yaz 1999

ÖĞRETMEN EĞİTİMİNDE YENİ BİR YAKLAŞIMA DOĞRU: STANDARTLAR VE AKREDİTASYON

Prof. Dr. Yüksel KAVAK H a c e t t e p e Ünivers i tes i Eğ i t im Fakü l tes i

B u makale, Yükseköğretim Kurulu Öğretmen Yetiştirme M i l l i Komitesi bünyesinde M i l l i Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Bölümünün bir etkinliği olarak yaklaşık bir yıl (Haziran 1998-Haziran 1999) süren "öğretmen eğitiminde standartlar ve akreditasyon" çalışmalarını özetlemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, yazıda, öğretmen eğitimini geliştirmeye yönelik arayışlara kısaca değinildikten sonra, akreditasyon konusunda Türkiye'deki hazırlık çalışmaları ve bu çalışmalar sonucunda ortaya çıkan akreditasyon modeli ve süreci özetlenecek ve geleceğe dönük görüşler ortaya konulacaktır.

Öğretmen Eğitimini Geliştirmeye Yönelik Arayışlar

T ü r k i y e ' d e h i z m e t ö n c e s i ö ğ r e t m e n eğ i t im i 2 0 T e m m u z 1982

t a r i h i n d e ç ı ka r ı lan 4 1 Sayı l ı K a n u n H ü k m ü n d e K a r a r n a m e i le Mi l l i E ğ i t i m

B a k a n l ı ğ ı i le işbi r l iğ i i çe r i s i nde y ü r ü t ü l m e k ü z e r e ün ive r s i te le re

devred i lm i ş t i r . B u b a ğ l a m d a , söz k o n u s u u y g u l a m a ö ğ r e t m e n y e t i ş t i r m e

t a r i h i n d e ö n e m l i b i r d ö n ü m noktas ıd ı r . A n c a k , b u d ö n ü ş ü m , T ü r k i y e ' d e

g e n e l o l a r a k e ğ i t i m s i s t e m i öze l o l a r a k d a ö ğ r e t m e n l e r i n n i te l iğ ine i l i şk in

ta r t ı şma la r ı s o n a e rd i rememi ş t i r . H a t t a , e ğ i t i m l e d o ğ r u d a n y a d a do lay l ı

o l a r a k i lgil i t ü m k e s i m l e r i n h e m e ğ i t i m s i s t e m i h e m d e ö ğ r e t m e n l e r i n

n i te l iğ ine i l i şk in y a k ı n m a l a r ı s ü r ü p gi tmişt i r .

Ö ğ r e t m e n eğ i t im i k o n u s u n d a o r t a k s o r u m l u l u k t a ş ı y a n M i l l i E ğ i t i m

B a k a n l ı ğ ı v e Y ü k s e k ö ğ r e t i m Ku ru lu 1990 y ı l ı n d a n b u y a n a g i d e r e k

y o ğ u n l a ş a n b i r işbir l iği ç e r ç e v e s i n d e b i r d iz i ö n l e m l e r a l m ı ş l a r v e

u y g u l a m a y a geçmi ş le rd i r . B u ö n l e m l e r k r o n o l o j i k o l a r a k ş ö y l e s ı ra lanabi l i r :

yüksel kavak

Milli Eğitimi Geliştirme Projesi ( M E B - 1 9 9 0 ) : P r o j e , ilk ve o r t a ö ğ r e t i m i ge l i ş t i rmey i h e d e f l e m i ş , b u g e l i ş t i r m e n i n t e m e l t a m a m l a y ı c ı s ı o l a r a k ö ğ r e t m e n eğ i t im in i d e k a p s a m ı n a almışt ı r .

1 9 9 2 - 9 3 ö ğ r e t i m y ı l ı ndan i t i b a r e n i l k ö ğ r e t i m e ö ğ r e t m e n yet i ş t i ren Eğitim Yüksek Okulları (ön l i sans) Eğ i t im Fakü l te le r i ne ( l isans) d ö n ü ş t ü r ü l m ü ş t ü r . Bu d ü z e n l e m e i le s ınıf ö ğ r e t m e n l e r i n i n n i te l i k le r i n in ar t t ı r ı lmas ı v e o r t a ö ğ r e t i m ö ğ r e t m e n l e r i y l e a ra la r ındak i e ğ i t i m fark l ı l ığ ın ın ' a l d ı r ı l m a s ı hedef lenmi ş t i r .

1994 y ı l ı nda Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u b ü n y e s i n d e , Mi l l i Eğ i t im i G e l i ş t i r m e Projesi'nin "Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Bölümü" uygulamaya k o n m u ş t u r . P r o j e n i n a m a c ı ; ilk v e o r t a ö ğ r e t i m e y ö n e l i k h i z m e t ö n c e s i ö ğ r e t m e n e ğ i t i m i n i n ka l i te s in i ar t ı rmakt ı r . 1994-99 ta r ih le r i a r a s ı n d a y ü r ü t ü l e n p r o j e k a p s a m ı n d a , a n a hat la r ı y la ş u e t k i n l i k l e r gerçek leş t i r i lm i ş t i r :

P a n e l l e r a rac ı l ığ ı y la y ü r ü t ü l e n p r o g r a m ge l i ş t i rme ç a l ı ş m a l a r ı s o n u c u n d a , ağır l ık l ı o l a r a k a l a n (özel) ö ğ r e t i m y ö n t e m l e r i k o n u s u n d a 2 0 ' n i n ü z e r i n d e y a y ı n üret i lmi ş v e i lgil i p r o g r a m l a r d a h i z m e t e s u n u l m u ş t u r .

O k u l m ü d ü r ü , müfet t i ş v e ö ğ r e t m e n y e t e r l i k l e r i l i s te ler i v e g ö s t e r g e l e r i üret i lmişt i r .

• O k u l l a r d a k i u y g u l a m a ça l ı şma la r ın ı ge l i ş t i rmek ü z e r e " F a k ü l t e -O k u l i şb i r l iğ i " d o k ü m a n ı haz ı r lanmı ş v e b u d o k ü m a n a d a y a l ı o l a r a k M E B v e Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u işbi r l iğ i i le "Öğretmen Adaylarının Milli Eğitim Bakanlığı'na Bağlı Eğitim-Öğretim Kurumlarında Yapacakları Öğretmenlik Uygulamasına İlişkin Yönerge" ( T e m m u z 1998) u y g u l a m a y a k o n m u ş t u r .

9 1 k i ş iye l i sans , l i sansüs tü v e d o k t o r a son ras ı d ü z e y l e r i n d e yur td ı ş ı b u r s l a r sağ lanmı ş t ı r .

D o n a n ı m d e s t e ğ i (öğ re t im t e k n o l o j i l e r i l a b o r a t u v a r ı , b i l g i s a y a r labora tuvar la r ı , k i t a p v e C D ' l e r ) sağ lanmı ş t ı r .

1998 -99 ö ğ r e t i m y ı l ı ndan i t i b a r e n Eğ i t im Fakü l te le r in in y e n i d e n y a p ı l a n d ı r ı l m a s ı ( ö r g ü t l e n m e v e p r o g r a m l a r d a y e n i d ü z e n l e m e l e r ) .

T ü m b u ç a b a l a r , yetk i l i o r g a n l a r ı n ö ğ r e t m e n eğ i t im in i ge l i ş t i rme

k o n u s u n d a k i aray ı ş lar ın ı o r t a y a k o y m a k t a d ı r , i ş te b u a ray ı ş la r ın b i r

uzant ı s ı o l a r a k , p r o j e ç e r ç e v e s i n d e g ü n d e m e a l ı n a n s o n ç a l ı ş m a ise

"öğretmen eğitiminde standartlar ve akreditasyon" konusudur.

yüksel kavak

Standartlar ve Akreditasyon Konusundaki Çalışmalar

Hiç k u ş k u s u z e ğ i t i m s e k t ö r ü b a ş k a s e k t ö r l e r d e n b a ğ ı m s ı z o l a r a k

i n c e l e n e m e z . B u b a ğ l a m d a , 1 9 8 0 ' l e r d e n b u y a n a h ız la y a y g ı n l a ş a n

" k a l i t e g e l i ş t i r m e " an lay ı ş ın ın e ğ i t i m s e k t ö r ü üze r indek i e tk i le r i d e g ö z ard ı

e d i l e m e z . N i t e k i m Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u ' n a s u n u l a n b i r r a p o r d a

( Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u , O c a k 1998) ; d i ğ e r ü l ke le r g i b i T ü r k i y e ' d e d e

y ü k s e k ö ğ r e t i m e o l a n t a l e b i n g i d e r e k a r t m a s ı n e d e n i y l e m e v c u t

s t a n d a r t l a r ı n k o r u n m a s ı n ı n v e iy i leş t i r i lmes in in g i t t i kçe g ü ç l e ş t i ğ i n e d i k k a t

çek i le rek , s ö z k o n u s u s tandar t la r ı n p e r i y o d i k o l a r a k k o n t r o l e d i l m e s i

a m a c ı y l a b i r k a l i t e d e ğ e r l e n d i r m e v e y a a k r e d i t a s y o n s i s t e m i n i n

o l u ş t u r u l m a s ı öne r i lmek ted i r . B ö y l e c e y ü k s e k ö ğ r e t i m h i z m e t l e r i n i n

n i te l iğ in in g ü v e n c e a l t ına a l ı n m a s ı h e d e f l e n m e k t e d i r .

B u r a p o r a daya l ı o l a r a k , Türk y ü k s e k ö ğ r e t i m s i s t e m i n d e d e k a l i t e

d e ğ e r l e n d i r m e y a d a a k r e d i t a s y o n s i s t e m i o l u ş t u r m a y a d ö n ü k ç a b a l a r

y o ğ u n l a ş m ı ş b i r t a r a f t a n 8 ün ive r s i ten in çeş i t l i b ö l ü m l e r i n d e p i l o t

ç a l ı ş m a l a r d i ğ e r t a r a f t a n e ğ i t i m fakü l te le r i ne y ö n e l i k a k r e d i t a s y o n

ç a l ı ş m a s ı baş lat ı lm ı ş t ı r ( Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u , M a r t 1999) .

Yuka r ıdak i a ç ı k l a m a l a r ı n d a ı ş ığ ında akreditasyon; be l i r l i b i r ma l ı

ü r e t m e y e v e y a h i z m e t i v e r m e y e a d a y b i r k u r u m v e y a k u r u l u ş u n b e l i r l e n e n

s t a n d a r t l a r ç e r ç e v e s i n d e yeter l i l iğ in in s a p t a n m a s ı s ü r e c i d i r

( Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u , 1998) . Bir ö ğ r e t m e n yet i ş t i ren y ü k s e k ö ğ r e t i m

k u r u m u v e p r o g r a m ı b a ğ l a m ı n d a e l e a l ı n d ı ğ ı n d a , söz k o n u s u p r o g r a m ı n

y ü r ü t ü l m e s i n e b e l i r l e n e n s t a n d a r t l a r ç e r ç e v e s i n d e o n a y v e r m e v e o

p r o g r a m ı yetk i l i k ı lma i ş lemidi r . B u o n a y l a m a , ayn ı z a m a n d a , o k u r u m u n

y a d a p r o g r a m ı n b i r k a l i t e g ü v e n c e s i s t e m i n e s a h i p o l d u ğ u n u n v e b u

s i s t e m i n e t k i n o l a r a k i ş led iğ in in kanıt ıd ı r .

Çeş i t l i ü l ke le rdek i a k r e d i t a s y o n y a d a a k a d e m i k k a l i t e d e ğ e r l e n d i r m e

s i s t e m l e r i n i n a m a ç l a r ı şöy le özet leneb i l i r (Köksoy , 1998 ; Y ü k s e k ö ğ r e t i m

Kurulu, 1998 v e 1999) :

1 . Y ü r ü t ü l m e k t e o l a n ö ğ r e t i m i n etk in l iğ in i d e ğ e r l e n d i r e b i l e c e k s tandar t la r ı b e l i r l e y e r e k v e gel i ş t i re rek , y ü k s e k ö ğ r e t i m i n k a l i t e s i n i n y ü k s e l t i l m e s i n e y a r d ı m c ı o l m a k ,

2 . Y ü k s e k ö ğ r e t i m d e , sürek l i b i r i ç v e dış d e n e t i m m e k a n i z m a s ı o lu ş tu ra rak g e l i ş m e y i teşv ik e t m e k ,

3 . Y ü k s e k ö ğ r e t i m i n h i z m e t s u n d u ğ u k e s i m l e r e ( t o p l u m , i ş v e r e n , v e l i l e r , ö ğ r e n c i l e r v b . ) , y ü r ü t ü l e n ö ğ r e t i m e t k i n l i k l e r i n i n , k e n d i l e r i n e tahs i s

S T A N D A

yüksel kavak

e d i l e n o l a n a k l a r ö l ç ü s ü n d e v e bel i r l i s t a n d a r t l a r a d a y a l ı o l a r a k y ü r ü t ü l d ü ğ ü n ü n g ü v e n c e s i n i v e r m e k ,

4 . Y ü k s e k ö ğ r e t i m ku rumla r ın ın v e p r o g r a m l a r ı n ı n g e l i ş m e s i n e y a r d ı m c ı o l m a k v e o n l a r a d a n ı ş m a n l ı k h i z m e t i s u n m a k ,

5 . A k a d e m i k öze rk l i k le re v e a k a d e m i k e t k i n l i k l e r e y ö n e l e b i l e c e k i ç v e dış b a s k ı l a r a karş ı y ü k s e k ö ğ r e t i m ku rumlar ın ı k o r u m a k ,

6 . Zay ı f p r o g r a m l a r ı n k e n d i l e r i n i g ü ç l e n d i r m e l e r i n e v e s tandar t la r ı n ı y ü k s e l t m e l e r i n e y a r d ı m c ı o l a c a k ö n l e m l e r i ö n e r m e k ,

7 . A k a d e m i k v e y ö n e t i m p e r s o n e l i n i , k u r u m l a r ı n ı n p l a n l a m a v e d e ğ e r l e n d i r m e s ü r e ç l e r i n e d a h a akt i f kat ı l ımı d o ğ r u l t u s u n d a y ö n l e n d i r m e ,

8 . Y ü k s e k ö ğ r e t i m k u r u m l a r ı n a v e r i l e c e k d e v l e t d e s t e ğ i n e t e m e l o l a b i l e c e k ver i le r i s a ğ l a m a k ,

9 . Y ü k s e k ö ğ r e t i m ku rumla r ın ın k a l i t e d e n e t i m v e s tandar t la r ı k o n u s u n d a k i ç a b a l a r ı n ı v e i ç d e n e t i m m e k a n i z m a l a r ı n ı d e n e t l e m e k (dış d e n e t l e y i c i - b a ğ ı m s ı z k u r u m / h a k e m ) ,

10. Y ü k s e k ö ğ r e t i m d e k i iyi u y g u l a m a l a r ı s a p t a y ı p d i ğ e r k u r u m l a r a d a ğ ı t a r a k , iyi u y g u l a m a l a r ı n y a y g ı n l a ş m a s ı n ı s a ğ l a m a k ,

11. K a l i t e k o n u l a r ı n d a , y ü k s e k ö ğ r e t i m k u r u m l a r ı n ı n u l u s a l d ü z e y d e s a v u n u c u l u ğ u n u y a p m a k ,

12. Y ü k s e k ö ğ r e t i m e ö ğ r e n c i s e ç m e s i s t e m i n i gel i ş t i r ic i ö n e r i l e r d e b u l u n m a k .

P r o j e K o o r d i n a s y o n Bir imi B a ş k a n ı G ü n ç e r ' e g ö r e ö ğ r e t m e n e ğ i t i m i n d e

u y g u l a n m a s ı ö n g ö r ü l e n Türk a k r e d i t a s y o n s i s t e m i , özet o l a r a k ş u k o n u l a r

d i k k a t e a l ı na rak tasa r lanmı ş t ı r ( B r i t t i n g h a m , B . v e D iğ . , 1999) :

1 . A k r e d i t a s y o n u n t e m e l h e d e f i , T ü r k i y e ' d e h e r ç o c u ğ u n ni te l ik l i b i r ö ğ r e t m e n t a r a f ı n d a n e ğ i t i l m e s i n i n s a ğ l a n m a s ı d ı r .

2 . A k r e d i t a s y o n s i s t e m i , s a d e c e bel i r l i s t a n d a r t l a r ı n k a r ş ı l a n m a s ı n ı s a ğ l a y a n b i r a r a ç d e ğ i l sürek l i ge l i ş im i d e s t e k l e y e c e k b i r a r a ç o lacakt ı r .

3 . A k r e d i t a s y o n s ü r e c i n d e k u r u m l a r a ras ındak i fark l ı l ı k lar ( a m a ç l a r , k a y n a k l a r , t a r i h s e l ge l i ş im ler i v b . ) d i k k a t e a l ınmal ıd ı r .

4 . S i s t e m i n b a ş a r ı y a u l a ş m a s ı iç in , h e m Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u - Mi l l i Eğ i t im B a k a n l ı ğ ı h e m d e fakü l te le r le u y g u l a m a oku l la r ı a r a s ı n d a sıkı b i r i şbi r l iğ i g e r e k l i d i r .

yüksel kavak

5 . Y ü k s e k ni tel ik l i ç ıkt ı lar iç in y ü k s e k ni tel ik l i g i r d i düzey le r i ve sü reç le r i s a ğ l a n m a l ı d ı r .

6 . A k r e d i t a s y o n iç in ö n g ö r ü l e n s t a n d a r t l a r , b e l i r l e n e n e ğ i t i m p r o g r a m l a r ı v e ö ğ r e t m e n y e t e r l i k l e r i n e dayand ı r ı lacakt ı r .

Yuka r ıdak i k a v r a m s a l ç e r ç e v e v e t e m e l l e r ü ze r ine o t u r t u l a n " ö ğ r e t m e n

e ğ i t i m i n d e s t a n d a r t l a r v e a k r e d i t a s y o n " k o n u s u n d a b u g ü n e k a d a r

y a p ı l a n ç a l ı ş m a l a r k r o n o l o j i k o l a r a k ş ö y l e özet leneb i l i r :

1 . Haziran 1998: P r o j e Y ö n e t i m G r u b u ve Ö ğ r e t m e n Y e t i ş t i r m e Mi l l i K o m i t e s i üye le r in in A B D v e i n g i l t e r e a k r e d i t a s y o n s i s t e m l e r ' - 1 i n c e l e r . ı e g e z i s i v e b u i n c e l e m e l e r s o n u c u n d a h a z ı r l a ' . niş ilk r a p o r ( Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u , 1998) .

2 . Ekim 1998: A k r e d i t a s y o n ç a l ı ş m a g r u b u n u n * o l u ş t u r u l m a s ı , iki y a b a n c ı d a n ı ş m a n v e çeş i t l i e ğ i t i m fakü l te le r i v e a l a n l a r d a n 1 3 ö ğ r e t i m üyes i . S t a n d a r t v e a k r e d i t a s y o n s ü r e c i n e i l i şk in d o k ü m a n haz ı r l ı k ç a l ı ş m a l a r ı n ı n b a ş l a m a s ı .

3. 12-14 Kasım 1998: H i z m e t Ö n c e s i Ö ğ r e t m e n E ğ i t i m i n d e A k r e d i t a s y o n -U lus la r aras ı K o n f e r a n s . 43 e ğ i t i m f a k ü l t e s i n d e n 94 kiş i l ik, Mi l l i E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı ' n d a n 27 kiş i l ik kat ı l ım.

4 . Aralık 1998: Ü ç e ğ i t i m f a k ü l t e s i n d e ö n i n c e l e m e l e r y a p m a ( Y a b a n c ı d a n ı ş m a n l a r v e baz ı ç a l ı ş m a g r u b u üye le r i ) .

5 . Şubat 1999: Alt ı e ğ i t i m f a k ü l t e s i n d e (ODTÜ Eğ i t im Fakü l tes i , GÜ G a z i E ğ i t i m Fakü l tes i , D E Ü B u c a Eğ i t im Fakü l tes i , A n a Ü E ğ i t i m Fakü l te s i , Ç Ü Eğ i t im Fakü l tes i , KTÜ F a t i h Eğ i t im Fakü l tes i ) p i l o t u y g u l a m a l a r y a p m a .

6 . Nisan 1999: E d i r n e K o n f e r a n s ı . 43 e ğ i t i m fakü l te s in in ve Mi l l i E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı ' n ı n t e m s i l c i l e r i . A l t ı ay l ık a k r e d i t a s y o n ç a l ı ş m a l a r ı n ı n kat ı l ımc ı la ra s u n u l m a s ı v e ta r t ı şmalar .

7. Mayıs 1999: E d i r n e K o n f e r a n s ı n d a k i t a r t ı ş m a l a r ı n ı ş ı ğ ı n d a , s t a n d a r t l a r v e a k r e d i t a s y o n d o k ü m a n l a r ı n a s o n b iç im in i v e r m e v e d o k ü m a n ı y a y ı n l a m a ( S a n d s v e D iğ . , 1999) .

8. Mayıs - Haziran 1999: Eğ i t im etk in l i k le r i . A k r e d i t a s y o n k o n u s u n d a iki e ğ i t i m etk in l iğ i düzen lenmi ş t i r . Bun la r ın i l k i n d e , e ğ i t i m f a k ü l t e l e r i n i n f a a l i y e t t e b u l u n a n t ü m p r o g r a m l a r ı n d a n b i r e r t e m s i l c i s i n i n kat ı l ım ıy la a k r e d i t a s y o n s i s t e m i tan ı t ı lm ı ş v e kat ı l ımc ı la r k e n d i p r o g r a m l a r ı n ı a k r e d i t a s y o n iç in h a z ı r l a m a k o n u s u n d a yet i ş t i r i lmiş lerd i r , iki g ü n s ü r e n p r o g r a m a 2 0 0 ' ü n ü z e r i n d e ö ğ r e t i m üyes i kat ı lmışt ı r , i k i n c i p r o g r a m i se " D e ğ e r l e n d i r i c i Ye t i ş t i rme Programı"dı r . A n k a r a ' d a gerçekleştirilen b u

yüksel kavak

p r o g r a m ı n a m a c ı , g e l e c e k t e k i a k r e d i t a s y o n z i y a r e t l e r i n d e g ö r e v a l a c a k değer lend i r ic i le r i ( e k i p üyes i ) h a z ı r l a m a k i d i . Çeş i t l i a l a n u z m a n l a r ı n d a n 2 3 k i ş in in kat ı ld ığ ı p r o g r a m ü ç g ü n sü rmüş tü r .

9 . Haziran i999: V A N K o n f e r a n s ı . 4 3 e ğ i t i m fakü l te s in in v e Mi l l i E ğ i t i m Bakan l ığ ı t e m s i l c i l e r i n i n kat ı l ım ıy la ü ç g ü n sü rmüş tü r . T a m a m l a n a n a k r e d i t a s y o n ç a l ı ş m a l a r ı v e d o k ü m a n ı s u n u l m u ş t u r .

10. Haziran 1999: A k r e d i t a s y o n ç a l ı ş m a g r u b u üye le r in in (13 k i ş i ) , A B D v e i n g i l t e r e a k r e d i t a s y o n s i s t e m l e r i n i i n c e l e m e g e z i l e r i (10 g ü n ) .

Tasarlanan Akreditasyon Modeli ve Süreci

A k r e d i t a s y o n s i s t e m i n i n t e m e l i n i standartlar se t i o luş tu rur . Bir b a ş k a

d e y i ş l e , h e r h a n g i b i r a k r e d i t a s y o n etk in l iğ i , ö n c e d e n b e l i r l e n m i ş b i r

s t a n d a r t l a r d i z i s i n e dayan ı r . B u s t a n d a r t l a r , o l u ş t u r u l a c a k s i s t e m i n

g e r e k l e r i n i o r t a y a k o y a r v e bi r ö ğ r e t m e n yet i ş t i rme p r o g r a m ı n ı n , n i te l ik l i

ö ğ r e t m e n l e r yet i ş t i r i lmes in i s a ğ l a m a k iç in ta r t ı şmas ı g e r e k e n a s g a r i

öze l l i k le r n e l e r d i r ? s o r u s u n u n yanı t ın ı ver i r .

Haz ı r l ı k ç a l ı ş m a l a r ı s o n u c u n d a , T ü r k i y e ' d e k i ö ğ r e t m e n eğ i t im i s t a n d a r t l a r ı ,

u l u s l a r a ras ı ç a l ı ş m a l a r d a d i k k a t e a l ınarak , 7 alanda gel i ş t i r i lmiş t i r . B u

a l a n l a r ;

Ö ğ r e t i m i n p l a n l a n m a s ı , u y g u l a n m a s ı v e d e ğ e r l e n m e s i ,

Ö ğ r e t i m e l e m a n l a r ı ,

Ö ğ r e n c i l e r ,

F a k ü l t e - o k u l i şbi r l iğ i ,

Tesis ler, k ü t ü p h a n e v e d o n a n ı m ,

Y ö n e t i m ,

K a l i t e g ü v e n c e s i .

D i k k a t l e i n c e l e n d i ğ i n d e , b u a lan la r ın h e r h a n g i bi r e ğ i t i m etk in l iğ in in kritik

unsur lar ı o l d u ğ u görü lü r . B u a l a n l a r iç in ge l i ş t i r i len s t a n d a r t l a r , s i s t e m

y a k l a ş ı m ı g e r e ğ i n c e , h e r bi r a l a n d a başlangıç, süreç ve ürün standartları

o l m a k ü z e r e ü ç ayr ı k a t e g o r i d e e l e a l ınmışt ı r .

Y u k a r ı d a v u r g u l a n d ı ğ ı g i b i , s t a n d a r t o l u ş t u r m a ç a l ı ş m a l a r ı n ı n ilk a ş a m a s ı 7

alan ve 3 kategoride ö ğ r e t m e n eğ i t im i iç in ö n g ö r ü l e n s t a n d a r t l a r ı n

yüksel kavak

y a z ı l m a s ı n ı i ç e r m e k t e d i r , i k i n c i a ş a m a d a i se , o l u ş t u r u l a n b u s t a n d a r t l a r ı n ,

e ğ i t i m fakü l te le r i v e z i y a r e t ( d e ğ e r l e n d i r m e ) e k i p l e r i t a r a f ı n d a n nas ı l

u y g u l a n a c a ğ ı n ı n , b i r b a ş k a a ç ı d a n , h e r bi r s t a n d a r d ı n nas ı l ö l ç ü l e c e ğ i n i n

v e d e ğ e r l e n d i r i l e c e ğ i n i n a ç ı k l a m a s ı yapı lmı ş t ı r . B u b a ğ l a m d a , h e r b i r

s t a n d a r t iç in ; gös te rge le r , kan ı t la r v e d e r e c e l e n d i r m e ö lçek le r i

o lu ş tu ru lmuş tu r .

A k r e d i t a s y o n s i s t e m i n i n t e m e l i n i o l u ş t u r a n b u s t a n d a r t l a r ı n b e l i r l e n m e s i n i n

a r d ı n d a n t a s a r l a n a n a k r e d i t a s y o n sü rec in in ak ı ş ı / i ş ley i ş i ş ö y l e ö z e t l e n e b i l i r

(Şeki l 1 ) ( S t a n d a r t l a r v e b u s ü r e c e i l i şk in ayr ınt ı la r iç in B r i t t i n g h a m , B . v e

D iğer le r i , 1 9 9 9 ' a bak ın ı z ) :

H e r ş e y d e n ö n c e ş u n u v u r g u l a m a k g e r e k i r : H e r h a n g i b i r p r o g r a m ı n

( ö r n e ğ i n s ınıf ö ğ r e t m e n l i ğ i , fizik ö ğ r e t m e n l i ğ i ) a k r e d i t a s y o n sü rec i ç o k

y ö n l ü b i r v e r i t o p l a m a y a d a y a n ı r v e o r t a l a m a o l a r a k 7-8 a y sürer .

Şek i l 1 ' d e d e g ö r ü l d ü ğ ü g i b i , a k r e d i t a s y o n s ü r e c i n d e başlangıç noktası

Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u ' d u r . A k r e d i t a s y o n sü rec i , h a n g i f a k ü l t e y a d a

f a k ü l t e l e r d e k i h a n g i p r o g r a m y a d a p r o g r a m l a r ı n a k r e d i t a s y o n a t a b i

t u t u l a c a ğ ı n a i l i şk in karar ın v e r i l m e s i v e " ö z d e ğ e r l e n d i r m e r a p o r u "

f o r m a t ı n ı n i lgil i f a k ü l t e y e g ö n d e r i l m e s i i le b a ş l a m a k t a d ı r .

İkinci aşamada f a a l i y e t l e r i lgil i f a k ü l t e d e y o ğ u n l a ş m a k t a d ı r . Bu a ş a m a d a ,

a k r e d i t a s y o n z i y a r e t i n e k o n u o l a n fakü l te , ö n c e l i k l e , fakü l tey i

a k r e d i t a s y o n z i y a r e t i n e h a z ı r l a y a c a k b i r a k r e d i t a s y o n k o o r d i n a t ö r ü

a t a m a k t a v e a k r e d i t a s y o n k o m i s y o n u o l u ş t u r m a k t a d ı r . A k r e d i t a s y o n

ö n c e s i v e s ı ras ındak i t ü m ç a l ı ş m a l a r (öz d e ğ e r l e n d i r m e r a p o r u n u n

h a z ı r l a n m a s ı , fakü l te b e l g e l e r i n i n h a z ı r l a n m a s ı , e v sah ip l iğ i , p r o g r a m

s o r u m l u l a r ı n ı n y ö n l e n d i r i l m e s i , z i y a r e t e k i b i n e y ö n e t s e l d e s t e k v b . ) b u g r u p

t a r a f ı n d a n y ö n l e n d i r i l m e k t e y a d a y ü r ü t ü l m e k t e d i r . B u a ş a m a d a k i e n kritik

e t k i n l i k l e r " Ö z Değerlendirme Raporu"nun h a z ı r l a n m a s ı ve f a k ü l t e

b e l g e l e r i n i n , z i y a r e t e k i b i n i n i n c e l e m e l e r i iç in d ü z e n l i b i r b i ç i m d e

s e r g i l e n m e s i d i r . Ö t e y a n d a n , " Ö z D e ğ e r l e n d i r m e R a p o r u " n u n

a k r e d i t a s y o n s ü r e c i n i n a n a h t a r u n s u r u o l d u ğ u n u v u r g u l a m a k g e r e k i r . B u

r a p o r , ö ğ r e t m e n eğ i t im i iç in b e l i r l e n e n s t a n d a r t l a r v e b u s t a n d a r t l a r a

d a y a n a r a k o lu ş tu ru lan ö z d e ğ e r l e n d i r m e f o r m a t ı n a u y g u n o l a r a k

a k r e d i t a s y o n a t a b i o l a n fakü l te t a r a f ı n d a n haz ı r lan ı r v e f a k ü l t e n i n k e n d i

k e n d i n i d e ğ e r l e n d i r m e s i n i içer i r . Y i n e b u r a p o r , i n c e l e n m e k t e o l a n

p r o g r a m ı n ö n g ö r ü l e n s tandar t la r ı n e ö l ç ü d e k a r ş ı l a d ı ğ ı n a v e h a n g i

a l a n l a r d a g e l i ş m e iht iyac ı d u y d u ğ u n a i l i şk in fakü l te d e ğ e r l e n d i r m e s i n i

yans ı t ı r .

yüksel kavak

Üçüncü a ş a m a d a k i f a a l i y e t l e r z i y c e t e k i b i n i n o l u ş t u r u l m a s ı v e z i y a r e t i n

g e r ç e k l e ş t i r i l m e s i ü z e r i n d e y o ğ u n l a ş m a k t a d ı r . Bu a ş a m a d a ilk y a p ı l a n i ş

Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u t a r a f ı n d a n "ziyaret ekibi"ri\n o lu ş tu ru lmas ıd ı r . Z i y a r e t

e k i p l e r i a k r e d i t a s y o n s ü r e c i n d e a n a h t a r rol üst leni r ler . H iç b i r a k r e d i t a s y o n

s i s t e m i d e ğ e r l e n d i r i c i l e r i n i n k a l i t e s i n d e n d a h a iyi o l a m a z . B u g e r e k ç e l e r l e ,

z i y a r e t e k i p l e r i n i n o l u ş u m u n a öze l b i r ö z e n g ö s t e r i l m e k t e d i r . K i m l e r i n v e

h a n g i öze l l i k le re s a h i p k iş i ler in e k i p üyes i o l a b i l e c e ğ i ayr ınt ı l ı o l a r a k

d ü z e n l e n m i ş t i r . Bir z i y a r e t e k i b i n i n k a ç k i ş iden o l u ş a c a ğ ı , b i r f a k ü l t e d e k a ç

p r o g r a m ı n v e / v e y a h a n g i p r o g r a m l a r ı n z i y a r e t e d i l e c e ğ i n e bağl ıd ı r .

A n c a k , o r t a l a m a bi r e k i b i n ( e k i p b a ş k a n ı y l a bi r l ik te) 4 -5 k i ş iden o l u ş t u ğ u

söy leneb i l i r ,

Z i y a r e t e k i b i n i n o l u ş t u r u l m a s ı n d a n s o n r a ilk y a p ı l a n iş, f a k ü l t e t a r a f ı n d a n

h a z ı r l a n m ı ş o l a n ö z d e ğ e r l e n d i r m e r a p o r u n u n e k i p ü y e l e r i n e

u laş t ı r ı lmas ıd ı r . E k ip üye ler i , z i y a r e t e d e c e k l e r i f a k ü l t e v e p r o g r a m

h a k k ı n d a k i ilk b i lg i le r i b u r a p o r d a n al ı r lar. Üye ler , f a k ü l t e z i y a r e t t a r i h i n e

k a d a r b u r a p o r u i n c e l e r v e g e r e k l i not lar ı al ı r lar. R a p o r i n c e l e m e s i y l e e ş

z a m a n l ı o l a r a k , e k i p b a ş k a n ı ( k e n d i s i y a d a g ö r e v v e r e c e ğ i b i r üye)

a k r e d i t a s y o n z i y a r e t i n d e n iki h a f t a ö n c e fakü l tey i z i y a r e t e d e r . B u z i y a r e t i n a m a c ı , fakü l te t a r a f ı n d a n . y a p ı l a n haz ı r l ı k lar ın d ü z e y i n i v e

u y g u n l u ğ u n u d e n e t l e m e k v e i l e r i d e k i a k r e d i t a s y o n z i y a r e t i n i n h e d e f l e r i n e

u l a ş a b i l m e s i n i s a ğ l a m a k t ı r .

Bu haz ı r l ı k ç a l ı ş m a l a r ı n ı n a r d ı n d a n akreditasyon ziyareti gerçek leş t i r i l i r . Bu

z i y a r e t , a k r e d i t a s y o n s ü r e c i n i n c a n al ıc ı b ö l ü m ü d ü r v e s o n d e r e c e iyi

a y a r l a n m ı ş b i r i ş b ö l ü m ü v e p l a n l a m a y l a yürütü lü r . G e n e l l i k l e ü ç g ü n sürer .

Z i y a r e t s ı ra s ında y a p ı l a n baş l ıca iş ler şun lard ı r :

Ö z d e ğ e r l e n d i r m e r a p o r u n u n , fakü l te t a r a f ı n d a n h a z ı r l a n m ı ş b e l g e l e r l e ( y ö n e t i m ku ru lu karar lar ı , k o m i s y o n t u t a n a k l a r ı , ö ğ r e n c i gir iş i v e başar ı la r ına i l i şk in İstat ist ik! ve r i l e r , ö ğ r e t i m e l e m a n ı ö z g e ç m i ş l e r i , m ü f r e d a t p r o g r a m ı , d e r s ö ğ r e t i m p r o g r a m ı ö rnek le r i , ö ğ r e n c i ça l ı şma la r ı v e ö d e v l e r i n d e n ö rnek le r , f a k ü l t e t a n ı t ı m d o k ü m a n l a r ı , a r a ş t ı r m a d e s t e k l e r i , ö ğ r e t i m e l e m a n l a r ı n ı n ge l i ş im i iç in s a ğ l a n a n d e s t e k l e r , m e z u n i z l e m e ç a l ı ş m a l a r ı , fakü l te g e l i ş i m p lan la r ı , ö ğ r e n c i r e h b e r l i k h i z m e t l e r i v b . k o n u l a r d a k i d o k ü m a n l a r ) b i r l i k te g ö z d e n geç i r i lmes i ,

Çeş i t l i kişi v e g r u p l a r l a ( d e k a n , b ö l ü m b a ş k a n ı , a n a b i l i m dal ı b a ş k a n ı , ö ğ r e t i m e l e m a n l a r ı , öğ renc i le r , u y g u l a m a ö ğ r e t m e n l e r i v b . ) top lant ı la r y a p m a ,

Ders l ik , l a b o r a t u v a r v e d iğe r t e s i s l e r d e i n c e l e m e l e r y a p m a ,

HRAfiMlittaaiMMHHBÜft yüksel kavak

K ü t ü p h a n e d e i n c e l e m e l e r y a p m a , k ü t ü p h a n e y e t k i l i l e r i y l e v e ö ğ r e n c i l e r l e g ö r ü ş m e v e f a k ü l t e n i n k ü t ü p h a n e d e n k i t a p i s tek yaz ı la r ın ı i n c e l e m e ,

Ö r n e k d e r s i z l e m e ,

Bir-iki u y g u l a m a o k u l u z i y a r e t e t m e v e i lg i l i le r le g ö r ü ş m e .

Z i y a r e t e k i b i , ö z d e ğ e r l e n d i r m e r a p o r u n u n i n c e l e n m e s i s ı r a s ı n d a e l d e

et t i k le r i v e r i l e r l e , t ü m b u g ö z l e m , i n c e l e m e v e g ö r ü ş m e l e r i n i n a r d ı n d a n

e l d e et t i k le r i ve r i le r i b i rb i r i y le bütün leş t i re rek , t ü m ç a l ı ş m a l a r ı n b i r ü r ü n ü

o l a r a k i n c e l e n e n p r o g r a m y a d a p r o g r a m l a r h a k k ı n d a ayr ı b ö l ü m l e r d e n

o l u ş a n b i r t a s l a k r a p o r haz ı r lar . T a s l a k r a p o r , r a p o r d a o l a b i l e c e k baz ı

m a d d i h a t a l a r ı n düze l t i lmes i iç in d e k a n a gönder i l i r . F a k ü l t e d e k a n ı , e ğ e r

v a r s a , d ü z e l t m e l e r i n i y a p t ı k t a n s o n r a r a p o r u e k i p b a ş k a n ı n a i a d e e d e r . B u

i ş l e m d e n s o n r a e k i p b a ş k a n ı r a p o r a s o n b iç im in i ve r i r v e r a p o r u n b i r

ö rneğ in i yetk i l i o r g a n a b i r ö rneğ in i d e i lgil i fakü l te d e k a n l ı ğ ı n a g ö n d e r i r

( d e k a n l ı ğ a g ö n d e r i l e n r a p o r d a a k r e d i t a s y o n a i l i şk in öner i b ö l ü m ü y e r

a l m a z ) .

Z i y a r e t r a p o r u n d a , h e m d u r u m a n a l i z i yapı l ı r h e m d e e l d e e d i l e n v e r i l e r e

d a y a l ı o l a r a k i n c e l e m e y a p ı l a n 7 a l a n ı n ( s t a n d a r t a lan la r ı ) h e r bir i iç in

s tandar t la r ı k a r ş ı l a m a d u r u m u n a i l i şk in y a r g ı l a r d a ( d e r e c e l e n d i r m e )

b u l u n u l u r . B u y a r g ı l a r a , t a r t ı ş m a y a daya l ı o l a r a k var ı l ı r v e b u ya rg ı la r t ü m

üye le r in o r t a k g ö r ü ş ü n ü yans ı t ı r . R a p o r u n s o n u ç v e öner i le r b ö l ü m ü n d e ,

i lgi l i p r o g r a m y a d a p r o g r a m l a r ı n g ü ç l ü v e zay ı f yan la r ı o r t a y a k o n u r v e

g e l i ş t i r m e k o n u s u n d a ö n e r i l e r d e b u l u n u l u r . E k i p , r a p o r u n s o n b ö l ü m ü n d e

yetk i l i o r g a n a a k r e d i t a s y o n iç in ö n e r i d e b u l u n u r . B u öner i , i lgi l i p r o g r a m ı n

akredite edilmesi, baz ı ye te r s i z l i k le r in g i d e r i l m e s i iç in koşullu akreditasyon

y a d a p r o g r a m ı n akredite edilmemesi b i ç i m i n d e o lu r .

Son aşamada, z i y a r e t e k i b i t a r a f ı n d a n h a z ı r l a n a n r a p o r yetk i l i o r g a n

t a r a f ı n d a n k a r a r a b a ğ l a n ı r v e s o n u ç , g e r e k ç e l e r i y l e b i r l i k te i lgi l i rek tö r lük

v e f a k ü l t e y e bildir i l i r .

Sonuç ve Geleceğe Bakış

Y u k a r ı d a k i sa t ı r la rda ö z e t l e n d i ğ i g i b i , Y ü k s e k ö ğ r e t i m K u r u l u v e Mi l l i

E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı ö ğ r e t m e n eğ i t im i s i s t e m i n i n iy i leş t i r i lmes i iç in çeş i t l i

a ray ı ş la ra g i r i şmiş lerd i r . B u ö n l e m l e r d i z i s i n d e y a p ı l a n e n s o n ç a l ı ş m a

" ö ğ r e t m e n e ğ i t i m i n d e s t a n d a r t l a r v e a k r e d i t a s y o n " ça l ı şmas ıd ı r .

yüksel hofdk

K o n u y u ö n c e y ü k s e k ö ğ r e t i m s i s t e m i b a ğ l a m ı n d a e l e a l d ı ğ ı m ı z d a ,

ö n c e l i k l e şun lar ı v u r g u l a m a k g e r e k i r . Yak laş ı k o l a r a k , b a ş v u r a n h e r b e ş

k i ş iden bi r i s in in yer leş t i r i leb i ld iğ i ü l k e m i z d e , y ü k s e k ö ğ r e t i m k u r u m l a r ı n ı n -

öze l l i k le k a m u - ö ğ r e n c i b u l m a y a d a konten jan la r ın ı d o l d u r a m a m a g i b i

b i r k a y g ı l a r ı n d a n söz e t m e k m ü m k ü n deği ld i r . B u o l g u y a , e ğ i t i m fakü l te le r i

a ç ı s ı n d a n , b i r - kaç b ö l ü m ü n d ı ş ındak i m e z u n l a r ı n ı n Mi l l i E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı

t a r a f ı n d a n s ınavs ı z o l a r a k ö ğ r e t m e n l i ğ e a t a n m a s ı k o n u s u d a

e k l e n d i ğ i n d e r e k a b e t ç i b i r y a p ı l a n m a v e s i s t e m i n z o r l a n m a s ı n d a n p e k

s ö z e d i l e m e z . A n c a k , 2000 ' l i y ı l lar ın e ş i ğ i n d e b u t a b l o n u n art ık g e l d i ğ i g i b i

g i t m e y e c e ğ i göz len iyo r . B u d u r u m a i l i şk in ilk g e r e k ç e , nü fus art ış h ı z ındak i

d u r g u n l a ş m a d ı r . 2 0 2 5 y ı l ına k a d a r y a p ı l a n nü fus p r o j e k s i y o n l a r a g ö r e ,

ü l k e m i z d e k i g e n ç n ü f u s u n (0-14 yaş) 2 5 yıl b o y u n c a s a b i t k a l a c a ğ ı v e

t o p l a m nüfus iç indek i p a y ı n ı n d ü ş e c e ğ i t a h m i n e d i l m e k t e d i r . N ü f u s

değ i ş im le r i k o n u s u n d a k i b u g e l i ş m e , o r t a v e u z u n v a d e d e h e r

k a d e m e d e k i ö ğ r e n c i say ı la r ı nda d a d u r g u n l u ğ u b e r a b e r i n d e g e t i r e c e k t i r .

Ö ğ r e n c i say ı la r ın ın g i d e r e k s a b i t l e ş m e s i n e bağ l ı o l a r a k ö ğ r e t m e n

g e r e k s i n i m i a z a l a c a k v e b a ş t a Mi l l i Eğ i t im B a k a n l ı ğ ı o l m a k ü z e r e

ö ğ r e t m e n i s t i h d a m e d e n k u r u m l a r s e ç i c i h a l e g e l e c e k t i r .

i ş te , nüfus d e ğ i ş i m l e r i n e daya l ı b u d ö n ü ş ü m ö ğ r e t m e n yet i ş t i ren

y ü k s e k ö ğ r e t i m ku rumla r ı a ras ındak i r e k a b e t ç i y a p ı l a n m a n ı n köken in i

o lu ş tu racakt ı r . Ö t e y a n d a n öze l ün iver s i te le r in y a y g ı n l a ş m a s ı y l a d a t ü m

y ü k s e k ö ğ r e t i m o r t a m l a r ı n d a k a l i t e aray ı ş la r ın ın v e r e k a b e t i n ö n p l a n a

ç ı k m a s ı p e k şaş ı r t ıc ı o l m a y a c a k t ı r . T ü m b u o lu şumla r , d i ğ e r y ü k s e k ö ğ r e t i m

k u r u m l a r ı n ı n o l d u ğ u g i b i e ğ i t i m fakü l te le r in in d e y a p ı , an lay ı ş v e i ş ley iş in i

d e r i n d e n e t k i l e y e c e k t i r .

Endüs t r i ye l ö r g ü t l e r d e o l d u ğ u g i b i k a l i t e g e l i ş t i r m e y e y ö n e l i k b u y e n i

y a p ı l a n m a l a r , d e ğ i ş i k a d l a r a l t ı nda d a o l s a y ü k s e k ö ğ r e t i m ku rumla r ın ı d a

etk i s i a l t ına a lacakt ı r . B u b a ğ l a m d a , ö ğ r e t m e n eğ i t im in i g e l i ş t i r m e y e

yöne l i k o l a r a k t a s a r l a n a n " a k r e d i t a s y o n " . s i s t e m i n i n , ö ğ r e t m e n e ğ i t i m i n i n

n i te l iğ in i y ü k s e l t m e v e g ü v e n c e a l t ına a l m a d a ö n e m l i b i r i ş lev g ö r e c e ğ i

u m u l m a k t a d ı r .

* A k r e d i t a s y o n Ç a l ı ş m a G r u b u : Dr. B . B r i t t i n g h a m , Dr. M. S a n d s , P rof . Dr. S .

E rbaş , Prof . Dr. Y . K a v a k , Prof . Dr. L . T a r h a n , D o ç . Dr. A . A y a s , D o ç . Dr. Ü .

V . O s a m , D o ç . Dr. V . Ö z s o y , D o ç . Dr. S . T o p b a ş , Y . D o ç . Dr. D . A r d a ç , Y . D o ç . Dr. Y . B a d a v a n , Y . D o ç . Dr. P . T . C e p h e , Y . D o ç . Dr. A . O k , Y . D o ç .

Dr. T. P a k e r , Y. D o ç . Dr. L. T e n c a n i ı o ğ l u .

yüksel kavak

Şek i l 1 . A k r e d i t a s y o n Sü rec i Özet i

YOK Eğitim Fakültesi Ziyaret Ekibi

Eğ i t im Fakü l tes in i Be l i r le r

A k r e d i t e E d i l e c e k P r o g r a m ı Be l i r le r

Fakü l te A k r e d i t a s y o n K o o r d i n a t ö r ü n ü Be l i r le r

Ö z D e ğ e r l e n d i r m e R a p o r u n u Haz ı r la r

Z i y a r e t Ek ib in i Be l i r le r

Z i y a r e t R a p o r u v e D e k a n l ı k C e v a b ı

A k r e d i t a s y o n Kararı.

Z i y a r e t Ek ib i O lu ş tu ru lu r

Ö z D e ğ e r l e n d i r m e R a p o r u n u i n c e l e r

T a s l a k Z i y a r e t R a p o r u

Z i y a r e t R a p o r u

yüksel kaval

Kaynakça

Brittingham, B. ve Diğerleri (1999) . Türkiye'de Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon. Ankara: Y O K / Dünya Bankası M i l l i Eğitimi Geliştirme Projesi.

Köksoy, Mümin (1998 ) . Yükseköğretimde Kalite ve Türk Yükseköğretimi için Öneriler. i k i n c i Baskı. İstanbul: istanbul Kültür Üniversitesi Yayınları.

Yükseköğretim Kurulu (Mart 1999) . lürk Yükseköğretiminin Bugünkü Durumu. Ankara.

Yükseköğretim Kuru lu (Ocak 1998) . Türk Üniversitelerinde Akademik Değerlendirme Sistemi Kurulması İçin Yapılan Fizibilite Çalışması - Özet Rapor (Çoğaltma).

Yükseköğretim Kuru lu (1998) . Öğretmen Eğitiminde Akreditasyon: ingiltere ve ABD Modelleri. Ankara.