tailieu.vncty.com doc 370

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

------------------------------------------------

PHẠM VĂN VIỆT HÀ

THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM

PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT CHÈ TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Thái Nguyên, năm 2007


i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn

toàn trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đã được ghi trong lời cảm

ơn. Các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Phạm Văn Việt Hà


ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện luận văn “ Thực trạng và những giải pháp chủ

yếu nhằm phát triển sản xuất chè tại thành phố Thái Nguyên” tôi đã nhận được

sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của những cá nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ

sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ

tôi trong học tập và nghiên cứu.

Trước hết tôi xin bày tỏ sự cảm ơn đối với Ban giám hiệu nhà trường, Khoa

Sau đại học và các thầy, cô giáo Trường Đại học kinh tế và Quản trị kinh doanh

thuộc Đại học Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện về tinh thần và vật chất giúp đỡ

tôi hoàn thành chương trình học tập và nghiên cứu.

Có được kết quả này tôi vô cùng biết ơn và bày tỏ lòng kính trọng sâu sắc

đối với Phó giáo sư, Tiến sỹ Đỗ Thị Bắc người đã nhiệt tình hướng dẫn giúp đỡ

tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Sở Nông nghiệp & PTNT tỉnh Thái

Nguyên, Cục Thống kê tỉnh Thái Nguyên, lãnh đạo UBND thành phố, phòng Thống

kê thành phố, Phòng Tài nguyên và Môi trường, phòng Nông nghiệp &PTNT và đặc

biệt là Văn phòng HĐND&UBND thành phố nơi tôi đang công tác đã tạo mọi điều

kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và viết luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Đảng uỷ, HĐND, UBND và bà con

nông dân các xã Tân Cương, Phúc Xuân, Phúc Hà, Tích Lương những người đã

giúp tôi trong quá trình thực hiện luận văn.

Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình

đã chia sẻ những khó khăn và động viên tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó./.

Tác giả luận văn

Phạm Văn Việt Hà


iii

MỤC LỤC

Trang

Lời cam đoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục các chữ viết tắt iv

Danh mục các bảng trong Luận văn v

Mở đầu. 1

1-Tính cấp thiết của đề tài 1

2- Mục tiêu nghiên cứu 2

3-Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu. 3

4-Những đóng góp của Luận văn 3

Chương 1: Tổng quan tài liện nghiên cứu và phương pháp

nghiên cứu

5

1.1-Cơ sở khoa học 5

1.1.1-Vài nét về cây chè và vai trò của cây chè với đời sống con

người 5

1.1.2-Các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất chè 8

1.1.3-Những chỉ tiêu đánh giá về phát triển sản xuất chè 15

1.2- Phát triển sản xuất chè trên thế giới và ở Việt Nam 18

1.2.1-Phát triển sản xuất chè trên Thế giới 18

1.2.2-Phát triển sản xuất chè ở Việt Nam 19

1.2.3 – Tình hình sản xuất chè ở Thái Nguyên

1.3-Phương pháp nghiên cứu 26

1.3.1-Các phương pháp nghiên cứu 26

1.3.2-Phương pháp phân tích 31

Chương 2: Thực trạng phát triển sản xuất chè ở Thành phố

Thái Nguyên

33

2.1 Đặc điểm của địa bàn nghiên cứu 33

2.1.1 Điều kiện tự nhiên. 33

2.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội. 38


iv

2.1.3- Tình hình một số ngành kinh tế của Thành phố Thái Nguyên 43

2.1.4-Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong quá trình phát

triển sản xuất của Thành phố Thái Nguyên 48

2.2-Tình hình phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên 52

2.2.1-Diện tích và cơ cấu giống 52

2.2.2-Sản xuất chè nguyên liệu 52

2.2.3-Về kỹ thuật thâm canh 57

2.2.4-Về kỹ thuật chế biến và tiêu thụ sản phẩm 58

2.2.5-Về chuyển giao tiến bộ kỹ thuật 61

2.2.6-Về tiêu thụ chè 61

2.2.7-Công tác phát triển HTX chè 63

2.2.8-Chính sách khuyến nông 63

2.2.9-Thực hiện chính sách và đất đai 65

2.3-Đánh giá chung tình hình phát triển sản xuất chè ở thành

phố Thái Nguyên 65

2.3.1-Những mặt đạt được 65

2.3.2- Những mặt còn hạn chế 66

2.3.3-Nguyên nhân ảnh hưởng đến phát triển sản xuất chè ở thành


Chương 3: Định hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm phát

triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên 69

3.1 Những quan điểm, căn cứ về phát triển sản xuất chè ở

thành phố Thái Nguyên 69

3.1.1 Những quan điểm về phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái

Nguyên 69

3.1.2 Những căn cứ 69

3.2 Định hướng, mục tiêu phát triển sản xuất chè của thành phố

Thái Nguyên đến năm 2010

70

3.2.1 Định hướng phát triển sản xuất chè 70

3.2.2 Mục tiêu phát triển sản xuất chè 71

3.3 Những giải pháp chủ yếu nhằm phát triển sản xuất chè ở thành


3.3.1 Quy hoạch vùng sản xuất chè 72


v

3.3.2 Cơ cấu giống và kế hoạch mở rộng diện tích, năng suất chất

lượng và sản xuất chè nguyên liệu 72

3.3.3 Ứng dụng và chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ 75

3.3.4 Xây dựng hệ thống quản lý, kiểm tra, giám sát, đánh giá chất

lượng 76

3.3.5 Tăng cường hoạt động thông tin thị trường và xúc tiến thương

mại để tiêu thụ sản phẩm 77

3.3.6 Tăng cường xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật ở vùng chè 78

3.3.7 Giải pháp về các chính sách phát triển sản xuất 79

Kết luận 83

Kiến nghị 84

Danh mục tài liệu tham khảo .

Phụ lục


vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ

CNXH Chủ nghĩa xã hội

HTX Hợp tác xã

WTO Tổ chức thương mại thế giới

LĐNN Lao động nông nghiệp

KD Kinh doanh

CNH-HĐH Công nghiệp hoá- Hiện đại hoá

ĐVT Đơn vị tính

NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

SL Số lượng

SP Sản phẩm

SXKD Sản xuất kinh doanh

TBD Thái Bình Dương

ATK An toàn khu

BQ Bình quân

LĐ Lao động

NLNTS Nông lâm nghiệp thuỷ sản

Tr. Đ Triệu đồng

đ Đơn vị tính đồng Việt nam

HĐND Hội đồng nhân dân

UBND Uỷ ban nhân dân

XDCB Xây dựng cơ bản

DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN VĂN


vii

Trang

Bảng 1.1: Tình hình sản xuất và xuất khẩu chè ở Việt Nam 22

Bảng 1.2: Diện tích chè hiện có của tỉnh Thái Nguyên phân theo đơn vị

hành chính

24

Bảng 1.3: Diện tích chè cho sản phẩm của tỉnh Thái Nguyên phân theo

đơn vị hành chính

25

Bảng 1.3: Sản lượng chè của tỉnh Thái Nguyên phân theo đơn vị hành

chính

26

Bảng 2.1: Tình hình đất đai của thành phố Thái Nguyên năm 2004-2006 36

Bảng 2.2: Diện tích đất nông nghiệp của thành phố Thái Nguyên chia

theo đơn vị hành chính

36

Bảng 2.3: Tình hình nhân khẩu và lao động của TP Thái Nguyên năm

2004- 2006

39

Bảng 2.4: Cơ sở vật chất kỹ thuật của thành phố Thái Nguyên năm

2004-2006

41

Bảng 2.5 : Kết quả sản xuất ngành nông nghiệp ở thành phố Thái

Nguyên năm 2004-2006

44

Bảng 2.6: Diện tích, năng suất, sản lượng một số cây trồng chủ yếu ở

thành phố Thái Nguyên năm 2004-2006

45

Bảng 2.7: Kết quả sản xuất kinh tế nông thôn ở thành phố Thái Nguyên

năm 2004-2006.

46

Bảng 2.8: Tình hình giàu nghèo ở thành phố Thái Nguyên năm 2004-2006 49

Bảng 2.9: Diện tích chè trên địa bàn thành phố Thái Nguyên năm 2006

53

Bảng 2.10: Diện tích, năng suất, sản lượng chè kinh doanh trên địa bàn 54


viii

thành phố Thái Nguyên

Bảng 2.11: Chi phí sản xuất trên 1 ha chè kinh doanh trên địa bàn thành phố

Thái Nguyên năm 2006

55

Bảng 2.11: Chi phí sản xuất trên 1 ha chè KTCB trên địa bàn thành phố

Thái Nguyên năm 2006

56

Bảng 2.13 : Diện tích, năng suất, sản lượng chè ở thành phố Thái Nguyên

qua các năm 2004-2006

58

Bảng 2.14 : Hình thức chế biến chè ở thành phố Thái Nguyên 60

Bảng 2.15: Kết quả chuyển giao khoa học kỹ thuật trồng chè giai đoạn 2004-

2006 trên địa bàn thành phố Thái Nguyên

62

Bảng 2.16: Hình thức, hình thái tiêu thụ sản phẩm chè trên địa bàn

thành phố Thái Nguyên

63

Bảng 2.17 : Kết quả và hiệu quả trên 1 ha chè kinh doanh của các loại

hộ năm 2005-2006 68

Bảng 3.1: Kế hoạch trồng mới chè 2007 – 2010 73

Bảng 3.2: Kế hoạch trồng phục hồi chè 2007 - 2010 74

Bảng 3.3: Kế hoạch diện tích, năng suất, sản lượng chè kinh doanh giai

đoạn 2007-2010

74


1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Chè là cây công nghiệp dài ngày có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới và á

nhiệt đới, là cây trồng xuất hiện từ lâu đời, được trồng khá phổ biến trên thế

giới. Đặc biệt là một số quốc gia khu vực châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản,

Việt Nam...Nước chè là thức uống tốt, rẻ tiền hơn cà phê, ca cao, có tác dụng

giải khát, chống lạnh, khắc phục sự mệt mỏi của cơ thể, kích thích hoạt động

của hệ thần kinh, hệ tiêu hoá và chữa được một số bệnh đường ruột. Đặc biệt

chất Tanin trong chè có khả năng hút chất phóng xạ, do đó nó còn chống được

một số bệnh do các chất phóng xạ gây ra [4]. Chính vì các đặc tính ưu việt

trên, chè đã trở thành sản phẩm đồ uống phổ thông trên toàn thế giới. Hiện

nay đã có trên 40 nước trên thế giới sản xuất chè, trong khi có trên 200 nước

tiêu thụ chè. Đây chính là một lợi thế tạo điều kiện cho việc sản xuất chè ngày

càng phát triển [6].

Việt Nam là một nước có điều kiện tự nhiên thích hợp cho cây chè phát

triển. Chè có lịch sử phát triển trên 4000 năm, cây chè ở Việt Nam cho năng

suất, sản lượng tương đối ổn định và có giá trị kinh tế. Tạo nhiều việc làm

cũng như thu nhập cho người lao động, đặc biệt là các tỉnh trung du và miền

núi. Với ưu thế là một cây công nghiệp dễ khai thác, nguồn sản phẩm đang có

nhu cầu lớn về xuất khẩu cũng như tiêu dùng trong nước, cây chè được coi là

cây trồng mũi nhọn, một thế mạnh của khu vực trung du và miền núi [14].

Thành phố Thái Nguyên là một thành phố trung du, miền núi Bắc Bộ,

được thiên nhiên ưu đãi một hệ thống đất đai và điều kiện khí hậu thời tiết khá

thích hợp cho việc phát triển cây chè. So với các huyện trong tỉnh, thành phố

có diện tích chè khá lớn được phân bố chủ yếu ở các xã phía Tây, với vùng

trọng điểm là các xã: Tân Cương, Phúc Trìu, Phúc Xuân, Thịnh Đức. Hiện


2

nay, cây chè đã trở thành một trong những cây trồng mũi nhọn góp phần

chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân.

Trong nhiều năm qua, sản xuất chè của thành phố đã có bước phát

triển, song kết quả sản xuất chè còn chưa cao so với tiềm năng và còn nhiều

vấn đề cần phải xem xét, giải quyết. Vậy, thực trạng phát triển sản xuất chè

của thành phố như thế nào? Có những yếu tố, nguyên nhân chủ yếu nào ảnh

hưởng? Cần có những định hướng và các giải pháp chủ yếu nào để sản xuất

chè của thành phố phát triển nhanh, vững chắc và đạt hiệu quả kinh tế cao.

Xuất phát từ yêu cầu đó tôi lựa chọn đề tài: "Thực trạng và những giải

pháp chủ yếu nhằm phát triển sản xuất chè tại thành phố Thái Nguyên"

làm đề tài nghiên cứu nhằm góp phần thiết thực triển khai chiến lược phát

triển nông nghiệp, nông thôn của Đảng và Nhà nước trên địa bàn thành phố

Thái Nguyên.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

2.1- Mục tiêu chung

Mục tiêu bao trùm của đề tài là trên cơ sở nghiên cứu thực trạng phát

triển sản xuất chè tại thành phố Thái Nguyên, đề xuất một số giải pháp chủ

yếu nhằm phát triển sản xuất chè tại thành phố, góp phần thúc đẩy phát triển

kinh tế nông nghiệp, nông thôn của thành phố.

2.2- Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hoá về cơ sở lý luận và thực tiễn vấn đề phát triển

sản xuất chè.

- Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển sản xuất chè trên địa bàn

thành phố Thái Nguyên từ năm 2004 - 2006.


3

- Đề ra định hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm phát triển sản

xuất chè trên địa bàn thành phố Thái Nguyên trong thời gian tới.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1- Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu là các vấn đề về phát triển sản xuất chè của các

nông hộ trên địa bàn thành phố Thái Nguyên.

3.2- Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu bao gồm phạm vi về nội dung nghiên cứu, không

gian và thời gian nghiên cứu từ năm 2004 - 2006. Nội dung nghiên cứu về

phát triển sản xuất chè là vấn đề rất rộng, vì vậy đề tài chỉ tập trung nghiên

cứu tình hình phát triển sản xuất chè trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. Từ

đó đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm phát triển mạnh lĩnh vực này trên địa

bàn thành phố Thái Nguyên trong những năm tới.

4. Đóng góp của Luận văn

Luận văn là tài liệu giúp nông dân trong các vùng trồng chè của thành

phố đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất chè so với các cây trồng khác để lựa

chọn nhân rộng sản xuất chè trên địa bàn thành phố Thái Nguyên phát triển

đạt hiệu quả cao, có cơ sở khoa học.

Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết

thực, là tài liệu giúp thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên xây dựng kế

hoạch phát triển sản xuất chè những năm tiếp theo có cơ sở khoa học.

Luận văn nghiên cứu khá toàn diện và có hệ thống những giải pháp chủ

yếu nhằm phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên, có ý nghĩa thiết

thực cho quá trình phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên và đối với

các địa phương có điều kiện tương tự.


4

5. Bố cục của Luận văn

Mở đầu

Chương 1: Tổng quan tài liệu nghiên cứu và Phương pháp nghiên cứu

Chương 2: Thực trạng phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên

Chương 3: Định hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm phát triển sản

xuất chè ở thành phố Thái Nguyên

Kết luận và kiến nghị.


5

CHƢƠNG 1

TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1.1. Cơ sở khoa học phát triển sản xuất chè

1.1.1. Vài nét về cây chè và vai trò của chè với đời sống con người

1.1.1.1. Nguồn gốc cây chè Việt Nam

Năm 1933, ông J.J B Denss, một chuyên gia về chè của Hà Lan, nguyên

giám đốc viện nghiên cứu chè Buitenzorg ở Java (Inđônêxia), cố vấn của

Công ty chè Đông Dương thời Pháp sau khi đi khảo sát các cây chè cổ ở

huyện Vị Xuyên tỉnh Hà Giang - Việt Nam đã viết về nguồn gốc cây chè trên

thế giới. Trong bài viết của ông có điểm cần chú ý là những nơi mà con người

tìm thấy cây chè bao giờ cũng ở cạnh những con sông lớn, nhất là sông

Dương Tử, sông Tsikiang ở Trung Quốc, sông Hồng ở Việt Nam, sông

Mêkông ở Vân Nam, tất cả những con sông này đều bắt nguồn từ phía đông

Tây Tạng. Vì lý do này ông cho rằng nguồn gốc của cây chè là từ các dãy núi

này phân tán đi [6].

Năm 1976, viện sỹ hàn lâm khoa học Liên Xô K.M. Demukhatze nghiên

cứu sự tiến hoá của cây chè bằng cách phân tích chất càphêin trong chè mọc

hoang dại và chè do con người trồng ở các vùng khác nhau trên thế giới.

Trong đó có các vùng chè cổ của Việt Nam (Yên Bái, Lạng Sơn, Nghệ An).

Tác giả đã kết luận: Cây chè cổ ở Việt Nam tổng hợp các càphêin đơn giản

hơn cây chè ở Vân Nam, Trung Quốc và như vậy phức tạp ở cây chè Vân

Nam, Trung Quốc nhiều hơn ở cây chè Việt Nam. Do đó tác giả đã đề xuất sơ

đồ tiến hoá của cây chè như sau: Cây hoa trà - chè Việt Nam - chè Vân Nam -

chè Trung Quốc - chè Assam Ấn Độ [6].


6

Qua phân tích nhiều nhà khoa học đã cho rằng Việt Nam là một trong

những cái nôi của cây chè. Các vùng chè Lạng Sơn, Hà Giang và đặc biệt là

khu vực chè hoang với hơn 41 vạn cây chè tuyết cổ thụ ở Suối Giàng (huyện

Nghĩa Lộ – Yên Bái) trên độ cao hơn 1300m so với mực nước biển là những

bằng chứng quan trọng cho giả thiết trên.

Ngoài những giống chè như chè Tuyết san, Việt Nam đã nhập khẩu thêm

một số giống chè mới có nguồn gốc từ Nhật Bản, Đài Loan, Trung Quốc.

1.1.1.2. Vai trò, tác dụng của chè đối với đời sống nhân dân

Chè là loại cây công nghiệp dài ngày, trồng 1 lần cho thu hoạch nhiều

năm, từ 30 đến 50 năm. Trồng và thâm canh từ đầu, liên tục và sau 3 năm cây

chè đã được đưa vào kinh doanh, mang lại thu nhập kinh tế hàng năm vì năng

suất, sản lượng tương đối ổn định. Từ chè búp tươi, tuỳ theo công nghệ và

cách chế biến sẽ tạo ra các loại sản phẩm chè khác nhau: Chè xanh, chè đen,

chè vàng, chè túi lọc v.v.

Chè có nhiều vitamin có giá trị dinh dưỡng và bảo vệ sức khoẻ. Có tác

dụng giải khát, bổ dưỡng và kích thích hệ thần kinh trung ương, giúp tiêu hoá

các chất mỡ, giảm được bệnh béo phì, chống lão hoá... Do đó chè đã trở thành

sản phẩm đồ uống phổ thông trên toàn thế giới. Chè được sử dụng hàng ngày

và hình thành nên một tập quán tạo ra được nền văn hoá. Khoa học hiện đại

đã đi sâu nghiên cứu, tìm hiểu và đã tìm ra nhiều hoạt chất có giá trị trong sản

phẩm của cây chè; người ta có thể chiết suất từ cây chè lấy ra những sinh tố

đặc biệt như: càphêin, vitamin A, B1, B2, B6, đặc biệt là vitamin C dùng để

điều chế thuốc tân dược cao cấp. Vì thế chè không những có tên trong danh

mục nước giải khát, mà nó còn có tên trong từ điển y học, dược học. Người

Nhật Bản khẳng định chè đã cứu người khỏi bị nhiễm xạ và gọi đó là thứ

nước uống của thời đại nguyên tử, nạn nhân bom nguyên tử Hirôxima ở các


7

vùng trồng chè xanh đã sống khoẻ mạnh, đó chính là một bằng chứng sinh

động về tác dụng chống phóng xạ của chè [6].

Chè là loại cây đã đi vào đời sống con người một cách sâu sắc, đậm đà.

Uống trà đã trở thành một phong tục tập quán, là sở thích từ lâu đời của nhiều

dân tộc trên thế giới. Cũng giống như nhiều nước châu Á và Đông Nam Á

khác, ở Việt Nam tục uống trà đã có từ rất lâu đời. Người Việt Nam biết đến

trà từ khá sớm, phương ngôn cổ truyền không ít những lời dạy về cách uống

trà như: “ rượu ngâm nga, trà liền tay” “trà tam rượu tứ ”. Ấm trà, chén rượu

đã trở nên rất quen thuộc, thân thương đối với người Việt Nam từ già tới trẻ,

từ thành thị tới nông thôn. Uống trà phải thưởng thức tới nước thứ ba mới

thấy hết hương vị ngọt đậm của trà, là một loại hoạt động ăn, uống vừa có ý

nghĩa thực dụng, vừa là biểu hiện của văn hoá ăn uống đỏi hỏi trình độ

thưởng thức cao và nâng nó lên thành nghệ thuật uống rượu, thưởng thức trà.

Trà dù được chế biến, được uống theo cách nào vẫn biểu thị một nét văn hoá

độc đáo như trà đạo. Đối với người Việt Nam mỗi khi có ấm trà xanh pha

thường mời hàng xóm láng giềng cùng thưởng thức. Đạo trà Việt Nam thật

trân trọng ở cách dâng mời đầy ngụ ý, dù lòng vui hay buồn, dù trời mưa hay

nắng, khách cũng không thể từ chối khi chủ nhân trân trọng đưa mời; mời trà

đã là một ứng xử văn hoá lịch sự, lễ độ và lòng mến khách của chủ nhà.

Phong tục đó đã tạo nên một vẻ đẹp đặc trưng với những nét rất riêng, mang

đậm chất Á Đông. Với “trà tam, rượu tứ” của cổ nhân đã làm cho con người

giải toả được những lo toan thường nhật, làm phong phú thêm đời sống tinh

thần và làm tăng ý nghĩa cho sinh hoạt đời thường, giúp con người xích lại

gần nhau, ấm áp thắm đượm tình làng, nghĩa xóm. Có thể khẳng định nền văn

hoá trà Việt Nam đậm đà bản sắc đã tồn tại và toả hương [8].

Chè có giá trị sử dụng và là hàng hoá có giá trị kinh tế, sản xuất chè

mang lại hiệu quả kinh tế khá cao góp phần cải thiện đời sống cho người lao


8

động. Hiện nay chè đã trở thành mặt hàng xuất khẩu có giá trị của Việt Nam.

Ngoài ra thị trường nội địa đòi hỏi về chè ngày càng nhiều với yêu cầu chất

lượng ngày càng cao. Phát triển sản xuất, đẩy mạnh tiêu thụ chè, góp phần

quan trọng trong việc tạo việc làm tăng thu nhập cho người trồng chè. Đặc

biệt là đồng bào trung du và miền núi, nơi mà có cơ sở vật chất kỹ thuật còn

thấp kém, vấn đề việc làm còn gặp nhiều khó khăn và thu nhập vẫn còn thấp.

Như vậy, chè là loại cây có tiềm năng khai thác vùng đất đai rộng lớn

của khu vực trung du và miền núi. Bên cạnh đó nó còn có tác dụng phủ xanh

đất trống, đồi trọc, bảo vệ đất, bảo vệ môi trường sinh thái. Nước ta có điều

kiện khí hậu, đất đai phù hợp với sự sinh trưởng và phát triển của cây chè,

nhân dân ta lại có kinh nghiệm và tập quán trồng chè lâu đời. Nước ta có

nguồn lao động dồi dào, khéo léo trong các khâu thu hoạch, chế biến chè, có

các cơ sở nghiên cứu lâu năm về chè. Do đó tiềm năng khai thác và phát triển

sản xuất chè trong những năm tiếp theo là rất lớn và khả thi.

1.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất chè

1.1.2.1- Nhóm nhân tố về điều kiện tự nhiên

* Điều kiện đất đai

Đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu, đặc biệt đối với cây chè, nó là yếu tố

ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng, chất lượng chè nguyên liệu và chè thành

phẩm [1].

Muốn chè có chất lượng cao và có hương vị đặc biệt cần phải trồng chè

ở độ cao nhất định. Đa số những nơi trồng chè trên thế giới cần có độ cao

cách mặt biển từ 500 dến 800 m. Chè được trồng và phát triển chủ yếu ở vùng

đất dốc, đồi núi, ở những vùng núi cao chè có chất lượng tốt hơn ở vùng thấp.

Độ dốc đất trồng chè không quá 300, đất càng dốc thì xói mòn càng lớn, đất

nghèo dinh dưỡng chè không sống được lâu. Chè là loại cây thân gỗ dễ ăn sâu


9

nên cần tầng đất dầy, tối thiểu 50 cm. Cây chè ưa các loại đất thịt và đất thịt pha

cát có giữ độ ẩm tốt, thoát nước tốt. Độ sâu mực nước ngầm phải sâu hơn thì chè

mới sinh trưởng và phát triển tốt được vì cây chè cần ẩm nhưng sợ úng.

Độ chua của đất là chỉ tiêu quyết định đời sống cây chè, độ chua PH

thích hợp nhất là từ 4,5 – 5,5. Nếu độ chua PH dưới 3, lá chè xanh thẫm, có

cây chết. Nếu độ chua trên 7,5, cây ít lá, vàng cằn. Trồng chè ở các vùng đất

trung tính hoặc kiềm cây chè chết dần. Ngoài ra thành phần dinh dưỡng cũng

quyết định sự sinh trưởng và năng suất cây chè. Để cây chè phát triển tốt, đem

lại hiệu quả kinh tế cao thì đất trồng chè phải đạt yêu cầu: Đất tốt, giàu mùn,

chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng cho chè phát triển.

* Điều kiện khí hậu

Cây chè thích nghi với các điều kiện khí hậu khác nhau. Nhưng qua số

liệu các nước trồng chè cho thấy, cây chè sinh trưởng ở những vùng có lượng

mưa hàng năm từ 1000 - 4000 mm, phổ biến thích hợp nhất từ 1500 – 2000

mm. Độ ẩm không khí cần thiết từ 70 - 90%. Độ ẩm đất từ 70 - 80%. Lượng

mưa bình quân tháng trên 1000 mm chè mọc tốt, ở nước ta các vùng trồng chè

có điều kiện thích hợp, chè thường được thu hoạch nhiều từ tháng 5 đến tháng

10 trong năm.

Nhiệt độ không khí ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sinh trưởng và phát

triển của cây chè. Cây chè ngừng sinh trưởng khi nhiệt độ không khí dưới 10oC

hay trên 40oC. Nhiệt độ thích hợp cho sinh trưởng từ 22 - 28

0C. Mùa đông cây chè

tạm ngừng sinh trưởng, mùa xuân bắt đầu phát triển trở lại. Thời vụ thu hoạch chè

dài, ngắn, sớm, muộn tuỳ thuộc chủ yếu vào điều kiện nhiệt độ. Tuy nhiên các

giống chè khác nhau có mức độ chống chịu khác nhau [3].


10

Cây chè vốn là cây thích nghi sinh thái vùng cận nhiệt đới bóng râm, ẩm

ướt. Lúc nhỏ cây cần ít ánh sáng; một đặc điểm cũng cần lưu ý là các giống

chè lá nhỏ ưa sáng hơn các giống chè lá to.

1.1.2.2- Nhóm nhân tố kinh tế kỹ thuật

* Giống chè

Là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, chất lượng chè

nguyên liệu và chè thành phẩm. Có thể nói giống là tiền đề năng suất, chất

lượng chè thời kỳ dài 30- 40 năm thu hoạch, nên cần được hết sức coi trọng.

Giống chè là giống có năng suất cao, chất lượng tốt, chống chịu được điều

kiện sống khắc nghiệt và sâu bệnh. Nguyên liệu phù hợp chế biến các mặt

hàng có hiệu quả kinh tế cao. Cùng với giống tốt trong sản xuất kinh doanh

chè cần có một số cơ cấu giống hợp lý, việc chọn tạo giống chè là rất quan

trọng trong công tác giống. Ở Việt Nam đã chọn, tạo được nhiều giống chè tốt

bằng phương pháp chọn lọc cá thể như: PH1, TRI777, 1A, TH3. Đây là một

số giống chè khá tốt, tập trung được nhiều ưu điểm, cho năng suất và chất

lượng búp cao, đã và đang được sử dụng ngày càng nhiều, trồng trên diện tích

rộng, bổ sung cơ cấu giống vùng và thay thế dần giống cũ trên các nương chè

cằn cỗi.

Bên cạnh đặc tính của các giống chè, phương pháp nhân giống cũng ảnh

hưởng trực tiếp tới chè nguyên liệu. Hiện nay có 2 phương pháp được áp

dụng chủ yếu là trồng bằng hạt và trồng bằng cành giâm. Đặc biệt phương

pháp trồng chè cành đến nay đã được phổ biến, áp dụng rỗng rãi và dần dần

trở thành biện pháp chủ yếu trên thế giới cũng như ở Việt Nam.

* Áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật

- Cùng với giống mới việc áp dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất và chế

biến cũng là điều kiện cần thiết để tạo ra năng suất cao và chất lượng tốt.


11

- Tủ cỏ rác và tưới nước: Tủ cỏ rác tăng năng suất chè 30-50% do giữ

được ẩm, tăng lượng mùn và các chất dinh dưỡng dễ tiêu trong đất. Chè cũng

là cây trồng rất cần nước, nếu cung cấp nước thường xuyên thì năng suất chè

nguyên liệu sẽ tăng từ 25-40%.

- Đốn chè: là biện pháp kỹ thuật cần thiết để nâng cao năng suất, chất

lượng chè. Kết quả nghiên cứu ở Inđônêxia cho thấy hàm lượng càphêin của

nguyên liệu chè đốn cao hơn nguyên liệu chè chưa đốn. Ngoài phương pháp

đốn, thời vụ đốn cũng ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng chè. Thường tiến

hành đốn vào thời kỳ cây chè ngừng sinh trưởng, không ra búp từ ngày giữa

tháng 12 đến cuối tháng 1 hàng năm nhưng tập trung chủ yếu vào tháng 1.

- Bón phân: Bón phân cho chè nhất là chè kinh doanh là một biện pháp

kỹ thuật quan trọng quyết định trực tiếp tới năng suất và chất lượng chè búp.

Chè là cây có khả năng thích ứng với điều kiện dinh dưỡng rất rộng rãi, nó có

thể sống nơi đất rất màu mỡ cũng có thể sống ở nơi đất cằn cỗi mà vẫn có thể

cho năng suất nhất định. Tuy nhiên muốn nâng cao được năng suất, chất

lượng thì cần phải bón phân đầy đủ. Bón phân cho chè là biện pháp kinh tế kỹ

thuật cần thiết để nâng cao năng suất và chất lượng cho chè, nhưng biện pháp

này cũng có những tác dụng ngược. Bởi nếu bón phân không hợp lý sẽ làm

cho năng suất và chất lượng không tăng lên được, thậm chí còn bị giảm

xuống. Nếu bón đạm với hàm lượng quá cao hoặc bón các loại phân theo tỷ lệ

không hợp lý sẽ làm giảm chất Tanin hoà tan của chè, làm tăng hợp chất Nitơ

dẫn tới giảm chất lượng chè. Vì vậy bón phân cần phải bón đúng cách, đúng

lúc, đúng đối tượng và cần cân đối các yếu tố dinh dưỡng chủ yếu như: Đạm,

lân, kali sao cho phù hợp.

1.1.2.3- Nhóm nhân tố về điều kiện kinh tế xã hội

* Thị trường


12

- Thị trường là yếu tố quan trọng và có tính quyết định đến sự tồn tại của

cơ sở sản xuất kinh doanh chè, của các đơn vị sản xuất trong nền kinh tế thị

trường: mỗi nhà sản xuất, mỗi cơ sở sản xuất kinh doanh và mỗi cá nhân đều

phải trả lời 3 câu hỏi của kinh tế học đó là: sản xuất cái gì, sản xuất như thế

nào và sản xuất cho ai. Câu hỏi sản xuất cái gì được đặt lên hàng đầu, mang

tính định hướng. Để trả lời được câu hỏi này người sản xuất phải tìm kiếm thị

trường, tức là xác định nhu cầu có khả năng thanh toán của thị trường đối với

hàng hoá mà họ sẽ sản xuất ra. Thị trường đóng vai trò là khâu trung gian nối

giữa sản xuất và tiêu dùng.

- Khi tìm kiếm được thị trường, người sản xuất phải lựa chọn phương

thức tổ chức sản xuất như thế nào cho phù hợp, sao cho lợi nhuận thu được là

tối đa. còn việc giải quyết vấn đề sản xuất cho ai, đòi hỏi phải nghiên cứu kỹ

được thị trường, xác định rõ được khách hàng, giá cả và phương thức tiêu thụ.

Muốn vậy phải xem xét quy luật cung cầu trên thị trường. Ngành chè có ưu

thế hơn một số ngành khác, bởi sản phẩm của nó được sử dụng khá phổ thông

ở trong nước cũng như quốc tế. Nhu cầu về mặt hàng này khá lớn và tương

đối ổn định. Hơn nữa chè không phải là sản phẩm tươi sống, sau khi chế biến

có thể bảo quản lâu dài, chè mang tính thời vụ cũng ít gắt gao hơn các loại

cây ăn quả. Chính nhờ những ưu điểm trên dễ tạo ra thị trường khá ổn định và

khá vững chắc, là điều kiện, là nền tảng để kích thích, thúc đẩy sự phát triển

của ngành chè.

* Giá cả

Đối với người sản xuất nông nghiệp nói chung, của người trồng chè nói

riêng thì sự quan tâm hàng đầu là giá chè (giá chè búp tươi và chè búp khô)

trên thị trường; giá cả không ổn định ảnh hưởng tới tâm lý người trồng chè.


13

- Có thể nói sự biến động của thị trường ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống

của người sản xuất nói chung, cũng như người làm chè, ngành chè nói riêng.

Do đó việc ổn định giá cả, mở rộng thị trường tiêu thụ chè là hết sức cần thiết

cho sự phát triển lâu dài của ngành chè.

* Nguồn lao động

Theo quan điểm của Ricacdo: “ lao động là cha, đất đai là mẹ sinh ra của

cải vật chất”. Lao động là hoạt động có mục đích của con người thông qua

công cụ lao động, tác động lên đối tương lao động nhằm biến đổi chúng thành

của cải vật chất cần thiết cho nhu cầu của mình. Nông hộ sử dụng lao động

chủ yếu là lao động gia đình. Tuy nhiên lao động trong nông hộ đông đảo về

số lượng nhưng cơ bản vẫn là lao động thủ công, năng suất lao động thấp,

trình độ văn hoá, khoa học kỹ thuật và kiến thức kinh doanh theo cơ chế thị

trường còn hạn chế. Phát triển sản xuất chè cũng vậy, nó vừa có ý nghĩa kinh

tế, vừa có ý nghĩa xã hội, bởi vì nhờ có phát triển sản xuất chè đã giải quyết

được lượng lớn lao động. Ngoài việc mang lại lợi nhuận kinh tế cao, tăng thu

nhập cho người lao động, nó còn giải quyết vấn đề việc làm cho lực lượng lao

động lớn ở cả miền núi và miền xuôi, đặc biệt là lao động nông thôn.

* Hệ thống cơ sở chế biến chè

Sau khi hái được chè nguyên liệu (chè búp tươi) người ta sẽ tiến hành

chế biến, từ chè búp tươi tạo ra chè thành phẩm, sau đó mới đem đi tiêu thụ

trên thị trường.

Ngoài yêu cầu về chất lượng chè nguyên liệu, thì công tác tổ chức, chế

biến, quy trình chế biến cũng ảnh hưởng tới chất lượng chè thành phẩm. Hạch

toán được giá thành từ đó quyết định được mức giá bán trên thị trường sao

cho phù hợp. Hiện nay ngành chè Việt Nam đang có những bước tiến đáng kể

trong khâu chế biến, nhiều công ty, doanh nghiệp được thành lập, hay chuyển


14

đổi thành các công ty cổ phần tham gia liên kết với nước ngoài đưa vào sử

dụng những dây chuyền hiện đại, công suất lớn đã đáp ứng được phần nào

yêu cầu của quá trình sản xuất chè. Tuy nhiên các doanh nghiệp này phần lớn

chỉ sản xuất, chế biến chè đen để phục vụ xuất khẩu là chủ yếu.

Một hình thức chế biến khác cũng đang được chú ý và áp dụng khá phổ

biến là cách chế biến thủ công, nông hộ mà Thái Nguyên là một ví dụ tiêu

biểu. Ở các hộ nông dân trồng chè, việc sản xuất chè nguyên liệu và khâu chế

biến luôn gắn liền với nhau. Với hình thức này các hộ trồng chè cố gắng phát

huy cao độ những kỹ thuật cá nhân vừa có tính truyền thống, gia truyền vừa

có tính khoa học để chế biến ra sản phẩm tốt nhất. Thực tế cho thấy, hầu hết

sản phẩm chè chế biến từ các hộ gia đình có chất lượng cao hơn hẳn so với

chế biến tại các nhà máy. Như vậy việc xây dựng các cơ sở chế biến chè, từ

nhỏ tới lớn, từ chế biến thủ công tới chế biến công nghiệp là yêu cầu hết sức

cấp bách và có ý nghĩa rất lớn quyết định tới sự phát triển của ngành chè nói

chung.

* Hệ thống chính sách vĩ mô của Nhà nước

- Thành tựu về kinh tế của Việt Nam hơn 10 năm qua là do nhiều nhân

tố tác động, trong đó phải kể đến sự đóng góp tích cực của đổi mới quản lý

kinh tế vĩ mô. Sự đổi mới này được diễn ra trong tất cả các ngành, các lĩnh

vực sản xuất. Ngành chè cũng như các ngành sản xuất khác, muốn mở rộng

quy mô và chất lượng trong sản xuất kinh doanh, nhất thiết phải có hệ thống

chính sách kinh tế thích hợp nhằm tạo dựng mối quan hệ hữu cơ giữa các

nhân tố với nhau để tạo hiệu quả kinh doanh cao nhất. Kết quả sản xuất phụ

thuộc rất nhiều vào chính sách kinh tế, một chính sách kinh tế không phù hợp

sẽ kìm hãm phát triển của ngành, ngược lại một chính sách thích hợp sẽ kích

thích sản xuất phát triển. Các chính sách này có thể tác động trực tiếp hoặc


15

gián tiếp đến sự phát triển của ngành chè, tiêu biểu có thể kể đến là: Chính

sách đất đai, chính sách thuế, chính sách thị trường và sản phẩm...

1.1.3- Những chỉ tiêu đánh giá về phát triển sản xuất chè

1.1.3.1- Những chỉ tiêu đánh giá về mặt lượng của quá trình sản xuất chè

* Chỉ tiêu diện tích trồng chè

Để xác định được tiềm năng phát triển sản xuất chè ở địa phương trước

hết phải xác định được chỉ tiêu về diện tích chè (bao gồm tổng diện tích, diện

tích kinh doanh, diện tích trồng mới). Từ đó biết được thực tế diện tích hiện

có và diện tích còn khả năng mở rộng sản xuất.

*Chỉ tiêu về năng suất

Đây là chỉ tiêu quan trọng hàng đầu, bởi muốn đánh giá được thực

trạng sản xuất của một địa phương hay một cơ sở sản xuất kinh doanh thì

người ta xem xét đến năng suất cây trồng. Như vậy, tìm hiểu được năng suất

thực tế của cây chè ở địa phương, thông qua đó có biện pháp đầu tư thích hợp

tăng năng suất.

* Chỉ tiêu về sản lượng

Sản lượng luôn là chỉ tiêu để xem xét, nó có vai trò khá quan trọng

trong việc phản ánh về mặt lượng của quá trình phát triển sản xuất chè.

1.1.3.2. Những chỉ tiêu đánh giá về kết quả và hiệu quả kinh tế trong quá

trình sản xuất chè

- Giá trị sản xuất (GO) được xác định là giá trị bằng tiền của toàn bộ

sản phẩm chè được sản xuất ra (thường là một năm) trên một đơn vị diện tích.

GO =

n

i

PiQi1

*


16

Trong đó: GO: Tổng giá trị sản xuất

Qi: Khối lượng sản phẩm loại i

Pi : Đơn giá sản phẩm loại i

- Chi phí trung gian (IC) là toàn bộ các khoản chi phí vật chất thường

xuyên và dịch vụ sản xuất. Trong quá trình sản xuất chè chi phí trung gian

bao gồm các khoản chi phí như: Giống, phân bón, thuốc trừ sâu, làm đất, bảo

vệ thực vật, cung cấp nước...

- Giá trị tăng thêm (gia tăng) (VA) là phần giá trị tăng thêm của người

lao động khi sản xuất ra một đơn vị diện tích (chè thường tính trong 1 năm)

VA = GO - IC

- Giá trị gia tăng/công lao động (VA/công lao động) là giá trị tăng thêm

chia cho tổng ngày công lao động của nông hộ.

- Giá trị gia tăng/chi phí trung gian(VA/IC) được tính bằng phần giá trị

tăng thêm của một đồng chi phí trung gian đầu tư cho sản xuất chè.

* Thu nhập hỗn hợp (MI) là thu nhập thuần tuý của người sản xuất, bao

gồm thu nhập của công lao động và lợi nhuận mà họ có thể nhận được khi sản

xuất một đơn vị diện tích (chè thường tính cho 1 năm). Thu nhập hỗn hợp

được tính theo công thức sau:

MI = VA – (A + T)

Trong đó: A là phần giá trị khấu hao tài sản cố định và chi phí phân bổ

T là thuế sản xuất

- Thu nhập hỗn hợp/ngày công lao động

Chỉ tiêu này cho biết giá trị thu nhập của một ngày công lao động được

hạch toán trong trồng chè của nông hộ.


17

- Thu nhập hỗn hợp/ chi phí vật chất

Chỉ tiêu này cho biết khả năng thu nhập của một đồng vốn đầu tư cho

sản xuất chè.

- Lợi nhuận (TPr) = GO – TC

Trong đó: GO: Giá trị sản xuất

TC: Tổng chi phí

1.1.3.3. Một số chỉ tiêu phản ánh các nguyên nhân tác động đến phát triển

sản xuất chè

* Giống và cơ cấu giống chè

Giống chè là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất phẩm

chất chè nguyên liệu và thành phẩm. Do đó, cần xem xét các chỉ tiêu về giống

(là giống chè gì? ưu và nhược điểm?) ngoài ra cần xác định được cơ cấu

giống sản xuất của địa phương. Từ đó thấy được thực trạng và đưa ra cơ cấu

giống với tỷ lệ hợp lý trong những năm tới.

* Chỉ tiêu về chất lượng sản phẩm

- Đối với chè búp tươi: Hệ thống chỉ tiêu về chất lượng sản phẩm được

chia theo phẩm cấp của chè búp sau khi thu hái gồm chè loại A, B, C và D...

- Đối với chè búp khô: được tính bằng tỷ lệ quy đổi từ chè nguyên liệu,

(búp tươi) thành chè thành phẩm (búp khô) hoặc đưa vào hương vị màu sắc

chè khi pha chế.

* Giá cả sản phẩm chè

Các chỉ tiêu về giá bao gồm các yếu tố đầu vào và các sản phẩm đầu ra.

Đối với các yếu tố đầu vào là giá các nguyên vật liệu như giống, phân bón,


18

thuốc trừ sâu... Còn giá các sản phẩm đầu ra là giá chè búp tươi và giá bán

của chè búp khô.

* Giá chè trên thị trường quốc tế

Là chỉ tiêu có ảnh hưởng nhất định tới giá bán sản phẩm trong nước từ

đó có ảnh hưởng đến phát triển sản xuất chè trong nước.

1.2. Phát triển sản xuất chè trên thế giới và ở Việt Nam

1.2.1. Phát triển sản xuất chè trên thế giới

Cây chè có nguồn gốc từ Trung Quốc sau đó phát triển ra các nước

Đông Nam Á và phía Bắc Ấn Độ rồi từ đó sang các nước Châu Phi và Châu

Mỹ La tinh. Sản phẩm chè bắt đầu được buôn bán trên thế giới vào thế kỷ thứ

XVII. Khi đó các Công ty của Hà Lan, của Anh mua chè từ Trung Quốc và

Nhật Bản đưa sang thị trường Chân Âu. Lúc này thị trường xuất khẩu chè

chưa rộng lớn, nhưng tại đây sản phẩm chè đã tự khẳng định được vị trí và

chỗ đứng trên thị trường Quốc tế. Theo đánh giá của Chuyên gia Đỗ Ngọc

Quý và Nguyễn Kim Phong thì cho đến nay chè đã được trồng tại 58 nước

trên khắp năm châu lục, được phân bố từ 330 vĩ bắc đến 49

0 vĩ nam, trong đó

vùng trồng thích hợp nhất là 160 vĩ Nam đến 20

0 vĩ Bắc. Về diện tích, đến nay

trên toàn thế giới có 4.657.000 ha chè. Trong đó Châu Á chiếm 80% diện tích

chè của toàn thế giới, các nước có diện tích chè lớn như: Trung Quốc, Ấn Độ,

Srilanca, Indonexia, Băngladesh, Việt Nam. Về sản lượng sản xuất ra và tiêu

thụ trên toàn thế giới là 5.057.000 tấn.

Các nước tiêu thụ chè có 115 nước, gồm Châu Âu có 28 nước, Châu

Mỹ có 19 nước, Châu Á có 29 nước, Châu phi có 34 nước và Châu Đại

Dương có 5 nước. Mức tiêu thụ bình quân là 0,19kg/người/năm.


19

Theo đánh giá của tổ chức FAO, sản lượng xuất khẩu toàn thế giới đạt 2,8

triệu tấn, tăng bình quân 2.8-3.2%/năm. Trong đó chủ yếu là chè đen, gồm các

nước đang phát triển chiếm 95%. Châu phi chiến 16%. Châu Á chiếm 65%.

Mức tiêu thụ đạt đạt 2.548 triệu tấn năm 2000. Mức tăng bình quân

2.9%/năm, trong đó các nước đang phát triển chiếm 30-40%. Sản lượng chè

sản xuất bằng phương pháp ORTHODOX truyền thống chiếm 46% và sản

xuất bằng phương pháp C.T.C chiếm 54%. Lượng chè tiêu thụ ở các nước

đang phát triển có tỷ lệ chè ORTHODOX chiếm 61%, chè C.T.C chiếm 39%.

Hàng hoá chè đen xuất khẩu dự kiến đến năm 2000 là 1.325 triệu tấn, lượng

nhấp khẩu dự kiến 1.227 triệu tấn, những nước có lượng chè sản xuất và xuất

khẩu lớn như Ấn Độ, Trung Quốc, Srilanca, Indonexia. Nhìn chung các nước

sản xuất chè lớn trên thế giới cũng chỉ tập trung sản xuất hai loại chè chính đó

là chè xanh và chè đen, nhưng chủ yếu vẫn là chè đen vì thị hiếu của người

tiêu dùng trên thế giới về loại chè này chiếm 80%[14].

1.2.2. Phát triển sản xuất chè ở Việt Nam

Việt Nam là một quốc gia nằm trong khu vực Châu Á Thái Bình

Dương, có điều kiện tự nhiên rất thích hợp cho cây chè sinh trưởng và phát

triển. Chè được trồng ở Việt Nam từ khá lâu, nhưng nó chỉ thực sự được coi

là một loại cây công nghiệp, đưa vào sản xuất đại trà với quy mô lớn, khi các

đồn điền chè đầu tiên do người Pháp xây dựng ở Việt Nam. Ngành chè đến

nay đã có lịch sử phát triển gần 90 năm. (1918-2007). Được coi là một trong

những ngành sản xuất có mầm mống công nghiệp sớm nhất ở nước ta trong số

các ngành chế biến công nghiệp dài ngày. Trải qua gần một thế kỷ tồn tại và

phát triển ngành chè đã trở thành ngành sản xuất rất quan trọng, ta có thể chia

thành một số giai đoàn chủ yếu sau:

* Giai đoạn trước năm 1954


20

Do thấy điều kiện để phát triển sản xuất chè có nhiều thuận lợi, người

Pháp đã có chủ trương xây dựng một số đồn điền sản xuất chè. Năm 1990 một

nhà tư sản người Pháp đã mở một số đồn điền chè với diện tích 6 ha ở Sông

Thao - Phú Thọ; sau đó được phát triển ra các địa phương khác. Trong giai

đoạn này chè phát triển rải rác ở các tỉnh miền núi trung du Bắc Bộ, Nam

Trung Bộ và Tây Nguyên. Do canh tác quảng canh nên năng suất sản lượng

còn thấp, chủ yếu là tự sản xuất và tiêu thụ.

* Giai đoạn từ 1954-1975

Năm 1954 hoà bình được lập lại, miền Bắc đi lên xây dựng chủ nghĩa

xã hội, hàng loạt các nông trường quốc doanh được thành lập. Diện tích trồng

chè ở miền Bắc đạt 28,1 vạn ha. Đặc biệt chú ý ở giai đoạn này là liên hiệp

chè lần đầu tiên được thành lập ở nước ta vào năm 1974, đánh dấu một bước

phát triển quan trọng của ngành chè. Thời kỳ này công nghiệp chế biến bắt

đầu phát triển, nhiều nhà máy chè đen thiết bị của Liên Xô, có công suất từ

14- 40 tấn chè búp tươi/ngày, nhà máy chè xanh thiết bị của Liên Xô, Trung

Quốc công suất 6-12 tấn chè búp tươi/ngày đã được xây dựng. Diện tích chè

cả nước năm 1955 là 10.600 ha, năng suất 4,9 tạ/ha, sản lượng chè khô 5.194

tấn; năm 1960 diện tích là 17.200 ha, năng suất 4,2 tạ ha, sản lượng 7.224 tấn;

năm 1971 diện tích đã lên tới 31.300 ha, năng suất đạt 4,9 tạ ha, sản lượng là

15.337 tấn.

Về tình hình tiêu thụ, thời kỳ này sản xuất chủ yếu phục vụ tiêu dùng

trong nước, một phần đem xuất khẩu, ở miền Bắc chủ yếu xuất khẩu chè đen

sang thị trường Liên Xô và các nước Đông Âu, chè xanh xuất sang Bắc Phi.

* Giai đoạn 1975 - 1981

Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước, Đảng và

Nhà nước tiếp tục quan tâm đầu tư phát triển mạnh ngành chè. Diện tích, năng


21

suất, sản lượng chè không ngừng được tăng lên. Giai đoạn này có hai thời kỳ

khác nhau được tính theo mốc về sự thay đổi cơ chế quản lý kinh tế.

Thời kỳ 1975-1981: Là thời kỳ mà mọi việc từ quản lý đến tổ chức sản

xuất đến được sắp đặt từ trên. Nhà nước giao kế hoạch, hoạch định giá cả, lỗ

lãi đã có Nhà nước chịu. Người trồng chè và cơ sở chế biến chè chủ yếu tập

trung vào việc giao nộp sản phẩm do đó việc sản xuất chè cầm chừng, kém

hiệu quả gây ách tắc, trì trệ trong sản xuất và lưu thông sản phẩm chè. Tuy

nhiên diện tích chè cả nước và sản phẩm vẫn tăng khá nhanh mặc dù năng

suất vẫn còn rất thấp và tăng chậm. Tốc độ phát triển bình quân một năm là

2% về diện tích và 4,9% về sản lượng. Sản lượng xuất khẩu thời kỳ này trung

bình mỗi năm đạt trên 5.000 tấn.

* Giai đoạn 1982 đến nay

- Nổi bật trong thời kỳ này là đổi mới cơ chế quản lý nông nghiệp bằng

chỉ thị 100 của ban Bí thư TW Đảng năm 1981. Sau đó là Nghị Quyết 10 của

Bộ chính trị năm 1988 và các chính sách đổi mới quản lý kinh tế theo hướng

phát triển kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Cho đến nay ngành

chè đã có một hệ thống liên kết trong toàn ngành. Năm 2000, tổng diện tích

chè là 81.692 ha, phân bổ trên 30 tỉnh trong cả nước. Trong đó diện tích chè

kinh doanh là 70.192 ha với năng suất chè búp tươi bình quân 4,23 tấn/ha, sản

lượng chè xuất khẩu là 42.000 tấn, giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 60 triệu

USD. Thị phần chè Việt Nam trên thế giới hiện nay là trên 4% [14].

Tại Việt Nam có 107 đầu mối xuất khẩu, trong đó Tổng Công ty chè

Việt Nam chiếm 46,5% về khối lượng và 67,23% về tổng giá trị trên tổng giá

trị kim ngạch xuất khẩu. Tỷ trọng các thị trường trong tổng số 42.000 tấn xuất

khẩu chia ra như sau: Châu Á và Trung Đông là 36.226 tấn bằng 86,25%.

Trong đó Irắc là lớn nhất với số lượng 16.412 tấn, sau đó là Đài Loan 9.071


22

tấn, Singapo 1.617 tấn. Châu Âu là 5.044 tấn bằng 12%, còn lại là Hoa Kỳ,

Canada, Châu Úc, Châu Phi và một số nước khác. Qua đây cho thấy ở Việt

Nam cây chè có một vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, nó thuộc

nhóm ngành kinh tế mũi nhọn. Do đó phát triển trồng chè ở nước ta không

những phát huy được vai trò kinh tế của hộ gia đình, lợi thế của từng vùng,

từng đơn vị để áp dụng các tiến bộ về giống, kỹ thuật canh tác chế biến mà

còn góp phần to lớn trong việc sử dụng có hiệu quả đất đai, lao động nông

nghiệp, nông thôn, thúc đẩy sản xuất phát triển. Góp phần nâng cao đới sống

vật chất, văn hoá tinh thần người dân. Chính điều đó càng khẳng định việc

đầu tư phát triển cho ngành chè là một hướng đi đúng của các địa phương, các

công ty, các cơ sở sản xuất kinh doanh trong cả nước.

Bảng 1.1: Tình hình sản xuất và xuất khẩu chè ở Việt Nam

ĐVT 2004

2005 2006 So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

04-06

1.Diện tích Nghìn ha 120,5 118,4 122,5 98,3 103.5 120,5

2.Năng suất tấn/ha 4,25 4,51 6,02 106,1 133,5 4,93

3.Sản lượng Nghìn tấn 513,8 534,2 737,4 103,9 138 595,1

4.Xuất khẩu Nghìn tấn 104,3 87,9 89,2 84,3 101,5 93,8

Nguồn: Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn

1.2.3. Tình hình sản xuất chè ở tỉnh Thái Nguyên

Thái Nguyên là một tỉnh thuộc vùng trung du miền núi phía Bắc, được

thiện nhiên ưu đãi một hệ thống đất đai và điều kiện khí hậu, thời tiết thích

hợp cho việc phát triển cây chè. Vốn là một vùng đất có truyền thống sản xuất


23

chè từ lâu đời, được gắn với thương hiệu nổi tiếng cả nước là “chè Thái”. Trải

qua nhiều bước thăng trầm của lịch sử, đến nay vẫn phát triển mạnh mẽ và là

một trong những tỉnh có diện tích chè lớn nhất trong cả nước. Vì vậy trong

chiến lược phát triển kinh tế của tỉnh Thái Nguyên đã xác định rõ chè là cây

trồng kinh tế mũi nhọn cần được quan tâm đầu tư phát triển. Đến nay tổng

diện tích chè trên toàn tỉnh là 16.641 ha, trong đó diện tích chè cho sản phẩm

là 14.663 ha với tổng sản lượng là 129.913 tấn.

Diện tích chè của tỉnh Thái Nguyên liên tục được mở rộng và tăng

nhanh qua các năm, năm 2004 – 2006 diện tích chè tăng bình quân 2,47%. Đã

hình thành vùng chuyên canh chè với các xã trọng điểm của thành phố Thái

Nguyên như các xã Tân Cương, Phúc Xuân, Phúc Trìu, Thịnh Đức.

Trong những năm qua tỉnh Thái Nguyên đã trú trọng về giống chè,

giống chè trung du được trồng bằng hạt vẫn chiếm phần lớn. Các giống chè

mới được trồng chủ yếu là giống chè LDPT, TRI 777, các giống chè mới chủ

yếu được trồng để chế biến chè xanh, đạt tiêu chuẩn ngành đã được Bộ

NN&PTNT công nhận.

Sản lượng chè của tỉnh Thái Nguyên năm 2006 đạt 129.913 tấn, năm

2004-2006 tăng bình quân 25,5 % do áp dụng quy trình thâm canh và kỹ thuật

sản xuất chè do Bộ NN&PTNT, Sở NN&PTNT Thái Nguyên kết hợp với

kinh nghiệm sản xuất truyền thống, tập quán canh tác của người dân.


24

Bảng 1.2: Diện tích chè của tỉnh Thái Nguyên phân theo đơn vị hành chính

Đơn vị tính: Ha

TT Đơn vị 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

Bình

quân

2004-

2006

1

TP. Thái

Nguyên 1 031 1 125 1 094 109,12 97,24 103,18

2

Thị xã Sông

Công 465 480 485 103,23 101,04 102,13

3

Huyện Định

Hoá 2 388 2 415 2 425 101,13 100,41 100,77

4 Huyện Võ Nhai 334 366 354 109,58 96,72 103,15

5

Huyện Phú

Lương 3 659 3 765 3 835 102,90 101,86 102,38

6 Huyện Đồng Hỷ 2 391 2 493 2 538 104,27 101,81 103,04

7 Huyện Đại Từ 4 174 4 303 4 338 103,09 100,81 101,95

8 Huyện Phú Bình 46 46 67 100,00 145,65 122,83

9 Huyện Phổ Yên 1 353 1 453 1 505 107,39 103,58 105,48

Tổng số 15841 16446 16641 103, 82 101, 12 102, 47

Nguồn: Niên giám Thống kê tỉnh Thái Nguyên năm 2006


25

Bảng 1.3: Diện tích chè cho sản phẩm của tỉnh Thái Nguyên

phân theo đơn vị hành chính

Đơn vị tính: Ha

TT Đơn vị 2004 2005 2006

So sánh (%) 2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004-

2006

1

TP. Th¸i

Nguyªn 820 846 901 103,17 106,50 104,84

2

ThÞ x· S«ng

C«ng 395 418 425 105,82 101,67 103,75

3

HuyÖn §Þnh

Ho¸ 2 010 2 098 2 205 104,38 105,10 104,74

4

HuyÖn Vâ

Nhai 180 190 190 105,56 100,00 102,78

5

HuyÖn Phó

L¬ng 3 325 3 379 3 507 101,62 103,79 102,71

6

HuyÖn §ång

Hû 1 855 2 058 2 173 110,94 105,59 108,27

7

HuyÖn §¹i

Tõ 3 769 3 947 3 942 104,72 99,87 102,30

8

HuyÖn Phó

B×nh 38 40 67 105,26 167,50 136,38

9

HuyÖn Phæ

Yªn 1 047 1 157 1 253 110,51 108,30 109,40

Tæng sè 13439 14133 14663 105,16 103,75 104,46

Nguån: Niªn gi¸m Thèng kª tØnh Th¸i Nguyªn n¨m 2006


26

Bảng 1.4: Sản lƣợng chè của tỉnh Thái Nguyên phân theo

đơn vị hành chính

Đơn vị tính: Tấn

TT Đơn vị 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

Bình

quân

2004-

2006

1 TP. Thái Nguyên 6 120 8 477 9 632 138,51 113,63 126,07

2 Thị xã Sông Công 2 450 2 840 3 678 115,92 129,51 122,71

3 Huyện Định Hoá 11 500 13 640 18 379 118,61 134,74 126,68

4 Huyện Võ Nhai 810 855 1 092 105,56 127,72 116,64

5 Huyện Phú Lương 18 530 19 760 30 823 106,64 155,99 131,31

6 Huyện Đồng Hỷ 12 267 14 763 19 554 120,35 132,45 126,40

7 Huyện Đại Từ 24 779 23 773 35 091 95,94 147,61 121,77

8 Huyện Phú Bình 135 138 565 102,22 409,42 255,82

9 Huyện Phổ Yên 6 800 9 500 11 099 139,71 116,83 128,27

Tổng cộng 83 391 93 746 129 913 112,42 138,58 125,50

Nguồn: Niên giám Thống kê tỉnh Thái Nguyên năm 2006

1.3- Phƣơng pháp nghiên cứu

1.3.1. Các phương pháp nghiên cứu

1.3.1.1. Chọn điểm nghiên cứu

Chọn điểm nghiên cứu đại diện cho thành phố Thái Nguyên về điều kiện

tự nhiên, kinh tế - xã hội và các đặc điểm khác của thành phố. Chọn 4 xã làm


27

điểm nghiên cứu từ 2 vùng trong thành phố đó là xã Phúc Xuân, Tân Cương

thuộc vùng trọng điểm có quy mô diện tích chè lớn. Chọn xã Phúc Hà, xã

Tích Lương đại diện cho các xã phường còn lại. Mỗi xã chọn 50 hộ, mẫu

chọn ra vừa phải đảm bảo tính đại diện cho toàn vùng, vừa phải đại diện và

suy rộng được cho cả thành phố.

Xã Phúc Xuân có diện tích 1.852 ha, dân số 4.620 người, số hộ làm

ngành nghề dịch vụ chiếm 8,1%, số hộ số hộ sản xuất nông nghiệp là 91,9%,

là xã loại 3 của thành phố.

Xã Tân Cương có diện tích 1.482 ha, dân số 5.275 người, số hộ làm

ngành nghề dịch vụ chiếm 7,6 %, số hộ sản xuất nông nghiệp 92,4 %, là xã

loại 2 của thành phố.

Xã Tích Lương có diện tích 932 ha, dân số 14.352 người, số hộ làm

ngành nghề dịch vụ chiếm 12,1%, số hộ sản xuất nông nghiệp chiếm 50,2%,

số hộ còn lại là công nhân viên chức các trường đại học và các nhà máy, công

ty lân cận, là xã loại 1 của thành phố.

Xã Phúc Hà có diện tích 648 ha, dân số 3.931 người, số hộ làm ngành

nghề dịch vụ chiếm 1,7 %, số hộ sản xuất nông nghiệp chiếm 38,4 %, số còn

lại là công nhân mỏ và các nhà máy lân cận, là xã loại 3 của thành phố.

1.3.1.2. Thu thập số liệu

* Thu thập số liệu đã công bố

Thu thập và tính toán từ những số liệu đã công bố của các cơ quan

thống kê Trung ương, các viện nghiên cứu, các trường đại học, các tạp chí,

báo chí chuyên ngành và những báo cáo khoa học đã được công bố, các

nghiên cứu ở trong và ngoài nước, các tài liệu do các cơ quan của tỉnh Thái

Nguyên, của thành phố và các xã của thành phố Thái Nguyên, các tổ chức, dự


28

án chương trình đã có các hoạt động tại thành phố, các tài liệu xuất bản liên

quan đến thành phố. Những số liệu này được thu thập chủ yếu ở Cục thống kê

Thái Nguyên, phòng Thống kê, phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn,

phòng Nội vụ – Lao động Thương binh và Xã hội, phòng Tài nguyên và Môi

trường, phòng Quản lý Đô thị, phòng Giáo dục, phòng Tài chính, phòng Y

tế… của thành phố Thái Nguyên.

* Thu thập số liệu mới

Thu thập số liệu mới được thực hiện qua phương pháp sau:

- Phương pháp đánh giá nhanh nông thôn (RRA)

Đi thực tế để quan sát đánh giá thực trạng, thu thập những thông tin qua

những người dân ở vùng nghiên cứu và các cán bộ, thu nhập những tài liệu

thông tin đã có tại nơi nghiên cứu

- Phương pháp đánh giá nông thôn có người dân tham gia (PRA)

Trực tiếp tiếp xúc với người dân tại các nơi nghiên cứu, tạo điều kiện

và thúc đẩy sự tham gia của người dân vào những vấn đề cần nghiên cứu, đàm

thoại với họ để thu thập thông tin nhằm nắm được thực trạng sản xuất, đời

sống và những tiềm năng, những khó khăn, nhu cầu … của các hộ nông dân.

Phương pháp được sử dụng nhằm đánh giá phát triển sản xuất chè của thành

phố Thái Nguyên trong hiện tại và tương lai. Xác định và đề ra những vấn đề

ưu tiên để tiếp tục nghiên cứu, đánh giá khả năng thực hiện và đề ra những

giải pháp phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên.

- Phương pháp điều tra hộ: Gồm các bước sau:

- Chọn mẫu điều tra: Áp dụng chọn mẫu ngẫu nhiên (chọn điểm, chọn

hộ) tiến hành lựa chọn các vùng, các đơn vị điều tra. Từ 2 vùng trồng chè


29

nhiều và trồng chè ít trong thành phố mỗi vùng lấy ra 2 xã làm đại diện, mỗi

xã chọn lấy 50 hộ để điều tra và suy rộng trong cả xã.

- Nội dung phiếu điều tra: Phiếu điều tra có các thông tin chủ yếu như:

nhân khẩu, lao động, tuổi, trình độ văn hoá của các chủ hộ; các nguồn lực của

nông hộ như ruộng đất, tư liệu sản xuất, vốn; tình hình sản xuất chè; chi phí

sản xuất chè; thu nhập của người sản xuất chè; tình hình thu, chi phục vụ sản

xuất, đời sống của người sản xuất chè; các thông tin khác có liên quan đến

toàn bộ hoạt động sản xuất, đời sống vật chất, văn hoá và tinh thần, các kiến

nghị và nhu cầu của hộ sản xuất chè… Những thông tin này được thể hiện

bằng những câu hỏi cụ thể để họ hiểu và trả lời chính xác và đầy đủ.

- Phương pháp điều tra: Sử dụng phương pháp phỏng vấn trực tiếp linh

hoạt với hộ nông dân, đàm thoại với họ thông qua một loạt các câu hỏi mở và

phù hợp với tình hình thực tế, sử dụng linh hoạt và thành thạo các câu hỏi:

Ai? Cái gì? Ở đâu ? Khi nào ? Tại sao ? Như thế nào và bao nhiêu ? … Phỏng

vấn số hộ đã chọn, kiểm tra tính thực tiễn của thông tin thông qua quan sát

trực tiếp.

1.3.1.3. Các chỉ tiêu phân tích

* Chỉ tiêu về kết quả sản xuất, tăng trưởng phát triển chè

Tổng giá trị sản xuất (GO) của từng ngành kinh tế và sản xuất chè:

Tổng giá trị của các ngành sản xuất và sản xuất chè được tính bằng cách lấy

sản lượng sản phẩm năm báo cáo nhân với đơn giá. Để có thể so sánh được

các chỉ tiêu nghiên cứu và thống nhất nội dung kinh tế, toàn bộ số liệu các

năm được tính toán theo giá cố định năm 1994, theo giá Tổng cục Thống kê

ban hành. Tổng giá trị sản xuất (GO) sẽ được nghiên cứu trên phạm vi toàn

thành phố Thái Nguyên, phạm vi từng vùng, từng ngành kinh tế.


30

Ngoài chỉ tiêu trên, các chỉ tiêu về hiện vật, các loại sản phẩm và khối

lượng các loại dịch vụ cũng được nghiên cứu sử dụng nhằm phản ánh kết quả

sản xuất của từng ngành, từng đối tượng.

Các chỉ số về phát triển xã hội như: mức tăng dân số tự nhiên hàng năm

là một chỉ số gắn liền với chỉ số tăng thu nhập bình quân đầu người, số lớp và

trường học, số giường bệnh, số bệnh viện, cán bộ y tế trên ngàn dân. Tỷ lệ %

người nghèo, dân tộc ít người được tiếp cận với các dịch vụ văn hoá, tỷ lệ

người có học…

* Chỉ tiêu phản ánh phân bổ nguồn lực

Chỉ tiêu nguồn lực lao động phân bố cho các ngành, các vùng và các

thành phần kinh tế. Các chỉ tiêu chi phí vật chất và dịch vụ được sử dụng

trong sản xuất chè. Vốn đầu tư cơ bản bao gồm toàn bộ giá trị các tài sản và

dịch vụ đầu tư để xây dựng các công trình, các cơ sở hạ tầng và mua sắm tài

sản cố định. Diện tích đất phân bố cho sản xuất chè của các ngành các vùng

và các thành phần kinh tế cũng là chỉ tiêu đánh giá phân bổ nguồn lực.

* Chỉ tiêu tổng hợp đánh giá hiệu quả phát triển sản xuất chè

Các chỉ tiêu hiệu quả tổng hợp là chỉ tiêu được xem xét để phản ánh hiệu

quả phát triển sản xuất chè, năng suất lao động, mức tăng thu nhập của người

dân (thu nhập/người/năm), giá trị tăng thêm trên một người sẽ phản ánh phần

thu nhập của người dân trên địa bàn nghiên cứu. Các chỉ tiêu về giá trị sản xuất

và giá trị tăng thêm trên một lao động sản xuất chè sẽ phản ánh hiệu quả sản

xuất về sử dụng nguồn lực. Các chỉ tiêu phản ánh kết quả biến đổi phát triển

sản xuất chè giữa thời kỳ nghiên cứu cuối và đầu thời kỳ nghiên cứu như sự

thay đổi tỷ trọng giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm của sản phẩm chè trên đơn vị

diện tích của các ngành, các vùng trong thành phố Thái Nguyên.

* Chỉ tiêu hiệu quả sử dụng các nguồn lực, các bộ phận hợp thành phát

triển sản xuất chè


31

Mức độ khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên đất như hệ số

sử dụng ruộng đất, giá trị sản xuất ngành trồng trọt/1 ha canh tác. Mức độ

khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn lao động sẵn có và sự thay đổi của lao

động nông thôn. Mức độ sử dụng vốn, chi phí sản xuất ảnh hưởng tới hiệu

quả sản xuất của sản xuất chè. Năng lực tăng của các loại cơ sở hạ tầng phục

vụ sản xuất như giao thông, điện, thuỷ lợi … Các cơ sở vật chất kỹ thuật

phục vụ xã hội như trường học, trạm xá. Mức độ ảnh hưởng của yếu tố ứng

dụng kỹ thuật tiến bộ và công nghệ mới có tác động đến phát triển sản xuất

chè. Sự thay đổi về môi trường thiên nhiên, sinh thái như nguồn nước, độ che

phủ rừng, xói mòn đất … ảnh tới tới sự phát triển sản xuất chè. Là chỉ tiêu đ-

ược sử dụng để đánh giá quá trình phát triển sản xuất chè.

* Các chỉ tiêu hiệu quả của quá trình phát triển sản xuất chè còn bao gồm

Cơ cấu các ngành nông nghiệp trong đó có ngành chè, công nghiệp,

tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ. Cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của dân

trồng chè, kết quả mở rộng ngành nghề phi nông nghiệp đặc biệt là chế biến

chè. Phát triển đô thị hoá nông thôn, phát triển các chợ, thị trấn, thị tứ, giải

quyết công ăn việc làm đặc biệt là người sản xuất chè. Mức độ khác nhau về

hiệu quả phát triển sản xuất chè sẽ phản ánh tính hợp lý hay không của việc

phát triển sản xuất chè trong thành phố Thái Nguyên.

1.3.2. Phương pháp phân tích

1.3.2.1. Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử

Xuất phát từ quan điểm sự vật luôn luôn vận động và phát triển, các

hiện tượng, các quá trình hoạt động của các sự vật đều liên quan đến nhau, có

mối liên hệ biện chứng với nhau. Phương pháp này giúp cho việc xem xét,

phân tích đánh giá phát triển kinh tế - xã hội nông thôn trong mối liên hệ gắn

bó, tác động qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau.


32

1.3.2.2. Phương pháp so sánh

Phương pháp so sánh (so theo thời gian, theo vùng sinh thái, theo đặc

điểm dân tộc, theo giới tính, theo cơ cấu kinh tế) để xác định xu hướng, mức

độ biến động của các chỉ tiêu phân tích, phản ánh chân thực hiện tượng

nghiên cứu, giúp cho việc tổng hợp tài liệu, tính toán các chỉ tiêu được đúng

đắn, cũng như giúp cho việc phân tích tài liệu được khoa học, khách quan,

phản ánh đúng những nội dung phát triển sản xuất chè cần nghiên cứu.

1.3.2.3. Phương pháp dự báo thống kê

Dự báo là việc xác định các thông tin chưa biết có thể xảy ra trong

tương lai của hiện tượng được nghiên cứu dựa trên cơ sở số liệu thống kê

trong những giai đoạn đã qua. Dự báo sự biến động các nguồn lực của thành

phố Thái Nguyên như đất đai, lao động, khả năng đầu tư phát triển của thành

phố Thái Nguyên trong thời gian tới. Công việc dự báo hoàn toàn không dễ

dàng, bởi lẽ chúng ta phải nói trước những điều chưa biết, sự chính xác trong

kết quả dự báo sẽ mang đến sự thành công hay thất bại của một phương án.

Mô hình dự báo

hnn tyhy ^

víi 1

1

nn

y

yt

Trong ®ã: 1y : Møc ®é ®Çu tiªn cña d·y sè thêi gian

ny : Møc ®é cuèi cïng cña d·y sè thêi gian

t : Tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n

h : TÇm xa cña dù b¸o [ 16 ].


33

CHƢƠNG 2

THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT CHÈ

Ở THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu

2.1.1. Điều kiện tự nhiên

2.1.1.1. Vị trí địa lý

Thành phố Thái Nguyên nằm trong vùng Trung du miền núi Bắc Bộ; là

trung tâm kinh tế - văn hoá của tỉnh Thái Nguyên; với diện tích 177 km2 bao

gồm 18 phường và 8 xã. Quốc lộ 3 từ Hà Nội chạy qua Thành phố nối với các

tỉnh Bắc Cạn, Cao Bằng. Các quốc lộ 1b, 37, 279… cùng hệ thống đường liên

huyện, liên xã, liên phường là những tuyến đường giao thông quan trọng nối

thành phố Thái Nguyên với những vùng lân cận. Bên cạnh hệ thống đường bộ

Thành phố còn có hệ thống đường sắt từ Hà Nội chạy qua các trung tâm công

nghiệp của tỉnh như: Khu công nghiệp Gang Thép, Sông Công rồi qua trung

tâm Thành phố. Với vị trí và điều kiện như vậy đã ảnh hưởng lớn đến việc

chuyển tiếp hệ sinh thái của Thành phố, giữa đồng bằng và trung du, giữa

thành thị và nông thôn. Mặt khác cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao

lưu kinh tế - văn hoá với các huyện trong tỉnh, các vùng lân cận và cả nước.

Trước hết là với các trung tâm kinh tế cận kề như thị xã Sông Công, các tỉnh

Bắc Ninh, Bắc Giang, Tuyên Quang, Bắc Cạn… nhất là với thủ đô Hà Nội.

2.1.1.2. Địa hình, thổ nhưỡng

Thành phố Thái Nguyên là trung tâm hành chính của tỉnh Thái Nguyên

có đặc điểm về thổ nhưỡng cơ bản khá phức tạp, địa hình thoải dần về phía

Nam và Đông Nam, với độ dốc trung bình là 70, tương đối bằng phẳng, xen


34

kẽ những gò, đồi. Theo điều tra thổ nhưỡng của Sở Tài nguyên Môi trường

tỉnh Thái Nguyên, thành phố Thái Nguyên cơ bản có các loại đất như:

- Đất Feralit màu nâu nhạt được phân bố ở phía Bắc và phía Tây thành

phố, đất này phù hợp với cây công nghiệp trồng lâu năm.

- Đất phù sa sông Cầu có thành phần cơ giới đất cát pha phù hợp với với

cây công nghiệp ngắn ngày.

- Đất phù sa trên nền Feralit là sản phẩm bồi tụ của hai con sông: Sông

Cầu và sông Công phù hợp cho cây hoa màu và cây công nghiệp ngắn ngày.

- Đất đồi chủ yếu hình thành trên cát bột kết phiến sét và một phần phù sa

cổ, ở độ cao 150- 200m có độ dốc 50 - 200 phù hợp với các loại cây ăn quả và

cây công nghiệp lâu năm, đặc biệt là cây chè, nhãn, vải, hồng. Với những đặc

điểm thổ nhưỡng như trên đã hình thành những vùng cây trồng khác nhau và

tạo ra những nông sản phẩm đặc trưng cho Thành phố.

2.1.1.3 Điều kiện khí hậu, thời tiết, thuỷ văn

Thành phố Thái Nguyên nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, một năm có

hai mùa rõ rệt, mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 9, mùa khô từ tháng 10 đến

tháng 3 năm sau. Đặc điểm này đã tạo cho các vùng trong Thành phố sự đa

dạng và phong phú về các loại cây trồng, đặc biệt là cây nhiệt đới. Bên cạnh

những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của cây trồng thì sự khác biệt về

thời tiết ở đây cũng gây những bất lợi không nhỏ ảnh hưởng đến sự phát triển

của nông nghiệp. Vào mùa hè nóng ẩm mưa nhiều, tập trung vào các tháng

6,7,8,9 thường xuyên gây úng lụt trên diện rộng đã tác động không tốt cho

việc chăn nuôi và trồng trọt. Mùa đông lạnh và khô, nhiều năm giá rét và

sương muối kéo dài làm ảnh hưởng không tốt đến sản xuất chè, gây nên

những khó khăn cho sản xuất chè.


35

Thành phố Thái Nguyên lấy nước từ ba nguồn chính: Sông Công có lưu

vực 951 km2 bắt nguồn từ vùng núi Ba Lá huyện Định Hoá chạy dọc theo

chân núi Tam Đảo. Dòng sông được ngăn lại ở Đại Từ tạo thành Hồ Núi Cốc

có mặt nước rộng khoảng 25 km2, chứa 175 triệu m

3 nước, dùng làm thuỷ lợi

và nước sinh hoạt cho người dân thành phố; Sông Cầu nằm trong hệ thống

song Thái Bình có lưu vực 3.480 km2, bắt nguồn từ chợ Đồn (Bắc Kạn) chảy

theo hướng Bắc – Đông Nam; ngoài ra thành phố còn có lượng nước ngầm

khá lớn nhưng việc khai thác sử dụng còn hạn chế.

2.1.1.4. Tình hình phân bố và sử dụng đất đai:

Tổng diện tích đất tự nhiên của thành phố Thái Nguyên có 17.702,52 ha.

Với diện tích đất nông nghiệp là 8.694,09ha, chiếm 49.10% tổng diện tích đất

tự nhiên; diện tích đất lâm nghiệp là 2.997,80 ha, chiếm 16,93% tổng diện

tích đất tự nhiên.

Quỹ đất nông nghiệp của thành phố còn khá lớn, đây là thuận lợi cho

việc phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hoá, bởi vậy đất đai là

tư liệu sản xuất không thể thay thế của người nông dân. Tuy nhiên về thực

trạng đất nông nghiệp vẫn tập trung phần ngoại thị, ven Thành phố, còn gần

trung tâm thì đất nông nghiệp lại ít hơn, vì vậy việc phát triển kinh tế nông

nghiệp nông thôn của ttành phố cần phân chia theo khu vực, từ đó để tìm

hướng phát triển cho các loại cây, con, đặc biệt là phát triển sản xuất chè để

phát triển bền vững.

Trong thời gian tới xu hướng đất nông nghiệp giảm, đất chuyên dùng sẽ

tăng lên do tốc độ đô thị hoá của thành phố. Ngược lại xu hướng đất lâm

nghiệp sẽ tăng do diện tích đất chưa sử dụng có khả năng sử dụng vào mục

đích trồng mới.


36

Bảng 2.1: Tình hình đất đai của thành phố Thái Nguyên năm 2004- 2006


37

Bảng 2.2: Diện tích đất nông nghiệp của thành phố chia theo đơn vị hành

chính.


38

2.1.4.5. Tình hình nhân khẩu và lao động.

Tổng số nhân khẩu thành phố Thái Nguyên năm 2006 có 238.470 người,

lao động có 135.000 người. Nhân khẩu và lao động ở khối phi nông nghiệp

lớn hơn rất nhiều so với nhân khẩu và lao động trong khối nông nghiệp của

thành phố. Nhân khẩu khối phi nông nghiệp chiếm 72,91% so với nhân khẩu

ở Thành phố và số lao động chiếm 83,03% số lao động trong Thành phố

(bảng 2.3). Dân số và lao động nông nghiệp chiếm rất ít so với tổng dân số và

lao động toàn Thành phố, do vậy Thành phố Thái nguyên là nơi thu hút và

tiêu thụ khối lượng hàng hoá, nông sản rất lớn, việc đẩy nhanh sản xuất hàng

hoá ở nông hộ là thuận lợi, bởi vì nó sẽ thu hồi vốn nhanh, thúc đẩy việc tiêu

thụ hàng hoá, sản phẩm sản xuất ra mà không cần phải mất nhiều thời gian

vận chuyển từ nơi khác đến, giảm chi phí vận chuyển và khấu hao tiêu thụ.

2.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội của thành phố Thái Nguyên

Thành phố Thái Nguyên là trung tâm chính trị kinh tế - văn hoá, y

tế, du lịch dịch vụ của tỉnh Thái Nguyên và vùng trung du miền núi Bắc

Bộ, là một trong những trung tâm công nghiệp và giáo dục đào tạo của cả

nước; là đầu mối giao thông quan trọng, khoa học kỹ thuật, có vị trí quan

trọng về an ninh quốc phòng. Nối các tỉnh miền núi phía Bắc với các tỉnh

đồng bằng Bắc bộ có vị trí quan trọng về an ninh quốc phòng. Đảng bộ,

nhân dân các dân tộc thành phố Thái Nguyên có truyền thống cách mạng,

có trình độ dân trí cao, có đội ngũ trí thức, công nhân viên chức đông đảo

trong các cơ quan, trường học, thuộc Trung ương, Tỉnh và Thành phố

đóng trên địa bàn, đây là nguồn lực to lớn đảm bảo cho sự phát triển của

Thành phố trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá đất

nước.


39

Bảng 2.3: Tình hình nhân khẩu và lao động của thành phố Thái

Nguyên năm 2004-2006.


40

Trải qua 45 năm xây dựng và trưởng thành, đặc biệt là từ khi được Thủ

tướng Chính phủ ký quyết định công nhận thành phố Thái Nguyên là đô thị

loại II vào năm 2002. Thành phố đã có bước phát triển toàn diện trên các lĩnh

vực kinh tế - xã hội và đô thị, đó là tiền đề quan trọng để Thành phố bước vào

thời kỳ phát triển mới. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, nhiệm vụ xây

dựng và phát triển Thành phố đang gặp nhiều khó khăn và thử thách.

2.1.2.1. Về xây dựng cơ bản - Quản lý đô thị, đất đai

Thành phố Thái Nguyên đã tăng cường đầu tư xây dựng để xây dựng thành

phố phát triển đúng quy hoạch của Thủ tướng Chính phủ. UBND thành phố Thái

Nguyên đã chủ động phối hợp với các ngành chức năng thực hiện đền bù giải

phóng mặt bằng để đẩy mạnh tiến độ thi công các dự án trên địa bàn do Trung

ương và Tỉnh đầu tư. Triển khai 12/15 dự án do thành phố đầu tư, trong đó có

một số công trình đã được đưa vào sử dụng như: Khu sử lý chất thải rắn, chợ

Đồng quang, Trung tâm giáo dục lao động xã hội, vườn hoa sông Cầu, quy

hoạch thiết kế khu Nam ĐH Công nghiệp, đường Bến tượng, đường Bắc Kạn,

Đài phun nước Trung tâm thành phố… Các dự án kiên cố hoá kênh mương, kiên

cố hoá trường học, nâng cấp đường giao thông nội thị được thực hiện và hoàn

thành.

Công tác quản lý đô thị, quản lý đất đai được tập trung chỉ đạo thực hiện quy

hoạch trung tâm thành phố, quy hoạch các khu dân cư, khu chức năng đô thị, vệ

sinh nước thải, rác thải .

Đến năm 2006 thực hiện quy hoạch dân cư được 189,16 ha, xét giao đất cho

657 hộ thu được gần 359 tỷ đồng, giải quyết cho 4.745 hợp đồng chuyển nhượng sử

dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 8.579 trường hợp.


41

Bảng 2.4 Cơ sở vật chất kỹ thuật


42

2.1.2.2. Về giao thông

Thành phố Thái Nguyên có một hệ thống giao thông khá hoàn chỉnh và

phân bố hợp lý giữa các đường quốc lộ - tỉnh lộ - huyện lộ và liên phường,

liên xã, toàn thành phố có 487 km đường trong đó quốc lộ 30km, tỉnh lộ 15

km, đường ô vuông thành phố có 42 km, trên 300 km đường dân sinh, đã trải

nhựa và bê tông được 187km. Đường quốc lộ 3 từ Hà Nội lên Cao Bằng qua

trung tâm thành phố là mạch giao thông quan trọng nối Thái Nguyên với các

tỉnh lận cận. Ngoài ra còn có quốc lộ lB nối thành phố Thái Nguyên với tỉnh

Lạng Sơn. Với sự kết hợp này đã tạo nên hệ thống giao thông thuận lợi tạo

điều kiên tốt cho việc giao lưu hàng hoá, phát triển kinh tế xã hội của thành

phố. Ngoài hệ thống đường bộ, thành phố còn có hệ thống đường sắt đi qua

khá thuận lợi.

Như vậy, hệ thống giao thông vận tải của Thành phố phân bố khá hợp lý,

đường giao thông tiến tới sẽ được nhựa hoá, bê tông hoá đến từng ngõ xóm.

Đó là điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp của thành phố phát triển

và cũng là điều kiện để nông sản thực phẩm của thành phố tiêu thụ xa trên thị

trường, chiếm lĩnh các thị trường trong và ngoài nước.

2.1.2.3 Về điện

Các xã, phường của Thành phố đã có điện lưới quốc gia phục vụ trực tiếp

cho sinh hoạt và cho sản xuất của người dân trên địa bàn thông qua mạng lưới

hoàn chỉnh gồm các cấp điện áp: 220KV, 110 KV, 35KV, 20KV, 1OKV,

6KV và 0,4KV.

2.1.2.4. Về thuỷ lợi

Cho đến nay thành phố có hơn 500 công trình thuỷ lợi lớn nhỏ, ngoài

nguồn nước sông Cầu cung cấp nước tưới cho các vùng phía Đông và phía

Nam của thành phố còn có sông Công cung cấp nước tưới cho các xã ở phía


43

Bắc. Song hệ thống kênh mương nội đồng từ trước không được chú trọng, đặc

biệt từ khi giao ruộng cho nông dân, chủ yếu là mương đất, khi sử dụng hệ

thống tưới tiêu bơm nước thì lượng nước tiêu hao lớn, giá thành điện lại cao

nên dễ xảy ra hiện tượng để ruộng trắng. Điều đó ảnh hưởng đến đời sống,

năng suất chất lượng lúa của nông dân. Do địa hình không bằng phẳng, không

tập trung, việc đầu tư nâng cấp các hệ thống kênh nội đồng còn gặp nhiều khó

khăn, đòi hỏi phải có sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước (Bảng 2.4)

2.1.3. Tình hình phát triển kinh tế nông thôn của thành phố Thái Nguyên

2.1.3.1. Về nông nghiệp

Tổng giá trị sản xuất nông nghiệp năm 2006 của Thành phố đạt 512.002

triệu đồng, bình quân năm 2004-2006 tăng 3,22 %. Trong đó ngành trồng trọt

chiếm 61,83%, ngành chăn nuôi chiếm 22,44%, ngành dịch vụ nông nghiệp

chiếm 13,73% (Bảng 2.5). Mặc dù diện tích đất nông nghiệp của thành phố

ngày càng bị thu hẹp do tốc độ đô thị hoá nhanh. Nhưng do được đầu tư các

giống mới và áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác sử dụng hợp lý

cho nên đã đưa sản lượng lúa lên cao.

Cùng với việc ngành trồng trọt phát triển đã thúc đẩy ngành chăn

nuôi phát triển mạnh, đảm bảo cung cấp phân bón sức kéo cho trồng trọt,

cụ thể như ngành chăn nuôi năm 2006 tăng so với năm 2004 là 5,6%,

trong đó tổng đàn trâu tăng 1,4%, đàn bò tăng 18,4%, đàn lợn tăng 0,8%,

đàn gà tăng 2,2%, đàn vịt, ngan, ngỗng tăng 5,5%.

2.1.3.2. Về công nghiệp

- Những năm vừa qua, công nghiệp được đầu tư cơ cấu lại, sự phục hồi

của công nghiệp Trung ương và sự bứt phá của công nghiệp địa phương, công

nghiệp đã đạt được tốc độ tăng trưởng khá. Giá trị sản xuất công nghiệp nông


44

Bảng 2.5 Kết quả sản xuất ngành nông nghiệp.


45

Bảng 2.6 Diện tích, năng suất, sản lươngj một số cây trồng chủ yếu ..


46

2.7 KQ SX 1 số ngành nông thôn


47

thôn trên địa bàn (theo giá cố định năm 1994) năm 2006 đạt 103.542 triệu

đồng, tốc độ tăng bình quân hàng năm 14,65% (Bảng 2.7).

- Khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tăng nhanh về số lượng doanh

nghiệp và đầu tư mở rộng sản xuất, đến nay trên địa bàn thành phố đã có trên

1000 doanh nghiệp dân doanh, do vậy giá trị sản xuất tăng tương đối cao bình

quân hàng năm tăng lên.

2.l.3.3. Về dịch vụ và thương mại

Hoạt động dịch vụ và thương mại trong những năm qua đã có bước tăng

trưởng, chất lượng phục vụ đã được nâng cao. Cơ sở hạ tầng dịch vụ - thương

mại đã được đầu tư nâng cấp từng bước, mạng lưới bưu chính viễn thông đã

được hiện đại hoá cơ bản, nhiều phương tiện thông tin hiện đại đạt tiêu chuẩn

quốc tế đã được đưa vào phục vụ, ngành dịch vụ vận tải như vận tải taxi, xe

buýt mới phát triển nhưng đã tăng nhanh về số lượng, chất lượng phục vụ

cũng được tập trung đầu tư nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển; dịch vụ ngân

hàng cũng có những đổi mới quan trọng đáp ứng đủ vốn phục vụ đầu tư phát

triển. Cơ sở hạ tầng dịch vụ thương mại đã được tăng cường đầu tư đến cuối

năm 2006 thành phố đã có 108 khách sạn, nhà nghỉ trong đó có 3 khách sạn 3

sao và một số điểm phân phối hàng hoá hiện đại ngày càng đáp ứng yêu cầu

tiêu dùng của nhân dân và khách du lịch trong và ngoài nước.

2.1.3.4. Văn hoá xã hội và an ninh quốc phòng

- Về giáo dục ngày càng được quan tâm đầu tư phát triển toàn diện về cơ

sở vật chất trường lớp và chất lượng dạy và học. Tỷ lệ các cháu vào trường

mầm non tăng, phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi, phổ cập THCS vẫn

được duy trì và giữ vững, 100% các cháu trong độ tuổi đến lớp, tỷ lệ học sinh

thi tốt nghiệp và học sinh giỏi các cấp đều tăng so với khoá học trước. Làm

tốt công tác chuẩn bị phục vụ các kỳ thi đại học, cao đẳng tổ chức trên địa


48

bàn, chuẩn bị tốt các điều kiện phục vụ hoạt động hè cho thanh, thiếu niên và

bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ quản lý và giáo viên.

Về y tế và chăm sóc sức khoẻ của nhân dân. Tổ chức thực hiện tốt các

chương trình y tế quốc gia, công tác khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế trên

địa bàn cơ bản đáp ứng được yêu cầu của nhân dân. Triển khai học tập pháp

lệnh vệ sinh an toàn thực phẩm, phối hợp tổ chức tuyên truyền, giáo dục nâng

cao y đức của người thầy thuốc. Chủ động triển khai phòng chống dịch bệnh

cho nhân dân, không để dịch bệnh lớn xây ra trên địa bàn. Tăng cường công

tác kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm, hành nghề y dược tư nhân.

- Công tác thực hiện chính sách xã hội: Đảm bảo thực hiện tốt các

chế độ chính sách cho các đối tượng được hưởng chính sách BHXH và

người có công, người tham gia kháng chiến. Thực hiện tốt chương trình

giảm nghèo, đến nay toàn thành phố chỉ còn 6,52% hộ nghèo (bảng 2.8).

Làm tốt công tác đền ơn đáp nghĩa với người có công, đảm bảo việc thực

hiện các chính sách xã hội. Thường xuyên tổ chức tư vấn, giới thiệu việc

làm, đào tạo nghề cho người lao động hàng năm, đã giải quyết việc làm

cho 6.000 người trở lên.

- Trong 3 năm qua quốc phòng được củng cố, an ninh chính trị trên địa

bàn thành phố luôn được giữ vững, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo.

2.1.4. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong quá trình phát triển

sản xuất chè của thành phố Thái Nguyên

2.1.4.1. Những thuận lợi

- Tình hình chính trị xã hội tiếp tục ổn định, thế và lực được tăng cường là

thuận lợi cốt yếu để phát triển kinh tế-xã hội trong những năm tới đồng thời với

kết quả hoàn thành các chỉ tiêu kinh tế - xã hội đã đề ra cho năm 2004 -2006, là

tiền để cho sự phát triển cao và có chất lượng hơn trong những năm tới.


49

Bảng 2.8 Tình hình giàu nghèo ở TP TN


50

Thành phố Thái Nguyên nằm ở trung tâm vùng có nhiều khoáng sản,

nguyên liệu, nông - lâm sản quí phục vụ sản xuất hàng hoá, có vị trí địa lý

kinh tế chiến lược với đầu mối giao thông trọng yếu, có cự ly đến cảng hàng

không Quốc tế Nội Bài lý tưởng, là vùng đệm giữa khu kinh tế năng động với

các tỉnh miền núi phía Bắc, đồng thời thành phố có cơ sở hạ tầng đô thị, xã

hội tương đối thuận lợi gồm: hệ thống cơ sở kinh tế, văn hoá, giáo dục, đào

tạo, y tế nghiên cứu khoa học của Trung ương và của tỉnh đóng trên địa bàn,

đặc biệt là nguồn nhân lực, trong đó có lực lượng trí thức có trình độ, nhiệt

huyết và đông đảo tầng lớp nhân dân có trí thức cao, tài chính dồi dào và bề

dày kinh nghiệm phong phú để phát triển kinh tế - xã hội; được Chính phủ

công nhận là Đô thị loại II đã mở ra nhiều cơ hội sẽ được tiếp cận với nguồn

đầu tư trực tiếp từ Trung ương hỗ trợ thành phố phát triển.

Năm 2006 nước ta tham gia vào thị trường chung ASEAN và trở thành

thành viên chính thức của tổ chức thương mại thế giới (WTO), tạo điều kiện

thuận lợi để chúng ta xuất khẩu chè thâm nhập thị trường Quốc tế nhất là thị

trường có tiềm năng như Mỹ, Nhật, EU. . . Chúng ta sẽ được tham gia sâu

rộng hơn vào quá trình phân công lao động, phân chia thị trường trong khu

vực và hợp tác kinh tế, sẽ tạo ra sức hấp dẫn hơn đối với đầu tư nước ngoài

vào Việt Nam và ngược lại chúng ta sẽ phải cạnh tranh gay gắt hơn ngay

trong thị trường nội địa, trong khi còn yếu về tài chính, năng lực kỹ thuật,

hiểu biết về thị trường Quốc tế.

- Phát huy tiềm năng, lợi thế về vị trí địa lý kinh tế, hệ thống kết cấu hạ

tầng và các nguồn lực, đẩy nhanh tốc độ Công nghiệp hoá - hiện đại hoá - đô

thị hoá phát triển mạnh kinh tế - xã hội một cách hiệu quả và bền vững, đưa

thành phố Thái Nguyên trở thành một đô thị giàu, đẹp, văn minh và hiện đại.


51

2.1.4.2. Những khó khăn

- Kinh tế đã có bước phát triển nhưng chưa tương xứng với tiềm năng

của Thành phố, tốc độ tăng trưởng của Thành phố tuy cao, nhưng do xuất

phát điểm thấp nên tình hình kinh tế - xã hội vẫn còn gặp khó khăn, nguồn

vốn đầu tư hàng năm được cân đối từ ngân sách Thành phố vẫn chưa đáp ứng

được yêu cầu đầu tư phát triển và chủ yếu dựa vào nguồn thu cấp quyền sử

đụng đất.

- Cơ sở hạ tầng được đầu tư nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển

kinh tế. Tiến độ bồi thường giải phóng mặt bằng chậm, công tác qui hoạch đô

thị chưa theo kịp tốc độ phát triển.

- Các cơ sở kinh doanh chậm đầu tư thiết bị công nghệ, năng suất chất

lượng sản phẩm chưa cao, sản phẩm kém sức cạnh tranh, hiệu quả sản xuất

kinh doanh thấp là một trong những yếu tố làm hạn chế đến khả năng tăng

trưởng kinh tế, đặc biệt ảnh hưởng tới phát triển sản xuất chè.

- Do tốc độ đô thị hoá kèm theo dân số ngày càng tăng, tình trạng thiếu

việc làm, chất lượng nguồn nhân lực còn thấp: số lượng, chất lượng lao động

kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu; do thiếu vốn đầu tư cơ sở hạ tầng đô thị nên

tình trạng ô nhiễm nguồn nước, ứ đọng chất thải, ô nhiễm môi trường các dịch

vụ cơ bản về giáo dục, y tế hiện còn bất cập, tệ nạn xã hội chưa được ngăn

chặn triệt để đang là những vấn đề bức xúc.

- Sự tăng lên của dân cư đô thị gây sức ép đối với chính quyền thành

phố về việc đảm bảo các nhu cầu thiết yếu, hạ tầng đô thị, vệ sinh môi

trường, giải quyết việc làm, xoá đói giảm nghèo, tệ nạn xã hội, cần phải tập

trung cả sức và lực để giải quyết, ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển và

tăng trưởng kinh tế.


52

2.2. Tình hình phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên.

2.2.1. Diện tích và cơ cấu giống

* Về diện tích

Chè của thành phố được trồng trên 14 xã, phường tổng diện tích chè của

thành phố đạt được 1.071,46 ha, có 5.762 hộ tham gia trồng chè, trong đó có

68,2% số hộ thu nhập chính từ cây chè cho thấy hiệu quả kinh tế và sự phát

triển bền vững của cây chè trên địa bàn thành phố. Diện tích chè của thành

phố liên tục được mở rộng và tăng nhanh qua các năm, đến năm 2006 là

1.071,46 ha, trong đó chè thu hoạch (kinh doanh) là 846,08 ha, chè trồng mới

là 17,69ha, chè trồng cành là 168,66 ha. Thành phố đã hình thành vùng

chuyên canh chè với các xã trọng điểm như: Tân Cương, Phúc Xuân, Phúc

Trìu,Thịnh Đức, Quyết Thắng (bảng 2.9).

* Về cơ cấu giống

Giống chè trung du được trồng từ hạt là 903,09 ha/1.071,46 ha chiếm

84%. Giống chè giống mới được trồng bằng cành giâm là

168,37ha/1.071,46ha chiếm 16%. (chè LDPI là: 90,18 ha, chè TRI777 là:

66,93ha, giống chè nhập nội là 11,26 ha)

- Các giống chè mới được trồng chủ yếu là giống dùng để chế biến chè

xanh, đạt tiêu chuẩn ngành đã được Bộ NN& PTNT công nhận là giống quốc

gia và được thị trường chấp nhận giá cao và ổn định (Bảng 2.9)

2.2.2. Sản xuất chè nguyên liệu

- Từ khi thực hiện đề án chè của tỉnh tập trung chỉ đạo công tác thâm

canh chè, tăng cường hai cán bộ khuyến nông chuyên chè, cùng với sự hỗ trợ

kinh phí tổ chức đào tạo kiến thức cho nông dân, xây dựng các mô hình thâm

canh hướng dẫn cho nông dân cách thức sản xuất. Do vậy năng suất, sản


53

Bảng 2.9: Diện tích chè trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên năm 2006

TT

Xã/ Phƣờng Số hộ trồng

chè(hộ)

Tổng diện

tích(ha)

Trong tổng số(ha) DT chè

trồng

mới(ha)

DT chè

thu

hoạch(ha)

DT chè

trồng

cành(ha)

A B 1 2 3 4 5

Tổng cộng 5.762 1071,46 17,69 846,08 168,66

1 Xã Phúc Hà 240 24,9 - 20,46 0,21

2 Xã Phúc Xuân 1046 279,72 3,92 233,29 50,71

3 Xã Quyết Thắng 584 73,84 0,51 57,88 10,87

4 Xã Phúc Trìu 1.175 227,27 4,75 173,03 48,85

5 Xã Thịnh Đức 1170 154,14 0,57 121,73 6,96

6 Xã Tân Cương 1173 277,97 7,94 218,25 48,83

7 Xã Tích Lương 85 11,54 - 6,06 0,326

8 Xã Lương Sơn 113 8,15 - 3,34 1,404

9 Phường Trung Thành 2 0,05 - 0,05 -

10 Phường Phú Xá 6 0,26 - 0,12 -

11 Phường Tân Lập 22 2,73 - 2,12 0,07

12 Phường Quan Triều 43 1,37 - 1,33 -

13 Phường Tân Long 16 1.82 - 1,82 -

14 Phường Thịnh Đán 87 7,7 - 6,6 0,52

Nguồn: Phòng Thống kê thành phố Thái Nguyên


54

Bảng 2.10: Diện tích, năng suất sản lƣợng chè kinh doanh

trên địa bàn Thành phố Thái Nguyên

TT Đơn vị Diện tích

(ha)

Năng suất

(tạ/ha)

Sản lƣợng

(tạ/ha)

Tổng số

846,08 100,19 8476,55

1 Xã Phúc Hà 20,46 59,31 121,35

2 Xã Phúc Xuân 233,29 100,05 2334,07

3 Xã Quyết Thắng 57,88 98,52 570,23

4 Xã Phúc Trìu 173,03 101,5 1756,25

5 Xã Thịnh Đức 121,73 99,02 1205,37

6 Xã Tân Cương 218,25 108,23 2362,12

7 Xã Tích Lương 6,06 59,31 35,94

8 Xã Lương Sơn 3,34 59,31 19,81

9

Phường Trung

Thành 0,05 59,31 0,3

10 Phường Phú Xá 0,12 59,31 0,71

11 Phường Tân Lập 2,12 59,31 12,57

12 Phường Quan Triều 1,33 59,31 7,89

13 Phường Tân Long 1,82 59,31 10,79

14 Phường Thịnh Đán 6,6 59,31 39,14

Nguồn số liệu: Phòng thống kê thành phố Thái Nguyên


55

Bảng 2.11: Chi phí sản xuất trên 1 ha chè kinh doanh

TT Danh mục Đơn

vị

Khối

lƣợng

Đơn giá

(đồng)

Thành

tiền

I. Vật tƣ

1 Phân chuồng Tấn 30 50 000 1 500 000

2 - Phân NPK (12:5:10) Kg 2000 3 300 6 600 000

3

- Khô dầu hoặc nguyên liệu tủ

gốc (Bón 1 lần vào năm thứ 3) Kg 5000 1 690 8 450 000

4 - Thuốc sâu Kg 12 5 630 67 560

5

- Thiết bị nước tưới (máy bơm

nước công suất nhỏ) Kg 1 80 000 80 000

6 - Bình phun thuốc sâu Chiếc 3 100 000 300 000

7 - Dụng cụ cuốc, xẻng Chiếc 5 14 500 72 500

8 - Điện năng bơm nước tưới Kw/h 500 650 325 000

II. Công lao động Công 506

1 Công lao động phổ thông Công 476 25 000 11 900 000

- Cày bừa ải qua đông Công 16 25 000 400 000

- Bón phân chuồng Công 40 25 000 1 000 000

- Làm sạch cỏ quanh năm Công 120 25 000 3 000 000

- Phun thuốc sâu 12 lần/năm Công 60 25 000 1 500 000

- Bón phân vô cơ 4 lần /năm Công 20 25 000 500 000

- Bón phân dầu hoặc tủ gốc Công 20 25 000 500 000

- Đốn vệ sinh mặt tán 2 lần Công 50 25 000 1 250 000

- Hái tạo tán nuôi cành Công 40 25 000 1 000 000

- Cắt, vận chuyển, bảo quản

cành chè giống Công 80 25 000 2 000 000

- Tưới nước Công 30 25 000 750 000

2 Công kỹ thuật Công 30 30 000 900 000

Tổng cộng 42 095 060

Nguồn số liệu: Trạm khuyến nông Thành phố


56

Bảng 2.12


57

lượng chè không ngừng được tăng lên, đặc biệt là chương trình cải tạo cao

sản, đã góp phần tăng sản lượng chè thành phố bình quân năm đạt 28,8%.

(Bảng 2.13)

Sản lượng chè búp tươi tăng 2091,1 tấn, tăng bình quân 418,22 tấn/năm

= 28,8%/năm.

* Diện tích năng suất sản lượng chè năm 2006 của các phường xã

- Diện tích chè kinh doanh: 846,08 ha. Năng suất thực thu: 100tạ/ha.

- Sản lượng búp tươi: 8.476 tấn.

* Một số hạn chế và nguyên nhân:

- Quy mô sản xuất các hộ còn nhỏ lẻ manh mún bình quân : 2-10 sào/hộ.

- Vùng chè chưa được quy hoạch và thiết kế đúng kỹ thuật.

- Việc thực hiện quy trình kỹ thuật và tiêu chuẩn ngành trong sản xuất

chè thực hiện chưa nghiêm túc. Đặc biệt là việc sử dụng phân hoá học, thuốc

BVTV còn lạm dụng dẫn đến chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm không cao,

ảnh hưởng môi trường.

- Diện tích, năng suất, chất lượng chè có được cải thiện tuy nhiên độ an

toàn sản phẩm chưa đạt mức chuẩn do bộ y tế quy định.

- Chưa xây dựng được tiêu chuẩn chất lượng chè và thương hiệu chè cho

vùng chè thành phố Thái Nguyên.

2.2.3. Về kỹ thuật thâm canh

Áp dụng quy trình và tài liệu kỹ thuật do Bộ NN&PTNT, Sở NN&PTNT Thái

Nguyên ban hành, kết hợp với kinh nghiệm sản xuất truyền thống, tập quán canh tác, tuy

nhiên hiện nay còn một số hộ nông dân sản xuất chè sử dụng phân bón không cân đối

lạm dụng quá nhiều thuốc bảo vệ thực vật phun thuốc trừ sâu theo định kỳ.


58

Bảng 2.13 : Diện tích, năng suất, sản lƣợng chè qua các năm 2004-2006

TT Năm

Chỉ tiêu

Đơn vị

tính 2004 2005 2006

1 Diện tích

chè kinh

doanh

Ha 812 830,0 846,08

2 Năng suất Tạ/ha 70 75 80

3 Sản lƣợng

Trong đó

- Diện tích

chè cao sản

- Năng suất

- Sản lượng

Tấn 5684 6225,0 6768,6

Ha

400 500 600

Tạ/ha

80

85

90

Tấn

3200

4250

5400

Nguồn: Phòng Thống kê thành phố Thái Nguyên

2.2.4. Về kỹ thuật chế biến và tiêu thụ sản phẩm

Đến năm 2005 toàn thành phố có trên 5.000 cơ sở chế biến thủ công

bán cơ giới, quy mô hộ gia đình với phương pháp sao tay quay lăn, công suất

5 – 10 kg/mẻ, vò bằng cối vò thủ công hoặc có gắn mô tơ điện, hiện nay

100% sản phẩm nguyên liệu tươi được chế biến tại chỗ. Trong đó:

+ Chế biến: Tôn sao quay lăn kết hợp vò thủ công: 2.987 hộ, chiếm 51,83%.

+ Chế biến bằng máy: Tôn xao quay lăn + máy vò có gắn mô tơ điện:

2.775 hộ, chiếm 48,17% (Bảng 2.14)

* Một số hạn chế trong công tác chế biến :


59

- Hiện tại 100% công cụ chế biến thủ công, bán cơ giới,công suất chế

biến thấp do vậy chất lượng sản phẩm không đều, hiệu quả lao động thấp.

- Công nghệ chế biến chủ yếu dựa vào phương thức thủ công, nhỏ lẻ do

vậy vai trò chế biến mang tính giầu kinh nghiệm là chính, không theo quy

trình chế biến thống nhất, chất lượng chè không đồng đều.

- Trên địa bàn hiện nay có một doanh nghiệp chế biến chè (Hoàng Bình)

nhưng chủ yếu thu mua nguyên liệu thô ngoài địa bàn thành phố rồi tái chế

phối trộn đóng gói để xuất khẩu với nhãn mác chè Tân Cương.

Chè là sản phẩm hàng hoá nên việc chế biến có vai trò hết sức quan

trọng. Nhà nước đã có nhiều chính sách đầu tư khuyến khích cho sản xuất chè

nhưng trong khâu chế biến ít được quan tâm. Hầu hết, các hộ trồng chè chế

biến thủ công, nhỏ lẻ khó quản lý, kỹ thuật không đồng đều nên việc giữ gìn

và quảng bá thương hiệu chè Thái Nguyên rất khó khăn. Sản phẩm chè chủ

yếu được tiêu thụ trên địa bàn thành phố dưới dạng chè khô qua sơ chế, các

hộ tự do bán ở các chợ và bán tại nhà.

Cây chè cho thu hoạch quanh năm, chất lượng sản phẩm ảnh hưởng rất lớn

đến giá cả nên có sự chênh lệch giữa các vùng, các hộ được đầu kỹ thuật chế biến

thì giá bán sản phẩm cao hơn.

Thành phố có chủ trương đối với công tác chế biến và tiêu thụ sản phẩm trên

địa bàn trong những năm tới phải đi theo hướng: đa dạng hoá hình thái sản phẩm,

hình thức và thị trường tiêu thụ. Đối với vùng chè truyền thống chất lượng chè

mang tính đặc trưng riêng biệt theo hướng sản xuất chè an toàn, chè sạch tiến tới

sản xuất chè hữu cơ.


60

Bảng 2.14 : Hình thức chế biến chè của thành phố

TT Xã/Phƣờng Tổng số

hộ

Chia theo hình thức sao sấy chè

Thủ

công

Cơ cấu

(%)

Bằng

máy

Cơ cấu

(%)

Tổng cộng 5.762 2.987 51,83 2.775 48,17

1 Xã Phức Hà 240 187 77,87 53 22,13

2 Xã Phúc Xuân 1046 546 52,20 500 47,80

3 Xã Quyết Thắng 584 525 89,90 59 10,10

4 Xã Phúc Trìu 1175 178 15,15 997 84,85

5 Xã Thịnh Đức 1170 1052 89,92 118 10,08

6 Xã Tân Cương 1173 218 18,58 955 81,42

7 Xã Tích Lương 85 57 67,50 28 32,5

8 Xã Lương Sơn 113 76 67,50 37 32,5

9 Phường Tr. Thành 2 2 100,0 - -

10 Phường Phú Xá 6 6 100,0 - -

11 Phường Tân Lập 22 15 67,50 7 32,5

12 Phường Q. Triều 43 33 77,87 10 22,13

13 Phường Tân Long 16 12 77,87 4 22,13

14 Phường T. Đán 87 78 89,89 9 10,11

Nguồn: Phòng thống kê thành phố Thái Nguyên


61

2.2.5. Về chuyển giao tiến bộ kỹ thuật

Từ năm 2004-2006 đã tổ chức chuyển giao tiến bộ kỹ thuật và đào tạo nông

dân được 172 lớp cho 6.820 lượt người. Kết quả đã nâng cao nhận thức của người

làm chè trong việc nhân giống, trồng, chăm sóc, BVTV, thu hái và chế biến do

vậy diện tích, năng suất, sản lượng chè không ngừng được nâng lên.

Từ năm 2004 có 100% chè giống mới được trồng bằng phương pháp giâm

cành, xây dựng 13 mô hình trình diễn kỹ thuật về trồng mới, thâm canh tăng

năng suất, sản xuất chè an toàn chất lượng cao. Các mô hình đã được tổng kết

rút kinh nghiệm và đang được nhân ra diện rộng. (bảng 2.15).

Chuyển giao kỹ thuật sản xuất cho 13 vườn ươm chè giống và sản xuất

được 4,58 triệu cây giống đảm bảo tiêu chuẩn, giảm chi phí đầu tư, hạ giá

thành, đáp ứng yêu cầu cho người sản xuất. Hàng năm phối hợp với Sở

NN&PTNT tổ chức nghiệm thu và cấp chứng chỉ tiêu chuẩn xuất vườn cho

các chủ vườn ươm giống chè theo tiêu chuẩn của ngành.

Thành phố đã ứng dụng thực nghiệm trồng 7 giống chè mới đảm bảo tiêu

chuẩn chè xanh đặc sản được thị trường chấp nhận với giá bán cao hơn giá

chè trung du truyền thống từ 30-50%, người trồng chè giống mới đã có thu

nhập cao và đang có xu hướng mở rộng diện tích chè giống mới.

2.2.6. Về tiêu thụ chè

Kết quả điều tra thị trường tiêu thụ và các hình thức bán chè năm 2004-2006 :

- Bán cho tư thương tại nhà, tại các chợ địa phương thông qua các tư

thương là 5.188 hộ, chiếm 98,6%.

- Bán cho các HTX trên địa bàn có 67 hộ, chiếm 1,16%.

- Bán cho doanh nghiệp trên địa bàn (Hoàng Bình) có 14 hộ, chiếm 0,24%

* Hình thái tiêu thụ sản phẩm


62

Bảng 2.15 : Kết quả chuyển giao khoa học kỹ thuật giai đoạn 2004-2006

trên địa bàn thành phố Thái nguyên

Nội dung ĐVT Năm 2004-2006

Tổng 2004 2005 2006

1. Tổng số lớp tập huấn lớp 35 45 30 110

- Tập huấn kỹ thuật lớp 32 45 30 107

- Số người tham gia người 1.240 1.240 1.550 4.030

- Tập huấn IPM lớp 3 3

- Số người tham gia người 90 90

2. Mô hình trình diễn Mô hình 3 3 1 7

- Giống mới Mô hình 1 1 2

- Thâm canh tập trung Mô hình 2 2 1 5

- Cải tạo chè Mô hình

Nguồn: Phòng Nông nghiệp & PTNT thành phố Thái Nguyên

- Bán nguyên liệu chè tươi có 28 hộ, chiếm 0,48%.

- Bán chè đã qua chế biến (khô) có 5.690 hộ, chiếm 98,76%.

- Bán cả tươi và khô có 44 hộ, chiếm 0,76%.

Kết quả trên cho thấy các sản phẩm chè thành phố Thái Nguyên chủ yếu

là tiêu thụ nội tiêu tại địa bàn thông qua tư thương thu mua tại nhà, tại các chợ

địa phương, với giá bán trong năm giao động từ 20.000-60.000đ/kg chè búp

khô tuỳ từng thời điểm, cá biệt từ 100- 200.000đ/kg (Bảng 2.16)

* Một số tồn tại cần khắc phục trong tiêu thụ chè.

Nông dân vùng chè chưa được trang bị kiến thức về thị trường và kỹ năng

bán hàng có hiệu quả, chưa xây dựng được tiêu chuẩn chất lượng chè tại địa

phương, chưa xâydựng được hệ thống giám sát nội bộ cho vùng chè an toàn nên

có những mẫu chè đưa đi phân tích không đủ tiêu chuẩn xuất bán ra thị trường;


63

Sản phẩm chè đặc sản truyền thống và chè xanh có chất lượng cao, nhưng chưa có

thương hiệu; chưa có hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm chè.

Sản phẩm chè tiêu thụ nội tiêu là chính chiếm trên 98% chủ yếu là chè rời, hàm

lượng chế biến thấp không có bao bì mẫu mã cho các sản phẩm.

2.2.7. Công tác phát triển HTX chè

Từ năm 2004, được sự giúp đỡ của tổ chức CECI (Canađa). Thành phố

đã thành lập được 4 HTX chè với 150 xã viên duy trì hoạt động, có sự giúp đỡ

phối hợp của Sở Nông nghiệp và PTNT, Chi cục BVTV tỉnh, phòng Nông

nghiệp và PTNT thành phố, đã giúp xây dựng kế hoạch hoạt động, chuyển

giao tiến bộ kỹ thuật, đào tạo nghiệp vụ kế toán và chủ nhiệm HTX, tổ chức

tham quan học tập trong và ngoài nước, hỗ trợ điểm giới thiệu quảng bá sản

phẩm. Tuy nhiên do nguồn lực cán bộ ban chủ nhiệm có nhiều hạn chế do vậy

hiện nay chỉ còn 1 HTX hoạt động có hiệu quả sản xuất kinh doanh có lãi đó

là: HTX chè Tân Hương Phúc Xuân, hàng năm tổ chức sản xuất và tiêu thụ 30

tấn sản phẩm, doanh thu đạt 200 triệu đồng hiện nay HTX đã có lô gô sản

phẩm với mẫu mã bao bì phù hợp với thị hiếu khách hàng đang tạo niềm tin

cho khách hàng trong và ngoài tỉnh, tuy nhiên quy mô HTX còn nhỏ lẻ, manh

mún chưa đáp ứng yêu cầu thực tế của địa phương cũng như chưa xứng tầm

với vùng chè Thành phố.

2.2.8. Chính sách khuyến nông

UBND tỉnh có Quyết định số 290/QĐ-UBND ngày 12/2/2003 UBND

tỉnh V/v phê duyệt kế hoạch sản xuất chế biến chè; Quyết định số 295/QĐ-

UB ngày 19/2/2003 của UBND tỉnh V/v Phê duyệt thực hiện tiêu thụ chè

năm 2003 của UBND tỉnh; Quyết định 270/QĐ-UB ngày 21/02/2005 UBND

tỉnh V/v Giao chỉ tiêu hướng dẫn trồng mới chè và cây ăn quả tỉnh Thái


64

Bảng 2.16 Tiêu thụ san pham

.


65

Nguyên năm 2005 và Quyết định số 520/QĐ-UBND ngày 28/3/2006 của

UBND tỉnh Quyết định phê duyệt đề án phát triển chè giai đoạn 2006-2010.

Xắp xếp 2 cán bộ khuyến nông cây chè làm việc tại địa bàn thành phố từ

tháng 8/2001, lương và chế độ do tỉnh chi trả.

Tổng diện tích trồng chè giống mới được tỉnh trợ giá là 85,6 ha từ nguồn

kinh phí sự nghiệp nông nghiệp của tỉnh với tổng kinh phí được trợ giá 191,89

triệu đồng.

- Hỗ trợ kinh phí cho công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật như tập

huấn, xây dựng các mô hình trình diễn kỹ thuật.

2.2.9. Thực hiện chính sách về đất đai

Thành phố đã tạo điều kiện để thực hiện việc giao đất và cấp giấy chứng

nhận quyền sử dụng đất cho người trồng chè, khuyến khích phát triển sản xuất

chế biến chè tập trung. Chuyển đổi đất vườn tạp sang đất trồng chè thực hiện miễn

thuế đất nông nghiệp theo chính sách hiện hành.

2.3. Đánh giá chung tình hình phát triển sản xuất chè ở Thành phố Thái

Nguyên

2.3.1. Những mặt đạt được

- Nhận thức của người trồng chè đã được nâng lên, năng suất chất lượng

chè được cải thiện, cây chè đã giữ được vị trí số một của kinh tế vườn đồi và

là thu nhập chính của người làm chè.

- Việc đầu tư phát triển cây chè đã góp phần chuyển dich cơ cấu kinh tế

nông nghiệp nông thôn, nâng cao thu nhập và làm giàu chính đáng cho 5.762

hộ dân làm chè.

- Việc chuyển đổi cơ cấu đưa giống chè mới vào địa bàn thành phố đạt bình

quân 42,09 ha/ năm, cơ cấu giống mới đạt khoảng 16% tổng diện tích chè.


66

- Đội ngũ cán bộ kỹ thuật ngành chè được nâng cao trình độ chuyên môn

nghiệp vụ, trình độ sản xuất của nông dân được nâng lên (tiếp cận công nghệ

nhân giống bằng phương pháp giâm cành, kỹ thuật thâm canh chè an toàn) tạo

ra sản phẩm chè phong phú: chè đặc sản truyền thống, chè xanh chất lượng

cao (chè giống mới).

- Việc đưa giống chè mới vào sản xuất đã góp phần tăng giá trị thu nhập/

đơn vị diện tích đạt doanh thu từ 30-40 triệu đồng/ha/ năm.

2.3.2. Những mặt còn hạn chế

- Công tác phục hồi giống chè trung du truyền thống triển khai nhưng kết

quả còn nhiều hạn chế do nhận thức của nông dân chưa đánh giá đúng chất

lượng đặc sản của vùng sinh thái tự nhiên mà thiên nhiên ưu đãi, hơn nữa

Thành phố chưa có cơ chế chính sách mạnh để triển khai phục tráng giống

chè truyền thống.

- Quy hoạch vùng chè chưa cụ thể, rõ ràng, từ công tác giống và các biện

pháp kĩ thuật đến việc cơ giới hoá, đa dạng hoá sản phẩm. Công nghệ sản

xuất (canh tác, chế biến, bao gói....) còn lạc hậu manh mún.

- Chưa hình thành hệ thống quản lý chất lượng, đặc biệt là sản phẩm chè an

toàn. Chưa tạo được khối lượng sản phẩm lớn để thúc đẩy hình thành thương hiệu

chè vùng chè đặc sản.

- Chính sách của tỉnh Thái Nguyên trong việc hỗ trợ sản xuất chè chưa đáp ứng

được yêu cầu thực tiễn về tiến độ sản xuất.

2.3.3. Nguyên nhân ảnh hưởng đến phát triển sản xuất chè ở thành phố

Thái Nguyên

- Chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, các doanh nghiệp chế

biến tiêu thụ và người làm chè.


67

- Việc áp dụng các giải pháp khoa học công nghệ tiên tiến từ sản xuất

chế biến chưa xây dựng thành dự án để triển khai, mới chỉ thực hiện được

theo mô hình.

- Chưa đầu tư cho công tác khảo sát, tiếp thị, quảng bá sản phẩm hàng

hoá chè

- Hệ thống chợ nông thôn điểm thu mua hàng còn tự phát, chưa quy

hoạch thành điểm tập trung.

- Chưa phân định rõ được cơ quan thực hiện quản lý chất lượng chè

- Thể chế trong quản lý ngành chè còn nhiều bất cập, chưa hiệu quả. Thủ

tục trình duyệt cơ chế chính sách chồng chéo chưa đồng bộ và triển khai thực

hiện còn chậm.


68

Bảng 2.17 Kết quả và hiệu quả sản xuất chè của thành phố Thái Nguyên.


69

CHƢƠNG 3

ĐỊNH HƢỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM PHÁT

TRIỂN SẢN XUẤT CHÈ Ở THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

3.1. Những quan điểm, căn cứ về phát triển sản xuất chè ở thành phố

Thái Nguyên

3.1.1. Những quan điểm về phát triển sản xuất chè ở Thành phố Thái Nguyên

Phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên gắn liền với việc nâng

cao chất lượng chè của các nông hộ. Các hợp tác xã, các doanh nghiệp sản

xuất và chế biến chè cần trú trọng phát triển đồng bộ về sản xuất, chế biến và

tiêu thụ chè ở Thành phố Thái Nguyên. Đầu tư và áp dụng khoa học công

nghệ tiên tiến, tăng diện tích trồng mới và mở rộng đầu tư thâm canh phát

triển cây chè trên cơ sở cân bằng sinh thái, phát triển nông nghiệp bền vững,

đem lại hiệu quả kinh tế. Chú trọng phát triển thị trường trong và ngoài nước.

Đổi mới công nghệ chế biến chè, sản xuất ra những sản phẩm chè chất lượng

cao, thường xuyên cải tiến hoàn thiện sản phẩm chè đảm bảo chất lượng.

3.1.2. Những căn cứ

Những dự báo và tính toán các cân đối lớn trong phát triển sản xuất chè

ở thành phố Thái Nguyên dựa vào các căn cứ chủ yếu sau:

Pháp lệnh giống cây trồng đã được công bố của Chủ tịch nước số

03/2004/L-CTL ngày 05/4/2004.

Quyết định số 278/2005/QĐ-TTg ngày 02/11/2005 của Thủ tướng

Chính phủ về việc phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Thái

Nguyên, tỉnh Thái Nguyên đến năm 2020.


70

Nghị quyết số 02 của thường vụ Tỉnh uỷ Thái Nguyên về xây dựng và

phát triển thành phố giai đoạn 2006 – 2010.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố Thái Nguyên lần thứ XV.

Nghị quyết số 01 ngày 26/12/2005 của BCH Đảng bộ Thành phố về

chương trình công tác toàn khoá XV.

Quyết định số 520/QĐ-UBND ngày 28/3/2006 của UBND tỉnh Thái

nguyên về việc thực hiện đề án phát triển chè tỉnh Thái nguyên.


nguyên về việc phê duyệt kế hoạch phát triển chè năm 2006.

Căn cứ vào khả năng khai thác tốt hơn các nguồn lực ở thành phố như:

đất đai, lao động, nguồn tài nguyên và lợi thế của thành phố.

Căn cứ vào kế hoạch phát triển sản xuất chè đến năm 2010 và nhiệm vụ

những năm tiếp theo. Căn cứ vào vốn đầu tư và vốn của người dân.

Căn cứ vào khả năng phát triển của khoa học công nghệ, khả năng đưa

các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trong sản xuất kinh doanh và chế biến chè.

Căn cứ vào dự báo thị trường tiêu thụ sản phẩm trong, ngoài nước và

thành phố Thái Nguyên trong những năm tiếp theo.

3.2. Định hƣớng, mục tiêu phát triển sản xuất chè TPTN đến năm 2010

3.2.1 Định hướng phát triển sản xuất chè

Chè là đặc sản của nông nghiệp thành phố Thái Nguyên là cây trồng có

vị trí số một của kinh tế vườn đồi vùng chè do vậy cần tập trung mọi nguồn

lực để khai thác có hiệu quả và bền vững. Phát huy tiểm năng và lợi thế của

cây chè trên cơ sở phát triển đồng bộ sản xuất - chế biến - tiêu thụ gắn với

việc áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến đa dạng hoá sản phẩm đảm bảo


71

chất lượng chè an toàn., khôi phục danh trà và xây dựng thương hiệu cho chè

thành phố

3.2.2 . Mục tiêu phát triển sản xuất chè

3.2.2.1. Mục tiêu chung

Sản xuất chế biến tiêu thụ chè giai đoạn 2007 - 2010 tăng hiệu quả kinh

tế trên đơn vị diện tích, giải quyết việc làm cho hơn 6.000 lao động tại chỗ,

giải quyết vấn đề môi trường đồng thời tạo ra vùng nguyên liệu chè đặc sản

an toàn để củng cố cho uy tín, thương hiệu chè Thái Nguyên, đặc biệt là chè

đặc sản Tân Cương.

Phát huy và bảo tồn lợi thế mà thiên nhiên ưu đãi về khí hậu, đất đai và

kinh nghiệm truyền thống lâu đời của người làm chè tạo ra hương vị đặc

trưng của chè mà chỉ có ở vùng chè Tân Cương.

3.2.2.2. Mục tiêu cụ thể

Trên cơ sở khai thác mọi nguồn lực, mọi cơ hội và lợi thế. Phấn đấu đến năm

2010 diện tích chè toàn thành phố là 1.300,46ha, trong đó:

- Có 753,09 ha là diện tích chè Trung du (có 700 ha chè kinh doanh sản

xuất nguyên liệu chè xanh đặc sản truyền thống năng suất 90tạ/ha, sản lượng

chè búp tươi đạt 6.300 tấn)

- Có 547,37 ha chè giống mới (có 400 ha chè kinh doanh sản xuất

nguyên liệu chè xanh cao cấp với năng suất bình quân 100 tạ/ha, sản lượng

4.000 tấn).

- Sản lượng chè búp tươi toàn thành phố đạt 10.300 tấn.

- Mở rộng thị trường tiêu thụ chè ổn định, bền vững với 95% thị phần là

nội tiêu và 5% cho xuất khẩu.


72

- Gía trị thu nhập bình quân đạt 60 triệu đồng/ha /năm

- Phấn đấu đến năm 2010 thành phố sẽ trồng mới 229 ha, trồng lại 150ha.

3.3. Những giải pháp chủ yếu nhằm phát triển sản xuất chè ở thành phố

Thái Nguyên

3.3.1 Quy hoạch vùng sản xuất chè

Để phát triển sản xuất chè, các cơ quan chức năng cần phải có quy hoạch

và xác định rõ vùng phát triển sản xuất chè. Từ đó có những chính sách cụ thể

về tổ chức, quản lý sản xuất cũng như các chính sách về hỗ trợ đầu tư phát

triển sản xuất theo hướng chuyên môn hoá. Phải xác định rõ chiến lược phát

triển sản xuất chè có chất lượng cao theo quy hoạch của Thành phố Thái

Nguyên. Tăng giá trị sản phẩm chè trên 1 ha chè bằng cách tăng nhanh về

chất lượng và từ đó tăng giá bán chứ không chỉ chú trọng đến tăng năng suất

chè ở Thành phố Thái Nguyên

Điều tra xác định diện tích đất trồng mới chè, trồng thay thế, cải tạo chè.

Chuyển đổi đất không chủ động nước, gò đồi soi bãi đủ điều kiện chuyển

sang trồng chè. Thiết kế kỹ thuật để từng bước cơ khí hoá ngành chè.

3.3.2. Cơ cấu giống và kế hoạch mở rộng diện tích, năng suất chất lượng

chè và sản xuất chè nguyên liệu

Ứng dụng đưa tiến bộ kỹ thuật về giống mới năng suất cao chất lượng tốt

và đa dạng hoá sản phẩm. Trong đó bộ giống cho trồng mới và trồng thay thế

là: LDP1, TRI777, các giống nhập nội: 229 ha bằng 94 %, giống chè trung

du phục tráng: 20 ha bằng 6 %.

Đến năm 2010 diện tích sản xuất chè có cơ cấu giống chè mới đạt 547,37 ha

bằng 42% tổng diện tích, giống chè trung du 753,09 ha bằng 58% diện tích.

Kế hoạch trồng mới chè năm 2007 - 2010 (Bảng 3.1 ; 3.2)


73

Tuyển chọn phục tráng giống chè trung du truyền thống (trồng bằng

phương pháp giâm cành) diện tích trồng: 20 ha tại xã Tân Cương.

Kế hoạch diện tích chè đến năm 2010 (Bảng 3.3)

Hỗ trợ công tác chỉ đạo chè cao sản với mức 70.000đ/Ha trong đó chi hỗ

trợ cho công tác chỉ đạo của ban chỉ đạo địa phương với mức 40.000đ/Ha,

công tác chỉ đạo của thành phố, quản lí kiểm tra nghiệm thu, chỉ đạo với mức

30.000đ/ha

Bảng 3.1: Dự kiến trồng mới chè 2007 – 2010

Đơn vị tính : ha

TT Đơn vị 2007 2008 2009 2010 Tổng cộng

1 Tân Cương 8 8 9 9 34

2 Phúc Xuân 8 9 9 9 43

3 Phúc Trìu 10 10 9 9 50

4 Thịnh Đức 8 8 8 8 40

5 Quyết Thắng 7 7 8 8 35

6 Phúc Hà 4 4 5 5 20

Tổng cộng 45 46 48 48 229


74

Bảng 3.2 : Dự kiến trồng phục hồi chè 2007 - 2010

Đơn vị tính: ha

TT Đơn vị 2007 2008 2009 2010 Tổng

cộng

1 Tân Cương 8 8 6 6 28

2 Phúc Xuân 8 9 7 7 31

3 Phúc Trìu 10 9 7 7 33

4 Thịnh Đức 2 2 3 3 10

5 Quyết Thắng 2 2 2 2 8

6 Phúc Hà - - - - -

Tổng cộng 30 30 25 25 110

Bảng 3.3: Dự kiến diện tích, năng suất, sản lƣợng chè kinh doanh

giai đoạn 2007-2010

TT Năm

Chỉ tiêu

Đơn vị

tính 2007 2008 2009 2010

1 Diện tích chè

kinh doanh Ha 876 955 1030 1100,0

2 Năng suất

Tạ/ha 86,6 90 92 93,6

3 Sản lượng Tấn 7533,6 8595 9476 10.300

4

Diện tích chè

cao sản

Ha 700 750 800 850

Năng suất

Tạ/ha 100 105 110 115

Sản lượng

Tấn 7.000 7.875 8.800 9.775


75

3.3.3. Ứng dụng và chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ

Phát triển các mô hình canh tác chè tiên tiến tạo sản phẩm chè an toàn

chất lượng cao gắn liền với bảo vệ môi trường sinh thái.

Tăng cường sử dụng phân hữu cơ vi sinh và các loại phân phức hợp, áp

dụng công nghệ sinh học trong việc sản xuất phân hữu cơ vi sinh tại chỗ giá

thành hạ kết hợp các biện pháp tủ rác, tưới nước giữ ẩm, giảm sử dụng các loại

phân hoá học 30 - 40%.

Quản lý sâu bệnh theo nguyên tắc IPM chú trọng sử dụng các loại thuốc

bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học, thảo mộc, làm tốt công tác dự tính dự

báo sâu bệnh để hướng dẫn cho người làm chè kịp thời xử lý giảm đến mức

tối thiểu việc sử dụng hoá chất bảo vệ thực vật, chỉ sử dụng những loại thuốc

được phép sử dụng trên chè.

Đổi mới các công cụ chế biến tạo sản phẩm chè an toàn thay thế tôn sắt

bằng tôn INOX đảm bảo chất lượng hiệu quả đầu tư.

Thiết kế bao bì mẫu mã bảo quản tốt sản phẩm hình thức đẹp.

Khuyến khích các tổ chức các nhân, áp dụng công nghệ tiên tiến hiện đại,

và kinh nghiệm truyền thống để tạo sản phẩm có giá trị cao và có sức mạnh

trên thị trường.

Nâng cao năng lực sản xuất. Chế biến theo hướng năng suất, chất lượng,

vệ sinh an toàn thực phẩm (tạo ra 100% sản phẩm chè đảm bảo độ an toàn) đa

dạng hoá sản phẩm để đáp ứng như cầu thị trường.

Khuyến khích người làm chè sử dụng các chế phẩm có nguồn gốc sinh

học để đầu tư cho sản xuất.

Áp dụng đồng bộ công nghệ cao từ sản xuất – chế biến – bao bì đóng

gói tạo lô gô và thương hiệu cho sản phẩm chè Thành phố. Nâng cao hiểu biết


76

và kỹ năng sản xuất cho người làm chè thông qua chương trình đào tạo và ứng dụng

khoa học vào sản xuất tại địa phương.

Đào tạo, tập huấn cho các đối tượng tham gia các đề án chè nâng cao kỹ

năng quản lý - sản suất- chế biến - tiêu thụ sản phẩm các đối tượng bao gồm:

hộ nông dân, HTX, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sản phẩm chè.

3.3.4. Nâng cao chất lượng sản phẩm chè, xây dựng hệ thống quản lý, kiểm

tra giám sát đánh giá chất lượng chè

Chất lượng sản phẩm chè do nhiều yếu tố tác động như điều kiện tự

nhiên, đất đai, khí hậu, thời tiết, giống chè, kỹ thuật canh tác, chăm sóc, thu

hái, công nghệ chế biến, bảo quản, mẫu mã, bao gói, nhãn hiệu, các hoạt động

xúc tiến hỗn hợp nhằm thúc đẩy tiêu thụ chè.

Hiện nay, tiêu chuẩn chất lượng chè được công bố bao gồm tiêu chuẩn

do cơ sở sản xuất kinh doanh chè tự xây dựng, tiêu chuẩn ngành chè, các quy

định kỹ thuật của Bộ Nông nghiệp và PTNT, tiêu chuẩn Việt Nam, tiêu chuẩn

Quốc tế hoặc khu vực, tiêu chuẩn nước ngoài được cơ sở sản xuất kinh doanh

chấp nhận để áp dụng đối với sản phẩm hàng hoá chè của mình và được cơ

quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành để áp dụng.

Chất lượng sản phẩm (chu trình hình thành chất lượng sản phẩm của ISO

9004 và TCVN 5204 được chia thành 2 phân hệ sản xuất và tiêu dùng như

sau: Nghiên cứu nhu cầu thị trường về số lượng, yêu cầu về chất lượng, mục

tiêu kinh tế cần được xây dựng, quy định chất lượng sản phẩm, xác định

nguồn nguyên vật liệu, nơi tiêu thụ sản phẩm, nghiên cứu, triển khai công

nghệ sản xuất, sản xuất thử, dự toán chi phí sản xuất, giá thành, giá bán, tiến

hành sản xuất sản phẩm chè, kiểm tra chất lượng sản phẩm chè, tìm biện pháp

đảm bảo chất lượng quy định, bao gói, nhãn hiệu, tổ chức dự trữ, bảo quản,

bán hàng, dịch vụ kỹ thuật, bảo hành, hướng dẫn sử dụng sản phẩm, trưng cầu


77

ý kiến khách hành về chất lượng, số lượng sản phẩm chè, lập kế hoạch cho

sản xuất chè tiếp theo.

Các cơ sở sản xuất, chế biến cần thực hiện các tiêu chuẩn và chu trình hình

thành chất lượng sản phẩm để nâng cao chất lượng chè ở thành phố Thái Nguyên.

Cần thực hiện một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng chè ở thành

phố Thái Nguyên như:

Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu, đánh giá quản lý chất lượng sản phẩm chè.

Lựa chọn cơ cấu, tỷ lệ các giống chè hợp lý đáp ứng nhu cầu tiêu thụ

đảm bảo cung cấp nguyên liệu, vật liệu đồng bộ và tăng cường kiểm tra chất

lượng nguyên vật liệu cho sản xuất. Quản lý việc sử dụng phân bón, thuốc trừ

sâu, việc thực hiện kỹ thuật sản xuất và quy trình công nghệ. Đầu tư đổi mới

máy móc, thiết bị, đào tạo, bồi dưỡng người sản xuất chè có kỹ thuật, tay

nghề và trình độ chuyên môn về chất lượng chè.

Phối hợp với tỉnh duy trì công tác quản lý, kiểm tra chất lượng chè áp

dụng quản lý nhà nước về chất lượng theo chuẩn ISO, GMP. Xây dựng

phương thức phối hợp hoạt động có hiệu quả giữa công tác kiểm tra giám sát

và thủ tục cấp giấy chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn an toàn chất lượng

cao. Từng bước xây dựng hệ thống quản lý chất lượng và tiêu thụ sản phẩm

chè đặc sản ở Thành phố Thái nguyên. Xây dựng thương hiệu cho chè đặc

sản, chè xanh chất lượng cao thành phố Thái Nguyên.

3.3.5. Tăng cường hoạt động thông tin thị trường và xúc tiến thương mại

để tiêu thụ sản phẩm chè

Thành phố Thái Nguyên cần có bộ phận đưa thông tin định kỳ hàng tuần thị

trường giá cả chè thành phố, các cơ chế chính sách của tỉnh, thành phố cho đông

đảo nhân dân và người làm chè biết.


78

Tìm kiếm mở rộng thị trường tiêu thụ, hỗ trợ các HTX chè xây dựng các

điểm bán hàng. Đẩy mạnh thị trường nội tiêu trong nước, hình thành và phát

triển thương hiệu mạnh, giới thiệu quảng bá sản phẩm tại các tỉnh Thành phố

lớn, trên các phương tiện thông tin đại chúng và trang Web của thành phố,

Xúc tiến hoạt động phát triển thương hiệu, quy chế sử dụng thương hiệu,

các cam kết áp dụng phát triển thương hiệu. Kinh phí cho phát triển thương

hiệu: được huy động từ nguồn ngân sách Nhà nước của tỉnh, thành phố các

HTX chè, các tổ chức khác...

Khuyến khích các HTX, trang trại sản xuất, nhóm hộ làm chè liên doanh,

liên kết với các doanh nghiệp xây dựng thương hiệu (đăng ký mẫu mã giới

thiệu và bán sản phẩm trên thị trường).

Cập nhật thông tin thị trường hàng ngày và dự báo các yếu tố ảnh hưởng

đến sản xuất tiêu thụ chè (tuần, tháng).

3.3.6. Tăng cường xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật ở vùng chè

Cơ sở vật chất kỹ thuật của thành phố Thái Nguyên là tương đối khá,

trong những năm vừa qua hệ thống này đã đắc lực phục vụ cho sự phát triển

sản xuất chè của thành phố Thái Nguyên. Tuy nhiên, với yêu cầu phát triển

của thời kỳ mới, thời kỳ CNH – HĐH thì cơ sở hạ tầng của thành phố cần

phải được tập trung đầu tư, nâng cấp, hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật là cần

thiết.

Phối hợp các ngành, các cấp xây dựng vùng sinh thái chè, ứng dụng tiến

bộ kỹ thuật tạo vùng chè an toàn bảo vệ môi trường kết hợp đầu tư xây dựng

hồ đập nước, hệ thống giao thông, hệ thống điện, hệ thống bán hàng tại gia

đình, tại các chợ địa phương từng bước hình thành tuyến du lịch sinh thái kết

hợp tiêu thụ, quảng bá sản phẩm cho vùng chè đặc sản của thành phố.


79

Hiện đại hoá hệ thống thông tin liên lạc kịp thời để có những quyết định

đúng đắn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh chè là vấn đề quan trọng :

- Nâng cấp bưu điện xã, phường, củng cố các trạm bưu điện xã phường

để các trạm này chuyển đến người dân kịp thời mọi thông tin cần thiết để phát

triển sản xuất chè.

- Khuyến khích người dân sản xuất kinh doanh chè sử dụng điện thoại cá

nhân để thu nhận các thông tin cần thiết phục vụ cho các hoạt động sản xuất

kinh doanh chè cũng như giao tiếp.

3.3.7. Giải pháp về các chính sách nhằm phát triển sản xuất chè.

* Chính sách đầu tư về vốn

Để phát triển sản xuất chè cần có chính sách đầu tư, hỗ trợ vốn cho sản

xuất chè.

- Hỗ trợ vốn để trồng mới, người trồng chè tuỳ theo nhu cầu vay vốn để

có thể vay vốn dài hơn với lãi suất ưu đãi. Mức vay cao nhất từ 10-20 triệu

đồng/hộ, thời hạn vay là 5 năm, bắt đầu trả và trả dần trong 3 năm tiếp theo.

Số tiền vay được này các hộ chủ yếu đầu tư vào làm lưới, máy bơm nước tưới

chè, công cụ, dụng cụ vật tư cho sản xuất chè.

- Tăng cường liên doanh, liên kết với các tổ chức trong và ngoài nước để

tạo vốn đầu tư cho sản xuất, kinh doanh phát triển sản xuất chè.

- Khuyến khích hộ nông dân phát triển sản xuất chè để nhằm huy động

nguồn vốn nhàn rỗi trong dân. Nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ theo quy hoạch.

* Chính sách hỗ trợ của Tỉnh và Trung ương đang thực hiện trên địa bàn


Nguyên về việc phêduyệt đề án chè tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2006 - 2010.


80

Quyết định 126/QĐ-UBND ngày 17/1/2007 của UBND tỉnh Thái

Nguyên về việc phê duyệt kế hoạch thực hiện đề án phát triển sản xuát chế

biến tiêu thụ chè năm 2007.

* Chính sách hỗ trợ của Thành phố

- Hỗ trợ trồng chè giống mới bằng phương pháp giâm cành 30% giá

giống (được tỉnh phê duyệt).

- Hỗ trợ chương trình phục hồi chè trung du truyền thống: 100% giá

giống (tuyển chọn nhân giống và trồng ra sản xuất).

- Đào tạo nâng cao kiến thức cho nông dân về kỹ thuật sản xuất, chế

biến, tiêu thụ chè.

- Xây dựng các mô hình kinh tế kỹ thuật về trồng mới, thâm canh, sản

xuất chè an toàn chất lượng cao, Mô hình cải tạo chè xuống cấp.

- Thăm quan học tập kinh nghiệm trong và ngoài nước.

- Tổ chức các hội thi sản xuất, chế biến chè an toàn, chè đặc sản.

- Khuyến khích các hộ áp dụng quy trình sản xuất chế biến chè an toàn

bằng đầu tư công nghệ sinh học và sử dụng tôn sao INOX thay thế tôn sắt với

mức hỗ trợ 50% (cho100 sản phẩm đầu tiên).

- Tăng cường hợp tác với các viện nghiên cứu, trường Đại học, ứng dụng các

mô hình thực nghiệm: Giống mới, công nghệ sinh học trong phân bón, thiết bị máy

móc, bao gói.

- Xây dựng một số mô hình trang trại khép kín: Sản xuất- chế biến- tiêu

thụ (ứng dụng mô hình khuyến nông khuyến công) để xây dựng và khai thác

hết tiềm năng của của nhừng người giầu kinh nghiệm làmchè.


81

- Xây dựng điểm tổng kết mở rộng mô hình quản lý chất lượng toàn diện từ

khâu sản xuất - chế biến- tiêu thụ. Giám sát chất lượng đầu ra, bảo vệ uy tín trà

Thái Nguyên, định hình hệ thống thu mua và bán hàng có sự liên kết của 4 nhà.

- Đối với thị trường trong nước: Điều tra khảo sát thị hiếu tiêu dùng, trao

đổi học hỏi kinh nghiệm sản xuất

- Đối với thị trường nước ngoài: Có thể nghiên cứu công thức sản xuất tiêu

thụ chè của Trung Quốc, Nhật Bản để khảo sát, học tập bởi công tác giống, biện

pháp canh tác và tập quán trồng chè, đều tương tự như Việt Nam đặc biệt là sản

xuất chè nội tiêu là chủ yếu. Đây là một điều kiện thuận lợi để thực hiện đề án

phát triển chè Thái Nguyên.

- Đào tạo lại đội ngũ cán bộ quản lý từ sản xuất - chế biến - thị trường

(đối tượng là cán bộ khuyến nông, chủ nhiệm HTX, tổ, nhóm sản xuất... ).

- Đào tạo nông dân trực tiếp sản xuất chè: trồng trọt bảo quản chế biến chè.

- Đào tạo đội ngũ chuyên gia trong quản lý sản xuất ngành chè.

- Tuyên truyền đạo đức kinh doanh, xây dựng thông tin các khách hàng...

- Khuyến khích thành lập nhóm tổ hợp tác, hợp tác xã, hiệp hội người

làm chè Thành phố liên kết với nhau để hỗ trợ trao đổi kinh nghiệm hoạt

động sản xuất kinh doanh chè trên địa bàn thành phố và ứng dụng các tiến bộ

khoa học công nghệ vào sản xuất.

Trên cơ sở phát triển sản xuất chè sẽ đem đem lại hiệu quả kinh tế. Tăng

diện tích, năng suất và sản lượng chè đến năm 2010 ổn định sản xuất

1.339,83ha với sản lượng 10.300 tấn chè búp tươi tạo giá trị sản lượng 70 tỷ

đồng tương ứng 2.000 tấn chè búp khô có giá trị sản phẩm 120 tỷ đồng.

Thu hút khách thăm quan du lịch tạo cơ hội quảng bá sản phẩm chè Thái

Nguyên. Phát triển sản xuất chè sẽ mang lại hiệu quả xã hội đối với thành phố


82

Thái Nguyên, có tác dụng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn

từng bước thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn trên

địa bàn Thành phố. Xây dựng vùng chè an toàn chất lượng cao thu hút khách

hàng tạo dựng thương hiệu và uy tín cho sản phẩm vùng chè thành phố, giải

quyết cho hơn 6.000 lao động tại chỗ có thu nhập cao. Huy động vốn nhàn rỗi

trong dân trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố Thái

Nguyên, từng bước xây dựng nông thôn mới, hiện đại.

Nhận thức về sản xuất chế biến tiêu thụ chè của nông dân được nâng lên

đáp ứng yêu cầu mới trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ đất , bảo vệ sức khoẻ con người,

vì cộng đồng.


83

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Chè là một trong những cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao, được

trồng ở nhiều nước trên thế giới, ở Việt Nam, ở tỉnh Thái Nguyên, ở thành

phố Thái Nguyên. Đặc biệt nhiều sản phẩm chè được dùng làm đồ uống phổ

biến thông dụng của người dân. Nhu cầu về chè trên thế giới cũng như ở Việt

Nam ngày một tăng và đòi hỏi khắt khe về chất lượng. Việc nghiên cứu thực

trạng phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên có ý nghĩa rất lớn đối

với người sản xuất, đối với thành phố và các ngành liên quan. Từ việc đi sâu

nghiên cứu thực trạng và các giải pháp phát triển sản xuất chè trong nông hộ ở

thành phố Thái Nguyên, chúng tôi đi đến một số kết luận sau:

Vốn là vùng đất giàu tiền năng để phát triển cây chè, được thiên nhiên ưu

đãi một điều kiện thuận lợi về đất đai cũng như điều kiện thời tiết khí hậu hết

sức thuận lợi cho sản xuất chè. Thực tế trong nhưng năm qua việc phát triển

sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên được thực hiện tương đối tốt, đem lại

hiệu quả kinh tế khá ổn định và đang được từng bước cải thiện, nâng cao đời

sống của người dân nơi đây. Song nhìn nhận và đánh giá một cách khách

quan thì tình hình sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên vẫn còn chậm, mức

đầu tư còn thấp, do người dân trồng chè vẫn chưa nhìn nhận đúng vai trò của

khâu đầu tư thâm canh, do đó hiệu quả kinh tế vẫn chưa đạt mức tối đa. Đời

sống tinh thần, vật chất của người dân trồng chè tuy đã được nâng lên đáng kể

nhưng vẫn còn gặp không ít khó khăn. Vấn đề này tuy không thể giải quyết

trong thời gian ngắn, nhưng sẽ là vấn đề được quan tâm giải quyết trong

những năm tới, để tạo cơ sở vật chất vững chắc, thúc đẩy sản xuất phát triển.


84

2. Kiến nghị

- Mở rộng diện tích trồng mới, tập trung thực hiện các biện pháp thâm

canh, cải tạo phục hồi các nương chè để nâng cao năng suất, chất lượng chè

búp tươi.

- Sử dụng các loại giống mới có năng suất chất lượng tốt, thay thế dần

các nương chè đã cằn cỗi và quá thời kỳ khai thác.

- Đề nghị thành phố hoàn thành việc giao đất và cấp GCN QSD đất cho

các hộ dân nơi đây yên tâm đầu tư mở rộng sản xuất. Đồng thời tăng cường

hệ thống tín dụng nông thôn để tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ dân vay vốn

phát triển sản xuất.

- Cần hạn chế bớt việc sử dụng nguồn thuốc trừ sâu, vừa hạn chế chi phí

vật chất, lại giảm nhẹ ô nhiễm môi trường. Đảm bảo sức khoẻ cho người lao

động, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm.

- Lập kế hoạch sản xuất sát với thực tế, khuyến khích người trồng chè

hăng say lao động sản xuất.

- Duy trì việc tổ chức Lễ hội chè hàng năm để nhân dân trồng chè có

điểm vui chơi đầu xuân và là dịp quảng bá sản phẩm của mình.


85


86

BIỂU 1 : TỔNG DIỆN TÍCH CHÈ HIỆN CÓ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH

PHỐ

Số liệu điều tra thống kê tháng 5/2005

TT Xã/ Phƣờng Số hộ trồng

chè(hộ)

Tổng diện

tích(ha)

Trong tổng số(ha) DT chè trồng

mới(ha)

DT chè Thu

hoạch(ha)

DT chè trồng

cành(ha)

A B 1 2 3 4 5

Tổng cộng 5.762 1071.46 17.69 846.08 168.66

Chia ra

1 Xã Phỳc Hà 240 24.9 0 20.46 .0.21

2 Xã Phúc Xuân 1046 279.72 3.92 233.29 50.71

3 Xã Quyết Thắng 584 73.84 0.51 57.88 10.87

4 Xã Phúc Trìu 1.175 227.27 4.75 173.03 48.85

5 Xã Thịnh Đức 1170 154.14 0.57 121.73 6.96

6 Xã Tân Cương 1173 277.97 7.94 218.25 48.83

7 Xã Tích Lương 85 11.54 0 6.06 0.326

8 Xã Lương Sơn 113 8.15 0 3.34 1.404

9 Phường Trung Thành 2 0.05 0 0.05 0

10 Phường Phú Xá 6 0.26 0 0.12 0

11 Phường Tân Lập 22 2.73 0 2.12 0.07

12 Phường Quan Triều 43 1.37 0 1.33 0


87

13 Phường Tân Long 16 1.82 0 1.82 0

14 Phường Thịnh Đán 87 7.7 0 6.6 0.52

BIỂU 4a: BẢNG DIỆN TÍCH, NĂNG SUẤT, SẢN LƢỢNG CHẩ

QUA CÁC NĂM 2001-2005

TT Năm

Chỉ tiờu

Đơn vị

tớnh 2001 2002 2003 2004 2005

1 Diện tớch

chố kinh

doanh

Ha 779,59 795,49 812 830,0 846,08

2 Năng suất Tạ/ha 60 65 70 75

80

3 Sản lƣợng

Trong đú:

- Diện tớch

chố cao sản

- Năng suất

- Sản lượng

Tấn 4677,5 5170,6 5684 6225,0

6768,6

Ha

- 300 400 500 600

Tạ/ha

-

75

80

85

90

Tấn

-

2250

3200

4250

5400


88

BIỂU 4b : SẢN XUẤT CHÈ NGUYÊN LIỆU NĂM 2005

CỦA 14 PHƢỜNG , XÃ

T

T Xã/ Phƣờng Diện tích(ha)

Năng suất

(tạ/ha)

Sản lƣợng

(tấn)

A B 1 2 3

Tổng cộng 846 80 6768

Chia ra

1 Xó Phỳc hà 20,46 42,0 86,11

2 Xã Phúc Xuân 233,29 78,54 1832,29

3 Xã Quyết Thắng 57,80 81,29 469,90

4 Xã Phúc Trìu 173,03 78,49 1358,26

5 Xã Thịnh Đức 121,73 81,79 995,73

6 Xã Tân Cương 218,25 88,71 1936,25

7 Xã Tích Lương 6,06 42,08 25,51

8 Xã Lương Sơn 3,34 42,08 14,06

9 Phường Trung Thành 0,05 42,08 0,21


89

10 Phường Phú Xá 0,12 42,08 0,51

11 Phường Tân Lập 2,12 42,08 8,92

12 Phường Quan Triều 1,33 42,08 5,60

13 Phường Tân Long 1,82 42,08 7,66

14 Phường Thịnh Đán 6,6 42,08 27,78

Biểu 5 : VỀ CÔNG TÁC CHẾ BIẾN CHÈ

(số liệu điều tra thống kê tháng 5/2005)

TT Xã/Phƣờng Tổng số

hộ

Chia theo hình thức sao sấy chè

Thủ công Tỷ lệ(%) Bằng máy Tỷ lệ(%)

Tổng cộng 5.762 2987 51.83 2.775 48.17

Chia ra

1 Xã Phức Hà 240 187 77.87 53 22.13

2 Xã Phúc Xuân 1046 546 52.20 500 47.80

3 Xã Quyết Thắng 584 525 89.9059 59 10.10

4 Xã Phúc Trìu 1175 178 15.15 997 84.85

5 Xã Thịnh Đức 1170 1052 89.92 118 10.08

6 Xã Tân Cương 1173 218 18.58 955 81.42

7 Xã Tích Lương 85 57 67.50 28 32.5


90

8 Xã Lương Sơn 113 76 67.50 37 32.5

9 PhườngTrung

Thành

2 2 100.0 0 0

10 Phường Phú Xá 6 6 100.0 0 0

11 Phường Tân Lập 22 15 67.50 7 32.5

12 Phường Quan Triều 43 33 77.87 10 22.13

13 Phường Tân Long 16 12 77.87 4 22.13

14 Phường Thịnh Đán 87 78 89.89 9 10.11

BIỂU 6 : KẾT QUẢ CHUYỂN GIAO KHOA HỌC KỸ THUẬT GIAI

ĐOẠN 2001-2005 TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

Nội dung ĐVT Năm 2001-2005

Tổng 2001 2002 2003 2004 2005

1. Tổng số lớp tập huấn lớp 31 31 35 45 30 172

- Tập huấn kỹ thuật lớp 28 28 32 45 30 163

- Số người tham gia người 1..550 1.240 1.240 1.240 1.550 6.820

- Tập huấn IPM lớp 3 3 3 - - 9

- Số người tham gia người 90 90 90 - - 270

2. Mô hình trình diễn Mô hình 2 4 3 3 1

- Giống mới Mô hình 1 - 1 1 - 3

- Thâm canh tập trung Mô hình 1 4 2 2 1 10


91

- Cải tạo chè Mô hình - - - - -

BIỂU 8: KẾ HOẠCH TRỒNG MỚI CHÈ 2006 - 2010

TT Đơn vị Tiến độ trồng qua các năm (ha)

Tổng cộng 2006 2007 2008 2009 2010

1 Tân Cương 7 8 8 9 9 41

2 Phúc Xuân 8 8 9 9 9 43

3 Phúc Trìu 12 10 10 9 9 50

4 Thịnh Đức 8 8 8 8 8 40

5 Quyết Thắng 5 7 7 8 8 35

6 Phúc hà 2 4 4 5 5 20


92

Tổng cộng 42 45 46 48 48 229

BIỂU 9: KẾ HOẠCH TRỒNG PHỤC HỒI CHÈ 2006 - 2010

TT Đơn vị Tiến độ trồng phục hồi qua các năm (ha)

Tổng cộng 2006 2007 2008 2009 2010

1 Tân Cương 10 8 8 6 6 38

2 Phúc Xuân 10 8 9 7 7 41

3 Phúc Trìu 12 10 9 7 7 45

4 Thịnh Đức 5 2 2 3 3 15


93

5 Quyết Thắng 3 2 2 2 2 11

6 Phúc hà - - - - - -

Tổng cộng 40 30 30 25 25 150

Biểu 10b: KẾ HOẠCH DIỆN TÍCH – NĂNG SUẤT - SẢN

LƢỢNG CHẩ KINH DOANH TRONG GIAI ĐOẠN 2006-2010

TT Năm

Chỉ tiờu

Đơn vị

tớnh 2006 2007 2008 2009 2010


94

1 Diện tớch

chố kinh

doanh

Ha 850 876 955 1030 1100,0

2 Năng suất

Tạ/ha 80 86,6 90 92 93,6

3 Sản lƣợng

Tấn 6800 7533,6 8595 9476 10.300

4 Trong diện tớch chố kinh doanh cú:

Diện tớch

chố cao sản

Ha 650 700 750 800 850

Năng suất

Tạ/ha 90 100 105 110 115

Sản lượng

Tấn 5.850 7.000 7.875 8.800 9.775

Phần bảng biểu


95

Bảng 3.1. Diện tích các giống chè trồng mới ở tỉnh Thái Nguyên

Đơn vị tính:

ha

Chỉ tiêu 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004

-

2006

Diện tích chè trồng mới

1. Giống chè trung du

Trong đó: Phục tráng giống

bằng cành

2. Giống chè LDP1 và LDP2

3. Giống chè PH1

4. Giống chè RI777,Shan

vùng cao

5 Giống chè Nhật (Iabukita)

6. Giống chè Bát tiên

7. Giống chè Kim tuyên

8. Giống chè Thuý Ngọc

9. Giống chè Hùng Đỉnh

Bạch

10. Giống chè Phúc Vân Tiên

11. Giống chè PT 95

12. Giống chè Keo am tích

Nguồn: Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Thái Nguyên


96

Bảng 3.2. Diện tích chè phân theo huyện ở tỉnh Thái Nguyên

Đơn vị tính: ha

Chỉ tiêu 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004

-

2006

Tổng số

I. Huyện

1. Thành phố Thái Nguyên

2. Thị xã Sông Công

3. Huyện Định Hoá

4. Huyện Võ Nhai

5. Huyện Phú Lương

6. Huyện Đồng Hỷ

7. Huyện Đại Từ

8. Huyện Phú Bình

9. Huyện Phổ Yên

II. Quốc doanh



97

Bảng 3.3. Diện tích chè cho sản phẩm ở tỉnh Thái Nguyên

Đơn vị tính:

ha

Chỉ tiêu 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004

-

2006

Tổng số

I. Huyện




4. Huyện Võ Nhai






II. Quốc doanh



98

Bảng 3.4. Sản lƣợng chè phân theo huyện ở tỉnh Thái Nguyên

Đơn vị tính:

ha

Chỉ tiêu 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004

-

2006

Tổng số

I. Huyện




4. Huyện Võ Nhai






II. Quốc doanh



99

Bảng 3.5. Tình hình chuyển giao kỹ thuật sản xuất chè cho nông dân ở

tỉnh Thái Nguyên

Chỉ tiêu ĐVT 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004

-

2006

1. Số lớp tập huấn lớp

- Tập huấn kỹ thuật lớp

- Tập huấn IPM lớp

2. Số lượt nông dân được

tập huấn

người

- Tập huấn kỹ thuật người

- Tập huấn IPM người

3. Mô hình trình diễn mô

hình


100

- Giống mới mô

hình

- Thâm canh tập trung mô

hình

- Cải tạo chè mô

hình

4. DT thâm canh chè tập

trung hàng năm

ha

- Năng suất ta/ha

5. Diện tích cải tạo chè ha

- Năng suất tạ/ha


Bảng 3.6. Tình hình sản xuất, chế biến chè của tỉnh Thái Nguyên năm

2006

Huyện

Sản xuất nguyên liệu Sản xuất chế biến

Diện

tích

chè

kinh

doanh

(ha)

Năng

suất

(tạ/ha)

Sản

lượng

(tấn)

Số nhà máy, cơ

sở chế biến

(đơn vị)

Sản lượng

chế biến

công nghiệp

(tấn)


101

Tổng số

I. Khối huyện

1. TP. Thái

Nguyên

2. Thị xã Sông

Công

3. Huyện Định

Hoá

4. Huyện Võ Nhai

5. Huyện Phú

Lương

6. Huyện Đồng

Hỷ


8. Huyện Phú

Bình


II. Khối quốc

doanh

Nguồn: Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên


102

Bảng 3.7. Kết quả sản xuất chè ở tỉnh Thái Nguyên

Chỉ tiêu ĐVT 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004

-

2006

1. Diện tích chè tổng số ha

Trong đó: Chè kinh doanh ha

2. Năng suất bình quân tạ/ha

3. Sản lượng chè búp tươi tấn

4. Trồng mới chè và trồng

lại

ha

5. DT chè giống mới

trồng bằng cành

ha

6. Giá trị sản xuất tăng

bình quân/năm

%

7. Giá trị SX chè/ha/năm

(giá chè tươi)

tr.đồng

8. Giá trị SX chè/ha/năm

(giá chè khô)

tr.đồng

9. Sản lượng chè tươi chế

biến công nghiệp

tấn

10. Sản lượng chè xuất

khẩu

tấn

11. Giá trị xuất khẩu 1000USD

Nguồn: Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên và Niên giám Thống kê

Thái Nguyên


103

Bảng 3.3. Chi phí sản xuất cho 1 ha chè kiến thiết cơ bản

Đơn vị tính: 1000 đồng

ĐVT 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004

-

2006

Tổng chi phí

1. Phân bón

2. Phân hữu cơ

3. Phân vi sinh

4. Phân đạm

5. Phân lân

6. Phân kali

7. Thuốc bảo vệ thực vật

8. Dụng cụ

9. Chi khác

II. Công lao động

III. Khấu hao TSCD

Nguồn: Tổng hợp và tính toán từ phiếu điều tra


104

Bảng 3.4. Chi phí sản xuất cho 1 ha chè kinh doanh

Đơn vị tính: 1000 đồng

ĐVT 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004

-

2006

Tổng chi phí

1. Phân bón

2. Phân hữu cơ

3. Phân vi sinh

4. Phân đạm

5. Phân lân

6. Phân kali

7. Thuốc bảo vệ thực vật

8. Dụng cụ

9. Chi khác

II. Công lao động

III. Khấu hao TSCD



105

Bảng 3.8. Kết quả và hiệu quả sản xuất 1 ha chè kinh doanh ở thành phố

Thái Nguyên

Chỉ tiêu ĐVT 2004 2005 2006

So sánh (%)

2005/

2004

2006/

2005

BQ

2004

-

2006

1. Năng suất bình quân kg/ha

2. Giá đồng

3. Tổng giá trị sản xuất

(GO)

1.000

đ

4. Chi phí trung gian (IC) 1.000

đ

5. Giá trị gia tăng (VA) 1.000

đ

6. Khấu hao tài sản 1.000

đ

7. Thu nhập hỗn hợp (MI) 1.000

đ

8. Công lao động 1.000

đ

9. Tổng chi phí (TC) 1.000

đ

10. Lợi nhuận (TPr) 1.000

đ

11. Một số chỉ tiêu

11.1. Trên 1.000 đồng chi

phí

GO/TC Lần

VA/TC Lần

MI/TC Lần

11.2. Trên 1 công lao động

GO/công LĐ 1.000 đ

VA/công LĐ 1.000 đ

MI/Công LĐ 1.000 đ


106



107

Bảng 3.9. Kết quả và hiệu quả sản xuất 1 ha chè kinh

doanh của các nhóm hộ ở thành phố Thái Nguyên

Chỉ tiêu Đơn vị

tính

Tính

chung

Hộ sản xuất chè

Khá Trung

bình Nghèo

1. Năng suất bình quân kg/ha

2. Giá đồng

3. Tổng giá trị sản xuất

(GO)

1.000 đ

4. Chi phí trung gian (IC) 1.000 đ

5. Giá trị gia tăng (VA) 1.000 đ

6. Khấu hao tài sản 1.000 đ

7. Thu nhập hỗn hợp (MI) 1.000 đ

8. Công lao động 1.000 đ

9. Tổng chi phí (TC) 1.000 đ

10. Lợi nhuận (TPr) 1.000 đ

11. Một số chỉ tiêu

11.1. Trên 1.000 đồng chi

phí

GO/TC Lần

VA/TC Lần

MI/TC Lần

11.2. Trên 1 công lao động

GO/công LĐ 1.000 đ

VA/công LĐ 1.000 đ

MI/Công LĐ 1.000 đ



108

Bảng 4.1. Dự kiến phát triển sản xuất chè ở thành phố Thái Nguyên

Năm Diện tích (ha) Năng suất

(tạ/ha)

Sản lượng

(tấn) Tổng diện

tích

Trong đó trồng

mới

2007

2008

2009

2010


UỶ BAN NHÂN DÂN

THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

Số: /TTr-UBND

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

Thái Nguyên, ngày tháng 12 năm 2007

TỜ TRÌNH

Đề nghị phê duyệt phương án tổng thể về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Dự án: Trụ sở phòng cảnh sát bảo vệ và hỗ trợ tư pháp Công an tỉnh Thái Nguyên.

Căn cứ Luật đất đai ngày 26/11/2003;

Căn cứ Nghị định số: 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ

về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;

Căn cứ Nghị định số: 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 của Chính phủ

Quy định bổ sung về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất,

thực hiện quyền sử dụng đất, trình thủ tục bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi

Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai;

Căn cứ Thông tư số:116/2004/TT-BTC ngày 07/12/2004 hướng dẫn thực

hiện Nghị định:197/2004/NĐ-CP và Thông tư bổ sung số: 69/2006/TT-BTC

ngày 2/8/2006 của Bộ Tài chính;

Căn cứ Quyết định số:1944/QĐ-UBND ngày 29/4/2007 của UBND tỉnh

Thái Nguyên về việc phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng công trình: Trụ sở phòng

cảnh sát bảo vệ và hỗ trợ tư pháp Công an tỉnh Thái Nguyên;

Xét đề nghị của Ban bồi thường GPMB thành phố tại Tờ trình số:

167/TTr-BBT ngày 03 tháng 12 năm 2007;

UBND thành phố Thái Nguyên đề nghị Sở Tài chính thẩm định phương

án tổng thể về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với dự án trên cụ thể như sau:

I. Các chỉ tiêu chủ yếu:

1-Diện tích dự kiến thu hồi: 3.662 m2

2-Diện tích dự kiến đất thu hồi cho các hạng mục của dự án chi tiết như sau:

- Đất ở: 457,4 m2

- Đất nông nghiệp: 3.204,6 m2

3- Thu hồi đất liên quan đến số hộ, số khẩu, số lao động, hộ phải di chuyển:

- Số hộ bị thu hồi đất: 14 hộ

- Số khẩu: 52 khẩu

- Số lao động: 39 lao động

- Số hộ phải di chuyển chỗ ở: 01 hộ


- Số hộ phải tái định cư (bị thu hồi đất ở): 01 hộ

4- Nguyện vọng chuyển đổi nghề đối với hộ trực tiếp sản xuất nông nghiệp:

- Hỗ trợ bằng tiền theo m2 đất sản xuất nông nghiệp: 09 hộ;

- Giao đất ở: 03 hộ;

II. Phương án, dự toán bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng:

1. Tổng kinh phí: 2.949.680.080đ

(Hai tỷ, chín trăm bốn mươi chín triệu, sáu trăm tám mươi nghìn,

không trăm tám mươi đồng)

+ Dự toán bồi thường đất ở: 2.115.262.500đ

+ Dự toán bồi thường, hỗ trợ đất nông nghiệp: 349.162.040đ

+ Dự toán thưởng bàn giao MB đất nông nghệp: 1.602.300đ

+ Dự toán bồi thường, hỗ trợ tài sản: 150.976.240đ

+ Dự toán các khoản hỗ trợ, thưởng đối với hộ có

đất ở bị thu hồi phải di chuyển: 16.640.000đ

+ Dự toán chi phí tổ chức thực hiện (2%): 52.673.000đ

+ Dự toán dự phòng (10%): 263.364.000đ

2. Nguồn kinh phí: Thuộc dự án Xây dựng Trụ sở phòng cảnh sát bảo vệ

và hỗ trợ tư pháp Công an tỉnh Thái Nguyên.

3. Tái định cư cho các hộ phải di chuyển chỗ ở: Thực hiện theo điều 24

Quyết định số:2044/2005/QĐ-UBND ngày 30/9/2005 của UBND tỉnh; khu tái

định cư thuộc khu dân cư số 6 phường Túc Duyên thành phố Thái Nguyên.

4. Tiến độ thực hiện dự án: Năm 2008.

Đề nghị Sở Tài Chính thẩm định, phê duyệt để UBND thành phố Thái

Nguyên tổ chức thực hiện các bước tiếp theo./.

Nơi nhận:

- UBND tỉnh;

- Sở Tài Chính;

- HĐBT hỗ trợ và TĐC;

- Chủ dự án;

- Lưu VP.

TM. UỶ BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ

KT. CHỦ TỊCH

PHÓ CHỦ TỊCH

Bùi Xuân Hoà


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu Tiếng Việt

1. Bùi Huy Đáp - Nguyễn Điền (1998), Nông nghiệp Việt Nam bước

vào thế kỷ XXI, Nhà xuất bản chính trị Quốc gia , Hà Nội.

2. Bùi Thế Đạt - Nguyễn Khắc Nhượng (1997), Kỹ thuật gieo trồng, chế

biến chè và cà phê, Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội.

3. Chu Xuân Ái – Lê Trí Hải “ Giáo trình kỹ thuật trồng trọt cây chè”

4. Đặng Hạnh Khôi (1993), Chè và công dụng của chè, Nhà xuất bản khoa học

kỹ thuật, Hà Nội.

5. Đỗ Ngọc Quý - Nguyễn Kim Phong (1997), Cây chè miền Bắc Việt Nam,

Nhà xuất bản Nông nghiệp.

6. Đoàn Hùng Tiến (1998), thị trường sản phẩm chè thế giới, tuyển tập các

công trình nghiên cứu về chè , Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội

7. FAO - Thống kê 2005

8. GS. TRần Quốc Vượng “Văn hoá chè Việt Nam – Đôi nét phác hoạ” Tạp

chí Kinh tế & KHKT chè.

9. Nguyễn Huy Thái, Luận văn Thạc sỹ, Những biện pháp chủ yếu nâng cao

sức cạnh tranh của sản phẩm chè tỉnh Thái Nguyên.

10. Nguyễn Tấn Phong, Tục uống trà dưới góc độ văn hoá, Tạp chí Kinh tế &

KHKT, số 1(XV)/2000.

11. Niên giám thống kê thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2001-2005

12. Niên giám thống kê thành phố Thái Nguyên năm 2006

13. Niên giám thống kê tỉnh Thái Nguyên năm 2006

14. Phùng Văn Chấn (1999), Xu hướng phát triển thị trường chè các tỉnh miền

núi phía Bắc, Viện KTNN, Bộ NN&PTNT.


15. Quyết định số 278/2005/QĐ-TTg ngày 02/11/2005 của Thủ tướng Chính

phủ về việc phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Thái

Nguyên đến năm 2020.

16. Tô Phi Phượng, Lý thuyết thống kê - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân,

NXB Giáo dục Hà Nội

17. Trần Thế Tục (1999), Sổ tay người làm vườn, Nhà xuất bản Nông nghiệp,

Hà Nội

18. UBND thành phố Thái Nguyên, Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã hội

năm 2006, phương hướng năm 2007

19. UBND thành phố Thái Nguyên, Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã hội

năm 2005, phương hướng năm 2006

20. UBND thành phố Thái Nguyên, Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã

hội năm 2004, phương hướng năm 2005

21. UBND xã Phúc Hà, Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã hội năm 2006,

phương hướng năm 2007

22. UBND xã Phúc Xuân, Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã hội năm

2006, phương hướng năm 2007

23. UBND xã Tân Cương, Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã hội năm


24. UBND xã Tích Lương, Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã hội năm


tailieu.vncty.com doc 370

Documents