05-0ó A

3. Discriminolie

l. . Kruis qon en geef je motivotie (t mogelijkheid per bewering): enkel punten le verdienenindien beiden correcl n!

volkuil: is tüdelük en kon dus gesTopt worden nofinonciële sleun

volkuilvon positieve octie: ene groep steunen{ouderen} is voor ondere groepen ev nodeelfiongeren)

3.3. Hoe evslueer je deze moolregelen? Wol vind je positief/negolief eroon?

wetgeving: mootregels moet in een wet gegoten worden, en dus bindend

positieve octie: concrefe groepen worden gestimuleerd, wordt een voordeel oon verbonden; tijdelijke mootregelen

weerboqrheid: bv von ollochtonen wordt de zelforgqnisotie finoncieel gestimuleerd ikv orbeid.

Voorlichting: niet duidelijk (focus op octies - finoncieel)

Voorbeeldfuncäe: idem

3.2. Volgens welke konolen zqlde Vlsomse Overheid de discrfminqlie beslrljden? (cursus)

De Vloomse regering goot 79.5 miljoen Euro uittrekken om meer mensen oon het werk te krijgen. Veruit hel meeste geldwordt gebruikt om ouderen longer oon het werk te houden. Bv zol de RVA voor elke vocoture werklozen moetenvoorslellen oon de werkgevers die ouder z'rjn don 55 joor, von ollochtone ofkomst zijn of een orlceidshondicop hebben.Doornoost zullen werkgevers voor het in dienst nemen von ouderen een premie krijgen tussen 400 en 1000 Euro/moond(voor mox. '12 moonden) Extro geld is er ook voorzelforgonisoties von ollochtonen, stortbonen voor jongeren,loopboonbegeleiding,.., (JM)

Uit De Morgen von17lO112O06z

mentoliteitsw'rjziging is ermee niet verholpen: geenoondocht oon voorlichting: motregelen moetenollemoolsomen ingezet worden - don meesteffeclieve om

BEWERING JUIST NIET REDEN

3

05-0ó A

'leder noemt barbaarsheid wat niet tot zijn gewoontesbehoort.' ls een voorbeeld van omgekeerd etnocentrisme

Tacitus schrijft zijn 'Germania'vanuit een omgekeerdetnocentrisme

Tvlor was de voorloper van het historicisme

Krítiek op de eigen cultuur goot dikwijls somen metomqekeerd efnocentrisme

Onderscheid tussen rossen komt moor oqn bod b'rjde ideeënvon Linnoeus

Het onbekende wordt in de voorgeschiedenis dikwijlsbeschreven in termen von het bekende, vondoor vervormdeinformotie

ln de ME is er geen enkele etnografische belangstelling:beelden werden enkelgebruikt om morele lessen uit tetrekken

De benaming 'lndiaan' is een voorbeeld van taalkundigetnocentrisme

Tylor en Morgon woren de eente met hun ideeën over deontwikkeling von cultuur in stodia

De orgumenten rond notuurlijke slovernljwerden opnieuwqebruikt door Sepulvedo in 'het dilemmq von Vollodolid'

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

JUIST

Cultuurrelativist

Als edel natuurvolk worden zij tov dedecadente Romeinse beschavinq qesteld

Boas

Andere cultuur wordt ols beter ollernotíefoezien

Zie ook plinische rossen; in ME polygenese

Men gebruikt oudere info en þeelden om zichop te boseren zodot de reoliteit niet meergezien wordt;of met bep doelstellingen infovezomelen

Orosius: 'geschiedenis tegen de heidenen'bevat etnografische beschrijving van velevolkeren. Marco oolo reizen e verhalen

Zie Columbus

Lucretius Beschrijft ook stodio von wildheidnoor beschoving zools in evolutionistischevisie.

Verwijst noor oristoteles

4

05-0ó A

4. Vodq:

Columbus dacht dat hij geland was op een eiland voor de kust van OosþAzie en hij gaf de bewoners de naam "indios" Deze naamleeft nu nog alt'tjd voort als : De indianen.

Daardoor negeer hij de oorspronkelijke bewoners en cultuur. Voor hem is Amerika een leeg continent, zonder werkelijke bewoners,dat geschikt is om door Europeanen te worden bevolkt en waar men best wat beschaving bij brengt

4.3. Woorom ls de benoming 'lndloon' een voorbeeld von llnguälisch elnocenhisme'?

Geef er 3:

4.2. Wqt z'ljn de symbolen vqn cultuur:

4.1. Woorom werd Congo door Koning leopold overgedrogen oqn de Belgische sloot en bleef deze geen persoonlljkbezitvon de konlng?

5

05Ðó A

Men ging er van uit dat de mensheid één was. Er waren dus geen verschillende rassen. Ze richtten zich naar het besfuderen vancultuurproces, gingen verschillen niet linken aan biologische{ntellectuele mogelijkheden of aan voorbestemdheid. Menontkoppelde duidelijk de mogelijkheden va mensen en cultuurrealisaties: primitieven waren geen minderwaardige mensen, enkelnog niet ver genoeg in hun evolutie.

Wt¡orom zeggen we dot hel evolulionlsme geen'roclsllsche'slromlng is?

Subtiele en intellectualistische vorm van racisme. Beweert geen waardeoordeel te vellen over rassen/culturen maar pleit voor dehomogeniteit ervan. Diverse volkeren zouden wel naast, maar niet met elkaar kunnen leven. Dus miskent het feit dat dewereldgeschiedenis één groot verhaalis van ontrnoetingen, beihvloeding, conflict, opgaan in en samengaan van diverse cultuur-enbevolkingsgroepen.

4.5. Wol ls neo'rqclsme

Maakte een reconstructie van de geschiedenis van de wereld endeelde culturen verder in voþens stadia.

Ontwikkelde de eerste wettenschappelijke theorie over aard enontwikkeling van veruantschapssystemen in de wereld en degelijkaardigheid van benaming ervan.

Geef 4 von zijn reolisolles: ZIE PG 48

1818-1881

Één van de grondleggers van de antropologie in de wereld.

Was vooralgelnspireerd door zijn kennis van de lrokezen.

4.4. ttie is Morgon?

Eerste wetenschappelijke beschrijving en monografie over eenindiaanse starn. Pleitte voor de rechten van de indianen.

Via vergelijking wou hij bewijzen dat alle indianen eengemeenschappelijke oorsprong hadden in Azië

6

2009-10 A

l. Anlropologie

Veldwerk of concreet moteriool

Vezomelen: etnogrofie

1.3. De hedendoqgse omschdjving vqn de onhopologie is hel resultoql von een verqndere vlsle erop in de ioren '50.Geef oon wql men von don of ols voorwsorden stelde om von onlropologle le kunnen spreken. Leg elke voonroordegenoeg uit.

okkoord, koloniolisme werd voorgesteld ols gel'rjke ruil: orbeid/rijkdom in ruilvoor beschoving de ontropologie deeldeze opvolting ols wos het don moor dot ze de visie dot ook de mens geêvolueerd wos von primitief

noor beschoving deelde. en met hoor ondeaoek een wetenschoppelijke verkloring doorvoor opsteldemei die gegevens kon mef gerichter overgoon toi de opvoeding en onlwikkelingnoor de beschoving

1.2. Antropologie is het producl von hel koloníolisme. Akkoord of niet? Beorgumenteer.

Antropologie= wetenschoppelijke studie vqn mensen, zowel biologisch ols culturele in om het even welke tijdsperiodeof ploots op de wereld.

Culturele ontropologie = sfudie hedendoogse culturen.

l.l. Wot is cullurele onkopologie?

Vergelijken intercu lturelevergelijkingen

Dit droogt bijloi hei beterbegr'rjpen

Von de betekenis von het mens zijn

Holistische kljk

Een cultuur of somenleving moei je kunnenzien ols een geheel. Dit betekent dot jezowel economisch sociool en poliliek olsideologische fenomeen bekijkt inhistorische context

2009-10 A

1.5. Ging Poul Julien (cf vldeo geloond in de les) volgens deze voorwoorden le werk ols onhopoloog? Geef minimum 2orEumenlen Yoor ie slondpunt.

Elnogrofie is beperkt

1.4.. Woorom zijn deze voorwoorden nodig om qqn goede onlropologie te kunnen doen? Geef min 3 orgumenlen.

Aniropologie is een middelomvroogstukken von hedendoogsesomenlevingen oon te pokken

Essentie?

2

2009-10 A

2. Voorgeschiedenis:2.1. Vul oqn: zel bij elk kernidee of omschriiving de outeur (in kolom 1) en kies een type ingesteldheld die bij de

kolom 3

Plinius de Oudere

Lucretius

Tociius

Théodore de Bry

Los Cosos

Aristoteles

Herodotes

Wie (sloot voor deze uilsprook/idee)?

Geeft gedetoílleerde beschr'rjvingen vonondere mensen ols monsterlljke wezens diefot lono in de Middeleeuwen doorleven.

Schreef een soort ontwikkelingsleer von demensheid en evolutie noor de beschoving.

Schreef een soort etnogrofie woorb'rjdeGermonen geiöeoliseerd worden, enteoeliik ols wílden vooroesteld worden.

Ooit wos er een oorspronkel'rjke toestondvon de mensheid {of is er nog ergens enelderslwoorin olles qoed wos,

Benodrukte de idee von wezenlijkegelijkheid en eenheid tussen mensenAnderen ziin qeen sloven von noture

'leder noemt borboqrsheid wot niet tot zijngewoontes behoorf.'

'olle mensen zouden hun eigen levensw'rjzekiezen ols men hen vroogi noor de bestemoniervon leven.'

Kernidee of omschrijvlng.

etnocentrisme

Etnocentrisme en omgekeerdetnocentrisme

Omgekeerd etnocentrisme

Omgekeerd etnocentrisme

Cultuur relotivisme

Etnocentrisme

Cultureel relotivisme

Wot (kles uilvolgende rii wot posl blj deomschdjving ult kolom 2: elnocenlrisme,

cullureel relolÍvlsme, omgekeerdelnocenhlsme)

3

2009-t0 A

De meerderheid von de bevolking wos onolfobeet.Ze geloofden in Mythische beelden zools de 'wildemon'

De wereld is vrijrecent geschopen en kon nooitdoor mensen begrepen worden. Dit mookteondezoek en studie zinloos dus woren degodsgeleerden er die verdere interpretotie von deteksïen deden.

2.4. Wot zouden de oozoken kunnen ziJn von dergeliike beeldvormlng ln de Mlddeleeuwen? Geef er 2.

Wijzij tegenstelling is tussen de heidenen en de christenen. Uwbuurmon kon bv op de brondstopel eindigen omdot hîjnietchristen wos,

2.3. ln de Middeleeuwen loopl de scheidingslijn tussen 'wij' en 'zij'doorheen de elgen culluur. Wol bedoelen wedoormee?

Venuimíng beelden: Columbus en Vespucci vormdenbepoolde beelden over onderen vonuit hunetnocentrisme. Vespuccizog dot bepoolde londen eengeheelvreemde.

Los Cosos wos een omgekeerde entnocentris. Hijgeloofdde in de indionen en verdedigde hen.

2.2.|n de Renqissqnce is er sproke von verruiming vqn beelden terwijlwe tegelijk kunnen spreken von een "geeslelifkebiiziendheid". Wql bedoelen we doqrmee?

De verschuiving noor I religie

Door de ofbrokkelingen werden mensen onzekerwot mookte dot zezochten noor een geloof en duseen mochtige persoon in wie ze konden geloven enverlrouwen.

De geestelijke bijziendheid wordt gevormd doordotmensen zeer geinteresseerd woren in reisverholen. Zoheeft Théodore De Bry een werk gemookt over gebieden.Hierin gebruikte hijgrovures. Ze beelden olles buiten huncultuur onders of. Bv. Brozilionen ols holfnookte wilden.John Froschoucer stelde indionen nqokt, ols ksnnibolen,en met een losbondige seksuoliteit voor.

4

2009-t0 A

3. Beeldvorming:

Andere culturen zien ols een ondere monier von leven die evenveel bestoonsrechl heeft ols de eigen vorm von leven.

Cullureel relqllvisme:

Westerlingen zijn vervreemd en kunnen veel leren von notuur volkeren. Men k'ljkt op een ideolistische monier noor eenondere cultuur en deze wordt de norm en de westerse cultuur wordt verworpen (gedeeltelijke of geheel)

Vb: vereenzelvig von westerse milieu beweging met ecologische visie von de indionen. Men ploots hier de primitievecultuur tegen de moderne industriële mqotschoppíjdie zeer on ecologisch is

Omgekeerd elnocenlrisme

De opvottingen, gewoonten en wqorden von de eigen groep zîjn beter don die von ondere groepen.

Elnocenlrlsme3.1 Geef de luisle omschrliving vqn volgende begrlppen:

5

2009-10 A

3.3.Welk soorl rqcisme llgl hier oon de grondslog?

3.2.U¡t ondezoek ln de USA blí¡kt dqt de zrvqrten minder long noor school g<rqn, slechter presteren op school, mindersnel oon werk geroken,... De conclusle dooruil is dr¡l hel zwqrle rqs minder intelligent is dqn het blqnke ros. Kloptdit/niet? + wtlqrom wel/niet

6

2009-t0 A

4. Vorio: duid de juisle ontwoord(en) oon, een foul= -0,5

0 men pleit voor de homogeniteit von cultuur0 men ziei toch biologische verschillen moor spreekt niet von rossen0 men plooht mensen op een culturele evolulielijn0 men zietverschillen tussen mensen ols eigen oon de ontwikkelingsfose von de culluur

4.5. Woorom zeggen we dol hel evolulionigme geen'rocisllsche' shoming ls?

0 komt enkelvoor bijreilgen, niet bijondezoekers0 ziet men enkel bij ontropologen en mensen díe werken in een oon hen vreemde cultuur0 komt zowel bij een heenreis ols een terugkeer voor.0 komt enkelvoor bij mensen die vqn elders bijons komen wonen0 kon zowel bij een tíjdel'rjke ols een definilieve verhuis noor een ondere cultuur voorkomen0 kon noor een oositief. neooäef of neutrool evenwicht evolueren

4.4. Culluurschok

0 de eigen noomgeving door de lndionen zelf0 een vezqmelnoom voor bepoolde stqmmen gebruiken0 Columbus docht dot hijin lndio gelond wos en gof doorom deze noom0 werd in de etnogrofie toegekend om ze te kunnen onderscheiden0 een noom geven oon een groep olsof ze dit zelf niet gedoon heþben

4.3. Woorom is de benomlng 'lndioqn' een voorbeeld von llngui'stisch elnocenhisme'?

0 verþinding iussen de verschillende logen von cultuur0 de contexl von een cultuur0 inbedding von hondelingen in de woorden en normen0 oonpqssino oon een veronderde context

4.2.Wsl ziin de proktijken von een culluur:

0 huwel'rjk buiten de eigen groep0 gemeenschoppelijke ofstomming uit Adqm en Evo0 huwelijk met 1 portner0 huwelijk von een mon met meerdere vrouwen tegetijk0 olle mensen zijn onisioon uit één gemeenschoppelljk poor0 olle mensen ziin uit een verschillende voorouder ontstoon en vormen een oport ros

4.t.Wol is oolyoenese:

7

2009-t0 A

5. Algemeen:

5.3. Wot vind ie zelf hel nut, de toqk von de loegeposle cullurele onlropologie de dog von vondoog?

Koloniolisme pg 4ó

5.2. ln welke von beide slromingen vind Je zelf dqt de voorwoorden (cf ook vroog 1.3.) von de onlropologie meest oonbod komen? Argumenleer!

Leveren von inlchten en betrokkenen à hunlevensomstondigheden fe kunnen verbeteren.

Doordot de mensen zelf inzicht krijgen in hun eigen moniervonleven tegenover de buitenwereld, kunnen ze trqchten zichzelfte verbeteren,

5.1. De visie von de oclion onlhropology sleltduidelijke venrochlingen oqn de onhopologle.leg uit

I

æ/og-1 A

Thoro bestuderen

Bor Míswq

Abrohom

Koker oon de deurDovidster

Kosjer (vb: geen bloed in het vlees)Kuisheid {vb biimenshuotie een bloed nemen}

4. Woorden

Besnijdenis

3.Riluelen

Robbijn

2. Helden

De Menoro (joodse kondeloor)

l. Symbolen

5.4. Geef voor de 4 elemenlen ull de ui- vorm vcrn culluur (cursus) lelkens 2 concrele voorbeelden uit de video'De Joden vonAntwerpen'.

?

5. . Kruis oon en geef je molivotie (l mogelijkheid per bewering) /20

Tylorwos de voorlopervon het historicisme

Kritiek op de eigen cultuur goot dikwijls somen metom gekeerd etnocentrisme

Los Cosos kloogt de hondelswijze in de kolonies oon, moorniet de'conquisto' zelf.

Onderscheid tussen rossen komt moor oqn bod blj de ideeënvon Linnoeus

Het onbekende wordt in de voorgeschiedenis dikw'tjlsbeschreven in termen von het bekende, vondoor vervormdeinformotie

ln de ME is er geen enkele etnogrofische belongstelling:beelden werden enkel gebruikl om morele lessen uit tetrekken

De benoming 'lndioon' is een voorbeeld von toolkundigEtnocentrisme

Tylor en Morgon zijn in ideeën schotplichtig oon Lucretius

De orgumenten rond notuurlijke slovernijwerden opnieuwgebruíkt door Sepulvedo in 'het dilemmo von Vollodolid'

Herodotos kunnen we in het koder von de cursus bek'rjken olséén vqn de voorlopers von de oniropologie

BEWERING JUIST NIET J REDEN

ô. Armcholr onlhropologlsls:0 Voorlopers in lingui'stische ontropologie0 Diegenen die moteriqol oonbrochten voor onlropologen0 Moqkten vergelijkende studies op bosis von moteriool von onderen0 Nieuwe lichtíng ondezoekers, onder leiding von F. Boos0 Antropologen ten t'$de von evolutionisten

7. Antropologlsch onderzoek stoot voor:0 lndividuoliteit von de ondezoeker0 Observotie in interoctie0 Duidelijk onderzoeksontwerp, probleemstelling, hypolhese0 Feiten worden gemookt in een proces von kennisvorming ipv vezomeld

6

124

4. Welke omschrijving is de juiste? Weeg goed qf indien eréén, meerdere of geen correcl is.

NB: olle ontwoorden oonduiden wordi niet ols foul ontwoord gerekend!1. Elnogrofisch heden:0 Het voorstellen von etnogrofie in hedendoogse theorieën0 Het voorstellen von gemeenschoppen ols bevroren in tijd en ruimte0 Het voorstellen von gemeenschoppen vonuit een etnocenlrische visie0 Een mogelijk nodeelvon porticiperende observotie

2. Culluur ls een systeem:0 Cultuur kent belongentegenstellingen0 Culïuur is een min of meer geintegreerd geheel0 Culluur is het product von mensel'rjke interoclie0 De overlevingsstrotegieën von een groep worden doorgegeven

3. Morgon:0 Stelde dot vooruitgong subjectief is

0 Wordt de voder von de ontropologie genoemd0 Ontwikkelde de eerste theorie over de ontwikkeling vonve rwo n tsc h o pssys te m e n0 Goot mee in de oonpossingsideologie

4. Elnocentrlsme ls:0 Een fenomeen von ontwikkelde volkeren (universeel)0 De overgong tot rocisme (niet oltijd)0 Gedrog dot een groep kwetst, benodeelt. (discriminotîe)0 Altûd een gevolg von te weinig contocten met ondere culluren (meestol)0 Benodrukt de geldigheid von de eigen levenswijze0 Leidt tol inzicht in ondere culturen0 Versterkt de identificolie von het individu met de groep

5. Monogenese0 Opvotling dot olle rossen te herleiden zijn tot de creqtie von Adom en Evo0 Opvotting die ervon uitgoot dot de verschillende rossen op oorde iederonofhonkelijk von elkoor onlstoon zijn.0 Opvotting die ervon uitgoot dot er in de soort von de 'Home Sopiens' eenverdeling te moken is in omericonus, europoeus, osioticus en ofer.0 Opvotting die ervon uitgoot dot monnen een huwel'rjk kunnen oongoonmet verschillende vrouwen

5

2. 'We kunnen de onlropologle ook hel klnd noemen vonhel koloniqlisme':

2.1. Wot belekent dlt?

2.2. Woqrln herken Je nog restqnfen von deze vlsle dle meespelen lnconloclen lussen culturen?

3

/1s

overz¡chtB¡

Wanneer aal je werk gewerkt Wat gedaan, door wie? Problemen, opmerkinB€h,..

t2

1 V hiedenis

1.3. Rond beeldvorming sloot dql 'Men {de Europeoon ten tijde von de Renoissonce ) weel wol men zol zien voorqleer men het

voor de eersle keer ziet.' Wqt wordt doormee bedoeld?

Heelveelvon de beelden worden opnieuw gereproduceerd in een ondere conlexl. Ook beschrffi men de 'ondere' ollijd opdezelfde negotieve monier.

Je vlndt je elgen cultuur beler don de qndere culluren en gebrulkl deze don ook ols moolslof om onder culturen lebekijken.

1.2. Geef de omschriiving von elnocenhlsme

Rellgieus elnocenlrlsme

Hlj ziet zlchzelf ols de uilvoerder vonhet Goddelflk plon: h[ wll hetChrislendom over de verschlllendeculluren heen verspreiden.

1.1. Bespreek de essentie von hel elnocenlrisme von Columbus

Cullureel elnocenhlsme

Hij beschrlfft de lndiqnen voqk innegolief lermen: ze zljn nookt, zehebben geen wellen, ze hebben geenbezil, etc.

ünguislisch/loolkundlg etnocenlrlsme

. Hel ls olsof hlj een nogmoogdelljk wereld betreedt diehij mentoolveroverd door helgeven vqn nleuwe nqmen.Hlerdoor negeerl hii deoorspronkelijke bewoners enhun oorspronkelfike culluur.

. Hr¡ dochl dot hli gelcnd wss opeen ellqnd voor de kusl vonOost-Azlê en gof de bewonersde noom'lndos' deze noomleefl nu nog voor* 'Delndionen'.

2

Elnocenlrisch

1.4. Welke ingesteldheid/ingesleldheden heefl de Monloigne? Leg uit qhv een voorbeeld.

Een bekende uilsprqqk von hem ls:

'de borboor dqt ziin wÍi zelf in de ogenvqn crnderen, het perspecllef wisselt '

Hlermee wil hï zeggen dot een culluurslleen moor kon en mog bekekenworden vonuÍt en door zichzelf.

Cullureel relolivislisch

Hij ideoliseerl de lndiqqn en slell dezeler conhosl voor oon hel decqdenlEuropo.

Omgekeerd elnocentrisch

3

2. Cultuur

Bestoot uii woorden en normen diegeldig zijn in die specifieke cultuur

Kenl controdicties en inconsistenties

ls oongeleerd

ls hei gevolg von interoctie tussen leden

ls een systeemEisenschoppen: cultuur:

2,2, Geel een concreet voorbeeld (ult de video 'de Joden von Anlwerpen') bij elke eigenschop von culluur. Moliveer wooromdeze biielkoor horen.

hei geheel von gemeenschoppelijke verworvenheden en woorden, kennis en inzicht op het vlok von het geestelijk en zedelijkleven.

2.l.Geef de omschriivins von cultuur

Besnijdenis

Sommige Joden kijken wel televisie en erzijn ook vroLrwen die er voor kiezen om tegoon werken i.p.v. een fomilie te stichten

Geboden en verboden in de Thoro

Hun kledingsst'tjl

De religieuze overtuigingVoorbeeld

ln deze cultuur is het de gewoonte doieen jongen een poor dogen no zijngeboorte besneden wordt, bij ons is diteerder een uitzondering don een regel

Dit toont oon dot geen elke culluurhomogeen is. ln iedere culluur zijn eruitzonderingen.

Door dit oongeleerd te kr'rjgen weet menwot ols 'normool' beschouwd wordl inhun cultuur.

Door hun specifieke kledingsslijl kunnen zezich onderscheiden von de onderen. AlleJoden drogen ook het¿elfde, hierdoorontstoot er een bond tussen hen.

Door hun religieuze overfuiging vormenJoden een systeem. Door hun geloofdrogen ze bepoolde kleren, woordenmonnen besneden, moeten ze deoeboden en verboden volgen, etc.

molivolie

4

3. Anlrooolooie3.1. Welke 3 zqken zijn belongrijk om von 'cullurele onlropologie'le kunnen spreken?

Vergelijking

3.2. Toon oon dot Herodotos een goed cultureelonlropoloog wos. (3 orgumenten)

H'rjwos geinteresseerd in de mens ende wereld.

3.3. Wqorom is zijn etnocenlrlsche ingesleldheid nlel legengesleld oon deze uþongsp unlen?

Omdot hijzich bewust is von zijn eigen etnocentrisme en dot vqn onderen. h'rj beseft dot iedereen z'ljn eigen cultuur ols

de ideole culluur beschouwd. Hierdoor neemt hij een cultuur relqtivistisch stondpunt in.

3.4. Ioon oqn dol Poul Jullen niel zo'n goede cullureel onlropoloog wos.

H'rjmookt een onderscheídt in de mensen quo het verschil in bloedgroep en hij toont weinig respect voor de onderecultuur, hii loot de mensen een open donsje uitvoeren om zo oon te tonen dot z'rj nog veel dichter bij de bron (de oop)stoon don ons.

3.5. Woorom zouden we hem bij de evolulionisten kunnen indelen? (l orgumenf

Holistische kijk

Hijging ler plekke.

veldwerk

H'rjvergeleek de info die hijmeebrocht.

5

Hljdeelt de mensen op in rossen.

4. Vorio4.1. wot is polygenese

0 Opvotting dot olle rossen te herleiden zijn tot de creotie von Adom en Evo0 Opvottîng die ervon uiigoot dot de verschillende rossen op oorde ieder onofhonkel'tjk von elkoor ontstoon zljn.

0 Opvolting die ervon uiigoot dot er in de soort von de 'Home Sopiens' een verdeling te moken is in omericonus, europoeus,osioticus en ofer.0 Opvotfing die ervon uitgoot dot monnen een verwonlschop kunnen oongoon met verschillende vrouwen0 Opvotlino die ervon uitgoot dot vrouwen een verwontschop kunnen oonooon met verschillende vrouwen.4.2. w ol zljn co nlemporory oncestors?

0 Leren door ondervinden en meeleven in een ondere cultuur0 Antropologen die vergelijkend werk deden op grond von moterioolvon onderen0 Eigenlijdse volkeren von ondere continenlen0 Een subcultuur die bestudeerd wordt in geÏndustrioliseerde gebieden0 Niet - Weslerse, schriftloze volkeren.

4.3. Bii de vroog qon een reclor in Cubo over de verhouding tussen de blonke en de zwqrte sludenlen, bleek dot hii de vroog nÍelverslond. Hoe zou dit komen? (nb: het gool niet over een loolprobleem!)

4,5. ls neo-rocisme:

0 Een vorm von rocisme met nodruk op culiurele superioriteit0 Rocisme geboseerd op genelísch verschil0 Rocisme von neonozi's0 Een pleidooivoor de homogeníieit von culturen

6

EX 06-07 18

l. . Kruis oon en geef ie molivotie (l mogeliikheid per bewering)

Omschr'rjving von gewoonten von dezevolkeren. Oozoken en omstondigheden vonfeiten. probeerde beeld ie schetsen von dediverse werelden die hij ontmoetle. mookteoebruik von verqeliikingen & stelde rqgenZie Aristoteles

Zie Orosius

Veel kenmerken von de Plinische rossenleefden voort in hei beeld von de wilde in demiddeleeuwen.

Hij kloogde slovernij oon moor doordoorwerdhet niel ofgeschoft ...

Zie Columbus

NIET

X

x

X

X

X

JUIST

X

X

X

X

Herodotos ondezocht de oorsprong von de mens enondernom doorloe verschillende reizen

Het benoemen von de 'noluurlíjke slovern'rj' ols cotegorie is

een voorbeeld von ideologische legitimering von feiielijkemochtsverhoudingen.ln de ME wos er ook belongstelling en nieuwsgierigheid: menzocht o.o. noor verkloringen en orgumenten voormonooenese of polyqeneseDe ofbeeldingen von Plinius worden populoir door de reizenvon Morco Polo

ln de ME worden de beelden von de Plinische rossen gebruiktom o.o. morele lessen uit te trekken.

Reizígers, of ook kooplieden bv brengen steeds correcte infomee uii ondere culturen omdot ze er longer verblijven

Sepulvedo verw'rjst noor Aristoteles om de lndionen eenplools fe geven in de somenleving én om ze te kunnengeþruiken ols'werktuig'Los Cosos zorgde voor een fundomentele verondering inhouding von meesler tov sloof:slovernijwerd vonof donvolledio ofoeschoft.De benoming 'lndioon' is een voorbeeld von linguistischetnocentrisme

Hoe men 'de ondere'voorstelt is meestolverbonden met dereële verhouding tussen groepen.

I

EX 06-07 18

2. Begrippen.

Lees volgend odvles:' We moeten ons bewust worden van de gelijhwaørdigheid van ølle ethísche systemen, vøn hel recht van elk volk om volgens zíin eigen morele

code m traditíe te leven. '.' zo verklaarden antropologen als advies bij het opstellen van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens

2.1. Aon welk von volgende begrip kon ie de uitsprook vqn h¡erboven verbinden ? Elnocentrisme - cultureelrelolivisme - o m gekeerd elnocenhisme? Leg uit.

Cultureel relotivisme:Andere culturen hebben een qndere vorm von leven en hebben evenveel bestoonsrecht ols deeigen vorm von leven. Anderen worden niet ols minderwoordig beschouwt.

De ideeën opvottingen en gedrogingen von mensen moet je dus in hun eigen sociole culturele context bekijken.

2.2.Wol denk je von dit odvies? l{ot vind je positief (+ reden, ) negolief (+ reden}?

+

2

EX 06-07 1B

2.4.7ovie dit odvles kunnen oonvullen, onders formuleren,.... Vonultiouw visie?

wqorom; zo neen, wqorom niet?

Jo. Morele oordele zijn olleen geldig binnen de grenzen von de eigen cultuur, doorbuitenzipze etnocentrisch' Erz'tjn

geen universele oordelen mogel¡jk. culturen kunnen "n

rog"n olleen beoordeeld worden vonuil en door henzelf'

uleerd in dit qdvles? Zoio,ht von een culluur zools geformoverspelige wouw dqn een rec2.3. ls sïeniging von een

J

EX 06-07 18

3 Anlropologie

3.4. ln welke von beide shomlngen vind je zelf dot de voonroorden von onlropologie meest oon bod komen?Argumenleer!

3.3. De visie von de oclion onthropology goot nog een slukie verder: leg uil wol z'rj belongrijk vinden:

3.2. Woorom zfin deze voorwoorden nodig? (min.3 orgumenten)

Veldwerk

3.1. Wot zijn de yooryvqqrden om von onlropologie le kunnen spreken?

Vergelljking Holisme

4

EX 06-07 1B

4 CuJtuur

4.4. lemond in de vldeo (Joden von Antwerpen) zegt'lk wil ols Jood kunnen leven mel miin eigen idenllleil. Duslntegrolie zle lk ols somenleven mét behoud von miJn eigen ldenllleil'.Wot denk ie doorvon: wol vind ie posilief, wol neEoliel in deze visie? ls dit wenseliik, hoolboor,....?

4.3. Assimilolie ligl zeer gevoelig bij de meesle Joodse mensen. Mel wol heefl dil volgens jou le moken?

4.2. Wot denk je von volgende bewerlng bij het uidlogrom von Hofslede: "je eigen culluur leer je kennen von blnnennoqr bullen. een ondere cultuur von builen noor blnnen. "Leg uil:

4.1. Geef de omschrijving von culluur

5

EX 06-07 lB

5. Extrq vrqog yoor diegenen die niel qqn projecl deelnqmen:

5.4. wqt vind je zelf hel nul, de loqk von de loegeposle cullurele onlropologie de dog von vondoog?

5.t. Schets hel onlsloon von de onlropologie ols wetenschop.

Ziepg3l

5.2. Wqsromwordtvermeld in de cursus dof 'we de onlropologie ook het kind noemen von hel koloniolisme'?

5.3. Wqqr zie je volgens Jou de llnk onlropologie-koloniqllsme veronderen? (Geef voldoende uitleg om Je slondpunlduidelifk te moken.)

6

05-06 A

I Shomingen (cursus)

1.3. Conclusle: wol denk ie zell?

Deze bewering is ten dele woor omdot:

- mens is één 'soort', heeft dus dezelfde behoeften,en noden(bv voedsel, religie,... cf Kloos, p;...)leidtlol herkenbore oplossingen

1.2. 'Door de sfudle von prlmllleve volkeren kon hel Westen de elgen geschiedenls reconslrueren'

0 Verwierp de polygenese

0 Hod een sterk relotivistische involshoek

0 Wos gericht op de ontwikkeling von veldwerk

0 Zog de verscheidenheid von culluren niet

0 Specioliseerde zich in de ontwikkeling von begrippen in de ontropologie

0 Honteert een oonpossíngsideologie

0 Goot eryon uit dot de geschiedenis von elk volk uniek is

0 Ziet een geschiedkundige verwontschop tussen olle volkeren

0 Deelde de mensen ín rossen in, geboseerd op hun ontwikkelingsfose

0 Wos niet rocistisch

Evolutionisme:

t.t.Duld de conecle beweringen qon:

Deze bewering is ten dele niei woor omdot:

- cultuurgeschiedenis elk volk is uniek; elke cultuur eigencontext-milieu-gedrog, dus: eigen evolutie, qndersetnocentrische benodering (eindpunt is westen)

05-06 A

2. Antropologie (cursus + les)

Veldwerk

2.1. Welke zqken zljn belongrilk om von'culturele onkopologie'le kunnen spreken?

Holisme Vergelijking

ziet enkel overeenkomsten en geen verschillen

wil belongen von kolonisotie, kerstening vermengen

ideoliseert de lndiqnen (omgekeerd etnocentrisme)

gebruikf veel emolionele orgumenten (eigen ervoring en geen ofstond kunnen nemen)

2.4. Toon qon dol Los Cosos nlel zo'n goede cullureel onlropoloog wqs.

- Hij vond de Griekse cultuur in veelopzichten superieur, maar hijzei dat alle mensen hun eigen levenswijze zouden kiezen alsmen hen vraagt naar de beste manier van leven.Vooralop vlak van religie blijkt zijn tolerantie voor andere gewoonten duidelijk. Hij bestudeerde en vergeleek goden inverschillende culturen. En zei dat alleen de namen verschilden maar da ze fundamentele overeenkomsten vertoonden enuiteindelijk oorsprong hadden.

2.3. Woorom is zijn etnocenlrische ingesteldheid niet tegengesleld osn deze uitgongspunlen?

- veldwerk: ging ter plaatste en noteerde anhnoorden, stelde vragen

- h'rj was niet etnocentrisch, hij mikte op universaliteit, verwierp geen enkele gewoonte omdat die onbelangrijk zou z,in

- hij maakte gebruik van de vergelijking

2.2.loon oon dql Herodolos een goed cultureelonlropoloog wos.

2

Hoofdstuk 3: cultuur

Inleiding

Cultuur is belangrijkste onderdeel van antro. lngewikkeld concept waardoor het moeilijk is om te

beschrijven.

= studie van hedendaagse culturenà cultuur is dus het onderzoekobject kader te definiëren.

Definities; als we de definitie uitbreiden met "wat mensen doen of gedragsmatig"

Cultuur of beschaving, in de meeste brede etnografische zin, is het complexe geheel van kennis,

geloof, kunst, moraal, recht, gewoonte, en iedere ander vermogen of andere hebbelijkheden

waarmee de mens zich omringt als lid van de maatschappij.

Wat wilde tylor daarin benadrukken

o Cultuur is aangeleerd, het zijn geen nâtuurlijke eigenschapperr van de mens

o Het is een complex geheel, een systeem

¡ De kan alleen cultuur verwerven in context van een samenleving.

¡ Cultuur is een breed begrip, dwz alle verworvenheden van de mens als sociaal wezen

behoren ertoe. Cultuur is niet een kenmerk van een beperkt aantal samenlevingen maar een

algemeen menselijk, geen natuurlijk, eigenschap

Tylorà cultuur een resultaat was van de menselijke vervulling en verwijst weinig naar constante

verandering, geschiedenis en complexíteit. Het lijkt alsof dit een wetenschappelíjk fenomeen is

(pinxten en de munter) wat dan weer een te hoog gegrepen doelstelling was.

Bijna elke antropoloog richt zich eerder op de cultuur als zijnde een soort bril. Waardoor een mens

kijkt om te weten wat van hem verwacht wordt(boas) een structuur(levi strauss), als een complex en

steeds veranderende geheel. Cultuur zit speciaal in elkaar.

Als we elementen niet goed zien - geen goede perspectief. Bijvoorbeeld hoed uit, respect of hoed

niet uit geen respect. Cultuur bepaalt ook een stukje van de identiteit van de mens.

Eenvoudígidefinitie: cultuur is alles wat mensen hebben, denken en doen als lid van een

gemeenschap. à hoe uitgebreider de definítie hoe mínder praktisch bruikbaar wordt.

Eiqenschappen €*^\ ßoas <^\\"^r'n¡\Ñi"s->-

Cultuur omvat verschillende { al dan niet tastbarel aspecten:

¡ Gedragsmatige: hoe mensen handelen en interageren

o Cognitieve: opvattingen, waarden, ideeën

o Materiële: cultuur wordt belichaamd in dingen die mensen maken

Cultuur is het gevolg van leerprocessen zowel bewuste als onbewuste

Verreweg het meeste gedrag van mensen is aangeleerd (bewust of onbewust) bij mensen is het

aantal aangeboren instinctieve gedragingen klein. ( niet geboren à wit staat symbool voor onschuld)

Alles mensen leren van de ervafinqen van voorAaande Êeneraties en bouwen eroo voort

Bv: de cultuur van een vissersvolk verschilt van de cultuur van mensen in de hooggeïndusft¡al¡seerde

samenleving. men spreekt van een enculturatieproces: het proces van cultuuroverdracht van de ene

generatie op de volgende binnen een samenleving op de volgende bínnen een samenleving. door dit

actief ínterpreteren van cultuur zijn mensen enorm flexibel en wordt cultuur enorm gevarieerd.

Cultuur is e,qn superorqanische entiteit.

r Een individu geboren en gevormd wordt door een reeds bestaande cultuur

¡ Deze cultuur zal ook voortbestaan na diens dood

o Alle individuen maken de cultuur¡ Een individu kan bijdrage leveren, een invloed hebben op zijn/haar cultuur, al is deze maar

zíchtbaar al deze invloed als het ware gedragen wordt door meer individuen, groep,

beweging

Geen enkef e.samenlevine is cultureel homogeen

Er bestaat niet zo iets als enkel maar de cultuur; er zijn verschillende telken variaties, groepen, tegen

groepen.

Niet iedereen deelt ín dezelfde mate de cultuur. Er zijn indivíduele, gradaties of afwijkingen en elke

cultuur heeft zijn eigen inconsistenties en contradicties.( bijv. tussen overtuiging en wet en norm)

culturen daarom niet per definitíe harmonisch, ze zullen ook mede daardoor veranderen.

Cultuur is dvnamisch

ls bewegend iets en wordt opnieuw gecreèerd. Op elke momenten zijn er processen van

veranderingen, daarom steeds bewust. Er zijn interne veranderingen en vernieuwingen binnen een

gegeven cultuur of verandering komen van buiten uit o.a. via ontlenen zaken uit andere culturen. Bv;

migratie naar belgie; keuken, gewoonten

Cultuur is een svsteem

Cultuur is geen onsamenhangend geheel mâar êen min of meer geinterpreteerd geheel, de delen zijn

onderling verbonden en hebben een betekenis in het geheel.

Levi- strauss gaan er van uit dat de elementen van een cultuur samengevoegd zijn tot een soort van

bricolage: een soort van collage waarbij alle stukjes een beetjes van een cultuur worden gebruikt

voor dingen waar ze wss niet voor bedoeld waren. Maar die passen in een onderliggend patroon.

Gelaaedheid

Als we kijken naar cultuur hebben we de illusie dat we heel duidelijk zaken zien, deze kunnen

benoemen, het verschil aanduiden met onze eigen context en dit een verklaring kunnen geven

Wa¡rden

Ritu.lcn

l'{clden

Symbohn

Praktijkcn

Het ui.di¡gr¡m v¡n HôfsFdê

Symbolen: de meest oppervlakkige kenmerken van een cultuur. Het zijn woorden en afbeeld¡ngen let

een betekenis die alleen begrepen wordt door de leden van de cultuur

Helden: het z¡jn ideaaltypische personen die in een cultuur symboolwaarde hebben

Rituelen: zijn conventionele collectieve activiteiten zoâls groeten, recepties, of de oranjegekte in

Nederland

ln de kern van de diagram zit de waarden, datgene waar wij ons diepste wezens aan hechten,

waarden zijn verworven voorkeuren die vaak tot uiting komen in normen. Tolerantie en consensus

gelden ín Nederland als waarden díe onder meer hun uitdrukking vinden in allerlei normerende

wetgeving.

Praktijken: verbinden alle lagen van een cultuur en vormt het dagelijks kader van handelen waarbij

men in feite alle elementen samen zíet gebruikt wordên

Stromingen

Het evolutionisme

Achtergrond

r De 19 de eeuw met haar achtergrond van kolonisering( ontstaan 19dt eeuw)

o lndustriëleontwikkelingo Ontwikkeling van de wetenschappen in het teken van de positivistische traditie van

de 19d" eeuw.

o De discussie die heerste over de mens als behorend tot één soorten of totverschille nde soo rte n/verta kkingen.

ldee

Wat

doelgerichte, kwalitatieve ontwikkeling in cultuur

Gevolg: mens is verwant maar ongel'rjk; verwantschap tussen primitieve en

beschaafde volkeren (mens is één) en cultuur bestuderen op l tijdslijn(diachronie)

antropologie = studie verleden om heden te begrijpen; primitieve verdwijnten sommigen zijn gedoemd te verdwijnen ; kolonisatie loont (want

beschaving volgt)

er bestaat een historische verwantschap tussen wilde en beschaafde volkeren

dus de mensheid is een en kan cognitief continuüm worden onderbracht

de uitingen van de mens kunnen in tijd en ruimte vergeleken worden

ontwikkeling van culturen verloopt van simpele vorm naar een complexe

de bedoelingen van deze uitgangspunten

men had de bedoeling om te komen tot een universele geschiedenis van de mensheid en de

cultuur. Culturele evolutie veronderstelt stadia die alle samenlevingen doorlopen.

Men stelde dus technologische ontwikkelingen voorop maar verbond daar evengoed de

evolutie aan van matr¡l¡neariteit naar patrilinariteit als zijnde een kwalitatieve veranderingen

bij verschillende groepen.

Door gebruik van deze theorie kon men makkelijk de kolonisatie handhaven.

Niet alle samenlevingen evolueren echter naar een complexer vormen. En aantal volkeren

bleken daartoe niet in staat. bijvoorbeeld de bewoners van Australië die leefden op een

manier die bijna identiek was aan de levenswijze van onze Europese voorouders.

Men bestudeerde de primitieve samenlevingen om het eigen verleden te kunne

reconstrueren.

Men verrichtte studie om de pr¡m¡t¡eve culturen, die door hun ondermaatse

ontwikkelingsniveau gedoemd waren te verdw'rjnen, te kunnen gebruiken als voorbeeld en

toch ook een stuk afschrikking.

Edward burnett tylor

Vader van antro.

Engelsman

Zijn uitgangspunt was dat het mensel'rjke ras psychisch een is.

Verruiming van cultuurà proces van ontwikkeling, vorming, vooruitgang, van de

vermogens, en prestaties van het doen en denken van de menselijk soort.= etnocentrischÐ

omdat het een cultuurideaal uitdraagt dwz men gebruikt eurocentrische categorieën en

maatstaven om andere culturen aan af te wegen, te ordenen en te rangschikken.

Dit cultuurbegrip paste natuurlijk perfect in de tijdsgeest en vormde ook de ideologie voor

het expansief kolonia lisme

De evolutie van de culturen verliep langs 3 stadia; die tegelijk een niveau van vooruitgang

betekenden

Stadium van primitiviteit, stadium van barbaarsheid, stadium van beschaving.

De elementen om te onderscheiden waren het gebruik van stenen wapens,...

Lewis Henry morgan

Morgan was voor geinspireerd door zijn kennis van de irokezen (de seneca) en wilde de

resten van een stervende culturen voor het nageslacht bewaren. Hij verzamelde daartoe

zoveel mogelijk gegevens over hun levenswijze, religie, taal, sociale organisatie en

verwa ntscha psve rhoudi nge n.

ln amerika groeide het besef dat ¡nd¡anen aan het uitsterven waren en wilden materialen

van hen bewaren in musea, boeken, schilderijen,..

The league of the iroquois is de eerste wetenschappelijke beschrijving en monografie over

een indiaanse stam. Hij kwam op de rechten van de indianen. H'lj verwachtte dat de indianen

zouden geassimileerd worden in de Amerikaanse smeltkroes en dat de vooruitgang van de

beschaving onvermijdelijk is.

Morgan maakte ook een reconstructie van de geschiedenis van de wereld en deelde

culturen verder in volgende stadia, verder bouwend op het werk van tylor.

r Wildheid: periode voor pottenbakken

o lnferieur: plukken van wilde vruchten

¡ Midden: visvangst

o Superieur: pijlen boog

o Barbarism: van pottenbakken tot ijzer

o lnferieur: potten bakken (door vrouwen)

o Midden: domesticatie van dieren en planten; verbouwen mai's

o Superieur: ijzer, ijzeren materiaal

¡ Civilization: fonetisch alfabet, geschreven doc, = begin van de staat

Verder maakte h'rj een reconstructie van de evolutie van de familie, van het huwelijk, van de

religie enz,..

0Volstrekte promiscuiteit : ordeloze vermenging van de seksen

0Her groepshuwelijk waarbij broeders en zusters huwden

De overgang van groepshuwelijk naar monogamie

$

$

Het monogame {officieel geregistreerde) huwelijk als hoogste vorm

de bedoelingen van deze uitgangspunten

men had de bedoeling om te komen tot een universele geschiedenis van de mensheid en de

cultuur. Culturele evolutie veronderstelt stadia die alle samenlevingen doorlopen.

Men stelde dus technologische ontwikkelingen voorop maar verbond daar evengoed de

evolutie aan van matrilineariteit naar patrilinariteit als zijnde een kwalitatieve veranderingenb'rj verschillende groepen.

Door gebruik van deze theorie kon men makkelijk de kolonisatie handhaven.

Niet alle samenlevingen evolueren echter naar een complexer vormen. En aantal volkeren

bleken daartoe niet in staat. b'rjvoorbeeld de bewoners van Australië die leefden op een

manier die bijna identiek was aan de levenswijze van onze Europese voorouders.

Men bestudeerde de primitieve samenlevingen om het eigen verleden te kunne

reconstrueren.

Men verrichtte studie om de primitieve culturen, die door hun ondermaatse

ontwikkelingsniveau gedoemd waren te verdwijnen, te kunnen gebruiken als voorbeeld en

toch ook een stuk afschrikking.

Edward burnett tylor

Vader van antro.

Engelsman

Zijn uitgangspunt was dat het menselijke ras psychisch een is.

Verruiming van cultuurà proces van ontwikkeling, vorming, vooruitgang, van de

vermogens, en prestaties van het doen en denken van de mensel'rjk soort.= etnocentrischàomdat het een cultuurideaal uitdraagt dwz men gebruikt eurocentrische categorieën en

maatstaven om andere culturen aan af te wegen, te ordenen en te rangschikken.

Dit cultuurbegrip paste natuurlijk perfect in de tijdsgeest en vormde ook de ideologie voorhet expa nsief kolonia lisme

De evolutie van de culturen verliep langs 3 stadia; die tegelijk een niveau van vooruitgangbetekenden

Stadium van primitiviteit, stadium van barbaarsheid, stadium van beschaving

De elementen om te onderscheiden waren het gebruik van stenen wapens,...

Lewis Henry morgan

Morgan was voor geinspireerd door z'rjn kennis van de irokezen (de seneca) en wilde de

resten van een stervende culturen voor het nageslacht bewaren. Hij verzamelde daartoezoveel mogel'rjk gegevens over hun levenswijze, religie, taal, sociale organisatie en

ve rwa ntscha psverhoudi ngen.

ln amerika groeide het besef dat indianen aan het uitsterven waren en wilden materialen

van hen bewaren in musea, boeken, schilderijen,..

The league of the iroquois is de eerste wetenschappel'rjke beschrijving en monÕgrafie overeen indiaanse stam. Hij kwam op de rechten van de indianen. Hij verwachtte dat de indianen

zouden geassimileerd worden in de Amerikaanse smeltkroes en dat de vooruitgang van de

beschaving onvermijde lijk is.

Morgan maakte ook een reconstructie van de geschiedenis van de wereld en deelde

culturen verder in volgende stadia, verder bouwend op het werk van tylor.

o Wildheid: periode voor pottenbakken

r lnferieur: plukken van wilde vruchten

o Midden: visvangst

o Superieur: p'rjlen boog

o Barbarism: van pottenbakken tot ijzer

o lnferieur: potten bakken (door vrouwen)o Midden: domesticatie van dieren en planten; verbouwen mai's

o Superieur: ijzer, ijzeren materiaal¡ Civilization: fonetisch alfabet, geschreven doc, = begin van de staat

Verder maakte hij een reconstruct¡e van de evolutie van de familie, van het huwelijk, van de

religie enz,..

0Volstrekte promiscuiteit : ordeloze vermenging van de seksen

0Her groepshuwelijk waarbij broeders en zusters huwden

De overgang van groepshuwelijk naar monogamie

0

0

Het monogame (officieel geregistreerde) huwelijk als hoogste vorm

Enkel als de cultuur van het niveau van de civilisatie bereikt, wordt en de monogamie bereikt

Hij ontwikkelde de eerste wetenschappelijke theorie over de aard en ontwikkeling van

verwantschapsystemen in de wereld en vooral de gelijkaardigheíd van de benaming ervan. Hij

verzamelde daartoe info van overal in de wereld via vergelijkingen wou hij bewijzen dat alle indianen

een gemeenschappelijke oorsprong hadden in Azië in gebruik te zijn.

Kritieken

. 19d" eeuwse evolutionisme heeft veel kritiek gekregen.is een zeer simpele interpretatie van

cultuur een eenzijdig, etnocentrisch. Tegenwoordig kijken mensen ook met die zelfde bril.

Het idee van kwalitatieve ontwikkeling lijkt zeer aantrekkelijk en men rangschikt culturen.

¡ Er was kritiek op de zeer onduidelijke veranderingen die er voor zorgden dat een cultuur van

het ene stadium naar de andere overging.: was dit door de mogelijkheden vân de mensen,

door de techniek, ontwikkeling van de moraal,.,.

¡ Kritiek van de kerkà Darwin

¡ Men heeft oog voor de veranderingsprocessen in samenlevingen maar men ziet

veranderingen in termen van een unlineaire of een gecombineerde evolutie ( de westerse

evolutie is de norm en veel elementen moeten gezamenlijk aanwezig zijn om van de

beschaving te kunnen spreken)

o Door weinig onderzoek, gretigheid om een algemeen, wetenschappelijke kader te bieden het

men onvoldoende aandacht voor e verscheidenheid van culturen en had men de neiging om

culturen te bevriezen. ) kwalitatieve ordening (Darwin interpretatie)o Cultuur wordt benaderd als een wetenschappelijke fenomeen, waardoor evolutionisten

cultuuruitingen classificeerden en het evolutionisten een sterk etnocentrisch standpunt

innemen.: cultuurbegrip uitgebreid ; primitieve volkerenà minder geëvolueerd. Maar

westerse cultuur en samenleving verst is gevorderd in haar ontwikkeling.

¡ Men heeft niet veel inzicht rrodig om de belangrijkste bron van dit vooroordeel terug te

vinden in ons menselijk verlangen om onszelf als het hoogtepunt van de geschiedenis van het

leven te zien. De mens die terecht en uit biologische noodzaak over de aarde heerst. à deze

fundamentele misvatting van de evolutie wordt sterk bekrachtigd door een van de meest

verspreidde gezaghebbende voorstellingen.: de 'gang' of 'ladder'van de evolutionaire

ontwikkeling. vb in cãrtoons odvertenties, prof handboeken- is een lineøire opeenvolging van

de evoluerende wezens. De sequentìe kan globaal zijn, beginnend met een amaebe en

eindigend met een blonke man ìn een keurig pak

Biidragen; een algemene visie op "de mens"

Mensheid is één. Er waren geen verschillende rassen (zoals de kerk dat wel zei)bv geen zwart

ras was afkomstig van een andere voorouder. De evol.kwamen ook in aanvaring met de kerk

omdat ze het geschiedenisbeeld dat de theologie aanreikt verwierpen. Nl god heeft de mens

geschapen een deel is verder ontwikkeld!

Ze richtten zich, in navolging van de tijdsgeest naar het bestuderen van het cultuurproces,

gingen verschillen meestal niet linken aan biologische-intellectuele mogelijkheden of aan

voorbestemdheid. Met ontkoppelde duidelijk de mogelijkheden mensen die de

cultuurrealisatie: maw wâren primitieven geen mindenruaardig mensen, enkel nog niet ver

genoeg in evolutieà engels lezen pagina 50

a

o

Het cultuurrelativisme

Achtergrond

Kritiek à evolutionisme . een visie die radicaal wilde breken met de sterke kolonialistische

gerichte visie van de evolutionisten.

1. Antro een andere manier van werken meegeven. Om stil te staan bij de realiteit: onderzoek,

veldwerk en daaraan gekoppeld zinvolle conclusies of uitspraken over wat het hoe van een

cultuur, de antro ontwikkelen tot een empirische een waardevrije wetenschap als reactie op

het evolutionisme en diffusionisme.

2. Zinvolle uítspraken kunnen doen over cultuur/ mens en mensen en oog hebben voor de

diversiteit zoals ze zich aandient in de wereld en iet enkel voor de door het westen vertaalde

waarde die toegeschreven werd aan cultuur.

Men komt vanaf dan op voor genuanceerde visie op de mensheid en reageert op het

vanzelfsprekende westerse etnocentrisme. De bestrijding van het etnocentrisme zal vanaf dan ook

een essentieel component van de antropologische tradítie worden .

ldee

Cultuur is een entiteit en bestaat dus op zich. à levend, groeiend, evoluerend geheel. Maar er is

geen einddoel voorzien. Cultuur heeft een eigenheid, en enkel door dit te zien kan je als

buitenstaander iets zien, eventueel begrijpen van die specifíeke cultuur.

EssentieÐ opvattingen enkel binnen de context van de cultuur kunnen bepaald worden en dus nooit

een universele waarheid kunnen vertonen. Dus een methode zoeken om een cultuur, diverse

culturen te leren kennen en dan een eventueel een uitspraak te doen.

Nadruk lig op objectiviteitö tegengewicht op evolutionisme. Vooroordelen uitschakelen vanuit het

westerse bril en zich focussen op de totale context van een cultuur. Ze verzetten zich tegen

kwalitatieve comparatieve methode van de evolutionisten.

Franz Boaz ; historische particularisme

r Wie:

Boas (Amerikaans historícisme): interesse in cultuur en haar omgeving (wat bepaalt cultuur)

¡ Cultuur = geschiedenis, milieu, gedrag.

o Geheelzien

¡ Methode moet objectiever: kennis door grondige studie, dan 'algemene cultuurwetten'.

Onderzoek: inuit en kakiutlÐ interesseerde in de eigenheid van de mensen , in combinatie met de

ongelofelijke mogelijkheden van de mensen om zich aân te passen aan hun omgeving. Hij vind dat

we een cultuur moeten zien als een soort bril:

De antropologie eerst afzonderlijke culturen moesten onderzoeken en van elke cultuur apart

de geschiedenis moet reconstrueren.

Dat de cultuurgeschiedenis van elk volk uniek is: er zijn volgens hem geen algemene stadia

die door elke cultuur doorlopen worden

Veldwerk en de participerende observatie als methode de basis zijn van alle mogelijke kennis

en uítspraken over andere culturen. Hij waarschuwde de veldwerkers om hun e¡gen westerse

waarden en categorieën niet te projecteren op de cultuur die ze beschreven.

Antro moet inductief tewerk gaan. pas na grondíg onderzoek kan men mogelijk verband-

verklaring zoeken. Mead registreert wat er is. vandaar hístorische methode: eerste

elementen bestuderen. ernâ nagaan of ze ook voorkomen in naburige culturen

De leefwijze van de bevolking moet als geïntegreerd geheel zien worden: alle elementen van

een cultuur zijn onderling afhankelijk van elkaar en geïntegreerd. Culturen moet je dus

opvatten als functionerende gehelen. En cultuur kon maar begrepen worden door de

elementen te plaatsen in de totale culturen context (holisme)

Aan anro doen hield dat men de betrekkelijkheid van de waarde van de westerse

samenleving leert begrijpen juist door de niet-westerse te leren kennen

Het individu cultuurgebonden was: de cultuur, de traditie heeft een grote macht over de

mens is zich daar meestal bewust van.

Kritieken

De eis tot objectiviteit binnen de participerende observatie; deze eis is zowel onmogelijk als fout ofonjuist. Door die eis lijkt het alsof de antropoloog de cultuurbepaaldheid die hij bij anderen

opgemerkt zelf kan overstÍjgen en een waardevrije antro uitoefenen. ONMOGELUK!l!!

De hoeveelheid aan info te die verzameld werd en het gebrek aan 'inzichten' dat ermee opgedaan

werd: de indruk werd later gewekt dat er enkel aan verzameling van feiten gedaan werd maar niets

werd verklaard en gekaderd.

B'rjdragen

De grootste verdienstenÐ 'het relativeren' als invalshoek, de focus op cultuur als systeem, het

omschrijven van etnocentrisme ( en proberen hanteren) blijven echt de kern van de invalshoek van

antropologen.

a

a

a

a

a

a

a

Beeldvorming

lnleidins

De wij-zij perspectief benaderen, vaan beeldvorming over theorievorming tot handelen en uítvoeren

êrvan.

Ingeteldherd:Etnocmtrime

Cultu¡eel relativimeOmgekeerd eÈroçentrisme

Theorievorming:Racisme, gebruik

makendvansttreotypen envooroordelen

Gedrag:Discriminarle

Ctnocentrisme

Sleutelbegrip in de antro door Boas.

==>het denkbeeld dat de opvattingen, gewoontên en waarden van de eigen groep beter zijn

dan die van de ândere groepen, waârmee de opvattingen etc. van die andere groep

automãt¡sch als afwijkend en inferieur beoordeeld worden. Ð One owns group is center,

other = rated to ¡t

Men stelt de eigen cultuur hier centraal, als het centrum van de wereld en beschouwt ze als ideaal,

als de norm waaraan de andere culturen worden getoetst, de ander is vreemd. En krijgt tegelijk een

eerder negatieve bijklank. à dit leidt al vlug tot een wij-zij tegenstelling . voorbeeld toast kannibaal

de vleermuizen eten

Eigenschappen

ô

a

a

Cohesie van de groep versterken: Etnische conflicttheorie

Door benadrukkingen vän haar waarden en normen waardoor het individu zich kan

identificeren met de groep

Relatief onschuld¡g: Radicalisering en ¡n 19d" eeuw grond voor kolonisat¡e, enz.

Bij vrijwel elke groep. het blijft ook onschuldig wanneer er weinig contact is tussen groepen

van mensen uit andere culturele eenheden. Dwz dat er geen verdere act¡es ondernomen

worden om d¡t denkbeeld te benadrukken. Ð levenbedregeigend gedrag (etnocentrisme van

de westerse culturen politiek,nationalisme;...) etnocentrisme kan aanleiding geven totvooroordelen en bijhorend gedrag. Daarenboven wordt discriminatie m.b.t alles wat cultuur

en afkomst gevoed is door een etnocentrisch beeldvorming. Wat niet wil zeggen dat elke

etnocentrische kûk sws leidt tot discriminatie

Universeel karakter: Bantu, lnuit <+ eskimo, Japanners/Afrikanen +> Europeanen

Blanken zijn niet de enigen die etnocentrisch denken. het is een fenomeen van alles tijden en

van alle volkeren. Japanners vonden Europeanen vuil en ongemanierd.

Ò

a

a

Volledig uitsluitbaar

Opvoeding, identificatie met een groep zal altijd een voor een stuk zorgen dat er een zij-

groep bestaat die onderscheiden is kan worden van de wij-groep. omwille van het behoud

van de interne cohesie van de groep, soms de nood om een zondebok te zoeken, kan dit niet

altijd vermeden worden

Referentiepunten: Contact nodig voor constante toets van referentie aangezien mens

product is van cultuurOordelen over een cultuur, het evalueren van een actie of een idee van een andere groep

worden constant gegeven. Geen enkel oordeel blijkt mogelijk zonder oriëntatie op de eigen

cultuur. Referentíepunt blijkt steeds de eigen achtergrond te zijn.

Etniciteit, een valkuil

= invulling van ídentiteit (veel aspecten als cultuur, gender, leeftijd,...) als VOORAL etnische

groep; wordt makkelijk gemanipuleerd, bij schaalvergroting, globalisering/ ls beproefd

middel van kolonisatie, manipulatie en controle (interne verdeeldheid = externe

verzwakking) ETNICITEIT GAAT OVER DE ETNICITEIT VAN EEN INDIVIDU lN EEN GROEP, VAN

GROEPEN TEN OPZICHTE VAN ELKAAR. ETNICEIT WORDÎ IN DE ANTRO OP GELIJKAARDIGE

MANlER GEBRUIKT OM EEN GEVOEL VAN EENHEID OF SAAMHORIGHEID TE BENADRUKKEN

TUSSEN BEPAALDE GROEPEN. t LEZE? PAGINA 58 voorbeeld in nranda hutu en tuts¡

Cultureel relativisme

Dit betekent dat men andere culturen ziet als een vorm van leven die evenveel bestaansrecht heeft

als eigen vorm van leven. anderen worden niet als minderwaardig beschouwd en men vertrekt niet

vanuit eigen cultuur als centrum van waaruit al het betekenis krijgt. De ideeën, opvattingen en

gedragingen van mensen moet je dus in hun eigen sociale en culturele context bekijken.

a Als type stroming én als benadering van culturen

andere culturen = een andere vorm van leven (een variatie op zelfde thema) en mét

evenveel bestaansrecht als de eigen cultuur;

Gevolg visie: geen morele oordelen mogelijk, nuttig: enkel geldig binnen culturele grenzen

{Herskovits).

Verschillende antropologen wijzen op de verschillende manieren waarop dit relativisme kan ingevuld

worden. de basis indeling spreekt van een absoluut cultureel relativisme en een kritisch cultureel

relativisme.

Absoluut cultureel relativisme: geen enkel recht ander in vraag te stellen;

ziet als een cultuur die de totale zeggenschap en exclusiviteit krijgt over wat de "rìorm" is in de

cultuur en wat de opvattingen zijn blijven strikt particulier, enkel behorend tot die specifieke cultuur.

Niemand heeft het recht dit idee in vraag te stellen. Dit leídt echter tot schrijnende toestanden

waarbij men tot een vorm van ethische relativisme zou kunnen komen waarbij alle moraliteit zoek is.

zo zou men in deze opvattingen de Holocaust moeten toelaten.

Kritisch cultureel relativisme:: vraag stellen wie aanvaardt wat en waarom in een cultuur;

toetssteen algemeen menselijke standaard

zou telkenmale de in vraag stellen wie de praktijken in de cultuur aanvaardt en waarom, en wieerdoor kan geschaad worden of geholpen worden. hierbíj gaat men ook telkens de norm van

bijvoorbeeld de mensrechten- of een algemeen aanvaarde, menselijke standaard nemen om

maatregelen die een cultuur kan nemen aan af te wegen.

Valkuilen Ð te snel accepteren, onzekerheid en schrik om te shockeren .

Te sterk of absoluut relativisme : valkuilen van absoluut relativisme

Verhindert zích: in extreme vorm verhindert cultureel relativisme inzicht in andere culturen en

verhindert om uitspraken te doen die ene algemene visie op cultuur en samenleven kunnen zijn.;

waardevrij onderzoeken, vergelijken van culturen en cultuurelementen kan dus niet meer.

llet ethische relativisme leidt tot fataliteit van cultuurgebondenheid: door cultuur te laten isoleren

tot enkel de context van de cultuur zelf en geen vergelijking meer mogelijk te maken laat men de

specifieke cultuur als enige referentie gelden. Hierin zit de boodschap dat bv ons etnocentrisme nietkan overwonnen worden, en dus altijd zo zal blijven omdat het'nu'eenmaalcultuur behoort.

Samenhang tussen gevestigd tussen "kolonialisme" en cultuurrelativisme: het gevestigd koloniaal

systeem had er alle belang bij om ínheemse cultuur níet te moderniseren en om te voorkomen dat ze

zich zouden proberen te bevrijden op de grond van westerse liberale of socialistische ideeën.

Antropologen uit die tijd zijn er wel goeder trouw en waren oprecht in hun verdediging van de

belangen van de inheemse volkeren tegen de indringende westerse beschaving. Ze protesteerden

niet tegen de materiële processen van uitbuiting en onderdrukking eigen aan het koloniaal en

kapitalistisch systeem. Men gebruikte hier cultuurrelativisme om bestaande machtsverhoudingen tebehouden. Lezen pagina 60

Het ethische relativisme leidt tot tolereren van o.a intolerantie : geen enkele agressiviteít ofonverdraagzaamheid naar andere culturen veroordeeld kan worden bijvoorbeeld nazisme

Conservatisme: het ethisch relativisme leidt tot een conservatisme: 'kritisch thuis, conformist in de

vreemde' : levi strauss drukt die tegenspraak goed uit in zijn tristes tropiques:

Omgekeerd etnocentr¡sme

1. Nostalgie naar de verleden, de tijd van vroeger waar alles nog goed was en de mens in

harmonie leefden met de natuur leefde met natuur in een pre-industriële samenleving.

(=terugkeer naar onze vroegere agrarische samenleving)

2. Westerlingen zijn vervreemd en kunnen veel leren van natuurvolkeren over allerhande

gebruiken ên gewoonten

3. Wnr men andere culturen als beter, idealer gaat zien dan de westerse cultuur. We westersecultuur val negatief uit en wordt verworpen. Ð bv: vereenzelviging van de westerse

milieubeweging met de ecologische visie van de indianen hieronder plaatsen. "de indiaan als

laatste hoop voor het westen dat tot ondergang gedoemd is" mên plaats de primitieve

cultuur tov de moderne cultuur. ln de antro komt dit naâr voor bij aantal auteurs die de

primitieve cultuur als maatstaf nemen voor een kritiek op de moderne beschaving. Zij

proberen hiermee een antwoord te vinden op de vele tegenspraken en problemen die de

moderne wereld die met zich meebracht.

Andere cultuur als norm en referentie nemen

Waarom?

Nostalgie naar het verleden

Vervreemding

Racisme

a ldeologische onderbouw, gebruikt ter verantwoording van ongelijke verdeling van goederen

en diensten'(Shadid)

Onderscheid maken én indelen op basis van herkenbare fysieke kenmerken = rassen

Uit antropologie en wetenschappelijke benadering van verschil

Bewijs (Boas en Levi-Strauss): er zijn geen raciale types,..

Bij ras lag de nadruk eerder op herkenbare fysieke kenmerken fysieke kenmerken van die groepen

van mensen onderscheiden van elkaar zoals bijvoorbeeld huidskleur. ln oorsprong is de definitie dan

ook de volgende.

Een groep met een combinatie van erfelijke kenmerken die deze van andere groepen onderscheidt

en die onveranderd aan het nageslacht doorgegeven worden, mits de omstandigheden, die

aanleiding gaven tot die eigenschappen onveranderd bleven.

Verband gebracht aan de biologische rassentheorie die een beeld geeft aan alles mensenbeelden. ln

antro is dit dubieus. Ze zochten naar wet.bewijzen en indelíngen voor de raciale categorieën. Maar

nu biologísche verschillen níet verklaren waarom mensen een bepaalde gedrag vertonen of cultureel

andere invullingen kiezen.

Boas zette de argumentatie voor de onzin van het bestaan van "rassen" en de zogenaamde

primitiviteit van de niet-westerse volkeren en culturen in gang, het is levis-stråuss die zijn

argumentatie helder bracht in het werk race en history;

1. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor een genetische correlatie tussen zogenaamd raciale

types en morele of intellectuele van historische eigenschappen

2. De geobserveerde verschillen tussen groepen zijn het resultaat van culturele factoren, op

hun beurt het gevolg van historische ontwikkelingen.

3. Culturele ontwikkeling vereist contact met andere culturen: echt gei'soleerde groepen

kennen een staat van relatieve culturele stagnatie

4. Geen samenleving kan bestaan in de natuurtoestand. Een zogenaamd primitieve

samenleving met een lager technologische ontwikkelingsgraad heeft wel een hoge graagd

van culturele ontwikkelíng of beschaving

5. De hoge technologische ontwikkelingsgraad in het westen heeft te maken met eèn langere

geschiedenis dienaangaande en met cultuurcontact

6. Onze oordelen over andere culturen zijn altijd bepaald door de waarden van onze eigen

cultuur en kunnen dus nooit absolute oordelen zijn.

Verschil racisme en discriminatie!!!! Bij racisme komt het erop neer dat men een houding heeff

waarbij men minderwaardigheid of meerwaardigheid toeschrijft âan mensen op grond van

biologische of andere kenmerken die bepaalde groepen, rassen van elkaar zouden

onderscheiden. Dus theorie, denkbeeld en houding is racisme

Racisme nu

Culturele superioríteit als actuele vorm racisme: ontwikkeling als basis voor verschil

o Biologischgelijkwaardigheid

o Eígen cultuur en beschaving veel meer ontwikkeld

o Toch nog altijd sterke biologische ondertoon

a

Duidelijk etnocentrismeÐ de eigen normen, waarden en opvattingen worden al

criterium als ultieme toetssteen gebruikt, en de vergelijkíng valt altijd uit in de nadeel

van de anderen. Maar de norm wordt hier de gemeenschappelijke culturele standaard

en niet de uiterlijke kenmerken.

Neo- racisme

. = subtiele en intellectualístische vorm

. tolerantie (naast elkaar tgo met elkaar)

. Beweert geen waarde-oordeel te vellen

. Homogeniteit rassen en culturen

. Men kan wel NAAST elkaar leven maar niet MET elkaar!

. Ouderwets racisme in hedendaags jasje

Stereotypes

Het stereotypes als vereenvoudigde starre en dus onjuist weergave van de werkelijkheid ligt

vervolgens onwrikbaar vast. Geen slechte wil maar een gebrek aan info.

Stereotype=eigenschap/kenmerk van een persoon wordt ten onrechte toegekend aan alle leden

van de groep. het gâat om een generalisatie, een veronderstelling t.a.v. persoon/groep. een

stereotype kan positief/neutraal/ negatief zijn maar wel aanleg van racísme. Bijvoorbeeld alle

japanners lijken op elkaar.

Vooroordelen

Van stereotypen naar vooroordelen

. Onder omstandigheden evolutie: stereotypes - vooroordelen - racisme

. Vooroordeel = negatief cliché zigeuners zijn romantiek/ maar door verhalen stelen. Een

eenzijdige stereotype slaat dan om een negatief cliché: het vooroordeel

. Pars-pro-toto princípe: fenomeen dat men één negatieve ervaring veralgemeent tot alles watdaarmee in verband te brengen is.

Stereotypes zijn onvolledige, starre beelden. Vooroordelen zitten vast geworteld in een

negatieve houding die het gedrag bepalen.

Kenmerken;

¡ Met een irreële oorsprong: niet op feíten gebaseerd.

c Ze kunnen zowel positief als negatief zijn, al kennen we ze meestal onder een negatieve

vorm

o Hebben altijd een emotionele, gevoelsmatige component. Gevoelvan superioriteit, afkeer..

gaan ermee gepaard

Discriminatie

Gedrag (uitspraken, handelingen)die een groep en leden ervan kwetsen, benadelen, achterstellen. Of

in positieve vorm,.. bevoordelen (=positieve discriminatíe) bij discrimínatie zitten we immers nietmeer op het niveau van ideeën of houding, maar echt op niveâu van concreet gedrag. Bijvoorbeeld

zwârte mogen niet meedoen met een bepaalde activiteit.

a Gedrag dat een groep en leden ervan of individu kwetst, benadeelt, achterstelt OF

bevoordeelt, én aanzet tot

Verwijst dikwijls naar groep, rechten op terreinen van maatschappelijk leven w aangetast.

(NL}

Direct (mag niet in alle school) of indirect (sommige scholen zeer duur): bij beiden is doel

bepaalde groepen wel/niet toelaten;

Bedoeld (zie boven) of als gevolg (te smalle voetpaden voor rolstoelen)

Eindpunt opbouw negatieve beeldvorming

OF positieve discriminatie

a

a

De wet van 30 juli 1981 tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven

daden, zoals gewijzigd door de wet van 10 mei 2007" p 64

België heeft sinds 1981 een antiracismewet. De volledige naam van deze wet is "de wet totbesraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden".

Meerdere malen werden er in het verleden al aanpassingen aan deze wet gedaan. Zo werd er

in 1994 een definitie van discriminatie toegevoegd én een specifiek artikel dat racisme op het

vlak van arbeid moest aanpakken. Door de wetswijziging van 20 januari 2003 werd onder

meer het woord 'ras' vervangen door het woord 'zogenaamd ras'.

Kenmerken discriminatie

Op de domeinen waar men een makkelijke toegang moet toe hebben zijn deze groepen niet

zichtbaar, waar men problemen dient aan te pakken en dergelijke zin deze groepen dan weer

ontvertegenwoordigt.

Bestriiden

wetgeving

via wetgeving kan mijn openlijke vormen van disc aanpakken en dit blijkt doeltreffend te zijn.

positieve actie of positieve disc

op bepaalde terreinen kan de overheid groepen meer kansen geven, al dan niet tijdelijk. Of kan ze

ook verplichten om een bepaald beleid te voeren. (bij aanwervingen)

Voorbeeldfuncties

Het is belangrijk in een samenleving dat vertegenwoordigers, zogenaamde 'gezaghebbende

personen' duidelijk een standpunt tegen discriminatie innemen. Daarmee de norm voor de anderen

gaan bepalen.

Voorlichting

Scholen, media duidelijk info te geven.

Zelforganisatie

Weerbaarheid van gediscrimineerde groepen verhogen door belangorganisaties mee helpen

oprichten , groepen de kansen te geven een eigen identíteit terug te zoeken.

Overgangsrituelen

Wat is het: een biologisctr, universeel gegeven aanduiden en tegelijke culturele diversiteit een plaats

geven.

Mensen overal ter wereld blijken namelijk hun eigen gebruiken en rituelen te hebben ontwikkeld om

de scharniermomenten in hun levenscyclus in de verf te zetten, de zogenaamde rites de passages.

Overgangsrituelen benadrukken belangrijkste momenten in de unieke levensduur, volgens

grotendeels het ritme van de menselijke biologie, en zijn op die manierook fundamenteel verbonden

met die menselijk conditie.

Wat

De Belgische antropoloog Arnold Van Gennep folklorist. Was de eerste die om de formele markering

van de ene levensfase nââr de andere âan te duiden met de term overgângsrituelen. hij heeft het

over ceremonies die uitgevoerd worden bij bv geboorte, volwassen worden, huwelijk, dood. Ook bij

de andere bv de kalendergebeurtenissen spreekt mijn van overgangsrituelen.

Belangrijk: periode wordt duidelijk omgeschreven. Hoewel deze rituelen er vormelijk allemaal heel

anders zien, merkt hij op het feit dat ze worden gevierd een universeel gegeven is.

Schematische structuur;

L De separatie- of prelímînale fase. De rituelen die plaatsvinden tijdens deze fase hebben totdoel het individu letterlijk te scheiden van zijn huidige leefwereld en levensfase. Men noemt

deze ook de decompositie van de persoon. (bv: intrede in een bepaalde groep, orde,

legerdienst à is het typisch dat de betrokkenen niet meer herkenbaar zijn in hun oude

positie ( geschoren,habijt) AFZONDERINGSFASE

2. De transitie- of liminale fase. Dit is een tussenfase, een soort níemandsland, waar het

individu zích kan voorbereiden op de fase die komt. De overgangsfase. De persoon wordt

ontkleed, soms letterlijk van vorige zijn. Bv: de totemisering in de scouts, mekkers, groentjes,

n erd s,... OVERGANGSFASE

3. De incorporatie- of postliminale fase. De ritueelen tijden deze fase zijn gericht op de

verwelkoming van het individu in een nieuwe levensfase, en vaak ook in andere sociale

groepen. OPNAMEFASE

Terminologie

Rituelen bestaan uit formeel of gestandaardiseerd gedrag, religieuze acties zijn âcties die de

relatie tussen individu of groep en het AL tot onderwerp hebben. daarbij kan het AL een godheid

zijn, de natuur, krachten in het universum en dergelijke die een soort van een sacraal moment

kunnen toevoegen aan de gebeurtenis en zo een sociaal fenomeen met een sacrale omkadering

worden. bv een huwelijksplechtigheid ís het zo dat sommige delen wel tot een sacrafale sfeer

behoren. Religieuze acties worden meestal op een respectvolle manier uitgevoerd.

stereotypering (herhaling van standaardacties door iedereen); symbolisch karakter van de acties

(bv brood - lichaam van)

Deze acties noemt men fundamentele stereotype (=meer dan gestandaardiseerd) handelingen:

uitgevoerd omdat dit een bepaalde gewoonte, 'nood'is

Funct¡e

1". Zíjn een geheel van gestandaardiseerde gedragingen van mensen om een bepaalde fase,

overgang in een mensenleven te markeren en de overgâng naar een andere fase te

maken. ln de levensloop van een mens dienen zich in de loop van de ontwikkeling

veranderingen aan die op zich aanleiden geven tot zekerheid. Ð pubers

2. Momenten die collectief worden begeleid worden: men weet bijvoorbeeld niet tot wat

de dood van een bepaald persoon teweeg zal teweegbrengen in de samenleving. soms

kan dit een schokgolf teweeg brengen die grote veranderingen op maatschappelijk vlak

in gang zetten. (bv de dood van een koning ofeen geboorte van een koníng)

3. Overgangsmomenten zorgen ervoor dat de verhoudingen tussen individu en groep

vastgelegd wordt en dat men wordt opgenomen in een groep.

4. Doorheen rituelen worden deze gebeurtenissen in een groter geheel geplaatst, waardoor

ze coherenter, begrijpelijk, en dus vaak ook draaglijk worden. we zouden kunnen zeggen

dat rituelen middelen zijn om bruuske veranderingen te plaatsen in een ruimer verhaal,

middelen tot symbolisering.

5. Gevoel van controle over zaken die in essentie niet ten controleren zijn,

6. De beleving en inrichting van rituelen blijft echter zeker niet beperkt tot de religieuze

ervaring zoals wij ze in haar klassieke invulling benoemen.

7. Vieren van overgangen de verhoudingen van mensen blootlegt, vernieuwt, in een

bepaalde groep en aldus nieuwe banden legt. Een soort verbinding voor de toekomst en

toekomstige uitdagingen.

8. De veranderende werkelijkheid van een individu maar een individu als deel van een

groter geheel: de mens. ln de mens in haar totale beteken¡s, als biologisch wezen die

overal dezelfde soort overgangen meemaakt.

Dus eigenlijk kunnen we stellen dat rituelen enerzijds het menselijk zijn gaan geleiden. een

soort van troost, verwerking, zekerheid bíeden aan het individu die in transitie is, anderzijds

een set van handelingen biedt. die het geheel in goede banen moeten leiden. Rituelen die

ook aan een grote groep mensen bekend zijn. en dus zekerheden bieden ín onzekere

periodes.

a

a

Rituelen zijn een serie handelingen die gezien worden als een gebruik of gewoontes en

bepaald zijn door achtergrond en cultuur.

Universeel

Uitingen van mens die in bepaalde omstandigheden herhaald worden.

Rituelen zijn heel belangrijk door het vertrouwde karakter van het ritueel

Het 'waarom' is niet voor alles van belang

Soorten

Klassieke leeftijdsgebonden

Geboorte, volwassen worden, huwelijk, dood. Ook de andere (leeftijdsgebonden) behoren tot de

overgangsrituelen: de overgang vân een bepaald statuut: werkende , níet werkende, niet jager,..

Territoriale

Overgangsrituelen die te maken hebben met de overgang die men maakt tussen territorialegebieden.? (verhuizen, komen van een paus,) aantal formele dienen te vervullen om zich als een

groepslid te mogen aanschouwen.

Volgens gennep zijn deze ceremonies reeds vrij oud.

Contacten tussen de vreemden

Het fenomeen van de 'vreemde': groep en individuen of de komst van individuen en groepen in

een geheel. Of de contacten tussen vreemde groepen. Hier neemt men de contacten die

stammen hebben met elkaar, en de rituelen wâârmee dit gepaard gaat als norm (gennep) wat

mensen doen op deze momenten gelijken op 3 fasen die we kennen/ wat mensen doen in

contacten: eten uitwisselen, erna samen zitten en drinken,... ook de verder uitwisseling van

omhelzingen, kussen en van een seksuele partner behoren hiertoe; kortom aanrakingen zíjn hier

vríj belangrijk: elkaar aanraken, elkaars sacrale voorwerpen aanraken en/ of zien later nog

bepaalde functie als peterscha opnemen zijn hier de verder opbouw.

Kalendergebeurtenissen

Het aanbreken van seizoen en alle betekenissen die verwijzen naar het dagelijkse, dikwijls

economische leven.

lnitiatierituelen

Om lid worden van een bepaalde groep; een studentendoop,, bewijs van lidmaatschap van een

groep, deze behoren bij meest gekende overgangsrituelen omdat ze duidelijk aanwezig zijn.

Klassieke leeft ijdsgebonden overga ngsrituelen

Zie cursus!!!

De klassieke leeftijdsgebonden overßangsrituelen

a De geboorte

Volwassen worden

Huwelijk

Sterven en dooda

=> Rond deze momenten richten mensen overal ter wereld rituelen in (universeel), die uiteraard watde vorm betreft kunnen verschillen (particulier).

Universele fasen

a Afzonderingsfase: via rituelen scheidt men letterlijk en figuurlijk het individu van de

vertrouwde omgeving, omkleding en de groep gekenden. (afscheid van een levensfase:

separatie)

Overgangsfase: men bereidt het individu of de ganse groep voor op wat komt, op de nieuwe

fase. Men gaat over (transitie)

Opname: men wordt in de nieuwe groep opgenomen, men start een nieuwe fase.

(incorporatie)

Afzonderingsfase: huwelijk binnen de islamÐ info vragen aan de omgeving over de kanditaat.

Salaat istighara. Smeekbede hulp vragen.

Overgangsfase: voorbereiden wat er zal komen. Bruiloft. Verloving. Ring. Bereiden hetgeen wat erzal komen. Huweliiks briefjes uitdelen. Hennafeest.

Opname: meisje komt in een nieuwe groep.

Vraag 2: Eigenschappen Joden uit het boek

t. Heterogeen

De orthodoxe Joden vallen uiteen in verschillende groeperingen. Ze verschillen van mening over de manier waarop het respect voor de

wet toegepast moet worden in het concrete dagel'rjkse leven. P.LLg

2. Over generaties heen

De moeder geeft de Joodse identiteit door aan het kind, daarom staat de moeder centraal en moet zij de religieuze ceremonie

doormaken.P.Lzl

3. Dynamisch

De Joodse cultuur ¡s constant in beweging. Vb. De keuze van een partner

Vroeger was het zeker dat de ouders een geschikte partner zochten voor hun zoonldochter, nu mogen ze hun partner zelf kiezen. Dit

door bijvoorbeeld jeugdgroepen, groepsreizen voor studenten, vriendenkringen, socioculturele verenigingen, enzovoort. p. 131

Vraag - De 3 fasen van een overgangsritueel met een concreet voorbeeld.

Overgangsritueel : Puberteitsritueel bij meisjes bij de Aboriginals p.289

Fase 1: Afzonderingsfase

Meisjes die voor de eerste keer menstrueren, worden afgezonderd. Het nieuws wordt verspreid door het dorp.

Fase 2: Overgangsfase

Wanneer alles ín gereedheid is gebracht voor het puberteitsritueel, worden de meísjes klaargehouden voor de rituele ontmaagding. Ze worden achter een

scherm opgesteld en wachten hun beurt af. Ze worden ingesmeerd met vet en oker en worden dan ontmaagd. Vervolgens start de rituele coitus tussen elk

meisje en een reeks mannen. Na de coitus worden de meisjes opnieuw ingesmeerd met vet, oker en ontmaagdingsbloed, tot hun lichamen glimmen.

Fase 3: Opname

Het meisje behoort nu officieel tot de 'volwassenen'en mag vanaf nu huwen.

Bestooi uit woorden en normen diegeldig zijn in dle specifieke cultuur

Kent controdicties en inconsistenties

ls oongeleerd

ls het gevolg von interoctie tussen leden

ls een q¡steemElsenschqþÞGn: culfu ur:

2.2. Gcet êen concrecl voorbcald (ult dc vldeo 'de Joden von Antwerpen') bli clkc elgenschop vqn culfuur. Mollvecr wooromdezc bll clkoqr horcn.

Besnijdenis

Sommige joden kijken wel tv en erzijn ookvrouwen die ervoor kiezen om te goqnwerken

Geboden en verboden in de Thoro

Hun kledingstijl

De religieuze overtuigingVoorbeeld

ln deze cultuur is het de gewoonte doteen jongen een poor dogen no zijngeboorte besneden wordt

Dit toont oon dot geen elke cultuurhomogeen is

Door dil oongeleerd te krijgen weet menwot ols 'normool' beschouwd wordt inhun cultuur

Door hun specifieke kledingstijl kunnen zezich onderscheiden von de onderen? Allejoden drogen hetzelfde hierdoor ontstooteen bond

Door hun religieuze overtuiging vormenJoden een systeem. Door hun geloofdrogen ze bepoolde kleren, wordenmonnen besneden, moeten ze gebodenen wetten volgen

mollvolle