3www.jezykiobce.pl

Uwagi dla użytkownika

Słownik zawiera ponad 10 tysięcy haseł należących do najczęściej używanego

słownictwa współczesnego języka chińskiego. Hasła zostały uzupełnione o przydatne

złożenia, popularne wyrażenia czteroznakowe oraz przykładowe użycia wyrazów.

Kolejność znakówPojedyncze znaki chińskie są uszeregowane alfabetycznie według transkrypcji

pinyin. Pojedyncze znaki, stanowiące samodzielne hasła, zostały wyróżnione

większą czcionką. Pod każdym z nich znajdują się hasła wieloznakowe,

zaczynające się od wyróżnionego znaku. Hasła te także zostały uszeregowane

alfabetycznie według transkrypcji pinyin:

ǎi

ǎizi ài

àizībìng ài

Ài’ěrlánàidài àiguó

Znaki tradycyjne i uproszczone Znaki chińskie podawane są w słowniku przede wszystkim w formie uproszczonej,

wprowadzonej w wyniku reformy, którą wdrożono w ChRL w latach 50. XX wieku.

W części znaków została wówczas zmniejszona liczba kresek, a wiele z nich

całkowicie zmieniło swoją postać. Jednak nie wszędzie, gdzie używa się języka

chińskiego, reforma ta została przyjęta. Znaki w formie tradycyjnej stosuje się

dziś m.in. na Tajwanie, w Singapurze i w Hongkongu.

Formę tradycyjną znaków podano w słowniku w nawiasach. Przy hasłach

wieloznakowych umieszczona w nawiasach kreseczka oznacza, że forma

tradycyjna danego znaku jest identyczna z formą uproszczoną:

bàn

bànfǎbàngōngshì

4

Transkrypcja pinyin

Po wyrazach hasłowych (i ich formie tradycyjnej) podano wymowę zgodną

z transkrypcją pinyin. Jest to ofi cjalna i powszechnie dziś używana transkrypcja

znaków chińskich na alfabet łaciński. Niektóre znaki języka chińskiego mogą

być wymawiane na kilka sposobów. Sposób wymowy znaku wpływa na jego

znaczenie. Na przykład znak posiada dwie wymowy: 1. cháng o znaczeniu

‘długi’ 2. zhǎng o znaczeniu ‘starszy, rosnąć’. W słowniku hasła uszeregowane

są alfabetycznie według wymowy, dlatego znak z wymową cháng znajduje się

pod literą C, natomiast z wymową zhǎng – pod literą Z. W hasłach słownikowych

wariant (bądź warianty) wymowy podano w nawiasach:

Zasady wymowy

Sylaba chińska zbudowana jest z nagłosu (początkowej, nieobowiązkowej części,

w której występują spółgłoski) oraz wygłosu (końcowej, obowiązkowej części sylaby,

w której występują samogłoski oraz mogą wystąpić dwie spółgłoski: ‘n’ i ‘g’).

Nagłosy

Zapis Przybliżona wymowa

b między ‘b’ a ‘p’, np. bā (osiem)

p p z przydechem – pch (jak w wyrazie ‘pchać’), np. pǎo (biegać)

m jak w języku polskim, np. māma (mama)

f jak w języku polskim, np. fēi (latać)

d między ‘d’ a ‘t’, np. dà (duży)

t t z przydechem – tch (jak w wyrazie ‘tchawica’), np. tā (on)

n jak w języku polskim, np. nǐ (ty)

l jak w języku polskim, np. lèi (zmęczony)

cháng (zhǎng) 1.  dłu-

gość; długi 2. zaleta;

gè yǒu suǒ ~ każdy ma jakieś

zalety

zhǎng (cháng) 1. starszy,

najstarszy 2.  rosnąć, rozwijać

się; ~ yá ząbkować 3. kierow-

nik, przewodniczący, głowa;

xiào ~ dyrektor szkoły

5www.jezykiobce.pl

g między ‘g’ a ‘k’, np. gēge (starszy brat)

k k z przydechem – kch, np. kū (płakać)

h jak w języku polskim, np. hē (pić)

j dź, np. jiějie (starsza siostra)

q ć, np. qù (iść, jechać)

x ś, np. xiǎo (mały)

zh dż, np. zhōng (środek)

ch cz z przydechem – czch, np. chī (jeść)

sh sz, np. shǒu (ręka)

r ż lub jak angielskie r, np. rè (gorący)

z dz, np. zì (znak)

c c z przydechem – cch, np. cí (wyraz)

s jak w języku polskim, np. sān (trzy)

w ł, np. wǒ (ja)

y j, np. yī (jeden)

Wygłosy

Zapis Przybliżona wymowa

a jak w języku polskim, np. bàba (tata)

o jak w języku polskim, np. bō (fala)

e jak w języku polskim, np. kè (lekcja)

ai aj, np. bái (biały)

ei ej, np. gěi (dawać, dla)

ao jak w języku polskim, np. lǎo (stary)

ou oł, np. tóu (głowa)

an jak w języku polskim, np. lán (niebieski)

en jak w języku polskim, np. mén (drzwi)

ang aŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. máng (zajęty)

eng eŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. fēng (wiatr)

i w połączeniu z nagłosami zh, ch, sh, r, z, c, s jak ‘y’, np. sì (cztery)w połączeniu z pozostałymi nagłosami – jak w języku polskim,

np. dìdi (młodszy brat)

ia ja, np. jiā (dom, rodzina)

6

ie je, np. jiějie (starsza siostra)

iao jao, np. tiào (skakać)

iu joł, np. liù (sześć)

ian jen, np. qián (pieniądze)

in jak w języku polskim, np. xīn (nowy)

iang jaŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. qiáng (silny)

ing iŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. tīng (słuchać)

u jak w polskim, np. shū (książka)

ua ła, np. huā (kwiat)

uo ło, np. duō (dużo)

uai łaj, np. kuài (szybki)

ui łej, np. shuǐ (woda)

uan łan, np. duǎn (krótki)

un jak w języku polskim, np. chūn (wiosna)

uang łaŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. huáng (żółty)

ong uŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’) , np. hóng (czerwony)

ü między ‘u’ a ‘i’ (jak niemieckie ‘ü’ lub francuskie ‘u’), np. lǜ (zielony)

iong juŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. xióng (niedźwiedź)

System tonalnyJęzyk chiński jest językiem tonalnym. Oznacza to, że każda sylaba musi być

wypowiedziana w odpowiednim tonie, gdyż inaczej nie posiada ona znaczenia.

W języku chińskim występują cztery tony: równy, wznoszący, opadająco-

-wznoszący (falujący) i opadający. Tony

różnią się między sobą liczbą stopni

przebytych w skali numerycznej:

1. Ton pierwszy (równy)

2. Ton drugi (wznoszący)

3. Ton trzeci (opadająco-wznoszący)

4. Ton czwarty (opadający)

7www.jezykiobce.pl

Ton pierwszy jest najwyższy, a w trakcie jego wypowiadania głos pozostaje na tej

samej wysokości. Podczas wypowiadania tonu drugiego głos się wznosi, a jego

wymowę można porównać do intonacji pytającej w języku polskim. Wymowa tonu

trzeciego wydaje się najtrudniejsza, ponieważ głos musi najpierw nisko opaść,

a następnie wznieść się. W trakcie wypowiadania tonu czwartego głos opada,

a jego wymowa jest zbliżona do intonacji wykrzyknikowej w języku polskim.

W transkrypcji pinyin tony są zaznaczane czterema znakami diakrytycznymi,

które znajdują się nad samogłoskami. Ton pierwszy (równy) zaznaczany jest

znakiem: ˉ , ton drugi (wznoszący): ́ , ton trzeci (opadająco-wznoszący): ˆ , ton

czwarty (opadający): ̀ .

Jak wspomniano, w języku chińskim ton decyduje o znaczeniu wyrazu. Sylaba

bez tonu nie ma znaczenia. Oto przykłady tej samej sylaby w czterech tonach:

1. ton pierwszy (równy) mā mama bāo torba

2. ton drugi (wznoszący) má konopie báo cienki

3. ton trzeci (opadająco--wznoszący)

mǎ koń bǎo skarb

4. ton czwarty (opadający) mà przeklinać (kogoś) bào wybuchać

Znaki i wyrazy

Język chiński jest językiem monosylabicznym i zasadniczo każdy znak posiada

znaczenie. Jednak współcześnie występuje tendencja do tworzenia wyrazów

dwusylabowych (dwuznakowych). W efekcie występuje wiele przykładów pojedynczych

znaków i odpowiadających im wyrazów dwuznakowych o tym samym znaczeniu:

fù ojciec

fùqīn ojciec

ōu mewa; hǎi ~ mewa

Należy pamiętać, że w większości tego typu przypadków na co dzień używa się

formy dwusylabowej.

Część znaków nie jest już używana samodzielnie i utraciła swoje znaczenie.

Znaki te występują tylko w wyrazach i złożeniach wieloznakowych. W słowniku

znaki te nie są tłumaczone, lecz odsyłane do odpowiednich wyrazów hasłowych:

gǎn patrz: gǎnlǎn

gǎnlǎn oliwka

11www.jezykiobce.pl

1 kreska

2 kreski

(po lewej

stronie)

(po prawej

stronie)

3 kreski

4 kreski

5 kresek

6 kresek

Indeks kluczy

12

7 kresek

8 kresek

9 kresek

10–14 kresek

13www.jezykiobce.pl

1.

wán

yì

zhī

liù

wéi, wèi

yǐ

zhǔ

zhōu

liáng

jǔ

2. yī

dīng

qī

cái

sān

shàng

wàn

xià

yǔ, yù

zhàng

bù

chǒu

jǐng

tún

wū

yá

zhuān

bǐng

cè

cóng

dōng

gān

mò

qiū

shì

sī

bǎi

ér

zài

gēng, gèng

lì

liǎng

yán

sāng, sàng

shì

miàn

3.

yā

fēng

kǎ

yǐn

zhōng, zhòng

běi

shēng

nián

chuàn

fēi

lín

4.

bǐ

jiǔ

chuān

jí

jiǔ

me

cháng, zhǎng

dān

shì

wū

cè

hū

lè, yuè

shēng

diū

nián

pīng

chuí

guāi

chóng, zhòng

chéng

5. yǐ

le, liǎo

fēi

qǐ

xí

xiāng

yě

shū

yǔ

mín

mǎi

luàn

rǔ

6.

wáng

shì

chǎn

chōng

jiāo

yì

mǔ

jīng

xiǎng

yè

liàng

qīn

tíng

gāo

lí

shuāi

lǜ

shāng

yōng

7.

bīng

cì

Indeks znaków

14

chōng

jué

dòng

kuàng

lěng

yě

jìng

líng

liáng

qī

zhǔn

còu

jiǎn

níng

8.

xiě

jūn

nóng

hǎn

guān, guàn

yuān

9.

dìng

jī

jì

rèn

jì

ràng

tǎo

xùn

yì

é

fǎng

fěng

huì

jiǎng

lùn

ōu

shè

xǔ

cí

píng

shí

sù

yì

zhà

zhěn

zhèng

zǔ

chéng

gāi

huà

shī

shì

xiáng

xún

dàn

shuō

sòng

wū

wù

yòu

yǔ

diào, tiáo

dú

fěi

kè

liàng

nuò

qǐng

shéi

tán

yì

zhū

mí

móu

wèi

xié

qiān

xiè

yáo

jǐn

miù

pǔ

qiǎn

10.

èr

gān, gàn

kuī

yú

hù

tiān

wú

wǔ

yuán

yún

píng

yà

xiē

11.

shí

qiān

shēng

wǔ

zhī

bàn

qù

huá

xié

bēi

dān

mài

sāng, sàng

zhí

zhuō

nán

zhēn

bó

12.

chǎng

lì

tīng

lì

yā

yàn

cè

hòu

lí

yuán

xiāng

chú

13.

jù

pǐ

qū

yī

15www.jezykiobce.pl

fěi

nì

14.

bǔ

lú

wài

zhān, zhàn

wò

15.

kān

chuāng,

chuàng

gāng

huá, huà

liè

xíng

zé

bié, biè

lì

pàn

shān

cì

dào

guā

jì

kè

chà, shā

shuā

zhì

jiàn

qián

tì

xiāo, xuē

bāo, bō

jù

fù

gē

shèng

16.

nèi

ròu

tóng

wǎng

zài

zhōu

17.

bā

gōng

lán

bìng

gòng

guān

xīng, xìng

duì

bīng

diǎn

jù

měi

shǒu

yǎng

jiān

huáng

céng, zēng

18.

rén

rù

gè

cāng

cóng

jiè

jīn

yǐ

lìng

huì, kuài

qǐ

quán

sǎn

zhòng

yú

mìng

shě

qín

19.

yì

chóu

huà

jǐn

pú

rén

réng

shén

dài

fù

men

qiān

tā

xiān

yí

zhàng

zǐ

chuán, zhuàn

fá

fǎng

fèn

fú

huǒ

jià

jiàn

lún

rèn

shāng

shì, sì

wěi

wěi

wǔ

xiū

yǎng

yī

yōu

bàn

cì

dàn

dī

fó

gū

hé

líng

nǐ

shēn

tǐ

wèi

yōng, yòng

zhù

zuō, zuò

cè

gōng

jiā

3838

bā forma znaku bā (osiem)

używana w sytuacjach ofi cjal-

nych, np. na czekach

bā osiem

bāchéng 1. osiemdziesiąt pro-

cent 2. najprawdopodobniej

bāyuè sierpień

bā (pá) 1. trzymać się czegoś

2. burzyć; ~ fángzi

burzyć dom 3. obierać, zdejmować;

~ pí obierać skórę z owocu,

zdejmować skórę 4. wykopywać

bā 1. przyklejać się, przyle-

piać 2. przylegać 3. tęsknić (za

czymś), mieć nadzieję (na coś), wy-

czekiwać (czegoś) 4. otwierać;

~ zhe yǎnjing otwierać oczy

Bā'ěrgàn Bałkany

bājie przypochlebiać się

(komuś)

bāshì autobus

Bāxī Brazylia; ~ rén Bra-

zylijczyk, Brazylijka

bā blizna; shāng ~ bli-

zna

bā bananowiec

bājiāo banan

bālěiwǔ balet

bá 1. wyrywać; ~ yá

wyrywać ząb 2. wydychać

3. wybierać; xuǎn ~ wybie-

rać najlepszą osobę 4. przewyż-

szać, przekraczać; hǎi ~

nad poziomem morza 5. zdobyć,

przejąć władzę (nad czymś);

~ chéng zdobyć miasto

bá 1. podróżować 2. posłowie

(np. książki)

bǎ cel; dǎ ~ strzelać do

celu, ćwiczyć strzelanie

bǎ (bà) 1. trzymać, chwytać

2. kontrolować 3. pilnować

4. rączka, uchwyt 5. wiązka 6. przy-

imek stosowany w zdaniach, w któ-

rych dopełnienie bliższe jest wysu-

nięte przed orzeczenie;

Wǒ ~ cāngying dǎsǐ le.

Zabiłam muchę. 7. klasyfi kator sto-

sowany w odniesieniu do przedmio-

tów z rączką, uchwytem;

zhè ~ jiǎndāo te nożyczki

bǎbǐng rączka; dāo ~

rączka noża

bǎjiǔ wznosić toast

bǎshǒu pilnować, strzec;

~ chéng mén strzec bram

miasta

bǎwò chwytać, łapać;

~ jīhuì łapać, wykorzystywać okazję

bǎxì 1. kuglarstwo,

akrobatyka 2. tania sztuczka

bà (bǎ) rączka, uchwyt;

zìxíngchē ~ kie-

rownica roweru

bà 1. tyran, despota; è ~

lokalny tyran 2. tyranizować,

dominować 3. (w systemie feudal-

nym) suzeren (najwyższy senior)

B

3939www.jezykiobce.pl

bàdao 1. apodyktyczny, de-

spotyczny 2. (o alkoholu) mocny

bàquán hegemonia,

całkowita kontrola (nad czymś)

bàzhàn zająć siłą;

~ bié guó lǐngtǔ siłą za-

jąć terytorium innego państwa

bà 1. tama 2. grobla, za-

pora, wał ochrony; dī ~

tama, zapora 3. równina (używane

głównie w nazwach geografi cznych)

bà 1. zatrzymywać, prze-

stawać; ~ bǐ przestać

pisać 2. odrzucać, zwalniać;

~ zhí zwalniać ze stanowiska

3. kończyć; chī ~ fàn

skończyć jeść posiłek

bàgōng strajk, protest;

strajkować

bàle i tyle, i nic ponadto

(partykuła modalna umieszczana

na końcu zdania)

bà (pá) brona; bronować

bà tata, ojciec

bàba tata

ba 1. partykuła modal-

na wyrażająca rozkaz, prośbę

lub sugestię; Fàngxīn ~!

Uspokój się! 2. partykuła modalna

wyrażająca zgodę; Hǎo ~!

Dobrze! 3. partykuła modalna wy-

rażająca powątpiewanie lub przy-

puszczenie 4. partykuła modalna

wyrażająca wahanie

bāi łamać coś rękami;

yī kuài

yuèbǐng ~ chéng liǎng bàn zła-

mać ciastko księżycowe na pół

bái 1. biały; ~ sè biały

kolor 2. blask; ~ rì dzień,

biały dzień 3. jasny, zrozumiały;

míng ~ rozumieć 4. czysty

5. pusty; kòng ~ pusta prze-

strzeń, luka 6. na próżno, bezsku-

tecznie; ~ zuò robić coś na

próżno 7. darmowy, za darmo;

~ chī ~ hē jeść i pić za

darmo 8. oświadczać, ogłaszać,

wyjaśniać; zì ~ wyznanie

báibái na próżno, bez skutku

báibānr dzienna

zmiana

báicài kapusta pekińska

báichī idiota, kretyn

Bái'éluósī Biało-

ruś; ~ rén Białorusin, Biało-

rusinka; ~ yǔ język białoruski

báihuà 1. putonghua (stan-

dardowy język chiński) 2. puste

słowa, obietnice bez pokrycia

báijiǔ chińska wódka

báimángmáng bezkresna

biel (przymiotnik używany do opi-

sywania śniegu, mgły itp.)

báimiàn mąka pszenna

báirén człowiek rasy białej

báirì zuòmèng

śnić na jawie

báisè biały

báitiān dzień (od wschodu do

zachodu słońca)

bǎi 1. sto; ~ fēn sto

punktów 2. liczne, wszelkiego

rodzaju

bǎifēnbǐ procent (część cze-

goś wyrażona w procentach)

bǎihuò różne towary;

~ dàlóu dom towarowy

40

bǎikē quánshū

encyklopedia

bǎiwàn milion;

~ fùwēng milioner

bǎixìng zwykli ludzie;

lǎo ~ zwykli ludzie

bǎi 1. kłaść, układać

2. przybierać, przyjmować

(postawę) 3. machać;

~ shǒu machać ręką

bǎibu 1. układać 2. roz-

kazywać (komuś), manipulować

(kimś); tīng rén ~ być po-

pychadłem, być posłusznym (ko-

muś)

bǎidòng kołysać, ma-

chać czymś (tam i z powrotem)

bǎituō pozbywać się

(czegoś negatywnego lub niepo-

żądanego); ~ kùnjìng

wyjść z trudnej sytuacji, wydostać

się z kłopotów

bài 1. klęska, poraż-

ka; ponieść klęskę;

~  sù przegrać sprawę w sądzie

2. przeciwdziałać, neutralizo-

wać, usuwać; ~ dú zneu-

tralizować działanie trucizny

3. niszczyć

bàihuài 1. niszczyć,

psuć (np. reputację) 2. zdeprawo-

wany, zepsuty

bàixìng rozczarować,

czuć się rozczarowanym

bài 1. odwiedzać 2. uznawać

kogoś (za kogoś)

bàibài do widzenia, cześć

bàifǎng odwiedzać

bàihuì odwiedzać, skła-

dać ofi cjalną wizytę

bàinián składać komuś nowo-

roczną wizytę, składać życzenia

noworoczne

bān 1. cętka, kropka, plamka;

w kropki 2. pasek; w paski

bānbái szpakowaty, siwiejący;

~ tóufa szpakowate włosy

bānmǎ zebra

bānwén pasek, pręga

bān 1. klasa (grupa uczniów),

zespół (pracowników), zorgani-

zowana grupa 2. zmiana (w pracy);

shàng ~ iść do pracy, za-

czynać pracę; xià ~ kończyć

pracę 3. klasyfi kator używany w od-

niesieniu do kursów (środków trans-

portu), przejazdów;

zuìhòu yī ~ chē ostatni autobus

bānjí klasa, rocznik

(w szkole)

bānzhǎng przewodni-

czący klasy

bānzhǔrèn wychowawca

klasy

bān ciągnąć (w dół), naciskać;

~ dòng nacisnąć (np.

spust), uruchomić (mechanizm)

bānshou klucz (do nakrętek)

bān wydawać, rozpo-

wszechniać, przyznawać na-

grodę

bānbù ogłaszać publicz-

nie, wydawać; ~ fǎlìng

ogłosić dekret

bānfā wydawać (np.

oświadczenie, dokumenty), przy-

znawać, nagradzać; ~

zhèngshū wydać certyfi kat;

~ jiǎngxuéjīn przyznać sty-

pendium

41www.jezykiobce.pl

bān rodzaj, kategoria, typ;

bǎi ~ wszelkiego rodza-

ju, na wszelki sposób

bān przenosić, przesuwać,

przestawiać; ~ yí prze-

prowadzać się, wprowadzać się

bānjiā przeprowadzać się, wy-

prowadzać się

bānyùn nosić, prze-

wozić, transportować; transport;

~ jiājù przenosić meble

bǎn 1. tablica, deska, pły-

ta; tiānhuā ~ sufi t

2. twardy; ~ jié twardnieć

3. sztywny, nieelastyczny;

sǐ ~ sztywny 4. przybierać surowy

wyraz twarzy

bǎn 1. matryca drukarska

2. edycja, wydanie;

chū ~ pierwsze wydanie 3. strona;

tóu ~ pierwsza strona

bǎnběn wydanie (książki)

bǎnshì format; dà ~ duży format

bàn 1. płatek; huā ~ płatek kwiatu 2. część czegoś,

np. cząstka (pomarańczy), ząbek

(czosnku); suàn ~ r zą-

bek czosnku

bàn 1. pół, połowa;

~ jià za pół ceny; pół ceny

2. niewiele 3. środek 4. częściowo

bàn… bàn… konstruk-

cja, za pomocą której wyraża

się, że dwie czynności, cechy lub

stany współistnieją w tym samym

czasie; bàn kāi wánxiào bàn rènzhēn pół żar-

tem, pół serio

bànbèizi pół życia

bàndǎo półwysep

bànjìng promień (okrę-

gu)

bànjuésài półfi nał;

jìnrù ~ dostać się do pół-

fi nału

bànkōngzhōng w powietrzu,

w powietrze; qiú fēidào ~ piłka poleciała w powietrze

bànlù w połowie drogi; pół

drogi

bànqiú półkula; běi ~ półkula północna

bànshù połowa

bàntiān pół dnia, (metaforycz-

nie) przez długi czas; děng ~ czekać pół dnia

bàn tú ér fèi poddać się w połowie drogi

bànyè północ, środek nocy

bànyuán półokrąg

bàn zhēn bàn jiǎ czę-

ściowo prawda ( dosł. pół prawdy,

pół kłamstwa)

bàn mieszać; ~ huò mieszać

bànzuǐ kłócić się

bàn towarzyszyć, towarzysz,

kompan; ~ wǔ partner

w tańcu

bànchàng akompaniament

wokalny

bànlǚ towarzysz, part-

ner (życiowy, zawodowy itp.)

bànsuí iść, podążać za

kimś lub za czymś, towarzyszyć;

Xìngfú wèibì zǒngshì ~ jīnqián. Szczę-

ście nie zawsze idzie w parze z pie-

niędzmi.

42

bàn potknąć się;

~ shǒu ~ jiǎo stać komuś

na drodze

bàn ubierać się, przebierać

się

bànyǎn grać (rolę)

bàn 1. zajmować się

czymś; ~ shǒuxù za-

łatwiać formalności 2. zakładać,

otwierać; ~ gōngchǎng

zakładać fabrykę 3. kupować;

~ huò kupować towar 4. ka-

rać; chéng ~ karać

bànfǎ sposób, metoda

bàngōngshì biuro

bànlǐ załatwiać (coś),

zajmować się (czymś)

bànshì załatwiać spra-

wy, pracować

bāng kraj, naród; lín ~

sąsiednie państwo

bāngjiāo stosunki dyploma-

tyczne

bāng 1. pomagać 2. gru-

pa 3. gang, banda

bāngmáng pomagać

bāngpài gang;

~ fènzǐ gangster

bāngshou asystent

bāngzhù pomagać

bǎng lista nazwisk; fā ~

ogłosić listę osób

bǎngyàng dobry przy-

kład, model, wzór

bǎng 1. ramię 2. skrzydło

bǎngzi ramię;

diào ~ fl irtować

bǎng związywać, zawią-

zywać

bǎngjià porywać

bàng funt (454 gramy)

bàng funt (waluta brytyj-

ska)

bàng znajdować się blisko,

zbliżać się; blisko; ~ hēi

ściemniać się

bàngwǎn zmierzch, wieczór

bàng 1. pałka, maczuga, kij,

drąg; mù ~ drewniana

pałka 2. pot. świetny;

chéngjì hěn ~ świetne wyniki

bàngqiú baseball

bàngzi kij, pałka

bāo chwalić; ~ jiǎng

wychwalać

bāo 1. zawijać, owijać, pa-

kować; paczka, zawiniąt-

ko, opakowanie, torba;

~  jiǎozi lepić pierożki;

shū ~ tornister 2. zawierać, włą-

czać, wliczać; wú suǒ

bù  ~ łączny, obejmujący wszyst-

ko 3. otaczać 4. podejmować się

(zrobienia czegoś) 5. zapewniać,

gwarantować 6. wynajmować;

~ jī samolot czarterowy

bāobàn 1. zajmować się

czymś w pojedynkę 2. robić coś,

decydować samemu, bez konsul-

tacji z innymi; ~ hūnyīn

małżeństwo zaaranżowane przez

rodziców

bāobì zasłaniać, tuszować,

ukrywać

bāofu 1. brzemię, ciężar 2. to-

bołek

bāoguǒ 1. pakować, owijać

2. paczka; jì ~ wysyłać pacz-

kę

43www.jezykiobce.pl

bāohán zawierać, pociągać za

sobą, obejmować;

Zhè jù huà ~ liǎng céng yìsi. To zdanie ma dwie płaszczy-

zny znaczeniowe.

bāokuò składać się, zawierać,

włączać; ~ wǒ zài nèi

łącznie ze mną

bāoróng 1. mieć, zawierać

2. wybaczać, tolerować

bāowéi otaczać

bāozhuāng pakować,

paczka; opakowanie; ~ zhǐ

papier pakowy

bāozi chińskie bułki na parze

bāo (pào) 1. smażyć krótko

na mocnym ogniu 2. przypie-

kać i suszyć na ogniu

bāo pąk

bāo (bō) obierać ze skór-

ki, łupiny; ~ pí obierać

ze skórki

báo grad; xià ~ pada

grad

báo (bó) 1. cienki;

~ piàn cienki plasterek 2. zim-

ny, oziębły 3. (o smaku) mdły

bǎo skarb, coś cennego;

cenny; guó ~ skarb na-

rodowy

bǎobèi 1. skarb 2. małe

dziecko, niemowlę, kochanie

bǎoguì cenny, warto-

ściowy

bǎokù skarbiec

bǎoshí kamień szlachet-

ny; hóng ~ rubin

bǎo 1. bronić, chronić

2. przechowywać, zachowy-

wać 3. zapewniać, gwarantować

bǎo'ān bezpieczeństwo pu-

bliczne, ochrona; zapewniać bez-

pieczeństwo

bǎochí zachowywać, utrzymy-

wać; ~ zhènjìng zacho-

wać spokój

bǎocún konserwować, prze-

chowywać, zachowywać

bǎoguǎn 1. dbać o coś

2. z pewnością 3. sprzedawca

bǎohù chronić; ochro-

na; ~ huánjìng ochrona

środowiska

Bǎojiālìyà Buł-

garia; ~ rén Bułgar, Bułgar-

ka; ~ yǔ język bułgarski

bǎojiàn ochrona zdrowia

bǎojié utrzymywać czy-

stość, porządek

bǎolíngqiú kręgle

(sport)

bǎoliú zachować się (w nie-

zmienionym stanie), zachowywać;

~ quánlì zachowywać

prawa

bǎomì dochowywać tajemnicy

bǎomǔ niania

bǎoshì kaucja; wycho-

dzić za kaucją; bèi ~

chūyù wyjść z więzienia za kaucją

bǎoshǒu 1. pilnować, strzec

2. konserwatywny;

~ guānniàn konserwatywne po-

glądy

bǎowèi chronić, bro-

nić; ~ zǔguó bronić oj-

czyzny

bǎowēn utrzymywać

ciepło; ~ píng termos

44

bǎoxiǎn ubezpieczenie;

bezpieczny; ~ tào prezerwa-

tywa

bǎoyǎng dbać o zdro-

wie

bǎozhàng zapewniać, gwa-

rantować

bǎozhèng zapewniać,

obiecywać, gwarantować

bǎozhòng dbać o siebie

bǎo fort, forteca;

chéng ~ zamek

bǎolěi forteca

bǎo 1. najedzony, syty

2. usatysfakcjonowany

bǎohé nasycenie; nasy-

cony

bǎomǎn pełen wigoru

bào 1. informować, zgła-

szać, powiadamiać 2. odpo-

wiadać, odpłacać 3. gazeta, cza-

sopismo 4. telegram

bào'àn donieść o prze-

stępstwie

bàochóu mścić się; ze-

msta

bàochou zapłata, wyna-

grodzenie, rekompensata;

wú ~ de bezpłatny, bez wynagro-

dzenia

bàodá odwdzięczać się,

rewanżować się, odpłacać

bàodǎo relacja (telewi-

zyjna, radiowa), sprawozdanie

bàofu mścić się, brać

odwet; jìnxíng ~ dokony-

wać zemsty

bàogào raport, spra-

wozdanie; raportować;

~ lǐngdǎo złożyć raport władzom

bàokǎo zapisywać się

na egzamin

bàomíng zapisać się;

~ cānjiā kǎoshì za-

pisać się na egzamin

bàoshè redakcja (gaze-

ty)

bàozhǐ gazeta (łączy

się z klasyfi katorem zhāng )

bào gwałtowny; gwałtownie,

nagle

bàodòng bunt, powsta-

nie

bàofā wybuchać, eks-

plodować

bàofēng wichura;

~ yǔ burza

bàolì przemoc, brutalność;

jiātíng ~ przemoc domowa

bào tiào rú léi wpaść we

wściekłość

bàoxíng okrucieństwo, po-

tworność; fànxià ~ po-

pełnić okrucieństwo

bàoyǔ ulewa

bàozào choleryczny, łatwo

wpadający w złość; píqi ~

wybuchowy temperament

bào 1. wybuchać, eksplodo-

wać; Qìqiú ~ le.

Balon pękł. 2. wydarzyć się nagle

3. krótko smażyć na dużym ogniu

bàofā wybuchać;

huǒshān ~ erupcja wulkanu

bàomǐhuā prażona kukury-

dza, popcorn

bàozhà wybuchać

bàozhú petarda, fajerwerki

bào lampart, pantera

45www.jezykiobce.pl

bào 1. obejmować, przytulać

2. adoptować; ~ yǎng

adoptować dziecko 3. żywić (na-dzieje, obawy); ~ hèn żywić nienawiść

bàofù ambicje, aspira-cje; shíxiàn ~ zrealizować ambicje

bàoqiàn przepraszać

bàoyuàn narzekać

bēi naczynie, z którego się pije

bēi shuǐ chē xīn

kropla w morzu

bēizi kubek, szklanka

bēi rozpacz, smutek

bēi'āi pełen smutku, zasmucony

bēicǎn nieszczęśli-wy, tragiczny; ~ de

xiàchǎng tragiczne zakończenie

bēiguān pesymistyczny; ~ zhǔyìzhě pesymista

bēijù tragedia

bēishāng rozpacz, smu-tek

bēitòng zrozpaczony, bardzo smutny

bēi (bèi) nieść na plecach

bēibāo plecak

bēi niski, niższej jakości, gor-szy

bēibǐ nikczemny, niemoralny, podły; ~ xiǎorén nik-czemnik, łajdak

bēi tablica pamiątkowa, stela

běi 1. północ (strona świata) 2. zostać pokonanym

běibànqiú półkula północ-na

běibù część północna

běifāng 1. północ 2. północ-na część Chin (na północ od Żół-tej Rzeki)

běijí biegun północny

Běijīng Pekin; ~ rén Pe-kińczyk; ~ kǎoyā kaczka po pekińsku

Běi Měizhōu Ameryka Pół-nocna

bèi 1. razy, pomnożony przez 2. podwojony, pomnożony

przez dwa;

Zhè ge

chéngshì de rénkǒu bǐ nà ge

chéngshì de rénkǒu duō liǎng

~. Liczba mieszkańców tego mia-sta jest dwa razy większa niż liczba mieszkańców tamtego miasta.

bèishù wielokrotność

bèi sprzeczny (z czymś); wbrew czemuś

bèi 1. pokolenie;

hòu ~ młodsze pokolenie; xià ~ następne, przyszłe po-

kolenie 2. rodzaj (ludzi) 3. życie, czas trwania życia

bèizi życie, żywot; xià ~ następne, przyszłe życie

bèi (bēi) 1. plecy, tył;

~ tòng ból pleców 2. odwró-cony tyłem 3. recytować z pamię-ci, umieć na pamięć; ~ shī

recytować wiersz

bèihòu 1. za czymś 2. za plecami; ~ shuō rén

huàihuà obgadywać za plecami bèijǐ plecy