sëmundjet iskemike të zemrës
TRANSCRIPT
Profesoresha e lëndës:
Prof.Ass.Dr.Lumturije Gashi-Luci
Anatomi Patologjike
Zemra është një organ me të vërtetë i veçantë, duke rrahurmë shumë se 40 milionë herë në vit dhe duke pompuar mbi7500 litra gjaku në ditë ; në një jetëgjatësi tipike , vëllimikumulativë do të mbushë tre anije ‘’cisternë’’.
Sistemi kardiovaskularë është sistemi i parë që bëhetplotësisht funksional në uterus ( rreth javës së tetë tështatzënisë ) ; pa rrahjet e zemrës dhe furnizimin me enë tëgjakut , zhvillimi i mëtejshëm
nuk do të mund të ndodhte , dhe dështimin i fetusit do tëishte i pashmangshëm. Kur puna e zemrës dështon pas lindjes, rezultatet janë po aq katastrofike.
Në të vërtetë , sëmundjet kardiovaskulare mbetenkontribuesit kryesorë
tëvdekshmërisë në mbarë botën . Rreth 40 % e të gjithavdekjeve të SHBA ndodhin nga dështimi i sistemitkardiovaskular - përafërsisht 1 vdekje çdo 30 sekonda , ose750.000 vdekje çdo vit (50% vdekshmëria më e madhe se sa format e kancerit të kombinuara së bashku ) .
Rezultojnë nga iskemia miokardiale [ mungesë
ekuilibri në mes të furnizimit me gjak (perfuzionit)
dhe kërkesave të zemrës për gjak të oksigjenuar]
Në 90% të rasteve, shkaktar është reduktimi në
rrjedhjen koronare të gjakut për shkak të një
obstrukcioni aterosklerotikë në arteriet koronare.
Kështu, IHD quhen shpesh Sëmundje të arterieve
koronare [coronary artery disease (CAD)] ose
Sëmundje koronare të zemrës [coronary heart
disease (CHD)].
Angina pectoris: (stabile, prinzmetale, jostabile): iskemia është më pak e rëndë dhe nuk shkakton vdekjen e muskulit të zemrës.
Infarkti i miokardit (MI): Kohëzgjatja dhe ashpërsia e iskemisë është e mjaftueshme për të shkaktuar vdekjen e muskulit të zemrës.
IHD kronike me dështim të punës së zemrës.(Chronic IHD with heart failure)
Vdekje e papritur kardiake. ( Sudden cardiac death)
Infarkti akut i miokardit, angina e paqëndrueshme, dhevdekja e papritur kardiake janë të referuara si Sindromaakute koronare.
(1) Angina (tipike) stabile
Forma më e shpeshtë.
Shkaktohet nga stenoza kronike që vjen nga
arterioskleroza koronare.
Paraqitet atëhere kur rritet puna e zemrës(
p.sh gjatë aktivitetit fizik, eksitimit emocional
etj)
Lehtësohet duke pushuar, ose duke përdorur
Nitroglicerinë (vazodilator i fuqishëm)
(2) Angina (variant) prinzmetale
Ndodh në gjendje qetësie dhe paraqitet për
shkak të spazmës së arteries koronare
Vërejmë të ngritur segmentin ST në
elektrokardiogramë (EKG), që është indikator i
iskemisë transmurale.
Sulmet anginale nuk janë te lidhura me
aktivitetet fizike, por i përgjigjen
vasodilatorëve të tillë si nitroglicerina.
(3) Angina (krescendo) jostabile
Shpesh ndodh në gjendje qetësie, dhe ka tendencë të jetë me kohëzgjatje më tëmadhe.
Shkaktohet nga ndërprerja e një pllakëaterosklerotike me trombozë pjesërisht tëmbivendosur apo ndonjë embolus osevazospazmë (ose të dyja).
Shpesh emërtohet si një MI akut imëvonshëm.
Kështu nganjëherë i referohemi si angina pre-infarktike.
Paraqet vdekjen e muskulit kardiak që rezulton
nga iskemia.
Dallojmë MI transmural dhe subendokardial.
(1) Infarkti Transmural:
Shumica e MI janë transmural.
Nekroza iskemike përfshin të plotë ose gati të
plotë trashësinë e murit ventrikular në atë pjesë
ku furnizon me gjak arteria përkatëse koronare.
Është i lidhur zakonisht me arteriosklerozën
koronare, ndryshimin akut në pllakë dhe nga
tromboza e mbivendosur aty.
(2) Infarkti (jo-transmural) subendokardial
Është i limituar në 1/3 apo gjysmën e brendshme të murit ventrikular.
Ndodh si rezultat i çrregullimit të pllakut, indjekur nga tromboza koronare qëshpërbëhet para se nekroza e miokardit teshtrihet në tërë trashësinë e tij.
Gjithashtu mund të rezultojë nga shpeshtësiadhe kohëzgjatja e madhe e presionit tëreduktuar të gjakut.
Përndryshe është jokritike.
Infarkti i miokardit mund të ndodhë në çdomoshë.
Frekuenca rritet me rritjen e moshës.
Predispozitat për të pasur aterosklerozë janë: Hipertensioni, pirja e duhanit, obeziteti, diabetimellitus, dhe hiperkolesterolemia.
Raca e zezë dhe e bardhë janë të prekur nëmënyrë të barabartë.
Meshkujt janë të rrezikuar më shumë nga MI se safemrat.
Ulja e nivelit të estrogjenit pas menopauzës rritëmundësitë e paraqitjes së Sëmundjeve tëarterieve koronare.
Mbyllja e arteries koronare: renditja e proceseve:
Përçarja në pllakë ateromatoze, manifestohet si
hemoragji, erozion apo ulcerë intra-pllakore.
Trombocitet, të cila janë të ekspozuara ndaj
kolagjenit subendotelial dhe përbërësve të
pllakut nekrotik, i nënshtrohen forcave adhesive,
grumbullohen, aktivizohen, dhe lirojnë substanca
të forta koaguluese (tromboksan A2, serotoninë,
dhe faktorët trombocitar 3 dhe 4).
Vazospazma stimulohet nga grumbullimi i
trombociteve. Shpejtë, trombi transformohet në
atë masë, sa të mbylle lumenin e enës se gjakut.
Në 10% të rasteve, infarkti i miokardit akut nukështë i lidhur me trombozën e shkaktuar ngapllaka aterosklerotike, këtu mund të përfshihenmekanizma tjerë si:
Vazospazma: e izoluar, intensive, ndoshta vjen nga grumbullimi trombociteve (abuzimi me kokainë).
Embolia: Që vie nga atriumi i majtë apo nga endokarditi vegjetativ; emboli paradoksale nga ana e djathtë e zemrës ose venave periferike.
Të panjohura: Të shkaktuara nga vaskuliti koronarë, hemoglobinopatitë, depozitim të amiloideve në muret e enëve të gjakut.
Përshkruajnë konstatimet kardiake nëpacientë, shpesh të moshuarit, në të cilëtzhvillohen në mënyrë progresive dëmtime tëzemrës, si pasojë e sëmundjeve iskemike.
Morfologjia: Zemrat janë zakonisht të zgjeruara dhe të rënda (Hipertrofi e ventrikulit të majtë).
Vërehen pak apo disa stenoza aterosklerotike në arteriet koronare.
Gjetjet mikroskopike: Hipertrofi miokardiale, vakuolizim i përhapur subendokardial dhe plagët nga infarkti i mëparshëm.
Vdekje e papritur nga shkaktarë të ndryshëm.
Komplikim dhe shpesh shenja e parë klinike qe vie nga sëmundjet iskemike të zemrës.
Në viktimat e moshës se re, shkaqet kryesore jo-aterosklerotike tëvdekjes së papritur kardiake mund të jenë:
• Të trashëguar apo anomalitë e fituara
të sistemit konduktiv të zemrës.
• Anomalitë e lindura të arterieve koronare.
• Mosfunksionim i valvules mitrale.
• Miokarditi ose sarkoidoza.
• Kardomiopati hipertrofike apo të dilatuar.
• Hipertensionit pulmonar
• Hypertrofia e miokardit. Rritja e masës së zemrës është një
faktor rreziku për paraqitjen e SCD.; në këtë mënyrë, vdekjapapritmas e disa te rinjëve, duke përfshirë atletët, sportistët nëpatologji mund të spjegohet si vdekje e shkaktuar nga rritja e masës së zemrës.