ค ำน ำ

จากการวเคราะหตวชว ดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2560) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 โดยมจดเนนเพอตองการพฒนาผเรยนใหมความรความสามารถททดเทยมกบนานาชาต ผเรยนไดเรยนรวทยาศาสตรทเชอมโยงความรกบกระบ วนการ โดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรและแกปญหาทหลากหลาย จากกจกรรมดวยการลงมอปฏบตเพอใหผเรยนไดทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและทกษะแหงศตวรรษท 21 และจากการศกษาหนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 1 ของสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ซงไดจดเนอหาตามพฒนาการของผเรยนใหไดเรยนรแบบนกวทยาศาสตร

แผนการจดการเรยนรโดยใชรปแบบการสอนแบบ SURAT model ในรายวชาวทยาศาสตร (รหสวชา ว 21101) หนวยการเรยนร เรอง การด ารงชวตของพช ชนมธยมศกษาปท 1 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ไดจดท าขนเพอเปนแนวทางการจดกจกรรมการเรยนการสอนวทยาศาสตร ของโรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน จงหวดสราษฎรธาน เพอพฒนารปแบบการสอนทเนนใหนกเรยนไดฝกทกษะการคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรในโรงเรยนใหมประสทธภาพทสงขน พฒนาสอการเรยนการสอนและกจกรรมเพอใหนกเรยนมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร มเจตคตทดตอการเรยนวทยาศาสตร มผลสมฤทธทางการเรยนทสงขน และสามารถน าความรไปใชในชวตประจ าวนได ในการจดท าแผนการจดการเรยนร นไดรบความอนเคราะหและสนบสนนเปนอยางดยงจากคณะผบรหารสถานศกษาโรงเรยนเทศบาล ๕ ส านกการศกษา เทศบาลนครสราษฎรธาน และผเชยวชาญทกทาน จงขอขอบคณไว ณ ทน

ขาพเจาหวงเปนอยางยงวาแผนการจดการเรยนรทจดท าขนนจะเปนประโยชนส าหรบผเรยนครผสอนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร และสาระการเรยนรอน ๆ ทเกยวของและสนใจจะน าไปใชเปนแนวทางในการพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพยงขนได หากมขอเสนอแนะใดทจะท าใหแผนการจดการเรยนรนมความสมบรณยงขน ขาพเจายนดรบฟงค าชแนะและปรบปรงแกไขในโอกาสตอไป ชมภนช เอกบว

ครผสอน

สำรบญ เรอง หนำ โครงสรางหลกสตรการศกษาขนพนฐาน 1 โครงสรางหลกสตรสถานศกษา โรงเรยนเทศบาล ๕ ชนมธยมศกษาปท 1 5 สาระและมาตรฐานการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร สาระการเรยนรแกนกลางและตวชวด ชนมธยมศกษาปท 1

6 8

ค าอธบายรายวชาวทยาศาสตร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 23 ตารางวเคราะหความสมพนธระหวางมาตรฐานการเรยนร/ตวชวด/สาระการเรยนร แกนกลางและกจกรรม

24

องคประกอบ หนวยการเรยนร เรอง การด ารงชวตของพช ผงมโนทศน รปแบบการสอน SURAT model ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

29 30 31 33

ค าชแจงส าหรบครผสอน 34 แผนกำรจดกำรเรยนรท 1 กำรสบพนธแบบอำศยเพศและไมอำศยเพศของพชดอก 36 ใบความร เรอง การสบพนธแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศของพชดอก 49 ใบกจกรรมท 1.1 การถายเรณเกดขนไดอยางไร 57 ใบกจกรรมท 1.2 เมลดงอกไดอยางไร 60 ใบกจกรรมท 1.3 พฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เรอง การขยายพนธพชในสวนหลงบาน แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน กอน-หลงเรยน แนวการตอบ ใบกจกรรมท 1.1 การถายเรณเกดขนไดอยางไร

68

71 76

แนวการตอบ ใบกจกรรมท 1.2 เมลดงอกไดอยางไร แนวการตอบใบกจกรรมพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

80 88

บรรณำนกรม ภำคผนวก แบบประเมนและเกณฑการประเมน

96 99 100

แบบฟอรมกระดาษค าตอบ กอน-หลงเรยน 104 PowerPoint ประกอบการสอน ตวอยาง ชดสอรปภาพประกอบการสอน

117 124

โครงสรำงหลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560)

หลกสตรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน ไดปรบปรงตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2560) ไดก าหนดสาระการเรยนรออกเปน 4 สาระ ไดแก สาระท1 วทยาศาสตรชวภาพ สาระ ท 2 วทยาศาสตรกายภาพ สาระท 3 วทยาศาสตรโลกและอวกาศ และสาระท 4 เทคโนโลย มสาระเพมเตม 4 สาระ ไดแก สาระชววทยา สาระเคม สาระฟสกส สาระโลก ดาราศาสตรและอวกาศ ซงองคประกอบของหลกสตรทงในดานของเนอหา การจดการเรยนการสอน และการวดและประเมนผลการเรยนรนนมความส าคญอยางยง ในการวางรากฐานการเรยนรวทยาศาสตรของผเรยนในแตละระดบชน ใหมความตอเนองเชอมโยงกน ตงแตชนประถมศกษาปท 1 จนถงชนมธยมศกษาปท 6 ส าหรบกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ไดก าหนดตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง ทผเรยนจ าเปนตองเรยนเปนพนฐาน เพอใหสามารถน าความรนไปใชในการด ารงชวตหรอศกษาตอในวชาชพ ทตองใชวทยาศาสตรได โดยจดเรยงล าดบความยากงายของเนอหาแตละสาระในแตละระดบชนใหมการเชอมโยงความรกบกระบวนการเรยนร และการจดกจกรรมการเรยนรทสงเสรมใหผเรยนพฒนาความคดทงความคดเปนเหตเปนผล คดสรางสรรค คดวเคราะหวจารณ มทกษะทส าคญทงทกษะ กระบวนการทางวทยาศาสตรและทกษะในศตวรรษท 21 ในการคนควาและสรางองคความรดวยกระบวนการสบเสาะหาความร สามารถแกปญหาอยางเปนระบบ สามารถตดสนใจ โดยใชขอมลหลากหลายและประจกษพยานทตรวจสอบได โรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน ตระหนกถงความส าคญของการจดการเรยนรวทยาศาสตรทมงหวงใหเกดผลสมฤทธตอผเรยนมากทสด จงไดจดท าตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ขน เพอใหสถานศกษา ครผสอนโครงสรางเวลาเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน จงไดปรบปรง หลกสตรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560) เพอใหมความสอดคลองและเชอมโยงกนภายในสาระการเรยนรเดยวกนและระหวางสาระการเรยนรในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตลอดจนการเชอมโยงเนอหาความรทางวทยาศาสตรกบคณตศาสตรดวย นอกจากนยงไดปรบปรงเพอใหมความทนสมยตอการเปลยนแปลงและความเจรญกาวหนาของวทยาการตาง ๆ และทดเทยมกบนานาชาต

1

วสยทศน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร มงเนนใหผเรยนทกคนไดเรยนรและคนพบความร

ทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยดวยตนเอง เนนการเชอมโยงความรกบกระบวนการทางวทยาศาสตร มทกษะส าคญในการคนควา สรางองคความรและแนวคดเชงสรางสรรคในการสรางนวตกรรม โดยใชกระบวนการสบเสาะหาความร และการแกปญหาทหลากหลาย ใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนร มคณธรรม จรยธรรมและคานยมอยางสรางสรรค และพฒนาตนเองไดอยางมศกยภาพ

สมรรถนะส ำคญของผเรยน คณภาพผเรยนดานสมรรถนะส าคญของผเรยน 5 ขอ ไดยดตามกรอบหลกสตร

แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ดงน 1. ความสามารถในการสอสาร หมายถง ใชภาษาถายทอดความคด ความรความเขาใจ ความรสก และทศนะของตนเองเพอเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคมรวมทงการเจรจาตอรองเพอขจดและลดปญหาความขดแยงตาง ๆการเลอกรบหรอไมรบขอมลขาวสารดวยหลกเหตผลและความถกตองตลอดจนการเลอกใชวธการสอสารทมประสทธภาพโดยค านงถงผลกระทบทมตอตนเองและสงคม 2. ความสามารถในการคด หมายถง รจกคดวเคราะห คดสงเคราะห คดอยางสรางสรรคคดอยางมวจารณญาณ และคดเปนระบบเพอน าไปสการสรางองคความรหรอสารสนเทศเพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม 3. ความสามารถในการแกปญหา หมายถงเขาใจความสมพนธและการเปลยนแปลงของเหตการณตาง ๆ ในสงคมแสวงหาความรประยกตความรมาใชในการปองกนและแกไขปญหาไดอยางถกตองเหมาะสมบนพนฐานของหลกเหตผลคณธรรมและขอมลสารสนเทศรวมทงตดสนใจทมประสทธภาพ โดยค านงถงผลกระทบทเกดขนตอตนเองสงคมและสงแวดลอม 4. ความสามารถในการใชทกษะชวต หมายถงใชกระบวนการตาง ๆ ในการด าเนนชวตประจ าวน เรยนรดวยตนเองตอเนองท างานและอยรวมกนในสงคมดวยการสรางเสรมความสมพนธอนดระหวางบคคลจดการปญหาและความขดแยงตาง ๆอยางเหมาะสมรจกปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคมสภาพแวดลอมและหลกเลยงพฤตกรรมไมพงประสงคทสงผลกระทบตอตนเองและผอน

5. ความสามารถในการใชเทคโนโลย หมายถง รจกเลอกและใชเทคโนโลยดานตาง ๆทกษะกระบวนการทางเทคโนโลย เพอการพฒนาตนเองและสงคมในดานการเรยนรการสอสาร การท างาน การแกปญหาอยางสรางสรรคถกตองเหมาะสมและมคณธรรม

2

ต

ต

9

คณลกษณะอนพงประสงค หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ก าหนดคณลกษณะอนพงประสงค 8 ประการ ดงน 1. รกชาต ศาสน กษตรย หมายถง แสดงออกถงการเปนพลเมองดของชาต มความสามคค ปรองดอง ภมใจ เชดชความเปนไทย ปฏบตตนตามหลกศาสนาทตนนบถอ และแสดงความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย

2. ซอสตยสจรต หมายถง ประพฤตตรงตามความเปนจรง ทงทางกาย วาจา ใจ และยดหลกความจรง ความถกตองในการด าเนนชวต มความละอาย และเกรงกลวตอการกระท าผด

3. มวนยหมายถง ปฏบตตนตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบของครอบครว โรงเรยน และสงคมเปนปกตวสย ไมละเมดสทธของผอน

4. ใฝเรยนร หมายถงมความตงใจ เพยรพยายามในการเรยนและเขารวมกจกรรมการเรยนร แสวงหาความรจากแหลงเรยนรท งภายในและภายนอกโรงเรยนอยางสม าเสมอ ดวยการเลอกใชสออยางเหมาะสม บนทกความร วเคราะห สรปเปนองคความร แลกเปลยนเรยนร ถายทอด เผยแพร และน าไปใชในชวตประจ าวนได

5. อยอยางพอเพยง หมายถงมการด าเนนชวตอยางประมาณตน มเหตผล รอบคอบ ระมดระวง อยรวมกบผอนดวยความรบผดชอบ ไมเบยดเบยนผอน เหนคณคาของทรพยากรตางๆ มการวางแผนปองกนความเสยง และพรอมรบการเปลยนแปลง

6. มงมนในการท างาน หมายถงมความตงใจปฏบตหนาททไดรบมอบหมาย ดวยความเพยรพยายาม ทมเทก าลงกาย ก าลงใจในการปฏบตกจกรรมตางๆ ใหส าเรจลลวงตามเปาหมายทก าหนดดวยความรบผดชอบ และมความภาคภมใจในผลงาน

7. รกความเปนไทย หมายถงมความภาคภมใจ เหนคณคา ชนชม มสวนรวมในการอนรกษ สบทอด เผยแพรภมปญญาไทย ขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปะและวฒนธรรมไทย มความกตญญกตเวท ใชภาษาไทยในการสอสารอยางถกตองเหมาะสม

8. มจตสาธารณะหมายถงเปนผใหและชวยเหลอผอน แบงปนความสขสวนตน เพอท าประโยชนแกสวนรวม เขาใจ เหนใจผทมความเดอดรอน อาสาชวยเหลอสงคม อนรกษสงแวดลอม ดวยแรงกาย สตปญญา ลงมอปฏบตเพอแกปญหา หรอรวมสรางสรรคสงทดงามใหเกดในชมชน โดยไมหวงสงตอบแทน

3

ต

ต

9

โครงสรำงเวลำเรยน หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ก าหนดกรอบโครงสรางเวลาเรยน ดงน

กลมสำระกำรเรยนร/ กจกรรม

เวลำเรยน

ระดบประถมศกษำ ระดบมธยมศกษำตอนตน ระดบมธยมศกษำ

ตอนปลำย

ป. 1 ป. 2 ป. 3 ป. 4 ป. 5 ป. 6 ม. 1 ม. 2 ม. 3 ม. 4 – 6

กลมสำระกำรเรยนร

ภาษาไทย 200 200 200 160 160 160 120

(3 นก.)

120 (3 นก.)

120 (3 นก.)

240 (6 นก.)

คณตศาสตร 200 200 200 160 160 160 120 (3 นก.)

120 (3 นก.)

120 (3 นก.)

240 (6 นก.)

วทยาศาสตร 80 80 80 80 80 80 120 (3 นก.)

120 (3 นก.)

120 (3 นก.)

240 (6 นก.)

สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

80 80 80 80 80 80 120 (3 นก.)

120 (3 นก.)

120 (3 นก.)

240 (6 นก.)

สขศกษาและพลศกษา 80 80 80 80 80 80 80 (2นก.)

80 (2 นก.)

80 (2 นก.)

120 (3นก.)

ศลปะ 80 80 80 80 80 80 80 (2นก.)

80 (2 นก.)

80 (2 นก.)

120 (3 นก.)

การงานอาชพและ เทคโนโลย

40 40 40 80 80 80 80 (2นก.)

80 (2 นก.)

80 (2 นก.)

120 (3 นก.)

ภาษาตางประเทศ 40 40 40 80 80 80 120 (3 นก.)

120 (3 นก.)

120 (3 นก.)

240 (6 นก.)

รวมเวลำเรยน (พนฐำน) 800 800 800 800 800 800 840

(21 นก.) 840

(21 นก.)

840 (21 นก.)

1,560

(39 นก.)

กจกรรมพฒนำผเรยน 120 120 120 120 120 120 120 120 120 360

รำยวชำ / กจกรรมทสถำนศกษำจดเพมเตม ตำมควำมพรอมและจดเนน

ปละไมเกน 80 ชวโมง ปละไมเกน 240 ชวโมง ไมนอยกวา 1,560

ชวโมง

รวมเวลำเรยนทงหมด ไมเกน 1,000 ชวโมง/ป ไมเกน 1,200 ชวโมง/ป

รวม 3ป

ไมนอยกวำ

3,600 ชวโมง

4

ต

ต

9

โครงสรำงหลกสตรสถำนศกษำโรงเรยนเทศบำล ๕ ระดบมธยมศกษำตอนตน ระดบชนมธยมศกษำปท 1 ภำคเรยนท 1 ภำคเรยนท 2

รำยวชำ/กจกรรม เวลำเรยน (หนวยกต /

ชม.) รำยวชำ/กจกรรม

เวลำเรยน (หนวยกต/

ชม.) รำยวชำพนฐำน 11.0/440 รำยวชำพนฐำน 11.0/440 ท 21101ภาษาไทย 1.5/60 ท 21102 ภาษาไทย 1.5/60 ค 21101คณตศาสตร 1.5/60 ค 21102 คณตศาสตร 1.5/60 ว 21101 วทยาศาสตร 1.5/60 ว 21103 วทยาศาสตร 1.5/60 ว 21102การออกแบบเทคโนโลย 0.5/20 ว 21104 วทยาการค านวณ 0.5/20 ส 21101 สงคมศกษา 1.5/60 ส 21102 สงคมศกษา 1.5/60 ส 21103 ประวตศาสตร 0.5/20 ส 21104 ประวตศาสตร 0.5/20 พ 21101 สขศกษาและพลศกษา 1.0/40 พ 21102 สขศกษาและพลศกษา 1.0/40 ศ 21101 ศลปะ 1.0/40 ศ 21102 ศลปะ 1.0/40 ง 21101 การงานอาชพ 0.5/20 ง 21102 การงานอาชพ 0.5/20 อ 21101 ภาษาองกฤษ 1.5/60 อ 21102 ภาษาองกฤษ 1.5/60 รำยวชำเพมเตม 2.5/100 รำยวชำเพมเตม 2.5/100 ค 21201 เสรมทกษะคณตศาสตร 1

0.5/20 ค 21202 เสรมทกษะคณตศาสตร 2

0.5/20

ว 21201 วทยาศาสตรกบ ความงาม

0.5/20 ว 21202 ของเลนเชงวทยาศาสตร 0.5/20

ส 21201 สราษฎรธาน 1 0.5/20 ส 21202 สราษฎรธาน 2 0.5/20 ส 21203 หนาทพลเมอง 1 0.5/20 ส 21204 หนาทพลเมอง 2 0.5/20 อ 21201 Listening & Speaking 1

0.5/20 อ 21202 Listening & Speaking 2

0.5/20

รวมหนวยกต 13.5 รวมหนวยกต 13.5 กจกรรมพฒนำผเรยน กจกรรมพฒนำผเรยน - กจกรรมแนะแนว 20 - กจกรรมแนะแนว 20 -กจกรรมนกเรยน -กจกรรมนกเรยน ลกเสอ/เนตรนาร 12 ลกเสอ/เนตรนาร 13 ชมนม 20 ชมนม 20 -กจกรรมเพอสงคมและสาธารณะประโยชน

8 -กจกรรมเพอสงคมและสาธารณะประโยชน

7

รวมเวลำเรยน 600 รวมเวลำเรยน 600

5

ต

9

สำระและมำตรฐำนกำรเรยนรแกนกลำง กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร

สำระท 1 วทยำศำสตรชวภำพ มาตรฐาน ว 1.2 เขาใจสมบตของสงมชวต หนวยพนฐานของสงมชวต การล าเลยงสารเขาและ

ออกจากเซลล ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของระบบตาง ๆ ของสตวและมนษยทท างานสมพนธกน ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของอวยวะ ตาง ๆ ของพชทท างานสมพนธกน รวมทงน าความรไปใชประโยชน

มาตรฐาน ว 1.3 เขาใจกระบวนการและความส าคญของการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมสารพนธกรรม การเปลยนแปลงทางพนธกรรมทมผลตอสงมชวต ความหลากหลายทางชวภาพและววฒนาการของสงมชวต รวมทงน าความรไปใชประโยชน

สำระท 2 วทยำศำสตรกำยภำพ มาตรฐาน ว 2.1 เขาใจสมบตของสสาร องคประกอบของสสาร ความสมพนธระหวางสมบต

ของสสารกบโครงสรางและแรงยดเหนยวระหวางอนภาค หลกและธรรมชาต ของการเปลยนแปลงสถานะของสสาร การเกดสารละลาย และการเกดปฏกรยา เคม

มาตรฐาน ว 2.2 เขาใจธรรมชาตของแรงในชวตประจ าวน ผลของแรงทกระท าตอวตถ ลกษณะการเคลอนทแบบตาง ๆ ของวตถ รวมทงน าความรไปใชประโยชน

มาตรฐาน ว 2.3 เขาใจความหมายของพลงงาน การเปลยนแปลงและการถายโอนพลงงาน ปฏสมพนธระหวางสสารและพลงงาน พลงงานในชวตประจ าวน ธรรมชาต

ของคลน ปรากฏการณทเกยวของกบเสยง แสง และคลนแมเหลกไฟฟา รวมทงน าความรไปใชประโยชน

สำระท 3 วทยำศำสตรโลก และอวกำศ มาตรฐาน ว 3.1 เขาใจองคประกอบ ลกษณะ กระบวนการเกด และววฒนาการของเอกภพ

กาแลกซ ดาวฤกษ และระบบสรยะ รวมทงปฏสมพนธภายในระบบสรยะทสงผลตอสงมชวต และการประยกตใชเทคโนโลยอวกาศ

มาตรฐาน ว 3.2 เขาใจองคประกอบและความสมพนธของระบบโลก กระบวนการเปลยนแปลงภายในโลก และบนผวโลก ธรณพบตภย กระบวนกา รเปลยนแปลงลมฟาอากาศและภมอากาศโลก รวมทงผลตอสงมชวตและสงแวดลอม

6

ต

ต

9

สำระท 4 เทคโนโลย มาตรฐาน ว 4.1 เขาใจแนวคดหลกของเทคโนโลยเพอการด ารงชวตในสงคมทมการ

เปลยนแปลงอยางรวดเรว ใชความรและทกษะทางดานวทยาศาสตร คณตศาสตร และศาสตรอน ๆ เพอแกปญหาหรอพฒนางานอยางมความคดสรางสรรคดวยกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม เลอกใชเทคโนโลยอยางเหมาะสมโดยค านงถงผลกระทบตอชวต สงคม และสงแวดลอม

มาตรฐาน ว 4.2 เขาใจและใชแนวคดเชงค านวณในการแกปญหาทพบในชวตจรงอยางเปนขนตอนและเปนระบบ ใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการเรยนร การท างาน และการแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ รเทาทน และมจรยธรรม

7

ตวชวดและสำระกำรเรยนรแกนกลำง ชนมธยมศกษำปท 1 สำระท 1 วทยาศาสตรชวภาพ มาตรฐาน ว 1.2 เขาใจสมบตของสงมชวต หนวยพนฐานของสงมชวต การล าเลยงสารผานเซลล ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของระบบตางๆ ของสตวและมนษยทท างานสมพนธกน ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของอวยวะตางๆ ของพชทท างานสมพนธกน รวมทงน าความรไปใชประโยชน

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง ม.1 1. เปรยบเทยบรปรางและ

โครงสรางของเซลลพชและสตว รวมทงบรรยายหนาทของ ผนงเซลล เยอหมเซลล ไซโทพลาซม นวเคลยส แวควโอล ไมโทคอน-เดรย และคลอโรพลาสต 2. ใชกลองจลทรรศนใชแสงศกษาเซลลและโครงสรางตางๆ ภายในเซลล

- เซลลเปนหนวยพนฐานของสงมชวต สงมชวตบางชนดมเซลลเพยงเซลลเดยว เชน อะมบา พารามเซยม ยสต บางชนดมหลายเซลล เชน พชและสตว - โครงสรางพนฐานทพบทงในเซลลพชและเซลลสตวและสามารถสงเกตไดดวยกลองจลทรรศนใชแสง ไดแก เยอหมเซลล ไซโทพลาซม และนวเคลยส โครงสรางทพบในเซลลพชแตไมพบในเซลลสตว ไดแก ผนงเซลลและคลอโรพลาสต - โครงสรางตางๆ ของเซลลมหนาทแตกตางกน - ผนงเซลล ท าหนาทใหความแขงแรงแกเซลล - เยอหมเซลล ท าหนาทหอหมเซลลและควบคมการล าเลยงสารเขาและออกจากเซลล - นวเคลยส ท าหนาทควบคมการท างานของเซลล - ไซโทพลาซม มออรแกแนลลท าหนาทแตกตางกน - แวควโอล ท าหนาทเกบน าและสารตางๆ - ไมโทคอนเดรย ท าหนาทเกยวกบการสลายสารอาหารเพอใหไดพลงงานแกเซลล

8

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง ม.1 - คลอโรพลาสตเปนแหลงทเกดการ

สงเคราะหดวยแสง

3. อธบายความสมพนธระหวางรปรางกบการท าหนาทของเซลล

- เซลลของสงมชวตมรปรางลกษณะทหลากหลายแบะมความเหมาะสมกบหนาทของเซลลนน เชน เซลลประสาทสวนใหญทเสนประสาทเปนแขนงยาวน ากระแสประสาทไปยงเซลลอนๆ ทอยไกลออกไปเซลลขนรากเปนเซลลผวของรากทมผนงเซลลและเยอหมเซลลยนยาวออกมา ลกษณะคลายเสนขนเลกๆ เพอเพมพนทผวในการดดน าและธาตอาหาร

4. อธบายการจดระบบของสงมชวต โดยเรมจากเซลล เนอเยอ อวยวะ ระบบอวยวะ จนเปนสงมชวต

- พชและสตวเปนสงมชวตหลายเซลลมการจดระบบ โดยเรมจากเซลลไปเปนเนอเยอ อวยวะ ระบบอวยวะและสงมชวต ตามล าดบ เซลลหลายเซลลมารวมกนเปนเนอเยอ เนอเยอหลายชนดมารวมกน และท างานรวมกนเปนอวยวะ อวยวะตางๆ ท างานรวมกน เปนระบบอวยวะ ระบบอวยวะทกระบบท างาน รวมกนเปนสงมชวต

5. อธบายกระบวนการแพรและออสโมซสจากหลกฐานเชงประจกษและยกตวอยางการแพรและออสโมซสในชวตประจ าวน

- เซลลมการน าสารเขาสเซลลเพอใชในกระบวนการตางๆของเซลล และมการขจดสารบางอยางทเซลล ไมตองการออกนอกเซลล การน าสารเขาและออก จากเซลลมหลายวธ เชน การแพรเปนการเคลอนท ของสารจากบรเวณท มความเขมขน ของสารสงไปสบรเวณทมความ เขมขนของสารต า สวน ออสโมซส เปนการแพร ของน า ผานเยอหมเซลล จากดานทมความเขมขนของสารละลายสงกวา

9

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง 5. อธบายกระบวนการแพรและ

ออสโมซสจากหลกฐานเชงประจกษและยกตวอยางการแพรและออสโมซสในชวตประจ าวน

- เซลลมการน าสารเขาสเซลลเพอใชในกระบวนการตางๆ ของเซลล และมการขจดสารบางอยางทเซลล ไมตองการออกนอกเซลล การน าสารเขาและออก จากเซลลมหลายวธ เชน การแพรเปนการเคลอนท ของสารจากบรเวณทมความเขมขน ของสารสงไปสบรเวณทมความเขมขนของสารต า สวน ออสโมซส เปนการแพรของน า ผานเยอหมเซลล จากดานทมความเขมขนของสารละลายสงกวา

6. ระบปจจยทจ าเปนในการสงเคราะหดวยแสงและผลผลตทเกดขนจากการสงเคราะหดวยแสง โดยใชหลกฐานเชงประจกษ

- กระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพชทเกดขนในคลอโรพลาสต จ าเปนตองใชแสง แกส คารบอนไดออกไซด คลอโรฟลลและน า ผลผลตทไดจากการสงเคราะหดวยแสง ไดแก น าตาลและแกสออกซเจน

7. อธบายความส าคญของการสงเคราะหดวยแสงของพช ตอสงมชวตและสงแวดลอม 8. ตระหนกในคณคาของพชทม ตอสงมชวต และสงแวดลอมโดยการรวมกนปลก และดแลรกษาตนไมในโรงเรยนและชมชน

- การสงเคราะหดวยแสงเปนกระบวนการทส าคญตอสงมชวตเพราะเปนกระบวนการเดยว ทสามารถน าพลงงานแสงมาเปลยนเปนพลงงานในรปแบบสารประกอบอนทรยและเกบสะสมในรปแบบตางๆ ในโครงสรางของพช พชจงเปนแหลงอาหารและพลงงานทส าคญของสงมชวตอนนอกจากนกระบวนการสงเคราะหดวยแสง ยงเปนกระบวนการหลกในการสรางแกสออกซเจนใหกบบรรยากาศ เพอใหสงมชวตอนใชในกระบวนการหายใจ

10

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง ม.1 9. บรรยายลกษณะและหนาท

ของไซเลมและโฟลเอม 10. เขยนแผนภาพทบรรยายทศทางการล าเลยงสารในไซเลมและโฟลเอมของพช

- พชมไซเลมและโฟลเอมซงเปนเนอเยอมลกษณะคลายทอเรยงตวกนเปนกลมเฉพาะทโดยไซเลมท าหนาทล าเลยงน าและธาตอาหารมทศทางการล าเลยงจากรากไปสล าตน ใบ และสวนตางๆของพชเพอใชในการสงเคราะหดวยแสงรวมถงกระบวนการอนๆสวนโฟลเอม ท าหนาทล าเลยงอาหารทไดจากการสงเคราะหดวยแสง มทศทางล าเลยง จากบรเวณทมการสงเคราะหดวยแสงไปสสวนตางๆ ของพช

11. อธบายการสบพนธ แบบอาศยเพศ และไมอาศยเพศของพชดอก 12. อธบายลกษณะโครงสรางของดอกทมสวนท าใหเกดการถายเรณ รวมทงบรรยายการปฏสนธของพชดอก การเกดผลและเมลด การกระจายเมลด และการงอกของเมลด

- พชดอกทกชนดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได และบางชนดสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได - การสบพนธแบบอาศยเพศเปนการสบพนธทมการผสมกน ของสเปรมและเซลลไข การสบพนธแบบอาศยเพศของพชดอก เกดขนทดอกโดยภายในอบเรณของสวนเกสรเพศผ มเรณซงท าหนาทสรางสเปรมภายในออวลของสวนเกสร เพศเมยมถงเอมบรโอ ท าหนาทสรางเซลลไข

13. ตระหนกถงความส าคญของสตวทชวยในการถายเรณของพชดอก โดยการไมท าลายชวตของสตวทชวยในการถายเรณ

- การสบพนธแบบไมอาศยเพศ เปนการสบพนธทพชตนใหมไมไดเกดจากการปฏสนธระหวางสเปรมกบเซลลไข แตเกดจากสวนตางๆของพชเชน ราก ล าตน ใบ มการเจรญเตบโตและพฒนาเปนตนใหมได - การถายเรณ คอ การเคลอนยายของเรณจากอบเ รณไปยงยอดเกสรเพศเมย ซ งเกยวของกบลกษณะและโครงสรางของดอก เชน สของกลบดอก ต าแหนงของเกสรเพศผและเกสรเพศ เมย โดยมสงทชวยในการถายเรณ เชน แมลง ลม

11

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง ม.1 - การถายเรณจะน าไปสการปฏสนธซงจะ

เกดขนท ถงเอมบรโอ ภายในออวล หลงการปฏสนธจะได ไซโกต และเอนโดสเปรม ไซโกตจะพฒนาตอไปเปนเอมบรโอ ออวลพฒนาไปเปนเมลด และรงไขพฒนาไปเปนผล - ผลและเมลดมการกระจายออกจากตนเดม โดยวธการตางๆเมอเมลดไปตกในสภาพ แวดลอมทเหมาะสมจะเกดการงอกของเมลด โดยเอมบรโอ ภายในเมลดจะเจรญออกมา โดยระยะแรก จะอาศยอาหารทสะสมภายในเมลด จนกระทงใบแทพฒนา จนสามารถสงเคราะหดวยแสง ไดเตมท และสรางอาหาร ไดเองตามปกต

14. อธบายความส าคญของธาตอาหาร บางชนดทมผลตอ การเจรญเตบโตและการด ารงชวตของพช 15. เลอกใชป ยทมธาตอาหารเหมาะสมกบพช ในสถานการณทก าหนด

- พชตองการธาตอาหารทจ าเปนหลาบชนด ในการเจรญเตบโตและด ารงชวต - พชตองการธาตอาหารบางชนด ในปรมาณมาก ไดแก ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน ซงในดนอาจมไมเพยงพอส าหรบการเจรญเตบโตของพช จงตองมการใหธาตอาหารในรปของป ยกบพชอยางเหมาะสม

16. เลอกวธการขยายพนธพชใหเหมาะสมกบพชในสถานการณทก าหนด 17. อธบายความส าคญของเทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอพชในการใชประโยชนดานตางๆ

- มนษยสามารถน าความรเรอง การสบพนธแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศ มาใชในการขยายพนธเพอเพมจ านวนพช เชน การใชเมลดทไดจากการสบพนธแบบอาศยเพศมาเพาะเลยง วธการนจะไดพชในปรมาณมาก แตอาจมลกษณะทแตกตางไปจากพอแม สวนการ ตอนกง การปกช า การตอกง การตดตา การทาบกง

12

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง ม.1 18. ตระหนกถงประโยชนของ

การขยายพนธพช โดยการน าความรไปใชในชวตประจ าวน

การเพาะเลยงเนอเยอ เปนการน าความ รเรองการสบพนธแบบไมอาศยเพศของพชมาใชในการขยายพนธ เพ อ ใหไดพชทมล กษณะเหมอนตนเดม ซงการขยายพนธแตละวธมข นตอนแตกตางกน จงควรเลอกใหเหมาะสมกบความตองการของมนษย โดยตองค านงถงชนดของพชและลกษณะการสบพนธของพช - เทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอของพช เปนการน าความรเกยวกบปจจยทจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพชมาใช ในการเพมจ านวนพชและท าใหพชสามารถเจรญเตบโตในหลอดทดลอง ซงจะไดพชจ านวนมากในระยะเวลาสน และสามารถน าเทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอมาประยกตเพอการอนรกษพนธกรรมพช ปรบปรงพชทมความส าคญทางเศรษฐกจ การผลตยาและสาระส าคญในพช และอน ๆ

13

สำระท 2 วทยาศาสตรกายภาพ มาตรฐาน ว 2.1 เขาใจสมบตของสาร องคประกอบของสสาร ความสมพนธระหวางสมบตของสสารกบโครงสรางและแรงยดเหนยวระหวางอนภาค หลกและธรรมชาตของการเปลยนแปลงสถานะของสสาร การเกดสารละลาย และการเกดปฏกรยาเคม

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง ม.1 1. อธบายสมบตทางกายภาพบาง

ประการของธาตโลหะ อโลหะ และก ง โ ลหะ โดยใชหลก ฐาน เชงประจกษทไดจากการสงเกตและการทอสอบ และใชสารสนเทศทไดจากแหลงขอมลตาง ๆ รวมทงจดกลมธาตทเปนโลหะ อโลหะและกงโลหะ

- ธาตแตละชนดมสมบตเฉพาะตวและมสมบตทางกายภาพบางประการเหมอนกนและบางประการตางกน ซงสามารถน ามาจดกลมธาตเปนโลหะ อโลหะและกงโลหะ ธาตโลหะมจดเดอด จดหลอมเหลวสง มผวมนวาว น าความรอน น าไฟฟา ดงเปนเสนหรอตเปนแผนบาง ๆ ได และมความหนาแนนทงสงและต า ธาตอโลหะ มจดเดอด จดหลอมเหลวต า มผวไมมนวาว ไมน าความรอน ไมน าไฟฟา เปราะแตกหกงายและมความหนาแนนต า ธาตกงโลหะมสมบตบางประการเหมอนโลหะ และมสมบตบางประการเหมอนอโลหะ

2. วเคราะหผลจากการใชธาตโลหะ อโลหะ กงโลหะ และธาตกมมนตรงส ทมผลตอสงมชวต สงแวดลอม เศรษฐกจและสงคม จาก ขอมลทรวบรวมได 3. ตระหนกถงคณคาของการใชธาตโลหะ อโลหะ กงโลหะ ธาตกมมนตรงส โดยเสนอแนวทางการใชธาตอยางปลอดภย คมคา

- ธาตโลหะ อโลหะและกงโลหะทสามารถแผรงสได จดเปนธาตกมมนตรงส - ธาตมทงประโยชนและโทษ การใชธาตโลหะ อโลหะ กงโลหะ ธาตกมมนตรงส ควรค านงถงผลกระทบตอสงมชวต สงแวดลอม เศรษฐกจและสงคม

14

ต

ต

9

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง 4. เปรยบเทยบจดเดอด

จดหลอมเหลวของสารบรสทธ และสารผสม โดยการวดอณหภม เขยนกราฟ แปลความหมายขอมลจากกราฟ หรอสารสนเทศ

- สารบรสทธประกอบดวยสารเพยงชนดเดยว สวนสารผสมประกอบดวยสารตงแต ๒ ชนดขนไป สารบรสทธแตละชนดมสมบตบางประการทเ ป นค า เ ฉพ า ะ ตว เ ช น จ ด เ ดอ ด แล ะ จ ดหลอมเหลวคงท แตสารผสมมจดเดอดและจดหลอมเหลวไมคงท ขนอยกบชนดและสดสวนของสารทผสมอยดวยกน

5. อธบายและเปรยบเทยบความหนาแนนของสารบรสทธ และสารผสม 6. ใชเครองมอเพอวดมวลและปรมาตรของสารบรสทธและสารผสม

- สารบรสทธแตละชนดมความหนาแนนหรอมวลตอหนวยปรมาตรคงท เปนคาเฉพาะของสารนน ณ สถานะและอณหภมหนง แตสารผสมมความหนาแนนไมคงทขนอยกบชนดและสดสวนของสารทผสมอยดวยกน

7. อธบายเกยวกบความสมพนธระหวาง อะตอม ธาต และสารประกอบ โดยใชแบบจ าลองและสารสนเทศ

- สารบรสทธแบงออกเปนธาตและสารประกอบ ธาตประกอบดวยอนภาคทเลกทสดทยงแสดงสมบตของธาตนน เรยกวา อะตอม ธาตแตละชนดประกอบดวยอะตอมเพยงชนดเดยวและไมสามารถแยกสลายเปนสารอนดวยวธทางเคม ธาตเขยนแทนดวยสญลกษณธาตสารประกอบเกดจากอะตอมของธาตตงแต 2 ชนดขนไปรวมตวกนทางเคมในอตราสวนคงทม สมบตแตกตางกนจากธาตทเปนองคประกอบสามารถแยกเปนธาตไดดวยวธทางเคม ธาตและสารประกอบสามารถเขยนแทนดวยสตรเคม

8. อธบายโครงสรางอะตอมทประกอบดวย โปรตอน นวตรอน และอเลกตรอน โดยใชแบบจ าลอง

- อะตอมประกอบดวยโปรตอน นวตรอน และอเลกตรอน โปรตอนมประจไฟฟาบวก ธาตชนดเดยวกนมจ านวนโปรตอนเทากน และเปน คาเฉพาะของธาตนน นวตรอนเปนกลางทางไฟฟา สวนอเลกตรอนมประจไฟฟาลบ

15

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง ม.1 เมออะตอมมจ านวนโปรตอนเทากบจ านวน

อเลกตรอน จะเปนกลางทางไฟฟา โปรตอนและนวตรอนรวมกนตรงกลางอะตอม เรยกวา นวเคลยส สวนอเลกตรอนเคลอนทอยในทวางรอบนวเคลยส

9. อธบายและเปรยบเทยบการจดเรยงอนภาคแรงยดเหน ยวระหวางอนภาค และการเคลอนทข อ ง อ น ภ าค ขอ ง สส า ร ชน ดเ ดย วกน ในสถานะขอ งแขง ขอ ง เหลว แล ะแ ก ส โดย ใชแบบจ าลอง

- สสารทกชนดประกอบดวยอ นภาค โดยสารชนดเดยวกนทมสถานะของแขง ของเหลว แกส จะมการเรยงอนภาค แรงยดเหนยวระหวางอนภาค การเคลอนทของอนภาแตกตางกน ซงมผลตอรปรางและปรมาตรของสาร - อนภาคของแขง เรยงชดกน มแรงยดเหนยวระหวางอนภาคมากทสด อนภาคสนอยกบท ท าใหมรปรางและปรมาตรคงท - อนภาคของของเหลวอยใกลกน มแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยกวาของแขง แตมากกวาแกส อนภาคเคลอนทไดแตไมเปนอสระเทาแกส ท าใหมรปรางไมคงท แตประมาตรคงท - อนภาคของแกสอยหางกนมาก มแรงยดเหน ยวระหวางอนภาคนอยทสด อนภาคเคลอนทไดอยางอสระทกทศทาง ท าใหมรปรางและปรมาตรไมคงท

10. อธบายความสมพนธระหวางพลงงานความรอนกบการเปลยนสถานะของสสาร โดยใชหลกฐาน เชงประจกษและแบบจ าลอง

- ความรอนมผลตอการเปลยนแปลงสถานะของสสาร เมอใหความรอนแกของแขง อนภาคของของแขงจะมพลงงานและอณหภมเพมขน จนถงระดบหนง ซงของแขงจะใชความรอนในการเปลยนสถานะเปนของเหลววา ความรอนแฝงของการหลอมเหลว และอณหภมขณะเปลยนสถานะจะคงท เรยกอณหภมนวา จดหลอมเหลว

16

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง - เมอใหความรอนแกของเหลว อนภาคของ

ของเหลวจะมพลงงานและอณหภมเพมขนจนถงระดบหนง ซงของเหลวจะใชความรอนในการเปลยนสถานะจากของเหลวเปนแกส เรยกความรอนท ใช ในการเปลยนสถานะจากของเหลวเปนแกสวา ความรอนแฝงของการกลายเปนไอ และอณหภมขณะเปลยนสถานะจะคงท เรยกอณหภมนวา จดเดอด - เมอท าใหอณหภมของแกสลดลงจนถงระดบหนง แกสจะเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยก อณหภมนวา จดควบแนน ซงมอณหภมเดยวกบ จดเดอดของของเหลว นน - เมอท าใหอณหภมของของเหลวลดลงจนถงระดบหนง ของเหลวจะเปลยนสถานะเปนของแขง เรยกอณหภมนวา จดเยอกแขง ซงมอณหภม เดยวกบ จดหลอมเหลวของของแขง นน

17

มำตรฐำน ว 2.2 เขาใจธรรมชาตของแรงในชวตประจ าวน ผลของแรงทกระท าตอวตถ ลกษณะการเคลอนทแบบตาง ๆ ของวตถ รวมทงน าความรไปใชประโยชน

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง

ม.1 1. สรางแบบจ าลองทอธบายความสมพนธระหวางความดนอากาศ กบ ความสงจากพนโลก

- เมอวตถอยในอากาศจะมแรงทอากาศกระท าตอวตถในทกทศทาง แรงทอากาศกระท าตอวตถขนอยกบขนาดพนทของวตถนน แรงทอากาศกระท าตงฉากกบผววตถตอหนงหนวยพนท เรยกวา ความดนอากาศ ความดนอากาศ มความสมพนธกบความสงจากพนโลก โดยบรเวณทสงจากพนโลกขนไป อากาศเบาบางลง มวลอากาศนอยลง ความดนอากาศกจะลดลง

มาตรฐาน ว 2.3 เขาใจความหมายของพลงงาน การเปลยนแปลงและการถายโอนพลงงาน ปฏสมพนธระหวางสสารและพลงงาน พลงงานในชวตประจ าวน ธรรมชาตของคลน ปรากฏการณทเกยวของกบเสยง แสง และคลนแมเหลกไฟฟา รวมทงน าความรไปใชประโยชน

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง

ม.1 1. วเคราะห แปลความหมายขอมล และค านวณปรมาณความรอน ทท าใหสสารเปลยนอณหภมและเปลยนสถานะ โดยใชสมการ Q = mc t และ Q= mL 2. ใชเทอรมอมเตอรในการวดอณหภมของสสาร

- เมอสสารไดรบหรอสญเสยความรอน อาจท าใหสสารเปลยนอณหภม เปลยนสถานะ หรอเปลยนรปราง - ปรมาณความรอนทท าใหสสารเปลยนอณหภมขนกบมวล ความรอนจ าเพาะ และอณหภมทเปลยนไป - ปรมาณความรอนทท าใหสสารเปลยนสถานะขนกบมวลและความรอนแฝงจ าเพาะในขณะทสสารเปลยนสถานะ อณหภมจะไมเปลยนแปลง

18

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง

ม.1 4. ตระหนกถงประโยชนของความร ของการหดและขยายตวของสสาร เนองจากความรอน เนองจากความรอน โดยวเคราะหจากสถานการณปญหาและวธการน าความรมาแกปญหาในชวตประจ าวน

- คายความรอน จะท าใหอนภาคเคลอนทชาลง ท าใหเกดการหดตว - ความรเรองการหดตวและขยายตวของสสาร เนองจากความรอนน าไปใชประโยชนไดในดานตาง ๆ เชน การสรางถนน การสรางรางรถไฟ การท าเทอรมอมเตอร

5. วเคราะหสถานการณการโอนความรอน และค านวณปรมาณความรอนทถายโอนระหวางสสารจนเกดสมดลความรอน โดยใช สมการ Qสญเสย = 𝑄ไดรบ

- ความรอนถายโอนจากสสารทมอณหภมสงกวา ไปยงสสารทมอณหภมต ากวา จนกระทงอณหภมของสสารเทากน สภาพทสสารทงสองมอณหภมเทากน เรยกวา สมดลความรอน - เมอมการถายโอนความรอนจากสสารทม อณหภมตางกนจนเกดสมดลความรอน ความรอนทเพมขนของสสารหนง จะเทากบความรอนทลดลงของอกสสารหนง ซงเปนไปตามกฎการอนรกษของพลงงาน

6. สรางแบบจ าลองทอธบายการถายโอนความรอนโดยการน าความรอน การพาความรอน การแผรงสความรอน

- การถายโอนความรอนม 3 แบบ คอ กรน าความรอน การพาความรอนและการแผรงสความรอน การน าความรอนเปนการถายโอนความรอนทอาศยตวกลาง โดยทตวกลางเคลอนทไปดวย สวนการแผรงสความรอนเปนการถายโอนความรอนทไมตองอาศยตวกลาง

7. ออกแบบ เลอกใชและสรางอปกรณเพอแกปญหาในชวตประจ าวนโดยใชความรเกยวกบการถายโอนความรอน

- ความรเกยวกบการถายโอนความรอนสามารถน าไปใชในชวตประจ าวนได เชน การเลอกใชวสดเพอน ามาท าภาชนะบรรจอาหารเพอเกบความรอน หรอการออกแบบระบบระบายความรอนในอาคาร

19

สำระท 3 วทยาศาสตรโลก และอวกาศ มาตรฐาน ว 3.2 เขาใจองคประกอบ และความสมพนธของระบบโลก กระบวนการเปลยนแปลงภายในโลก และบนผวโลก ธรณพบตภย กระบวนการเปลยนแปลงลมฟาอากาศและภมอากาศโลก รวมทงผลตอสงมชวตและสงแวดลอม

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง

ม.1 1. สรางแบบจ าลองทอธบายการแบงชนบรรยากาศ และเปรยบ เทยบประโยชนของบรรยากาศ แตละชน

- โลกมบรรยากาศหอหม นกวทยาศาสตรใชสมบตและองคประกอบของบรรยากาศในแบงบรรยากาศของโลกออกเปนชน ซงแบงไดห ล าย ร ป แบบต าม เ กณฑท แ ต แ ต ก กน โดยทว ไปนกวทยาศาสตรใช เกณฑการเปลยนแปลง อณหภมตามความส . แบ งบรรยากาศไดเปน 5 ชน ไดแก ชนโทรโพรเฟยร , ชนสตราโตสเฟยร ชนมโซสเฟยร , ชนเทอรโมสเฟยร และชนเอกโซสเฟยร - บรรยากาศแตละช นมประโยชนตอสงมชวตแตกตางกน โดยชนโทรโพสเฟยร มปรากฏการณลมฟาอากาศทส าคญตอการด ารงชวตตอสงมชวต ชนสตราโตสเฟยรชวยดดกลนรงสอลตราไวโอเลตจากดวงอาทตย ไมใหมายงโลกมากเกนไป ชนมโซสเฟยร ชวยชะลอวตถนอกโลกทผานเขามา ใหเกดการ เผาไหมกลายเปนวตถขนาดเลก ลดโอกาสทจะท าความเสยหายแกสงมชวตบนโลก ชนเทอรโมสเฟยรสามารถสะทอนคลนวทย และชน เอกโซสเฟยรเหมาะส าหรบการโคจรของดาวเทยมรอบโลกในระดบต า

2. อธบายปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงองคประกอบของลมฟาอากาศ จากขอมลทรวบรวมได

- ลมฟาอากาศ เปนสภาวะของอากาศในเวลาหนงของพนทหนงทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาขนอยกบองคประกอบลมฟาอากาศ ไดแก อณหภมอากาศ ความกดอากาศ ลม

20

ชน ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง

ม.1 ความชน เมฆ และหยาดน าฟา โดยหยาดน าฟาทพบบอยในประเทศไทย ไดแ ก ฝน องคประกอบลมฟาอากาศเปลยนแปลงตลอดเวลาขนอยกบปจจยตางๆ เชน ปรมาณรงสจากดวงอาทตยและลกษณะพนผวโ,กสงผลตออณหภมอากาศ อณหภมอากาศและปรมาณไอน าสงผลตอความชน ความกดอากาศสงผลตอลม ความชนและลมสงผลตอเมฆ

3. เปรยบเทยบกระบวนการเกดพายฝนฟาคะนองและพายหมนเขตรอน และผลทมตอสงมชวตและสงแวดลอม รวมทงน าเสนอแนวทางการปฏบตตนใหเหมาะสมและปลอดภย

- พายฝนฟาคะนอง เกดจากการทอากาศทมอณหภมและความชนสงเคลอนทขนสงทมอณหภมต าลง จนกระทงไอน าในอากาศเกดการควบแนนเปนละอองน า และเกดตอเนองเปนเมฆขนาดใหญ พายฝนฟาคะนองท าใหเกดฝนตกหนก ลมกรรโชกแรง ฟาแลบฟาผา ซงอาจกอใหเกดอนตรายตอชวตและทรพยสน - พายหมนเขตรอนเกดเหนอมหาสมทร หรอทะเลทน ามอณหภมสงตงแต 26 - 27 องศาเซลเซยส ขนไปท าใหอากาศทมอณหภมและความชนสงบรเวณนนเคลอนทสงขนอยางรวดเรวเปนบรเวณกวาง อากาศจากบรเวณอนเคล อนเขามาแทนทและพดเวยนเขาหาศนยกลางของพาย ยงใกลศนยกลาง อากาศจะเคลอนทพดเวยนเกอบเปนวงกลมและมอตราเรวสงทสด พายหมนเขตรอนท าใหเกดพายซดฝ ง ฝนตกหนก ซงอาจกอใหเกดอนตรายตอชวตและทรพยสน จงควรปฏบตตนใหปลอดภยโดยตดตามขาวสารการพยาการณอากาศ และไมเขาไปอยในพนททเสยงภย

21

ชน ตวชวด แกนกลำงสำระกำรเรยนร

ม.1 4. อธบายการพยากรณอากาศ และพยากรณอากาศอยางงายจากขอมลทรวบรวมได

- การพยากรณอากาศเปนการคาดการณลมฟาอากาศทจะเกดขนในอนาคตโดยมการตรวจวด องคประกอบลมฟาอากาศ การสอสารแลกเปลยนขอมลองคประกอบลมฟาอากาศระหวางพนทการวเคราะหขอมลและสรางค าพยากรณอากาศ

5. ตระหนกถงคณคาของการพยากรณอากาศโดยน าเสนอแนวทางการปฏบตตนและการใชประโยชนจากค าพยากรณอากาศ

- การพยากรณอากาศสามารถน ามาใชประโยชนดานตางๆ เชน การใชชวตประจ าวน การคมนาคมการเกษตร การปองกน และเฝาระวงพบตทางธรรมชาต

6. อธบายสถานการณและผลกระทบการเปลยนแปลงภมอากาศโลกจากขอมลทรวบรวมได

- ภมอากาศโลกเกดการเปลยนแปลงอยางตอเนองโดยปจจยทางธรรมชาต แตปจจบนการเปลยนแปลงภมอากาศเกดขนอยางรวดเรวเนองจากกจกรรมของมนษยในการปลดปลอยแกสเรอนกระจกสบรรยากาศแกสเรอนกระจกทถกปลดปลอยมากทสด ไดแก แกสคารบอนได-ออกไซดซงหมนเวยนอยในวฏจกรคารบอน

7. ตระหนกถงผลกระทบของการเปลยนแปลงภมอากาศโลกโดยน าเสนอแนวทางการปฏบตตนภ า ย ใ ต ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล งภมอากาศโลก

- การเปลยนแปลงภมอากาศโลกกอใหเกดผลกระทบตอสงมชวตและสงมชวต เชน การหลอมเหลวของน าแขงขวโลก การเพมขนของระดบทะเล การเปลยนแปลงวฏจกรน า การเกดโรคอบตใหมและอบตใหม และการเกดภยพบต ทางธรรมชาตทรนแรงขน มนษยจงควรเ รย น ร แ น ว ท า ง ก า ร ปฏบต ต นภ า ย ใ ตสถานการณดงกลาว ทงแนวทางการปฏบตตนใหเหมาะสมและแนวทางการลดกจกรรมทสงผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศโลก

22

ค ำอธบำยรำยวชำ ว 21101 วทยำศำสตร กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร ชนมธยมศกษำปท 1 ภำคเรยนท 1 เวลำ 60 ชวโมง จ ำนวน 1.5 หนวยกต

ศกษารปรางและโครงสรางของเซลลพชและเซลลสตว หนาทของผนงเซลล เยอหมเซลล ไซโทพลาซม นวเคลยส แวควโอล ไมโทคอนเดรยและคลอโรพลาสต ความสมพนธระหวางรปรางกบการท าหนาทของเซลล ศกษาการจดระบบของสงมชวต กระบวนการแพรและออสโมซสในชวต ประจ าวน ปจจยทจ าเปนในการสงเคราะหดวยแสงและผลผลตทเกดขนจากการสงเคราะหดวยแสง ความส าคญของการสงเคราะหดวยแสงของพชตอส งมชวตและสงแวดลอม ลกษณะและหนาทของไซเลมและโฟลเอม ทศทางการล าเลยงสาร การสบพนธแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศของพชดอก ลกษณะโครงสรางของดอกทมสวนท าใหเกดการถายเรณรวมทงการปฏสนธของพชดอก การเกด ผลและเมลด การกระจายเมลดและการงอกของเมลด ความส าคญของธาตอาหารบางชนดทมผลตอการเจรญเตบโตและการด ารงชวตของพช ป ยทมธาตอาหารเหมาะสมกบพช วธการขยายพนธพช ความส าคญของเทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอพช สมบตทางกายภาพบางประการของธาตโลหะ อโลหะและกงโลหะ รวมทงจดกลมธาต การใชธาตโลหะ อโลหะ กงโลหะ และธาตกมมนตรงสทมตอสงมชวต สงแวดลอม เศรษฐกจและสงคม จดเดอด จดหลอมเหลวของสารบรสทธและสารผสม ความหนาแนนของสารบรสทธและสารผสม ความสมพนธระหวางอะตอมธาตและสารประกอบ โครงสรางอะตอมทประกอบดวยโปรตอน นวตรอนและอเลกตรอน การจดเรยงอนภาค แรงยดเหนยวระหวางอนภาค และการเคลอนทของอนภาคของสสารชนดเดยวกนใน สถานะของแขง ของเหลว และแกส ความสมพนธระหวางพลงงานความรอนกบการเปลยนสถานะของสสาร

โดยอาศยทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร การใชกลองจลทรรศน การ เขยนแผนภาพ การวด การเขยนกราฟ การแปลความหมายของขอมล การสรางแบบจ าลอง โดยใชหลกฐานเชงประจกษและใชสารสนเทศทไดจากแหลงขอมลตางๆ สามารถน าความรไปประยกตใชในชวต ประจ าวน

เพอใหเกดการใฝเรยนร ความตงใจ เพยรพยายาม เขารวมกจกรรมการเรยนร แสวงหาความรจากแหลงเรยนรท งภายในและภายนอกโรงเรยนอยางสม าเสมอ บนทกความร วเคราะห สรปเปนองคความร แลกเปลยนเรยนร ถายทอด เผยแพร และน าไปใชในชวตประจ าวนได รหสตวชวด ว 1.2 ม.1/1 ม.1/2 ม.1/3 ม.1/4 ม.1/5 ม.1/6 ม.1/7 ม.1/8 ม.1/9 ม.1/10 ม.1/11 ม.1/12 ม.1/13 ม.1/14 ม.1/15 ม.1/16 ม.1/17 ม.1/18 ว 2.1 ม.1/1 ม.1/2 ม.1/3 ม.1/4 ม.1/5 ม.1/6 ม.1/7 ม.1/8 ม.1/9 ม.1/10

23

รวมทงหมด 28 ตวชวด ตำรำงวเครำะหควำมสมพนธระหวำงมำตรฐำนกำรเรยนร/ตวชวด/สำระส ำคญและ

กจกรรม มำตรฐำนกำรเรยนร สำระท 1 วทยำศำสตรชวภำพ มาตรฐาน ว 1.2 เขาใจสมบตของสงมชวต หนวยพนฐานของสงมชวต การล าเลยงสารผานเซลล ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของระบบตางๆ ของสตวและมนษยทท างานสมพนธกน ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของอวยวะตางๆ ของพชทท างานสมพนธกน รวมทงน า ความรไปใชประโยชน

ตวชวด ม. 1/6 – ม.1/18 ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง กจกรรม

ม.1/6 .ระบปจจยทจ าเปนในการสงเคราะหดวยแสงและผลผลต ทเกดขนจากการสงเคราะห ดวยแสง โดยใชหลกฐานเชงประจกษ

- กระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพชทเกดขนในคลอโรพลาสต จ าเปนตองใชแสง แกสคารบอนไดออกไซด คลอโรฟลลและน า ผลผลตทไดจากการสงเคราะหดวยแสงไดแกน าตาลและแกสออกซเจน

แผนการจดการเรยนรท 3 - ใบกจกรรมท 3.1 ปจจยในการสรางอาหารของพชมอะไรบาง - ใบกจกรรมท 3.2 การสงเคราะหดวยแสงไดผลผลตอะไรอกบาง - ใบกจกรรมท 3.3 ฝกทกษะการคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรกบการสงเคราะหดวยแสงของพช ( การระบดวยการหลกฐานเชงประจกษจากการทดลอง)

ม.1/7 .อธบายความส าคญของการสงเคราะหดวยแสงของพช ตอสงมชวตและสงแวดลอม

- การสงเคราะหดวยแสงเปนกระบวนการทส าคญตอสงม ชวตเพราะเปนกระบวนการเดยว ทสามารถน าพลงงานแสงมาเปลยนเปนพลงงานในรปแบบสารประกอบอนทรยเกบสะสมในรปแบบตางๆ ใน

แผนการจดการเรยนรท 4 - ใบกจกรรมท 4.1 เมนโปรดจากครวโลก - ใบกจกรรมท 4.2 ฝกทกษะการคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ความส าคญของการสงเคราะหดวยแสง

24

ตวชวด สำระกำรเรยนรแกนกลำง กจกรรม ม.1/8 .ตระหนกในคณคาของพชทมตอสงมชวต และสงแวดลอมโดยการรวมกนปลก และดแลรกษาตนไมในโรงเรยนและชมชน

โครงสรางของพช พชจงเปนแหลงอาหารและพลงงานทส าคญของสงมชวตอนนอกจากนกระบวนการสงเคราะหดวยแสง ยงเปนกระบวนการหลกในการสรางแกสออกซเจนใหกบบรรยากาศ เพอใหสงมชวตอนใชในกระบวนการหายใจ

(อธบายความส าคญและตระหนกถงความส าคญของพช ดวยการรวมกนปลกและดแลรกษาตนไม)

ม.1/9 บรรยายลกษณะและหนาทของไซเลมและโฟลเอม ม.1/10 เขยนแผนภาพทบรรยายทศทางการล าเลยงสารในไซเลมและโฟลเอมของพช

- พชมไซเลมและโฟลเอมซงเปนเนอเยอมลกษณะคลายทอเรยงตวกนเปนกลมเฉพาะทโดยไซเลมท าหนาทล าเลยงน าและธาตอาหารมทศทางการล าเลยงจากรากไปสล าตน ใบ และสวนตางๆของพช เพอใชในการสงเคราะหดวยแสง รวมถงกระบวนการอนๆ สวน โฟลเอม ท าหนาทล าเลยงอาหารทไดจากการสงเคราะหดวยแสง มทศทางล าเลยง จากบรเวณทมการสงเคราะหดวยแสงไปสสวนตางๆ ของพช

แผนการจดการเรยนรท 6 - ใบกจกรรมท 6.1 พชล าเลยงน าและธาตอาหารอยางไร -ใบกจกรรมท 6.2 ฝกทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ท าอยางไรใหพชไดผลผลตตามตองการ ( บรรยายดวยการเขยน พดสรป หรอ เขยนแผนภาพบรรยายทศทางการล าเลยง)

25

ตวชวด สำระส ำคญ กจกรรม ม.1/11 อธบายความส าคญของธาตอาหาร บางชนดทมผลตอ การเจรญเตบโตและการด ารงชวตของพช ม.1/12 เลอกใชป ยทม ธาตอาหารเหมาะสมกบพช ในสถานการณทก าหนด

- พชตองการธาตอาหารทจ าเปนหลาบชนด ในการเจรญเตบโตและด ารงชวต - พชตองการธาตอาหารบางชนดในปรมาณมาก ไดแก ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน ซงในดนอาจมไมเพยงพอส าหรบการเจรญเตบโตของพช จงตองมการใหธาตอาหารในรปของป ยกบพชอยางเหมาะสม

แผนการจดการเรยนรท 5

- ใบกจกรรมท 5.1 เรยนรจากงานวจย -ใบกจกรรมท 5.2 ฝกทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ความส าคญของไสเดอนดนกบตนไมแสนรก ( อธบายดวยการเขยน หรอเลอกใชใหเหมาะสมกบสถานการณ)

ม.1/13 อธบายการสบพนธแบบอาศยเพศ และไมอาศยเพศของพชดอก ม.1/14 อธบายลกษณะโครงสรางของดอกทมสวนท าใหเกดการถายเรณ รวมทงบรรยายการปฏสนธของพชดอก การเกดผลและเมลด การกระจายเมลด และการงอกของเมลด

- พชดอกทกชนดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได และบางชนดสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได - การสบพนธแบบอาศยเพศเปนการสบพนธทมการผสมกน ของสเปรมและเซลลไข การสบพนธแบบอาศยเพศของพชดอก เกดขนทดอกโดยภายในอบเรณของสวนเกสรเพศผ มเรณซงท าหนาท สรางสเปรมภายในออวลของสวนเกสร เพศเมยมถงเอมบรโอ ท าหนาทสรางเซลลไข - การสบพนธแบบไมอาศยเพศ เปนการสบพนธทพชตนใหมไมไดเกดจากการปฏสนธระหวางสเปรมกบเซลลไข แตเกดจากสวนตางๆ ของพชเชน ราก ล าตน ใบ มการเจรญเตบโตและพฒนา เปนตนใหมได

แผนการจดการเรยนรท 1

- ใบกจกรรมท 1.1 การถายเรณเกดขนไดอยางไร - ใบกจกรรมท 1.2 เมลดงอกไดอยางไร - ใบกจกรรมพฒนาความคดสรางสรรค การขยายพนธของพชในสวนหลงบาน ( เขยน หรอ พดบรรยาย เพออธบายและท ากจกรรมเพอแสดงถงความตระหนกถงความส าคญ)

26

ตวชวด สำระส ำคญ กจกรรม ม.1/15 ตระหนกถงความส าคญของสตวทชวยในการถายเรณของพชดอก โดยการไมท าลายชวตของสตวทชวยในการถายเรณ

- การถายเรณ คอ การเคลอนยายของเรณจากอบเรณไปยงยอดเกสรเพศเมย ซง เกยวของกบลกษณะและโครงสรางของดอก เชน สของกลบดอก ต าแหนงของเกสรเพศผและเกสรเพศเมย โดยมสงทชวยในการถายเรณ เชน แมลง ลม - การถายเรณจะน าไปสการปฏสนธซงจะเกดขนท ถงเอมบรโอ ภายในออวล หลงการปฏสนธจะได ไซโกต และ เอนโดสเปรม ไซโกตจะพฒนาตอไปเปนเอมบรโอ ออวลพฒนาไปเปนเมลด และรงไขพฒนาไปเปนผล - ผลและเมลดมการกระจายออกจากตนเดม โดยวธการตางๆเมอเมลดไปตกในสภาพแวดลอมทเหมาะสมจะเกดการงอกของเมลด โดยเอมบรโอ ภายในเมลดจะเจรญออกมา โดยระยะแรก จะอาศยอาหารทสะสมไวภายในเมลด

27

ตวชวด สำระส ำคญ กจกรรม ม.1/16 เลอกวธการขยายพนธพชใหเหมาะสมกบพชใน สถานการณทก าหนด ม.1/17.อธบายความส าคญของเทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอพชในการใชประโยชนดานตางๆ ม.1/18 ตระหนกถงประโยชนของการขยายพนธพช โดยการน าความรไปใชในชวตประจ าวน

- มนษยสามารถน าความรเรอง การสบพนธแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศ มาใชในการขยายพนธเพอเพมจ านวนพช เชน การใชเมลดทไดจากการสบพนธแบบอาศยเพศมาเพาะเลยง วธการนจะไดพชในปรมาณมาก แตอาจมลกษณะทแตกตางไปจากพอแม สวนการตอนกง การปกช า การตอกง การตดตา การทาบกง การเพาะเลยงเนอเยอ เปนการน าความรเรองการสบพนธแบบไมอาศยเพศของพชมาใชในการขยายพนธ เพอให ไดพชทมลกษณะเหมอนตนเดม ซงการขยายพนธแตละวธมข นตอนแตกตางกน จงควรเลอกใหเหมาะสมกบความตองการของมนษย โดยตองค านงถงชนดของพชและลกษณะการสบพนธของพช - เทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอของพช เปนการน าความรเกยวกบปจจยทจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพชมาใชในการเพมจ านวนพชและท าใหพชสามารถเจรญเตบโตในหลอดทดลอง ซงจะไดพชจ านวนมากในระยะเวลาสน และสามารถน าเทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอมาประยกตเพอการอนรกษพนธกรรมพช ปรบปรงพชทม ความส าคญทางเศรษฐกจ การผลตยาและสาระส าคญในพชและ อน ๆ

แผนการจดการเรยนรท 2

- ใบกจกรรมท 2.1 ตดสนใจเลอกวธการขยายพนธพช - ใบกจกรรมท 2.2 มารจกการเพาะเลยงเนอเยอพช - ใบกจกรรมพฒนาความคดสรางสรรค 2.3 เลอกวธการขยายพนธพชอยางไรใหเหมาะสม (ตดสนใจเลอก อธบาย และแสดงออกใหเหนถงความตระหนกในประโยชนของการขยายพนธพช ในชวตประจ าวน)

28

องคประกอบของหนวยกำรเรยนร กำรด ำรงชวตของพช

หวขอ เวลำทใช ทดสอบกอนเรยน

วดผลสมฤทธทางการเรยน (50 ขอ) และ วดทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร (6 ขอ ) 1 ชวโมง

บทท 1 การสบพนธและการขยายพนธพชดอก แผนการจดการเรยนรท 1

การสบพนธแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศของพช 4 ชวโมง แผนการจดการเรยนรท 2 การขยายพนธพชดอก 4 ชวโมง

บทท 2 การสงเคราะหดวยแสง แผนการจดการเรยนรท 3

ปจจยและผลผลตของการสงเคราะหดวยแสง 4 ชวโมง แผนการจดการเรยนรท 4 ความส าคญของการสงเคราะหดวยแสง 2 ชวโมง

บทท 3 การล าเลยงน า ธาตอาหาร และ อาหารของพช แผนการจดการเรยนรท 5

ธาตอาหารของพช 2 ชวโมง แผนการจดการเรยนรท 6 การล าเลยงในพช 3 ชวโมง

ทดสอบหลงเรยน วดผลสมฤทธทางการเรยน (50 ขอ) และ วดทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร (6 ขอ ) 1 ชวโมง

รวมเวลำทใช 21 ชวโมง

29

บทท 2 การสงเคราะหดวยแสง

ผงมโนทศน

หนวยการเรยนร การด ารงชวตของพช

ธาตอาหารของพช

บทท 1 การสบพนธและการขยายพนธ พชดอก

แผนการจดการเรยนรท 1 การสบพนธแบบอาศยเพศ และไมอาศยเพศของพชดอก

แผนการจดการเรยนรท 2 การขยายพนธพชดอก

แผนการจดการเรยนรท 3 ปจจยและผลผลตของการ

สงเคราะหดวยแสง

แผนการจดการเรยนรท 4 ความส าคญของการ สงเคราะหดวยแสง

บทท 3 การล าเลยงน า ธาตอาหาร

และอาหารของพช

แผนการจดการเรยนรท 5 ธาตอาหารของพช

แผนการจดการเรยนรท 6 การล าเลยงในพช

บทท 2 การสงเคราะหดวยแสง

30

จ

0

ต

ต

9

รปแบบกำรสอน SURAT model

องคประกอบเชงกระบวนกำร แบงขนตอนกำรด ำเนนกำรเปน 5 ขนตอน โดยมรำยละเอยด ดงน

1. ขนจดประกำยควำมคด ( Sparking idea : S ) เปนขนจดประกายใหนกเรยนคด เกดความอยากรอยากเหน และตนตวตอการเรยนร ครแจงจดประสงคในการเรยนใหนกเรยนทราบและชใหเหนความส าคญของการใชความคดสรางสรรคในการเรยนวทยาศาสตร เพอเสรมสรางใหเกดความรกในการเรยนวทยาศาสตร ดวยการน าภาพเหตการณ สถานการณสน ๆ บทความ ปรากฏการณ หรอ ประเดนทเปนปญหา ทเกยวของกบเรองทก าลงจะศกษามาใหนกเรยนไดรบทราบขอมลโดยแนวคดทฤษฎการเรยนรแบบวฏจกรการสบเสาะหาความร

2. ขนรวมกนวเครำะหสถำนกำรณ ( Unite to analyse situation : U ) เปนขนทนกเรยนไดรวมกนวเคราะหสถานการณสน ๆ บทความ ปรากฏการณ หรอ

ประเดนทเปนปญหา ทกระตนใหนกเรยนไดฝกทกษะความคดสรางสรรค ดานความคดรเรม (Originiality) และ คดคลองแคลว (Fluency) ดวยการใชค าถามทใหนกเรยนไดตอบอยางอสระแตมความสอดคลองกบค าถาม โดยใชแนวคดทฤษฎโครงสรางสตปญญาของกลฟอรด ซงเปนทฤษฎทกลาวถง ความคดสรางสรรค วาเปนความสามารถทางสมองทคดไดอยางซบซอน กวางไกล หลายทศทาง หรอทเรยกวา คดอเนกนยหรอการคดแบบกระจาย

3. ขนทบทวนควำมรเกำ คนควำหำควำมรใหม ( Review and research : R ) เปนขนทบทวนความรเกา คนควาความรใหมจดกจกรรมใหนกเรยนไดทบทวนความร

เกา ทเกยวของกบเนอหาใหมทตองการใหนกเรยนไดเรยนรและใชกระบวนการคนควาหาความรอยางมระบบดวยวธการทางวทยาศาสตร เพอตอบประเดนทสงสย อนประกอบดวย

ในขนน นกเรยนจะไดปฏบตกจกรรมการทดลองทางวทยาศาสตรในรปแบบของกระบวนการกลม เพอคนหาค าตอบและสรปผลใหไดความจรง เพอใหบรรลตามจดประสงคการเรยนรตามสาระการเรยนรทก าหนดขนจากครทจะก าหนดกจกรรมการทดลอง เนนการฝกใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและใชวธการทางวทยาศาสตรในการหาความรเพอตอบปญหาสง

31

ต

ต

9

ทนกเรยนสงสย เรยนรรวมกนแบบกลมทดลอง มการชวยเหลอรวมมอกนในกล ม ฝกกระบวนการท างาน กระบวน การคด โดยครจะคอยดแล ใหค าแนะน า และ ความชวยเหลอ โดยนกเรยนสามารถซกถามขอสงสยอนๆ ไดตลอดเวลาทท ากจกรรม ตามแนวทฤษฎการเรยนรจากการปฏบต ( Learning by doing) ของ Dewey และการเรยนรแบบรวมมอรวมใจ (Cooperative Learning) 4. ขนประยกตใชควำมคดสรำงสรรคในชวตประจ ำวน( Apply creative thinking in daily : A)

ขนน าความรทไดจากการเรยนรมาประยกตใช หรอดดแปลงความร โดยพฒนาตนเองดานความคดสรางสรรคมาปรบใชใหเกดประโยชนในชวตประจ าวนครจดกจกรรมด วยการก าหนดสถานการณปญหา เพอใหนกเรยนไดใชความคดสรางสรรค ดานความคดรเรม (Originiality) ดานการคดคลองแคลว (Fluency) ความคดยดหยน (Flexibility) และคดละเอยดละออ (Elaboration) โดยใชแนวคดทฤษฎโครงสรางสตปญญาของ กลฟอรด ซงเปนทฤษฎทกลาวถง ความคดสรางสรรค (Cretive thinking) ดานการคดยดหยนในการดานการคดอยางอสระใหไดค าตอบหลากหลายแนวในขณะทคนทวไปจะคดไดแนวทางเดยว หรอความสามารถในการดดแปลงของสงเดยวใหใหเกดประโยชนหลากหลายดาน และความคดรเรม ทมความคดแปลกใหมแตกตางไปจากความคดธรรมดา หรอความคดงาย ๆ ซงความคดรเรมนเปนประโยชนตอตนเองและสงคม นกเรยนทมความคดรเรมจะสามารถใชจนตนาการผสมกบเหตผลแลวหาหนทางใหเกดผลงาน ผทมความคดรเรมจะเปนคนกลาคด กลาแสดงออก พรอมทงกบจะทดลอง หรอ ทดสอบความคดนน ๆ เสมอ ในขนนนกเรยนจะไดแนวคด รปแบบ หรอสรางผลงานทแสดงถงความ สามารถในการคดสรางสรรค

4. ขนทดสอบและประเมนผล (Test and evaluation : T) ขนนเปนการทดสอบระหวางเรยน รวมกบการวดผลประเมนผลอน ๆ เชน การสงเกต

จากการใชเครองมอวดผลตาง ๆ ตามสภาพจรง และใชเปนขอมลยอนกลบเพอปรบปรงแกไขและพฒนานกเรยนทกคนในกลมและในหองเรยนรวมกบคร เพอขจดขอบกพรอง ใชในการชแนะและเปนแนวทางในการจดกจกรรมครงตอไป การทดสอบและประเมนผล จะวดดานพทธพสย (Cognitive Domain) ทกษะพสย (Psychomotor Domain) และจตพสย (Affective Domain) ตามแนวคดของบลม และวดความคดสรางสรรค แนวคดทฤษฎโครงสรางสตปญญาของกลฟอรด

32

ต

ต

9

32

ต

ต

9

\

ควำมคดสรำงสรรคทำงวทยำศำสตร

องคประกอบของกระบวนการคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรซงเปนการคดแบบอเนกนย นน จ าแนกได 4 ลกษณะตามแนวของกลฟอรด คอ ความคดรเรม (Originality) ความคดคลองแคลว (Fluency) ความคดยดหยน (Flexibility) และ ความคดละเอยดละออ (Elaboration) โดยมรายละเอยดดงน

1. คดรเรม หมายถง ความคดแปลกใหมแตกตางไปจากความคดธรรมดา หรอความคดงาย ๆ ซงความคดรเรมนเปนประโยชนตอตนเองและสงคม นกเรยนทมความคดรเรมจะสามารถใชจนตนาการผสมกบเหตผลแลวหาหนทางใหเกดผลงาน ผทมความคดรเรมจะเปนคนกลาคด กลาแสดงออก พรอมทงกบจะทดลอง หรอทดสอบความคดนน ๆ เสมอ ในขนนนกเรยนจะไดแนวคด รปแบบ หรอสรางผลงานทแสดงถงความสามารถในการคดสรางสรรค 2. คดคลองแคลว หมายถง มปรมาณความคดทไมซ ากนในเรองเดยวกน โดยแบงออกเปน 4 ประเภท ดงน 2.1 ความคลองแคลวทางดานถอยค า (Word Fluency) เปนความสามารถในการใชถอยค าอยางคลองแคลว 2.2 ความคดคลองแคลวทางดานการโยงสมพนธ (Associational Fluency) เปนความสามารถทจะคดหาถอยค าทเหมอนกนไดมากทสดเทาทจะมากไดภายในเวลาทก าหนด 2.3 ความคลองแคลวทางดานการแสดงออก (Expression Fluency) เ ปนความสามารถในการใชวลหรอประโยค กลาวคอ สามารถทจะน าค ามาเรยงกนอยางรวดเรวเพอใหไดประโยคทตองการ 2.4 ความคลองแคลวในการคด ( Ideational Fluency) เปนความสามารถทจะคดคนสงทตองการภายในเวลาทก าหนด เชน ใชคดหาประโยชนของกอนอฐใหไดมากทสดภายในเวลาทก าหนดซงอาจเปน 5 นาท หรอ 10 นาท

3. คดยดหยน หมายถง การคดอยางอสระใหไดค าตอบหลากหลายแนวในขณะทคนทวไปจะคดไดแนวทางเดยว หรอความสามารถในการดดแปลงของสงเดยวใหใหเกดประโยชนหลากหลายดาน 4. คดละเอยดละออ หมายถง ความคดในรายละเอยดเปนขนตอน สามารถอธบายใหเหนภาพชดเจน หรอเปนแผนงานทสมบรณขน ความคดละเอยดละออ จดเปนรายละเอยดทน ามาตกแตง ขยายความคดครงแรกใหสมบรณขน

33

แผนการจดการเรยนรนจดโดยใชรปแบบการสอนวทยาศาสตรดวยกระบวนการสรางทกษะการคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรควบคกบการเรยนรทมการพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ตามรปแบบ SURAT model ในรายวชาวทยาศาสตร (รหสวชา ว 21101) หนวยการเรยนร การด ารงชวตของพช ระดบชนมธยมศกษาปท 1 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ไดจดท าขนเพอเปนแนวทางการจดกจกรรมการเรยนการสอนวทยาศาสตร ในโรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน จงหวดสราษฎรธาน โดยมขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร ดงน 1. ครผสอนควรศกษามาตรฐานการเรยนร ตวชว ด จดประสงคการเรยนร สาระการเรยนรและเนอหาทเกยวของใหเขาใจโดยละเอยด 2. ครผสอนศกษาแผนการจดการเรยนรและขนตอนในแผนอยางละเอยดและจดเตรยมวสดอปกรณ สอ และหองเรยนใหเออตอการจดกจกรรมการเรยนร ดงน 2.1 ใบกจกรรมตามจ านวนนกเรยนและกลมใหเพยงพอ 2.2 วสดอปกรณหรอสารเคมตาง ๆ ตามทระบไวในกจกรรมการเรยนร 2.3 แบงนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 5-7 คน 3. กอนจดกจกรรมการเรยนร ครควรชแจงใหนกเรยนเขาใจบทบาทของตนเอง แนะน าขนตอน การท ากจกรรม การทดลอง แนวปฏบตและล าดบขนในการท ากจกรรมการเรยนร 4. จดกจกรรมการเรยนร โดยใชกระบวนการเรยนร 5 ขนตอน ตามแบบ SURAT model

a. ขนจดประกายความคด ( Sparking idea : S ) b. ขนรวมกนวเคราะหสถานการณ ( Unite to analyse situation : U ) c. ขนทบทวนความรเกา คนควาหาความรใหม( Review and research : R )

4.4 ขนประยกตใชความคดสรางสรรคในชวตประจ าวน( Apply creative thinking in daily : A )

d. ขนทดสอบและประเมนผล (Test and evaluation : T ) 5. ขณะทนกเรยนปฏบตกจกรรม ครควรดแลนกเรยนอยางใกลชด ควรมการกระตน เสรมแรง และคอยตอบค าถามหากนกเรยนเกดขอสงสยและเกดปญหาในขณะทปฏบตกจกรรม พรอมกบประเมนการท ากจกรรมการเรยนรของนกเรยนดาน ความร ทกษะกระบวนการขนพนฐาน จตวทยาศาสตร คณลกษณะอนพงประสงค และสมรรถนะส าคญของผเรยน

ค ำชแจงส ำหรบครผสอน

34

ต

ต

9

6. หลงจากนกเรยนปฏบตกจกรรมครบตามขนตอนแลว ครควรเฉลยกจกรรม อภปรายค าตอบรวมกบนกเรยน และบนทกผลการประเมนทกดานตามเกณฑการใหคะแนน และสะทอนผลใหนกเรยนทราบ เพอน ามาใชในการพฒนาตนเองตอไป

ชแจงขนตอนกำรเรยนรตำมรปแบบ SURAT Model

ท ำแบบทดสอบกอนเรยน และ แบบวดควำมคดสรำงสรรคทำง

วทยำศำสตร (กอนเรยน)

ขนท 1 ขนจดประกำยควำมคด ( Sparking idea : S )

ขนท 2 รวมกนวเครำะหสถำนกำรณ ( Unite to analyse situation :U )

ขนท 4 ประยกตใชควำมคดสรำงสรรค ในชวตประจ ำวน (Apply creative

thinking in daily : A)

ขนท 3 ทบทวนควำมรเกำ คนควำหำควำมรใหม (Review and research : R )

ขนท 5 ทดสอบและประเมนผล (Test and evaluation : T)

ไมผำน ต ำกวำรอยละ 70

ผำน รอยละ 70

ยอนกลบไปศกษำใหม

35

แผนกำรจดกำรเรยนร ท 1

บทท 1 กำรสบพนธและกำรขยำยพนธพชดอก กำรสบพนธแบบอำศยเพศและไมอำศยเพศ ตำมรปแบบกำรสอน SURAT model

36

แผนกำรจดกำรเรยนร ท 1 รำยวชำ วทยำศำสตร (ว 21101) กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร ชนมธยมศกษำปท 1 หนวยกำรเรยนรท 4 กำรด ำรงชวตของพช บทท1 กำรสบพนธและกำรขยำยพนธพชดอก เรอง กำรสบพนธแบบอำศยเพศและไมอำศยเพศของพ จ ำนวนเวลำ 4 ชวโมง

โรงเรยนเทศบำล ๕ สงกดส ำนกกำรศกษำ เทศบำลนครสรำษฎรธำน 1. มำตรฐำนกำรเรยนร มำตรฐำน ว 1.2 เขาใจสมบตของสงมชวต หนวยพนฐานของสงมชวต การล าเลยงสารผานเซลล ความสมพนธของโครงสรางและหนาทของระบบตางๆของสตวและมนษยทท างานสมพนธกน ความสมพนธของโครงสรางและหนาทของอวยวะตางๆของพชทท างานสมพนธกน รวมทงน าความรไปใชประโยชน

ตวชวด มาตรฐาน ว 1.2 ม. 1/13 อธบายการสบพนธแบบอาศยเพศ และไมอาศยเพศของพช

ดอก มาตรฐาน ว 1.2 ม. 1/14 อธบายลกษณะโครงสรางของดอกทมสวนท าใหเกดการถายเรณ รวมทงบรรยายการปฏสนธของพชดอก การเกดผลและเมลด การกระจายเมลด และการงอกของเมลด

มาตรฐาน ว 1.2 ม. 1/15 ตระหนกถงความส าคญของสตวทชวยในการถายเรณของพชดอก โดยการไมท าลายชวตของสตวทชวยในการถายเรณ

2. จดประสงคกำรเรยนร ดำนควำมรควำมเขำใจ (Knowledge)

1. นกเรยนสามารถอธบายการสบพนธแบบอาศยเพศ และไมอาศยเพศของพชดอก 2. นกเรยนสามารถอธบายลกษณะโครงสรางของดอกทมสวนท าใหเกดการถายเรณ

รวมทงบรรยายการปฏสนธของพชดอก การเกดผลและเมลด การกระจายเมลด และการงอกของเมลด

3. นกเรยนสามารถบอกความความส าคญของสตวทชวยในการถายเรณของพชดอกและชวยอนรกษชวตของสตวทชวยในการถายเรณ

ดำนทกษะกระบวนกำร (Process)

37

1. นกเรยนสามารถปฏบตการทดลอง ท 1.1 การถายเรณเกดขนไดอยางไร และเขยนรายงานการทดลองได 2. นกเรยนสามารถปฏบตการทดลอง ท 1.2 เมลดงอกไดอยางไร และเขยนรายงานการทดลองได 3. นกเรยนพฒนาทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 4. นกเรยนสามารถพฒนาทกษะการสงเกต รวบรวมขอมล การลงความเหนจากขอมล การตความหมายและลงขอสรป ดำนคณลกษณะอนพงประสงค ( Attitude)

1. นกเรยนมเหตผล ใจกวางยอมรบความคดเหนของคนอน 2. นกเรยนมความเพยรพยายาม ละเอยดรอบคอบในการท างาน 3. นกเรยนมความซอสตยและใจเปนกลาง ดำนสมรรถนะส ำคญ (Competencies) 1. สามารถสอสารกบเพอนๆ ดวยการเสนอผลงานไดอยางเหมาะสม 2. มการแสดงออกถงความคดสรางสรรค อยางมวจารณญาณและเปนระบบ 3. มความสามารถในการใชทกษะชวต 4. สามารถสบคนขอมลจากการใชเทคโนโลยดานตาง ๆ อยางสรางสรรค

3. สำระส ำคญ ดอกไมเปนอวยวะสบพนธของพช ดอกไมทถกผสมเกสรจะเจรญกลายเปนผล ซงภายในมเมลดท าหนาทกระจายพนธพช โดยพชตนใหมทงอกออกจากเมลด จะมลกษณะทแตกตางไปจากตนพอแม พชดอกทกชนดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศไดและพชบางชนดสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได

4. สำระกำรเรยนร ดำนควำมร (Knowledge) พชดอกทกชนดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศไดและพชบางชนดสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได การสบพนธแบบอาศยเพศเปนการสบพนธทมการผสมกนของสเปรมและเซลลไข การสบพนธแบบอาศยเพศของพชดอกเกดขนทดอกโดยภายในอบเรณของสวนเกสรเพศผ มเรณซงท าหนาทสรางสเปรมภายในออวลของสวนเกสร เพศเมยมถงเอมบรโอ ท าหนาทสรางเซลลไข การสบพนธแบบไมอาศยเพศ เปนการสบพนธทพชตนใหมไมไดเกดจากการปฏสนธระหวางสเปรมกบเซลลไข แตเกดจากสวนตางๆของพชเชน ราก ล าตน ใบ มการเจรญเตบโตและพฒนาเปนตนใหมได

38

การถายเรณ คอ การเคลอนยายของเรณจากอบเรณไปยงยอดเกสรเพศเมย ซงเกยวของกบลกษณะและโครงสรางของดอก เชน สของกลบดอก ต าแหนงของเกสรเพศผและเกสรเพศเมย โดยมสงทชวยในการถายเรณ เชน แมลง ลม การถายเรณจะน าไปสการปฏสนธซงจะเกดขนท ถงเอมบรโอ ภายในออวล หลงการปฏสนธจะได ไซโกต และเอนโดสเปรม ไซโกตจะพฒนาตอไปเปนเอมบรโอ ออวลพฒนาไปเปนเมลดและรงไข พฒนาไปเปนผลผลและเมลด มการกระจายออกจากตนเดม โดยวธการตางๆ เมอเมลดไปตกในสภาพแวดลอมทเหมาะสมจะเกดการงอกของเมลด โดยเอมบรโอ ภายในเมลดจะเจรญออกมา โดยระยะแรก จะอาศยอาหารทสะสมภายในเมลด จนกระทงใบแทพฒนา จนสามารถสงเคราะหดวยแสง ไดเตมทและสรางอาหารไดเองตามปกต ดำนทกษะกระบวนกำร (Process)

1. ทกษะการสงเกต 2. ทกษะการลงความเหนจากขอมล

3. ทกษะการตความหมายและลงขอสรป 4. ทกษะความคดสรางสรรค ดำนคณลกษณะอนพงประสงค (attitude)

1. การมเหตผล ใจกวางยอมรบความคดเหนของคนอน 2. การมความเพยรพยายาม ละเอยดรอบคอบในการท างาน 3. การมความซอสตยและใจเปนกลาง

ดำนสมรรถนะส ำคญ (competencies) 1. การสอสารกบเพอนๆ ดวยการเสนอผลงานไดอยางเหมาะสม 2. การแสดงออกถงความคดสรางสรรค อยางมวจารณญาณและเปนระบบ 3. ความสามารถในการใชทกษะชวต

5. ชนงำน/หลกฐำนกำรเรยนรของผเรยน 1. ใบกจกรรมท 1.1 การถายเรณเกดขนไดอยางไร

2. ใบกจกรรมท 1.2 เมลดงอกไดอยางไร 3. ใบกจกรรมท 1.3 พฒนาความคดสรางสรรค การขยายพนธของพชในสวนหลงบาน 6. กำรจดกจกรรมกำรเรยนร

ใหนกเรยนแบงกลม โดยการคละนกเรยน เกง กลาง ออน กลมละ 6-7 คน ใชระบอบประชาธปไตยในการเลอก ประธาน รองประธาน และเลขากลม และสมาชก รวมกนเรยนรโดยใชกระบวนการกลม น าเขาสบทเรยนดวยกจกรรมเบรนยม บรหารสมอง ทาหมนนว พรอมรองเพลงประกอบ ดอกไม (โอดอกไมแสนงาม กลบสสนสดใส มเกสรขางใน เอาไวลอแมลง ทงกระเจยวนาด ผเสออยหลากหลาย กง ราก ตน ใบ เจาหนอนนอยไดนอน)

39

เขำสกจกรรมกำรเรยนร ขนท 1 จดประกำยควำมคด : Sparking Idea ; S (ชวโมงท 1)

1. นกเรยนดภาพจากสอทครเตรยมมา ดงภาพ

ภาพท 1.1 ก. แสดงกอผกตบชวาในแหลงน าธรรมชาต

ข. การจ ากดผกตบชวาทกดขวางการคมนาคมทางน า ทมา : http://www.thaigov.go.th/news/contents/details/13416

จากภาพ ใชค าถามตอไปน ถามนกเรยน และเปดโอกาสใหนกเรยนไดตอบอยางอสระ

ค ำถำมท 1 การเพมจ านวนอยางรวดเรวของผกตบชวาในแหลงน ากอปญหาหรอไม ( แนวค าตอบ กอปญหากดขวางการสญจรทางน า ท าใหน าไหลชาลง เปนปญหาอยางหนงในการระบายน าและกนไมใหแสงแดดลงสแหลงน า ท าใหสงมชวตในน าขาดแสงแดด ) ค ำถำมท 2 นกเรยนคดวาจะจดการกบการเพมขนของผกตบชวาอยางไร ( แนวค าตอบ ก าจดออกใหมากทสด เพอปองกนการขยายพนธ เนองจากผกตบชวาสามารถขยายพนธไดรวดเรวมาก น ามาใชประโยชนใหมากทสด เชน การน ามาแปรรป ท าอาหารสตว ท าป ย เปนตน ) ค ำถำมท 3 นกเรยนทราบหรอไมวา ผกตบชวาจะมการกระจายพนธไดอยางไร

( แนวค าตอบ ผกตบชวาจะสามารถสรางเมลดจ านวนมหาศาล เมลดจะงอกและเจรญ เตบโตไดในเวลาไมกวน นอกจากนน ผกตบชวายงสามารถเพมจ านวนโดยการแตกตนใหมออกจาก ล าตนตนเดมไดเรอย ๆ จงสามารถเพมจ านวนไดอยางรวดเรว) หลงจากใชเทคนคถามค าถามจากภาพ เพอจดประกายความคดของนกเรยน ใหตอบค าถามเกยวกบประเดนทก าหนดขนอยางอสระ ครยงไมเฉลยค าตอบ แตน าขอมลจากการตรวจสอบความรไปวางแผนวา ควรย า หรอ เนนเรองใดเปนพเศษ

ก ข

40

ขนท 2 รวมแรงรวมใจวเครำะหสถำนกำรณ : Unite to analys situation ; U (ชวโมงท 1)

2.1 ใหนกเรยนรวมกนวเคราะหสถานการณ จากใบกจกรรมท 1.3 ฝกทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร การขยายพนธของพชในสวนหลงบาน

ในสวนหลงบานของนกเรยน มพชหลากหลายชนด จากการส ารวจ ไดแก เงาะ (พนธเงาะโรงเรยน) ทเรยน ลองกอง มงคด มะพราว หมาก ปาลมน ามน กลวย ออย ขาวโพด มะละกอ ยางพารา มะมวง มะนาว ขนน คะนา ผกบง พรกขหน ขา ตะไคร ขมน กระเพรา โหระพา ถวลสง ถวฝกยาว ถวแดง แตงกวา บวบ ฟกทอง ขาวโพด มนส าปะหลง อญชน ผกกาดใบเตยหอม ตนหอม ผกช ฯลฯ ครใหงานใหนกเรยนกลบไปสบคนขอมลเกยวกบการขยายพนธพชทงแบบอาศยเพศ และไมอาศยเพศ ของพชในสวนดงกลาว และสงเกตการงอกของเมลดพชวาเหมอนหรอตางกนอยางไร

ในกรณทนกเรยนไมรจ กพชชนดทครยกตว อยางตามสถานการณ ใหครใชสอประกอบการเรยน ชดภาพพชสวนหลากหลายชนด ใหนกเรยนดเพอใหชวยใหสามารถนกภาพพชชนดนน ๆ ได 2.2 นกเรยนชวยกนวเคราะหวา พชในสวนทเปนพชใบเลยงเดยวและใบเลยงคมอะไรบาง ใชเวลา 3 นาท (เพอพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ดานการคดคลองแคลว) 2.3 ใหนกเรยนระบวาพชในสวนชนดใดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได และพชชนดใดทสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได ใชเวลา 3 นาท (เพอพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ดาน การคดรเรม และคดคลองแคลว) 2.4 ใหสงตวแทนกลมไปเขยนค าตอบในกระดาน และอภปรายรวมกนในชนเรยน

ขนท 3 ขนทบทวนควำมรเกำ คนควำหำควำมรใหม : Review and research ; R (ชวโมงท 2) 3.1 น าเขาสการการทดลองดวยการน าภาพดอกไม ทแสดงสวนประกอบตาง ๆ พรอมทงชระบแตละสวนของดอกไม มาใหนกเรยนด เพอทบทวนความรเดมของนกเรยน และเชอมโยงกบความรใหมทนกเรยนจะเรยนร

41

ภาพท 1.2 แสดงสวนประกอบของดอกไม ทมา : http://www.neutron.rmutphysics.com/science-news/index.

ครใชค าถามสอบถามนกเรยน วาแตละสวนทช เรยกวาอะไร และมความส าคญอยางไร เพมเตมไปวา นกเรยนทราบหรอไมวา ดอก คอ อวยวะเพศของพช และพชสวนสวนใดของดอกบาง เพอชวยในการขยายพนธ

3.2 นกเรยนแตละกลมรบใบกจกรรม ท 1.1 การถายละอองเรณเกดขนไดอยางไร และ ใบความร เรอง ดอกไมและการถายละอองเรณ

3.3 นกเรยนไดรวมกนเรยนร ปฏบตการทดลอง และแบงหนาท สบคนขอมลเพมเตม 3.4 รวมกนรวบรวมขอมลเกยวกบการถายละอองเรณและคาดคะเนเกยวกบปจจย

ภายนอกทชวยใหเกดการถายละอองเรณของดอก และรวมกนตอบค าถามทายกจกรรม 3.5 อภปรายรวมกนในกลมและรวมกนน าเสนอผลงานของกลมดวยการใชเทคโนโลยท

เหมาะสม

(ชวโมงท 3) 3.6 ครใชภาพ ออวลทอยในรงไขของดอกไม และภาพผลไมทถกผาใหเหนภายในม

เมลดจ านวนมาก เชน มะเขอเทศ แตงโม และผลไมทผาแลวเเลวเหนภายในมเพยงเมลดเดยว เชน เงาะ มะมวง เปนตน เพอน าเขาสการท ากจกรรม ท 1.2 เมลดงอกไดอยางไร และใชค าถามวา เพราะเหตใดผลของพชหลายชนดมเมลดจ านวนมาก ไดแก ภาพมะเขอเทศ แตงโม

42

ภาพท 1.3 ผลไมมเมลดจ านวนมาก ทมา : http://liveandlearnth.blogspot.com/2016/08/watermelon.html

3.7 นกเรยนสงตวแทนกลมรบใบกจกรรมท 1.2 เมลดงอกไดอยางไร นกเรยนได

รวมกนเรยนร ปฏบตการทดลอง และแบงหนาท สบคนขอมลเพมเตม รวมกนตอบค าถามทายกจกรรม

3.8 อภปรายรวมกนในกลมและรวมกนน าเสนอผลงานของกลมดวยการใชเทคโนโลยทเหมาะสม

ขนท 4 ประยกตใช/ สรำงนวตกรรม เพอน ำไปใชในชวตประจ ำวน : Apply creative thinking in daily ; A (ชวโมงท 4)

4.1 นกเรยนในกลมน าความรทไดจากการศกษาทดลอง และการสบคนมาชวยกนแกปญหาจากสถานการณ 4.2 นกเรยนและครรวมกนคดวธการแกปญหาจากสถานการณ โดยนกเรยนแตละกลมตองรวมมอรวมใจในการเรยนรรวมกน จากสถานการณการขยายพนธของพชในสวนหลงบาน

ในสวนหลงบานของนกเรยน มพชหลากหลายชนด จากการส ารวจพบวา มพชไดแก เงาะ(พนธเงาะโรงเรยน) ทเรยน ลองกอง มงคด มะพราว หมาก ปาลมน ามน กลวย ออย ขาวโพด มะละกอ ยางพารา มะมวง มะนาว ขนน คะนา ผกบง พรกขหน ขา ตะไคร ขมน กระเพรา โหระพา ถวลสง ถวฝกยาว ถวแดง แตงกวา บวบ ฟกทอง ขาวโพด มนส าปะหลง

43

อญชน ผกกาดใบเตยหอม ตนหอม ผกช เปนตน ครใหงานใหนกเรยนกลบไปสบคนขอมลเกยวกบการขยายพนธพชทงแบบอาศยเพศ และไมอาศยเพศ ของพชใบเลยงเดยวและใบเลยงคในสวนดงกลาว และตอบค าถาม ดงน ค ำถำมท 1 พชในสวนทเปนพชใบเลยงเดยวและใบเลยงคมอะไรบาง (พฒนาการคดคลองแคลว)

แนวกำรตอบ พชใบเลยงเดยว ไดแก มะพราว หมาก ปาลมน ามน กลวย ออย ขาวโพด ขา ตะไคร ขมน ใบเตยหอม พชใบเลยงค ไดแก เงาะ ลองกอง มะละกอ ยางพารา มะมวง ขนน คะนา ผกบง พรกขหน กระเพรา โหระพา ถวลสง มนส าปะหลง อญชน ค ำถำมท 2 ระบวาพชในสวนชนดใดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได และพชชนดใดทสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได (พฒนาการคดคลองแคลว)

แนวกำรตอบ พชทกชนดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได และพชชนดทไมสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได เชน กลวย ออย เงาะ ลองกอง มะละกอ ยางพารา มะมวง ขนน คะนา ผกบง ขา ตะไคร ขมน กระเพรา โหระพา มนส าปะหลง ใบเตยหอม พช เหลาน สามารถใชสวนตาง ๆ ทไมใชเมลดมาขยายพนธได

ค ำถำมท 3 ระบวาพชในสวนชนดใดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศได (พฒนาการคดคลองแคลว)

แนวกำรตอบ พชชนดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได และสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได เชน กลวย เงาะ ลองกอง มะละกอ ยางพารา มะมวง ขนน คะนา ผกบง กระเพรา โหระพา พชเหลาน สามารถใชสวนตาง ๆ เชน ล าตน กง หนอ ยอด มาขยายพนธไดนอกจากการใชเมลด มาขยายพนธ ค ำถำมท 4 การขยายพนธพช ดวยการเพาะเมลดใหไดตนใหม จะพบวา เมลดพชบางชนดงอกเปนตนไดยาก ถาเพาะเมลดดวยวธแบบธรรมดา เชน ฝงดน รดน า เมลดจะไมงอกออกมา นกเรยนจะมวธการอยางไรท าใหเมลดทงอกยากเหลานนสามารถงอกจากเมลดไดดขน (พฒนาการคดรเรม คดยดหยน )

44

แนวกำรตอบ การกระตนการงอกของเมลด ท าไดหลายวธ เชน

1.น าเมลดมาแชน าอนทอณหภม ประมาณ 45- 50 องศาเซลเซยส เพอใหเปลอกหมเมลดนม ออนตว และอาหารทสะสมอยในเมลดออนตวลง สามารถน ามาใชไดงายขน

2. คบสวนทเปนเปลอกแขงหมเมลดออกในต าแหนงดานทสวนของรากจะสามารถงอกออกมาไดงายขน แลวกระตนการงอกดวยวธท 1

3. การแชเมลดในสารละลายกรด เพอ ใหเปลอกเมลดถกกดกรอนใหออนตว ท าใหงายตอการทรากจะแทงทะลเปลอกแลวงอกออกมาได ทงน จะกระตนดวยวธใดนน ขนอยกบคณสมบตของเมลดพชแตละประเภท ดวย ค ำถำมท 5 ลกษณะของผลและเมลดพชจะสมพนธกบวธการกระจายผลและเมลดพช โดยสงมชวตและสงไมมชวตชวยในการกระจายผลและเมลด ถาในสวนของนกเรยนมผลและเมลด ดงตอไปน มะพราว หมาก ปาลมน ามน กลวย ออย ขาวโพด ออย เงาะ ลองกอง มะละกอ ยางพารา มะมวง ขนน คะนา ผกบง พรกขหน ขา ตะไคร ขมน กระเพรา โหระพา ถวลสง มนส าปะหลง อญชน ใบเตยหอม ใหนกเรยนระบกลมของผลและเมลดพชทมการกระจายผลและเมลดดวยวธการตาง ๆ กน (พฒนาการคดรเรม คดละเอยดละออ )

แนวกำรตอบ 1. กระจายผลและเมลดดวยสงมชวต เชน

a. กระจายผลและเมลดดวยมนษย ซงจะเกดไดกบพชทกชนด b. กระจายผลและเมลดดวยสตวชนดตาง ๆ เชน กระรอก กระตาย นก แมลง

1.3 กระจายผลและเมลดดวยพชผลและเมลดดวยโครงสรางของผลและเมลดของพชนนเอง 2. กระจายผลและเมลดดวยสงไมมชวต เชน 2.1 กระจายผลและเมลดดวยน า 2.2 กระจายผลและเมลดดวยลม 2.3 กระจายผลและเมลด ดวย เครองจกรกลและอปกรณทประดษฐขน 2.4 กระจายผลและเมลด ดวย การเปลยนแปลงของภมอากาศโลก และภยธรรมชาต

ใหนกเรยนตอบค าถามทกขอ ลงในแบบบนทกกจกรรมส าหรบสถานการณของกลมและของตนเอง โดยมเกณฑการวดความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ดงน ( ความคดคลองแคลว ใหคะแนนจากจ านวนค าตอบทตอบสอดคลองกบค าถาม และตอบไดในเวลาจ ากด)

45

( ความคดรเรม ใหคะแนนจากวธการแกปญหาทมความแตกตางจากเพอนนกเรยนทงหอง แตมความสอดคลองและสามารถใชไดจรง) ( ความคดยดหยน ใหคะแนนจากการจดกลมค าตอบทสอดคลองกบค าถาม โดยค าตอบทนกเรยนตอบนนจะถกน ามาจดกลมค าตอบทมทศทางเดยวกน หรอความหมายอยางเดยวกน โดยนกเรยนทมค าตอบแบบหลากหลายกลมค าตอบ จะไดกลมค าตอบละ 1 คะแนน) ( ความคดละเอยดละออ ใหคะแนนจากการบอกรายละเอยดเกยวกบค าตอบและเชอมโยงสมพนธกบสงตาง ๆ ไดอยางถกตอง) 4.3 แตละกลมน าเสนอแนวทางการจดการสบพนธ ดวยวธการตาง ๆ ดวยการเขยนแผนผงมโนทศน ตามแนวคดของกลมตนเองตอเพอนๆ ในหองรบฟงขอเสนอแนะและแลกเปลยนเรยนรรวมกบกลมอน ๆ เพอน ามาใชในการปรบปรงการออกแบบของตนเองอกครง

ขนท 5 ทดสอบหรอประเมนผล : Test or Evaluation : T (ชวโมงท 4)

5.1 ประเมนการเรยนรของนกเรยนดงน 5.1 ประเมนการเรยนรของนกเรยนดงน - ประเมนจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนเพอประเมนความร (knowledge) โดยแบบทดสอบเลอกตอบ จ านวน 20 ขอ - ประเมนทกษะการคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร (วดการคดรเรม คดคลองแคลว คดยดหยน และคดละเอยดละออ) - ประเมนทกษะกระบวนการขนพนฐาน - ประเมนการน าเสนอผลงาน - ประเมนเจตคตทางวทยาศาสตร ครประเมนนกเรยนแตละดานดวยการใชแบบทดสอบ และแบบประเมนตามเกณฑทก าหนดขน และบนทกคะแนนลงในแบบบนทก 7. สอและแหลงเรยนร สอ 1. อปกรณการทดลอง เรอง การถายละอองเรณเกดขนไดอยางไร และ เมลดงอกไดอยางไร

2. รปภาพ โครงสรางดอกไม สวนประกอบของดอกไม การถายละอองเรณแบบตาง ๆ การปฏสนธของพช การงอกของพชใบเลยงเดยว และใบเลยงค ลกษณะผลและเมลดของพช

3. ชดภาพ (สวนตาง ๆ ของพชทใชในการขยายพนธ , พชสวนหลากหลายชนด , เมลดพชชนดตาง ๆ )

46

4. ตวอยาง เมลดพชชนดตาง ๆ 5. PPT ชด การสบพนธและการขยายพนธพช

แหลงเรยนร 1. https://www.youtube.com/watch?v=3jsVQ0j14r4 การปฏสนธในพชดอก 2. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน วทยาศาสตร เลม 1

8. เกณฑกำรวดและประเมนผล

ดำน วธกำร เครองมอ เกณฑกำรประเมน

ความร (knowledge)

ตรวจใบกจกรรม ตรวจแบบทดสอบ

ใบกจกรรม แบบทดสอบวดผลสมฤทธ

ทางการเรยน (กอน-หลงเรยน)

ผานเกณฑ 80%

ทกษะกระบวนการ ขนพนฐาน (procress)

ตรวจใบกจกรรม สงเกต

- แบบวดทกษะการคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร - แบบประเมนทกษะกระบวนการขนพนฐาน - แบบประเมนการน าเสนอผลงาน

ผานเกณฑ ระดบด

เจตคตทางวทยาศาสตร (attitude)

สงเกต แบบประเมนเจตคตทาง

วทยาศาสตร

ผานเกณฑ ระดบด

สมรรถนะส าคญ (competencies)

สงเกต แบบประเมนสมรรถนะส าคญ ผานเกณฑ ระดบด

ลงชอ......................................... (นางชมภนช เอกบว) ครผสอน

47

บนทกหลงสอน ผลกำรจดกำรเรยนร ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ปญหำ/อปสรรค ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ขอเสนอแนะ / แนวทำงแกไข .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................

ลงชอ................................................

( นางชมภนช เอกบว ) ครผสอน ควำมคดเหนของผบรหำรสถำนศกษำหรอผไดรบมอบหมำย ............................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................

ลงชอ................................................ (......................................................)

48

ใบควำมร เรอง กำรสบพนธแบบอำศยเพศและไมอำศยเพศของพชดอก

ในการด ารงชวตของพช การสบพนธเปนกระบวนการส าคญทท าใหพชสามารถด ารงพนธไวได ส าหรบพชดอกมดอกเปนอวยวะสบพนธแบบอาศยเพศ ดอกของพชชนดตาง ๆ จะมรปรางลกษณะ ส กลน ทแตกตางกน แตจะมสวนประกอบโดยทวไปเหมอนกน ซงมบางสวนของดอกเทานนทเกยวของโดยตรงกบการสบพนธแบบอาศยเพศ

ภาพท 1.1 ดอกของพชชนดตาง ๆ

ทมา : https://board.postjung.com/741806 1. ดอกกบกำรขยำยพนธพช ดอกมสวนประกอบ 4 สวน ไดแก กลบเลยง กลบดอก เกสรเพศผ และเกสรเพศเมย ทกสวนจะตดอยบนฐานรองดอก แตละสวนของดอกมหนาทแตกตางกน ดอกของพชสวนใหญมกลบเลยงสเขยว กลบดอกมสสน เกสรเพศผประกอบดวยกานชอบเรณและอบเรณ ภายในอบเรณมเรณ ซงมหนาทสรางเซลลสบพนธเพศผ เกสรเพศเมยประกอบดวยยอดเกสรเพศเมย กานเกสรเพศเมย รงไข และมออวลอยในรงไข ภายในออวลมถงเอมบรโอ ซงท าหนาทสรางเซลลสบพนธเพศเมย การสบพนธแบบอาศยเพศของพชดอกจะมการถายเรณ (pollination) ซงเปนการเคลอนยายเรณจากอบเรณไปยงยอดเกสรตวเมย เพอใหเซลลสบพนธเพศผมโอกาสไปผสมกบเซลลสบพนธเพศเมย

49

นกเรยน ทราบหรอไมวา... การถายเรณเกดขนไดอยางไร และสงใดชวยในการถายเรณ

ภาพท 1.2 แสดงสวนประกอบของดอกทเกยวของกบการปฏสนธ

ทมา : หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน วทยาศาสตร เลม 1 สสวท.

ถานกเรยนสงเกตจะพบวา ดอกของพชแตละชนดมรปราง ขนาด ส กลน ต าแหนงของเกสรเพศผและเกสรเพศเมยแตกตางกน ลกษณะตาง ๆ เหลานลวนมผลตอการถายเรณทงสน

2. กำรถำยเรณของพชดอกและกำรปฏสนธ ดอกของพชบางชนดมอบเรณและยอดเกสรเพศเมยอยในต าแหนงทเออใหเรณสามารถ

สมผสหรอตกลงบนยอดเกสรเพศเมยไดโดยตรง ไมตองอาศยพาหะหรอตวกลางใด ๆ ชวยในการถายเรณ ดอกของพชบางชนดทมเกสรเพศผและเกสรเพศเมยอยในดอกเดยวกน แตอยหางกน เชน เกสรเพศผมต าแหนงต ากวาเกสรเพศเมย หรอพชบางชนดมดอกทมเกสรเพศผและเกสรเพศเมยอยตางดอกหรอตางตนกน จ าเปนตองมพาหะหรอตวกลางชวยใหเกดการถายเรณ ซงพาหะเหลานอาจเปนสตว เชน แมลง นก คางคาว หรอเปนสงไมมชวต เชน ลม น า ดอกทม สตวมพาหะมกมส กลน ดงดดความสนใจใหสตวเขามาหา และยงเปนสงทใหประโยชนกบสตวนนดวย เชน น าหวาน หรอเรณทสตวใชเปนอาหารได เพอใหสตวจดจ าและกลบมายงดอกของพชชนดนนอก นอกจากสและกลนแลว ลกษณะ รปรางและขนาดของดอกยงสมพนธกบชนดของสตวทเปนพาหะชวยถายเรณอกดวย สวนดอกทมกษณะ รปรางไมสะดดตา ไมมทงส กลน

อบเรณ

ยอดเกสรตวเมย

82

8

50

หรอน าหวานเพอใชดงดดสตวจงมกอาศยลมหรอน า เปนตวกลางในการถายเรณ ดอกของพชเหลานสวนใหญมขนาดเลกแตมอบเรณขนาดใหญยนโผลพนดอกออกมา อาจมกานชอบเรณทขยบสนไหวไดงายเมอปะทะกบลม ท าใหเรณปลวไปกบลมไดงาย

นอกจากนมนษยสามารถถายเรณใหพชไดโดยวธทหลากหลาย เชน การใชพกนแตะเรณ หรอใชปากคบเรณมาปายหรอวางลงบนยอดเกสรเพศเมย

ทมา : https://www.bloggang.com/ ตวอยางสตวทชวยถายเรณ ทมา : https://pxhere.com/th/poto/888573/ การถายเรณโดยลม

การถายเรณเปนขนตอนแรกของ กำรสบพนธแบบอำศยเพศ (sexual reproduction)

ของพชดอก เปนการท าใหเรณจากเกสรเพศผไปตกบนยอดเกสรเพศเมย ภายในเรณนอกจาก

กำรถำยเรณเกดขนขำมดอกได หรอไม อยำงไร

ดอกทมกลบดอกมสแตกตำงกน จะดงดดสตวไดแตกตำงกน หรอไม อยำงไร

ภาพท 1.4 การถายเรณโดยลม

ภาพท 1.3 ตวอยางสตวทชวยถายเรณ

51

จะมการสรางเซลลสบพนธเพศผหรอ สเปรม (sperm) 2 เซลลแลว ยงสรางทวปนวเคลยส (tube nucleus) ทท าหนาทควบคมการสรางหลอดเรณ (pollen tube) อก 1 เซลล สวนภายในออวล มเซลลทแบงตวแลวขยายขนาดกลายเปนถงเอมบรโอ จากนนนวเคลยสของถงเอมบรโอจะแบงตวได 8 นวเคลยส ทง 8 นวเคลยสนจะเคลอนทไปทต าแหนงตางๆ ของถงเอมบรโอ โดยม 2 นวเคลยส มาอยดวยกนตรงกลางและมเยอหมมาลอมรอบกลายเปน 1 เซลล เรยกวา เซลลกลาง (central cell) ซงเปนเซลลซงม 2 นวเคลยส เรยกวา โพลำรนวคลไอ (polar nuclei) สวนอก 6 นวเคลยสกสรางเยอหมนวเคลยสเกดเปนเซลลเชนกน ท าใหภายในถงเอมบรโอ มทงหมด 7 เซลล ม 1 เซลลท าหนาทเปนเซลลไข (egg cell) หลงจากถายเรณแลวสเปรม 2 เซลลจะเขาไปผสมกบเซลลไขและโพลารนวคลไอ เปน กำรปฏสนธซอน (double fertilization) เพราะมการปฎสนธ 2 ครง ดงภาพ

ภาพท 1.5 แสดงการปฏสนธในพช ทมา: http://www.bwc.ac.th/Science/sumena/073_1.jpg

กำรปฏสนธซอน (double fertilization) เปนรปแบบการปฏสนธในพชซงมการ

รวมตวของนวเคลยส 2 ครง การปฏสนธเรมจากการทละอองเรณตกลงบนยอดเกสรตวเมย จากนนเกดการงอกของละอองเรณ (pollination) เซลลของละอองเรณยดตวลงไปตามกานชยอดเกสรตวเมย (stigma) ลงไปจนถงเกสรตวเมย (carpel) แลวเขาไปในรงไข (ovary) และเอมบรโอ แซค (embryo sac ) ตามล าดบ นวเคลยสของละอองเรณอนหนงกบเซลลไขไดเปนไซโกต ซงจะเจรญไปเปนพชตนใหม อกนวเคลยสของละอองเรณจะรวมกบโพลารนวเคลยสทอย

52

ตรงกลางของเอมบรโอ แซค ไดเซลลทมโครโมโซมเปน 3n ซงจะเจรญไปเปนเอนโดสเปรมในเมลด

3. กำรงอกของเมลด (germination of seed ) 3.1 กำรเกดเมลด

หลงจากเกดการปฏสนธซอนแลว รงไขเจรญไปเปนผล สวนออวลเจรญไปเปนเมลดซงภายในประกอบดวยเอมบรโอและเอนโดสเปรม โดยมเปลอกหมเมลดลอมรอบ เมอพชดอกมการปฏสนธซอน ท าใหไดทงไซโกตและเอนโดสเปรมซงไซโกตจะมการแบงเซลลตอ ๆ ไป เพอเพมจ านวนเซลลกลายเปนเอมบรโอ สวนเอนโดสเปรมจะกลายเปนอาหารใหเอมบรโอใชในการเจรญเตบโต การเปลยนแปลงรปรางของเอมบรโอ เกดจากการแบงเซลลแบบไมโทซสเพอเพมจ านวนเซลล แตอตราการแบงเซลลในแตละบรเวณจะไมเทากน จากนนเซลลจะขยายขนาดเอมบรโอจงเปลยนแปลงรปราง การเจรญเตบโตทงหมดนเกดขนภายในออวล ออวลจงมการเจรญเตบโตกลายเปนเมลด รงไขเจรญไปเปนผล

ภาพท 1.6 แสดงโครงสรางของเมลดพช

ทมา : http://www.sritani.ac.th/precent/tipawon/flower/images/flo_03.gif

53

3.2 กำรงอกของเมลดพช การงอกของเมลดหมายถง การเรมตนเจรญเตบโต หรอกลบคนเขาสสภาพของการเจรญเตบโตครงใหม โดยทเอมบรโอจะตองอยในสภาพพนระยะพกตวแลวจงเจรญเตบโตงอกออกจากเมลด

การพกตวของเมลดพช (dormancy) เมลดพชมระยะพกตวตาง ๆ กนตามชนดของพช พชบางชนดไมมระยะพกตวเลย การพกตวของเมลดอาจจะเนองจากสาเหตหลายประการคอ

3.2.1 เมลดพชบางชนดมเปลอกเขงหรอเหนยวมาก น าและออกซเจนไมสามารถผานเขาไปในเมลดได แตในสภาพธรรมชาตเปลอกเมลดจะคอยๆ ผกรอนไป

3.2.2 เมลดพชบางชนดมสารยบยงการงอกเคลอบอยทผวนอกและในสภาพธรรมชาตเมลดพชนจะงอกไดกตอเมอสารทเคลอบเมลดหลดออกไป เชน เมลดมะเขอเทศ เมลดฟก

3.3.3 สภาพเอมบรโอภายในเมลด ยงไมเจรญเตมท หรออยในสภาพทยงไมพรอมทจะเจรญตอไป เมลดทมสภาพเปนเอมบรโอ เชนนจะตองการระยะเวลาหน ง เพอปรบสภาพทางสรระ ซงเกยวของกบการเปลยนแปลงทางเคม 3.3 ลกษณะกำรงอกของเมลดพช ตนออนสวนทงอกพนเปลอกหมเมลดออกมาเปนสวนแรกคอ แรดเคล โดย แทงทะลออกมาทางไมโครไพล แลวเจรญลงสดน กลายเปนราก (primary root) และจะมรากชดสอง (secondary root ) แตกออกไปเพอชวยค าจนการงอกของเมลดพช เปนการเรมตนของการเจรญเตบโต โดยแบงเปน 2 แบบ ดงน

3.3.1 การงอกทใบเลยงชขนมาเหนอดน (epigeal germination ) เปนลกษณะการงอกทมการชใบขนมาเหนอดน โดยเมอรากออนหรอแรดเคลงอกโผลพนเมลดออกทางไมโครไพลเจรญลงสพนดนกอน จากนนไฮโพคอทลจะเจรญอยางรวดเรวงอกตามออกมามกจะพบในพชใบเลยงค เชน การงอกของเมลดถวละหง มะขาม พทรา ทเรยน มล าดบการงอกดงน

รำกแรกเกด ตนออนทอยใตใบเลยง ใบเลยง ยอดแรกเกด

54

ภาพท 1.7 แสดงการงอกของเมลดพชใบเลยงค

ทมา : http://lh6.ggpht.com

3.3.2 การงอกทใบเลยงจมอยใตดน ( hypogeal germination ) เปนลกษณะการงอกทเมองอกแลวคงทงใบเลยงจมอยใตดน เนองจากพชพวกนมไฮโพคอทลสน เจรญชา

ในขณะทเอพคอทลและยอดออนเจรญยดยาวไดอยางรวดเรวและโผลขนเหนอดนโดยไมดงใหใบเลยงกบไฮโพคอทลขนมาดวยมกจะพบในพชใบเลยงเดยวเชนการงอกของเมลดขาว ขาวโพด มะพราว โดยมล าดบการงอก ดงน

รำกแรกเกด ตนออนทอยเหนอใบเลยง ยอดแรกเกด

55

ภาพท 1.8 แสดงการงอกของเมลดพชใบเลยงเดยว ทมา : http://lh4.ggpht.com

3.4 ปจจยในกำรงอกของเมลดพช ปจจยทส าคญทมผลตอการงอกของเมลด คอ

3.4.1 ควำมชนหรอน ำ เปนปจจยทมความส าคญมากเนองจาก - น าชวยใหเปลอกหมเมลดออนลง เนอเยอภายในเมลดขยายขนาดใหญขน - น าชวยใหแกสออกซเจนผานเขาสเซลลของเอมบรโอไดงายขน 3.4.2 อณหภม อณหภมมผลตอการท างานของเอนไซมทจ าเปนตอปฏกรยาเคม

ตาง ๆ ภายในพช เมลดพชแตละชนดมอณหภมทเหมาะสมในการงอกตางกน 3.4.3 ปรมำณออกซเจน ทไดรบ ออกซเจนมความส าคญตอการงอกของ

เมลดมาก เพราะเอมบรโอตองการพลงงานเพอใชในกระบวนการเจรญเตบโต 3.4.4 แสงสวำง โดยทวไปแสงสวางไมจ าเปนตอการงอกนก ยกเวนในพชบาง

ชนดเทานน เชน ยาสบ ไทร 3.4.5 ควำมแกของเมลดพช เมลดพชบางชนดเมอเกบเกยวมาใหม ๆ และ

น าไปเพาะหรอปลกทนทจะไมงอกแมจะมสภาพแวดลอมตาง ๆ ทเหมาะสมตอการงอกกตาม

56

3.4.6 เมลดตองมชวตอย โดยปกตเมลดพชทแกเตมทจะมความชนต า ประมาณ รอยละ 10-15 มอตราการหายใจต า มการเปลยนแปลงทางเคม ภายในเมลดนอยมาก ถาไมไดรบน า แกสออกซเจน และอณหภมทเหมาะสม เมลดจะไมงอกหรอไมเจรญเตบโต

ใบกจกรรม ท 1.1 กำรถำยเรณเกดขนไดอยำงไร จดประสงค สงเกต รวบรวมขอมล และอธบายวธการถายละอองเรณของพชดอก วสดอปกรณi 1. ดอกเงาะ 4. ดอกแกว 7. ใบมดโกน 2. ดอกทเรยน 5. ดอกมงคด 8. แวนขยาย 3. ดอกชบา 6. ดอกขาว 9. วดทศนการถายละออง

เรณ วธกำรด ำเนนกจกรรม

1. สงเกต รปรางลกษณะ ส กลน และเปรยบเทยบต าแหนงของเกสรเพศผและเกสรเพศเมยของดอกพชแตละชนด วาดภาพและบรรยายสงทสงเกตได

2. รวมกนอภปรายเกยวกบลกษณะของดอกทชวยใหเกดการถายเรณ และคาดคะเนเกยวกบลกษณะของดอกทชวยใหเกดการถายเรณของดอกทศกษา พรอมบอกเหตผล

3. รวบรวมขอมลเกยวกบการถายเรณของพชดอก 4. น าขอมลการถายเรณของพชดอกทไดจากการรวบรวมเปรยบเทยบกบขอมลทไดจากการอภปราย บนทกผล

ขอควรระวง ใบมดโกนมความคม ควรใชดวยความระมดระวง ในการสงเกตดอก นกเรยนสามารถใชมดโกน ผาสวนตาง ๆ ของดอกได

57

ผลกำรศกษำ ตารางท 1 แสดงผลการสงเกตและรวบรวมวธการถายละอองเรณของพชดอกทสนใจศกษา

ชอดอก / ภำพ รปรำง/ลกษณะ ส/กลน ต ำแหนงเกสร เพศผ/เพศเมย

58

ค ำถำมทำยกจกรรม 1. ลกษณะตางๆ ของดอกมสวนชวยในการถายเรณของดอกหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 2. ปจจยภายนอกทชวยในการถายเรณของดอกมอะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 3. วธการถายเรณจากการอภปรายเหมอนหรอแตกตางจากขอมลทไดจากการสบคน อยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 4. จากกจกรรมสรปไดวา ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

59

ใบกจกรรม ท 1.2 เมลดงอกไดอยำงไร จดประสงค 1. สงเกต รวบรวมขอมล และระบสวนประกอบและหนาทของสวนประกอบของเมลดพช 2. รวบรวมขอมล และระบปจจยในการงอกของเมลด

3. อภปราย และลงมอปฏบตเพอสงเกตการเปลยนแปลงของเมลดพชขณะงอก วสดอปกรณ

1. เมลดเงาะ 3. ใบมดโกน 5. น า 2. เมลดขาวโพด 4. แวนขยาย

วธกำรด ำเนนกจกรรม ตอนท 1 1. สงเกต ลกษณะภายนอกและภายในของเมลดเงาะโรงเรยน และเมลดขาวโพด โดยใชใบมดโกนผาเมลดตามยาว บนทกผลโดยการวาดภาพสวนประกอบของเมลด 2. สบคนและรวบรวมเกยวกบสวนประกอบและหนาทของแตละสวนประกอบของเมลดเงาะ(พนธเงาะโรงเรยน) และเมลดขาวโพด เปรยบเทยบสวนประกอบของเมลดกบภาพวาดในขอท 1 เพมเตมหรอแกไขภาพทวาดไวใหถกตอง และระบสวนประกอบของเมลด ผลกำรศกษำ ตารางท 2 แสดงผลการสงเกตลกษณะภายนอกและภายในของเมลด

ชนดของเมลด ลกษณะภำยนอก ลกษณะภำยใน เมลดเงาะ

เมลดขาวโพด

60

ตารางท 3 ผลการสบคนและรวบรวมขอมลเกยวกบสวนประกอบและหนาทของแตละสวน ประกอบของเมลดพช

เมลดพช สวนประกอบ หนำทของสวนประกอบ

เงาะ

เปลอกหมเมลด

เอมบรโอ ประกอบดวย

ขำวโพด

เปลอกหมเมลด

เอมบรโอ

เอนโดสเปรม

ค ำถำมทำยกจกรรม 1. เมลดเงาะและเมลดขาวโพดมสวนประกอบเหมอนหรอแตกตางกน อยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

61

2. สวนประกอบตาง ๆ ของเมลดมหนาทอยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 3. จากกจกรรม ตอนท 1 สรปไดวาอยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… วธกำรด ำเนนกจกรรม ตอนท 2 1. รวบรวมขอมลปจจยในการงอกของเมลด ออกแบบวธการเพาะเมลดและตารางบนทกผลการเปลยนแปลงในขณะทเมลดพชแตละชนดก าลงงอก 2. เพาะเมลดเงาะและเมลดขาวโพดตามวธทออกแบบสงเกตการณเปลยนแปลงของเมลดตงแตเรมเพาะจนตนเงาะ และตนขาวโพดมใบแท งอกจากเมลด บนทกผล ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

62

ผลกำรศกษำ ตารางท 4 แสดงการรวบรวมขอมลปจจยในการงอกของเมลดพชและการออกแบบการเพาะเมลด

ปจจยในกำรงอก กำรออกแบบกำรเพำะเมลด

ตารางท 5 แสดงผลการเปลยนแปลงของเมลดเงาะ และเมลดขาวโพดในแตละวน

วนท เมลดเงำะ

ภำพถำย กำรเปลยนแปลง

63

วนท เมลดเงำะ

ภำพถำย กำรเปลยนแปลง

64

ตารางท 5 แสดงผลการเปลยนแปลงของเมลดเงาะ และเมลดขาวโพดในแตละวน (ตอ)

วนท เมลดขำวโพด

ภำพถำย กำรเปลยนแปลง

65

ค ำถำมทำยกจกรรม

1. ปจจยในการงอกของเมลดมอะไรบางและปจจยเหลานมสวนชวยในการงอกอยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 2. วธการเพาะเมลดของนกเรยน จดใหมปจจยใดบางทชวยในการงอก เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 3. การเปลยนแปลงขณะงอกของเมลดเงาะและเมลดขาวโพดเหมอนหรอแตกตางกน อยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

66

4. จากการสบคนขอมล การงอกของเมลดพชใบเลยงค จะมการงอกในลกษณะเหมอน ๆ กน ในกรณทเมลดเงาะใหญและแขงมากไมสะดวกในการน ามาผาหรอตดเพอศกษาภายใน นกเรยนคดวา จะใชเมลดพชชนดใด เปนตวแทนในการศกษาเมลดพชใบเลยงคจากสวนของนกเรยน ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 5. จากการสบคนขอมล การงอกของเมลดพชใบเลยงคและใบเลยงเดยว มลกษณะเปนอยางไร ภาพแสดงการงอกของพชใบเลยงค

ภาพแสดงการงอกของพชใบเลยงค

67

ใบกจกรรมท 1.3 พฒนำควำมคดสรำงสรรคทำงวทยำศำสตร เรอง กำรขยำยพนธของพชในสวนหลงบำน

จดประสงค สบคนขอมล วเคราะห และใชความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรในการขยายพนธของพชในสถานการณ

ในสวนหลงบานของนกเรยน มพชหลากหลายชนด จากการส ารวจ พบวามพช ไดแก

เงาะ (พนธเงาะโรงเรยน) ทเรยน ลองกอง มงคด มะพราว หมาก ปาลมน ามน กลวย ออย ขาวโพด มะละกอ ยางพารา มะมวง มะนาว ขนน คะนา ผกบง พรกขหน ขา ตะไคร ขมน กระเพรา โหระพา ถวลสง ถวฝกยาว ถวแดง แตงกวา บวบ ฟกทอง ขาวโพด มนส าปะหลง อญชน ผกกาดใบเตยหอม ตนหอม ผกช เปนตน ครใหงานนกเรยนกลบไปสบคนขอมลเกยวกบการขยายพนธพชทงแบบอาศยเพศ และไมอาศยเพศ ของพชในสวนดงกลาว และสงเกตการงอกของเมลดพชวาเหมอนหรอตางกนอยางไร ตอนท 1 คดรเรม และ คดคลอง ค ำสง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน โดยใชเวลาเพยงขอละ 5 นาท

ค าถามท 1 ใหนกเรยนระบชนดของพชในสวนทเปนพชใบเลยงเดยวและใบเลยงค มอะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ค าถามท 2 ใหนกเรยนระบวาพชในสวนชนดใดทสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได และพชชนดใดทสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

68

ค าถามท 3 ใหนกเรยนระบวาพชในสวนชนดใดทสามารถสบพนธไดทงแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศได ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ตอนท 2 คดยดหยนและคดละเอยดละออ (ใชเวลาขอละ 5 นาท)

ค าถามท 4 การขยายพนธพช ดวยการเพาะเมลดใหไดตนใหม จะพบวา เมลดพชบางชนดงอกเปนตนไดยาก ถาเพาะเมลดดวยวธแบบธรรมดา เชน ฝงดน รดน า เมลดจะไมงอกออกมา นกเรยนจะมวธการอยางไรท าใหเมลดทงอกยากเหลานนสามารถงอกจากเมลดไดดขน ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

ค ำถำมท 5 ลกษณะของผลและเมลดพชจะสมพนธกบวธการกระจายผลและเมลดพช โดยสงมชวตและสงไมมชวตชวยในการกระจายผลและเมลด ถาในสวนของนกเรยนมผลและเมลด ดงตอไปน มะพราว หมาก ปาลมน ามน กลวย ออย ขาวโพด ออย เงาะ ลองกอง มะละกอ

69

ยางพารา มะมวง ขนน คะนา ผกบง พรกขหน ขา ตะไคร ขมน กระเพรา โหระพา ถวลสง มนส าปะหลง อญชญ ใบเตยหอม ใหนกเรยนระบกลมของผลและเมลดพชทมการกระจายผลและเมลดดวยวธการตาง ๆ กน (ใชเวลา 5 นาท) ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

70

แบบทดสอบกอน - หลง เรยน วดผลสมฤทธทำงกำรเรยน เรอง กำรสบพนธแบบอำศยและไมอำศยเพศ

ค ำชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดหรอเหมาะสมทสดเพยงค าตอบเดยว

1. การปฏสนธของพชเกดขนเมอใด ก. ละอองเรณตกบนยอดเกสรตวเมย ข. สเปรมเซลลผสมกบเซลลไข ค. เมลดเรมงอกเปนตนใหม ง. กลบดอกไมเรมบาน 2. สวนใดของดอกทเจรญไปเปนผลหลงจากปฏสนธแลว ก. ฐานรองดอก ข. ไขออน ค. ออวล ง. รงไข 3. ขอใดกลาวไมถกตอง ก. รงไขท าหนาทสรางเซลลไข ข. เซลลไขเจรญเปนตนออน ค. รงไขเจรญเปนใบเลยง ง. ออวลเจรญเปนเมลด 4. สวนประกอบใดของพชทเกยวของกบการสบพนธแบอาศยเพศโดยตรง ก. เกสรตวเมยและเกสรตวผ ข. กานชเกสรตวเมย ค. กลบเลยง ง. กลบดอก 5. ขอใดมความสมพนธกบการปฏสนธของพช ก. สเปรมเซลล + เซลลไข ตนออน ข. ออวล + สเปรมเซลล ตนออน ค. รงไข + เซลลไข ผล ง. ออวล + เซลลไข ผล

71

6. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบ “ดอกตวเมย” ดอกหนงบนตนพช ก. จะพบอบละอองเรณในดอกนนหนงอน ข. อาจเกดการปฏสนธภายในดอกนได ค. จะพบเกสรตวเมยอยางนอย 2 อน ง. จะไมพบรงไขภายในดอกน 7. ขอใดกลาวถกตองหลงจากทมการปฏสนธแลว ก. ออวลเจรญเปนตนออน รงไขเจรญเปนเมลด ข. ออวลเจรญเปนเมลด รงไขเจรญเปนตนออน ค. ออวลเจรญเปนเมลด รงไขเจรญเปนผล ง. ออวลเจรญเปนผล รงไขเจรญเปนเมลด 8. ดอกครบสวนและดอกสมบรณเพศทกชนดจะมสวนประกอบใดทเหมอนทกดอก ก. กลบเลยง กลบดอก เกสรตวผ เกสรตวเมย ข. กลบดอก เกสรตวผ เกสรตวเมย ค. เกสรตวผ เกสรตวเมย ง. กลบเลยง กลบดอก 9. ขอใดกลาวไมถกตอง ก. กลบเลยงมหนาทหอหมสวนตางๆ ของดอกขณะดอกออน ข. เกสรตวผมหนาทกระตนการงอกหลอดเรณ ค. ฐานรองดอกมหนาทชดอก ง. กลบดอกมหนาทลอแมลง 10. การขยายพนธพชหมายถงขอใด ก. วธการคดเลอกพนธพชทดมาปลกและแบบแบงแยกทไมตองอาศยเพศโดยท าพชตนเดม ใหเกดราก ข. วธการทท าใหตนพชมจ านวนเพมขนเพอด ารงสายพนธของพชชนดตางๆไมใหสญพนธ ค. วธการขยายพนธพชโดยการเพาะพนธเมลด การทาบกง การตอนกงและการตดตา ง. วธการเพาะเมลดพนธใหม ๆทไมมในทองถนแตน ามาจากทองถนอน 11. ขอใดคอความส าคญของการขยายพนธ ก. มความส าคญตอมนษยเพราะสามารถเพมปจจยส ไดแก อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค ข. ความส าคญตอสงแวดลอมท าใหเกดความรมรน เพมออกซเจนในอากาศ ค. ความส าคญตอตนพชสามารถด ารงพนธทดไวไดเกดพนธพชใหมๆ ง. ถกทกขอ

72

จากภาพตอไปน ใชตอบค าถามในขอท 12

ไพล ผกตบชวำ เศรษฐพนลำน

มะมวง เงำะ

โรงเร

ยน

ลองกอง

หวหอมใหญ

บวบก เผอก

73

12. พชทสามารถสบพนธแบบอาศยเพศ ไดแก 1……………………………2…………………………………..3……………..………………… 13. พชทสามารถขยายพนธแบบไมอาศยเพศ ไดแก 1……………………………2…………………………………..3……………..………………… 14. พชทสามารถขยายพนธดวยวธการ ตอนกง ไดแก 1……………………………2…………………………………..3……………..………………… 15. พชทสามารถขยายพนธดวยวธการ ปกช า ไดแก 1……………………………2…………………………………..3……………..…………………

จำกภำพ ตอบค ำถำม ขอ 16-20

พชจ านวน 5 ชนด ในขอท 16 – 20 มลกษณะของดอกดงภาพ พชแตละชนดนาจะมสงใดชวยในการถายเรณ เพราะเหตใด

ชนด ภำพดอก ลกษณะทวไปของดอก 16. พะยอม

ดอกขนาดเลกเปนชอดอก สเหลองออน มกลนหอม มน าหวาน

17. ทเรยน

ดอกขนาดใหญ มเกสรเพศผจ านวนมาก อบเรณอยในระดบใกลเคยงกบยอดเกสร เพศเมย ดอกบานเตมทชวงกลางคน

มกลนหอม และน าหวาน

18. ขาว

ดอกขนาดเลก เปนชอดอก ไมมกลบเลยงกลบดอก มแตใบประดบสเขยว 2 แผนประกบกน อบเรณยนยาวออกจากใบประดบ ดอกบานประมาณ 7 วน

74

ชนด ภำพดอก ลกษณะทวไปของดอก 19. มงคด

ดอกมขนาดใหญ กลบเลยงสเขยวอมเหลองหนาตดอยจนกลายเปนผล กลบดอกสแดง

ฉ าน าหวาน จดเปนดอกสมบรณเพศ แตเกสรตวผจะเปนหมน เกสรอยทฐาน

รอบๆ ของรงไข 20.ปาลมน ามน

ชอดอกแยกเพศเมยและดอกเพศผภายในตนเดยวกน บางครงจะพบวามชอดอกกะเทยซงมทงดอกเพศผและเพศเมยอยรวมกนการบานจะบานไมพรอมกน ดอกม

กลนหอม และมน าหวาน

ใหนกเรยนเลอกค าตอบ สงทชวยในการถายเรณของดอกทง 5 ชนดในตารางและเหตผล

ก. สตว เชน กระรอก นก ผเสอ มด แมลง เชน ดวงงวง และ ลม เนองจาก ดอกชอมขนาดใหญแขงแรง มปรมาณน าหวานมาก

ข. แมลงชนดตางๆ เพราะดอกขนาดเลก มกลนและน าหวานทดงดดแมลง ค. สตวทออกหากนชวงเวลากลางคน เชน คาวคาว และดอกบานชวงกลางคน และมกลน

และน าหวานดงดดสตว ง. ลม เพราะดอกมขนาดเลก ไมมกลบดอก และมอบเรณยนออกมาจากใบประดบ ดงนน

ลมจงชวยพดพาเรณไปได หรอมแมลงชวยในการถายเรณไดเชนกน จ. สตวเชน นก แมลง มด ผเสอ เนองจากดอกมขนาดใหญ สสนสวยงาม และมกลนดงดด

สตวใหมาชวยถายเรณได

75

ใบกจกรรม ท 1.1 กำรถำยเรณเกดขนไดอยำงไร จดประสงค สงเกต รวบรวมขอมล และอธบายวธการถายละอองเรณของพชดอก วสดอปกรณi 1. ดอกเงาะ 4. ดอกแกว 7. ใบมดโกน 2. ดอกทเรยน 5. ดอกมงคด 8. แวนขยาย 3. ดอกชบา 6. ดอกขาว 9. วดทศนการถายละออง

เรณ วธกำรด ำเนนกจกรรม

1. สงเกต รปรางลกษณะ ส กลน และเปรยบเทยบต าแหนงของเกสรเพศผและเกสรเพศเมยของดอกพชแตละชนด วาดภาพและบรรยายสงทสงเกตได

2. รวมกนอภปรายเกยวกบลกษณะของดอกทชวยใหเกดการถายเรณ และคาดคะเนเกยวกบลกษณะของดอกทชวยใหเกดการถายเรณของดอกทศกษา พรอมบอกเหตผล

3. รวบรวมขอมลเกยวกบการถายเรณของพชดอก 4. น าขอมลการถายเรณของพชดอกทไดจากการรวบรวมเปรยบเทยบกบขอมลทไดจากการอภปราย บนทกผล

แนวการตอบ

ขอควรระวง ใบมดโกนมความคม ควรใชดวยความระมดระวง ในการสงเกตดอกนกเรยนสามารถใชมดโกน ผาสวนตาง ๆ ของดอกได

76

ผลกำรศกษำ ตารางท 1 แสดงผลการสงเกตและรวบรวมวธการถายละอองเรณของพชดอกทสนใจศกษา

ชอดอก / ภำพวำด รปรำง/ลกษณะ ส/กลน ต ำแหนงเกสร เพศผ/เพศเมย

ดอกเงาะ

ดอกมขนาดเลก เปนชอดอก จะทะยอยบานเรอยๆ จากโคนชอไปหาปลายชอ มดอกตวผและดอกสมบรณเพศ

ดอกมสขาวอมเหลอง มกลนหอมออน ๆ

เกสรเพศผจ านวนมาก/เพศเมย 1 อน และบางดอกมเฉพาะเกสรเพศผเพยงอยางเดยว

ดอกทเรยน

ดอกขนาดใหญ เปนชอดอกทมกานดอกยาวตดกบกง ดอกบานจากปลายไปหาโคนชอ และจะบาน

ตอนกลางคน

กลบเลยงสเขยว กลบดอกสเหลอง

ออน/ ดอกบานเตมทตอนกลางคน มกลนหอม มน าหวาน

เกสรเพศผจ านวนมาก อบเรณอยในระดบใกลเคยงกบยอดเกสรเพศเมย

ดอกชบา

ดอกขนาดใหญ สวนประกอบครบสสวนชดเจน กลบดอกมสสนสดใส ขณะเปนดอกออน กลบเลยงสเขยวจะหมดอกตมไว

กลบดอก มจ านวน 5 กลบ สสนสดใส เชน แดง สม ชมพ / มน าหวานเหนยวทยอดเกสรตวเมย ไมมกลน

เกสรเพศเมยม 1 อนรงไขและกานเกสรเพศเมยถกกานเกสรเพศผหมไว ยอดเกสรเพศเมยอย

สงขนไปจากอบเรณ แยกเปน 5 แฉก

ดอกมงคด

ดอกมขนาดใหญ กลบเลยงสเขยวอมเหลองหนาตดอยจนกลาย เปนผล จดเปนดอกสมบรณเพศ

กลบดอกสแดง ฉ าน าหวาน ไมมกลน

เกสรตวผจะเปนหมน เกสรอยทฐานรอบๆ ของรงไข ยอดเกสรเพศเมยเปนกอนกลมสเหลอง ขนาดใหญ

77

ชอดอก / ภำพวำด รปรำง/ลกษณะ ส/กลน ต ำแหนงเกสร เพศผ/เพศเมย

ดอกขาว

ดอกมขนาดเลกมาก เปนชอ ไมมกลบเลยงและกลบดอก มแตใบประดบสเขยว 2 แผนประกบกน ดอกจะบานประมาณ 7 วน

ใบประดบสเขยว / ไมมกลน

อบเรณยนยาวออกมาจากใบประดบ

ทประกบกน

ดอกแกว

ชอดอก ดอกขนาดเลก ดอกตม รปทรงร ยาวประมาณ 1.5

cm. ดอกบานมกลบดอกสขาว แยกจากน กลบเลยงสเขยว

กลบดอกสขาว 5-6 กลบ

กลบเลยงสเขยว กลบดอกสขาว 5-6

กลบ /มกลนหอม

เกสรเพศผม 10 อน สน 5 อน ยาว 5 อน เรยงอยรอบๆ เกสรเพศเมย ความสงของอบเรณเทากบยอดเกสรเพศเมย / เกสรเพศเมย ม 1 กานชสเขยว ยอดพองออกเปนตมสเหลองเขม ทยอดมของเหลวเหนยว

ผลกำรทดลอง และกำรอภปรำยผล

ผลการรวมกนอภปรายเกยวกบลกษณะของดอกทชวยใหเกดการถายเรณและคาดคะเนเกยวกบลกษณะของดอกทชวยใหเกดการถายเรณของดอกทศกษา ไดวา สงทชวยในการถายเรณใหพชจะสมพนธกบลกษณะและโครงสรางของดอก ซงพชทดอกมสสน สวยงาม ดงดดความสนใจไดด มกลน จะมสตวมาชวยในการถายเรณ เชน มด แมลงวน ผง ผเสอ นก คางคาว กระรอก และมนษย สวนพชทมดอกไมมส ไมมกลน จะมลม และน า ชวยในการถายเรณได

78

ค ำถำมทำยกจกรรม

1. ลกษณะตางๆ ของดอกมสวนชวยในการถายเรณของดอกหรอไม อยางไร แนวค ำตอบ ลกษณะตาง ๆ ของดอกมสวนเกยวของในการถายเรณของพชดอก โดย

ถาสวนของเกสรเพศผและเกสรเพศเมยอยในระดบเดยวกน หรอ เกสรตวผสงกวาเกสรตวเมย พชชนดนนกมโอกาสทจะถายเรณไดเอง แตถาเกสรตวผต ากวาเกสรตวเมย กจะเปนตองมสงทชวยในการถายเรณ เชน ลม สตว เชน ในดอกมงคด จะพบวา มมดด าจ านวนมากในดอก ซงชวยในการถายเรณใหกบดอกมงคด

2. ปจจยภายนอกทชวยในการถายเรณของดอกมอะไรบาง แนวค ำตอบ สงทชวยในการถายเรณของพชดอกมหลายอยาง เชน ลม น า สตว

มนษย และตวกลางทเปนพาหะอน ๆ

3. วธการถายเรณจากการอภปรายเหมอนหรอแตกตางจากขอมลทไดจากการสบคน อยางไร แนวค ำตอบ เหมอนกน คอ ดอกของพชแตละชนดมลกษณะรปรางทแตกตางกน ซง

จะมสวนเกยวของกบวธการถายเรณของพช เชน ดอกทมกลน มสสนสดใส จะมสตวชวยในการถายเรณ แตกตางกน คอ นอกจากการมกลบดอกสสนสดใสหรอมกลนชวยในการดงดดสตวใหเขามาชวยถายเรณแลว พชยงอาศยตวกลางอน ๆ ไดอก เชน ลม น า

4. จากกจกรรมสรปไดวา แนวค ำตอบ วธการถายเรณของพชแตละชนดเกยวของกบลกษณะ รปรางของดอก

โดยมสงชวยถายเรณ เชน ลม น า สตวชนดตาง ๆ ตามธรรมชาตของพชและสงแวดลอมทพชชนดนนอย และทส าคญทสดในปจจบน มนษยเปนผซงมความส าคญทสดในการชวยถายเรณใหกบพชชนดตาง ๆ โดยมเหตผลส าคญๆ เชน ชวยขยายพนธไมใหสญพนธ หรอ เพอปรบปรงหรอประโยชนทางเศรษฐกจ เปนตน

79

ใบกจกรรม ท 1.2 เมลดงอกไดอยำงไร จดประสงค

1. สงเกต รวบรวมขอมล และระบสวนประกอบและหนาทของสวนประกอบของเมลดพช 2. รวบรวมขอมล และระบปจจยในการงอกของเมลด 3. อภปราย และลงมอปฏบตเพอสงเกตการเปลยนแปลงของเมลดพชขณะงอก

วสดอปกรณ 1. เมลดเงาะ 3. ใบมดโกน 5. น า 2. เมลดขาวโพด 4. แวนขยาย

วธกำรด ำเนนกจกรรม ตอนท 1 1. สงเกต ลกษณะภายนอกและภายในของเมลดเงาะโรงเรยน และเมลดขาวโพด โดยใชใบมดโกนผาเมลดตามยาว บนทกผลโดยการวาดภาพสวนประกอบของเมลด 2. สบคนและรวบรวมเกยวกบสวนประกอบและหนาทของแตละสวนประกอบของเมลดเงาะ (พนธเงาะโรงเรยน) และเมลดขาวโพด เปรยบเทยบสวนประกอบของเมลดกบภาพวาดใน ขอท 1 เพมเตมหรอแกไขภาพทวาดไวใหถกตอง และระบสวนประกอบของเมลด ผลกำรศกษำ ตารางท 2 แสดงผลการสงเกตลกษณะภายนอกและภายในของเมลด

ชนดของเมลด ลกษณะภำยนอก ลกษณะภำยใน เมลดเงาะ

เมลดขาวโพด

ขอควรระวง ใชใบมดโกนมความคม ควรใชอยางระมดระวง

80

ตำรำท 3 ผลการสบคนและรวบรวมขอมลเกยวกบสวนประกอบและหนาทของแตละสวนประกอบของเมลดพช

เมลดพช สวนประกอบ หนำทของสวนประกอบ เงาะ เปลอกหมเมลด หอหมสวนประกอบอน ๆ ของเมลด

เอมบรโอ ประกอบดวย - รากแรกเกด (radicle) - ตนออน (caulicle) - ใบเลยง (cotyledon)

- จะเจรญเตบโตตอเปนรากแกว - จะเจรญเตบโตตอเปนล าตน - เปนแหลงอาหารของตนออนขณะงอก

ขำวโพด เปลอกหมเมลด หอหมสวนประกอบอน ๆ ของเมลด เอมบรโอ ประกอบดวย - รากแรกเกด (radicle) - ตนออน (caulicle) - ใบเลยง (cotyledon)

- จะเจรญเตบโตตอเปนรากขนตนมอายระยะหนง - จะเจรญเตบโตตอเปนล าตน - สรางเอนไซมมาชวยดงอาหารจากเอนโดสเปรมมาใชขณะงอก

เอนโดสเปรม เปนแหลงอาหารของตนออนในขณะงอก ค ำถำมทำยกจกรรม 1. เมลดเงาะและเมลดขาวโพดมสวนประกอบเหมอนหรอแตกตางกน อยางไร แนวค ำตอบ เมลดเงาะและเมลดขาวโพดมเปลอกหมเมลด และเอมบรโอเหมอนกน แตเมลดขาวโพดมเอนโดสเปรม ซงเมลดเงาะไมม 2. สวนประกอบตาง ๆ ของเมลดมหนาทอยางไร แนวค ำตอบ เปลอกหมเมลดเปนสวนทอยชนนอกสด ท าหนาทหอหมสวนประกอบอนๆ ของเมลด เอมบรโอ จะประกอบดวย 3 สวน ไดแก รากแรกเกด จะเจรญเปนรากแกว หรอรากขนตนในขาวโพด ตนออน จะเจรญเปนล าตน และใบเลยง ท าหนาทเปนแหลงอาหารใหแกตนออนขณะงอก เอนโดสเปรม มหนาทสะสมอาหารส าหรบตนออนทก าลงงอก

81

3. จากกจกรรม ตอนท 1 สรปไดวาอยางไร แนวค ำตอบ เมลดพชประกอบดวย เปลอกหมเมลด เอมบรโอ และเอนโดสเปรม ซงแตละสวนมหนาทแตกตางกน

วธกำรด ำเนนกจกรรม ตอนท 2 1. รวบรวมขอมลปจจยในการงอกของเมลด ออกแบบวธการเพาะเมลดและตารางบนทกผลการเปลยนแปลงในขณะทเมลดพชแตละชนดก าลงงอก 2. เพาะเมลดเงาะและเมลดขาวโพดตามวธทออกแบบสงเกตการเปลยนแปลงของเมลดตงแตเรมเพาะจนตนเงาะ และตนขาวโพดมใบแทงอกจากเมลด บนทกผล ผลกำรศกษำ ตารางท 4 แสดงการรวบรวมขอมลปจจยในการงอกของเมลดพชและการออกแบบการเพาะเมลด

ปจจยในกำรงอก กำรออกแบบกำรเพำะเมลด ไดแก - ความชน (น า) - แกสออกซเจน - อณหภมทเหมาะสม

1. เลอกเมลดเงาะทมความสมบรณ น าไปแชน ากอน 1-2 คนเลอกเมลดขาวโพดทมความสมบรณ แชน ากอน 1 คน 2. น าเมลดทเลอกมาเพาะในขวดพลาสตกใสตดครง เจาะรทกนขวด ใสทรายหยาบสงประมาณ 10 เซนตเมตร วางเมลดพช ทง 2 ชนดใหตดผนงดานในขวด และใสทรายปดทบเมลดหนาประมาณ 2 เซนตเมตร 3. น าขวดไปวางในทแดดสองถง อณหภมชวงกลางวนประมาณ 30 องศาเซลเซยส รดน าทกวน ปรมาณวนละ 5 ชอนโตะ 4. สงเกตการณเปลยนแปลงของเมลด หลงรดน าทกวน บนทกผลโดยการถายภาพ

82

ตารางท 5 แสดงผลการเปลยนแปลงของเมลดเงาะและเมลดขาวโพดในแตละวน

วนท เมลดเงำะ

ภำพถำย กำรเปลยนแปลง

1-2

เมลดยงไมมการเปลยนแปลง สของเปลอกหมเมลด เรมเปลยนสเลกนอย ขนาดของเมลดเทาเดม

3-7

เมลดขยายขนาดใหญขน เปลอกหมเมลดสคล าขน บางสวนเรมแตก มรากสขาวเรมแทงออกมาก

มทศทางพงลงดานลาง

8-10

เมลดขยายขนาดใหญขน เปลอกหมเมลดเรมแยกตวออกจากเมลด รากสขาวยาวขน ปลายรากมสเขยว

ทศทางของรากพงลงดานลาง

11-15

รากยาวขนมาก เรมมรากแขนง สวนของตนออน เรมยดยาวออก ทศพงขนดานบน ดนเมลดขนเหนอ

ดน เรมสงเกตเหนใบออน

16-20

รากยาวมากขน มรากแขนง สวนของตนออน เรมเปลยนสเปนสเขยวออนๆ ล าตนยาวขน เปลอกหมเมลดหลดออกมองเหนใบเลยง แยกจากกน 2 ใบ

21-30

รากยาว มรากแขนงทแขงแรง ล าตนแขงแรงมากขน ใบเลยงหลดออกไป ใบแทคแรกมสเขยว ใบแทคท 2

เรมเกดขน

83

วนท เมลดขำวโพด

ภำพถำย กำรเปลยนแปลง

1

เมลดยงไมมการเปลยนแปลง

2

เมลดขยายขนาดขน

3

มรากสขาวแทงออกมาจากขวผล แทงลงทางกนขวด

4

รากเจรญเตบโตยาวขน และมจ านวนรากเพมขน

สวนยอดเจรญเตบโตพนทราย

5

รากยาวขนและมจ านวนเพมขน สวนยอดเจรญเตบโตยาวขนเหนใบแทสเขยว

84

วนท เมลดขำวโพด

ภำพถำย กำรเปลยนแปลง

6

มใบเท 2 ใบ แผนใบขยายขนาดและเรมกางออก

7

ล าตนเจรญเตบโตขน มใบแท 2 ใบ ขนาดใหญขน และแยกจาก

ถำมทำยกจกรรม 1. ปจจยในการงอกของเมลดมอะไรบาง และปจจยเหลานมสวนชวยในการงอกอยางไร

แนวค ำตอบ

ปจจยในการงอกของเมลด ไดแก - น าหรอความชน ชวยใหเมลดหยดการพกตวและพองขยายขนาดขน เปลอกหมเมลดออนตวลง ท าใหรากแรกเกดงอกแทงออกจากเมลดได - แกสออกซเจน เมลดใชแกสออกซเจนในกระบวนการสรางพลงงานในการงอก - อณหภม อณหภมทเหมาะสมจะสงผลตอกระบวนการท างานภายในเซลล ของเมลด

85

2. วธการเพาะเมลดของนกเรยน จดใหมปจจยใดบางทชวยในการงอก เพราะเหตใด แนวค ำตอบ ใชวธน าเมลดทสมบรณมาแชในน าอนกอน เพอใหเปลอกนมเรวขน และ

กระตนการงอกไดดกวาการแชในน าเยน จากนนน ามาเพาะในวสดปลกทมสภาวะแวดลอมทเหมาะสม ไดแก มความชน อณหภม (ประมาณ 30 องศาเซลเซยส) และอากาศทพอเหมาะ

3. การเปลยนแปลงขณะงอกของเมลดเงาะและเมลดขาวโพดเหมอนหรอแตกตางกน อยางไร แนวค ำตอบ การเปลยนแปลงขณะงอกของเมลดเงาะและเมลดขาวโพดจะแตกตางกน

โดยในขณะทเมลดขาวโพดงอก รากแรกเกดแทงออกมาจากเมลดในเวลาไลเลยกบตนออนของขาวโพดจะงอกออกมาดวย เมอใบแทใบแรกโผลขนพนดน เมลดจะเหยวและลบไป สวนการงอกของเมลดเงาะ รากแรกเกดจะงอกออกจากเมลดกอน จากนนตนออนจะเจรญเตบโตและโผลออกจากเมลด ตนออนจะงอตวดงใบเลยงและยอดออนออกจากเปลอกหมเมลด เมอตนออนสวนใตใบเลยงตงตรง ตนออนเหนอใบเลยงยดตว ใบเลยงจะกางออกท าใหเหนใบแทและยอดออน

4. จากการสบคนขอมล การงอกของเมลดพชใบเลยงค จะมการงอกในลกษณะเหมอน ๆ กน ในกรณทเมลดเงาะใหญและแขงมากไมสะดวกในการน ามาผาหรอตดเพอศกษาภายใน นกเรยนคดวา จะใชเมลดพชชนดใด เปนตวแทนในการศกษาเมลดพชใบเลยงคจากสวนของนกเรยน

แนวค ำตอบ เนองจากเงาะเปนพชใบเลยงค การงอกของพชใบเลยงคจะมลกษณะเหมอนกน พชในสวนทสามารถน ามาศกษาไดเชนเดยวกบเมลดเงาะ ไดแก เมลดมะมวง ถวฝกยาว ถวแดง ถวลสง

5. จากการสบคนขอมล การงอกของเมลดพชใบเลยงคและใบเลยงเดยว มลกษณะเปนอยางไร

ภำพแสดงกำรงอกของพชใบเลยงค (ถ ว)

86

ภาพแสดงการงอกของพชใบเลยงเดยว (ขาวโพด)

ลกษณะการงอกของเมลด แบงออกเปน 2 แบบ คอ 1. การงอกทชใบเลยงขนมาเหนอดน (epigeal germination) รากออนงอกโผลพนเมลด ออกทางรไมโครโพล (micropyle) เจรญสพนดนจากนน ไฮโปคอตล (hypocotyl) จะงอกและเจรญยดยาวตามอยางรวดเรวดงสวนของใบเลยง (cotyldon) กบ เอปคอตล(epicotyl) ขนมาเหนอดน เชน การงอกของพชในเลยงคตาง ๆ

2. การงอกทฝงใบเลยงไวใตดน (hypogeal germination) พบใน พชใบเลยงเดยว พชพวกนมไฮโปคอตล (hypocotyl) สน เจรญชา สวนเอปคอตล (epicotyl) และยอดออน (plumule) เจรญยดยาวไดอยางรวดเรว เชน เมลดขาว ขาวโพด หญา ฯลฯ การพกตวของเมลด (dormancy) หมายถง สภาพทเอมบรโอในเมลดสามารถคงสภาพและมชวตอยไดโดยไมเกดการงอก

87

ใบกจกรรมท 1.3 พฒนำควำมคดสรำงสรรคทำงวทยำศำสตร เรอง กำรขยำยพนธของพชในสวนหลงบำน

จดประสงค สบคนขอมล วเคราะห และใชความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรในการขยายพนธของพชในสถานการณ

ในสวนหลงบานของนกเรยน มพชหลากหลายชนด จากการส ารวจพบวา มพชไดแก เงาะ(พนธเงาะโรงเรยน) ทเรยน ลองกอง มงคด มะพราว หมาก ปาลมน ามน กลวย ออย ขาวโพด มะละกอ ยางพารา มะมวง มะนาว ขนน คะนา ผกบง พรกขหน ขา ตะไคร ขมน กระเพรา โหระพา ถวลสง ถวฝกยาว ถวแดง แตงกวา บวบ ฟกทอง ขาวโพด มนส าปะหลง อญชน ผกกาดใบเตยหอม ตนหอม ผกช เปนตน ครใหงานใหนกเรยนกลบไปสบคนขอมลเกยวกบการขยายพนธพชทงแบบอาศยเพศ และไมอาศยเพศ ของพชในสวนดงกลาว และสงเกตการงอกของเมลดพชวาเหมอนหรอตางกนอยางไร

ตอนท 1 คดรเรม และ คดคลอง

ค ำสง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน โดยใชเวลาเพยงขอละ 3 นาท ค าถามท 1 ใหนกเรยนระบ ชนดของพชในสวนทเปนพชใบเลยงเดยวและใบเลยงค

มอะไรบาง แนวการตอบ

พชใบเลยงเดยว ไดแก มะพราว หมาก ปาลมน ามน กลวย ออย ขาวโพด ขา ตะไคร ขมน ใบเตยหอม พชใบเลยงค ไดแก เงาะ ลองกอง มะละกอ ยางพารา มะมวง ขนน คะนา ผกบง พรกขหน กระเพรา โหระพา ถวลสง มนส าปะหลง อญชน

ค าถามท 2 ใหนกเรยนระบวาพชในสวนชนดใดทสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได และพชชนดใดทสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได

แนวกำรตอบ พชทกชนดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได และพชชนดทไมสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได เชน กลวย ออย เงาะ ลองกอง มะละกอ ยางพารา มะมวง ขนน คะนา ผกบง ขา ตะไคร ขมน กระเพรา โหระพา มนส าปะหลง ใบเตยหอม พช เหลาน สามารถใชสวนตาง ๆ ทไมใชเมลดมาขยายพนธได ค าถามท 3 ใหนกเรยนระบวาพชในสวนชนดใดทสามารถสบพนธไดทงแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศได

88

แนวกำรตอบ พชทกชนดสามารถสบพนธแบบอาศยเพศได แตชนดทมเมลดเดนชด ใหสามารถน ามาเพาะเมลดเพอปลกเปนตนไดงาย เชน เงาะ(พนธเงาะโรงเรยน) ทเรยน ลองกอง มงคด มะพราว หมาก ปาลมน ามน ขาวโพด มะละกอ ยางพารา มะมวง มะนาว ขนน คะนา ผกบง พรกขหน กระเพรา โหระพา ถวลสง ถวฝกยาว ถวแดง แตงกวา บวบ ฟกทอง อญชน ผกกาด ตนหอม ผกช และพชทสามารถสบพนธแบบไมอาศยเพศได เชน กลวย เงาะ ลองกอง มะละกอ ยางพารา มะมวง ขนน คะนา ผกบง กระเพรา โหระพา พชเหลาน สามารถใชสวนตาง ๆ เชน ล าตน กง หนอ ยอด มาขยายพนธไดนอกจากการใชเมลด มาขยายพนธ ตอนท 2 คดยดหยนและคดละเอยดละออ (ใชเวลาขอละ 5 นาท)

ค าถามท 4 การขยายพนธพช ดวยการเพาะเมลดใหไดตนใหม จะพบวา เมลดพชบางชนดงอกเปนตนไดยาก ถาเพาะเมลดดวยวธแบบธรรมดา เชน ฝงดน รดน า เมลดจะไมงอกออกมา นกเรยนจะมวธการอยางไรท าใหเมลดทงอกยากเหลานนสามารถงอกจากเมลดไดดขน

แนวกำรตอบ การกระตนการงอกของเมลด ท าไดหลายวธ เชน 1.น าเมลดมาแชน าอนทอณหภม ประมาณ 45- 50 องศาเซลเซยส เพอใหเปลอกหมเมลดนม ออนตว และอาหารทสะสมอยในเมลดออนตวลง สามารถน ามาใชไดงายขน

2. คบสวนทเปนเปลอกแขงหมเมลดออกในต าแหนงดานทสวนของรากจะสามารถงอกออกมาไดงายขน แลวกระตนการงอกดวยวธท 1

3. การแชเมลดในสารละลายกรด เพอ ใหเปลอกเมลดถกกดกรอนใหออนตว ท าใหงายตอการทรากจะแทงทะลเปลอกแลวงอกออกมาได

ค ำถำมท 5 ลกษณะของผลและเมลดพชจะสมพนธกบวธการกระจายผลและเมลดพช โดยสงมชวตและสงไมมชวตชวยในการกระจายผลและเมลด ถาในสวนของนกเรยนมผลและเมลด ดงตอไปน มะพราว หมาก ปาลมน ามน กลวย ออย ขาวโพด ออย เงาะ ลองกอง มะละกอ ยางพารา มะมวง ขนน คะนา ผกบง พรกขหน ขา ตะไคร ขมน กระเพรา โหระพา ถวลสง มนส าปะหลง อญชญ ใบเตยหอม ใหนกเรยนระบกลมของผลและเมลดพชทมการกระจายผลและเมลดดวยวธการตาง ๆ กน (ใชเวลา 5 นาท)

แนวกำรตอบ 1. กระจายผลและเมลดดวยสงมชวต เชน

1.1 กระจายผลและเมลดดวยมนษย ซงจะเกดไดกบพชทกชนด 1.2 กระจายผลและเมลดดวยสตวชนดตาง ๆ เชน กระรอก กระตาย นก แมลง

89

1.3 กระจายผลและเมลดดวยพชผลและเมลดดวยโครงสรางของผลและเมลดของพชนนเอง 2. กระจายผลและเมลดดวยสงไมมชวต เชน 2.1 กระจายผลและเมลดดวยน า 2.2 กระจายผลและเมลดดวยลม 2.3 กระจายผลและเมลด ดวย เครองจกรกลและอปกรณทประดษฐขน 2.4 กระจายผลและเมลด ดวย การเปลยนแปลงของภมอากาศโลก และภยธรรมชาต

90

แบบทดสอบวดผลสมฤทธทำงกำรเรยน กอน - หลง เรยน เรอง กำรสบพนธแบบอำศยและไมอำศยเพศ

ค าชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดหรอเหมาะสมทสดเพยงค าตอบเดยว1. การปฏสนธของพชเกดขนเมอใด

ก. ละอองเรณตกบนยอดเกสรตวเมย ข. สเปรมเซลลผสมกบเซลลไข ค. เมลดเรมงอกเปนตนใหม ง. กลบดอกไมเรมบาน 2. สวนใดของดอกทเจรญไปเปนผลหลงจากปฏสนธแลวในพชสวนใหญ ก. ฐานรองดอก ข. ไขออน ค. ออวล ง. รงไข 3. ขอใดกลาวไมถกตอง ก. รงไขท าหนาทสรางเซลลไข ข. เซลลไขเจรญเปนตนออน ค. รงไขเจรญเปนใบเลยง ง. ออวลเจรญเปนเมลด 4. สวนประกอบใดของพชทเกยวของกบการสบพนธแบอาศยเพศโดยตรง ก. เกสรตวเมยและเกสรตวผ ข. กานชเกสรตวเมย ค. กลบเลยง ง. กลบดอก 5. ขอใดมความสมพนธกบการปฏสนธของพช ก. สเปรมเซลล + เซลลไข ตนออน ข. ออวล + สเปรมเซลล ตนออน ค. รงไข + เซลลไข ผล ง. ออวล + เซลลไข ผล

91

6. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบ “ดอกตวเมย” ดอกหนงบนตนพช ก. จะพบอบละอองเรณในดอกนนหนงอน ข. อาจเกดการปฏสนธภายในดอกนได ค. จะพบเกสรตวเมยอยางนอย 2 อน ง. จะไมพบรงไขภายในดอกน 7. ขอใดกลาวถกตองหลงจากทมการปฏสนธแลว ก. ออวลเจรญเปนตนออน รงไขเจรญเปนเมลด ข. ออวลเจรญเปนเมลด รงไขเจรญเปนตนออน ค. ออวลเจรญเปนเมลด รงไขเจรญเปนผล ง. ออวลเจรญเปนผล รงไขเจรญเปนเมลด 8. ดอกครบสวนและดอกสมบรณเพศทกชนดจะมสวนประกอบใดทเหมอนทกดอก ก. กลบเลยง กลบดอก เกสรตวผ เกสรตวเมย ข. กลบดอก เกสรตวผ เกสรตวเมย ค. เกสรตวผ เกสรตวเมย ง. กลบเลยง กลบดอก 9. ขอใดกลาวไมถกตอง ก. กลบเลยงมหนาทหอหมสวนตางๆ ของดอกขณะดอกออน ข. เกสรตวผมหนาทกระตนการงอกหลอดเรณ ค. ฐานรองดอกมหนาทชดอก ง. กลบดอกมหนาทลอแมลง 10. การขยายพนธพชหมายถงขอใด ก. วธการคดเลอกพนธพชทดมาปลกและแบบแบงแยกทไมตองอาศยเพศโดยท าพชตนเดม ใหเกดราก ข. วธการทท าใหตนพชมจ านวนเพมขนเพอด ารงสายพนธของพชชนดตางๆไมใหสญพนธ ค. วธการขยายพนธพชโดยการเพาะพนธเมลด การทาบกง การตอนกงและการตดตา ง. วธการเพาะเมลดพนธใหม ๆทไมมในทองถนแตน ามาจากทองถนอน 11. ขอใดคอความส าคญของการขยายพนธ ก. มความส าคญตอมนษยเพราะสามารถเพมปจจยส ไดแก อาหาร เครองนงหม ทอยอาศยและ ยารกษาโรค ข. ความส าคญตอสงแวดลอมท าใหเกดความรมรน เพมออกซเจนในอากาศ ค. ความส าคญตอตนพชสามารถด ารงพนธทดไวไดเกดพนธพชใหมๆ ง. ถกทกขอ

92

จากภาพตอไปน ใชตอบค าถามในขอท 12- 15

12. พชทสามารถสบพนธแบบอาศยเพศ ไดแก

1……มะมวง……2…เงาะโรงเรยน.......3…….…ลองกอง...… 13. พชทสามารถขยายพนธแบบไมอาศยเพศ ไดแก

1……ไพล……เศรษฐพนลาน…......3…….…หอมหวใหญ...… 14. พชทสามารถขยายพนธดวยวธการ ตอนกง ไดแก

1……มะมวง……2…เงาะโรงเรยน.......3…….…ลองกอง...… 15. พชทสามารถขยายพนธดวยวธการ ปกช า ไดแก

1……ไพล……เศรษฐพนลาน…......3…….…บวบก...…

ไพล ผกตบชวำ เศรษฐพนลำน

มะมวง เงำะโรงเร

ยน

ลองกอง

หวหอม

ใหญ

บวบก เผอก

93

จำกภำพ ตอบค ำถำม ขอ 16-20 พชจ านวน 5 ชนด ในขอท 16 – 20 มลกษณะของดอกดงภาพ พชแตละชนดนาจะมสงใดชวยในการถายเรณ เพราะเหตใด

ชนด ภำพดอก ลกษณะทวไปของดอก 16. พะยอม

ดอกขนาดเลกเปนชอดอก สเหลองออน มกลนหอม มน าหวาน

17. ทเรยน

ดอกขนาดใหญ มเกสรเพศผจ านวนมาก อบเรณอยในระดบใกลเคยงกบยอดเกสร เพศเมย ดอกบานเตมทชวงกลางคน

มกลนหอม และน าหวาน

18. ขาว

ดอกขนาดเลก เปนชอดอก ไมมกลบเลยงกลบดอก มแตใบประดบสเขยว 2 แผนประกบกน อบเรณยนยาวออกจากใบประดบ ดอกบานประมาณ 7 วน

ชนด ภำพดอก ลกษณะทวไปของดอก 19. มงคด

ดอกมขนาดใหญ กลบเลยงสเขยวอมเหลองหนาตดอยจนกลายเปนผล กลบดอกสแดง

ฉ าน าหวาน จดเปนดอกสมบรณเพศ แตเกสรตวผจะเปนหมน เกสรอยทฐาน

รอบๆ ของรงไข

94

20.ปาลมน ามน

ชอดอกแยกเพศเมยและดอกเพศผภายในตนเดยวกน บางครงจะพบวามชอดอกกะเทยซงมทงดอกเพศผและเพศเมยอยรวมกนการบานจะบานไมพรอมกน ดอกม

กลนหอม และมน าหวาน

ใหนกเรยนเลอกค าตอบ สงทชวยในการถายเรณของดอกทง 5 ชนดในตารางและเหตผล

ก. สตว เชน กระรอก นก ผเสอ มด แมลง เชน ดวงงวง และ ลม เนองจาก ดอกชอมขนาดใหญแขงแรง มปรมาณน าหวานมาก (20.ปาลมน ามน)

ข. แมลงชนดตางๆ เพราะดอกขนาดเลก มกลนและน าหวานทดงดดแมลง(16. พะยอม) ค. สตวทออกหากนชวงเวลากลางคน เชน คาวคาว และดอกบานชวงกลางคน และมกลน

และน าหวานดงดดสตว (17. ทเรยน) ง. ลม เพราะดอกมขนาดเลก ไมมกลบดอก และมอบเรณยนออกมาจากใบประดบ ดงนน

ลมจงชวยพดพาเรณไปได หรอมแมลงชวยในการถายเรณไดเชนกน (18. ขาว) จ. สตวเชน นก แมลง มด ผเสอ เนองจากดอกมขนาดใหญ สสนสวยงาม และมกลนดงดด

สตวใหมาชวยถายเรณได ( 19. มงคด)

95

บรรณำนกรม

การขยายพนธพชแบบตาง ๆ. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://adisa135.wordpress.com. (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม 2560 ) การงอกของเมลดพชใบเลยงค. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://lh6.ggpht.com. (สบคนเมอ วนท 1 ธนวาคม 2560 ) การงอกของเมลดพชใบเลยงเดยว. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://lh4.ggpht.com. (สบคนเมอ วนท 1 ธนวาคม 2560 ) การตดตา. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.google.co.th/search?hl=th&biw= 1324&bih=604&tbm. (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม 2560 ) การตอกง. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.google.co.th/search?hl=th&biw= 1324&bih=604&tbm=isch&sa=1&ei. (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม 2560 ) การตอนกง. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.google.co.th/search?hl=th&biw

=1324&bih=555&tbm=isch&sa=1&ei ). (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม 2560 ) การปกช ากง. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.google.co.th/search?hl=th&biw= 1324&bih=604&tbm. (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม 2560 ) การทาบกง. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.google.co.th/search?hl=th&biw= 1324&bih=604&tbm=isch&sa. (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม 2560 ) กอผกตบชวาในแหลงน าธรรมชาต (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.thaigov.go.th/ news/contents/details/13416. (สบคนเมอ 1 ธนวาคม 2560) โครงสรางของเมลดพช. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.sritani.ac.th/precent/tipawon/ flower/images/flo_03.gif. (สบคนเมอ วนท 1 ธนวาคม 2560 ) ดอกของพชชนดตาง ๆ. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://board.postjung.com/741806. (สบคนเมอ วนท 1 ธนวาคม 2560 ) ตนมะพราวกะททน าเอมบรโอมาเพาะเลยงเนอเยอ. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.trueplookpanya.com/blog/content/60063/ . (สบคนเมอ 1 ธนวาคม 2560 ) ตวอยางสตวทชวยถายเรณ. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.bloggang.com. (สบคนเมอ วนท 1 ธนวาคม 2560 )

96

บรรณำนกรม (ตอ)

ถนด ศรบญเรอง และ คณะ. 2551. สอกำรเรยนร รำยวชำพนฐำน กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร ชดสมฤทธมำตรฐำน หลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2551 วทยำศำสตร ม.1 เลม 1 . กรงเทพฯ : ไทยรมเกลา .

ทรปลกปญญา. ตนมะพราวกะทตนสงและตนเตย. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.trueplookpanya.com/blog/content/60063/. (สบคนเมอ 1 ธนวาคม 2560) บญชา แสนทว และคณะ. 2548. หนงสอปฏบตกำร วทยำศำสตร ชนมธยมศกษำปท 1

เลม 2 กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร. กรงเทพฯ : ส านกพมพวฒนาพานช จ ากด.

ผลไมมเมลด. ((ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://liveandlearnth.blogspot.com/2016/ 08/watermelon.html. (สบคนเมอ 1 ธนวาคม 2560) พมพพนธ เดชะคปต และ คณะ. 2548. หนงสอเรยนสำระกำรเรยนรพนฐำนวทยำศำสตร

กลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร ชนมธยมศกษำปท 1. กรงเทพฯ : สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พ.ว.).

ยพา วรยศ และคณะ. 2551. หนงสอเรยนรำยวชำพนฐำน วทยำศำสตร เลม 1. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.(2561). หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน

วทยาศาสตร เลม 1 ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551.

กรงเทพฯ: สกสค. ลาดพราว.

สธาร ค าจนศร และคณะ . คมอคร หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1

เลม 1 ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง

พ.ศ. 2560) หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. (พมพ ครงท 2)

กรงเทพฯ: บรษท อกษรเจรญทศน อจท.จ ากด , 2560

97

บรรณำนกรม (ตอ)

สวนประกอบของดอกไม . (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.neutron.rmutphysics.com/ science-news/index. (สบคนเมอ 1 ธนวาคม 2560) อโมงคสงครามโลกทเปนแปลงผกไฮโดรพอนกสในประเทศองกฤษ . (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.youtube.com/watch?v=PXlwPnCAkjE . (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม) 2560 ) ศนยฝกอบรมเพาะเลยงเนอเยอ. พชในขวดเพาะเลยงเนอเยอ. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.google.co.th/search?hl=th&biw=1324. (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม 2560 ) พชในขวดเพาะเลยงเนอเยอ. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.google.co.th/search?hl =th&biw=1324&bih=555&tbm. (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม 2560 ) การเพาะเลยงเนอเยอพช. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.trueplookpanya.com/ knowledge/content. (สบคนเมอวนท 1 ธนวาคม 2560 )

98

ภาคผนวก

99

แบบประเมนและเกณฑกำรประเมน แบบประเมนทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร (ตามแนวคดของ Guilford)

(ประเมนรายบคคล แยกรายดาน)

ชอ..........................................................................................เลขท.........................

รายการประเมน ระดบคณภาพ

4 (ดมาก)

3 (ด)

2 (พอใช)

1 (ปรบปรง)

1. คดคลองแคลว

2. คดยดหยน

3. คดรเรม

4. คดละเอยดละออ

รวมคะแนน

ลงชอ...............................................................ผประเมน (นางชมภนช เอกบว)

100

เกณฑการประเมนทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร (ตามแนวคดของ Guilford)

รายการประเมน ระดบคณภาพ

4 ( ดมาก)

3 (ด)

2 (พอใช)

1 (ปรบปรง)

คดรเรม คดแปลกใหมแตกตางจากเดม/ดดแปลง/ประยกตและสามารถน าไปใชไดอยางถกตอง

คดแปลกใหมแตกตางจากเดม/ดดแปลง/ประยกตและสามารถน าไปใชไดอยางถกตองเปนสวนใหญ

คดแปลกใหมแตกตางจากเดม/ดดแปลง/ประยกตและสามารถน าไปใชไดบางสวน

คดแปลกใหมแตกตางจากเดม/ดดแปลง/ประยกตและสามารถน าไปใชไดอยางถกตองเปนสวนนอย

คดคลองแคลว ตอบไดตรงประเดนถกตอง 90 % ขนไปในเวลาทก าหนด

ตอบไดตรงประเดนถกตองได 70 % ขนไปในเวลาทก าหนด

ตอบไดตรงประเดนถกตองได 50 % ขนไปในเวลาทก าหนด

ตอบไดตรงประเดน ถกตองต ากวา 50 % ขนไปในเวลาทก าหนด

คดยดหยน จดลกษณะ/ประเภท / กลมของค าตอบไดอยางหลากหลาย

จดลกษณะ/ประเภท / กลมของค าตอบไดอยางหลากหลายไดเปนสวนใหญ

จดลกษณะ/ประเภท / กลมของค าตอบไดอยางหลากหลาย ไดเปนบางสวน

จดลกษณะ/ประเภท / กลมของค าตอบไดไมหลากหลาย

คดละเอยดละออ บอกรายละเอยดเกยวกบค าตอบและเชอมโยงสมพนธสงตาง ๆ ไดอยางถกตอง

บอกรายละเอยดเกยวกบค าตอบและเชอมโยงสมพนธกบสงตาง ๆ ไดเปนสวนใหญ

บอกรายละเอยดเกยวกบค าตอบและเชอมโยงสมพนธสงตาง ๆ ไดเปนบางสวน

บอกรายละเอยดเกยวกบค าตอบและเชอมโยงสมพนธสงตาง ๆ ไดอยางถกตองเปน สวนนอย

101

เกณฑการใหคะแนนแบบวดความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

องคประกอบ คะแนน เกณฑการใหคะแนน ระดบ

ความสามารถ ความคดรเรม จ านวน 1 ขอ

1 ขอ (ขอละ 5 คะแนน)

ใหคะแนนค าตอบทสอดคลองกบขอค าถามและมความแตกตางและแปลกใหมจากท าตอบทวไปของนกเรยนทงหอง มเกณฑการใหคะแนน ดงน - ค าตอบทมคนตอบ 1 คน ได 5 คะแนน - ค าตอบทมคน 2-3 คน ได 4 คะแนน - ค าตอบทมคนตอบ 4-6 คนได 3คะแนน - ค าตอบทมคนตอบตงแต 7 คนขนไปได 2 คะแนน

ดมาก ด

พอใช ควรปรบปรง

ความคดคลองแคลว จ านวน 3 ขอ

2 ขอ (ขอละ 2 คะแนน)

ใหคะแนนค าตอบทสอดคลองกบขอค าถามและเปนค าตอบทไมซ ากน ก าหนดเวลา 3 นาท มเกณฑการใหคะแนน ดงน - ค าตอบ 10 ค าตอบขนไป ได 4 คะแนน - ค าตอบ 7-9 ค าตอบ ได 3 คะแนน - ค าตอบ 4-6 ค าตอบ ได 2 คะแนน ค าตอบ 1-3 ค าตอบ ได 4 คะแนน

ดมาก ด

พอใช ควรปรบปรง

ความคดยดหยน

จ านวน 1 ขอ

1 ขอ

(ขอละ 4 คะแนน)

ใหคะแนนจากการจดลกษณะ ประเภทของกลมค าตอบทสอดคลองกบขอค าถามและมแนวทางเดยวกน มเกณฑการใหคะแนน ดงน - กลมค าตอบ 5 กลมขนไป ได 4 คะแนน - กลมค าตอบ 4 กลม ได 3 คะแนน - กลมค าตอบ 3 กลม ได 2 คะแนน - กลมค าตอบ 1-2 กลม ได 1 คะแนน

ดมาก ด

พอใช ควรปรบปรง

102

เกณฑการใหคะแนนแบบวดความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร (ตอ)

องคประกอบ คะแนน เกณฑการใหคะแนน ระดบ

ความสามารถ คดละเอยดละออ

1 ขอ (ขอละ 4 คะแนน)

ใหคะแนนจากการบอกรายละเอยดเชอมโยง มเกณฑการใหคะแนน ดงน - บอกรายละเอยดเกยวกบค าตอบและเชอมโยงสมพนธสงตาง ๆ ไดอยางถกตอง ได 4 คะแนน - บอกรายละเอยดเกยวกบค าตอบและเชอมโยงสมพนธสงตาง ๆ ไดเปนสวนใหญ - บอกรายละเอยดเกยวกบค าตอบและเชอมโยงสมพนธสงตาง ๆ ไดเปนบางสวน - บอกรายละเอยดเกยวกบค าตอบและเชอมโยงสมพนธสงตาง ๆ ไดอยางถกตองเปนสวนนอย

ดมาก ด

พอใช

ควรปรบปรง

103

แบบบนทกการประเมนความร (knowledge) และทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เรอง ........................................................................................ รายวชา วทยาศาสตร (ว 21101) ชน ม.1/1 โรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560)

เลขท

แบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบหลงเรยน

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

แบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยน

( 20 คะแนน)

แบบทดสอบ

วดทกษะความคดสรางสรรค

( 20 คะแนน)

แบบทดสอบ

วดทกษะความคดสรางสรรค

( 20 คะแนน)

แบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยน

( 20 คะแนน)

104

แบบบนทกการประเมนความร (knowledge) และทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เรอง ................................................ รายวชา วทยาศาสตร (ว 21101)

ชน ม.1/1 โรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560)

เลขท

แบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบหลงเรยน

22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42

แบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยน

( 20 คะแนน)

แบบทดสอบ

วดทกษะความคดสรางสรรค

( 20 คะแนน)

แบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยน

( 20 คะแนน)

แบบทดสอบ

วดทกษะความคดสรางสรรค

( 20 คะแนน)

105

แบบบนทกการประเมนความร (knowledge) และทกษะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เรอง ................................................ รายวชา วทยาศาสตร (ว 21101)

ชน ม.1/1 โรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560)

เลขท

แบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบหลงเรยน

43 44 45 46 47 48 49 50

แบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยน

( 20 คะแนน)

แบบทดสอบ

วดทกษะความคดสรางสรรค

( 20 คะแนน)

แบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยน

( 20 คะแนน)

แบบทดสอบ

วดทกษะความคดสรางสรรค

( 20 คะแนน)

106

การประเมนทกษะกระบวนการขนพนฐาน (P) รายวชา วทยาศาสตรพนฐาน (ว 21101) ระดบชนมธยมศกษาปท 1 ปการศกษา 2560

กลมท..................ชน..............

สมาชกภายในกลม 1…………………………………………………..2……………………………...…………………

3…………………………………………………..4……………………………...…………………

5…………………………………………………..6……………………………...…………………

7…………………………………………………..8……………………………...…………………

ค าชแจง ใหผสอนสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนและท าเครองหมาย ✓ ในชองคะแนน

ทกษะทประเมน ผลการประเมน

3 2 1 ทกษะการสงเกต ทกษะการทดลอง ทกษะการลงความเหนจากขอมล ทกษะการตความหมายและลงขอสรป ทกษะการเขยนรายงานการทดลอง

ลงชอ....................................................ผประเมน

............/............/............

107

แบบประเมนทกษะกระบวนการขนพนฐาน (P) เรอง ................................................................................................ รายวชา วทยาศาสตร (ว 21101)

ชน ม.1/1 โรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560)

เลขท

ทกษะ

การส

งเกต

ทกษะ

การท

ดลอง

ทกษะ

การลงความเหน

จาก

ขอมล

ทกษะ

การตคว

ามหม

ายแล

ะลง

ขอสร

ป

ทกษะ

การเข

ยนรายงาน

การ

ทดลอ

ง

ค าเฉลย

ผลการประเมน การประเมนผล

3 2 1 ผาน ไมผาน 1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

108

แบบประเมนทกษะกระบวนการขนพนฐาน (P) เรอง ................................................................................................ รายวชา วทยาศาสตร (ว 21101)

ชน ม.1/1 โรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560)

เลขท

ทกษะ

การส

งเกต

ทกษะ

การท

ดลอง

ทกษะ

การลงความเหน

จาก

ขอมล

ทกษะ

การตคว

ามหม

ายแล

ะลง

ขอสร

ป

ทกษะ

การเข

ยนรายงาน

การ

ทดลอ

ง

ค าเฉลย

ผลการประเมน การประเมนผล

3 2 1 ผาน ไมผาน 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

109

แบบประเมนทกษะกระบวนการขนพนฐาน (P) เรอง ................................................................................................ รายวชา วทยาศาสตร (ว 21101)

ชน ม.1/1 โรงเรยนเทศบาล ๕ เทศบาลนครสราษฎรธาน ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2560)

เลขท

ทกษะ

การส

งเกต

ทกษะ

การท

ดลอง

ทกษะ

การลงความเหน

จาก

ขอมล

ทกษะ

การตคว

ามหม

ายแล

ะลง

ขอสร

ป

ทกษะ

การเข

ยนรายงาน

การ

ทดลอ

ง

ค าเฉลย

ผลการประเมน การประเมนผล

3 2 1 ผาน ไมผาน 41 42 43 44 5

46 47 48 49 50

110

เกณฑการประเมนทกษะกระบวนการขนพนฐาน (P) รายวชาวทยาศาสตรพนฐาน ระดบชนมธยมศกษาปท 1 ปการศกษา 2561

ทกษะทประเมน ผลการประเมน

3 2 1 ทกษะการสงเกต มการสงเกตทละเอยด

และบนทกขอมลจากการสงเกตทงขอมลเชงปรมาณและคณภาพอยางถกตองสมบรณ

มการสงเกตทละเอยด และบนทกขอมลจากการสงเกตทงขอมลเชงปรมาณและคณภาพไดเพยงบางสวนตองแกไขบาง

มการสงเกตทละเอยด และบนทกขอมลจากการสงเกตทงขอมลเชงปรมาณและคณภาพทตองมการปรบปรงแกไข

ทกษะการทดลอง มการเลอกและใชอปกรณการทดลองไดถกตองเหมาะสมกบงานและวางแผนการทดลองอยางเปนขนตอน

มการเลอกและใชอปกรณการทดลองไดไมคอยถกตองเหมาะสมกบงานและวางแผนการทดลองไมเปนขนตอน ตองปรบปรงแกไขบาง

การเลอกและใชอปกรณการทดลองไดไมถกตองไมเหมาะสมกบงานและวางแผนการทดลองไมเปนขนตอนจ าเปนตองปรบปรงแกไข

ท ก ษ ะ ก า ร ล งความเหนจากขอมล

มการลงความคดเหนจากขอมลทไดอยางถกตอง

มการลงความคดเหนจากขอมลทไดคอนขางถกตอง

มการลงความคดเหนจากขอมลทได ทตองปรบปรงแกไข

ทกษะการตความ หมายและลงขอสรป

มการตความหมายและลงขอสรปไดอยางถกตอง

มการตความหมายและลงขอสรปไดคอนขางถกตอง

มการตความหมายและลงขอสรปไมถกตองตองปรบปรง

ทกษะการเขยนรายงานการทดลอง

เขยนรายงานตามล าดบขนตอน ผลการทดลองตรงตามสภาพจรงและสอความหมาย

เขยนรายงานการทดลองตามล าดบ แตไมสอความหมาย

เขยนรายงานโดยล าดบขนตอน ไมสอดคลองกน และไมสอความหมาย

111

แบบประเมนการน าเสนอผลงาน

กลมท..................ชน..............

สมาชกภายในกลม

1…………………………………………………..2……………………………...…………………

3…………………………………………………..4……………………………...…………………

5…………………………………………………..6……………………………...…………………

7…………………………………………………..8……………………………...…………………

ค าชแจง ใหผสอนสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนและท าเครองหมาย ✓ในชองคะแนน

เกณฑการประเมน ผลการประเมน

3 2 1 ดานการวางแผน ดานการด าเนนการ ดานการอธบาย

112

เกณฑการประเมนการน าเสนอผลงาน

เกณฑการประเมน ผลการประเมน

3 2 1 ดานการวางแผน

ออกแบบไดครอบคลมทกประเดนของปญหาอยางเปนขนตอนทชดเจนและตรงตามจดประสงคทก าหนด

ออกแบบไดตามประเดนส าคญของปญหาเปนสวนใหญ แตยงไมชดเจน

ไมสามารถออกแบบได หรอออกแบบได แตไมตรงประเดนทตองการเรยนร

ดานการด าเนนการ ด าเนนตามแผนทวางไว ใชอปกรณและสอประกอบไดถกตอง คลองแคลว และเสรจทนเวลา ผลงานทกขนตอนเปนไปตามวตถประสงค

ด าเนนการตามแผนทวางไว ใชอปกรณและสอประกอบการสาธตไดอยางดและเสรจทนเวลา ผลงานในบางขนตอนไมเปนไปตามจดประสงค

ด าเนนการไมเปนไปตามแผน ใชอปกรณและสอประกอบไดแตไมคลองแคลว

ดานการอธบาย อธบายตามแนวคดหลกทางวทยาศาสตร ตรงตามประเดนของปญหา และจดประสงค ใชภาษาไดถกตองเขาใจงาย สอความหมายไดชดเจน

อธบายโดยอาศยแนวคดทางวทยาศาสตรตรงตามประเดนของปญหา แตการใชภาษายงสอความไดไมคอยชดเจน

อธบายไมถกตอง ขดแยงกบแนวคดหลกทางวทยาศาสตร

113

แบบประเมนเจตคตทางวทยาศาสตร (A) รายวชาวทยาศาสตรพนฐาน ระดบชนมธยมศกษาปท 1 ปการศกษา 2561

โดยสงเกตพฤตกรรมการท างานเปนกลม กลมท..................ชน..............

1…………………………………………………..2……………………………...…………………

3…………………………………………………..4……………………………...…………………

5…………………………………………………..6……………………………...…………………

7…………………………………………………..8……………………………...…………………

ค าชแจง ใหผสอนสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนและท าเครองหมาย ✓ในชองคะแนน

พฤตกรรมทสงเกต คะแนน

3 2 1 1. มความตงใจเพยรพยายามในการเรยนร 2. มการคนหาความรเพมเตมจากแหลงอน 3. บนทกผลการท ากจกรรมดวยความซอสตย 4. มความอดทนในการท ากจกรรม 5. มความรบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย 6. มความตงใจในการท ากจกรรม

รวม

ลงชอ................................................................ผประเมน ............/............/............

เกณฑการใหคะแนน พฤตกรรมทปฏบตชดเจนและสม าเสมอ ให 3 คะแนน พฤตกรรมทปฏบตชดเจนและบอยครง ให 2 คะแนน พฤตกรรมทปฏบตบางครง ให 1 คะแนน เกณฑการวดผลประเมนผล (ผานเกณฑในระดบ ด) ระดบ 3 ชวงคะแนน 15-11 ด ระดบ 2 ชวงคะแนน 10-6 พอใช ระดบ 1 ชวงคะแนน 5-1 ปรบปรง

114

กระดาษค าตอบ แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน กอนเรยน

แผนการจดการเรยนรท ……………………………………………………………….

1 11

2 12

3 13

4 14

5 15

6 16

7 17

8 18

9 19

10 20

115

กระดาษค าตอบ แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน หลงเรยน

แผนการจดการเรยนรท ……………………………………………………………….

1 11

2 12

3 13

4 14

5 15

6 16

7 17

8 18

9 19

10 20

116

ภำพประกอบค ำอธบำยเพอประกอบค ำบรรยำยในกำรเรยนกำรสอน Power point ชด กำรสบพนธและกำรขยำยพนธพชดอก

117

118

119

120

121

122

ตวอยำง เกมสโดมโน เสรมควำมร เรอง กำรขยำยพนธพช

กำรเพำะเมลด

กำรเพำะเมลด

กำรเพำะเมลด

กำรเพำะ

เมลด

กำรปกช ำ

กำรตดตำ

เพำะเลยง

เนอเยอ

กำรตอนกง

กำรทำบกง

กำรตอกง

กำรโนมกง

กำรเพำะเมลด

123

ตวอยำง แผนภำพประกอบกำรสอน

ภาพท 2.1 อโมงคสงครามโลกทเปลยนเปนแปลงผกไฮโดรพอนกสในประเทศองกฤษ ทมา : จาก https://www.youtube.com/watch?v=PXlwPnCAkjE

ภาพท 2.2 กอผกตบชวาทออกดอกสะพรงในล าคลองสาธารณะ ทมา : https://dreamsuchada.wordpress.com/

124

ตวอยำง แผนภำพประกอบกำรสอน (ตอ)

ตวอยางเมลดพช ทมา : https://www.kasetorganic.com

ตวอยางเมลดพชทวางจ าหนาย ทมา : http://maledpakonline.blogspot.com/2013/12/blog-post.html

125