pragmatik) Tarih Yazıcılığı

Milletlerin kendi değerlerini, milli duygularını yeni

nesillere kazandırmak amacıyla oluşturdukları tarih

çeşididir.

4

¨¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨

¨¨

¨

¨

Mekana göre(Coğrafya) esasalınarak yapılansınıflandırmadır.

ÖrnekAvrupa TarihiTürkiye TarihiOrta Asya Tarihi

Konuya göreUğraş alanıesas alınarakyapılan sınıflandırmadır.

ÖrnekTıp TarihiSanat TarihiFelsefe Tarihigibi

Zamana göreKronolojik sıra dikkate alınır.

ÖrnekLale Devriİlk Çağ TarihiYavuz Sultan Selim Dönemi gibi

TARİH VE ZAMAN (TARİH BİLİMİNE GİRİŞ)

XY

Z y

ay

ınla

rı

Öğretici Tarih Yazıcılığında amaç sadece olayları yazmak

değil, aynı zamanda onlardan faydalı sonuçlar

çıkarmaktır.

Bu türün öncüsü ’ tir.THUKYDİDES

Sosyal (Toplumsal) Tarih Yazıcılığı

Toplumlar arasındaki ilişkileri inceleyen tarih çeşididir.

Tarihi olayların ardında gizlenmiş tarihsel konuları

ortaya çıkartmaya önem veren, öğretici tarihin

duygusal özelliğini gözardı eden tarih çeşididir.

Neden - Nasılcı (Araştırmacı - Bilimsel) Tarih Yazıcılığı

Günümüzdeki tarih çeşididir. Geçmişte yaşamış insan

topluluklarının yaşayışlarını, uğraşlarını, birbirleriyle olan

ilişkilerini yer ve zaman göstererek neden - sonuç ilişkisi

içerisinde belgelere dayanarak objektif olarak inceleyen

tarih çeşididir.

NOT: Osmanlı Devleti’ nde devlet tarafından görevlendirilen

ilk resmi Vakanüvist “Halepli Mustafa Naima Efendi’

dir. “Naima Tarihi” adlı eseri vardır.

Tarihe Yardımcı Bilgiler

Coğrafya: Yer bilimidir.

Arkeoloji: Kazı bilimidir.

NOT: tariheTarih öncesi dönemlerin aydınlatılmasında

en fazla yardımcı olan yardımcı bilimidir.

Kronoloji: Zaman bilimidir.

Filoloji: Dil bilimidir.

Diplomasi:Devletler arası antlaşmaları ve resmi

yazışmaları inceler. Belge bilimi.

Antropoloji: Irk bilimidir. (Köken)

Heraldik: Arama bilimidir.

Teoloji: Din bilimidir.

Sosyoloji: Toplum bilimidir.

Toponomi: Yer adlarını inceler.

Sigilografya: Mühür bilimidir.

Nümiz matik (Meskukat): Para bilimidir.

Epigrafya: Kitabe bilimidir.

Paleografya: Yazı bilimidir. Eski yazıları inceler.

Kimya (Karbon 14 metodu): Fosillerin yaşını tespit eder.

Etnografya: Toplumların örf, adet, geleneklerini inceler.

Takvim Bilgisi

Zamanın, gün, hafta, ay, yıl olarak bölümlere ayrılmasına

takvim denir.

Takvimlar iki esas üzerine hazırlanmıştır.

1. Güneş Esaslı Takvim

Temeli Mısır’a dayanır.

1 Yıl 365 gün 6 saat'tir

2. Ay Yılı Esaslı Takvim

Temeli Sümerlere dayanır.

1 Yıl 354 gündür.

Türklerin Kullandığı Takvimler

12 Hayvanlı Türk Takvimi

Türklerin hazırlayıp kullandığı ilk takvimdir.

NOT: Türklerin takvim hazırlaması ile ilgilendi-astronomi

ğini göstermiştir.

Güneş yılı esaslıdır.

Her yıla bir hayvan adı verilmiştir.

Çinliler ve Tibetliler de bu takvimi kullanmışlardır.

NOT: İslamiyet öncesinde kullanılmıştır.

Hicri Takvim

Hz. Ömer döneminde hazırlanıp kullanılmıştır.

Ay yılı esaslıdır.

1 yıl 354 gün

Başlangıç hicret (622)’dir.

Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra kullanmaya baş-

ladı.

Ülkemizde Dini, ay, gün ve gecelerin belirlenmesinde

kullanılmaktadır.

NOT: Türklerin kullandığı AY Yılı esaslı tek takvimdir.

Celali Takvimi

Büyük Selçuklu zamanında Melik Şah döneminde Mali

amaçlı Ömer Hayyam tarafından hazırlanmıştır.

Güneş yılı esaslıdır .

Başlangıç 1079'dur.

5


¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨¨¨

¨¨¨¨¨

¨

¨

XY

Z y

ay

ınla

rı

Rumi Takvim

Osmanlı devletinde 1676 'da düzenlenmiş son şekli

1839' da verilmiştir.

Güneş yılı esaslı

Başlangıç hicret

1 yıl 365 gün 6 saat

Mali işlerde kullanılmıştır.

Ülkemizde 1 ocak 1926 'da yürürlükten kalktı.

Tarih Öncesi

İnsanoğlunun yer yüzünde görülmesiyle başlar yazının

icadıyla sona erer.

Bu dönem kendi içinde ve Taş devirler Maden devirler

olarak ikiye ayrılır.

Bu ayırım yapılırken insan oğlunun kullandığı

araç - gereçlerin hammaddesi esas alınmıştır.

Miladi Takvim

İlk şekli Mısırlılara ait olan Miladi takvim İyon, Yunan ve

Romalılar tarafından geliştirilerek son şekli verilmiştir.

Başlangıç Hz. İsa’nın doğumu

Güneş yılı esaslı

Ülkemizde 1 ocak 1926 'dan itibaren kullanılmıştır.

NOT: Tarih, yazının icadı esas alınarak, Tarih öncesi

devirler ve Tarihi devirler olarak ikiye ayrılır.

6


¨ ¨

¨

¨

¨

¨

¨¨¨¨¨¨

¨

İNSANLIK TARİHİ’ NİN ÇAĞLARA AYRILMASI

M.Ö.800.000-3500Tarih Öncesi Çağlar (Prehistorya)

M.Ö.3500 Yazının BulunuşuTarih ÇağlarI (Histori)

Maden Devri İlk Çağ Orta Çağ Yeni Çağ Yakın Çağ

Orta Taş(Mezolitik)

Yeni Taş(Neolotik)(Cilalı Taş)

Tunç Demir

TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR TARİH ÇAĞLARI

Taş Devri

Eski Taş(Paleolitik)

Bakır

Taş Devirler

Kendi içinde 3'e ayrılır.

Kaba Taş(Eski Taş, Paleolitik Devir)

En ilkel, en uzun ve en karanlık dönemdir.

İnsanlar mağaralarda ve ağaç köklerinde yaşamıştır.

Avcılık ve toplayıcılık göçebe hayat görülür.

Mağara duvarlarına hayvan resimleri çizilmiştir.

İnsanlar bu dönemde tüketicidir.

Bu döneme ait Anadolu’daki yerleşim merkezi

Antalya’daki Karain, Beldibi ve Belbaşı mağaralarıdır.

Yontma Taş (Orta Taş-Mezolitik)

Klan tipi örgütlenme görülür.

İlk inanışlar başlamıştır.

Dönemin sonlarına doğru insanlar ateşi keşfetmiştir.

Ateş pişirme aydınlanma, avlanma, savunma ve ısınma -

haberleşme amacıyla bulunmuştur.

Anadolu’daki orta taş devrine ait yerleşim yerleri Göller

Bölgesinde Beradiz, Samsun'da Tekke köy, Ankara'da

Macunköy’dür.

Cilalı Taş (Yeni Taş-Neolitik)

Havaların ısınmasıyla insanlar mağaralardan çıkıp

ovalarda ve su kenarlarında yerleşmeye başlamıştır.

İlk defa saban yapıldı ve .tarım başladı

Tarım ile birlikte yerleşik yaşam başladı ve köyler ortaya

çıktı.

Üretim fazlası ortaya çıkınca başladı (takas ticaret

yöntemi).

Kültürel etkileşim arttı.

Toprak pişirilerek başladı. seramik sanatı

Bitki liflerinden yapılmaya başlandı.elbise

Tekerlek ok,yay icat edildi.

Hayvanlar evcilleştirildi.

Dolmen ve Menhir adı verilen anıt mezarlar ortaya çıktı.

Maden Devirleri


Bakır Dönemi (Kalkolitik)

İşlenmesi kolay olduğu için kullanılan ilk maden bakırdır.

Ülkemizdeki bu döneme ait en önemli merkezler

Denizli’de Beyce Sultan, Çorum'da Alacahöyük,

Çanakkale'de Truva ve Kumtepe'dir.

NOT: Maden devirlerin başlamasında ateşin denetim altına

alınması etkili olmuştur.

Tunç (Bronz) Devri

Bakır ile kalayın karıştırılmasıyla tunç elde edildi.

Bakıra göre daha sert ve dayanıklıdır.

İlk ortaya çıktı. Şehir devletleri

Bu döneme ait ülkemizdeki en önemli merkezler Kayseri

Kültepe, Ankara Ahlatlıbel’dir.

Demir Devri

Demirin kullanılmasıyla birlikte daha dayanıklı araç-

gereçler yapılmıştır.

Silah Teknolojisi gelişti.

Dönemin sonlarında yazı icat edilmiştir.

Tarih Öncesi Dönemlerle ilgili Önemli Uyarılar

Tarih öncesi devirler dünyanın her yerinde aynı anda

yaşanmamıştır.

Tarih öncesi dönemleri sırasıyla yaşayan tek uygarlık

Mısır’dır.

Tarih öncesi dönemler adlandırılırken araç-gereçlerin

hammaddesi esas alınmıştır.

Tarih öncesi dönemlerde yazı olmadığı için dönemlerin

tam aydınlatılması zorlaşmıştır. Bu döneme ait en önemli

bilgiler arkeolojik kazılarda elde edilir.

Tarihi Devirler

Sümerlerin MÖ 3200'de çivi yazısını icat etmesiyle başlar

günümüze kadar devam eder.


İlk Çağ (MÖ 3200-MS 375)

Yazının icadıyla başlar Kavimler Göçüyle sona erer.

Orta Çağ (375-1453)

Kavimler Göçüyle başlar İstanbul 'un Fethiyle sona erer.

Yeni Çağ ( 1453 - 1789 )

İstanbul 'un Fethiyle başlar Fransız İhtilaliyle sona erer.

Yakın Çağ ( 1789 - ? )

Fransız İhtilaliyle başlar günümüze kadar devam eder.

7


¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨¨¨

¨

¨

¨¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

XY

Z y

ay

ınla

rıX

YZ

ya

yın

ları

1. Tarih bilimin konusu, yaşanan tarihten tarih bilgisine ya-

da tarihi gerçekliğin doğru bilgisine ulaşma amacı

olarak tanımlanabilir. Ancak hiç kimse tarihi gerçekliğin

mutlak doğru bilgisine ulaştığını hiçbir zaman idda

edemez. Tarihin gerçekliğin mutlak doğru bilgisine ula-

şılamayışının temel nedeni olarak aşağıdakilerden

hangisi ileri sürülebilir?

A) Tarihi olayların gerçekleşme zamanının değişmesi

B) Tarihin inceleme kapsamının çok geniş olması

C) Geçmişe ait bilgilerimizin yeni belgelerle

değişebilmesi

D) Uygarlık düzeyinin toplumdan topluma değişmesi

E) Tarihi olayların farklı mekanlarda meydana gelmesi

2. Aşağıdakilerin hangisinde birincide verilen gelişme ile

ikincide verilen gelişme arasında sebep - sonuç ilişkisi

vardır?

I II

A) Mondros Ateşkes Anlaşması I. Balkan Savaşı

B) Talas Savaşı Kağıdın Avrupa’ya

taşınması

C) Çin Seddi İpek Yolu mücadelesi

D) Hicret İslamiyet’in Arabistan

dışında yayılması

E) Kavimler Göçü Avrupa Hun Devletinin

kurulması

3. Olay: Başlangıç ve bitişleri belli olan kısa süreli gelişme-

lerdir.

Olayların sonucuna bağlı olarak ortaya çıkan Olgu:

başlangıç ve bitişi belli olmayan uzun süreli gelişmeler-

dir.

I. Anadolunun Türkleşmesi,

II. Küçük Kaynarca Anlaşması,

III. I. Dünya Savaşı,

Gibi gelişmelerden hangisi ya da hangileri olguya örnek

olabilir?

A) Yanlız II B) Yanlız I C) I ve III

D) II ve III E) I , II ve III

4. Nümizmatik, eski çağlardan itibaren hükümdarların

kendi adlarına bastırdığı paraları inceleyen bilim dalıdır.

Paralar, geçmişe ilişkin pek çok konuda bilgi aktarırlar.

Buna göre Nümizmatik biliminin;

I. Toplumların sanat anlayışları.

II. Hükümdarların tahta geçme sırası.

III. Ülkelerin iktisadi hayatları.

Konularından hangilerinin aydınlatılmasında tarihe

yardımcı olduğu savunulabilir?

A) I ve III B) I , II ve III C) I ve II

D) Yalnız II E) Yalnız III

5. Hitit Kralı III. Hattuşaşili ile Mısır Kralı Ramses arasında,

MÖ. 1280' de tarihin bilinen ilk yazılı antlaşması olan

Kadeş Antlaşmasını imzalamıştır. Gümüş bir tablet

üzerine yazılan bu antlaşmada Hitit Kraliçesi

Pudehepa’ nın mührü de bulunmaktadır. Bu tarihi bilgi-

ye ulaşılmasında aşağıdaki bilim dallarının hangisinden

yararlanılmıştır?

A) Diplomasi B) Nümizmatik C) Kronoloji

D) Sigilografya E) Paleografya

6. Tanım : Geçmişte yaşayan insan topluluklarının

siyasi, sosyal, kültürel, elektronik faaliyetlerinin yer ve

zaman göstererek olayların neden-sonuç ilişkisi içinde

belgelere dayalı olarak objektif bir şekilde açıklayan

sosyal bir bilim dalıdır.

Şah Fırat operasyonuyla 22 Şubat 2015'te Durum:

Suriye ‘de yaşanan terör olaylarından dolayı Süleyman

Şah Türbesinde bulunan 38 personel Türkiye’ye

getirilmiş. Türbe içinde bulunan Süleyman Şah ve iki

muhafızının naaşı ile diğer eşyalar Suriye’nin Eşme

köyünün kuzeyine taşınmıştır.

Yukarıdaki tanımda yer alan öğelerden hangisine

durum’da değinilmemiştir?

A) Belgeler B) Zaman C) Neden

D) Yer E) Sonuç

XY

Z y

ay

ınla

rı

8

XYZ Yayıncılık TEST 1

1-C 2-E 3-B 4-B 5-B 6-A


7. Lozan Antlaşması, Türk ulusu aleyhine yüzyıllardan beri

hazırlanmış büyük bir suikastın çöküşünü gösteren bir

belge olmasına rağmen, bu antlaşmayla çözümlene-

meyen birkaç sorun nedeniyle bazı çevrelerde eleştiri

konusu olmaktadır. Ancak, tarihteki olaylar eleştirilirken,

eleştirinin yapıldığı andaki şartlar değil olayın geçtiği

zamandaki şartların göz önüne alınması gerektiği

eleştiri çevrelerince unutulmaktadır.

Yukarıdaki değerlendirmede tarih biliminin ;

I. Yer ve zaman belirtme.

II. Neden - sonuç ilişkisi kurma.

III. Objektif olma.

Özelliklerinden hangilerine uygun davranılması

gerektiği savunulmaktadır?

A) Yalnız II B) I ve II C) Yalnız III

D) II ve III E) Yalnız I

8. aşağıdaki Tarih bilimi araştırmalarını yaparken

sıralamalardan hangisi takip edilir?

A) Sentez - Kaynak arama - Tahlil -Tasnif - Terkip

B) Kaynak tarama - Tahlil - Tasnif - Terkip - Tenkit

C) Tenkit - Tahlil - Tasnif - Terkip - Kaynak tarama

D) Tasnif - Tenkit - Sentez - Kaynak arama - Tahlil

E) Kaynak arama - Tasnif - Tahlil - Tenkit - Terkip

9. I. Antlaşma metinlerini inceler.

II. Örfi adet ve gelenekler inceler.

III. Karbon 14 metoduyla belgelerin yaşını tespit eder.

IV. Yer adlarını inceler.

Tanımları verilen tarih yardımcı bilimleri eşleştirildiğinde

aşağıdakilerden hangisi dışarıda kalır?

A) Arkeoloji B) Toponomi C) Diplomasi

D) Etnografya E) Kimya

10. Buzul Çağı’ nın sona erdiği Orta Taş Devri’ nde iri

hayvanların yerlerini daha küçük ve çevik olanlara

bırakması üzerine insanoğlu, “mikrolit” diye adlandırılan

çakmak taşı obsidyenden (Volkan camı) geometrik

biçimli küçük aletler yapmıştır.

Yalnız bu bilgiye dayanarak;

I. İnsanoğlu çevresindeki değişimlere ayak

uydurmuştur.

II. Beslenme alışkanlıklarında önemli bir değişiklik

olmamıştır.

III. Taş alet yapımında artış ve çeşitlenme görülmüştür.

Yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) II ve III B) Yalnız III C) I ve II

D) I, II ve III E) Yalnız I

11. Kalkolitik (Taş - Bakır) Devre geçiş aşamasında tarımın

ön plana çıkmasıyla, evlerin duvarlarına yapılan av

törenleriyle ilgili resimlerin yerini, bereketi simgeleyen

kadın figürleri almaya başlamış; onları besleyen Toprak

Ana inanışı yaygınlaşmıştır.

Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine

ulaşılamaz?

A) İnsanoğlunun yaşamında beliren yenilikler etkisini

sanatta da göstermiştir.

B) Tek tanrılı dinler ortaya çıkmıştır.

C) Üretim biçimi dini inançları etkilemiştir.

D) Toplumsal yapıda anaerkil özelliklere rastlanmıştır.

E) Üretkenlik kadının doğurganlığı ile sembolize

edilmiştir.

12. Tarihi olayları daha iyi öğrenmek, öğretmek ve kolay-

laştırmak amacıyla tarih konu, zaman ve mekana göre

sınıflandırılır.

Aşağıda eşleştirilmelerden hangisi yanlış yapılmıştır?

A) Orta Çağ Avrupa Tarihi→Zaman ve mekan

B) Orta Asya Türk İktisat Tarihi→Konu ve zaman

C) Dinler Tarihi→Konu

D) Türkiye Tarihi →Mekan

E) Köprülü Mehmet Paşa Dönemi→Zaman

XY

Z y

ay

ınla

rı

9


7-C 8-E 9-A 10-D 11-B 12-B


1. Anadolu’ da Kalkolitik Dönem’ de hukuk kavramının var

olduğu, bu döneme ait mülkiyeti ifade eden damgaların

bulunmasıyla anlaşılmıştır.

Yukarıda verilen bilgiye dayanarak aşağıdaki

genellemelerden hangisine ulaşılabilir?

A) Mülkiyet ilişkilerini düzenleme zorunluluğu hukuk

anlayışını başlatmıştır.

B) Savaşlar, hukuk kurallarının doğmasını sağlamıştır.

C) Coğrafi konum siyasi yapıyı etkilemiştir.

D) Hukuk devleti anlayışı Kalkolitik Dönem’ de

doğmuştur.

E) Ticaret, uygarlığın gelişmesine hız kazandırmıştır.

2. Tarihçiler, inceledikleri olayların üzerinden belli bir

sürenin geçmesini beklemelidir.

Bu uygulamanın;

I. Deney ve gözlem yapma.

II. Objektif değerlendirmeler yapma.

III. Olaylar arasında neden - sonuç ilişkilerini

değerlendirme.

Amaçlarından hangilerini sağlamaya yönelik olduğu

söylenebilir?

A) Yalnız II B) Yalnız I C) Yalnız III

D) II ve III E) I ve II

3. Bir yerleşim yerinde yapılan kazılar sonucu gümüş

paralar,gelişmiş demir, silahlar ve yazılı tabletlere

rastlanmıştır. Bu bilgilere dayanarak bu bölgede yaşa-

yan insanlar için;

I. Diplomasiye önem vermişlerdir.

II. Ekonomik faaliyetlerde bulunmuşlardır.

III. Tarihi devirlere girmişlerdir.



D) II ve III E) I ve II

4. Tarihsel süreç, yaşanan olay ve olguların yarattığı

gelişmeler bütünüdür. Buna göre, tarihsel süreç

incelenirken;

I. Olayları, yaşandığı günün koşullarına göre

değerlendirmek.

II. Neden - sonuç ilişkisi kurmak.

III. Deney ve gözlem yöntemlerini ön plana çıkarmak.

Yöntemlerinden hangilerinin kullanıldığı söylenebilir?

A) Yalnız II B) Yalnız I C) I ve II

D) Yalnız III E) II ve III

5. Neolotik Çağ’ da görülen;

I. Topraktan buğday saklama kapları yapılması.

II. Bitki liflerinden elbiseler yapılması.

III. Saban ve orakların yapılması.

Gelişmelerden hangileri mesleki ayrışmanın oluşmaya

başladığını gösterir?

A) Yalnız III B) Yalnız I C) II ve III

D) Yalnız II E) I, II ve III

6. Cilalı Taş Devri’ nin;

I. Köyler kurulması.

II. Taştan eşya yapılması.

III. Toprakta özel mülkiyeti anlayışının oluşması.

Özelliklerinden hangilerinin Yontma Taş Devri’ nden

farklı olduğu savunulabilir?

A) Yalnız II B) Yalnız I C) I ve III

D) Yalnız III E) I, II ve III

XY

Z y

ay

ınla

rı

10


1-A 2-D 3-D 4-C 5-E 6-C


7. Tarih öncesi çağlarda insanların yaşadığı bir bölgede

bulunan;

I. Hayvan derilerinden yapılmış elbiseler.

II. Kerpiç tapınak duvarları.

III. Orak ve saban.

Kalıntılarından hangileri yerleşik yaşama ilişkin izlerin

olduğunun göstergesidir?

A) Yalnız II B) Yalnız I C) II ve III

D) I ve II E) I, II ve III

8. Moğollar, Cengiz Han Dönemi’ nde Uygur yazısını

aldılar ve kendi yazı dillerini kurdular. Moğolca XVII.

yüzyıla değin kendi içinde gelişti. En eski Moğol yazıtı,

Orhun Irmağı kıyısında granit bir taş üstüne yazılmıştır.

Verilen açıklamayı yapan bir tarihçi aşağıdaki

bilimlerden hangisinden yararlanmıştır?

A) Diplomatik B) Felsefe C) Hukuk

D) Antropoloji E) Filoloji

9. Yontma Taş Çağı’ nın toplum biçimi klandır. Klan, aynı

totemden geldiklerine inanan insanlardan kurulu, ilkel

göçebe topluluktur. Üretim ve paylaşım, işbölümü

dolayısıyla mülkiyet anlayışı ortaya çıkmasıyla klan

örgütlenmesi yerini, zamanla aşiret örgütlenmesine

bırakmıştır. Buna göre, klan toplumundan aşiret

toplumuna geçişi sağlayan gelişme aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Tek tanrılı dinsel inanışın ortaya çıkması

B) İklim değişiklerinin görülmesi

C) Mülkiyet kavramının ortaya çıkması

D) Feodal sistemin yerleşmesi

E) Toplumların sık sık göç etmesi

10. Yontma Taş Devri’ nde insanlar soğuk iklim şartları ve

olumsuz doğal etkilerden azda olsa korunmak için kaya

sığınaklarında barınmışlardır. İnsanlar daha bereketli

avlanma alanları bulduklarında oralara kolayca göç

etmişlerdir. Bu bilgilere dayanarak Yontma Taş Çağı

insanlar için;

I. İnsanların yaşam şeklini iklim şartları belirlemiştir.

II. Avcılıkla uğraşmışlardır.

III. Temel geçim kaynağını tarım oluşturmuştur.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

11. Eski bir uygarlık merkezinde yapılan araştırmalarda

elde edilen;

I. Taştan yapılmış baltalar.

II. Sulama kanalları.

III. Ev kalıntıları.

Buluntularından hangileri bu uygarlık merkezinde

yerleşik yaşama geçildiğini kanıtlamaktadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I, II ve III E) II ve III

12. Burdur Hacılarda yapılan kazılarda av silahların yerini,

tahıl kalıntılarının aldığı görülmüştür.

I. Avcılık önemini kaybetmiştir.

II. Tarımsal faaliyetler başlamıştır.

III. Üretilen mallara pazar aranmaya başlanmıştır.

Yargılarından hangilerine ulaşılamaz?

A) Yalnız II B) Yalnız I C) I ve II

D) Yalnız III E) II ve III

XY

Z y

ay

ınla

rı

11


7-C 8-E 9-C 10-C 11-E 12-D


Mezopotamya Uygarlıkları

Fırat ile Dicle Nehirleri

arasındaki verimli topraklara

Mezopotamya denir.

Nehirlerin akış yönüne göre

Kuzey Mezopotamya’ya

yukarı, Güney aşağı Mezopotamya Mezopotamya’ ya

denilmiştir.

Önemli su kaynakları ve verimli tarım alanlarına sahip

olan Mezopotamya’da Sümerler, Akadlar, Elamlar,

Babiller Asurlar, gibi önemli uygarlıklar kurulmuştur.

Mezopotamya’da Birçok Uygarlığın Kurulma Nedeni

İklimin yaşamaya elverişli olması.

Göç yolları üzerinde bulunmaları.

Su kaynaklarının yeterli olması.

Verimli tarım alanlarına sahip olması.

SÜMERLER (MÖ 4000-2350)

Site denilen şehir devletleri halinde örgütlenmişlerdir.

(siyasi birlik yok)

En önemli şehir devletleri Ur, Uruk, Kiş ve Lagaş’tır.

Yöneticilerine denilir. Patesi (Ensi)

Patesiler aynı zamanda başrahip, başyargıç,

başkomutanlık yapmıştır.(Teokratik Monarşik)

Sümerlerde çok tanrılı (politeist) din anlayışı hakimdir.

Ziggurat denilen 7 katlı tapınaklar inşa etmişlerdir.

Ay Yılı esaslı takvimi hazırlayıp kullanan ilk uygarlıktır.

ve destanları Sümerlere aittir.Yaratılış, Gılgamış Tufan

MÖ 3200'de çivi yazısını icat etmişlerdir.

Bunun sonucunda;

I. Tarihi çağlar başladı.

II. Bilgi birikimi kolaylaştı.

III. Ticaret, hukuk, eğitim kolaylaştı.

İlk yazılı hukuk kurallarını Sümer kralı Urgakina hazırladı.

Sümerler, Akad ve Elam saldırıları sonucu yıkıldı.

AKADLAR (MÖ 2350-2100)

Sami kökenlidir.

Merkez Agade’ dir.

Tarihteki ve kuran ilk düzenli orduyu ilk imparatorluk

uygarlıktır.

İlk merkezi devleti kurmuşlardır.

ELAMLILAR (MÖ 3000-640)

Merkez şehridir.Sus

Madencilik ve seramikte gelişmiştir.

Elamlar’a, Asurlar son vermiştir.

BABİLLER (AMURRULAR) (MÖ 2100-539)

Başkent Babil’dir.

I. Babil devletinin en önemli hükümdarı ’dir.Hammurabi

Hammurabi, sert olan esasına dayanan kısasa kısas

hukuk kurallarını hazırlamıştır.

Babil devletinin gücünü din yerine orduya dayandır-

mışlar. (Laiklik)

Nabukadnezar, II. Babil devleti kuruldu.

En önemli mimari eserleri ve Babil Kulesi Babil’in Asma

Bahçeleridir.

II. Babil devletine MÖ 539'da Persler son verdi.

ASURLULAR (MÖ 2000-609)

Merkez Ninova’dır.

Ticareti geliştirmek amacıyla adı verilen Pazar Karum

yerlerini kurmuşlardır.(Kayseri - Kültepe)

Asurlular, Anadolu’ya ticaret yoluyla yazıyı getirmiş ve

Anadolu’da tarihi çağlar başlamıştır.

Dünya’nın ilk kütüphanesini inşa etmişlerdir.(Ninova

Kütüphanesi).

Asurlular, Babil ve Med saldırıları sonucu yıkıldı.

ANADOLU UYGARLIKLARI

HİTİTLER (MÖ 2000-1200)

Hititler, Kafkasya üzerinden

gelerek Kızılırmak ve

çevresine yerleştiler.

Başkentleri Hattuşaş’ tır.

(Boğazköy) (Çorum)

Anadolu’da siyasi birlik sağlandı.

Asillerden oluşan bulunur.Pankuş Meclisi

denilen kraliçelerde yönetimde etkili olmuştur.Tavananna

Çok tanrılı inanç görülür.

Anadolu’ya denilmiştir.bin tanrı ili

Çivi ve hiyeroglif yazısını kullanmışlardır.

Ahiret inancı gelişmiştir. Tanrıya hesap vermek amacıyla

yıllıklar hazırlamışlardır. (Anallar)

XY

Z y

ay

ınla

rı

12

İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ (İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI)

Ziggurat

Gözlemevi

Eğitim

İbadet

Depo olarak kullanılmıştır.

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨¨

¨

¨¨

¨¨

¨

¨¨

¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨¨

¨

¨¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨¨

NOT: Anallar objektif tarih yazıcılığının başlangıcıdır.

Suriye topraklarına hakim olmak amacıyla Mısır ile Kadeş

savaşını yapmışlar.

Asur tehlikesi ortaya çıkınca Mısırlılarla MÖ 1280 Kadeş

antlaşmasını imzalamışlardır.

NOT: Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır.

ve en önemli sanatYazılı kaya İvriz kabartmaları

eserleridir.

Asur saldırıları sonucu siyasi tarihi son buldu.

FRİGLER (MÖ 1200-676)

Başkentleri Gordion’dur. (Ankara - Polatlı)

Tarım ve hayvancılık ile uğraşmışlardır.

Tarım ve hayvancılığı korumak amacıyla çok sert

kanunlar çıkarmışlardır. (Öküz öldürenin,saban kıranın

cezası ölümdür)

denilen inanmışlardır.Kibele bereket tanrısına

denilen halı ve kilimler yapmışlardır.Tapates

Friglerin kayaları oyarak yaptığı odalar, mezar ve tapınak

olarak kullanılmıştır.

sanatıyla uğraşmışlar.Fabl

denilen çengelli iğneyi yapmışlar.Fibula

LİDYALILAR (MÖ 687-546)

Merkezi ’tir. (Manisa - Salihli)Sardest

Lidyalılar tarafından inşa edildi. Amaç ticaretiKral yolu

canlandırmaktır.

Lidyalılar ilk kez icat ettiler.parayı

Ücretli ordular kurdular. Buna bağlı olarak kısa sürede

yıkıldılar.

Pers kralı Kirus MÖ 546'da son verdi.

İYONLAR (İYONYALILAR)(MÖ1050-546)

Polis denilen şehir devletleri şeklinde örgütlenmişlerdir.

En önemli şehir devletleri, Efes, Milet ,Foça ve İzmir’dir.

Deniz ticareti yapmışlardır.


Bilim ve Kültür gelişmiştir.

Özgür düşüncenin gelişmiş olması 1.

Siyasi baskının olmaması 2.

Etkileşimin yoğun olması 3.

4. Zengin olmaları gibi nedenlerden dolayı Bilim - Sanat

gelişmiştir.

Tales Pisagor Homeros, , gibi bilim adamları ve

düşünürler İyonya devletine mensuptu.

Fenike alfabesini geliştirdiler.

Persler son vermiştir.

URARTULAR( MÖ900-600)

Merkez Tuşpadır. (Van)

Madencilik gelişmiş.

Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır.

Barajlar ve su kanalları inşa etmişlerdir.

ve en önemli mimari eserleridir.Van kalesi Çavuştepe

son verdi.Medler

MISIR UYGARLIĞI

Çevresi çöller ve denizlerle

kaplı olduğu için etkileşime

kapalıdır.

Buna bağlı olarak özgün

bir medeniyet ortaya

çıkmıştır.

Nil ve çevresinde

kurulmuş denilenNom

i ortaya çıktı. şehir devletler

Kral Menes MÖ 3100 ‘de şehir devletlerini birleştirerek

siyasi birliği sağladı.

Mısırda Tanrı-kral özelliği görülür. (FİRAVUN)

Özel mülkiyet yoktur.

Tanrı-kral özelliğinden dolayı hukuk gelişmemiştir.

Hititler ile Kadeş barış antlaşmasını imzaladılar.


Ahiret inancı gelişmiştir.

Ahiret inancına bağlı olarak ayrıca mumyacılık

gelişmiştir.

Mumyacılığa bağlı olarak Tıp, Eczacılık, Anatomi,

Biyoloji gelişti.

Hiyeroglif denilen resim yazısını kullanmışlar.

Pi sayısını bulmuşlar.

Güneş yılı esaslı takvimi bulmuşlar.

Nil’in taşma zamanlarını hesaplamak için Astronomi

gelişti.

Nil’in taşması sonucu arazilerin sınırları tekrardan

belirlenmek için gelişti.geometri

Vergilerin hesaplanması için matematik gelişti.

Papirüs kağıdını bulmuşlardır.

İRAN UYGARLIKLARI

İran ‘da iki önemli uygarlık kurulmuştur.

1. MEDLER(MÖ 2000-550)

İranın güneyinde güçlü bir devlet kurdular.

MÖ VI. yy’da Kızılırmak’a kadar olan toprakları ele

geçirdiler.

Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlar.

Madencilik gelişmiştir.

Pers ayaklanmasıyla yıkılmışlardır.

XY

Z y

ay

ınla

rı

13

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨ ¨¨¨¨¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨¨

¨

¨

¨¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

¨


¨

¨

2. PERSLER (MÖ 550-330)

merkezli güçlü bir krallık kurdular. Persapolis

İran, Anadolu ve Mezopotamya’ya hakim oldular.

Ülkeyi denilen eyaletlere ayırmışlardır. satraplık

Satraplıklara merkezden Satrap denilen vali atamışlardır.

Valileri denetlemek amacıyla ve adı şah gözü şah kulağı

verilen müfettişler görevlendirmişlerdir.

İlk düzenli posta teşkilatını kurmuşlardır.

Zerdüşt inancı görülür.

Ateş kutsal kabul edilir.

MÖ 330'da Büyük İskender Persler’e son verdi.

HİNT UYGARLIĞI

İndus ve Ganj çevresinde kurulmuştur.

MÖ 1500'de bölgeyi istila eden Ariler bölgeyi daha kolay

yönetmek ve egemenliklerini kalıcı kılmak amacıyla kast

sistemini kurdu.

Kast sisteminde halk sosyal sınıflara ayrılmıştır.

Bu sistemde sınıflar arası geçiş kesinlikle yasaktır.

Kast Sisteminde Sınıflar

NOT: Paryalar kast sisteminin dışında kalan ve kölelerden

oluşan sınıftır.

Kast sisteminden dolayı Hindistan’da halk kaynaşmamış

millet olma bilinci zayıf kalmıştır.

Gazneli Mahmut’un Hindistan’a yaptığı seferler sonu-

cunda Hindistan ‘da İslamiyet yayıldı ve kast sistemi

zayıfladı.

Hindistanda en yaygın din . Dini törenler veda dinidir

Brahmanlar tarafından yapılmıştır.

Hindistan’da doğan Budizm sınıf ayrımına karşı olduğu

için Hindistan’da çok fazla kabul görmemiştir.

ÇİN UYGARLIĞI

Çin kültürü Moğol, Türk ve Tibet kültürleri sayesinde çok

gelişmiştir.

Çinde Tao dini, konfüçyüsçülük Budizm gibi dinler yaygın-

dır.

Pusula, kağıt, matbaa ve barut gibi icatların çıkış noktası

Çin ‘dir.

Bu icatlar Talas savaşıyla İslam dünyasına, Haçlı

seferleriyle de Avrupa’ya taşındı.

Avrupa’ya taşınan bu icatlar coğrafi keşiflerde, Rönesans

ve reform hareketlerinde etkili oldu.

İpek yolu, Çin-Türk mücadelesine neden olmuştur.

Türk akınlarını durdurmak amacıyla Çin Seddini inşa

etmişler.

FENİKE UYGARLIĞI (MÖ 2500-146)

Lübnan ve Suriye çevresinde kuruldu.

Şehir devletleri şeklinde örgütlenme görülür.

Kolonicilikle uğraşmıştır.

NOT: Kuruldukları bölgenin tarıma elverişli olmaması

Fenikelileri deniz ticaretine yönlendirmiştir.

Kolonileri sadece kurmuşlardır. Bunasömürge amaçlı

bağlı olarak siyasi ömürleri kısa olmuştur.

Fenike alfabesini icat etmişlerdir. (22 Harfli)

NOT: Fenike alfabesini daha sonra İyon, Yunan ve Roma

İmparatorluğu geliştirerek bugün kullandığımız Latin

alfabesi haline getirdiler.

Fenikeliler önce Pers daha sonra Büyük İskenderin

egemenliğine girdi.

İBRANİLER (YAHUDİLER, İSRAİLOĞULLARI)

Hz. Davut liderliğinde MÖ 1250'de Filistin bölgesine

yerleşerek krallığını kurdu.

Tarihte tek tanrılı bir dini benimseyen ilk

uygarlıktır.(Monoteist)

Dinlerini olarak kabul etmişlerdir. Bu durummilli

Yahudiliğin yayılmasını yavaşlatmıştır.

Yahudiler arasındaki birliği güçlendirmiş.

EGE UYGARLIKLARI

GİRİT UYGARLIĞI (MÖ 3500-1200)

Girit adasında kurulmuştur.

En önemli mimari eserleri sarayıdır.Knossos

Dorların saldırıları sonucu yıkıldı.

MİKEN UYGARLIĞI (MÖ2000- 1200)

Akadlar tarafından Mora’da kuruldu.

En önemli siyasi olayları Truva Savaşıdır.

Miken uygarlığına Dorlar son verdi.

XY

Z y

ay

ınla

rı

14

¨¨¨¨

¨¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨¨

(Rahipler ve Bilginler)

(Pis İşlerle Uğraşan“İşçiler ve Köleler”)

(Çalışan “Esnaf ve Çiftçiler”)

(Savaşan “Prensler ve Askerler”)

Paryalar (Sınıflandırma Dışında Kalanlar, Hor Görülenler)

Vaisyalar

Sudralar

Ksatriyalar

Brahman-lar

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨¨

¨¨¨


YUNAN UYGARLIĞI (MÖ 1200-337)

adı verilen şehir devletleri halinde örgütlenmişlerdir. Polis

Kolonilicilik ile uğraşmışlardır.

Kolonilerini vatan olarak benimsemişlerdir.

Yunan uygarlığında felsefe, tıp, matematik gelişmiştir.

Felsefe’de Sokrates, Platon (eflatun) ve Aristo önemlidir.

Yunanlılar biçiminde düşünmüş-tanrılarını yarı insan

lerdir. Buna bağlı olarak heykel sanatı gelişti.

Ayrıca tanrıları adına 4 yılda bir düzenlemiş-olimpiyatlar

lerdir.

Yunan uygarlığında şehir devletlerinden dolayı

siyasi birlik oluşmazken, olimpiyatlardan dolayı kültürel

birlik oluşmuştur.

Sosyal sınıflar arasındaki mücadeleler sonucunda yeni

düzenlemeler getirildi.

Bunlar;

Drogan: Asilleri koruyan yeni hükümler getirdi.

Solon: Köleliği kaldırdı ve tarihteki ilk toprak reformunu

gerçekleştirdi.

Klistenes: Halkın desteğiyle Arhan seçildi. Beşyüzler

meclisini kurdu. Böylece halkı yönetime kattı.

Makedonya kralı II. Filip son verdi.

MAKEDONYA KRALLIĞI (HELEN KRALLIĞI)

(MÖ 359-323)

Makedonya kralı II. Filip Yunan şehir devletleri arasındaki

savaşlardan faydalanarak Yunanistan ve Balkanların

büyük bir kısmını ele geçirdi.

MÖ 336'da II. Filip ölünce yerine oğlu Alexander (Büyük

İskender) geçti.

Doğu seferine çıkan Büyük İskender Persleri yenilgiye

uğratarak Anadolu, Filistin, Mısır ve Mezopotamya’ya

hakim oldu.

Büyük İskenderin ölümüyle ülke toprakları üzerinde;

Antigonit Krallığı: Makedonya’da, Bitinya krallığı, Bergama

krallığı,Pontus krallığı; Anadolu’ da

Selevkos Krallığı: Trakya,Batı Anadolu’dan Hindistan’a

kadar.

Ptolome Krallığı: Mısır’ da kuruldu.

Parşömen kağıdını Bergamalılar icat etti.

Zeus tapınağı 200 bin ciltlik kütüphane ve Asklepion

sağlık merkezi inşa edilmiştir.

XY

Z y

ay

ınla

rı

15

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨¨

NOT: Büyük İskenderin Asya seferi sonucu Doğu ve Batı

kültürleri kaynaşınca sentez bir uygarlık olan Helen

(Hellenizm) kültürü ortaya çıktı.

ROMA İMPARATORLUĞU (MÖ 753-MS 395)

MÖ 753'te Romulus Roma şehrini kurarak Roma

imparatorluğunun temelini attı.

Roma uygarlığı siyasi tarihi üç aşamaya ayrılır;

Krallık Dönemi (MÖ 735-510)

Cumhuriyet Dönemi (MÖ 510-30)

İmparatorluk Dönemi (MÖ 30-MS 395)

NOT: Roma imparatorluğu Akdeniz’i iç deniz haline getiren

tek devlettir.

MÖ 146'da Fenikelilerin kartaca kolonisiyle yaptığı Pön

Savaşlarında kartaca kolonisi (Hannibal) yenilgiye

uğratıldı.

Mimaride Antalya’da Aspendos tiyatrosu, Ankara’da

Augustus tapınağı-Roma hamamı, İstanbuldaki

Bozdoğan kemeri Anadolu’daki en önemli mimari

eserleridir.

Halk sosyal sınıflara ayrılmıştır. Bunlar;

Patriciler: Soylulardan oluşur. Siyasi haklara sahiptir.

Plepler: Romaya sonradan gelenlerden oluşur. Siyasi

hakları yoktur. Ticaret ve mülkiyet hakkı bulunur.

Köleler: Hiç bir hakkı yoktur.

Romada, Patriciler ve Plepler arasındaki çatışmalar

sonucunda hazırlandı.12 Levha kanunları

NOT: Avrupa modern hukukunun temelleri atıldı.

Milano Fermanıyla Hristiyanlık serbest bırakıldı.

Hristiyanlık resmi din haline getirildi.

Güneş yılı esaslı takvime son şekli verilerek

Miladi Takvim oluşturuldu.

Fenike Alfabesi geliştirilerek Latin alfabesi oluşturuldu.

Kavimler göçü sonucunda Doğu ve Batı olarak ikiye

ayrıldı.

Batı Roma imparatorluğu 476'da yıkılırken Doğu Roma

1453'e kadar siyasi varlığını sürdürdü.

¨

¨¨¨¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨

¨¨

¨

¨

¨

¨

¨¨

¨


1. İlk çağda Mezopotamya’ da bir çok uygarlık kurulması-

nın temel nedeni,

I. Göç yolları üzerinde olması.

II. Verimli tarım alanlarına sahip olması.

III. Çok Tanrılı inancın görülmesi.

IV. İklimin yaşamaya elverişli olması.

Yukarıda verilenlerden hangileridir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IV

D) I, II,III E) I, II ve IV

2. Hitit devletinde görülen;

I. Anal adlı yıllıkları tutmaları.

II. Ölümden sonra yaşamın devam edeceği.

III. Çivi ve hiyeroglif yazılarını kullanmaları.

Gelişmelerinden hangilerinin Hitit tarihi hakkında

bilgilerimizin artmasında etkili olduğu savunulabilir?

A) Yalnız II B) I ve II C) Yalnız I

D) I ve III E) I, II ve III

3. I. Fenikelilerin Akdenizde koloniler kurması.

II. İbranilerin ilk tek tanrılı din olan Museviliği kabul

etmesi.

III. Ege Göçleri sırasında birçok Balkan kökenli kavmin

Ön - Asya’ ya yerleşmesi.

Gelişmelerden hangilerinin uygarlıkların kaynaşmasını

kolaylaştırdığı savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I, II ve III E) I ve III

4. Sümerlerde bir şehri yöneten krala Patesi, çevre

şehirlere hakim olursa Lugal, bütün Sümer ülkesine

egemen olursa Lugal kalma adı verilirdi.

Bu bilgiler Sümerlerde kralların unvanının aşağıdaki-

lerden hangisine bağlı olarak değiştiğinin kanıtıdır?

A) Çevre şehirlerde kurdukları iyi ilişkilere

B) Kralların merkezi otoritesine

C) Kralların saltanat süresine

D) Kralların egemenlik alanlarına

E) Krallığın babadan oğula geçmesine

5. Persler Anadolu’ya hakim olmalarına rağmen kültürel

yönden Anadolu’dan etkilenmişlerdir.

Bunun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Anadolu’ da siyasi birliğin olmaması

B) Anadolu’ nun kültürel yönden gelişmiş olması

C) Anadolu’ da çok tanrılı inancın görülmesi

D) Persler’ in güçlü bir orduya sahip olması

E) Anadolu’ nun göç yolları üzerinde bulunması

6. Anadolu’daki ilk yazılı belgeler Asur tüccarlarının bırak-

tığı kil tabletlerdir. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin

göstergesidir?

A) Anadolu, Mezopotamya’ dan önce tarihi devirlere gir-

miştir.

B) Anadolu Mezopotamya’ yı kültürel yönden etkilemiş-

tir.

C) Anadolu’ da tarihi devirler başlamıştır.

D) Anadolu’ da tarihi devirler sırasıyla yaşanmıştır.

E) Anadolu’ nun ticari önemi zayıflamıştır.

XY

Z y

ay

ınla

rı

16


1- E 2-D 3-E 4-D 5-B 6-C


7. I. Ana Tanrıça Kibele.

II. Ziggurat Tapınakları.

III. Pankuş Meclisi.

IV. Millet Felsefe Okulu.

Yukarıdakilerden hangileri ilk çağda Anadolu’da kurulan

uygarlıklarla ilgilidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I, II,III E) I, II , III , IV

8. İlk Çağda Yunanistan’ da bağımsızlıklarına düşkün olan

şehir devletleri, dört yılda bir düzenledikleri olimpiyat-

larda spor karşılaşmaları, eğlence, müzik ve destan

anlatımı gibi etkinliklerde bulunurlardı.

Bu bilgilerden hareketle olimpiyatların Yunanistan’ da

aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı savunulabilir?

A) Siyasal birliğin sağlanması

B) Halkın yönetime katılmasını

C) Yunan toplumunun ulusal özelliklerinin oluşmasını

D) Çevre uygarlıklarla ticaretin gelişmesini

E) Ülke savunmasının güçlendirilmesini

9. Anadolu Uygarlıklarında Urartular ev biçiminde mezarlar

yaparak içlerine yiyecek ve içecekler bırakmışlardır.

Bu durum Urartularla ilgili aşağıdakilerden hangisinin

kanıtıdır?

A) Sınıf farklılığı görülür.

B) Merkezi otorite güçlüdür.

C) Ahiret inancı gelişmiştir.

D) Mimari gelişmemiştir.

E) Siyasi birlik yoktur.

10. llk Çağ Uygarlıklarından olan Hint Uygarlığında kast

sistemi görülmüştür. Kastlar arasında geçiş kesinlikle

red edilmiştir. Bu durumun sonucunda aşağıdakilerden

hangisi söylenebilir?

A) Millet bilinci gelişmemiştir.

B) Toplumsal bilinç gelişmiştir.

C) Kültür birliği ortaya çıkmıştır.

D) Saldırılara karşı birlikte hareket edilmiştir.

E) Merkezi otorite güçlüdür.

11. Hitit kralı Telepuniş yayınladığı bir fermanla “kral ölünce

yerine büyük oğlum geçsin, yoksa cariyesinden olan

oğlu kral olsun” demiştir. Hitit kralı Telepuniş’ un bu

fermanla;

I. Veraset hukuku.

II. Medeni kanun.

III. Ceza kanunu.

Alanlarının hangilerinde düzenleme yaptığı

savunulabilir?

A) Yalnız III B) Yalnız I C) I ve II

D) I, II ve III E) I ve III

12. Makedonya kralı Büyük İskender’ in Asya seferi sonucu

çok önemli kültürel sonuçlar ortaya çıktı. Aşağıdakiler-

den hangisi bu duruma örnek olarak gösterilebilir?

A) Helenizm kültürünün ortaya çıkması

B) Lidya devletinin sona ermesi

C) Uluslararası ticaretin zayıflaması

D) Siyasi birliğin sağlanması

E) Pers imparatorluğunun sona ermesi

XY

Z y

ay

ınla

rı

17


7-E 8-C 9-C 10-A 11-B 12-A


1. Hititler’ de başlangıçta şehir devletleri şeklinde örgütlen-

me görülürken daha sonra şehir devletlerine son veril-

miştir. Bunun temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Vergi gelirlerini arttırmak

B) Ticareti geliştirmek

C) Taht kavgalarının önüne geçmek

D) Merkeziyetçiliği güçlendirmek

E) Kültürel birliği sağlamak

2. Persler MÖ VI. yüzyıldan itibaren yaklaşık 200 yıl

Anadolu’ ya egemen olmalarına rağmen Anadolu

kültürü üzerinde fazla etkili olmamışlardır. Bu bilgiler;

I. Anadolu kültürünün Pers kültüründen daha önce

ortaya çıktığı

II. Anadolu kültürünün Pers kültüründen daha ileri bir

kültür olduğu

III. Perslerin Anadolu uygarlıklarından siyasi ve askeri

açıdan daha güçlü olduğu

Yargılarından hangilerinin kanıtı sayılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız II

D) I, II ve III E) II ve III

3. Roma’ nın Cumhuriyet Dönemi’ nde Tiberlus, zenginle-

rin topraklarının topraksız fakirlere dağıtılmasına karar

verince öldürülmüştür. Kardeşi Gaius aynı mücadeleyi

sürdürmüş, ama o da çıkan ayaklanmada yaşamını

yitirmiştir. Yalnız bu bilgilere dayanarak;

I. Cumhuriyet Dönemi’ nde toplumsal eşitliğin

sağlanmadığı

II. Devletin temel gelir kaynağının vergiler olduğu

III. Ülke yönetiminde bazı çevrelerin etkili olduğu

Sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?

A)Yalnız III B) Yalnız I C) II ve III


4. Anadolu uygarlıklarına ait bazı bilgiler şunlardır;

I. İnsan ve hayvan motifleri içeren heykel ve kabartma

sanatlarına yer verilmiştir.

II. Hitit kralları tanrılara hesap vermek amacıyla

yıllıklar hazırlamışlar.

III. Çivi ve hiyeroglif yazıları ile yazılan eserler ortaya

koymuşlardır.

Bu bilgilerden hangileri çevre uygarlıklardan etkilenildi-

ğe kanıt olarak gösterilebilir?


D) I ve II E) I, II ve III

5. I. 12 levha kanunlarını hazırlamışlardır.

II. Hristiyanlığı ilk kez resmi din haline getirdi.

III. Latin alfabesini oluşturmuşlardır.

Yukarıda özellikleri verilen ilk çağ uygarlığı aşağıdaki-

lerden hangisidir?

A) Fenikeliler

B) Roma imparatorluğu

C) Yunan Uygarlığı

D) İyonlar

E) Sümerler

6. I. Ziggurat

II. Medeni hukuk

III. Harf yazısı

IV. Kral yolu

Yukarıda verilen özelliklerle ilk çağ Uygarlıkları

eşleştirildiğinde, hangi Uygarlık dışta kalır?

A) Sümerler B) Lidyalılar C) Fenikeliler

D) Hititler E) Medler

XY

Z y

ay

ınla

rı

18


1-D 2-E 3-D 4-C 5-B 6-E


7. Fenikeliler Doğu Akdeniz’ de şehir devletleri şeklinde ya-

şadıkları halde Orta ve Batı Akdeniz, Ege ve Karadeniz’

de koloniler kurmuşlardır. Bu durumun;

I. Ticari hayatın canlanması.

II. Kültürlerin kaynaşması.

III. Gemicilik sanatının ilerlemesi.

Gelişmelerinden hangilerini kolaylaştırdığı

savunulabilir?

A) Yalnız II B) I ve II C) Yalnız I


8. Harf yazısının bulunması, geliştirilmesi ve bugün kul-

landığımız latin alfabesine dönüştürülmesinde etkili

olan Uygarlıklar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sümerler - Mısır - Hititler

B) Fenikeliler - İyonlar - İbraniler

C) Yunan - Lidya - Roma

D) Fenikeliler - Yunan - Roma

E) Çin - Babil - Girit

9. Hitit kralı III. Hattuşili, Kadeş Antlaşması’nın metnini

gümüş bir tablet üzerine diplomasi dili olan Akadça

yazdırarak Mısır’ a göndermiş, Mısır kralı da bu metni

tapınakların duvarlarına Mısır dilinde işletmiştir.

Bu bilgiler Kadeş Antlaşması’ nın aşağıdaki

özelliklerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir?

A) İlk yazılı antlaşma olmasına

B) Uzun süren savaşlar sonucunda imzalanmış

olmasına

C) Tarafların çıkarlarına uygun olmasına

D) Uzun süre yürürlükte kalmasına

E) İki kral ailesi arasında akrabalık ilişkisine yer

vermesine

10. I. Ahiret inancı gelişmiştir.

II. Nom denilen şehir devletleri şeklinde

örgütlenmişlerdir.

III. Astronomi gelişmiştir.

IV. Hiyeroglif yazısını kullanmışlar.

Yukarıda verilen özellikler İlk Çağ Uygarlıklarından

hangisine aittir?

A) Elamlar B) Çin C) Mısır

D) Hint E) Pers

11. İlk Çağ Uygarlıklarından olan Lidyalılar’ a ait altın

paraların üzerinde kral portresi ve çeşitli süslemelere

yer verilmiştir. Verilen bilgilere göre Lidyalılar’ la ilgili;

I. Ekonomi.

II. Sanat.

III. Yönetim.

Yukarıdaki alanlardan hangileriyle ilgili bilgilere ulaşa-

bilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III

D) Yalnız III E) I, II, III

12. Mısır medeniyetinin etrafı çöller ve denizlerle çevrili

olması;

I. Teokratik bir yönetimin oluşması.

II. Özgün bir medeniyetin görülmesi.

III. Sosyal sınıfların görülmesi.

Hangilerinin oluşmasında etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

XY

Z y

ay

ınla

rı

19


7-E 8-D 9-C 10-C 11-E 12-B


tarİh ve zaman (tarİh bİlİmİne...

Documents