1

Republika e Kosovës

Plani i Veprimit për Reformën në Menaxhimin e Financave

Publike (PVRMFP)

Nëntor 2009

2

Përmbajtja

1 HYRJE ....................................................................................................................................... 5

2. TEMAT E REFORMAVE ......................................................................................................... 6

2.1 BUXHETIMI KREDIBËL I BAZUAR NE POLITIKA ....................................................... 6

2.2 ADMINISTRATA TATIMORE ......................................................................................... 10

2.3 DECENTRALIZIMI ........................................................................................................... 13

2.4 RREZIKU FISKAL ............................................................................................................. 15

2.5 EKZEKUTIMI I BUXHETIT, KONTABILITETI DHE MBAJTJA E EVIDENCAVE,

DHE KONTROLLI I BRENDSHËM I FINANCAVE PUBLIKE .............................................. 17

2.6 PERSONELI DHE LISTA E PAGAVE E SEKTORIT PUBLIK ...................................... 20

2.7 AUDITIMI I BRENDSHËM............................................................................................... 21

2.8 PROKURIMI ....................................................................................................................... 23

2.9 AUDITIMI I JASHTËM ..................................................................................................... 25

2.10 SHQYRTIMI NGA LEGJISLATIVI .............................................................................. 28

2.11 KOORDINIMI I DONATORËVE .................................................................................. 30

3. AGJENTËT PËRGJEGJËS PËR IMPLEMENTIM DHE RAPORTIMI ................................ 31

Shtojca 1 PLANI I VEPRIMIT PËR MFP - Platformat dhe Matrica ............................................... 33

3

Shkurtesat AB Auditimi i Brendshëm

AKP Agjencia Kosovare e Privatizimit

AKZHIE Agjencia për Koordinimin e Zhvillimit dhe Integrime Evropiane

ANP Aeroporti Ndërkombëtar i Prishtinës

APP Agjencia e Prokurimit Publik

APQ Agjencitë e Pavarura Qeveritare

AQF Autoriteti Qendror Fiskal

AT Asistenca Teknike

ATK Administrata Tatimore e Kosovës

BDH Bazë e të dhënave

BKK Buxheti i Konsoliduar i Kosovës

BNJ Burimet Njerëzore

BPSH Bordi i Pavarur Shqyrtues

BPV Bruto Produkti Vendor

COFOG Klasifikimi i Funksioneve të Qeverisë

DAB Departamenti i Auditimit të Brendshëm

DMPGB Divizioni për Menaxhimin e Parasë së Gatshme dhe Borxheve

FMN Fondi Monetar Ndërkombëtar

GFS Statistikat Financiare të Qeverisë

IPA Instrumenti i Para-Aderimit

KA Komisioni i Auditimit

KASH Korniza Afatmesme e Shpenzimeve

KBFP Kontrolli i Brendshëm i Financave Publike

KE Komisioni Evropian

KEK Korporata Energjetike e Kosovës

KIPRED Komisioni Parlamentar për Mbikëqyrjen e Financave Publike

KRPP Komisioni Rregullativ për Prokurim Publik

LFPL Ligji për Financat e pushtetit lokal

LLVTH Llogaria e Vetme e Thesarit

LMFPP Ligji i Menaxhimit të Financave Publike dhe Përgjegjësive

LPP Ligji për Prokurim Publik

MDA Ministritë, Departamentet dhe Agjencitë

MEF Ministria e Ekonomisë dhe Financave

MMPH Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor

MPSH Ministria e Shërbimeve Publike

MTI Ministria e Tregtisë dhe Industrisë

MTPT Ministria e Transportit dhe Post-telekomit

NJAB Njësia e Auditimit të Brendshëm

NJABF Njësia e Auditimit të Brendshëm Financiar

NJMB Njësia për Menaxhimin e Borxheve

NJPMNP Njesia per Menaxhimin e Ndermarrjeve Publike

NJQH Njësia Qendrore Harmonizuese

NJQH/KMF Njësia Qendrore Harmonizuse/Kontrolli i Brendëshem Financiar

4

NJQHAB Njësia Qendrore Harmonizuese e Auditimit të Brendshëm

NJTM Njësia për Tatimpagues të Mëdhenj

NL Niveli Lokal (Qeverisja nën nivelin kombëtar)

NP Ndërmarrjet Publike

NSH Ndërmarrjet Shoqërore

OB Organizatat Buxhetore

OSHP Organi Shqyrtues për Prokurim

PEFA Shpenzimet Publike dhe Llogaridhënia Financiare

PEMTAG Granti i Asistencës Teknike për Menaxhimin e Shpenzimeve Publike

PIP Programi i Investimeve Publike

PMN Programi për Menaxhimin e Ndihmës

PSSP Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm

PTK Posta dhe Telekomi i Kosovës

RB Rishikimi i Buxhetit

SIGTAS Sistemi I Integruar Qeveritar i ATK

SIMBNJ Sistemi Informativ i Menaxhimit të Burimeve Njerëzore

SIMFK Sistemi Informativ i Menaxhimit te Financave të Kosovës

SNKSP Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit për Sektor Publik

SNPNAB Standardet Ndërkombëtare për Praktika Ndërkombëtare në Auditim të Brendshëm

SPZHK Strategjia dhe Plani Zhvillimor i Kosovës

TIK Teknologjia Informative e Kompjuterizuar

TVSH Tatimi mbi Vlerën e Shtuar

UNIREF Kodi unik i referencës së pagesave

UNMIK Misioni i Përkohshëm i Kombeve të Bashkuara në Kosovë

ZAGJ Zyra e Auditorit Gjeneral

ZKM Zyra e Kryeministrit

5

1 HYRJE

Qeveria e Kosovës ka ndërmarrë një shqyrtim të gjerë të Menaxhimit të Financave Publike. Në

tremujorin e parë të vitit 2009 është bërë vlerësimi i Shpenzimeve Publike dhe Llogaridhënies

Financiare (PEFA) dhe me këtë është azhurnuar dhe thelluar një analizë e ngjashme e ndërmarrë në

vitin 2007. Gjithashtu, në kuadër të Projektit ―Granti i Asistencës Teknike për Menaxhimin e

Shpenzimeve Publike" (PEMTAG) është punuar në identifikimin e drejtimit të reformave në MFP.

Në PEFA është konkluduar se përparësitë e sistemit ekzistues të MFP-së janë të përqendruara në

futjen në përdorim dhe implementimin e suksesshëm të Sistemit për Menaxhim Informativ Financiar.

Kjo ka siguruar zbatimin e kontrollit të zotimeve në ekzekutimin e buxhetit dhe që raportimi për

ekzekutimin e buxhetit të bëhet me kohë dhe të plotësojë nevojat e menaxhmentit për vendimmarrje

efektive. Përparësitë tjera janë gjetur në fushën e auditimit dhe kontrollit të brendshëm dhe auditimit

të jashtëm ku procesi është vendosur dhe është duke u bërë ndërtimi i kapaciteteve për implementim

efektiv.

Pavarësisht nga kjo, në kuadër të këtyre veprimeve diagnostifikuese janë identifikuar dobësi të

dukshme dhe të vazhdueshme në ciklin e MFP-së, për çka nevojitet ndërmarrja e veprimeve. Qëllimi

i këtij dokumenti është paraqitja e një programi të reformave i cili është i lidhur me adresimin e këtyre

dobësive dhe i cili siguron mbajtjen e nivelit të përparësive dhe vazhdimit të punës në bazë të tyre.

Në këtë dokument paraqiten dy qasjes që janë përdorur në përcaktimin e planit të veprimit për MFP.

Sipas metodologjisë së PEFA-së, MFP-ja analizohet duke përdorur 28 indikatorë të nivelit të lartë (të

ndarë në 69 dimensione për analizimin e proceseve të MFP-së së Qeverisë) dhe 3 indikatorë (me 5

dimensione që përqendrohen në ndërveprimet ndërmjet donatorëve dhe qeverisë)1. PEMTAG-u ka

zhvilluar një Qasje me Platforma që ka si synim implementimin e një pakoje të masave apo

aktiviteteve të dizajnuara për arritjen e niveleve më larta ("platformave") të kompetencës së MFP-së

gjatë një periudhe kohore të menaxhueshme. Në secilën platformë caktohet baza e qartë e fillimit të

platformës së ardhshme, duke u bazuar në premisat e arritjes së një niveli të caktuar të kompetencës së

MFP-së për të mundësuar arritjen e progresit të mëtejmë.2

Pas PEFA-së, zbatuesve të MFP-së iu është dërguar një pyetësor për mbledhjen e informatave të

nevojshme për Planin e Veprimit, i cili nuk është gjeneruar gjatë PEFA-së. Ky veprim gjithashtu

është përdorur për shpërndarjen e draftit të PEFA-së dhe për të marrë reagim-vlerësimet.

Organizimi i këtij dokumenti është si në vijim. Në pjesën e ardhshme paraqitet një përmbledhje e

përparësive dhe dobësive të MFP-së në Kosovë duke përdorur temat e gjëra të qasjes së PEFA-së.

Synimet dhe veprimet e reformës që duhet ndërmarrë në secilën temë janë të theksuara dhe të lidhura

me platformat ku paraqitet radhitja e tyre. Në fund paraqitet përkrahja ekzistuese e asistencës teknike

në kuadër të secilës temë. Në Pjesën 3 paraqiten agjencitë përgjegjëse për implementimin dhe

aranzhimet për raportim.

1 Shih Kornizën për Matjen e Performancës së Menaxhimit të Financave Publike www.pefa.org Raporti i

Vlerësimit PEFA 2009 është publikuar në maj të vitit 2009 2 Shih Informatën e DFID-it e muajit korrik 2005 ―Qasja e Platformave për Përmirësimin e Menaxhimin

Financave Publike, për Qasjen e Platformave, që mund të gjendet në uebfaqen e DFID-it. Një document i

quajtur ―Plani i Veprimit për Reforma në Menaxhimin e Financavfe Publike në Kosovë" është prodhuar për

Kosovën duke zbatuar këtë qasje.

6

Ekziston një shtojcë ku jepet përmbledhja e Qasjes së Platformës dhe matrica e Planit të Veprimit për

MFP ku jepet në hollësi relacioni ndërmjet analizës së PEFA të përparësive dhe mangësive të MFP-së

dhe të veprimeve të planifikuara për 31 indikatorë dhe 74 dimensione, duke treguar se cilën platformë

do ta adresojnë.

2. TEMAT E REFORMAVE

2.1 BUXHETIMI KREDIBËL I BAZUAR NE POLITIKA

Situata ekzistuese

Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj Buxhetimit në

Kosovë, përfshirë këtu:

Legjislacioni i cili kuptohet mirë dhe implementohet në përgjithësi, përfshirë këtu Ligjin për

Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë.

Legjislacioni i buxhetit vjetor ku përcaktohen ndarjet vjetore dhe udhëzuesit e politikave

Procesi i vjetor i buxhetit i krijuar ku përfshihen të gjithë përbërësit e nevojshëm

Kalendari buxhetor është i artikuluar mirë dhe funksionon sipas një orari të njohur.

Parashikimet e të hyrave të cilat në përgjithësi janë konservative.

Procesi i KASH-it është në vend.

Megjithatë, PEFA gjithashtu ka identifikuar disa mundësi për përmirësime në këto fusha:

Planifikimi dhe formulimi i buxhetit përfshirë këtu kapacitetin e Organizatave Buxhetore për

zhvillimin e strategjive dhe integrimin e planifikimit të ciklit të investimeve në këto strategji. Kalendari buxhetor ku rrëshqitjet gjatë viteve të fundit kanë ndikuar në efektivitetin e përgatitjes

së buxhetit.

Angazhimi i Kabinetit në elementet strategjike të procesit buxhetor.

KASH-i dhe buxheti vjetor, ku lidhjet nuk janë të definuara mirë ashtu siç duhet. Buxheti vjetor

dhe viti i parë i KASh-it nuk janë të njëjtë.

Mungesa e uniformitetit në kualitetin dhe qartësinë e deklaratave të misionit, përshkrimit të

situatës ekzistuese dhe synimet për sektorët, në dokumentin e KASh-it.

Relacioni ndërmjet realizimit të shpenzimeve dhe buxhetit. Agregati i shpenzimeve të

realizuara në periudhën 2006 deri 2008 ishte më i ulët se sa buxheti. Nënshpenzimet në pjesën e kapitaleve të cilat kanë rezultuar nga mbibuxhetimi dhe planifikimi

joadekuat.

Evidentimi dhe monitorimi i stokut të borxheve/vonesave, posaçërisht brenda vitit, kërkon

evidentim më të mirë të faturave në SIMFK.

Programi i Reformave

Kosova përpiqet të arrijë praktikat më të mira në përgatitjen e buxhetit, që karakterizohen si më

poshtë:

Buxhet kredibël i cili mund të realizohet plotësisht me menaxhim të duhur të programeve dhe

projekteve.

Një program të kapitaleve që maksimizon përfitimet neto ekonomike dhe sociale për qytetarët

bazuar në prioritetet e qeverisë.

Alokimi i mjeteve bazuar në politikat e qeverisë e jo në modelet e thjeshta historike të financimit.

Një qasje shumëvjeçare e buxhetimit bazuar në KASh dhe qasjen e vlerësimeve rrokullisëse.

Prezantim të buxhetit që përpiqet të krijoj lidhje të financimit të inputeve me outpute të

identifikueshme dhe mundësisht të matshme të programeve.

Qasje në informata të performancës, përfshirë rezultatet e monitorimit dhe vlerësimit, për të

ndihmuar vendimmarrje buxhetore në të gjitha nivelet.

7

Synimet e Reformës

Ne do të implementojmë reformat kyçe në përpjekje për të adresuar dobësitë aktuale dhe të lëvizim

tutje buxhetin më gjithëpërfshirës ku inputetet janë të lidhura në mënyrë më efektive me shërbimet e

ofruara. Synimet tona për këto reforma janë: 1. Përmirësimi i lidhjes ndërmjet politikës qeveritare, strategjisë së organizatës dhe buxhetit,

duke përdorur KASh-in si lidhje kryesore. Ligje më të mira ndërmjet Politikave Qeveritare

dhe Buxhetit përfshijnë angazhim më të madh nga Kabineti në fazat kryesore të procesit

buxhetor. 2. Përmirësimi i planifikimit të kapitaleve bazuar në planifikim, realizim dhe monitorim më të

mirë të projekteve.

3. Implementimi i një sistemi ose të vlerësimeve rrokullisëse duke përdorur sisteme të

përshtatshme informative.

4. Rritja e kapacitetit të të gjitha Organizatave Buxhetore për të kryer punën analitike të

nevojshme për funksionet ekzistuese dhe të propozuara të planifikimit dhe buxhetimit.

5. Futja në përdorim e disa elementeve të menaxhimit të performancës për të ndihmuar

menaxhimin e sektorit publik, përfshirë këtu edhe buxhetin ku lidhen inputet me outputet

specifike të programeve.

Veprimet e Reformës

Për arritjen e këtyre synimeve të reformave, ne do të ndërmarrim veprimet në vijim. Këto janë të

specifikuara në kuadër të qasjes së platformave, ku merren parasysh lidhjet ndërmjet, dhe radhitja, e

veprimeve dhe reformave. Platforma 1:

1. Ndërtimi i kapaciteteve të ministrive të linjës në planifikimin e projektevfe kapitale

bazuar në PIP.

2. Kërkesa për analizë më të gjerë, inkorporim dhe prezantim të kostove periodike të

projekteve kapitale në buxhet.

3. Ndërtimi i kapaciteteve për ministritë e linjës në ekzekutimin e projekteve kapitale.

4. Dizajnimi dhe implementimi i një programi të monitorimi për ekzekutimin e buxhetit

kapital, përfshirë këtu edhe mbledhje dhe raporte të rregullta për monitorim. 5. Aktivizimi i Komisionit Fiskal dhe për Buxhet të Qeverisë sipas një vendimi të

mëhershme të Qeverisë, për të gjurmuar zhvillimin e KASh-it dhe Buxhetit dhe për të

këshilluar qeverinë në lidhje me alokimin strategjik të resurseve.

6. Ristrukturimi i Departamentit të Buxhetit në pajtim me LMFPP dhe planin e MEF-it, dhe

formalizimi i emërimeve ekzekutive.

Platforma 2:

7. Përpilimi dhe implementimi i Qarkorës Buxhetore për përgatitjen e KASh-it. Krijimi i

lidhjes ndërmjet përgatitjes së procesit mbarëqeveritar për planifikim strategjik (i

udhëhequr nga ZKM) me procesin e KASh-it (i udhëhequr nga MEF-i).

8. Zhvillimi dhe fillimi i zbatimit të një mekanizmi për lidhjen e aktiviteteve të planifikimit

strategjik në ministritë e linjës me KASh-in—duke synuar caktimin e duhur të kostos dhe

strategji realiste sektoriale që reflektojnë zgjidhjet e konsideruara të politikave.

9. Fillimi i zbatimit të një sistemi të vlerësimeve rrokullisësh, p.sh. ku vlerësimet

shumëvjeçare të buxhetit 2010 përdoren si pikë nismëtare për buxhetin 2011.

10. Ridizajnimi i ―rregullës fiskale‖ në konsultim me FMN-në e cila do vepronte si pikë

krahasimtare në krijimin e buxhetit kredibël.

11. Ndërmarrja e veprimeve për fuqizimin e kërkesave ligjore dhe procedurale për caktimin e

kostos së projekt-ligjeve dhe politikave të reja para se të merren parasysh nga Qeveria.

12. Finalizimi i nevojave për dizajnimin Sistemit për Menaxhimin e Zhvillimit të Buxhetit i

cili përmirëson këtë vegël për menaxhimin e disiplinës fiskale agregate – përfshirë këtu

vlerësimet shumëvjeçare dhe tiparet për fuqizimin e kufijve shumëvjeçar.

Platforma 3

8

13. Në kontekst të Buxhetit, identifikimi i disa pilot-programeve për implementimin e

kornizës së monitorimit dhe vlerësimit. Identifikimi i caqeve të performancës të bazuara

në outpute, për këto programe.

14. Ligjet për Shërbimin Civil dhe pagat e shërbimit civil miratohen dhe zhvillohen aktet e

duhura nënligjore – duke pasur parasysh ndikimin fiskal.

15. Rishikimi i pakos aktuale të ―prioriteteve‖ të Qeverisë para KASh-it, për të lehtësuar

alokimin e resurseve shtesë të mangëta.

16. Implementim i një mekanizimi për përmirësimin e bashkëpunimit ndërmjet ministrive në

kuadër të sektorit, gjatë zhvillimit të strategjive sektoriale në KASh.

17. Lista e pagave bartet në Thesar.

18. Bëhet zbatimi i ndryshimeve funksionale në ministritë e linjës për të lidhur dhe

përmirësuar planifikimin strategjik dhe buxhetimin (Rishikimi Funksional).

19. Krijohet Njësia e Monitorimit dhe Vlerësimit në kuadër të Departamentit të Buxhetit dhe

fillon mbledhja dhe raportimi i rezultateve kundrejt caqeve të pilot-programeve. Bëhet 1-

2 vlerësime iniciale të pilot-programeve. Për Buxhetin 2011-13 zbatohet identifikimi më

i gjerë i caqeve të performancës.

Platforma 4

20. Bëhet Shqyrtimi gjithëpërfshirës i Shpenzimeve Publike (ShShP), si një vlerësim i

njëhershëm i bazuar në zero i alokimit të shpenzimeve publike.

21. Vazhdimi i procesit të ShShP-së në shqyrtimet vjetore të ministrive, si pjesë e KASh-it

dhe procesit buxhetor.

Asistenca Teknike

Në këtë fushë aktualisht kemi asistencë teknike si më poshtë:

Projekti i KE-së: Përmirësimi i kualitetit të investimeve publike në Kosovë dhe përgatitja e bazës për

fondet e BE-së përkrah programin e reformave në MFP nga muaji korrik 2009 deri në korrik 2012.

Në Kushtet e Referencës ( KR ) specifikohet se asistenca do të ndahet në tetë aktivitete (komponentë):

Komponenti 1 – Shqyrtimi dhe dokumentimi i përparësive dhe dobësive të sistemit të planifikimit dhe

buxhetimit në Kosovë.

Komponenti 2 – Integrimi i mëtutjeshëm sistemeve të planifikimit dhe buxhetimit, duke rekomanduar

përdorim të obligueshëm të, ndër të tjerash, sistemeve të BDMS-së dhe PIP-it;

Komponenti 3 – Shqyrtimi i dokumenteve ekzistuese strategjike në MTPT dhe MMPH dhe dhënia e

rekomandimeve të cilat do t'i mundësojnë të shtyjnë përpara buxhetimin në ato ministri;

Komponenti 4 – Futja në përdorim e teknikave të caktimit të kostos në ministritë kyçe të linjës dhe

komunat;

Komponenti 5 - Futja në përdorim e teknikave moderne të planifikimit dhe menaxhimit të projekteve

në ministritë dhe komunat kryesore;

Komponenti 6 – Ofrimi i përkrahjes së TI-së për sistemet e BDMS-së dhe PIP-it për të siguruar

pronësi dhe qëndrueshmëri gjatë përdorimit të tyre në procesin buxhetor;

Komponenti 7 – Ofrimi i trajnimit në vend të punës dhe trajnimit në klasë për komponentë të

ndryshëm; dhe

Komponenti 8 – Ofrimi i mbledhjeve të punës dhe turneve studimor në mënyrë që pjesëmarrësit të

fitojnë përvojë dhe njohuri nga vendet e BE-së dhe vendet kandidate në prioritizimin, planifikimin,

buxhetimit dhe menaxhimin e fondeve të BE-së.

Projekti i DFID ―Rishikimi Funksional dhe Dizajnimi Institucional i Ministrive" (FRIDOM) i cili

ndër të tjerash bën vlerësimin e strukturës, roleve dhe përgjegjësive të organizatave buxhetore në tërë

Qeverinë.

Projekti i DFID për përkrahje në zhvillimin e planifikimit strategjik (përmes Zyrës së Kryeministrit)

Përkrahja e DFID për Sekretariatin e PEFA-së që ka ndihmuar në Planin e Veprimit

Komponenti i Projekti i Bankës Botërore për Modernizimin e Sektorit Publik përfshinë: Përmirësimin

e performancës së menaxhimit të financave publike në organizatat e përzgjedhura buxhetore dhe

9

përfshinë ndërtimin e kapaciteteve për MFP. Ky aktivitetet do të përqendrohet në ndërtimin e

shkathtësive dhe kapacitetit në organizatat buxhetore të linjës duke adresuar dobësitë në planifikim,

përgatitje dhe ekzekutim të buxhetimit, menaxhim dhe shqyrtim të buxhetit. Aktivitetet do të

përqendrohen në Departamentet e Buxhetit dhe Financave në pesë organizata kryesore buxhetore:

Ministria e Arsimit, Shëndetësisë, Bujqësisë, Drejtësisë dhe Këshilli Gjyqësor.

Projekti i USAID-it ―Menaxhimi Ekonomik për Stabilitet dhe Rritje" ofron asistencë teknike në këtë

fushë.

10

2.2 ADMINISTRATA TATIMORE

Situata ekzistuese

Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj Administratës

Tatimore në Kosovë, përfshirë këtu: Ligjet e publikuara, të cilat mund të shkarkohen nga uebfaqja e qeverisë.

Dokumentacioni për edukimin e tatimpaguesve ekziston në forma të ndryshme – të

shkruara, elektronike dhe të drejtpërdrejta, përfshirë këtu mbledhje të punës dhe seminare.

Nuk ka përjashtime diskrecionare

Procesi i ankesave ekziston.

Transferet nga autoritetet tatimore në llogarinë e thesarit bëhen me kohë

Barazimi i llogarive dhe pagesave bëhet me kohë.

Megjithatë, vlerësimi i PEFA-së ka gjetur disa dobësi dhe në kohën e vlerësimit ato janë adresuar dhe

tani janë vënë në funksion, ku përfshihet:

Regjistrimi i tatimpaguesve është bërë nga Agjencia për Regjistrimin e Bizneseve (Ministria

e Tregtisë dhe Industrisë) e që nuk i ka mundësuar autoriteteve tatimore të mbajnë nën

kontrollin e tyre një dosje kryesore të tatimpaguesve. Autoritetet Tatimor tani janë duke

implementuar sistemin e tyre.

Pavarësisht nga kjo, ekzistojnë mundësi për përmirësim të cilat tani ne jemi duke i adresuar, për të

cilat nevojitet kohë. Këtu përfshihen3:

Interpretimi i ligjeve tatimor nuk është konsistent dhe është i kualitetit të dobët, si dhe ul

besimin e tatimpaguesve.

Procesi i rëndë i ankesave lë mundësi për vonesa

Procedura joefektive për arkëtimin e ndëshkimeve për moszbatim.

Funksioni i auditimit nuk menaxhohet në mënyrë efektive

Borxhet e evidentuara janë të larta.

Synimet e Reformës

Objektiva e programit tonë të reformave është krijimi i një administrate moderne tatimore që

përmbush synimet tona të arkëtimit të të hyrave përmes përdorimit të proceseve dhe sistemeve

moderne, efikase dhe transparente, uljes së kostos së zbatimit për tatimpaguesit dhe arritjen e një

niveli të lartë të zbatimit vullnetar. Ky qëllim duhet të arrihet përmes kombinimit të inputeve për

përkrahje

Struktura më të mira menaxhuese dhe kapacitet të stafit;

Kompjuterizim; dhe

Vetëvlerësim.

Këto inpute janë strukturuar në mënyrën e cila minimizon kontaktin ndërmjet tatimpaguesit dhe

autoriteteve tatimor, e që mund të ndikoj në minimizimin e praktikave korruptive. Këto tipare mund

të zgjerohen edhe përmes:

Përqendrimit në shërbimet për tatimpaguesit dhe edukimin e tyre; dhe

Auditimit (bazuar në vlerësimin e rrezikut)

3 Dy agjencitë për mbledhjen e tatimeve janë në faza të ndryshme të zhvillimit, ku Doganat janë më përpara se

Administrata Tatimore. Për derisa përmirësimet duhet të bëhen në dy agjencitë, shumica e reformave

administrative janë në kuadër të fushës së Administratës Tatimore.

11

të cilat janë të dizajnuara për zbatim vullnetar.

Pagesa e tatimit të vlerësuar bëhet përmes sistemit bankar, gjë e cila e eliminon kontaktin

drejtpërdrejte ndërmjet autoriteteve tatimore të Kosovës dhe tatimpaguesit.

Veprimet e Reformës

Platformat 1 dhe 2

Të gjitha veprimet e reformave janë artikuluar në planet e gjithmbarshme strategjike të ATK-së,

përfshirë këtu.

1. Sigurimi që të gjitha ligjet tatimore të jetë të plotësuara më tutje me akte nënligjore të cila

ofrojnë shpjegime të qarta të mënyrës në të cilën ATK do të implementoj dispozitat e

përgjithshme.

2. Të kërkohet që të gjitha mendimet këshilluese me shkrim mbi çështjet e interpretimit të ligjit

ose çështjet teknike të aprovohen nga Menaxherët dhe të shpërndahen në komponentët e

terrenit vetëm nga stafi menaxherial, për tu siguruar se ligjet po implementohen në mënyrë

uniforme në të gjitha zyrat regjionale dhe për të gjithë tatimpaguesit.

3. Të sigurohet trajnim për Udhëheqësin e Ekipit për funksionin e shpjegimeve për të gjitha

aspektet e të gjitha ligjeve tatimore, të caktohen pritje të caktuara për mësim dhe zhvillim.

4. Ofrimi i trajnimit plotësues mbi ligjet tatimore për të gjithë personelin e tatimpaguesve dhe

trajnimi i tyre mbi zbatimin e ligjeve të reja që janë publikuar

5. Korrigjimi dhe freskimi i ―Manualit mbi tatimet në Kosovë‖ për të pasqyruar ligjet e reja,

aktet nënligjore, shpjegimet dhe procedurat deri më 30 qershor 2010.

6. Modifikimi i strukturës organizative të zyrës kryesore për të krijuar divizionin e interpretimit.

7. Ofrimi i trajnimit plotësues mbi ligjet tatimore për të gjithë personelin e Ankesave dhe

trajnimi i tyre mbi zbatimin e ligjeve të reja që janë publikuar

8. Zhvillimi i mbledhjeve të punës me shkrim për zyrtarët e ankesave në mënyrë që vendimet e

tyre të ankesave të jenë në formë standarde dhe të ofrojnë shpjegime të qarta për vendimet e

ankesave dhe bazat për këto vendime.

9. Finalizimi dhe implementimi i procedurave për regjistrimin e tatimpaguesve dhe akteve

nënligjore.

10. Krijimi i funksionit për regjistrimin e tatimpaguesve në ATK që do të: a) pranonte kërkesat

për regjistrim, b) do të kryente vlerësimet e vlefshmërisë dhe rrezikut, c) do të nxirrte numrat

identifikues të tatimpaguesve dhe certifikatat e regjistrimit dhe d) mirëmbante një regjistër të

duhur e të azhurnuar të tatimpaguesve.

11. Finalizimi i Doracakut të Ndëshkimeve dhe aktit nënligjor (një dokument).

12. Trajnimi i zyrtarëve të mbledhjes së detyrueshme dhe inspektorëve për edukimin e

tatimpaguesve për regjimin e ri të ndëshkimeve.

13. Trajnimi i inspektorëve tatimore në zbatimin e ndëshkimeve gjatë auditimit në mënyrë që

ndëshkimet të shqiptohen, sipas mundësisë, gjatë kohës së auditimit.

14. Finalizimin veglës për auditim dhe trajnimin e stafit.

15. Aktivizimi i modulit të SIGTAS-it për auditimit në mënyrë që të përmirësohet kontrolli i

menaxhmentit mbi rastet e auditimit.

16. Azhurnimi i sistemit të rrezikut të auditimit (vegla e auditimit) për të përfshirë individë dhe

ortakëri.

17. Azhurnimi i veglës së auditimit për përdorim në shqyrtimin e rasteve të kthimit të TVSH-së.

18. Përdorimi i veglës së auditimit për përzgjedhje qendrore të rasteve për 50% të të gjitha rasteve

që do të auditohen në gjysmën e parë të vitit 2010 dhe 100% të të gjitha rasteve që do të

auditohen deri në fund të 2010.

12

19. Modifikimi i strukturës organizative të zyrës qendrore për të futur në përdorim funksionin e

shqyrtimit të kualitetit të auditimit dhe auditim te tatimpaguesve ne baze caqeve te

identifikuara te rrezikut dhe njësisë për analiza.

20. Finalizimi dhe implementimi i aktit nënligjor për mbledhje të detyrueshme.

21. Aktivizimi i modulit të mbledhjes së detyrueshme në SIGTAS.

22. Trajnimi i zyrtarëve të mbledhjes së detyrueshme në procedurat e reja të përcaktuara në aktin

nënligjor në lidhje me mbledhjen e detyruar.

23. Vazhdimi i monitorimit të pagesave të bëra në bankat komerciale për të siguruar transferim

me kohë të të hyrave në Bankën Qendrore dhe minimizimin e gabimeve në bartjen e të

dhënave.

24. Eksplorimi i mundësisë së transferit elektronik të mjeteve për të mundësuar shfrytëzim të

plotësimit të deklaratave tatimore në mënyrë elektronike.

25. Vazhdimi i barazimit me kohë të të hyrave me Thesarin.

Përkrahja e Asistencës Teknike

USAID ka një program të asistencës i cili përfshinë dy ekspertë të administratës tatimore dhe një

ekspert të TI-së. Dy ekspertët e administratës tatimore pritet që të jenë deri në fund të kontratës së

tanishme të USAID-it (30 qershor 2010) dhe eksperti i TI-së pritet që të qëndroj deri më 31 dhjetor

2009.

Përshkrimi dhe orari:

Projekti i tanishëm i USAID ka filluar më 1 korrik 2007 dhe është një angazhim tre vjeçar i

planifikuar të përfundojë më 30 qershor 2010. Qëllimi primar i projektit është që të asistoj

administratën tatimore që t'i arrijë synimet e planit të saj strategjik me pritje specifike të finalizimit

dhe implementimit të një sistemi të zgjedhjes së kontrollit në bazë të rrezikut dhe ngritjen e

efektivitetit të administratës tatimore.

Asistenca teknike e Komisionit Evropian në Dogana për:

1. Krijimin e kornizës ligjore për implementimin e procedurave të thjeshtësuara dhe

procedurave për depo doganore.

2. Definimin e pajisjeve specifike shtesë të Laboratorit Doganor

Përpilimin e doracakëve dhe udhëzuesve për sigurinë e laboratorëve doganor

Trajnimin e Laborantëve ë Dogana për shfrytëzimin e pajisjeve laboratorike të doganave

3. Përmirësimin e kualitetit të inteligjencës së krijuar nga Sektori Krijimi dhe zhvillimi i bashkëpunimit të qëndrueshëm me agjencitë tjera për zbatimin e

ligjit

Prodhimi i udhëzuesve për sektorin e inteligjencës.

Departamenti për Çështje Fiskale i FMN-së do të dërgoj në terren një mision të asistencës teknike për

shqyrtimin e progresit në zbatimin e Planit tonë të Reformave Strategjike dhe për të bërë një skicë të

strategjisë për reforma në TI.

13

2.3 DECENTRALIZIMI

Situata Aktuale

Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj decentralizimit në

, përfshirë këtu:

Rregullat transparente për caktimin e transfereve dhe alokimeve të siguruara në legjislacion

dhe të zbatuara në përgjithësi gjatë procesit buxhetor.

Financim të siguruar për ofrimin e shërbimeve të standardeve minimale nga qeveritë lokale

në sektorin e arsimit dhe të shëndetësisë.

Raportimi me kohë i informatave fiskale të komunave të konsoliduara në raporte tremujore

të ekzekutimit të buxhetit dhe në pasqyrat vjetore financiare.

Pavarësisht, janë vërejtur edhe disa mundësi për përmirësim, duke përfshirë:

Afatet kohore të informatave në lidhje me ndarjen finale të granteve; p.sh., vonesat në

përcaktimin e granteve finale kanë çrregulluar Buxhetin Komunal 2009.

Qartësimi, përcaktimi dhe zbatimi i standardeve në sektorët e arsimit dhe të shëndetësisë,

përfshirë këtu edhe lidhjen me strategjitë e sektorëve përkatës.

Besueshmëria dhe disponueshmëria e informatave të domosdoshme statistikore që janë

përcaktuara në ndarjen e granteve.

Synimet e Reformës

Tani jemi duke u përpjekur të përshpejtojmë dhe të përforcojmë procesin e formulimit të buxhetit

komunal përmes futjes në përdorim të një procesi dhe ndërtimi më të gjerë të kapaciteteve. Vendimet

në lidhje me transferet qeveritare, kufijtë dhe çështjet tjera ndërlidhëse me MEF-in do të bëhen dhe

shpërndahen më me kohë, në pajtim me afatet e parapara në LPFPP në mënyrë që veprimet dhe

vendimet pasuese të merren në kohë e cila është e mjaftueshme për mundësimin e implementimit të

tyre.

Veprimet e Reformës

Në përpjekjet për arritjen e këtyre synimeve të reformave, ne planifikojmë ndërmarrjen e veprimeve si

më poshtë:

Platformat 1 dhe 2 në vazhdim e sipër:

1. Sekretariati i Komisionit të Granteve të marrë rolin e përkrahjes teknike dhe analitike për

Komisionin e Granteve, përfshirë këtu edhe përgatitjen për Komisionin e Granteve të

vlerësimit të harmonisë me sistemin e rregullave të krijuar me LFPL para finalizimit të ciklit

të zhvillimit të buxhetit komunal

2. Sekretariati i Komisionit të Granteve të ketë kuadro me profesionist kompetentë dhe të

kualifikuar

3. Komisioni i Granteve të sigurojë zbatimin transparent dhe të tërësishëm të rregullave të

LFPL.

4. Sekretariati i Komisionit të Granteve të publikojë rregullisht vendimet e marra nga Komisioni

për Grante

5. Përforcimi i rolit, kapacitetit dhe llogaridhënies së Sekretariatit të Komisionit për Grante

(p.sh. futja në përdorim e raportimit tremujor të Sekretariatit te Ministri dhe Komisioni i

Granteve).

6. Para se komunave t’i jepet autoriteti për huamarrje, Auditori Gjeneral duhet të nxjerrë

auditime të pakualifikuara të raporteve financiare për dy vite të njëpasnjëshme.

7. Në planin e të ardhmes, duhet të zhvillohet një mekanizëm certifikues për kapacitet e

komunave për menaxhim të financave.

14

8. Transferet ndërqeveritare të merren parasysh në kornizën afatmesme makrofiskale dhe në

proceset e KASh-it (me fjalë tjera, Qeveria të përmbahet nga vendimet për politika të marra

në mënyrë ad hoc e që ndikojnë në shpërndarjen ose alokimin e transferove)

9. Në ligjet e zbatueshme, siç është LMFPP, të përfshihen dispozita që specifikojnë orarin për

shpërndarjen e informatave të besueshme dhe me fuqi detyrimore për alokimin e transfereve

ndërqeveritare për njësitë e pushtetit lokal.

10. MEF në kuadër të aktiviteteve dhe proceseve të brendshme t'i përmbahet dhe të respektojë të

gjitha aspektet e kalendarit të buxhetit komunal, për të siguruar që zyrtarët komunal të fillojnë

me kohë procesin buxhetor dhe të kenë kohë dhe informata të mjaftueshme për të kryer të

gjitha procedurat e nevojshme të brendshme gjatë procesit të zhvillimit të buxhetit. Gjithashtu

është e rëndësisë thelbësore që Kuvendet Komunale të jenë në gjendje të shqyrtojnë dhe

aprovojnë propozim-buxhetet komunal brenda kornizës kohore të definuar me ligj (përfshirë

këtu edhe pjesëmarrjen e qytetarëve). 11. Vazhdimi i zbatimit të rregullave dhe procedurave të Sistemit Informativ Menaxherial

Financiar të Kosovës për komunat.

12. Sigurimi i përfshirjes të të dhënave të konsoliduara fiskale të komunave në raportet periodike

financiare dhe buxhetore të lëshuara nga Departamenti i Thesarit.

Asistenca Teknike

Menaxhimi Ekonomik për Stabilitet dhe Rritje i USAID-it: këshilltarët ofrojnë asistencë teknike për

Departamentin e Buxhetit Komunal/MEF për proceset dhe politikat e buxheteve komunale. Ata

gjithashtu i japin përkrahje dhe ndërtojnë kapacitetet e Sekretariatit të Komisionit të Granteve për

implementimin e sistemit të transferove ndërqeveritare të krijuara me LFPL.

Banka Botërore: gjatë gjithë kohës së ndarjes të granteve qeveritare dhe punës së Komisionit të

Granteve ekziston një këshilltar i cili ofron përkrahjen në përgatitjen e dokumentacionit.

Misioni i Departamentit për Çështje Fiskale në FMN të rishikojë LFPL dhe zbatimin e dispozitave

ekzistuese.

15

2.4 RREZIKU FISKAL

Situata ekzistuese

Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj rrezikut fiskal,

përfshirë këtu: Auditimin e NSH-ve që janë nën administrimin direkt të AKP-së

Raportimin Tremujor të NSH-ve në AKP

Pavarësisht, ne kemi vërejtur edhe disa mundësi për zgjerimin e menaxhimit të rrezikut fiskal në të

ardhmen.

Nuk prodhohet asnjë raport i konsoliduar për financat e NP-ve

Nuk është përgatitur ose publikuar asnjë raport për rrezikun e gjithëmbarshëm fiskal të

NP-ve NP-të nuk raportojnë në mënyrë rutinore te MEF-i.

Më tutje, është identifikuar një rrezik i mundshëm fiskal sa i përket komunave. Korniza aktuale

ligjore nuk lejon qeveritë lokale të hyjnë në kurrfarë borxhi, që do të krijonte obligime fiskale për

qeverinë qendrore. Për derisa (draft) Ligji për Borxhet do të rregullojë përgjegjësitë, kriteret dhe

kufijtë për borxhin komunal, parashihet që borxhi komunal ti nënshtrohet miratimit paraprak me

shkrim nga Ministria e Financave, gjersa një aprovim i tillë nuk do të përbëjë garanci, e as në ndonjë

mënyrë tjetër të përbëjë ndonjë detyrim për qeverinë rreth pagesës së borxhit. Borxhi komunal nuk do

të paraqes obligim direkt ose indirekt të Qeverisë, përveç në rastet kur Ministri i MEF-it nënshkruan

ndonjë garanci me shkrim. Ligji i ri për Borxhet ia vështirëson MEF-it të refuzojë nëse të gjitha

rregullat përkatëse janë përmbushur edhe nga komunat me kapacitete të shumë të ulëta të MF-së.

Ne kemi filluar ndërtime të kapaciteteve në këtë fushë, përfshirë këtu trajnimet intensive në të

ardhmen nga ekspertët e Thesarit të SHBA-ve në menaxhim të borxheve dhe të rrezikut, përfshirë

këtu edhe detyrimet kontigjente. Të gjithë anëtarëve të rinj të NP-ve u është ofruar trajnim themelor

në qeverisje të korporatave. Veç kësaj, një këshilltar i financuar nga USAID-i ka filluar punën në

Njësinë për Politika dhe Monitorim të NP-ve që të na ndihmojë në këtë fushë.

Synimet e Reformës

Synimi ynë është minimizimi i rrezikut fiskal përmes raportimit dhe monitorimit me kohë të zotimeve

financiare të NP-ve, NSH-ve dhe Komunave.

Veprimet e Reformës

NSH-të dhe NP-të

Njësia për Monitorimin e NP-ve është themeluar rishtazi dhe ne jemi në proces të implementimit të

aranzhimeve të reja për qeverisje korporative në NP. Ne do të fillojmë me trajnime si dhe me

nxjerrjen e akteve nënligjore, zhvillimin e bashkëpunimit me të gjitha NP-të dhe për të siguruar

funksionimin e të gjitha Bordeve të NP-ve.

Platforma 1:

Mbledhja, sistemimi dhe publikimi i informatave në lidhje me pozitën financiare të sektorit të NP-

ve.

Në KASh-in e ardhshëm të bëhet identifikimi i rreziqeve që kanë të bëjnë me NP-të.

Finalizimi i implementimit të model-statuteve për NP-të.

Platforma 2:

Përfshirja e rezultateve financiare të NP-vë në pasqyrat financiare të BKK-së – si shënim.

Platforma 3

16

Implementimi i qasjes së menaxhimit të rrezikut në NP – një sistem gjithëpërfshirës për

identifikimin dhe menaxhimin e rreziqeve financiare të NP-së. Raportimi i rregullt në komisionin

ndërministror për NP-të.

Komunat

Platforma 1

Të diskutohet dhe të qartësohet se nxjerrja e auditimeve financiare të pakualifikuara nga Auditori

Gjeneral për dy vite të njëpasnjëshme është parakusht që komunat të hyjnë në borxhe. (Mund të

kërkohet ndryshim në draftin e ligjit për borxhet)

Asistenca Teknike

Në këtë fushë jemi duke u asistuar nga asistenca teknike e ofruar nga programi i TAIEX i BE-së,

USAID dhe trajnim dhe konsultim për NJPMNP.

17

2.5 EKZEKUTIMI I BUXHETIT, KONTABILITETI DHE MBAJTJA E

EVIDENCAVE, DHE KONTROLLI I BRENDSHËM I FINANCAVE PUBLIKE

Situata ekzistuese

Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në Ekzekutim të Buxhetit, Kontabilitet dhe

Mbajtje të Evidencave dhe në kontrollin e brendshëm të financave publike. Këto përparësi përfshijnë:

Miratimi i ndarjeve buxhetore nga parlamenti bëhet për organizatat buxhetore pa vonesë në

fillim të secilit tremujor, vit. Ky funksion menaxhohet përmes parashikimit të rrjedhës së

parasë së gatshme nga Thesari dhe OB-të, përmes monitorimit të të hyrave dhe shpenzimeve.

Planifikim efikas financiar. Projeksionet e të hyrave dhe shpenzimeve gjenerohen në fillim

të vitit fiskal. Azhurnimet mujore ndërmerren përmes analizimit të devijimeve ndërmjet

aktualeve dhe parashikimeve.

Kornizë ligjore dhe sistem adekuat për menaxhimin e borxhit. Ligji për Borxhet është

finalizuar dhe miratuar nga qeveria dhe është dërguar në Kuvend. Ky ligj do të rregullojë

autorizimet dhe procedurat e qeverisë qendrore dhe qeverive lokale për huamarrje, menaxhim

të borxhit dhe garanci.

Sistemi Informativ Menaxherial Financiar (SIMFK) i cili mundëson krijimin e lidhjeve

elektronike ndërmjet OB-ve dhe Thesarit dhe ndërmjet Thesarit dhe Bankës Qendrore.

SIMFK-ja mbanë gjurmë të zotimit për qëllime të planifikimit dhe kontrollit, dhe në mënyrë

efektive kontribuon në implementimin e kontrollit të brendshëm financiar duke kufizuar

zotimet me disponueshmërinë aktuale të parasë së gatshme dhe me alokimet e miratuara

buxhetore.

Sistemi i pagesave aktualisht është i centralizuar dhe shumica e pagesave bëhen me kohë.

Pjesa e borxheve (vonesave) në totalin e shpenzimeve nuk është e domethënëse.

Plani kontabël është gjithëpërfshirës dhe integron llogaritë që përmbajnë pasuritë, detyrimet,

ekuitetin e qeverisë, të hyrat dhe shpenzimet, për ta bërë më të lehtë përgatitjen e pasqyrave

financiare.

Identifikimi i saktë dhe me kohë i të hyrave përmes implementimit të Kodit Unik Referues

të Pagesës (UNIREF)

Llogaria e Vetme e Thesarit (LlVTh) ku në mënyrë efikase centralizohen bilancet e parasë

së gatshme. LlVTh përbëhet nga disa nënllogari (për të hyrat, shpenzimet dhe paratë në

mirëbesim). LlVTh barazohet për çdo ditë ndërsa nënllogaritë barazohen së paku për çdo

muaj. Nga KFMIS-i nxirren raportet javore, mujore dhe tremujore të barazimit.

Në vlerësimin e PEFA-së gjithashtu janë identifikuar mundësi për përmirësimin e ekzekutimit dhe

kontabilitetit të buxhetit, përfshirë këtu:

Të dhënat e stokut të vonesave gjenerohen për çdo vit dhe tregojnë se në përqindje ato janë

shumë të ulëta. Megjithatë, nëse analizohet në bazë të afateve kohore – ekziston një përqindje

e lartë e vonesave në pagesa (më shumë se 30 ditë) brenda një viti fiskal.

Klasifikimi funksional për formulimin e buxhetit mund të prodhohet vetëm në mënyrë

manuale, pasi që struktura e kodimit të administratës në një ministri është e njëjtë sikur

"administrata‖ të ishte funksion.

Parashikimet e rrjedhës së parasë përgatiten vetëm në baza mujore. Në rast se ekzistojnë

çështje të likuiditetit atëherë nevojiten parashikime më të shpeshta për të pasur informata në

lidhje me huamarrjen e mundshme dhe huadhënien.

18

Ligji për Borxhet (kur të miratohet) duhet të vë procedura efektive të menaxhimit dhe

monitorimit të borxhit, si dhe lidhje ndërmjet menaxhimit të parasë së gatshme dhe borxhit.

Raportet e sakta ditore nuk gjenerohen përmes procesit të barazimit mujor të llogarisë.

Mungesa e raporteve menaxheriale për menaxhmentin e lartë i cili përmban analiza të

krahasimit të buxhetit me vitet paraprake dhe ndërmjet kategorive të ndryshme.

Situata ideale

Situatë ideale në fund të programit të reformave do të ishte arritja e:

Politikave dhe praktikave të Kontrollit të Brendshëm të Financave Publike (KBFP) në pajtim

me standardet evropiane, përfshirë këtu një Njësi plotësisht funksionale Qendrore të

Harmonizimit për Kontroll të Menaxhimit Financiar (NjQH/KMF)

Funksion plotësisht funksional për menaxhimin e parasë së gatshme dhe borxhit, i përkrahur

nga një softuer kompjuterik modern për menaxhimin e borxhit dhe vegla për parashikimin e

parasë së gatshme.

Sistemi dhe procedurat gjithëpërfshirëse të raportimit financiar për të përkrahur transparencën

dhe llogaridhënien në ekzekutim të buxhetit.

Implementim i plotë i moduleve për Sistemin Informativ Menaxherial Financiar të Kosovë,

përfshirë këtu edhe informata gjithëpërfshirëse për vonesat.

Shtrirje graduale e informatave aktuale në raportet fiskale.

Sisteme elektronike plotësisht të integruara për të hyrat dhe shpenzimet të cilat përkrahin

barazimin elektronik.

Synimet e Reformës

Përpjekjet tona në reformimin e ekzekutimit të buxhetit dhe kontabilitetit janë të drejtuara në arritjen e

synimeve si më poshtë:

Përmirësimi i zbatimit të rregullës financiare numër dy për shpenzimin e parasë publike nga

OB-të. (Të gjitha kërkesat e pranuara nga Organizatat Buxhetore duhet të paguhen brenda

periudhës së specifikuar në kontratë dhe jo më vonë se 30 ditë pas pranimit).

Përforcimi i kornizës për evidentimin e transaksioneve, dhe ngjarjeve kontabël, përfshirë këtu

edhe disa informata "akruale" (siç janë obligimet, ndryshimi në pasuri dhe detyrime, etj) për

të shtuar llogaritë e bazuar në para të gatshme. Ky përforcim do të përmirësoj lidhjet

ndërmjet pasqyrës së parasë së gatshme dhe bilancit të gjendjes që parashihen me GFS 2001.

Përforcimi i planifikimit financiar për të përfshirë parashikimet ditore të parasë së gatshme (të

cilat konsolidohen në parashikimet javore).

Zhvillimi sistemit dhe proceseve transparente dhe të parashikueshme për menaxhimin e

borxhit qeveritar.

Fillimin e barazimit ditor të llogarive bankare që mundëson gjenerimin e raporteve ditore

menaxheriale.

Përforcimi i efektivitetit të sistemit të kontrollit të brendshëm të financave publike duke e

bërë sa më relevant (në kuptimin e kontrolleve që kërkohen për menaxhimin e rreziqeve),

kuptimplotë për zyrtarët financiar dhe gjithëpërfshirës në fushën e kontrollit të brendshëm të

financave publike.

Veprimet e Reformës

Në përpjekjet për arritjen e këtyre synimeve të reformave, ne do të ndërmarrim veprimet si më poshtë

sipas platformës:

19

Platforma 1

1. Plotësimi i Nenit 44 të Rregullit Financiar të Thesarit nr. 2 – Shpenzimi i parave publike.

2. Zhvillimin e një Njësie Qendrore për Kontroll të Brendshëm Financiar në kuadër të Thesarit.

3. Rritjen e kapacitetit të SIMFK-së për të mbajtur gjurmë të kohës së pagesave.

4. Përfshirja në sistemin e listës së pagave (Ministria e Administratës Publike) e të gjitha

pagesave për individë (pagesat për pjesëmarrje në seancat e Kuvendit, të gjitha mëditjeve,

pjesëmarrjen në Universitet), përveç stafit të projekteve të donatorëve.

5. Shqyrtimi i të gjithë udhëzuesve dhe rregullave për menaxhimin e pasurive nga Thesari dhe

ofrimi i trajnimeve shtesë për organizatat buxhetore.

6. Si pjesë e delegimit të shpenzimeve, një ekip do të punojë me organizatat buxhetore për të

ofruar ndihmën në përmirësimin e spektrit të kritereve që kanë të bëjnë me menaxhimin

financiar, përfshirë këtu menaxhimin e pasurive.

7. Rritjen e frekuencës së parashikimeve të parasë së gatshme në baza ditore dhe javore, si dhe

koordinimin dhe shkëmbimin e raporteve të të hyrave dhe shpenzimeve me OB-të.

Implementimi i softuerit për menaxhimin e borxhit dhe trajnimin e stafit.

8. Implementimin e barazimit automatik të llogarive.

9. Standardizimin e terminologjisë së përdorur në raporte.

10. Sigurimi i dorëzimit të pasqyrave financiare nga organizatat buxhetore brenda afateve.

11. Avancimi i raportimit financiar me qëllim të gjenerimit të raporteve specifike sipas kërkesave

të përdoruesve specifik.

12. Trajnimi i zyrtarëve financiar të Organizatave Buxhetore në lidhje me kontabilitetin e sektorit

publik, raportimin dhe kontrollin e brendshëm.

Platforma 2 (vazhdim i Platformës 1 nr. 4)

1. Rritja e frekuencës së parashikimeve të parasë së gatshme në baza ditore dhe javore, si dhe

koordinimi dhe shkëmbimi i raporteve të të hyrave dhe shpenzimeve me OB-të.

Implementimi i softuerit për menaxhimin e borxhit dhe trajnimin e stafit.

20

2.6 PERSONELI DHE LISTA E PAGAVE E SEKTORIT PUBLIK

Situata ekzistuese

Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj Personelit dhe

Listës së Pagave të Sektorit Publik, përfshirë këtu: Azhurnim me kohë i listës së pagave për çdo muaj, para ekzekutimit të listës së pagave,

Rregullime të rralla retroaktive të listës së pagave.

Pavarësisht nga kjo, ekzistojnë disa mundësi për përmirësimin e menaxhimit të personalit dhe listës së

pagave, përfshirë këtu:

Kontroll më i mirë i shpenzimeve, duke pasur parasysh që pagesat rregullisht mbahen nga

Thesari për shkak të mbishpenzimeve që kanë të bëjnë me mungesës së marrjes parasysh të

ndarjeve buxhetore dhe alokimeve.

Përmirësimi i Kontrolleve të Brendshme, që ekzistojnë për ndryshimet në listë të pagave,

mirëpo shpesh dështojnë në sigurimin e mostejkalimit të alokimeve buxhetore ose kufijve të

numrit të punëtorëve.

Zhvillimi i lidhjes ndërmjet bazës të të dhënave të personelit dhe listës së pagave që

mund të formojë bazën për auditim.

Synimet e Reformës

Qëllimi ynë që të implementojmë një sistem të lidhur personelit dhe listës së pagave dhe mirëmbajtja

e lidhjes së tillë në nivel qendror me një softuer i cili është i menaxhueshëm dhe efektiv.

Veprimet e Reformës

Platforma 1

1. Administrimi i listës së pagave dhe vënia e bazës për shërbim profesional civil

(a) Menaxhimi i burimeve njerëzore në shërbimin civil, përfshirë këtu edhe reformat e pagave

dhe gradimit; dhe (b) Avancimin e sistemeve të TIK për menaxhimin e burimeve njerëzore (SIMBNJ dhe lista e

pagave). 2. Përmirësimin e menaxhimit të burimeve njerëzore në shërbimin thelbësor civil

3. Avancimin e sistemeve informative menaxheriale për burime njerëzore.

(a) Zhvillimi i një plani strategjik për menaxhimin e informatave të burimeve njerëzore dhe

riorganizimin e proceseve menaxhuese që kanë të bëjnë me BNj-në.

(b) Modifikimin e sistemeve aktuale informative dhe implementimin e sistemeve të

avancuara.

(c) Lidhja e sistemit të BNj-së dhe sistemit të pagave me sistemin e Thesarit (Free Balance).

Asistenca Teknike

Asistenca teknike do të ofrohet përmes komponentëve specifik të Projektit për Modernizimin e

Sektorit Publik i përkrahur nga Banka Botërore, që përfshinë:

Asistencën teknike për trajnimin dhe implementimin e reformave të pagave dhe gradimit në

shërbimin thelbësor civil.

Asistencën teknike për ndërtimin e kapaciteteve për implementimin e funksioneve kyçe të

menaxhimit të burimeve njerëzore (planifikimin e stafit, rekrutimin, promovimin dhe

vlerësimin e performancës). Ky aktivitet do të përfshijë zhvillimin e akteve nënligjore (p.sh.

për vlerësimin e performancës), udhëzuesit dhe doracakët, si dhe modulet e trajnimit për

funksionet e menaxhimit të burimeve njerëzore.

21

2.7 AUDITIMI I BRENDSHËM

Situata ekzistuese

Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj auditimit të

brendshëm, përfshirë këtu: 1. Auditimi i brendshëm i decentralizuar – 50 OB kanë krijuar Njësitë e Auditimit të

Brendshëm (NJAB) ku punojnë 84 Auditor të Brendshëm.

2. Doracaku i Auditimit të Brendshëm që siguron harmonizimin me Standardet dhe Praktikat

Profesionale Ndërkombëtare të Auditimit të Brendshëm.

3. Komisionet e Auditimit në 24 OB për të siguruar pavarësinë dhe mbrojtjen e auditorëve të

NjAB-ve dhe për të promovuar implementimin e rekomandimeve nga menaxhmenti i lartë.

4. Standardet ndërkombëtare dhe praktikat profesionale janë bazë e auditimit të brendshëm

dhe i përmbahen standardet SNPNAB dhe Kodin e Etikës të Institutit të Auditorëve të

Brendshëm.

5. Ndërmerret auditime sistematike të cilat janë gjithëpërfshirëse të bazuara në harmoni,

performancë dhe financa.

6. Auditimet sistematike të lidhura me procesin e vlerësimit të Kontrollit të Brendshëm për

vlerësimin e efektivitetit të funksionimit të tyre.

7. Auditimet financiare përfshijnë ekzaminimin dhe raportimin e pasqyrave financiare.

8. Planet e Auditimit implementohen për të përfshirë arsimim të vazhdueshëm profesional të

stafit të auditimit të brendshëm.

9. Dorëzimi i rregullt i raporteve të auditimit të brendshëm te menaxhmenti i lartë në pajtim

me ligjin

10. Raportet tremujore dhe vjetore për aktivitetet e auditimit të brendshëm në OB pranohen

nga Njësia Qendrore Harmonizuese

11. Implementimi i rekomandimeve nga Zyrtari Kryesor Administrativ i OB-së.

Pavarësisht, në qasjen tonë ekzistuese janë vërejtur edhe disa dobësi, përfshirë këtu.

Nuk ka auditim të brendshëm në 10 OB

Vetëm një auditor në 33 OB, është i pamjaftueshëm për funksionim efikas të auditimit të

brendshëm në kuptim të mundësive dhe kapacitetit për planifikim dhe menaxhim të Auditimit

të Brendshëm efektiv.

Mungesa e trajnimit për certifikim – kurset e trajnimit për auditim të brendshëm që janë

dhënë nga kompanitë ndërkombëtare nuk kanë ofruar certifikimin që kërkohet me Ligjin për

Auditimin e brendshëm.

Mungesa për implementim gjithëpërfshirës efektiv të Ligjit për Auditim të brendshëm dhe

të doracakut për Auditim të Brendshëm.

Kualitet i dobët i implementimit të rekomandimeve të auditorëve të brendshëm.

Funksionim joefektiv i NjAB në disa subjekte publike

Nuk ka zhvillim të vazhdueshëm profesional për zgjerimin e njohurive dhe shkathtësive të

auditorëve të brendshëm.

Mungesa e kuptimit të rëndësisë së rolit të Kontrollit të Brendshëm të Financave Publike

dhe Auditimit të Brendshëm nga menaxhmenti i lartë.

Synimet e Reformës

Synimi ynë i gjithëmbarshëm është të sigurojmë implementim efektiv të auditimit të brendshëm sipas

Ligjit për Auditim të brendshëm dhe në pajtim me standardet e pranuara ndërkombëtare.

Veprimet e Reformës

Për arritjen e këtij synimi ne do të ndërmarrim veprimet si më poshtë:

1. Zbatimi i ligjit të jetë i plotë.

2. Zbatim më të mirë të doracakut të AB-së (SNPNAB, kodi i etikës)

22

3. Kuptim i plotë i rolit të auditimit nga menaxhmenti – mbledhje, kontakte, trajnime

(afatshkurtër) dhe përkrahja e menaxhmentit për auditimin (pavarësia dhe kushtet e punës,

pagesa dhe kushtet tjera teknike)

4. Funksionalizimi i njësive efektive të auditimit në subjektet e sektorit publik

5. Certifikimi dhe licencimi i auditorëve të brendshëm (afatgjatë) dhe arsimimi pas certifikimit

dhe pas licencimit i vazhdueshëm profesional (afatgjatë)

Platforma 1

1. Rritjen e numrit dhe kualitetit të veprimeve të ndërmarra nga menaxhmenti i lartë i OB-ve për

zbatimin e rekomandimeve të dhëna nga auditori i brendshëm - rritje e kualitetit

2. Kontakte të vazhdueshme me menaxhmentin e lartë dhe me palët tjera relevante me qëllim të

funksionalizimit të mëtejmë të NjAB.

3. Certifikimi i AB-vë nga një organizatë ndërkombëtare e licencuar (brenda dy viteve)

4. Ndërtimi i kapaciteteve, rekrutimi i AB mbi 60 (brenda dy viteve)

5. Trajnimi i menaxhmentit të lartë në ngritjen e vetëdijes në lidhje me rëndësinë e Menaxhimit

të Financave Publike dhe Kontrollin e Brendshëm, përfshirë rolin e AB-së.

6. Përmbushja e plotë e standardeve SNPPAB

7. Zbatimi i planit vjetor bazuar në planin strategjik të AB-së

8. Funksionalizimi gjithëpërfshirës i Komisioneve të AB-së – rritjen e pavarësinë e auditorit dhe

masave për implementimin e rekomandimeve nga ana e menaxhmentit

9. Hartimi i Udhëzimeve Administrative për implementimin e Ligjit për AB, nga NJQH-ja

10. Rritjen e mëtutjeshme të shkallës së implementimit të rekomandimeve (mbi 55%)

Platforma 2

Krijimi i NjAB në ato BO ku ende nuk janë krijuar

Trajnime të vazhdueshme të AB për të rritur dituritë, aftësitë dhe kompetencat e tyre –

(zhvillimi i vazhdueshëm profesional pas certifikimit apo licencimit).

Mbulimi i OB me AB duke u fokusuar në çështje të sistemit të AB mbi 80%.

Përkrahja e Asistencës Teknike

Përpjekjet tona aktuale për përmirësimin e auditimit të brendshëm ndihmohen me përkrahje nga

donatorët, ku përfshihen:

Projekti "Përkrahja për përmirësim të mëtutjeshëm të AB-së dhe Qeverisjes Publike" i përkrahur nga

Komisioni Evropian - ZNKE, qershor 2009 deri qershor 2011. Komponentët kryesor të AB-së janë:

Përkrahja e NJQHAB në zbatimin e përgjegjësive sipas Ligjit mbi Auditimin e brendshëm.

Dizajnimi dhe paraqitja e programit të trajnimit për auditimin e brendshëm që shpie në

kualifikimin e certifikuar.

Dizajnimi dhe zbatimi i ciklit të pare të një Programi Hyrës për politikanët dhe shërbyesit e

lartë civil për administrim financiar.

23

2.8 PROKURIMI

Situata Aktuale

Në raportin PEFA 2009 thuhet se gjatë viteve të fundit është përforcuara korniza ligjore dhe

institucionale e prokurimit publik, mirëpo ka ende përmirësime që duhet të bëhen. Legjislacioni i

prokurimit publik ka përmirësuar pozitën tonë sa i përket përafrimit me direktivat e BE-së për

prokurim publik.

Ky legjislacion i jep kompetenca të prokurimit të gjitha autoriteteve kontraktuese, mirëpo

kompetencat e tilla fillimisht i jepen tri organeve qendrore të prokurimit publik: (1) Komisioni

Rregullativ i Prokurimit Publik, (2) Agjencia e Prokurimit Publik, dhe (3) Organi Shqyrtues i

Prokurimit Publik. Gjithashtu, Instituti i Kosovës për Administratë Publike është përgjegjës për

trajnimin dhe certifikimin e zyrtarëve të prokurimit dhe Zyra e Auditorit Gjeneral është përgjegjëse

për auditimin e jashtëm të të gjitha prokurimeve të bëra nga OB-të.

Raporti PEFA gjithashtu vë në dukje se mbi 80% e kontratave sipas vlerës janë dhënë përmes

ofertimit të hapur konkurrues, sipas të dhënave të ofruara. Pavarësisht, kjo shifër impresive duhet të

gjykohet dhe kuptohet në kuadër të mjedisit të gjithëmbarshëm të prokurimit në Kosovë. Në studimet

dhe raportet e prokurimit është vërejtur që:

Tregu nuk arrihet në mënyrë të mjaftueshme nga tenderimi publik

Kërkesa për kualifikim dhe dosje të tenderit komplekse dhe shumë ambicioze në lidhje me

kërkesat obligative për pjesëmarrje në procedurë të tenderit.

Monitorim i kufizuar nga Departamenti për Monitorim dhe Mbikëqyrje i KRPP-së –

kufizohet vetëm në kontrolle të rastësishme të kontratave të prokurimeve të përfunduara. Kjo

është vështruar si një dobësi e madhe në ligjin aktual. Zyra e Auditorit Gjeneral pakon e njëjtë

të prokurimit, mirëpo gjithashtu monitorojnë edhe fazën e zbatimit të kontratës.

Komunikim dhe bashkëpunim i dobët ndërmjet institucioneve qendrore të komunikimit

dhe/ose organizatave të operatorëve ekonomik.

Monitorim dhe zbatim jo i koordinuar i Ligjit për Prokurim Publik – duket i pakoordinuar

pasi që rolet e institucioneve qendrore nuk duket të jenë të qartësuara mirë.

Strukturë e rëndë për t'u kuptuar e pakove të prokurimit dhe procedimi i tyre merr kohë,

dhe gjithashtu janë panevojshëm konfuze për të dyja palët, autoritetet kontraktuese dhe

ofertuesit potencial.

Nuk ka modalitete dhe procedura rutinore për azhurnimin e ligjit ekzistues të prokurimit.

Niveli i trajnimit nuk i përmbush nevojat e Kosovës. Standardet ekzistuese, e nëse arrihen,

nuk i ofrojnë Zyrtarëve të Prokurimit shkathtësi adekuate për performancë efektive dhe

efikase.

Sistemi ekzistues i certifikimit përbëhet nga një kurs trajnimi 10 ditor i cili nuk është

ndryshuar për të përfshirë zhvillimet në prokurim. Kurset rifreskuese janë përsëritje e

trajnimit bazë.

Synimi i gjithmbarshëm i reformës

Ne kemi një iniciativë për përmirësimin e prokurimit publik që përkrahet nga asistenca teknike e

ofruar nga Bashkimi Evropian. Objektiva e këtij programi të reformës është për të siguruar

administrim të duhur të fondeve publike, transparencë dhe efektivitet të shpenzimeve publike,

nëpërmjet përmirësimit të kornizës të prokurimit publik për zhvillimin e një kornize qeverisëse të

organizuar mirë, efektive dhe transparente.

Aktivitetet e planifikuara të reformës

Pasi që në LPP janë gjetur gabime në përkthim që shkaktojnë konfuzicion dhe ankesa nga Autoritetet

Kontraktuese dhe Furnitorët, si prioritet të gjitha mospërputhjet do të ndryshohen në gjuhët përkatëse.

Veç kësaj, në LPP do të shtohen klauzola për ta bërë ligjin më afër Legjislacionit (Acquis) të BE-së

24

dhe do të përfshihen korrigjime në disa praktika restriktive. Formularët dhe shabllonët legjislacionit

sekondar janë shpesh të rënda dhe të plogëta. Do të bëhet shqyrtimi dhe thjeshtësimi i tyre.

Si shtesë ndaj këtyre veprimeve fillestare, ne synojmë që për përkrahjen e këtij programi të

ndërmarrim këto aktivitete:

1. Monitorimi i zbatimit të Ligjit për Prokurim Publik dhe azhurnimi për reflektimin e

zhvillimeve të shfaqura.

2. Rishikimi i legjislacionit dytësor për prokurim.

3. Rishikimi menaxherial dhe organizativ i KRPP-së dhe OShP-së.

4. Rishikimi i kapaciteteve të TI-së për KRPP dhe OShP, rekomandimet për përmirësime dhe

vlerësimi i realizueshmërisë për futjen në funksion të prokurimit elektronik (e-prokurimi).

5. Trajnimi në vend të punës dhe instruktimi për të përfshirit në procesin e prokurimit.

6. Rritjen e vetëdijes në qeveri, komunitetin e biznesit dhe shoqërinë civile për reformat në

prokurim publik

7. Zhvillimi gjithëpërfshirës i plan programit për trajnime në prokurim publik

8. Zhvillimi i një sistemi të certifikimit për zyrtarët e prokurimit publik.

Aktivitetet e cekura më lartë parashihen të ndërmerren brenda periudhës kohore 2009-2010. Një plan

i hollësishëm i veprimit me rezultatet e pritura është zhvilluar nga KRPP-ja, APP-ja, OShP-ja, Zyra

Ndërlidhëse e Komisionit Evropian në Kosovë dhe Instituti i Kosovës për Administratë Publike.

Shikoni Raportin Fillestar të Kontratës për Shërbime nr. 2008/169-890 të Projektit "Përkrahja e

Reformave në Prokurim Publik" për periudhën: 19 janar 2009 - 18 janar 2011, për një prezantim më

gjithëpërfshirës të veprimeve që do të ndërmerren.

25

2.9 AUDITIMI I JASHTËM

Situata ekzistuese

Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj auditimit të

jashtëm, përfshirë këtu: Mbulim më i madh i organizatave të audituara

Shpërndarja nëpërmjet internetit e raporteve të auditimit

Rekomandime të hollësishme të përfshira në raporte

Përgjigjet ndaj auditimeve të përfshira në raportin e Zyrës së Auditorit Gjeneral

Pavarësisht, ne mund të rritim nivelin e auditimit të jashtë duke adresuar çështje që janë të adresuara

edhe në raport, si më poshtë:

Vonesat ne publikimin e raporteve të auditimit

Reagim i kufizuar ndaj rekomandimeve në kuptim të implementimit me kohë

Synimet e Reformës

Zyra e Auditorit Gjeneral ka zhvilluar një Strategji të Përgjithshme Zhvillimore për zhvillimin e

funksionit të auditimit të brendshëm në kontekst të llogaridhënies. Në kuptim afatshkurtër, synimet

kanë qenë për të siguruar që raportet:

prodhohen me kohë për t’u përfshirë në ciklin buxhetor dhe ciklin e llogaridhënies;

janë të kualitetit të mjaftueshme dhe të prezantuara në mënyra më të thjeshta për lexuesin; dhe

janë më relevante për vendimmarrësit.

Një proces i ri i auditimit aktualisht është futur në përdorim për përfshirjen e auditimeve të

përkohshme. Kjo qasje është duke u zhvilluar përmes dialogut ndërmjet auditorëve dhe organeve të

auditimit dhe është duke shtyrë në përdorim një koncept parandalues për të shtruar rrugën për një

ndikim më të drejtpërdrejtë. Kjo do të përmirësojë mbulimin bazuar në një qasje më shumë të

orientuar në rrezik, bazuar në totalin e buxhetit BKK dhe pjesët tjera të fushëveprimit të ZAGJ-së.

ZAGj-ja është riorganizuar për të reflektuar këtë përqendrim të ri që është i lidhur me fusha specifike

të Menaxhimit dhe Kontrollit financiar dhe politikat shoqëruese.

Objektivat tjera janë qartësimi dhe sigurimi i kuptimit të rolit të Institucionit Suprem të Auditimit në

shoqëri demokratike; përforcimin e qeverisjes së mirë dhe llogaridhënies përmes bashkëpunimit të

mirë me Komisionin e Kuvendit për Mbikëqyrje të Financave Publike në kuadër të fushës së veprimit

dhe për zhvillimin e marrëdhënieve të punës ndërmjet ZAGj-së dhe hisedarëve kryesor.

Një parakusht i rëndësishëm për arritjen e këtyre objektivave është sigurimi i pavarësisë financiare

dhe financimin e mjaftueshëm në pajtim me kornizën ligjore të ZAGj-së dhe me një marrëveshje

ndërmjet Kosovës dhe BE-së që i mundëson ZAGj-së të kryej punët sipas pritjeve të komunitetit

kombëtar dhe ndërkombëtar.

Synimet afatgjata janë:

sigurimi i pronësisë së qëndrueshme kombëtare mbi standardet ndërkombëtare të njohura të

auditimit dhe praktikat e mira evropiane;

sigurimi i implementimit të Strategjisë së Përgjithshme Zhvillimore, standardeve të reja dhe

efikasitetit në proceset kryesore dhe ato përkrahëse;

sigurimi i maturisë në menaxhimin e të gjitha niveleve të organizatës;

sigurimi i një mbulimi vazhdimisht të përmirësuar të auditimit;

26

ndërtimi i një marrëdhënie të ngushtë llogaridhënëse ndërmjet Kuvendit dhe Auditorit

Gjeneral;

sigurimi i pavarësisë së Auditorit Gjeneral në praktikë; dhe

sigurimi i resurseve adekuate për të siguruar që ZAGj-i mund të kryej mandatin në mënyrë

efektive dhe efikase.

Veprimet e Reformës

Platforma 1 (sezoni i auditimit 2009/10)

1. Strategjia e Përgjithshme Zhvillimore dhe standardet fundamentale miratohen, "merren në

pronësi" dhe implementohen nga stafi

2. Sigurimi i afateve kohore të raporteve në kontekst të ciklit të rishikuar të auditimit që fillon

me auditimet e përkohshme gjatë vitit buxhetor ku bëhet përcjellja statusit të rekomandimeve

të mëhershme dhe ekzaminimin e sistemeve të menaxhimit financiar dhe kontrollit të

brendshëm para finalizimit të pasqyrave vjetore financiare.

3. Të sigurohet që fillimi i aranzhimit të binjakëzimit në muajin shtator 2009

a. të bazohet në përvojat e fituara deri më tani dhe qasjet e zhvilluara dhe të paraqitura

në Strategjinë e Përgjithshme Zhvillimore dhe standardet fundamentale.

b. të përqendrohet në intervenime të qëndrueshme në formë të instruktimit dhe

mentorizimit për të lehtësuar marrjen në pronësi të strategjive dhe standardeve të

gjithëmbarshme;

c. të jetë fleksible dhe e lidhur me nevojat operacionale dhe ndryshimet eventuale të

atyre nevojave.

Platforma 2 (sezoni i auditimit 2010/11)

1. Bërja e ndryshimeve në Ligjin për ZAGj-në për të garantuar pavarësi financiare të ZAGj-së si

dhe sigurimin e konsistencës në lidhje me ligjet tjera në fushën e MFP-së.

2. Përforcim i vazhdueshëm i mbulimit, kualitetit dhe relevancës (përqendrim më të madh te

treguesit e performancës dhe auditimin e performancës).

Asistenca Teknike

Auditimi i jashtëm ka përfituar nga projekti i asistencës teknike "Përkrahje e Mëtutjeshme për ZAGj-

në" (06/KOS01/06/05001), i financuar nga KE-ja, që mbulon periudhën tetor 2007 - korrik 2009. Ky

projekt në fazën finale është përqendruar në asistencën për ndërtimin e platformës së auditimit të

jashtë që mbulon si më poshtë:

Operacionet:

1. Raporti Vjetor i Performancës i prodhuar me kohë dhe me kualitet të mjaftueshëm që ka si

synim përforcimin e procesit të llogaridhënies ndërmjet Kuvendit dhe Auditorit Gjeneral dhe

të shtroj rrugën drejt një dialogu më të mirë për buxhet (i dorëzuar në muajin prill 2009);

2. Raportet Vjetore dhe opinione për shpenzuesit buxhetor, kualiteti i monitoruar, të qarta dhe

më miqësore për lexuesit (qershor - korrik 2009); me dy Raportet e para të Auditimit të

Performancës në Qershor 2009.

3. Raport Vjetor i Auditimit të Pasqyrave Financiare të BKK-së i prodhuar me kohë (i

sinkronizuar me procesin e përgjithshëm buxhetor dhe procesin e llogaridhënies për herë të

parë) dhe me kualitet të mjaftueshëm dhe më i fokusuar se më herët (në fund të gushtit 2009).

Dokumentet mbështetëse:

4. Standardet bazë (të gjitha në korrik 2009):

5. Doracaku i ndryshuar i Auditimit të Rregullsisë

6. Udhëzuesi për Auditim të Performancës

7. Korniza e Menaxhimit të Kualitetit

27

8. Kodi i Mirësjelljes i avancuar

9. Strategjia e Përgjithshme Zhvillimore

10. Politika e komunikimit

11. Fletushka për rolin dhe mandatin e auditimit të jashtëm publik.

Për momentin nuk ka asnjë AT. Përkrahja e mëtutjeshme financiare do të adresohet në lidhje me

funksionalizimin e një premise të dizajnuar mirë dhe në pronësi lokale për trajnim themelor të

auditorëve dhe për financimin e një Bordi Këshillëdhënës (kombëtar dhe ndërkombëtar) për Auditorin

Gjeneral. Në rast nevoje do të dizajnohen intervenime më specifike. Ende është shumë herët të

spekulohet për formën që mund ta marrë.

28

2.10 SHQYRTIMI NGA LEGJISLATIVI

Situata ekzistuese

Shqyrtimi nga legjislativi përqendrohet në dy fusha: ligji vjetor i buxhetit dhe raportet e auditimit të

jashtëm. Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur përparësi dhe dobësi në mënyrat se si Kuvendi

organizohet për kryerjen e këtyre funksioneve.

Procedurat të vendosura mirë për diskutimin e buxhetit nga Komisioni për Buxhet dhe

Financa.

Ekzistojnë rregulla të qarta për ndryshime të buxhetit brenda vitit.

Shqyrtim me kohë i raporteve të ZAGj-it nga Kuvendi dhe Komisioni për Buxhet dhe

Financa, brenda 2 muajve pas pranimit të tyre.

Pavarësisht, ekzistojnë dobësi në implementimin e funksionit të shqyrtimit, pjesërisht për shkak të

mungesës së kapacitetit teknike dhe në dobësitë e tilla përfshihen:

Përqendrimi i kufizuar në informatat e të hyrave dhe shpenzimeve në Ligjin e Buxhetit

Vjetor.

Kanë ndodhur rialokime të tepërta jashtë rialokimeve të planifikuara të përcaktuara gjatë

procesit të rishikimit të buxhetit

Shqyrtim i kufizuar dhe jo i afërt i raporteve të ZAGj-it

Dëgjime/diskutime të rralla të hollësishme të të gjeturave kyçe që mbulojnë vetëm disa

subjekte të audituara.

Veprimet e kufizuara të rekomanduara në raporte, në lidhje me çështjet kritike për fushat

që janë të interesit të madh për Komisionin;

Veprime të rralla nga OB-të në lidhje me rekomandimet

Përcjellja e kufizuar ose nuk ekziston fare

Synimet e Reformës

Synimi ynë është përmirësimi i kapacitetit analitik të Komisionit për Buxhet dhe Financa të Kuvendit,

për të siguruar marrje adekuate parasysh të ndikimit fiskal të ligjeve të reja dhe për rritjen e

llogaridhënies në menaxhimin e financave publike. Strategjia e gjithëmbarshme për Kuvendin dhe

Plani i Veprimit janë të dhëna në Planin Strategjik të Veprimeve të Kuvendit të Republikës së

Kosovës, nëntor 2008.

Veprimet e Reformës

Komisioni Parlamentar për Mbikëqyrjen e Financave Publike është krijuar si komision i ri me mandat

për mbikëqyrjen e shpenzimit të parasë publike nga të gjitha institucionet publike që financohen nga

buxheti i Kosovës. Ky Komision është në proces të themelimit. Ky komision do të merret me

raportin e ekzekutimit të buxhetit nga Qeveria (BKK, NjQH/MKF, Raporti Vjetor i Prokurimit, etj)

dhe me Raportin Vjetor të Auditimit. Gjithashtu do të merret me çështje të buxhetit dhe

llogaridhënies (emërimin e auditorëve dhe marrjen e qëndrimeve për buxhet) që kanë të bëjmë me

AGj dhe ZAGj-në.

Asistenca Teknike

GTZ-ja ka një projekt afatgjatë për përkrahje ne Komisionit për Buxhet dhe Financa të Kuvendit, deri

në vitin 2018. Ky projekt ka filluar dhe janë duke u përcaktuar komponentët e tij. Do të përfshijë

trajnimin e anëtarëve dhe zhvillimin e përkrahjes administrative dhe analitike.

29

Ambasada Britanike është duke përkrahur projektit ―Mbikëqyrja e Financave Publike në Kosovë" në

bashkëpunim me Institutin e Kosovës për Politika dhe Hulumtime Zhvillimore. Më 2 qershor 2009

është nënshkruar një memorandum mirëkuptimi ndërmjet Kuvendit të Republikës së Kosovës,

Qeverisë të Mbretërisë së Bashkuar dhe Institutit Kosovar për Hulumtim dhe Zhvillim të Politikave

(KIPRED) për avancimin e kapaciteteve të Komsionit Parlamentar për Mbikëqyrjen e Financave

Publike. KIPRED do të ofrojë asistencë teknike në ndërtimin e kapaciteteve të Komisionit.

30

2.11 KOORDINIMI I DONATORËVE

Situata ekzistuese

Në vlerësimin PEFA 2009 janë gjetur disa përparësi në qasjen tonë ekzistuese ndaj koordinimit të

donatorëve në Kosovë, përfshirë këtu: Informata të pamjaftueshme në lidhje me ndihmën e donatorëve. Vlerësimet buxhetore

për disbursimin e ndihmës për projekte nuk ofrohen nga shumica e donatorëve për vitin vijues

fiskal të qeverisë dhe së paku 3 muaj para fillimit të vitit.

Raporte të vjetra të donatorëve për shpenzimet aktuale në bazën e të dhënave RIMS.

Pasi që PEFA është prodhuar, është themeluar Agjencia për Koordinimin e Zhvillimit dhe Integrime

Evropiane (AKZhIE) dhe ka filluar koordinimin me donatorët në nivel të sektorëve, ku si sektorë

fillestar janë shëndetësia, arsimi, ujërat, decentralizimi dhe reforma në administratën publike.

Gjithashtu ka filluar puna në platformën e bazës të të dhënave të donatorëve.

Synimet e Reformës

Zhvillimi i AKZhIE në një njësi për koordinim të donatorëve, e cila:

i lehtëson punën donatorëve në identifikimin e prioriteteve sektoriale dhe financimit

mirëmban bazën e të dhënave që ndihmon menaxhmentin dhe lehtëson raportimin e

asistencës së huaj nga qeveria.

rritë besimin e donatorëve në sistemet e qeverisë, dhe

përkrahë koordinimin e donatorëve nga Qeveria përmes rritjes së transparencës

Veprimet e Reformës

Platforma 1

- Ekspertë nga "Development Gateway Foundation" gjatë muajit shtator kanë përfunduar

vlerësimin e nevojave që duhet të adresohen nga kjo platformë e bazës të të dhënave për

koordinim efikas.

- Implementimi i këtij sistemi do të filloj në muajin tetor, pasi që të testohet mjedisi akomodues i

sistemit (hosting) e pastaj do të fillohet me trajnime për përdorim dhe administrim të tij.

- Pas fillimit të implementimit do të nënshkruhet një marrëveshje në lidhje me raportet dhe

periudhat e raportimit.

- Raporti në vitin e parë do të jetë më i përgjithshëm, me hollësi të mjaftueshme për aktivitetet e

donatorëve, lidhjen asistencës së huaj me KASh-in dhe PEAP, e që gjithashtu do të mundësoj

planifikimin për vitet e ardhshme.

Platforma 2

- Pas vitit të parë, sistemi do të përshtatet për të plotësuar kërkesat e Qeverisë për ofrimin e

informatave që do të nevojiten për planifikim dhe rregullim me prioritetet zhvillimore.

Platforma 3

- Inkorporimi i vlerësimeve të të gjitha programeve dhe projekteve të përkrahura drejtpërdrejtë dhe

në mënyrë të tërthortë, në dokumentacionin buxhetor.

Asistenca Teknike

Programi për Menaxhimin e Ndihmës (PMN) për Agjencinë për Koordinimin e Zhvillimit dhe

Integrime Evropiane (AKZhIE) është për përforcimin e menaxhimit dhe raportimit të Qeverisë për

asistencën e donatorëve dhe për përmirësimin e koordinimit të donatorëve. PMN-ja përpiqet të ngritë

më tutje besimin e donatorëve në sistemet e qeverisë dhe për të përkrahur koordinimin e udhëhequr

nga donatorët. Ky program do të rritë transparencën dhe llogaridhënien përmes futjes në përdorim të

një deponie të të dhënave për ndihmën dhe programet e ndihmës, për partnerët e zhvillimit dhe

ministritë e qeverisë. Kjo përkrahet nga USAID-i dhe KE-ja

31

3. AGJENTËT PËRGJEGJËS PËR IMPLEMENTIM DHE RAPORTIMI

Ky Plan Veprimi për MFP është përpiluar në bazë të diskutimeve të bëra me të gjithë hisedarët

relevant dhe informatave të siguruara nga ata. Plani i Veprimit paraqet aktivitetet e tyre, hisedarëve,

që janë relevante me temat e tyre përkatëse. Secila temë është në përgjegjësi të

Departamenti/Agjencisë ose Divizionit specifik të Qeverisë dhe Krerët e këtyre Departamenteve janë

përgjegjëse për implementim dhe raportim të progresit të reformave.

Në tabelën më poshtë janë të dhëna agjencitë të cilave u është dhënë detyra për implementimin e

Planit të Veprimit për MFP. Përgjegjësitë janë të ndara në primare dhe dytësore. Agjentët me

përgjegjësi primare janë drejtues dhe menaxhues të ndryshimeve brenda zonës tematike

(Departamenti i Buxhetit në MEF për Buxhetin Kredibil të Bazuar në Politika) ndërsa agjentët me

përgjegjësi dytësore lehtësojnë ndryshimet përmes implementimit (p.sh. ministritë e linjës) ose

mundësimit (p.sh. Kabineti i KM-së, ndryshimet ligjore nga MEF, promovimi i ndryshimit nga

qendra).

Një raport i ecurisë së punës për të gjitha veprimet do t’i dorëzohet Zëvendësministrit të Financave

(koordinatori i përgjithshëm i Planit të Veprimit për MFP) nga secili agjent primar implementues, për

çdo gjashtë muaj, përveç ZAGj-it dhe Kuvendit. Roli i Zëvendësministrit është

koordinues/mbikëqyrës e jo implementues.

Megjithatë, ne parashohim që menaxhimi dhe implementimi i Planit të Veprimit të jetë organik në

kuptim të asaj se do të jetë dokument i gjallë që do të pësojë ndryshime me kalimin e kohës gjatë

implementimit dhe zhvillimit të përgjegjësive.

Temat e Reformës Përgjegjësia Primare Përgjegjësia Sekondare

BUXHETIMI KREDIBËL I

BAZUAR NE POLITIKA

Departamentet e Buxhetit MEF, Kabineti i KM, Ministritë e

Linjës

ADMINISTRATA TATIMORE Administrata Tatimore e

Kosovës dhe Doganat

MEF, Kabineti i KM-së

DECENTRALIZIMI Departamenti për Politika dhe

Buxhete Komunale (DPBK)

MEF, MAPL, Kabineti i KM-së

Komisioni i Granteve

RREZIKU FISKAL Njësia për Politika dhe

Monitorim të NP-ve, DPBK,

Njësia Kosovare për Privatizim

MEF

EKZEKUTIMI I BUXHETIT,

KONTABILITETI DHE

MBAJTJA E EVIDENCAVE,

DHE KONTROLLI I

BRENDSHËM I FINANCAVE

PUBLIKE

Departamenti i Thesarit, Njësia

Qendrore për Kontroll të

Brendshëm Financiar

Ministritë e linjës

PERSONELI DHE LISTA E

PAGAVE E SEKTORIT

PUBLIK

Departamenti i Administratës të

Shërbimit Civil, Ministria e

Administratës Publike

Departamenti i Thesarit

AUDITIMI I BRENDSHËM Njësia Qendrore Harmonizuese Organizatat Buxhetore, MEF

32

e AB

PROKURIMI Komisioni i Pavarur për

Prokurim Publik

Organi Shqyrtues i Prokurimit,

Agjencia e Prokurimit Publik

AUDITIMI I JASHTËM Zyra e Auditorit Gjeneral Kuvendi i Kosovës

SHQYRTIMI NGA

LEGJISLATIVI

Kuvendi i Kosovës Kabineti i KM-së

KOORDINIMI I

DONATORËVE

Agjencia për Koordinimin e

Zhvillimit dhe Integrime

Evropiane

MEF, Kabineti i KM-së

33

Shtojca 1

PLANI I VEPRIMIT PËR MFP - Platformat dhe Matrica

PËRMBLEDHJE E QASJES SË PLATFORMAVE

Hyrje

Ky Plan i Veprimit për Reforma në Menaxhimin e Financave Publike (PVRMFP) adreson çështjet

aktuale të reformës së Menaxhimit të Financave Publike në Kosovë dhe ofron informatat anë lidhje

qëllimet indikative të aktiviteteve mbarëqeveritare, specifike ministrore dhe komunale të fazave të

mundshme të reformës (ose "Platformat"). Ky Plan është zhvilluar nga dhe për Qeverinë dhe do të

implementohet përmes funksioneve të Qeverisë dhe asistencës teknike të ofruar nga donatorët, që do

të sigurojë integrimin dhe uljen e dyfishimit të aktiviteteve të asistencës teknike. Plani i ardhshëm për

Modernizimin e Sektorit Publik i përkrahur nga Banka Botërore është një shembull i përkrahjes

konsistente me Planin e Veprimit që mbulon aktivitete të ndryshme përkatëse.4

Kosova përmes Planit të Veprimit është duke u angazhuar në një varg reformash dhe iniciativash të

reja të cilat kanë për qëllim të rezultojnë me praktika dhe aktiviteteve më të përforcuara të

menaxhimit financiar dhe të programeve. Në këtë dokument përshkruhet procesi i planifikimit dhe

implementimit të atyre reformave dhe iniciativave të reja.

Plani është zhvilluar në bazë të këtyre burimeve kryesore të inputeve:

Diskutime kumulative dhe të vazhdueshme me MEF-in, Qeverinë, ministritë dhe komunat, dhe

me donatorët, të cilat kanë identifikuar çështje të nivelit të politikave dhe teknik të MFP-së që

duhet adresuar.

Rezultatet e vlerësimeve të vitit 2007 dhe 2009 të Shpenzimeve Publike dhe Llogaridhënies

Financiare (PEFA). Procesi PEFA 2009 ka rezultuar me një raport i cili përmban elemente

specifike dhe ato mund të gjenden në këtë dokument të PVRMFP.

Rezultatet e diskutimeve të fokusuara me ministrinë në lidhje me pikëpamjet e tyre të MFP-së, e

posaçërisht sa i përket mënyrave të ndikimit të proceseve të MFP-së të Kosovës në aktivitetet e

tyre. Posaçërisht e rëndësishme në zhvillimin e këtij PVRMFP ishte identifikimi dhe zotimi në

adresimin e çështjeve të kombinuara të MFP-së, nga secila ministri.

Plani i Veprimit është i ndërtuar në 2 dimensione: Dimensioni ―Horizontal‖ mbarë qeveritar është i

bazuar në implementimin e rekomandimeve të PEFA-së që kanë të bëjnë me të gjitha Organizatat

Buxhetore të Kosovës dhe dimensioni ―Vertikal" që është i bazuar në veprimet prioritare të ministrive

specifike. Veprimet në kuadër të këtyre dimensioneve do të ndodhin në mënyrë paralele dhe faza

"platforma" me qëllim që të kemi efekte maksimale pozitive.

Qeveria në vitin 2008 ka nxjerrë dy Vendime Qeveritare të cilat:

miratojnë konceptin e reformave në MFP

kërkojnë nga organizatat buxhetore të Qeverisë (përfshirë këtu ministritë dhe komunat) që të

marri pjesë në mënyrë aktive në procesin e reformës së menaxhimit të financave publike, dhe

i japin udhëzime specifike MEF-it në lidhje me zhvillimin dhe implementimin e procesit të

planifikimit të veprimeve të reformës në MFP.

4 Komponenta 1: Përmirësimi I performancës së menaxhimit të financave publike në organizatat e përzgjedhura

buxhetore, përfshirë këtu prokurimin elektronik. Komponenta 2 - Përmirësimi i administrimi i listës së pagave

dhe vënia e bazës për shërbim profesional civil Komponenta 3 – rritja e sigurisë dhe efikasitetit të sistemeve

informative të qeverisë

34

Këto Vendime të Qeverisë në vitin 2009 janë avancuar përmes miratimit të procesit të PEFA-së dhe të

Planit të zhvilluar nga MEF-i. Veç kësaj, institucionet financiare ndërkombëtare dhe donatorët

bilateral kanë adresuar ofrimin e përkrahjes së përbashkët buxhetore në Buxhetin e Konsoliduar të

Kosovës (BKK).

Duke ndjekur një qasje – Qasjen e Platformave – që është zhvilluar dhe përdorur për fokusuar dhe

implementuar reformat dhe iniciativat e reja të nevojshme dhe fazore në MFP dhe administratë

publike, në vendet tjera të tranzicionit, koncepti i njëjtë është përdorur edhe në Kosovë si kornizë për

identifikimin, mbledhjen dhe koordinimin, dhe pastaj edhe monitorimin e fazave dhe progresit të

reformave dhe iniciativave të tilla të reja. Platformat shërbejnë si koleksion i aktiviteteve të

ndërlidhura dhe - aty ku është arritur progres i dukshëm - si nivele që Kosova duhet të arrij në rrugën

drejt arritjes së qëllimeve kombëtare (siç janë integrimet evropiane dhe të arriturat tjera kyçe). Edhe

pse arritja e plotë e secilës Platformë nuk është e domosdoshme për të filluar tjetra - Platformat janë të

ndërlidhura - është qartë se kapaciteti i rritur i cili sigurohet përmes kryerjes së suksesshme të secilës

Platformë do të përforcojë mundësitë e Kosovë për t'u përballur me sfidat e Platformës së ardhshme.

Platformat bashkërisht përpiqen të sigurojnë:

Buxhet kredibil që prodhon nivele të besueshme dhe të parashikueshme të resurseve

Lidhje më të mira ndërmjet politikave, planifikimit/implementimit/rezultateve të programit, dhe

buxheteve

Kontroll dhe llogaridhënie më të mirë

Integrim i informatave financiare/të performancës dhe të llogaridhënies

Më tej, aktivitetet e MFP-së të cilat kryhen në kuadër të Platformave duhet të përqendrohen në fushat

të cilat:

Janë të përqendruara në programe dhe funksional që janë prioritete të Qeverisë, ministrive dhe

komunave

Bëhen në bazë vertikale (në kuadër të ministrive dhe komunave specifike) ose në bazë horizontale

(mbarë-qeveritare)

Janë të arritshme në kuptim të resurseve të kufizuara

Janë të përshtatshme për nevojat e Kosovës

Janë të qëndrueshme në të ardhmen

Përkrahin lëvizjet e Kosovës drejt integrimeve evropiane

Përkrahin konceptet e Përkrahjes Buxhetore

Janë të lidhura me veglat e njohur dhe të dakorduara (PEFA, Deklarata e Prioriteteve Qeveritare,

KASh-i, etj)

Komponentët e Planit dhe Strategjitë

Baza e Mjedisit të MFP-së në Kosovë

Mjedisi i MFP-së në kuadër të të cilit është dizajnuar dhe implementuar plani është i bazuar në ligjin e

Kosovës si dhe në disa vite të aktiviteteve të MEF-it, ministrive të linjës dhe komunave në lidhje me

MFP. Mjedisi përbëhet nga:

Ligji për Menaxhimin e financave publike dhe përgjegjësitë (LMFPP)

Ligjet e Buxhetit Vjetor dhe publikimi i Buxhetit Vjetor përmbajnë ndarjet buxhetore vjetore dhe

kornizën operative për buxhet.

Korniza Afatmesme e Shpenzimeve (KASh) e cila ka për qëllim procesin e planifikimit 3 vjeçar

të buxhetit.

Procesi dhe raportet PEFA 2007 dhe 2009 (dhe rekomandimet) ofrojnë një vlerësim

gjithëpërfshirës dhe objektiv të përparësive dhe dobësive të MFP-së.

Procesi i vazhdueshëm buxhetor është pjesë aq bazike e strukturës së MFP-së sa që është e

shpërndarë në secilën pjesë të këtij Plani të Veprimit.

35

Udhëzuesi i MEF-it për Procesin e Planifikimit dhe të Buxhetit në Kosovë, dokumenti i parë i tillë

i prodhuar në Kosovë, ku ofrohet një pasqyrë gjithëpërfshirëse e tërë sistemit të MFP-së.

Sistemi i Thesarit në Kosovë është i përshkruar nga donatorët dhe vështruesit tjerë me pika të larta

pozitive dhe është mbështetet përmes doracakut të Thesarit.

Politikat dhe procedurat e auditimit (të brendshëm dhe të jashtëm) dhe rezultatet e tyre janë pjesë

kyçe të MFP-së dhe janë përgjegjësi të menaxhimit ditor, e të cilat ndahen nga degët ekzekutive

dhe legjislative të qeverisjes.

Platformat Indikative për Implementimin e Planit të Veprimit

PLATFORMA 1: NJË PROCES KREDIBËL DHE I QËNDRUESHËM I KRIJIMIT TË

POLITIKAVE PËR MFP

Qëllimet dhe objektivat e propozuar të kësaj Platforme:

Prodhimi i një kornize konceptuale të dakorduar dhe koncensuale dhe pastaj kornizën funksionale

për iniciativën e gjithëmbarshme të PVRMFP-së.

Riafirmimi i fokusit/vendosmërisë së Qeverisë në lidhje me atë se si e sheh vetën dhe të ardhmen

e Kosovës sa i përket menaxhimit të MFP-së dhe programeve, dhe lidhjes ndërmjet MFP-së dhe

ndjekjen e synimeve kombëtare/ministrive/komunale.

Fillimi i implementimit të aktiviteteve të MFP-së dhe menaxhimit të programeve

Strategjitë

Gjatë iniciativës së PVRMFP, krijimi dhe rifuqizimi i koncepteve në të cilat janë reciprokisht të

varura MFP-ja dhe arritja e synimeve kombëtare, të ministrive dhe komunale.

Angazhimi në mënyrë aktive i Kabinetit në punën e kësaj Platforme dhe në Platformat pasuse dhe

mbajtja e fokusit të vazhdueshëm në prioritet e Qeverisë, si dhe në realizueshmëri dhe

qëndrueshmëri.

Në mënyrë aktive të bëhet mbajtja e donatorëve të vetëdijshëm për aktivitetet e PVRMFP dhe për

të përdorur këtë vetëdije për të lehtësuar koordinimin e donatorëve

Planifikimi dhe fillimi i implementimit të aktiviteteve vertikale (me fjalë të tjera, në kuadër të

ministrive dhe komunave specifike) dhe aktivitetet horizontale (mbarëqeveritare)

PLATFORMA 2: PROCES KREDIBËL I ZHVILLIMIT TË BUXHETIT I CILI OFRON

RESURSE TË QËNDRUESHME DHE TË PARASHIKUESHME

Qëllimet dhe objektivat e propozuara të kësaj Platforme

Ngurtësimi dhe shtrirja e përmirësimeve të bëra deri më tani në formulimin e buxheteve vjetore

dhe operative të Kosovës

Përqendrimi specifik në rezultatet e vlerësimeve diagnostifikuese të buxhetit dhe për adresimin e

mangësive dhe sigurimin e efektivitetit të vazhdueshëm të aktiviteteve të suksesshme

Sigurimi i shfrytëzimit të procesit të buxhetit në mënyrë efektive dhe me disiplinë në përkrahjen e

politikave dhe proceseve të caktimit të politikave në Kosovë dhe për arritjen e synimeve

Strategjitë

Zhvillimi i pritjeve të qarta dhe valide të procesit të planifikimit dhe buxhetimit në radhët e stafit

ekzekutiv, menaxhues dhe punëtorëve

Zhvillimi i një vlerësimi real të mangësive në proceset e caktimit të politikave dhe proceset

buxhetore, në lidhje me synimin e ofrimit të resurseve të besueshme dhe të parashikueshme

Krijimi i bilancit ndërmjet pritjeve dhe kapaciteteve të sistemit (pas një vargu të përmirësimeve të

realizueshme)

PLATFORMA 3: EKZEKUTIM DHE KONTROLL ME E MIRË E BUXHETIT,

PËRFSHIRË KËTU KONTROLLET E BRENDSHME DHE LLOGARIDHËNIEN

Qëllimet dhe objektivat e propozuar të kësaj Platforme

36

Krijimi i qartë i rëndësisë së kontrollit efektiv buxhetor si një zgjatje e politikave dhe si metodë

për theksimin e MFP-së dhe menaxhimit efektiv të programeve

Krijimi i qartë i lidhjeve ndërmjet kontrollit të brendshëm dhe llogaridhënies efektive dhe

caktimit efektiv të politikave dhe vendimmarrjes efektive për programe

Sigurimi i mundësive për implementim të përhershëm të politikave dhe procedurave të

menaxhimit të orientuara nga rezultatet që janë të shtrira në të gjitha Platformat

Strategjitë

Rifuqizimi menaxhimit të buxhetit, dhe koncepteve të kontrollit të brendshëm dhe llogaridhënies

si aspekte rutinore të proceseve menaxhuese të ministrive, programeve dhe komunave

Qartësimi i lidhjeve ndërmjet monitorimit dhe vlerësimit të programit, kontrollit buxhetor të një

viti me proceset e planifikimit dhe zhvillimit të programeve të vitit pasues.

Ndërtimi i kapaciteteve të KIPA-së dhe organizatave përkatëse për përkrahjen e koncepteve dhe

integrimit të kontrollit të brendshëm dhe llogaridhënies

PLATFORMA 4: LIDHJE MË TË MIRA NDËRMJET POLITIKAVE DHE CAKTIMIT TË

PRIORITETEVE, MENAXHIMIT PËR REZULTATE TË PROGREMEVE, DHE

PLANIFIKIMIT E IMPLEMENTIMIT TË BUXHETIT

Qëllimet dhe objektivat e propozuar të kësaj Platforme

Fokusimi i vëmendjes ekzekutive të nivelit qeveritar dhe mbarëqeveritar dhe përkrahjen e

veprimeve të udhëhequra nga Qeveria në lidhjet kritike ndërmjet: krijimit të proceseve të caktimit

të politikave dhe caktimit të prioriteteve; matjes, monitorimit dhe vlerësimit të rezultateve të

programeve dhe shfrytëzimit të tyre në proceset e planifikimit të programeve; dhe në përcaktimin

dhe alokimin e resurseve në mënyrë racionale dhe transparente për arritjen e rezultateve të tilla

Sigurimi i mundësive për ridizajnimin teknik të funksioneve fundamentale të

politikave/menaxhimit financiar të domosdoshme për çfarëdo qeverie moderne

Strategjitë

Sigurimi i integrimit me reformat përkatëse të Administratës Publike (posaçërisht që kanë të bëjnë

me reformat organizative, sistemet e pagesave, etj)

Sigurimi që reformat dhe kapacitete për implementimin e tyre zhvillohen në mënyrë konsistente

Sigurimi i përkrahjes për zhvillimin/përdorimin e sistemeve informative që kanë të bëjnë me

programet

Fokusimi në proceset aktuale për kryerjen dhe lidhjen e caktimit të politikave, caktimit të

prioriteteve dhe menaxhimit të programeve, dhe identifikimin e fushave të përparësive si dhe

fushave që duhet të reformohen me anë të PVRMFP.

PLATFORMA 5: INTEGRIMI I PROCESEVE TË LLOGARIDHËNIES, SHQYRTIMIT

DHE CAKTIMIT TË POLITIKAVE SA I PËRKET MENAXHIMIT FINANCIAR DHE

MENAXHIMIT TË PERFORMANCËS SË PROGRAMIT

Qëllimet dhe objektivat e propozuar të kësaj Platforme

Sigurimi i bashkimit të punës dhe rezultateve të Platformave paraprake, iniciativave tjera të

reformës në administratë publike dhe projekteve relevante të asistencës teknike

Sigurimi i integrimit të realizueshëm dhe të qëndrueshëm të elementeve të veçanta të ndërtimit të

kapaciteteve mbarëqeveritare

Ndërtimi i pikëpamjeve të konsensusit për aspiratat e Qeverisë dhe donatorëve në lidhje me

funksionin mbarëqeveritar të Kosovës në fushat e PVRMFP

Strategjitë

Angazhimi i Qeverisë (përfshirë këtu ministritë dhe komunat), organizatat e jashtme, dhe

donatorët në vlerësimin real të progresit të derisotëm.

Theksimin e dobisë së rregullimeve të përkohshme/periodike të pritjeve të gjithëmbarshme të

iniciativës së PVRMFP gjatë kohës

37

Theksimi i fuqishëm i pritjeve realistike dhe matjeve të progresit në Qeveri, ministri, dhe nivele

komunale, si dhe dizajnimin e veprimeve korrigjuese

Krijimin dhe rifuqizimin e faktit se procesi i bashkimit i cili është adresuar në këtë Platformë

është i domosdoshëm për implementimin e metodave të njohura ndërkombëtarisht për menaxhim

efektiv të organizatës (dhe mbarë qeveritare).

Detajet dhe komponentët e secilës Platformë janë të paraqitur në matricën e Planit të Veprimit që

është dhënë në vijim.

38

NOTA

2009

dhe

lidhja

me PI-të

tjera

ARSYEJA

E NOTËS

SHKAKTARI I

DOBËSISË NIVELI REALISTIK VEPRIMET DHE PËRGJEGJËSITË PRIORITETI

PJESA A: KREDIBILITETI I BUXHETIT

PI-1

C

PI-11-

12

PI-16

PI-19

Devijimi i

aktualeve

kundrejt

buxhetit

është nga -

10.2% deri

17.2%

Mbibuxhetimi

Mungesa e qasjes

shumëvjeçare të

planifikimit

Prokurimi i dobët

(kapitalet)

Buxhetet që reflektojnë aftësi dhe kapacitet për

implementim të lidhen me liferime të arritshme

të shërbimeve

Qasje 2 pjesëshe: zhvillimi i lidhjes më të

ngushtë ndërmjet buxhetit dhe planifikimit

dhe përforcimi i kapacitetit për planifikimin

dhe menaxhimin e projekteve

Gjatë tremujorit të fundit të vitit 2009,

marrëveshja për veprimet që do të

implementohen në vitin 2010 dhe tutje

Veprimet e tilla që do të merren parash ndër

të tjerash të përfshijnë:

Rishikimi i Buxhetit nuk duhet të ketë

ndikim në bilancin e gjithëmbarshe¨m,

përveç në raste të posaçme të specifikuara

mirë siç janë tërmetet dhe krizat financiare.

Të përforcohet dhe të bëhet më efekti

mekanizimi monitorues në programin e

shpenzimeve kapitale dhe zvogëlimi i

alokimeve për shpenzime kapitale në rast të

nënshpenzimeve domethënëse

KM, Kabineti Qeveritar dhe MEF

I lartë. Shfrytëzimi efektiv i

fondeve të BKK-së është i

rëndësisë thelbësore për

zhvillim dhe besim më të madh

nga donatorët dhe investitorët

PI-2

A

Përbërja e

devijimit të

shpenzimev

e më pak se

5%

Nota mund të jetë rezultat i

fatit të mire e jo i gjykimit

të mire (shih PI-1)

Brenda 1 deri 2 viteve, dhe në të njëjtën kohë

varianca e devijimit të shpenzimeve të mos

tejkalojë devijimin e gjithëmbarshëm të

shpenzimeve parësore (të definuara në

indikatorin PI-2), në shkallën nën 3%.

Qasja 2 pjesëshe: zhvillimi i lidhjes më të

ngushtë ndërmjet buxhetit dhe planifikimit

dhe përforcimi i kapacitetit për planifikimin

dhe menaxhimin e projekteve

I lartë. Shfrytëzimi efektiv i

fondeve të BKK-së është i

rëndësisë thelbësore për

zhvillim dhe besim më të madh

nga donatorët dhe investitorët

39

PI-1 dhe

lidhjet

shoqërue

se

KM, Kabineti Qeveritar dhe MEF

PI-3

A

PI-1 dhe

lidhjet

shoqërue

se

Të hyrat

agregate të

realizuara

më të larta

se buxheti

ndërmjet

5% dhe 33%

Këtu sfidë do të jetë

parashikimi më i mirë i të

hyrave dhe mirëmbajtja e

një qëndrimi më të

kujdesshëm i cili është i

nevojshëm duke pasur

parasysh natyrën e burimit

të të hyrave. Kjo do të

mundësoj alokim më të

mirë të resurseve gjatë

fazës të planifikimit e jo

rritjen e alokimeve gjatë

fazës së ekzekutimit të

buxhetit. Reflektimi i

parashikimeve më të mira

të të hyrave në fazën e

planifikimit të buxhetit do

të mundësojë planifikim

më të mirë të inputeve të

nevojshme të arritur

nivelin më të mirë dhe më

efikas të ofrimit të

shërbimeve.

Si pikësynim do të duhej të ishte parashikimi sa

më i saktë i mundur i të hyrave dhe në anën

tjetër duke rënë më poshtë për të ulur pritjet në

lidhje me shpenzimet. Megjithatë, niveli i tillë

i parashikimit nuk do të jetë lehtë i arritshëm

duke marrë parasysh faktorë të ndryshëm

makroekonomik në Kosovë që ndikojnë këto

çështje dhe mjedisin aktual të paqëndrueshëm

ekonomik.

Mbajtja ose rritja e vëzhgimit të ekonomisë

botërore dhe të Kosovës për t'u përgatitur

për/minimizimin e ndikimeve në resurset e

Kosovës dhe si rrjedhim edhe kapacitetit të

saj për ofrimin e programeve publike

MEF

I mesëm. Ndikimi i ekonomisë

së dobët botërore në Kosovës

gjatë 1 deri 5 viteve të ardhshme

mund të jetë i ashpër nëse nuk

bëhen përgatitjet paraprake

PI-4(i)

A

Stoku i

vonesave në

pagesa është

i ulët

Objektivi i Thesarit është të vendosë pikë

kontrolli mbi OB-të për ekzekutim më efektiv

dhe efikas të BKK-së. Niveli i dëshiruar i

performances është që të gjitha OB-të të bëjnë

pagesën e obligimeve në përputhshmëri me

kontratat e nënshkruara. Me këtë do të arrihet

.

40

PI-16-17 disiplina financiare dhe shtohet efikasiteti në

kontrollin e brendshëm tek OB.

PI-4(ii)

B

PI-16-17

Të dhënat e

besueshme

dhe të plota

për gjendjen

e vonesave

gjenerohen

përmes

procedurave

rutinore së

paku në

fund të

secilit vit

fiskal.

Raste të mospërputhjes

ndërmjet asaj që raportohet

nga OB-të dhe SIMFK-së.

Jo të gjitha OB-të futin

datat e faturave në SIMFK

në kohën e pranimit të

faturës, por presin deri sa

të bëhet procesimi i

pagesës. Kjo ndikon në

prishjen e efektivitetit të

SIMFK-së si vegël për

monitorimin dhe matjen e

vonesave në pagesa

Një pjesë e këtyre pagesave të mbetura është për

projektet afatgjate (projektet kapitale) të cilat

paguhen pjesë-pjesë vazhdimisht deri në

përfundimin e projektit dhe rezultojnë si pagesa

të papaguara në fund të vitit. Pjesa tjetër ka të

bëj me mallra e shërbime, komunali e të tjera,

ku në bazë të raportit të gjeneruar nga SIMFK

del se nga momenti i pranimit të faturës deri në

procesimin e pagesës nga BQK tek furnitori -

procesi është më i gjatë se sa 30 ditshi i

paraparë me rregullore.

Të kërkohet nga kompania e SIMFK-së

(FreeBalance) që data e futurës të bëhet

fushë e obligueshme në sistem, në mënyrë

që të mbahen gjurmët e kohës së secilës

pagesë.

Departamenti i Thesarit – MFE

VEPRIMI

Platforma 1: Veprime deri më 31 dhjetor 2009

Plotësimi i Nenit 44 të Rregullit Financiar të Thesarit nr. 2 – Shpenzimi i parave publike, dhe atë: ZKP i OB-së është përgjegjës që të krijoj mekanizma të cilat mundësojnë regjistrimin

e faturave të pranuara dhe të përcjellë procedimin për pagesë të këtyre faturave (Neni 44 i Rregullit Financiar nr. 02 – Shpenzimi i parave publike). Me delegimin e shpenzimeve, organizatat buxhetore do të udhëzohen që në sistem të regjistrohet data e pranimit të faturës.

Thesari ka bërë kërkesë nga kompania e SIMFK-së që fusha e datës së faturës të jetë obligative në sistem. Pritet që kjo të realizohet deri në fund të këtij viti. Marrëveshje për veprimet e nevojshme për përmirësimin e buxhetimit kapital

Organizimi i mbledhjeve tremujore në OB për monitorimin e programit të shpenzimeve kapitale për shqyrtimin e progresit të projekteve kapitale dhe identifikimin e veprimeve për të

siguruar implementimin. MEF-i duhet përfaqësohet në këto mbledhje shqyrtuese. Ridizajnimi i ―rregullës fiskale‖ në konsultim me FMN-në e cila do vepronte si pikë krahasimtare në krijimin e buxhetit kredibël.

Aktivizimi i Komisionit Fiskal dhe për Buxhet të Qeverisë sipas një vendimi të mëhershëm të Qeverisë, për të gjurmuar zhvillimin e KASh-it dhe Buxhetit dhe për të këshilluar qeverinë

në lidhje me alokimin strategjik të resurseve. Kjo nuk është për marrjen e përgjegjësive të buxhetimit nga Ministri i Financave, por për të siguruar adresimin e prioriteteve sektoriale në

kontekst të formulimit të buxhetit të gjithëmbarshëm. Ndërmarrja e veprimeve për fuqizimin e kërkesave ligjore dhe procedurale për caktimin e kostos së projekt-ligjeve dhe politikave të reja para se të merren parasysh nga Qeveria.

Ristrukturimi i Departamentit të Buxhetit në pajtim me LMFPP dhe planin e MEF-it, dhe formalizimi i emërimeve ekzekutive.

Fuqizimi i Procesit Buxhetor (qarkoret, etj) me të cilin kërkohet analiza dhe parashtrimi i hollësishëm (PIP) i çdo projekt-propozimi të ri kapital ne pajtim me PI-12 (iv) më poshtë.

Finalizimi i nevojave për dizajnimin Sistemit për Menaxhimin e Zhvillimit të Buxhetit i cili përmirëson këtë vegël për menaxhimin e disiplinës fiskale agregate – përfshirë këtu

vlerësimet shumëvjeçare dhe tiparet për fuqizimin e kufijve shumëvjeçar.

Zhvillimi dhe fillimi i zbatimit të një mekanizmi për lidhjen e aktiviteteve të planifikimit strategjik në ministritë e linjës me KASh-in—duke synuar caktimin e duhur të kostos dhe

strategji realiste sektoriale që reflektojnë zgjidhjet e konsideruara të politikave në harmoni me PI-12(iii) më poshtë.

MEF-i përgatit dhe publikon raportin e ekzekutimit të buxhetit kapital, duke identifikuar progresion e arritur në ekzekutimin e buxhetit kapital (krahasimi i shpenzimeve aktuale dhe

obligimeve me ndarjet buxhetore dhe planin e parasë së gatshme).

41

MEF-i përgatit një raport të brendshëm për Ministrin dhe Qeverinë, ku identifikohet progresi aktual (financiar dhe fizik/praktik) i të gjitha projekteve të mëdha (mbi kufirin 50.000

euro). Shqyrtimi i këtij kufiri me fitimin e përvojës. Ligjet për Shërbimin Civil dhe pagat e shërbimit civil miratohen dhe zhvillohen aktet e duhura nënligjore – duke pasur parasysh ndikimin fiskal.

Platforma 2:

Rishikimi i pakos aktuale të ―prioriteteve‖ të Qeverisë para KASh-it, për të lehtësuar alokimin e resurseve shtesë të mangëta.

Implementim i një mekanizimi për përmirësimin e bashkëpunimit ndërmjet ministrive në kuadër të sektorit, gjatë zhvillimit të strategjive sektoriale në KASh.

Integrimi i plotë i proceseve të PIP-it në KASh.

Në kontekst të Buxhetit 2011, identifikimi i disa pilot-programeve për implementimin e kornizës së monitorimit dhe vlerësimit. Identifikimi i caqeve të performancës për këto

programe. KASh-i përfshinë caqet agregate fiskale në harmoni me "rregullën fiskale" të korrigjuar

Rishikohen pagat dhe gradimi – resurset fiskale si kufizime kyçe në dizajnin dhe implementimin e saj.

Lista e pagave bartet në Thesar.

Programi i ndërtimit të kapaciteteve në ministritë e linjës për analizimin, planifikimin dhe implementimin e projekteve.

Bëhet zbatimi i ndryshimeve funksionale në ministritë e linjës për të lidhur dhe përmirësuar planifikimin strategjik dhe buxhetimin.

Krijohet Njësia për Monitorim dhe Vlerësim në kuadër të Departamentit të Buxhetit.

Platforma 3:

Në kontekst të Buxhetit, identifikimi i disa pilot-programeve për implementimin e kornizës së monitorimit dhe vlerësimit. Identifikimi i caqeve të performancës të bazuara në outpute,

për këto programe. Për Buxhetin 2011-13 zbatohet identifikimi më i gjerë i caqeve të performancës. Rishikimi i pakos aktuale të ―prioriteteve‖ të Qeverisë para KASh-it, për të lehtësuar alokimin e resurseve shtesë të mangëta.

Implementim i një mekanizimi për përmirësimin e bashkëpunimit ndërmjet ministrive në kuadër të sektorit, gjatë zhvillimit të strategjive sektoriale në KASh.

Bëhet zbatimi i ndryshimeve funksionale në ministritë e linjës për të lidhur dhe përmirësuar planifikimin strategjik dhe buxhetimin (Rishikimi Funksional).

Platforma 4

Bëhet Shqyrtimi gjithëpërfshirës i Shpenzimeve Publike, si një vlerësim i njëhershëm i bazuar në zero i alokimit të shpenzimeve publike.

Vazhdimi i procesit të ShShP-së në shqyrtimet vjetore të ministrive, si pjesë e KASh-it dhe procesit buxhetor.

PJESA B. ÇËSHTJET KYÇE TË NDËRTHURJES: GJITHËPËRFSHIRJA DHE TRANSPARENCA

PI-5

A

PI-11-

12

PI-16-

Në të gjitha

dimensionet

është futur

në përdorim

plani

kontabël

dhe

klasifikimi i

buxhetit në

harmoni me

COFOG dhe

GFS2001 -

kategoritë

Klasifikimi funksional për

formulimin e buxhetit

aktualisht mund të

prodhohet vetëm në

mënyrë manuale, pasi që

struktura e kodimit të

―administratës‖ në një

ministri është e njëjtë sikur

"administrata‖ të ishte

funksion. Të gjitha OB-të qendrore

dhe lokale janë të

vetëdijshme për resurset e

tyre, mirëpo jo në nivelin

më të ulët primar të

Te mund të gjenerohen/prodhohen raportet e

buxhetit dhe të shpenzimeve nga SIMFK sipas

klasifikimit funksional, programor dhe

organizativ.

Zgjidhja e çështjes së kodeve mund të bëhet

përmes ndryshimit të Kodeve.

Departamenti i Thesari dhe i Buxhetit -

MEF

I lartë. Adresimi i problemit në

këtë kohë do të thjeshtësojë dhe

lehtësojë reformat teknike më

vonë.

42

18 PI-22

PI-24-

25

PI-23

ekonomike,

administrati

ve dhe

funksionale

(10) dhe

nënfunksion

ale.

shërbimeve. Planifikimi i

buxhetit në BDMS-së

bëhet vetëm në nivel të

programit. Në vitin 2008

janë bërë ndryshime në

planin kontabël të SIMFK-

së për të mundësuar

planifikimin e buxhetit në

nivel të njësive primare të

shërbimeve, mirëpo ende

mbetet të përdoren. VEPRIMI deri në fund të tremujorit të 4-të të vitit 2009

Duhet të merren masa për të përmirësuar cilësinë e kodimit të kodeve funksionale dhe ekonomike për të qenë në harmoni të plotë me COFOG dhe GFS.

Grupi Punues për të rishikuar Strukturën e planit kontabël e në veçanti Strukturën e kodeve ekonomike dhe prezantimi i shqyrtimit të planit kontabël deri më 30 nëntor 2009. PI-6

B

PI-12-

13

PI-22-24

Ofrohen

gjashtë nga

9

dokumentet

e dhëna si

standard.

Dokumentet që mungojnë

në veçanti janë të lidhura

me realizimet e viteve të

mëhershme dhe asetet

financiare

Disa elemente të indikatorit 6 mund të

përmirësohen/plotësohen në një afat 1-3 vjeçar,

dhe të avancohen në kualitet më të lartë të

prezantimit në dokumentacion buxhetor.

Megjithatë, buxheti aktual do të mund të

prezantohej në format të njëjtë sikurse edhe

buxheti i propozuar ndërsa që pasqyra e aseteve

financiare do të mund të ekstraktohej nga

Pasqyrat Vjetore Financiare dhe t’i

bashkëngjitet KASh-it dhe Dokumentit

Buxhetor. Sqarimi i implikimeve buxhetore të

iniciativave të reja apo programeve mund të

pasurohet me analiza më të thella të ndikimeve

buxhetore.

Dokumenti i buxhetit duhet të ketë një tabelë

përmbledhëse të shpenzimeve duke krahasuar

buxhetin e miratuar, buxhetin e rishikuar dhe

realizimin për vitin e kaluar. Sa i përket vitit

vijuese, duhet të caktohet dallimi ndërmjet

projeksioneve buxhetore duke u bazuar në i)

vazhdimin e politikave ekzistuese, ii) miratimin

e politikave të reja dhe iii) paraqitjen e

Zhvillimi i

kapacitetit shtesë

për

gjenerimin/mbled

hjen dhe ofrimin e

të dhënave

themelore

makroekonomike

dhe buxhetore.

Plotësimi i këtij

dimensioni është

organizimi i të

dhënave

ekzistuese në

formatin e

kërkuar

Tabelat e buxhetit

duhet të

reflektojnë

transparencë

MEF dhe OB-të

I mesëm. Adresimi i problemit në këtë kohë do të

thjeshtësojë dhe lehtësojë reformat teknike më vonë.

43

projeksioneve të konsoliduara.

Platforma 1:

Përgatitja dhe publikimi i dokumentacionit të plotë për buxhetin 2010 – 2012 në pajtim me LMFPP. Kjo duhet t’i prezantohet Qeverisë dhe Kuvendit dhe më pastaj të publikohet sa

më shpejtë që është e mundur. Përfshirja e të gjitha të hyrave vetanake të nivelit qendror në procesin e planifikimit buxhetor dhe në tabela.

Përfshirja e klasifikimit COFOG në dokumentet buxhetore dhe SIMFK.

Përfshirja e përllogaritjeve të rezultateve financiare të NP-ve si një pozicion informues në pasqyrat financiare të Thesarit.

Sigurimin i publikimit të të gjitha raporteve të Thesarit, përfshirë këtu raportet tremujore dhe raportet e shpenzimeve kapitale.

Shqyrtimi i listës së informatave të parapara në LMFPP për përfshirje në librin e buxhetit, për të marrë parasysh përfshirjen e KASh-it në procesin e planifikimit të buxhetit dhe

implementimit të saj. Platforma 2:

Përfshirja e vlerësimeve të financimit të donatorëve në dokumentacionin buxhetor.

Përfshirja e rezultateve financiare të NP-vë në pasqyrat financiare të BKK-së – si shënim.

Platforma 3:

Përgatitja e dokumentacionit buxhetor dhe pasqyrave financiare që përfshijë të gjitha të dhënat NP-ve dhe sektorit të donatorëve – si shtesë ndaj sektorit të Qeverisë së

Përgjithshme. Ofrimi i rezultateve të pilot-raporteve të monitorimit dhe vlerësimit, për qeverinë dhe kuvendin.

Platforma 4

Publikimi i dokumentit të performancës vjetore ku paraqitet performanca e programeve të qeverisë në bazë të outputeve/rezultateve përfundimtare. PI-7(i)

A

PI-17

Nuk ka fonde

ekstra-

buxhetore

Pa fonde ekstra-buxhetore Shmangia e shfrytëzimit të fondeve

ekstra-buxhetore do të parandalonte

krijimin e problemit.

MEF dhe OB-të

I ulët. Problemi nuk është i

pranishëm, prandaj të mbahet

politika aktuale

PI-7(ii)

A

PI-17

D1

Të gjitha fondet

e kanalizuara

përmes

Qeverisë

evidentohen në

raporte fiskale

Vazhdimi i zbatimit të suksesshëm të Llogarisë

së Vetme të Thesarit për arkëtimin dhe

shpenzimin e parave publike. Në këtë drejtim

do të shqyrtohet me kujdes propozim-

legjislacioni i ri që do të parashtrohet për

aprovim.

I ulët. Problemi nuk është i

pranishëm, prandaj të mbahet

politika aktuale

PI-8(i) Me LFPL janë

krijuar rregulla

transparente

PI8 (i) dhe (iii): Niveli i tanishëm i

performancës vazhdon. Të dy dimensionet kanë

Komisioni për Grante të merre

përgjegjësinë për të siguruar zbatim

I mesëm. Problemi mbetet

këmbëngulës

44

A

dhe financim i

sigurt për

ofrimin e

shërbimeve të

standardeve

minimale nga

qeveritë lokale

dhe këto janë

zbatuar në

buxhetin e

komunave për

vitin 2009

të bëjnë me kornizën legjislative që rregullohen

financat komunale. MEF-i gjatë tërë procesit

buxhetor duhet të synojë që të sigurojë zbatimin

e plotë të dispozitave ligjore - duke filluar nga

alokimi i granteve ndërqeveritare deri në

raportimin e gjendjes fiskale të qeverisë lokale.

objektiv dhe transparent të parimeve të

LFPL.

Sekretariati i Komisionit të Granteve të

mbahet llogaridhënës për përkrahje

profesionale, teknike dhe analitike në

implementimin e sistemit të granteve.

Qeveria të sigurojë disponueshmëri dhe

besueshmëri të Sistemeve të nevojshme

Informative Menaxheriale të cilat janë si

bazë ose sigurojnë inpute për

përcaktimin e granteve.

Një proces i certifikimit të kapacitetit të

komunave për menaxhim financiar duhet

të krijohet para bartjes së disa

përgjegjësive shtesë.

Ministri i MEF-it, MAPL dhe

komunat

PI-8(ii)

D

Procesi

buxhetor

komunal për

vitin 2009 ka

demonstruar

dobësi sa i

përket

shpërndarjes

nga autoritetet

buxhetore

qendrore të

informatave të

besueshme dhe

në kohë të

duhur për

financimin

komunal, që

Përcaktimi i

transfereve

përfundimtare është i

ndikuar nga vendimet e

marra në minutë të

fundit dhe në baza ad

hoc për politikat

PI-8(ii): Niveli i dëshiruar minimal i

performancës duhet të sigurojë që komunat të

furnizohen me informata të besueshme në lidhje

me alokimin e transfereve qeveritare para

fillimit të procesit të tyre të hollësishëm

buxhetor. Praktika e tillë duhet të sigurojë

harmoni me kërkesat për notën B. Arritja e

notës A në një periudhë afatgjatë është e

këshillueshme dhe e realizueshme.

Konsiderohet si i realizueshëm niveli i lartë i

performancës së MEF-it në menaxhimin e

financave komunale, përfshirë këtu sistemin e

granteve dhe proceset e buxhetit komunal.

Qeveria duhet që vendimet në lidhje me

kufijtë dhe me çështjet tjera të KASh-it

t'i marrë më shpejtë, në mënyrë që

veprimet dhe vendimet pasuese nga

autoritetet komunale të bëhen duke lënë

kohë të mjaftueshme për implementim.

MEF, Kabineti Qeveritar, MAPL dhe

komunat

I lartë. Kapacitetet e komunave

nuk mund të rriten pa vendime

përkrahëse të këtij lloji

45

kanë ndikuar në

procesin

buxhetor

komunal.

PI-8(iii)

A

PI-23-25

Informatat

fiskale të

komunave

konsolidohen

në raporte

tremujore të

ekzekutimit të

buxhetit dhe në

pasqyrat vjetore

financiare.

Mbajtja e politikave dhe procedurave

aktuale

I ulët. Problemi është nën kontroll,

përmes shfrytëzimit të politikave

dhe procedurave aktuale

Veprimet e rekomanduara (afatshkurtra dhe afatgjata)

PI-8 (i) – në proces:

- Sekretariati i Komisionit të Granteve të marrë rolin e përkrahjes teknike dhe analitike për Komisionin e Granteve, përfshirë këtu edhe përgatitjen për Komisionin e Granteve të

vlerësimit të harmonisë së alokimit të granteve me sistemin e rregullave të krijuar me LFPL para finalizimit të ciklit të zhvillimit të buxhetit komunal

- Komisioni i Granteve të sigurojë zbatimin e tërësishëm me transparencë të plotë të rregullave të LFPL.

- Sekretariati i Komisionit të Granteve të publikojë rregullisht vendimet e marra nga Komisioni për Grante

- Përforcimi i rolit, kapacitetit dhe llogaridhënies së Sekretariatit të Komisionit për Grante ndaj Ministrit të Financave dhe Komisionit të Granteve (p.sh. futja në përdorim e raportimit

tremujor të Sekretariatit te Ministri).

- Para se komunave t’i jepet autoriteti për huamarrje, Auditori Gjeneral duhet të nxjerrë auditime të pakualifikuara të raporteve financiare të komunave për dy vite të njëpasnjëshme. - Në të ardhmen, duhet të zhvillohet një mekanizëm për certifikimin e kapacitetit të komunave për menaxhim financiar. PI-8(ii) – në proces:

- Transferet ndërqeveritare të merren parasysh në kornizën afatmesme fiskale, me korrigjime ose rregullime që mund të bëhen gjatë procesit të KASH-it dhe të përfshira në procesin e tillë

(me fjalë tjera, Qeveria të përmbahen nga vendimet ad-hoc në lidhje me politikat të cilat ndikojnë shpërndarjen ose alokimin e transfereve).

- Në ligjet e zbatueshme, siç është LMFPP, të përfshihen dispozita që specifikojnë orarin për shpërndarjen e informatave të besueshme dhe me fuqi detyrimore për alokimin e transfereve

ndërqeveritare për njësitë e pushtetit lokal.

- MEF në kuadër të aktiviteteve dhe proceseve të brendshme t'i përmbahet dhe të respektojë të gjitha aspektet e kalendarit të buxhetit komunal, për të siguruar që zyrtarët komunal të

fillojnë me kohë procesin buxheto dhe të kenë kohë dhe informata të mjaftueshme për të kryer të gjitha procedurat e nevojshme të brendshme gjatë procesit të zhvillimit të buxhetit.

Gjithashtu është e rëndësisë thelbësore që Kuvendet Komunale të jenë në gjendje të shqyrtojnë dhe aprovojnë propozim-buxhetet komunale brenda kornizës kohore të definuar me ligj

(përfshirë këtu edhe pjesëmarrjen e qytetarëve). PI-8(ii) – në proces:

- Vazhdimi i zbatimit të rregullave dhe procedurave të Sistemit Informativ Menaxherial Financiar të Kosovës për komunat.

- Sigurimi i përfshirjes të të dhënave të konsoliduara fiskale të komunave në raportet periodike financiare dhe buxhetore të lëshuara nga Departamenti i Thesarit. PI-9(i) NSh-të

raportojnë te

Njësia për

Monitorimin e NP-Ekzistojnë dy kategori të ndërmarrjeve publike: 1.

Ndërmarrjet Qendrore Publike (NQP) ku Qeveria e

Përkrahja e

zhvillimit të

I mesëm. Problemi aktualisht është i përmbajtur, mirëpo

46

C

AKM-ja për

çdo tre

muaj, ndërsa

NSh-të që

janë nën

administrim

direkt

auditohen.

Nuk

prodhohet

raport i

konsoliduar

dhe nuk ka

ndonjë

raport në

lidhje me

rrezikun

gjithëmbars

hëm fiskal NP-të

aktualisht

nuk

praktikojnë

raportimin

te MEF-i

ve është themeluar

rishtazi dhe

aranzhimet e reja

për qeverisje

korporative në NP

janë në proces të

implementimit.

Kosovës është aksionare, dhe 2. Ndërmarrjet Lokale

Publike, ku komunat janë aksionare (NLP).

NQP-të raportojnë tek Njësia për Politika dhe

Monitorim të NP-ve (NjPMNP) e krijuar rishtazi në

kuadër të Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave. NP-

të përfshijnë ndërmarrjet siç janë: Aeroporti, Posta dhe

Telekomunikacioni, Ujërat, Ngrohja Qendrore dhe

Ujitja, etj.

mëtejmë të

veprimeve

është në

vazhdim e

sipër, si dhe

për ZAGj-in.

MEF-it, AKP

dhe NP/NSh-

të

duhet të monitorohet për t'iu shmangur përkeqësimit.

Platforma 1:

Mbledhja, sistemimi dhe publikimi i informatave në lidhje me pozitën financiare të sektorit të NP-ve.

Në KASh-in e ardhshëm të bëhet identifikimi i rreziqeve që kanë të bëjnë me NP-të.

Njësia e re do të filloj me trajnime si dhe me lëshimin e akteve nënligjore. (është e rëndësisë së madhe të ekzistojë bashkëpunim më i mirë i mundshëm me të gjitha NP-të dhe të

sigurohet se Bordet e NP-ve janë funksionale). Platforma 2:

Përfshirja e rezultateve financiare të NP-vë në pasqyrat financiare të BKK-së – si shënim.

Implementimi i qasjes së menaxhimit të rrezikut në NP – një sistem gjithëpërfshirës për identifikimin dhe menaxhimin e rreziqeve financiare të NP-së. Raportimi i rregullt në komisionit

ndërministror për NP-të. PI-9(ii)

A

Korniza

ligjore nuk i

lejon

Qeverive

Lokale të

hyjnë në

borxhe

Korniza aktuale ligjore nuk lejon qeveritë lokale të

hyjnë në kurrfarë borxhi, që do të krijonte obligime

fiskale për qeverinë qendrore.

Ligji për Borxhe (draft) do të rregullojë përgjegjësitë,

kriteret dhe kufijtë për borxhet komunale. Parashihet

që borxhi komunal ti nënshtrohet miratimit paraprak

me shkrim nga Ministria e Financave, gjersa një

aprovim i tillë nuk do të përbëjë garanci, e as në ndonjë

Zhvillimi i

Ligjit dhe

rregulloreve

për

implementimi

n e tij.

I lartë. Ligji për Borxhe do të rregullojë përgjegjësitë, kriteret

dhe kufijtë për borxhet komunale.

47

mënyrë tjetër të përbëjë ndonjë detyrim për qeverinë

rreth pagesës së borxhit. Borxhi komunal nuk do të

paraqes obligim direkt ose indirekt të Qeverisë, përveç

në rastet kur Ministri i MEF-it nënshkruan ndonjë

garanci me shkrim.

Platforma 1

Të diskutohet dhe të qartësohet se nxjerrja e auditimeve financiare të pakualifikuara nga Auditori Gjeneral për tri vite të njëpasnjëshme është parakusht që komunat të hyjnë në borxhe.

(Megjithatë, drafti i ligjit të borxheve është miratuar nga qeveria dhe aktualisht është në Kuvend për diskutim dhe miratim).

Në të ardhmen, duhet të zhvillohet një mekanizëm për certifikimin e kapacitetit të komunave për menaxhim financiar. PI-10

B

PI-11-

12

PI-23

Publiku

furnizohet

me katër

nga gjashtë

pjesë të

informatave.

Në vitin 2009 nuk

janë dhënë dy pako

të dokumenteve –

ligji i buxhetit

vjetor dhe

informata për

njësitë primare.

Ndryshimet në politikat dhe procedurat e

informimit mund të bëhet pa ndonjë problem

të madh dhe vënia në dispozicion e

informatave shtesë mund të rrit besimin e

publikut.

MEF, Zyra e Auditorit Gjeneral,

Komisioni Rregullativ i Prokurimit

Publik

I lartë. Një ndryshim relativisht

I thjeshtë në disponueshmërinë

e informatave do të rrisë

besimin e publikut ndaj

qeverisë.

VEPRIMI

Përmirësimi i disa elementeve brenda 1 viti, siç janë: përgatitja dhe prezantimi i dokumentacionit vjetor të buxhetit brenda afateve - disa kategori të buxhetit të përmbajnë më shumë

informata të hollësishme - dhe të prodhohen buletine me informata të tilla për informimin e hisedarëve relevant. Përpjekjet afatgjata për ndërtim të kapaciteteve nevojiten për të krijuar

informata speciale komplekse dhe të dedikuara për grupe të ndryshme të hulumtimit.

Platforma 1:

Gjatë periudhës 2009-2010, publikimi si më poshtë:

- Dokumentacioni i buxhetit vjetor (Buxheti 2010),

- Raportet e ekzekutimit të buxhetit gjatë vitit

- Pasqyrat e fund vitit

- Raportet e Auditimit të Jashtëm, dhe

- Dhëniet e kontratave

Platforma 2:

Vënia në dispozicion e informatave për fondet e dhëna në nivel të njësive primare.

PJESA C. CIKLI BUXHETOR

C(i): BUXHETIMI I BAZUAR NË POLITIKË

48

PI-11(i)

B

PI-8(ii)

PI-12

Për

përgatitjen e

buxhetit,

OB-të kanë

pasur në

dispozicion

4 javë e jo 6

sa

preferohet.

Ka pasur

probleme

tjera sa i

përket kohës

në

dispozicion

për

komunat.

Për derisa kalendari i

buxhetit është i krijuar e i

cili mundëson formulim të

buxhetit me kohë, nxjerrja,

nxjerra e qarkoreve

buxhetore nuk ka qenë në

harmoni me kalendarin.

I lartë. Është i rëndësisë

thelbësore kredibiliteti i procesit

buxhetor ndaj publikut, OB-ve

dhe donatorëve.

PI-11(ii)

C

PI-8(ii)

PI-12

Për qeverinë

qendrore

janë nxjerrë

3 qarkore

buxhetore

dhe për

komunat

janë nxjerrë

2, mirëpo

përfshirja e

kabinetit

nuk është

bërë me

kohë.

Udhëzuesit nuk janë

ndjekur dhe përfshirja e

kabinetit ka qenë nën

nivelin optimal

Një kalendar buxhetor që do t’iu ofronte një afat

kohor prej së paku 4 javësh OB-ve për

parashtrimin e propozimeve/kërkesave

buxhetore para MEF-it mund të jetë si rregull e

parvjetshme. Megjithatë, duke marrë parasysh

që procesi buxhetor kërkon nga OB-të të bëjnë

edhe dorëzime tjera të dokumentacionit (sikur

është rasti për KASH, rishikim) është shumë e

nevojshme që procesi të fillojë sa më herët gjatë

vitit në ofrimin e informacioneve lidhur me

orientimet prioritare dhe informacionet

makroekonomike. Një deklarim më i

hollësishëm dhe me kohë i Kabinetit Qeveritar

është faktorë kyç në respektimin e kalendarit

buxhetor të dakorduar.

Theksimi i nevojës për rritjen e afateve

kohore për marrjen e vendimeve në lidhje

me KASh-in, kufijtë, etj dhe për t'iu

përmbajtur koncepteve të disiplinës

buxhetore.

Kabineti Qeveritar, MEF dhe ministritë e

linjës

I lartë. Është i rëndësisë

thelbësore kredibiliteti i procesit

buxhetor ndaj publikut, OB-ve

dhe donatorëve.

PI-11(iii)

Buxheti

2008 është

aprovuar me

një vonesë

Aprovimi i vonshëm i

buxhetit në vitin 2008

Legjislativi aprovon buxhetin para fillimit të

vitit fiskal si në vitin 2009 e që nuk ka ndodhur

I lartë. Është i rëndësisë

thelbësore kredibiliteti i procesit

buxhetor ndaj publikut, OB-ve

49

B

PI-12

dhe PI-

27

prej 2

muajve për

shkak të

kërkesës së

qeverisë së

re për

rishikim.

në vitin 2008. dhe donatorëve.

PI-12(i)

C

PI-11

PI-23

PI-27

Dokumenti i

KASH-it

2009-2011

paraqet

parashikimi

n 3 vjeçar

(në baza

vjetore) të të

hyrave dhe

shpenzimev

e, por ende

jo në baza

rrokullisëse

(të

përsëritshme

vit-pas-viti).

Ofrohet një

pasqyrë e

shpenzimev

e sipas

funksionit

mirëpo nuk

bëhet

projektimi i

tyre për të

ardhmen.

Paraqet

shpenzimet

sektoriale të

projektuara

vjetore sipas

Dokumenti i KASh-it

(qershor) është një input

për caktimin e kufijve të

ministrive dhe ndryshohen

nga shifrat e buxhetit të

muajit dhjetor, për të cilat

nuk jepet shpjegim.

Kufijtë e paraqitur në

qarkoren e dytë buxhetore

kanë qenë të natyrës

shumëvjeçare dhe sistemi

i PIP-it është krijuar për të

pranuar projekte

shumëvjeçare dhe kufijtë

shumëvjeçar. Në

dokumentacionin e

buxhetit të dorëzuar në

Kuvend janë përfshirë

edhe vlerësimet e hershme

të projekteve kapitale të

financuara në vitin 2009.

Mirëpo, në

dokumentacionin e

buxhetit nuk janë përfshirë

vlerësimet e hershme të

programeve periodike dhe

financimi i projekteve

kapitale të planifikuara për

vitet e ardhshme.

Përfshirja e vlerësimeve të hershme për

shpenzimet periodike në dokumentacionin e

buxhetit.

Kabineti Qeveritar dhe MEF

I lartë. Është i rëndësisë

thelbësore kredibiliteti i procesit

buxhetor ndaj publikut, OB-ve

dhe donatorëve.

50

shpenzimev

e rrjedhëse

dhe kapitale,

ku kjo e

fundit

zbërthehet

sipas

projekteve

që duhet të

financohen

nga

donatorët si

prioritet ose

tjetër.

PI-12(ii) Kosova nuk

hyn në

borxhe,

mirëpo

duhet të bëj

parashikime

për borxhin

e mundshëm

që mund të

rezultojë

nga

marrëveshja

me Serbinë.

Në MEF

është punuar

për të

zhvilluar

kapacitetet

për

strategjinë e

borxheve

dhe analizën

Zhvillimi i Ligjit dhe rregulloreve për

implementimin e tij.

I lartë. Situata duhet të

vëzhgohet që nga data e fillimit

të zbatimit të Ligjit me qëllim të

parandalimit të problemeve

pasuese.

51

e

qëndrueshm

ërisë së

borxhit. Në

vitin 2008

është bërë

një analizë e

e borxheve

dhe është

instaluar një

softuer për

analizimin e

borxhit i cili

përdoret nga

Departamen

ti për

Menaxhimin

e Rrjedhës

së Parasë së

Gatshme

dhe Borxhit.

PI-12(iii) Në

dokumentin

e KASh-it

jepet një

deklaratë e

misionit dhe

një

përshkrim i

situatave

ekzistuese,

si dhe

synimet e

sektorit,

mirëpo këto

nuk janë

Strategjitë e sektorit bëhen

nga njësia teknike që

mbështetet me kontratën e

KE-së për SZhK-në me

inpute të ministrisë së

sektorit, dhe reflektojnë

kapacitete më të fuqishme

analitike të njësisë për

SZhK e cila ka edhe

përkrahje konsulente.

Ministritë e sektorit nuk do

të jenë në gjendje që në

mënyrë të pavarur të bëjnë

prodhimin e strategjive të

tilla të sektorit, gjë që

Pjesa e madhe e sektorëve të kenë strategji që

përmbajnë kosto shumëvjeçare të shpenzimeve

periodike dhe kapitale. Përcjellja e strategjive

me plane konkrete të veprimit brenda secilës

njësi buxhetore, ministri/agjenci dhe në kuadër

të njësive për planifikim strategjik në një afat

kohor 3-5 vjeçar.

Theksimi i nevojës për rritjen e afateve

kohore për marrjen e vendimeve në lidhje

me KASh-in, kufijtë, etj dhe për t'iu

përmbajtur koncepteve të disiplinës

buxhetore.

Nevoja për të theksuar lidhjen ndërmjet

KASh-it, strategjive sektoriale në nivel të

ministrive dhe procesit buxhetor

I lartë. Është i rëndësisë

thelbësore kredibiliteti i procesit

buxhetor ndaj publikut, OB-ve

dhe donatorëve.

52

uniforme në

aspektin e

cilësisë ose

qartësisë.

pasqyrën një dobësi të

ministrive të sektorit në

fushën e planifikimit dhe

përgatitjes së buxhetit.

PI-12(iv)

D

PI-11

PI-23

PI-27

PIP bën

vlerësimin e

projekteve

sa i përket

realizueshm

ërisë së

mundshme.

Në praktikë

nuk merren

parasysh

ndikimet e

kostos

periodike në

buxhetet

pasuese dhe

mungesa e

strategjisë

koherente të

sektorit

nënkupton

zhvillimin e

projekteve

në kushte

izolimi.

Ka pasur projekte në

shëndetësi që janë

implementuar, por që është

dashur të mbyllen pasi që

buxheti nuk ka qenë në

gjendje ti mbështes kostot

pasuese operative. PIP-i

nuk është i integruar në

KASH duke qenë në fakt

një listë e projekteve e

udhëhequr nga qendra.

Duhet të bëhet modifikimi i Nenit 22 të LMFPP

për të kërkuar dokumentacion mbështetës për

shpenzimet kapitale në buxhetin vjetor [për t’u

raportuar në Tabelën IV për projektet kapitale].

Duhet të përdoret gjuha apo formulimi si më

poshtë: a) programi kapital duhet të përbëhet nga

projekt-propozimet kapitale për vitin vijues dhe

për dy vitet pasuese fiskale. Për aq sa është

praktike dhe duke pasur parasysh nevojat

emergjente, programi kapital reflekton

prioritetet, projektet dhe nivelet e shpenzimit të

propozuara në dokumentet e buxhetit kapital të

dorëzuara më herët, me qëllim që të sigurohet

një mekanizëm i besueshëm afatgjatë i

planifikimit për Kuvendin dhe organizatat

buxhetore. Devijimet nga prioritetet e tilla duhet

të identifikohen dhe të shpjegohen; b) një deklaratë të qëllimit të secilit projekt;

c) një deklaratë për lokacionin e propozuar,

sipërfaqen apo madhësinë, dhe përllogaritjen e

kohëzgjatjes së projektit;

d) përllogaritja e kostos totale të projektit dhe

kostos për secilin vit të implementimit të

projektit;

e) burimin dhe llojet e fondeve të propozuara;

dhe

g) përllogaritjen e kostove të vazhdueshme

operative buxhetore dhe/ose kursimet që

rezultojnë nga projekti, përfshirë këtu:

Theksimi i nevojës për rritjen e afateve

kohore për marrjen e vendimeve në lidhje

me KASh-in, kufijtë, etj dhe për t'iu

përmbajtur koncepteve të disiplinës

buxhetore.

Nevoja për ndarjen e fazave të planifikimit

dhe ekzekutimit të procesit të miratimit të

buxhetit kapital për të parandaluar fillimin e

projekteve kapitale pa përcaktim të duhur të

kostove apo pa financim.

Në buxhetet vjetore duhet të specifikohen

shpenzimet kapitale dhe rrjedhëse që kanë të

bëjnë me projektet kapitale.

I lartë. Është i rëndësisë

thelbësore kredibiliteti i procesit

buxhetor ndaj publikut, OB-ve

dhe donatorëve.

VEPRIMI

Nevojitet edhe më tutje të intensifikohet ngritja e kapaciteteve planifikuese, në veçanti në përgatitjen e projekt-propozimeve për Investime Publike. Një ndërlidhje e mirë e veprimeve të

planifikimit strategjik , afatmesëm dhe vjetor është i domosdoshëm. Funksioni i koordinimit të aktiviteteve me procesin buxhetor duhet të ndërmerret nga Departamenti i Buxhetit në

MEF.

Ndarja e fazave të planifikimit dhe ekzekutimit të investimeve publike të propozuara për të parandaluar fillimin e implementimit të projekteve të paekzekutueshme, të pafinancuara, nën

financuara ose me kosto të caktuar në mënyrë jo të duhur. Alokimit të jepet vetëm pasi që të përfundohet planifikimi dhe përgatitja e projektit.

53

Buxhetimi duhet që gradualisht (me zhvillimin e kapaciteteve dhe aftësive) të kaloj nga buxhetimi i bazuar në inpute në buxhetim të bazuar në outpute që do të arrihet brenda një

periudhe kohore reale, fillimisht duke inkorporuar deklaratat e misionit, objektivat dhe synimet dhe lidhjen e deklaratave të politikave me planet dhe buxhetet.

Njësitë e planifikimit/buxhetit/ekzekutimit në kuadër të ministrive-agjencive duhet të ndërtojnë një komunikim/bashkëpunim aktiv së pari në një proces të brendshëm buxhetor dhe

pastaj me MEF/Qeverinë dhe akterët tjerë . Si rrjedhim i gjithë këtyre veprimeve do të duhej të stabilizohen procedurat dhe sistemet, për fuqizimin e proceseve formale dhe për të

ndjekur orarin e planifikimit dhe përgatitjes së buxhetit.

Departamenti i Buxhetit/MEF menjëherë të duhet të përvijëzoj strukturën, rolet dhe përgjegjësitë e tij. Shqyrtimi i sistemit informativ për përgatitjen e buxhetit dhe zhvillimi i

mëtutjeshëm i BDMS-së është ndërmarrë për të plotësuar nevojat (siç është zhvillimi i sistemit të buxhetit). Një njësi e fuqizuar e teknologjisë informative dhe zhvillimit të sistemeve

do të mund të kontribuonte mjaftë në procesin buxhetor dhe ndërlidhjen me sistemet tjera në MEF/MPS, etj. Ekziston nevoja për përforcimin e kapaciteteve për vlerësimin e implikimeve buxhetore të iniciativave, ligjeve ose programeve të reja të propozuara, e posaçërisht nëse ekziston nevoja

në rritje për harmonizimin e ligjeve.

Kabineti Qeveritar duhet të kërkojë dhe përkrah fuqizimin e proceseve formale buxhetore. Procesi i përgatitjes së KASH të lidhet me procesin buxhetor si proces rutinor vjetor.

Kapacitet njerëzore në ministri/agjenci buxhetore duhet të zhvillohen. Funksioni i planifikimit strategjik duhet të krijohet në kuadër të njësive buxhetore e jo domosdo përmes krijimit të njësive të reja për këtë qëllim.

Sa i përket procesit të vendimmarrjes dhe rekomandimeve për investime publike, krijimi i një Komisioni për Investime Publike duhet të bëhet sa më parë. Rekomandime më specifike

në lidhje me këtë janë ofruar gjatë fazës së dytë të Programit të Investimeve Publike. Organizatat përgjegjëse kryesore në zbatimin e këtyre rekomandimeve janë Kabineti Qeveritar, Ministria e Ekonomisë dhe Financave dhe organizatat buxhetore.

Kuvendi dhe komisionet përkatëse të tij, duhet ta fuqizojnë kërkesën për zbatimin e veprimeve të pajtuara me Qeverinë në Planin e Veprimit për Reformën e Menaxhimit të Financave

Publike, por edhe të zhvillojnë kapacitetet teknike të shqyrtimit të legjislacionit të propozuar me ndikime buxhetore, shqyrtimin e detajuar të ligjit vjetor buxhetor nga komisionet përkatëse.

Sfera e vëzhgimit të legjislativit duhet të mbulojë në mënyrë më përmbajtjesore politikat fiskale, KASh-in, prioritetet afatmesme dhe detajet e të hyrave dhe shpenzimeve.

Platforma 1:

Buxhetimi i bazuar në politika (si shtesë ndaj veprimeve të dhëna më lartë për "kredibilitetin" e Buxhetit)

Aktivizimi i Komisionit Fiskal dhe për Buxhet të Qeverisë sipas një vendimi të mëhershëm të Qeverisë, për të gjurmuar zhvillimin e KASh-it dhe Buxhetit dhe për të këshilluar qeverinë

në lidhje me alokimin strategjik të resurseve.

Implementimin e një sistemi të ―vlerësimeve rrokullisëse".

Kërkimi i dorëzimit të të dhënave në lidhje me kostot e vazhdueshme periodike të projekteve të reja kapitale të financuara në Buxhetin 2010.

Shqyrtimi i objekteve të SIMFK-së për zotime dhe obligime shumëvjeçare dhe trajnimin e ministrive të linjës për rritjen e transparencës dhe lehtësimin e planifikimit të projekteve.

Publikimi i qarkores ku jepen hapat e ministrisë së linjës për t'u ndërlidhur me planifikimin strategjik mbarëqeveritare në KASh deri në prill 2010.

Platforma 2:

Buxhetimi i bazuar në politika (si shtesë ndaj veprimeve të dhëna më lartë për "kredibilitetin" e Buxhetit)

Mbledhja, analizimi dhe publikimi i të dhënave në lidhje me kostot e vazhdueshme periodike të projekteve kapitale.

Modifikimi i BDMS-së si vegël për menaxhimin e vlerësimeve të hershme shumëvjeçare në baza rrokullisëse - përfshirë këtu dhe kufijtë e fuqizuar.

Trajnimi si dhe instruktimit i ministrive kyçe të linjës në lidhje me planifikimin shumëvjeçar dhe ekzekutimin.

PJESA C. CIKLI BUXHETOR

C (ii). PARASHIKUESHMËRIA DHE KONTROLLI NË EKZEKUTIMIN E BUXHETIT

PI-13(i) Ligje të

ndryshme për

Me kalimin e kohës ATK dëshiron që të arrijë Nevojitet trajnim për implementimin e

veprimeve kyçe në Planin Strategjik të

I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë

të hyrat dhe besimin e

54

A

PI-14-15

tatime janë të

publikuara dhe

mund të

shkarkohen nga

uebfaqja e

Qeverisë. Nuk ka

dispozita për

përjashtime

diskrecionare.

notën "A" në të gjitha fushat.

Në kuptim afatshkurtër është e realizueshme që

të kemi note ―A‖ në 13(i).

Administratës.

MEF, Administrata Tatimore

donatorëve dhe tatimpaguesve.

PI-13(ii)

C

Dy agjencitë

tatimore kanë

programe për

edukimin e

tatimpaguesve në

kuadër të të

cilave bëhet

prodhimi i

dokumenteve për

të drejtat dhe

obligimet.

(a) nuk ka një njësi të

dedikuar në zyrat

qendrore për ofrim të

vendimeve publike

dhe të obligueshme, si

dhe për interpretime të

avancuara të ligjit; (b)

tatimpaguesit thonë që

stafi heziton të ofrojë

vendime me shkrim;

dhe (ci) thuhet

gjithashtu që stafi nuk

ka shkathtësitë e

nevojshme për

interpretim të ligjit.

Arritja e notës "A‖ në 13(ii) në periudhë

afatshkurtër nuk është e mundur, mirëpo nota

"B" duhet të jetë e arritshme në 1 vit dhe një

"A" brenda 1 deri 2 vitesh shtesë.

Nevojiten trajnime për implementim.

Zhvillimi i një njësi të specializuar për

interpretime në zyrën qendrore.

I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë

të hyrat dhe besimin e

donatorëve dhe tatimpaguesve.

PI-13(iii)

B

Proces tre-fazor i

ankimit - i

brendshëm, i

pavarur dhe

pastaj në

Gjykatë.

Ekzistojnë shqetësime

që procesi i

brendshëm i ATK-së

për ankesa ka

mungesë të integritetit

pasi që vetëm disa

vendime janë marrë

në favor të

tatimpaguesit.

Sipas sistemit të notimit të PEFA-së, për 13(ii)

është shumë e vështirë të arrihet diçka më

shumë se "B" pasi që shumica e vendimeve për

ankesa do të jenë në favor të ATK-së pasi që

shumë tatimpagues parashtrojnë ankesave

vetëm për të shtyrë kohën për shlyerjen e

borxhit të tyre tatimor. Përcaktimi i

vlefshmërisë së Vendimeve të ATK-së për

ankesa nuk mund të bëhet vetëm duke

ekzaminuar shkallën e mbështetjes pa

Nevojiten trajnime për implementim.

Mund të merret parasysh që nga

tatimpaguesi të paguhet një pjesë e tatimit të

kontestuar.

I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë

të hyrat dhe besimin e

donatorëve dhe tatimpaguesve.

55

përcaktuar validitetin e tyre.

Ankesat bëhen në mënyrë të pavarur, mirëpo

stafi i ATK-së ka nevojë për trajnime më të mira

për analizimin e rasteve dhe përpilimin më të

mirë të opinioneve.

Veprimet e rekomanduara (afatshkurtra dhe afatgjata)

Platforma 1

P-13 (i) – 1) Sigurimi që të gjitha ligjet tatimore të jetë të plotësuara më tutje me akte nënligjore të cila ofrojnë shpjegime të qarta të mënyrës në të cilën ATK do të implementoj dispozitat e

përgjithshme.

P-13(ii) – 1) Të kërkohet që të gjitha mendimet këshilluese me shkrim mbi çështjet e interpretimit të ligjit ose çështjet teknike të aprovohen nga Menaxherët dhe të shpërndahen në

komponentët e terrenit vetëm nga stafi menaxherial, për tu siguruar se ligjet po implementohen në mënyrë uniforme në të gjitha zyrat regjionale dhe për të gjithë tatimpaguesit.

P-13(ii)-4) Korrigjimi dhe freskimi i ―Manualit mbi tatimet në Kosovë‖ për të pasqyruar ligjet e reja, aktet nënligjore, shpjegimet dhe procedurat deri më 30 qershor 2010.

P-13(iii) - 2) Zhvillimi i mbledhjeve të punës me shkrim për zyrtarët e ankesave në mënyrë që vendimet e tyre të ankesave të jenë në formë standarde dhe të ofrojnë shpjegime të qarta për

vendimet e ankesave dhe bazat për këto vendime.

Platforma 2

P-13(ii) – 2 Të sigurohet trajnim për Udhëheqësin e Ekipit për funksionin e shpjegimeve për të gjitha aspektet e të gjitha ligjeve tatimore, të caktohen pritje të caktuara për mësim dhe

zhvillim.

P-13(ii) – 3) Ofrimi i trajnimit plotësues mbi ligjet tatimore për të gjithë personelin e tatimpaguesve dhe trajnimi i tyre mbi zbatimin e ligjeve të reja që janë publikuar

P-13(ii)-5) Modifikimi i strukturës organizative të zyrës kryesore për të krijuar divizionin e interpretimit.

P-13(iii) -1) Ofrimi i trajnimit plotësues mbi ligjet tatimore për zyrtarët e Ankesave dhe trajnimi i tyre në zbatimin e ligjeve të reja që janë publikuar

PI-14(i)

D

Procesi i

regjistrimit varet

plotësisht nga

regjistrimi i

bizneseve në

MTI.

Nota në PEFA 2009

zemërgjerë. (i)

integritet i dobët i të

dhënave të MIT,së, të

cilat nuk i janë

nënshtruar një procesi

rigoroz të verifikimit;

(ii) mungesa e

azhurnimit sistematik

të të dhënave të MIT-

së në ATK; (iii)

mungesa e masave të

zbatimit për të

Me kalimin e kohës ATK dëshiron që të arrijë

notën "A" në të gjitha fushat.

Niveli i realizueshëm i performancës

(afatshkurtër dhe afatgjatë):

Arrija e notës "B" në 14(i) është e mundshme

brenda një viti pasi që regjistrimin i

tatimpaguesve nga ATK-ja është paraparë të

filloj më 1 korrik 2009. Nëse kjo

implementohet me sukses atëherë ―A‖ do të jetë

e arritshme deri në korrik 2011, kur ATK-ja do

Duhet të krijohet NIT unik i kontrolluar nga

Autoritetet Tatimore dhe me mundësi

krahasimi me të dhënat e MTI-së dhe

informatat tjera siç janë llogaritë bankare.

MEF, Administrata Tatimore

I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë

të hyrat dhe besimin e

donatorëve dhe tatimpaguesve.

56

siguruar përmbushjen

e obligimeve të

bizneseve për

regjistrim; dhe (iv)

ndarja e numrit të

regjistrimit të biznesit

për secilin aktivitet

biznesor, ku si

rezultat tatimpaguesit

individual kanë pasur

shumë numra.

të ketë një sistem efektiv të regjistrimit i cili i

mundëson ATK-së që të ketë kontroll në bazën

e tatimpaguesit të tij.

PI-14(ii)

C

PI-13-15

Në kuadër të

ligjeve aktuale

dhe procedurave

tatimore të ATK-

së parashihen

sanksione për

mos deklarim dhe

për mospagim të

tatimeve në kohë.

Ka vonesa nga ana e

gjykatave në

ekzekutimin e

vendimeve për

arkëtim. Importuesit

i shmangen pagesës

së detyrimeve

doganore duke

vazhduar biznesin e

tyre përmes

kompanive të reja të

regjistruara, me

legjitimet të ri ligjor

të regjistruar në emër

të personave të tjerë

që pajisen me numrin

e ri të biznesit (nga

MTI), me certifikata

të reja të TVSh-së

(nga ATK) dhe me

certifikata të reja të

eksportit-importit.

Arritja e notes ―B‖ në 14(ii) brenda një viti

është i mundur meqë ATK implementon

strukturën e ndryshuar të ndëshkimeve të

autorizuar me ligjin e plotësuar mbi

Administratën Tatimore dhe Procedurat. Kjo

mund të ngritët në ―A‖ kur ATK të fitojë

përvojë më të madhe në regjistrimin e

tatimpaguesve dhe zbatimin e strukturës së

ndëshkimit.

Sistemi i gjykatave të bëhet efektiv sa i

përket mundësisë së fundit për arkëtimin e

detyrimeve të pashlyera.

I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë

të hyrat dhe besimin e

donatorëve dhe tatimpaguesve.

PI-14(iii) Administrata

Tatimore

Funksioni i auditimit

nuk menaxhohet në

Arritja e notes ―B‖ në 14(iii) është e mundur

brenda një viti kur ATK të ketë funksional një

Përzgjedhja e rasteve për auditim duhet të

reflektojë më mirë analizën e rrezikut dhe

I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë

të hyrat dhe besimin e

57

C

PI-15

përpilon planin e

auditimit që

parasheh numrin

e auditimeve

tatimore që

planifikon ti

përmbushë gjatë

vitit. Doganat

përdorin softuerin

me analizë të

rrezikut për

inspektime fizike

dhe auditime pas

zhdoganimit.

mënyrë aktive nga

selia a Administratës

Tatimore dhe

hulumtimeve dhe

analizave të rrezikut

iu jepet vëmendje

joadekuate.

Disa anëtarë të stafit

kanë mungesë të

shkathtësive dhe

trajnimit për të bërë

auditime të të

avancuara

sistem të vlerësimit të rrezikut të kontrollit. Kur

të krijohet njohuria në shfrytëzimin e sistemit

dhe identifikimin e segmenteve më me rrezik të

popullacioneve të tatimpaguesve dhe në njohjen

e popullacioneve të përgjithshme të

tatimpaguesve, planet vjetore të kontrollit do të

sigurojnë mbulesë të mjaftueshme të

popullacionit (brenda shtrëngimeve të stafit).

Nota "A" është e arritshme në këtë aspekt

brenda tri viteve.

roli i selisë dhe zyrave regjionale duhet të

reflektojë më mirë planet e auditimit.

Trajnimi i auditorëve dhe përmirësimi i

metodave të auditimit

MEF, Administrata Tatimore, Doganat e

Kosovës

donatorëve dhe tatimpaguesve.

VEPRIMI

Platforma 1

P-14(i) – 1) Finalizimi dhe implementimi i procedurave për regjistrimin e tatimpaguesve dhe akteve nënligjore.

P-14(i) – 2) Krijimi i funksionit për regjistrimin e tatimpaguesve në ATK që do të: a) pranonte kërkesat për regjistrim, b) do të kryente vlerësimet e vlefshmërisë dhe rrezikut, c) do të nxirrte

numrat identifikues të tatimpaguesve dhe certifikatat e regjistrimit dhe d) mirëmbante një regjistër të duhur e të azhurnuar të tatimpaguesve.

P-14(ii) - 1) Finalizimi i Doracakut të Ndëshkimeve dhe aktit nënligjor (një dokument).

P-14(ii) – 2) Trajnimi i zyrtarëve të mbledhjes së detyrueshme dhe inspektorëve për edukimin e tatimpaguesve për regjimin e ri të ndëshkimeve.

P-14(ii) – 3) Trajnimi i inspektorëve tatimor në zbatimin e ndëshkimeve gjatë auditimit në mënyrë që ndëshkimet të shqiptohen, sipas mundësisë, gjatë kohës së auditimit.

P-14(iii) – 1) Finalizimin veglës për auditim dhe trajnimin e stafit.

P-14(iii) – 2) Aktivizimi i modulit të SIGTAS-it për auditimit në mënyrë që të përmirësohet kontrolli i menaxhmentit mbi rastet e auditimit.

Platforma 2

P-14(iii) – 3) Azhurnimi i sistemit të rrezikut të auditimit (vegla e auditimit) për të përfshirë individë dhe ortakëri.

P-14(iii) – 4) Azhurnimi i veglës së auditimit për përdorim në shqyrtimin e rasteve të kthimit të TVSH-së.

P-14(iii) – 5) Përdorimi i veglës së auditimit për përzgjedhje qendrore të rasteve për 50% të të gjitha rasteve që do të auditohen në gjysmën e parë të vitit 2010 dhe 100% të të gjitha rasteve

që do të auditohen deri në fund të 2010.

P-14(iii) – 6) Modifikimi i strukturës organizative të zyrës qendrore për të futur në përdorim funksionin e shqyrtimit të kualitetit të auditimit dhe rrezikut të auditimit dhe njësisë për analiza.

PI-15(i)

Vonesat në

pagimin e

tatimeve janë të

larta.

Nuk ka mënyra

sistematike për

adresimin e vonesave.

Arkëtim joefektiv për

Me kalimin e kohës ATK dëshiron që të arrijë

notën "A" në të gjitha fushat.

Arritja e ―C‖ në 15(i) është e mundur Brenda

një viti meqë dispozitat e Ligjit të ndryshuar për

Mirëmbajtja e një regjistri të azhurnuar me

vjetërsinë e borxheve.

Duhet të fshihen borxhet e paarkëtuara dhe

ndërmarrja e veprimeve të vendosura në

I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë

të hyrat dhe besimin e

donatorëve dhe tatimpaguesve.

58

D

PI-14

shkak të gjykatave

Nuk ka strategji

gjithëpërfshirëse për

fuqizimin e zbatimit

Administratën tatimore dhe procedurat dhe akti

nënligjor plotësues mbi praktikat e mbledhjes

hyjnë në fuqi si shtesë ndaj Aktivimit të Modulit

të Arkëtimit në SIGTAS. Kur mbledhësit do të

bëhen më me përvojë dhe më të trajnuar atëherë

―C‖ mund të b¨het ―B‖ në vitin vijues. Meqë të

dhënat në sistemin e ATK-së po bëhen më të

besueshme dhe janë bërë përmirësime të

mëtejme në performancën e mbledhësve, është e

mundur që në vitin vijues nota të bëhet ―A‖.

rastet ku dëshmohet mungesa e vullnetit për

të paguar.

Implementimi i një strategjie

gjithëpërfshirëse për mbledhjen e borxheve

dhe të kërkohet nga zyrat regjionale të

veprojnë sipas udhëzimeve të qendrës.

MEF, Administrata Tatimore

PI-15(ii)

A

PI-17

PI-22

Transferi i

pagesave bëhet

me kohë.

Mund të mbahet ―A‖ në 15(ii). Mirëmbajtja e një regjistri të azhurnuar me

vjetërsinë e borxheve.

Duhet të fshihen borxhet e paarkëtuara dhe

ndërmarrja e veprimeve të vendosura në

rastet ku dëshmohet mungesa e vullnetit për

të paguar.

Ministri i MEF-it dhe MTI-së

I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë

të hyrat dhe besimin e

donatorëve dhe tatimpaguesve.

PI-15(iii)

A

PI-22

Barazimi bëhet

me kohë

Mund të mbahet ―A‖ edhe në 15(iii). Mirëmbajtja e një regjistri të azhurnuar me

vjetërsinë e borxheve.

Duhet të fshihen borxhet e paarkëtuara dhe

ndërmarrja e veprimeve të vendosura në

rastet ku dëshmohet mungesa e vullnetit për

të paguar.

I lartë. Kjo gjithashtu do të rritë

të hyrat dhe besimin e

donatorëve dhe tatimpaguesve.

59

VEPRIMET

Platforma 1

P-15(i) – 1) Finalizimi dhe implementimi i aktit ligjor për mbledhje të detyrueshme.

P-15(i) – 2) Aktivizimi i modulit për Mbledhje të Detyrueshme në SIGTAS.

P-15(i) – 3) Trajnimi i zyrtarëve të mbledhjes së detyrueshme në procedurat e reja të përcaktuara në aktin nënligjor në lidhje me mbledhjen e detyruar.

P-15(ii) - 1) Vazhdimi i monitorimit të pagesave të bëra në bankat komerciale për të siguruar transferim me kohë të të hyrave në Bankën Qendrore dhe minimizimin e gabimeve në bartjen e

të dhënave.

P-15(ii) – 2) Eksplorimi i mundësisë së trasferit elektronik të mjeteve për të mundësuar shfrytëzim të plotësimit të deklaratave tatimore në mënyrë elektronike.

P-15(iii) – 1) Vazhdimi i barazimit me kohë të të hyrave me Thesarin si në PI-14.

PI-16(i)

A

PI-11-12

DMRrPGM

gjeneron

projeksionet e të

hyrave dhe

shpenzimeve për

parashikimin e

rrjedhës së

parasë së

gatshme.

Thesari nxjerrë

Urdhëresë

Administrative

për t’i udhëzuar

OB-të për

përgatitjen e

planit të rrjedhës

së parasë së

gatshme, ku

caktohet afati për

dorëzimin e

planeve të parasë

së gatshme në

Thesar.

Parashikimi I rrjedhës së parasë bëhet për çdo

muaj. Objektivi i Thesarit është përmirësimi i

parashikueshmërisë së fondeve në dispozicion

dhe i rrjedhës së parasë së gatshme në mënyrë

që të parandalohen krizat e likuiditetit.

Mbajtja e politikave dhe procedurave

aktuale

Në rast se shfaqen mungesa të parasë së

gatshme – si diçka me gjasë të lartë në të

ardhmen – është me rëndësi që të zhvillohen

tutje kapacitetet në parashikimin e rrjedhës

së parasë së gatshme dhe për azhurnimin e

parashikimeve në mënyrë më të rregullt se

sa që ndodh aktualisht.

Departamenti i Thesarit – MEF

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

PI-16(ii) OB-të në bazë të

planeve të

Gjendja e tanishme Mbajtja e politikave aktuale mirëpo me

tendencë për përforcimin e procedurave për

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

60

A

PI-11-12

rrjedhës së

parasë së

gatshme të

dorëzuara mund

të bëjnë zotimin

e shpenzimeve

për së paku 6 e

më së shumti 12

muaj më herët,

në kuadër të

kufijve të

ndarjeve

buxhetore.

të siguruar që negociatat ndërmjet MEF-it

dhe OB-ve në lidhje me alokimin e parasë së

gatshme të jetë të lidhura më ngushtë me

parashikimet e të hyrave, në rast se bilancet

e parasë së gatshme bëhen problem. Kjo

nuk ka qenë problem deri më sot për shkak

të tepricave të parasë së gatshme, mirëpo

duke shkuar përpara mund të nevojitet një

përmirësim apo rafinim më i mirë i planeve

të parasë së gatshme.

Azhurnim i rregullt i parashikimeve në

periudhën e pasigurisë së lartë të të hyrave.

politikave dhe procedurave

aktuale

PI-16(iii)

A

PI-11-12

Në LMFPP

përcaktohen

qartë

mekanizmat për

aprovimin e

përshtatjes së

shpenzimeve dhe

prioritizimin e

tyre.

Gjendja e tanishme Mbajtja e politikave dhe procedurave

aktuale

MEF dhe Kabineti Qeveritar

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

VEPRIMET

Platforma 1

1. Në Udhëzimin për Fillimin e Vitit Fiskal 2010, të futen disa paragrafë të cilët do të obligojnë organizatat buxhetore në parashikim më të saktë të shumave për shpenzime të mëdha.

(Krijimi i një afati për organizatat buxhetor për ta informuar Departamentin e Thesarit para shpenzimit). 2. Në vitin 2010, të bëhet koordinim dhe shkëmbim më i mirë i raporteve me organizatat buxhetore, si nga ana e të hyrave po ashtu edhe nga ana e shpenzimeve. Përforcimi i procedurave

për të siguruar që marrëveshjet në mes të MEF-it dhe OB-ve në lidhje me planet e parasë së gatshme të jenë të lidhura më ngushtë me projeksionet e të hyrave. Platforma 2

1. Fokusimi që periudhat e parashikimit të parasë së gatshme të jenë javore dhe ditore dhe të bëhet azhurnimi rregullisht.

61

2. Shqyrtimi i përqindjes së ndarjeve vjetore të parasë së gatshme të cilat mund të zotohen në baza mujore, me qëllim të parandalimit të mbizotimeve të mundshme në periudhat të

paqëndrueshmërisë ekstreme të të hyrave ose pengesave për shkaqe të likuiditetit. PI-17(i)

A

PI-12

Autoritetet e

Kosovës kanë

ndërmarrë hapat

e nevojshëm për

krijimin e

kornizës

adekuate ligjore

dhe sistemit të

nevojshëm për

menaxhimin e

borxhit.

Softueri për menaxhimin e borxhit

(CS-DRMS) është blerë në muajin

dhjetor 2008 dhe trajnimi i stafit do

të filloj në fund të vitit 2009.

Departamenti i Thesarit – MEF

I lartë. Çështja është nën

kontroll,. Janë ndërmarrë hapa

për implementimin e ligjit për

borxhe pas miratimit të tij nga

parlamenti.

PI-17(ii)

A

PI-16

Qeveria ka

krijuar LlVTh

poër

menaxhimin e të

gjitha

transaksioneve të

Qeverisë dhe

këto transaksione

barazohen për

çdo ditë.

Gjendja e tanishme Mbajtja e politikave dhe procedurave

aktuale

MEF dhe Kabineti Qeveritar

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

PI-17(iii)

A

PI-12

Ekzistojnë

procedurat

Gjendja e tanishme Mbajtja e politikave dhe procedurave

aktuale

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

VEPRIMI

Fillon në Platformën 1 dhe vazhdon në Platformën 2

1. Menaxhimi i bilancit të parave të gatshme ka filluar në baza ditore dhe teprica e fondeve investohet në letra me vlerë dhe depozita. Objektiv afatmesëm është që të krijohet një treg

regjional në të cilin do të investohej edhe në periudha siç janë brenda natës, etj. 2. Qeveria ka përgatitur draftin e ligjit për borxhet që pritet të aprovohet nga parlamenti për të menaxhuar borxhet dhe garancitë. Departamenti i Thesarit do të implementojë softuerin

për menaxhimin e borxhit dhe do të trajnojë personelin.

62

PI-18(i)

D

PI-12

Kosova aktualisht

ka një sistem të

listës së pagave

mirëpo nuk ka

bazë të integruar

të të dhënave për

personelin.

Nuk ka lidhje efektive ndërmjet

bazës të dhënave të personelit

dhe listës së pagave.

Lidhja e sistemit të personelit dhe

listës së pagave dhe mirëmbajtja e

lidhjes së tillë në nivel qendror me

një softuer i cili është i

menaxhueshëm dhe efektiv.

Kanë ekzistuar shumë tentime të dështuara për

softuerë ambicioz të integruar për personel

dhe listë të pagave të cilët kanë qenë ambicioz

në dizajn dhe në përmbajtje. Në specifikacion

duhet të kujdesemi për këtë gjë.

Ministria e Administratës Publike, MEF

dhe Kabineti Qeveritar

I lartë. Kontrollet e personelit

dhe listës së pagave janë një nga

dobësitë kryesore të

Administratës Publike në

Kosova dhe duhet të

rregullohen.

PI-18(ii)

B

PI-12

PI-16

OB-të azhurnojnë

listën e pagave

për çdo muaj,

para ekzekutimit

të listës së

pagave,

ndryshimet bëhen

me kohë dhe

përshtatjet

retroaktive janë

shumë të rralla.

Nuk ka lidhje efektive ndërmjet

bazës të dhënave të personelit

dhe listës së pagave.

Lidhja e sistemit të personelit dhe

listës së pagave dhe mirëmbajtja e

lidhjes së tillë në nivel qendror me

një softuer i cili është i

menaxhueshëm dhe efektiv.

Kanë ekzistuar shumë tentime të dështuara për

softuerë ambicioz të integruar për personel

dhe listë të pagave të cilët kanë qenë ambicioz

në dizajn dhe në përmbajtje. Në specifikacion

duhet të kujdesemi për këtë gjë.

MAP, MEF dhe Kabineti Qeveritar

I lartë. Kontrollet e personelit

dhe listës së pagave janë një nga

dobësitë kryesore të

Administratës Publike në

Kosova dhe duhet të

rregullohen.

PI-18(iii)

D

PI-16

PI-20-21

PI-26

Thesari

rregullisht ka

mbajtur pagesat

për shkak të

mbishpenzimit që

ka pasur të bëj

me mungesën e

konsideratës për

ndarjet buxhetore

dhe alokimeve në

kontrollet e

brendshme për

rregullimin e

listës së pagave.

Gjersa kontrollet

Nuk ka lidhje efektive ndërmjet

bazës të dhënave të personelit

dhe listës së pagave.

Lidhja e sistemit të personelit dhe

listës së pagave dhe mirëmbajtja e

lidhjes së tillë në nivel qendror me

një softuer i cili është i

menaxhueshëm dhe efektiv.

Kanë ekzistuar shumë tentime të dështuara për

softuerë ambicioz të integruar për personel

dhe listë të pagave të cilët kanë qenë ambicioz

në dizajn dhe në përmbajtje. Në specifikacion

duhet të kujdesemi për këtë gjë.

I lartë. Kontrollet e personelit

dhe listës së pagave janë një nga

dobësitë kryesore të

Administratës Publike në

Kosova dhe duhet të

rregullohen.

63

e brendshme për

ndryshime në

listën e pagave

ekzistojnë, këto

nuk sigurojnë

mostejkalimin e

alokimeve

buxhetore ose

kufijve për

numrin e stafit.

PI-18(iv)

C

Në fund të vitit

2006, Divizioni i

Pagesave ka

iniciuar një

pastrim të bazës

të të dhënave për

të siguruar që çdo

person të ketë

numrin e ID-së

në bazë të të

dhënave. ZAGj

bën auditimin

vjetor të sistemit

të listës së

pagave. Auditimi

i fundit është bërë

në vitin 2007.

Nuk ka lidhje efektive ndërmjet

bazës të të dhënave të personelit

dhe listës së pagave që mund të

formojë bazën për auditim.

Auditimi sistematik i sistemeve të

listës së pagave dhe personelit.

Kanë ekzistuar shumë tentime të dështuara për

softuerë ambicioz të integruar për personel

dhe listë të pagave të cilët kanë qenë ambicioz

në dizajn dhe në përmbajtje. Në specifikacion

duhet të kujdesemi për këtë gjë.

MAP, MEF, ZAGJ dhe Kabineti Qeveritar

I lartë. Kontrollet e personelit

dhe listës së pagave janë një nga

dobësitë kryesore të

Administratës Publike në

Kosova dhe duhet të

rregullohen.

Veprimet

Platforma 1

1. Administrimi i listës së pagave dhe vënia e bazës për shërbim profesional civil

a. Menaxhimi i burimeve njerëzore në shërbimin civil, përfshirë këtu edhe reformat e pagave dhe gradimit; dhe b. Avancimin e sistemeve të TIK për menaxhimin e burimeve njerëzore (SIMBNJ dhe lista e pagave).

2. Përmirësimin e menaxhimit të burimeve njerëzore në shërbimin thelbësor civil

3. Avancimin e sistemeve informative menaxheriale për burime njerëzore.

a. Zhvillimi i një plani strategjik për menaxhimin e informatave të burimeve njerëzore dhe riorganizimin e proceseve menaxhuese që kanë të bëjnë me BNj-në.

64

b. Modifikimin e sistemeve aktuale informative dhe implementimin e sistemeve të avancuara.

c. Lidhja e sistemit të BNj-së dhe sistemit të pagave me sistemin e Thesarit (Free Balance).

PI-19(i)

B

PI-1

PI-21

PI-24

Për derisa

80% e

kontratave

jepen përmes

konkurrencës

së hapur,

ekzistojnë

shqetësime

për cilësinë e

të dhënave.

Edhe pse procesi dhe

procedurat janë të

bazuara mirë në

kërkesa ligjore, janë

shprehur brenda për

zbatimin e tyre.

Synohet nota A, mirëpo vetëm mbajtja e notës B

duket e vështirë në periudhë afatshkurtër.

Nevojiten investime intensive sa i përket arsimit

të zyrtarëve të prokurimit, monitorimit dhe

auditimit. Gjithashtu besohet se kjo situatë

mund të përmirësohet me futjen në përdorim të

e-ankandeve. Ndryshimet në LPP do të

përfshijnë ndryshim në përgjegjësi ashtu që të

bëhet e qartë se përgjegjësia në lidhje me

vendimet për PP i bie CEO-së.

Me gjasa nota ―B‖, pjesërisht për shkak të

mungesës së kualifikimeve të zyrtarëve të

prokurimit, që i bën të pamundur të zbatojnë

LPP-në ashtu siç duhet. Ndikimi politik në

prokurime gjithashtu besohet të jetë problem i

përhapur. Gjatë viteve të fundit nuk ka pasur

përmirësime.

Ekziston infrastruktura – trajnimi për zbatimin

e saj dhe për krijimin e specialistëve të

prokurimit për zbatimin e ligjit.

KRPP, MEF, ZAGj dhe Kabineti Qeveritar

I mesëm. Problemi është i

rëndësishëm për t'u adresuar,

mirëpo duhet t'iu jepet kohë

reformave ekzistuese dhe të

planifikuara për të qenë

funksionale.

PI-19(ii)

B

Zbatimi i

procedurave

më pak

konkurruese

konsiderohet

të përdoret

vetëm në raste

specifike.

Përvoja në zbatim. ―B‖ në periudhë afatshkurtër. Në periudhë

afatgjatë nota "A" është e mundshme, mirëpo

arsimi dhe ndryshimi i mentalitetit merr kohë.

Ekziston infrastruktura – trajnimi për zbatimin

e saj dhe për krijimin e specialistëve të

prokurimit për zbatimin e ligjit.

MEF-it, KRPP, ZAGj dhe Kabineti

Qeveritar

I mesëm. Problemi është i

rëndësishëm për t'u adresuar,

mirëpo duhet t'iu jepet kohë

reformave ekzistuese dhe të

planifikuara për të qenë

funksionale.

PI-19(iii)

B

Bordi për

Shqyrtimin e

Prokurimeve i

krijuar dhe

funksional

Përvoja në zbatim. Ekziston infrastruktura – trajnimi për zbatimin

e saj dhe për krijimin e specialistëve të

prokurimit për zbatimin e ligjit.

KRPP, OSHP,MEF, Kabineti Qeveritar,

I mesëm. Problemi është i

rëndësishëm për t'u adresuar,

mirëpo duhet t'iu jepet kohë

reformave ekzistuese dhe të

planifikuara për të qenë

65

dhe ZAGj. funksionale.

Platformat 1 dhe 2

Aktivitetet që mund të ndërmerren në kuadër të këtij programi përfshijnë:

Monitorimi i zbatimit të Ligjit për Prokurim Publik dhe azhurnimi për reflektimin e zhvillimeve të shfaqura.

Rishikimi i legjislacionit dytësor për prokurim. Rishikimi menaxheria dhe organizativ i KRPP-së dhe OShP-së.

Rishikimi i kapaciteteve të TI-së për KRPP dhe OShP, rekomandimet për përmirësime dhe vlerësimi i realizueshmërisë për futjen në funksion të prokurimit elektronik (e-

prokurimi). Trajnimi në vend të punës dhe instruktimi për të gjitha palët e përfshira në procesin e prokurimit.

Rritjen e vetëdijes në qeveri, komunitetin e biznesit dhe shoqërinë civile për reformat në prokurim publik

Zhvillimi gjithëpërfshirës i planprogramit për trajnime në prokurim publik

Zhvillimi i një sistemi të certifikimit për zyrtarët e prokurimit publik.

Aktivitetet e cekura më lartë parashihen të ndërmerren brenda periudhës kohore 2009-2010. Një plan i hollësishëm i veprimit me rezultatet e pritura është zhvilluar nga KRPP-ja, APP-ja,

OShP-ja, Zyra Ndërlidhëse e Komisionit Evropian në Kosovë dhe Instituti i Kosovës për Administratë Publike. Shikoni Raportin Fillestar të Kontratës për Shërbime nr. 2008/169-890 të

Projektit "Përkrahja e Reformave në Prokurim Publik" për periudhën: 19 janar 2009 - 18 janar 2011, për një prezantim më gjithëpërfshirës të veprimeve që do të ndërmerren. PI-20(i)

B

PI-4

PI-16

Kontrolli i

zotimeve për

shpenzime

është i

vendosur në

aspektin

procedural

dhe në atë

teknik.

Obligimet ekzistuese të

pashlyera në fund të

vitit,, edhe pse janë të

vogla si përqindje nuk

ndjekin plotësisht

procedurat dhe natyrën

shumëvjeçare të

projekteve kapitale.

Që ta përforcoj efektivitetin e sistemit të

kontrollit të brendshëm të financave publike

duke e bërë sa më relevant (në kuptimin e

kontrolleve që kërkohen për menaxhimin e

rreziqeve), kuptimplotë për zyrtarët financiar

dhe gjithëpërfshirës në fushën e kontrollit të

brendshëm të financave publike.

Sistemi i vendosur.

Nevojiten trajnime të

mëtutjeshme për

aplikacion.

MEF, Kabineti

Qeveritar dhe

ZAGj.

I mesëm. Problemi është i rëndësishëm për t'u adresuar,

mirëpo duhet t'iu jepet kohë reformave ekzistuese dhe të

planifikuara për të qenë funksionale.

PI-20(ii)

B

PI-4

PI-16

Procesi i

kontrollimit të

financave

publike është

gjithëpërfshir

ës dhe

kuptimplotë.

Kontrolli

bëhet përmes

përgjegjësive

të ndryshme

të caktuara

nëpër faza të

ndryshme në

Nuk ka asnjë rregullore

e shkruar për procedura

të thjeshtësuara ose

emergjente sa i përket

procesimit të

shpenzimeve dhe

transaksioneve

financiare.

Sistemi i vendosur.

Nevojiten trajnime të

mëtutjeshme për

aplikacion.

MEF, Kabineti

Qeveritar dhe

ZAGj.

I mesëm. Problemi është i rëndësishëm për t'u adresuar,

mirëpo duhet t'iu jepet kohë reformave ekzistuese dhe të

planifikuara për të qenë funksionale.

66

kuadër të OB-

ve dhe

kontrollit

përfundimtar

që bëhet nga

Thesari

Qendror. PI-20(iii)

B

PI-4

PI-16

Harmonia me

rregulloret

financiare

është e nivelit

shumë të lartë

dhe sa i përket

këtyre

rregulloreve

nuk ka

përjashtime

për rastet

specifike.

Nuk ndiqen rregullat

financiare për

evidentimin e faturave

në SIMFK me rastin e

pranimit të tyre.

Sistemi i vendosur.

Nevojiten trajnime të

mëtutjeshme për

aplikacion.

MEF, Kabineti

Qeveritar dhe ZAGj

I mesëm. Problemi është i rëndësishëm për t'u adresuar,

mirëpo duhet t'iu jepet kohë reformave ekzistuese dhe të

planifikuara për të qenë funksionale.

VEPRIMET

Platforma 1

1. Promovimi i kontrollit të brendshëm në përputhje me standardet e pranuara ndërkombëtarisht dhe zhvillimi i një rrjeti për shkëmbim të duhur të informatave ndërmjet palëve, si dhe

sigurimi i zhvillimit të vazhdueshëm profesional lidhur me MKF. 1.1 Themelimi i Njësisë Qendrore Harmonizuese për Kontrollin e Menaxhimit Financiar (NJQH/KMF), brenda Thesarit në

MEF.

1.1 Përgatitja e Rregullave për Kontroll të Menaxhimit Financiar në pajtim me standardet ndërkombëtare të kontabilitetit të sektorit publike, ligjin e prokurimit publik dhe të gjitha ligjet

tjera relevante, si dhe në pajtim me parimet e kontrollit të brendshëm të financave publike të Komisionit Evropian.

1.2 Këto rregulla në hollësi do të paraqesin procedurat e domosdoshme që të gjithë shfrytëzuesit e Buxhetit të Kosovës duhet t'i respektojnë.

1.2 NjQH për KBF (Njësia Qendrore Harmonizuese për Kontrollin e Menaxhimit Financiar) do të zhvillojë një rrjet për shkëmbimin e informatave ndërmjet palëve, gjithmonë me

tendencë të krijimit të bashkëpunimit të vazhdueshëm profesional në Menaxhim dhe Kontroll të Financave Publike.

2. Ngritja e nivelit të përgjegjësisë për menaxhim financiar përmes funksionit të delegimit të detyrave dhe llogaridhënies.

2.1 Udhëzimi Administrativ (tashmë i lëshuar nga Thesari) nr. 02/2009 - Delegimi i menaxhimit të shpenzimeve në organizata buxhetore.

2.2 Trajnimi i zyrtarëve të OB për funksionet e procedimit të shpenzimeve në SIMFK si dhe certifikimin e tyre në bazë të rezultateve të treguara. 2.3 Pajisja e OB me pako kompjuterike për

përdorimin e SIMFK dhe mirëmbajtja e tyre nga ana e Thesarit Qendror.

3. 3. Siç edhe është cekur në PI-4, me delegimin e shpenzimeve, organizatat buxhetore do të udhëzohen që në sistem të regjistrohet data e pranimit të faturës, në mënyrë që të kemi një

periudhë kohore të saktë të procedimit të secilës pagesë. Përforcimi i procedurave për të siguruar futjen e të gjitha zotimeve në SIMFK në kohën kur ato ndodhin

4. OB-të do të obligohen të krijojnë parashikim më të saktë të shumave të mëdha për shpenzime (PI-16).

4.1 Vendosja e afateve përmes Udhëzimit Administrativ për vitin fiskal 2010 ku obligon OB-të që të njoftojnë Thesarin për çdo kontratë të lidhur me furnitorë.

67

5. Të rritet kontrolli në ekzekutimin e shpenzimeve për udhëtime jashtë vendit.

5.1 Pajisja me Kredi Kartela e udhëheqësve qeveritar për shpenzimet jashtë vendit.

5.2 Lëshimi i një Udhëzimi Administrativ për procedurat e shfrytëzimit të Kredit Kartelave nga ana e mbajtësve të tyre dhe përgjegjësit e OB mbi këtë program.

5.3 Nënshkrimi i një formulari të pajtueshmërisë ndërmjet mbajtësit të kredi kartelës dhe OB-së, që në rastet e shfrytëzimit të kredit kartelës për shpenzime të paautorizuara, mbajtësi i kredit

kartelës të rimburësoj atë shumë, në të kundërtën mbajtësi i kartelës pajtohet që OB ta reduktojë atë shumë nga paga e tij. .

Platforma 2:

Lista e pagave bartet në Thesar.

Të gjitha pagesat në masë transmetohen përmes transferit elektronik përmes Sistemit të Thesarit dhe "Inter-bank Clearing System" (ICS) - përfshirë këtu edhe pagesat për mirëqenie

sociale dhe listë të pagave. PI-21(i)

B

PI-20

PI-26

Në 2008

NJAB-të kanë

hartuar plane

strategjike

dhe vjetore

për vitin 2009

të cilat u

miratuan nga

menaxhmenti

i lartë.

Pavarësisht,

auditimet

bëhet në bazë

të standardeve

ndërkombëtar

dhe

praktikave

profesionale

të AB-së.

Disa OB kanë vetëm

një auditor të

brendshëm

Rritja e nivelit të kualitetit dhe efektivitetit të

funksionit të AB në NJAB në Kosovë:

-2 AB në secilën NJAB.

- Zbatimi i ligjit

- Zbatueshmëria e Doracakut (SNPPAB, kodi i

etikës) - afatgjatë

- Aprovimi i LAB

- Nxjerra e UA pas aprovimit të ligjit

- Të kuptuarit e rolit të auditimit nga ana e

menaxhmentit – takime, kontakte, trajnime

(afatshkurtër)

- Përkrahja e auditorit nga ana e Menaxhmentit

(pavarësia dhe plotësimi i kushteve materiale

(paga dhe kushte tjera të punës)) (afatshkurtër)

Funksionimi i njësive efektive të auditimit në

subjektet e sektorit publik (afatgjatë)

- Komisionet e Auditimit (afatshkurtër)

- Certifikimi i auditorëve të brendshëm dhe

licencimi i tyre (afatgjatë)

- Arsimimi i vazhdueshëm profesional pas

Certifikimit dhe licencimit të auditorëve

(afatgjatë).

Ekzistimi i bazës ligjore dhe implementimi i

saj - përmirësime në RNj dhe reagim përmes

trajnimeve dhe kualifikimeve.

Rëndësia e miratimit të propozim-ligjit për

auditim të brendshëm si dhe rëndësia e

theksimit të të kuptuarit të menaxhmentit për

rolin dhe për përkrahjen e Auditimit të

Brendshëm.

Duhet të zhvillohet mjedisi i MKF-së në hap

me zhvillimin e Auditimit të Brendshëm, për

të eliminuar rrezikun për mosfunksionimin e

auditimit sipas standardeve ndërkombëtare.

Është duke iu kushtuar vëmendje trajnimit të

auditorëve.

NJQHAB, MEF, Kabineti Qeveritar dhe

ZAGj.

I mesëm. Problemi është i

rëndësishëm për t’u adresuar,

mirëpo nevojitet kohë për

përgatitjen e reformave.

68

PI-21(ii)

A

PI-20

PI-26

Raportet e

Auditimit të

Brendshëm të

përpiluara nga

auditori

dorëzohen

rregullisht tek

Menaxhmenti

i lartë në

përputhje me

ligjin.

Ekzistimi i bazës ligjore dhe implementimi i

saj - përmirësime në RNj dhe reagim përmes

trajnimeve dhe kualifikimeve.

NJQHAB, MEF, Kabineti Qeveritar dhe

ZAGj.

I mesëm. Problemi është i

rëndësishëm për t’u adresuar,

mirëpo nevojitet kohë për

përgatitjen e reformave.

PI-21(iii)

B

PI-20

PI-26

Numri i

auditimeve që

janë bërë deri

më tani është

292 dhe

numri i

rekomandime

ve është 1937,

nga të cilat

53,4% janë

implementuar

dhe 24.8%

janë në

implementim

e sipër. Sa i

përket 21.9%

të

rekomandime

ve të cila

duhet të

implementohe

n, disa prej

tyre janë në

proces për

implementim

- ngritja e mëtejmë e zbatimit të rekomandimeve

nga menaxhmenti mbi 55% (afatshkurtër)

Ekzistimi i bazës ligjore dhe implementimi i

saj - përmirësime në RNj dhe reagim përmes

trajnimeve dhe kualifikimeve.

NJQHAB, MEF, Kabineti Qeveritar dhe

ZAGj.

I mesëm. Problemi është i

rëndësishëm për t’u adresuar,

mirëpo nevojitet kohë për

përgatitjen e reformave.

69

dhe tjerat

pritet të

implementohe

n në vitin

2009 në

harmoni me

Planet e

Veprimit.

Veprimet e Reformës

Për arritjen e këtij synimi ne do të ndërmarrim veprimet si më poshtë:

1. Zbatimi i ligjit të jetë i plotë.

2. Zbatim më të mirë të doracakut të AB-së (SNPPAB, kodi i etikës)

3. Kuptim i plotë i rolit të auditimit nga menaxhmenti – mbledhje, kontakte, trajnime (afatshkurtër) dhe përkrahja e menaxhmentit për auditimin (pavarësia dhe kushtet e punës, pagesa

dhe kushtet tjera teknike)

4. Funksionalizimi i njësive efektive të auditimit në subjektet e sektorit publik

5. Certifikimi dhe licencimi i auditorëve të brendshëm (afatgjatë) dhe arsimimi pas certifikimit dhe pas licencimit i vazhdueshëm profesional (afatgjatë)

Platforma 1

Rritjen e numrit dhe kualitetit të veprimeve të ndërmarra nga menaxhmenti i lartë i OB-ve për zbatimin e rekomandimeve të dhëna nga auditori i brenshëm - rritje e kualitetit

Kontakte të vazhdueshme me menaxhmentin e lartë dhe me palët tjera relevante me qëllim të funksionalizimit të mëtejmë të NjAB.

Certifikimi i AB-vë nga një organizatë ndërkombëtare e licencuar (brenda dy viteve)

Ndërtimi i kapaciteteve, rekrutimi i AB mbi 60 (brenda dy viteve)

Trajnimi i menaxhmentit të lartë në ngritjen e vetëdijes në lidhje me rëndësinë e Menaxhimit të Financave Publike dhe Kontrollin e Brendshëm, përfshirë rolin e AB-së.

Përmbushja e plotë e standardeve SNPPAB

Zbatimi i planit vjetor bazuar në planin strategjik të AB-së

Funksionalizimi gjithëpërfshirës i Komisioneve të AB-së – rritjen e pavarësinë e auditorit dhe masave për implementimin e rekomandimeve nga ana e menaxhmentit

Hartimi i UA për implementimin e Ligjit për AB, nga NJQH-ja

Rritjen e mëtutjeshme të shkallës së implementimit të rekomandimeve (mbi 55%)

Platforma 2

Krijimi i NjAB në ato BO ku ende nuk janë krijuar

Trajnime të vazhdueshme të AB për të rritur dituritë, aftësitë dhe kompetencat e tyre – (zhvillimi i vazhdueshëm profesional pas certifikimit apo licencimit).

Mbulimi i OB me AB duke u fokusuar në çështje të sistemit të AB mbi 80%.

PJESA C. CIKLI BUXHETOR

C (iii). KONTABILITETI, EVIDENTIMI DHE RAPORTIMI

PI-22(i)

Thesari për çdo

ditë i dorëzon

organizatave

Të rritet shpejtësia dhe efikasiteti i barazimit të

llogarive duke bërë barazimin në baza ditore

Ekziston sistemi dhe përmirësimi i tij mund

të bëhet përmes trajnimeve dhe zhvillimit të

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

70

A

PI-15

PI-17

buxhetore që

arkëtojnë të hyra

(të nivelit

qendror dhe

lokal), raportet e

llogarive në

mënyrë

elektronike. Këto

raporte të

llogarive bankare

i mundësojnë

OB-vë të bëjnë

evidentimin e të

hyrave të

arkëtuara në

SIMFK.

BNj.

Departamenti i Thesarit, MEF

aktuale

PI-22(ii)

B

PI-15

PI-17

Thesari nuk ka

llogari të

përkohshme. Të

gjitha pagesat

apo daljet nga

Buxheti i

Konsoliduar i

Kosovës bëhen

nga LlVTh.

Edhe pse në numër të

vogël, ka edhe

probleme në disa raste

rreth barazimit të

LlVTh ne baza ditore.

Në disa raste, ka

mungesë të të dhënave

për identifikimin e

disa shumave siç janë

kthimi i pagave,

pagesat sociale,

pensionet, etj.

Zbatimi i plotë i sistemit ekzistues. Ekziston sistemi dhe përmirësimi i tij mund

të bëhet përmes trajnimeve dhe zhvillimit të

BNj.

Departamenti i Thesarit, MEF

I ulët. Problemi kryesisht është

nën kontroll, përmes

shfrytëzimit të politikave dhe

procedurave aktuale

VEPRIMI

Platforma 1

Është autorizuar grupi punues për barazimin automatik të llogarive.

Me versionin e ri të SIMFK-së, do të fillohet menjëherë implementimi i barazimit automatik të llogarive, që pritet ta rrisë shpejtësinë e barazimit. PI-23

Nuk ka të dhëna

për shpenzimet

Sistemi nuk zbatohet Komunat janë përgjegjëse për ofrimin e

shërbimeve, financimin e tyre, buxhetimin dhe

raportimin. Ka filluar dizajnimi i një projekti i

SIMFK ka kapacitet për prodhimin e të

dhënave, mirëpo aty ka probleme me

furnizimet me shumicë. Nevojitet plotësimi

71

D

PI-8

PI-10

primare.

Nuk ka

Hulumtime

Gjurmuese të

Shpenzimeve

Publike

përbashkët i Bankës Botërore, MASH-it dhe

MEF-it për përmirësimin e implementimit të

shërbimeve në nivel lokal. Gjatë vitit 2009,

projekti është përqendruar në sektorin e arsimit

në tri komuna, duke bërë alokimin e burimeve

për nivelet e ulëta të njësive shpenzuese - në

shkolla - ku gjithashtu mbahen evidenca për

shpërndarjen e e buxhetit për njësinë

shpenzuese dhe këto raporte do t'ju jepen në

mënyrë sistematike njësive shpenzuese në

programet specifike të SIMFK-së, ku ato do të

publikohen në pajtim me LMFPP.

Arsimi primar dhe sekondar është nën

juridiksionin e qeverive lokale. Pasi që Plani

Kontabël dhe Procedurat e Thesarit janë të

dizajnuara në aso mënyre e cila mundëson

regjistrimin dhe monitorimin e ekzekutimit të

buxhetit në nivelin më të ulët të shpenzimeve

dhe implementimi i Projektit të Arsimit të

përkrahur nga BB-ja, niveli i performancës së

implementimit konsiderohet i arritshëm.

i të dhënave nga SIMFK përmes

hulumtimeve të llojit të PETS-it për

informatat që nuk mbulohen nga SIMFK-ja.

Departamenti i Buxhetit Komunal, MEF

Thesari

VEPRIMI

Në të ardhmen është e rëndësishme për të avancuar proceset e planifikimit dhe regjistrimit të buxhetit, me qëllim të eksploatimit të mundësive të krijuara nga sistemi i Thesarit. Banka

Botërore me pilot-projektin e saj ka filluar alokimin e buxhetit sipas shkollave individuale në tri komuna. Si shtesë, ky projekt do të avancohet në dhjetë komuna tjera vitin e ardhshëm ku

pritet implementimi i plotë dhe gjithashtu ka ide për të filluar edhe në kujdesin primar shëndetësor. Një Hulumtim i Shpenzimeve Publike është duke u implementuar, në të cilin do të

ofrohen informata për verifikim dhe sigurim.

Pilot-projekti në Arsim

Informimi i të gjithë zyrtarëve financiar të Programit të Arsimit dhe organizimi i trajnimit për këta zyrtarë për menaxhim më të mirë të mundshëm të buxhetit në nivel të shkollave.

PI-24(i)

A

PI-1-3,

PI-10

PI-12

Raportet bëhen

sipas strukturës

së buxhetit dhe

zotimit aktual të

bilancit të

fondeve për

secilën kategori

ekonomike dhe

organizatë

Raportet të jenë më cilësore dhe më relevante dhe

të dobishme për përdoruesit

Departamenti i Thesarit, MEF

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

72

PI-16-17 buxhetore. Të

gjitha raportet

prezantohen në

harmoni me

SNKSP.

PI-24(ii)

A

PI-1-3

PI-10

PI-12

PI-16-17

Raportet mujore

dhe tremujore

dorëzohen me

kohë.

Zbatohet sistemi ekzistues Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,

proceseve dhe sistemeve ekzistuese të

burimeve njerëzore.

Departamenti i Thesarit, MEF

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

PI-24(iii)

A

PI-1-3

PI-10

PI-12

PI-16-17

Raportet fiskale

janë të

besueshme dhe

përmbajnë të

gjitha të dhënat

financiare.

Zbatohet sistemi ekzistues Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,

proceseve dhe sistemeve ekzistuese të

burimeve njerëzore.

Departamenti i Thesarit, MEF

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

VEPRIMI

1. Raportet që tash përgatiten në bazë mujore, tremujore dhe vjetore do të rishikohen sa i përket shabllonit dhe shpjegimeve. Standardizimi i terminologjisë që përdoret në raporte në

mënyrë që raportet të bëhen më të kuptueshme për përdoruesit. 2. Departamenti i Thesarit do të fillojë përgatitjen e raporteve menaxheriale duke bërë analiza në krahasim me buxhetin, me vitet e kaluara dhe ndërmjet kategorive të ndryshme. Këto

raporte do të jenë ditore, javore, dyjavore dhe sipas kërkesës. 3. Për avancim të raportimit të informative financiare, do të implementohet moduli i Raporteve në SIMFK, që mundëson që të përgatiten raporte të specializuara të përgatitura sipas

kërkesave të përdoruesve specifik.

73

PI-25(i)

A

PI-24

Raporti financiar

për BKK është

prodhuar për

vitin që mbaron

me 31 dhjetor e

që mbulon (i) të

gjitha OB-të dhe

(ii) AKM.

Raporti përfshin

pasqyrën e

pranimeve dhe

pagesave në para

të gatshme,

pasqyrën e

konsoliduar të

pasurive në para

të gatshme dhe

gjendjen e

fondeve,

pasqyrën e

fondeve në

AQBK, në

bankat

komerciale,

fondin e

privatizimit,

paratë e gatshme

në tranzitë, arkë

dhe fondin e

përcaktuar të

donatorëve.

Gjithashtu

përfshihet edhe

pasqyra pasurive

jofinanciare dhe

raporti i faturave

të pashlyera

Pasqyrat financiare nga organizatat buxhetore

dorëzohen brenda afatit të paraparë.

Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,

proceseve dhe sistemeve ekzistuese të

burimeve njerëzore.

Departamenti i Thesarit, MEF, OB-të

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

74

sipas

Organizatave

Buxhetore.

PI-25(ii)

A

PI-24

Ministri i MEF-it

përgatit dhe i

dorëzon në

Qeveri për

miratim dhe

dorëzim në

Kuvend, raportin

përfundimtar të

barazimit të

buxhetit për

buxhetin e vitit

të kaluar fiskal

dhe për dy vitet

paraprake

fiskale. Raporti

për vitin 2007

është nënshkruar

dhe dorëzuar më

31 mars 2008.

Sistemi ekzistues i vendosur Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,

proceseve dhe sistemeve ekzistuese të

burimeve njerëzore.

Departamenti i Thesarit, MEF

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

PI-25(iii)

A

PI-25

Pasqyrat

financiare për

vitin 2007 janë

përgatitur në

pajtim me

LMFPP dhe me

SNKSP në para

të gatshme –

Raportimi

financiar sipas

parimit të

kontabilitetit të

bazuar në para

Sistemi ekzistues i vendosur Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,

proceseve dhe sistemeve ekzistuese të

burimeve njerëzore.

Departamenti i Thesarit, MEF

I ulët. Problemi është nën

kontroll, përmes shfrytëzimit të

politikave dhe procedurave

aktuale

75

të gatshme.

Pasqyrat tregojnë

se këto politika

kontabël janë

zbatuar në

mënyrë

konsistente gjatë

periudhës.

VEPRIME deri më 31 dhjetor 2010

1. Udhëzimi i procedurave të mbylljes së vitit do të rishikohet për të paraparë dispozita për të siguruar që organizatat buxhetore t’i dorëzojnë pasqyrat financiare brenda afatit të

paraparë. Sipas nevojës do të organizohen trajnime apo takime informuese me organizatat buxhetore lidhur me përgatitjen e pasqyrave financiare. 2. Thesari vazhdon të dorëzojë raportet mujore, tremujore dhe vjetore sipas afateve kohore të parapara me LMFPP.

PJESA C. CIKLI BUXHETOR

C(iv): KONTROLLI DHE AUDITIMI I JASHTËM

PI-26(i)

B

PI-21

PI-27

Aktivitetet e

auditimit 2007

janë fokusuar në

21 OB, ku janë

përfaqësuar 71%

e shpenzimeve

dhe 86% e të

hyrave. Në

uebfaqe

publikohet

raporti specifik i

auditimit për

secilën OB ku

jepen në hollësi

të gjeturat.

Duket të zgjerohet

mbulimi

Duhet të rishikohet Ligji për MFPP sa i përket

Auditimit të Jashtëm dhe duhet të bëhen ndryshimet

e nevojshme të cilat sigurojnë mbylljen e zingjirit të

llogaridhënies/përgjegjësive përmes rregullimit të

punës që Kuvendi duhet ta bëj gjatë vjeshtës dhe

kërkesat për Qeverinë për ndërmarrjen e veprimeve

në lidhje me vendimet e Kuvendit dhe raportimit të

punës së tillë.

Afatshkurtër:

Përgatitja e raporteve me kohë për t'u përshtatur me

ciklin e buxhetit dhe llogaridhënies, raporte të

kualitetit të mjaftueshëm dhe më miqësore për

lexuesin, relevancë më të mirë për vendimmarrësit,

qasje e nivelit më të lartë drejt materailiteti dhe

rrezikut bazuar në totalin e buxhetit të BKK-së. Do

të jetë e rëndësisë kruciale të bëhet qartësimi dhe

sigurimi i kuptimit të rolit të Institucionit Suprem të

Auditimit në një shoqëri demokratike, sigurimi i

resurseve në pajtim me marrëveshjen ndërmjet

Qeverisë së Kosovës dhe BE-së për të mundësuar

ZAGj-in të përmbush pritjet në nivel kombëtar dhe

Sigurimi i mbajtjes së kapaciteteve,

proceseve dhe sistemeve ekzistuese të

burimeve me njerëzore dhe rekrutimin e

stafit shtesë të planifikuar.

ZAGj, MEF, Kabineti Qeveritar

I mesëm. Problemi është i

rëndësishëm për t’u adresuar,

mirëpo nevojitet kohë për

përgatitjen e reformave.

76

ndërkombëtar.

Gjithashtu për PI-28

Këto masa do t’i bëjnë raportet më interesant dhe

më relevante për MP-të. Dialog më i mirë i

vazhdueshëm dhe aranzhimet më të qarta të

llogaridhënies do të qartësojnë rolet përkatëse në

procesin e llogaridhënies. Një qasje e koordinuar

dhe konsistente në kuadër të projekteve që

ndihmojnë zhvillimin e procedurave të punës së

kuvendit, do ta bëjnë më të lehtë kuptimin e roleve

dhe përgjegjësive. Inkorporimi i funksioneve

përkrahëse në procesin e zhvillimit është një prej

hapave të nevojshëm për të siguruar resurset për

ZAGJ-në.

Afatgjatë:

Për të siguruar pronësi të qëndrueshme dhe

kombëtare të standardeve të auditimit të njohura

ndërkombëtarisht dhe praktikave të mira evropiane;

për të siguruar funksionimin e ciklit të ri të

auditimit dhe efikasitetit në proceset thelbësore dhe

në proceset mbështetëse, për të siguruar mbulim më

të mirë të auditimit, për të krijuar praktika të

qëndrueshme të llogaridhënies ndërmjet Kuvendit

dhe Auditorit Gjeneral, për të siguruar pavarësinë e

Auditorit Gjeneral në praktikë, për të siguruar

resurset me kalimin e kohës.

Gjithashtu për PI-28

Për të siguruar kapacitetet mbështetëse për MP-të;

për implementimin në praktikë të regjimit të ri të

vendosjes së buxhetit jo vetëm përmes inputeve dhe

për të përcjellë variablat e rezultateve. Sigurimi i

bazës së mire profesionale përmes përforcimit të

77

planprogramit universitar dhe trajnimit të

mëtutjeshëm të auditorëve të jashtëm dhe të

brendshëm në përgjithësi. Sigurimi i zhvillimit

profesional përmes përkrahjes së profesionit të

auditimit duhet të jetë forcë shtytëse për zhvillimin

e saj me qëllim të sigurimit të pavarësisë së

Auditorit Gjeneral në praktikë dhe për sigurimin e

resurseve.

PI-26(ii)

B

PI-21

PI-27

Raporti i

Auditimit për

Pasqyrat

Financiare të

BKK-së për vitin

që përfundon më

31 dhjetor 2007

është publikuar

në nëntor 2008

dhe i është

adresuar

Ministrit të

MFE-së dhe

Kuvendit të

Kosovës.

Duhet të

përmirësohen

afatet kohore

ZAGj, MEF, Kabineti Qeveritar

I mesëm. Problemi është i

rëndësishëm për t’u adresuar,

mirëpo nevojitet kohë për

përgatitjen e reformave.

PI-26(iii)

B

PI-21

PI-27

Në raportin e

ZAGj-it është

përfshirë

përgjigja zyrtare

e MEF-it së

bashku me

komentet

pasuese nga

ZAGj-i. Kjo

ndodh edhe për

raportet e

auditimit të OB-

Përcjellja

ZAGj, MEF, Kabineti Qeveritar

I mesëm. Problemi është i

rëndësishëm për t’u adresuar,

mirëpo nevojitet kohë për

përgatitjen e reformave.

78

ve. Ekzistojnë

disa dëshmi të

marrjes së

veprimeve

pasuese. ZAGj

raporton që në

vitin 2006,

BKK-ja ka

kaluar nëpër disa

ndryshime (që i

ka listuar) bazuar

në

implementimin e

rekomandimeve

të auditimit të

mëparshëm.

Megjithatë,

ZAGj ka bërë

rreth 971

rekomandime në

31 OB në vitet

2006 dhe 2007

dhe në fund të

vitit 2008, 606

prej tyre kanë

qenë në pritje për

implementim.

Platforma 1 (sezona e auditimit 2009/10)

4. Strategjia e Përgjithshme Zhvillimore dhe standardet fundamentale miratohen, "merren në pronësi" dhe implementohen nga stafi

5. Sigurimi i afateve kohore të raporteve në kontekst të ciklit të rishikuar të auditimit që fillon me auditimet e përkohshme gjatë vitit buxhetor ku bëhet përcjellja statusit të

rekomandimeve të mëhershme dhe ekzaminimin e sistemeve të menaxhimit financiar dhe kontrollit të brendshëm para finalizimit të pasqyrave vjetore financiare.

6. Të sigurohet që fillimi i aranzhimit të binjakëzimit në muajin shtator 2009

d. të bazohet në përvojat e fituara deri më tani dhe qasjet e zhvilluara dhe të paraqitura në Strategjinë e Përgjithshme Zhvillimore dhe standardet fundamentale.

e. të përqendrohet në intervenime të qëndrueshme në form të instruktimit dhe mentorizimit për të lehtësuar marrjen në pronësi të strategjive dhe standardeve të

gjithëmbarshme;

f. të jetë fleksible dhe e lidhur me nevojat operacionale dhe ndryshimet eventuale të atyre nevojave.

79

Platforma 2 (sezona e auditimit 2010/11)

2. Bërja e ndryshimeve në Ligjin për ZAGj-në për të garantuar pavarësi financiare të ZAGj-së si dhe sigurimin e konsistencës në lidhje me ligjet tjera në fushën e MFP-së.

3. Përforcim i vazhdueshëm i mbulimit, kualitetit dhe relevancës (përqëndrim më të madh te treguesit e performancës dhe auditimin e performancës).

PI-27(i)

C

PI-10-12

Komisioni në

Ligjin e Buxhetit

Vjetor

përqendron

vëmendjen

kryesisht në

informatat e të

hyrave dhe

shpenzimeve

Kapaciteti jo i

mjaftueshëm teknik

për kryerjen e punëve

Si objektivë është të sigurohet që KASh-i dhe

buxheti vjetor janë plotësisht konsistent ku

buxheti vjetor dhe viti i parë i buxhetit është i

njëjtë në të gjitha aspektet (të dhënat, politikat,

strategjitë, etj).

Kuvendi ka mjetet të cilat I mundësojnë

shqyrtimin e buxhetit dhe KASh-it

Si shtesë ndaj veprimit në lidhje me PI-11

dhe 12, nevojitet trajnimi i anëtarëve të

Komisioni Kuvendor për Buxhet dhe

Financa dhe sigurimi i një mbështetje-

rezerve (back-up) të mjaftueshme dhe

adekuate. E para mund të arrihet përmes

mbledhjeve të punës të fokusuara dhe

turneve studimore, ndërsa e fundit përmes

krijimit të një njësie përkrahëse me

shkathtësi të nevojshme.

Kuvendi, MEF, dhe Kabineti Qeveritar .

I lartë. Sistemi i

gjithëmbarshëm i MFP-së nuk

mund të jetë i plotë pa

përmbushjen e përgjegjësive të

Kuvendit në lidhje me MFP.

PI-27(ii)

B

PI-10-12

Procedurat për

diskutimin e

buxhetit nga

Komisioni për

Buxhet dhe

Financa janë të

vendosura mire

Kapaciteti jo i

mjaftueshëm teknik

për kryerjen e punëve

Si shtesë ndaj veprimit në lidhje me PI-11

dhe 12, nevojitet trajnimi i anëtarëve të

Komisioni Kuvendor për Buxhet dhe

Financa dhe sigurimi i një mbështetje-

rezerve (back-up) të mjaftueshme dhe

adekuate. E para mund të arrihet përmes

mbledhjeve të punës të fokusuara dhe

turneve studimore, ndërsa e fundit përmes

krijimit të një njësie përkrahëse me

shkathtësi të nevojshme.

Kuvendi, Komisioni për Buxhet dhe

Financa

I lartë. Sistemi i

gjithëmbarshëm i MFP-së nuk

mund të jetë i plotë pa

përmbushjen e përgjegjësive të

Kuvendit në lidhje me MFP.

PI-27(iii)

B

Buxheti duhet të

dorëzohet në

Kuvend para 31

tetorit. Buxheti

2008 është

dorëzuar në

Kuvend më 11

nëntor 2007 dhe

Ritmi kohor i dobët Buxheti dorëzohet me kohë Theksimi i nevojës për rritjen e afateve

kohore për marrjen e vendimeve në lidhje

me KASh-in, kufijtë, etj dhe për t'iu

përmbajtur koncepteve të disiplinës

buxhetore.

I lartë. Kuvendi nuk mund të

përmbushë përgjegjësit e tij në

lidhje me MFP deri në kohën

kur qeveria të veproj më

shpejtë, e si rrjedhim sistemi i

gjithëmbarshëm i MFP-së në

Kosovë nuk mund të jetë ï plotë.

80

PI-10-12

buxheti 2009

është dorëzuar

më 3 nëntor

2008.

MEF, Kabineti Qeveritar dhe Kuvendi.

PI-27(iv)

B

PI-10-12

Ekzistojnë

rregulla të qarta

për ndryshime të

buxhetit brenda

vitit, të cilat

zakonisht

respektohen.

Pavarësisht, në

dy ciklet e

buxhetit, 2007

dhe 2008, kanë

ndodhur

rialokime

ekstensive

(jashtë

rialokimeve të

planifikuara siç

janë siguruar nga

procesi i

Rishikimit të

Buxhetit), të cilat

kanë dëmtuar

konceptin e

disiplinës

buxhetore në OB

dhe në Kuvend.

Përgatitja e buxhetit Si objektivë është të sigurohet që KASh-i dhe

buxheti vjetor janë plotësisht konsistent ku

buxheti vjetor dhe viti i parë i buxhetit është i

njëjtë në të gjitha aspektet (të dhënat, politikat,

strategjitë, etj).

Bëhet prodhimi i strategjive sektoriale të cilat

reflektojnë politikat sektoriale dhe bëhet alokimi

i resurseve për implementimin e tyre ku

pasqyrohen prioritetet reletive në harmoni me

kufijtë e caktuar në KASh dhe në buxhetin

vjetor.

Përforcimi i kapacitetit për planifikim dhe

menaxhim të projektit me qëllim të uljës së

frekuencës dhe nevojës për ndryshime dhe

transfere të buxhetit.

MEF, Kabineti Qeveritar dhe Kuvendi.

I lartë. Kuvendi nuk mund të

përmbushë përgjegjësit e tij në

lidhje me MFP deri në kohën

kur qeveria të veproj më

shpejtë, e si rrjedhim sistemi i

gjithëmbarshëm i MFP-së në

Kosovë nuk mund të jetë ï plotë.

PI-28(i)

A

Kuvendi dhe

Komisioni për

Buxhet dhe

Financa

shqyrtojnë

Raportet nuk

shqyrtohen nga afër

për shkak të mungesës

së kapacitetit.

Kuvendi ka mjete që i mundësojnë shqyrtimin e

raporteve të auditimit dhe bërjen e

rekomandimeve dhe përcjelljen e tyre.

Nevoja për trajnimin e anëtarëve të

Komisionit Kuvendor për Buxhet dhe

Financa dhe sigurimi i një mbështetje-

rezerve (back up) të mjaftueshme dhe

adekuate. E para mund të arrihet përmes

I lartë. Sistemi i

gjithëmbarshëm i MFP-së nuk

mund të jetë i plotë pa

përmbushjen e përgjegjësive të

81

PI-26-27

raportet e ZAGj-

së brenda 2

muajve pas

pranimit të tyre,

mirëpo këto

raporte nuk

shqyrtohen

kujdesshëm nga

afër.

mbledhjeve të punës të fokusuara dhe

turneve studimor.

Sigurimi i një analisti për përkrahje

Komisionit Buxhetor, megjithëqë kjo

përkrahje është ofruar nga stafi menaxherial

Departamentit te Buxhetit.

MEF, Kabineti Qeveritar dhe Kuvendi.

Kuvendit në lidhje me MFP.

PI-28(ii)

C

PI-26-27

Dëgjime më të

thukëta mbi të

gjeturat kyçe

zënë vend

nganjëherë dhe

mbulojnë vetëm

disa subjekte të

audituara.

Raportet nuk

shqyrtohen nga afër

për shkak të mungesës

së kapacitetit.

Kuvendi ka mjete që i mundësojnë shqyrtimin e

raporteve të auditimit dhe bërjen e

rekomandimeve dhe përcjelljen e tyre.

Nevoja për trajnimin e anëtarëve të

Komisionit Kuvendor për Buxhet dhe

Financa dhe sigurimi i një mbështetje-

rezerve (back up) të mjaftueshme dhe

adekuate. E para mund të arrihet përmes

mbledhjeve të punës të fokusuara dhe

turneve studimore.

Sigurimi i një analisti për përkrahje

Komisionit Buxhetor (?).

Kuvendi, MEF, Kabineti Qeveritar

I lartë. Sistemi i

gjithëmbarshëm i MFP-së nuk

mund të jetë i plotë pa

përmbushjen e përgjegjësive të

Kuvendit në lidhje me MFP.

PI-28(iii)

C

PI-26-27

Në raporte

rekomandohen

veprime që i

përkasin

çështjeve që janë

të rëndësisë

kritike, të cilat

janë në interesin

më të madh të

Komisionit,

mirëpo të cilla

rrallë ndërmerren

Raportet nuk

shqyrtohen nga afër

për shkak të mungesës

së kapacitetit.

Kuvendi ka mjete që i mundësojnë shqyrtimin e

raporteve të auditimit dhe bërjen e

rekomandimeve dhe përcjelljen e tyre.

Nevoja për trajnimin e anëtarëve të

Komisionit Kuvendor për Buxhet dhe

Financa dhe sigurimi i një mbështetje-

rezerve (back up) të mjaftueshme dhe

adekuate. E para mund të arrihet përmes

mbledhjeve të punës të fokusuara dhe

turneve studimore.

Kuvendi, MEF, Kabineti Qeveritar, OB-

të.

I lartë. Sistemi i

gjithëmbarshëm i MFP-së nuk

mund të jetë i plotë pa

përmbushjen e përgjegjësive të

Kuvendit në lidhje me MFP.

82

nga Organizata

Buxhetore dhe

ka shumë pak

ose nuk ka fare

përcjellje.

PJESA D. PRAKTIKAT E DONATORËVE

D-1(i)

D

Donatorët nuk

kanë siguruar

përkrahjen

buxhetore të

zotuar në

konferencën e

donatorëve 2008

Nuk kapacitete të

mjaftueshme të

burimeve njerëzore

në procesin e

koordinimit të

donatorëve për të

ndërmarrë funksione

të koordinimit të

nivelit komplex dhe

funksione tjera që

duhet të kryhen nga

AKZhIE.

Bazuar në konkludimet nga Forumi i Nivelit të

Lartë, të mbajtur më 31 mars 2009 në Prishtinë,

është marrë vendimi për të filluar koordinimin e

donatorëve në nivel të sektorëve. Qeveria e

Kosovës (ministritë e linjës dhe agjencitë

qeveritare) dhe Partnerët Zhvillimor janë

dakorduar që të punojnë ngushtë me AKZhIE në

të gjitha aktivitetet që kanë të bëjnë me

koordinimin e donatorëve dhe të përfshijnë

AKZhIE-në në të gjitha iniciativat e ndërmarra në

të gjithë sektorët për të siguruar përvijim dhe

rrjedhë më të mirë të informatave. Përgjegjësitë

kryesore për këto grupe punuese sektoriale janë

përgatitur nga AKZhIE dhe janë shpërndarë te të

gjithë sektorët. Është dakorduar që koordinimi i

donatorëve të filloj në pesë sektorë: shëndetësi,

arsim, ujëra, decentralizim dhe reformë të

administratës publike. Në këto sektore janë

organizuar donatorët të cilët kanë përgatitur TR-të

dhe kanë caktuar donatorin udhëheqës si në vijim:

DFID dhe EC bashkërisht si udhëheqës në

reformën e administratës publike, USAID në

decentralizim, Luksemburgu në shëndetësi, SIDA

në arsim dhe Zvicra në sektorin e ujërave.

Mbledhja e pare koordinuese është mbajtur në

sektorin e shëndetësisë. Sektori arsimit dhe i

ujërave janë në përgatitje për mbajtjen e

mbledhjes së parë në muajin tetor, ndërsa sektori i

RAP-it dhe decentralizimit janë ende duke

.

Koordinimi, implementimi dhe monitorimi i

asistencës së huaj në nivel sektorial, duhet të

bëhet nga sektorët përkatës, ndërsa AKZhIE

është përgjegjëse për koordinimin e

gjithëmbarshëm të donatorëve.

AKZHIE, Kabineti Qeveritar

I lartë. Marrëdhëniet me

donatorët dhe sigurimi i

Përkrahjes Buxhetore do të jetë i

rëndësisë thelbësore për

zhvillimin afatgjatë të Kosovës

83

organizuar grupet e tyre.

D-1(ii)

D

Nuk janë

përmbushur

kushtet për notën

C (ose më lartë)

Në procesin e

koordinimit të

donatorëve ka

kapacitet të

pamjaftueshëm të

burimeve njerëzore

për të ndërmarrë

nivel kompleks të

koordinimit.

Kryeministri deri në fund të muajit tetor 2009 do

të nënshkruaj një udhëzim administrativ për

përforcimin e kapaciteteve të ministrive të linjës,

duke krijuar zyrat për Koordinimin e Zhvillimit

dhe Integrimit Evropian. Këto zyra do të

koordinohen drejtpërdrejtë me AKZhIE. Zyrat do

të hyjnë në funksion deri në fund të muajit

dhjetor.

Ekziston një plan për rritjen e burimeve

njerëzore dhe zgjerimin e nivelit të

koordinimit me donatorë sa u përket

vlerësimeve për disbursimin e përkrahjes

buxhetore nga donatorët.

AKZHIE, Kabineti Qeveritar

I lartë. Marrëdhëniet me

donatorët dhe sigurimi i

Përkrahjes Buxhetore do të jetë i

rëndësisë thelbësore për

zhvillimin afatgjatë të Kosovës

D-2(i)

D

Jo të gjithë

donatorët

kryesor ofrojnë

vlerësime

buxhtore për

disbursimin e

ndihmës për

projekte për vitin

vijues fiskal të

qeverisë dhe së

paku 3 muaj para

fillimit të vitit.

Raportet e

donatorëve në lidhje

me shpenzimet

aktuale në bazën e të

dhënave RIMs janë

të vjetra.

Në muajin nëntor 2009, AKZhIE do të filloj

implementimin e Platformës për Menaxhimin e

Ndihmës, për përforcimin e menaxhimit dhe

raportimit të asistencës së donatorëve nga Qeveria

dhe për përmirësimin e koordinimit ndërmjet

donatorëve. PMN-ja përpiqet të ngritë më tutje

besimin e donatorëve në sistemet e qeverisë dhe

për të përkrahur koordinimin e udhëhequr nga

donatorët. Ky program do të rritë transparencën

dhe llogaridhënien përmes futjes në përdorim të

një deponie të të dhënave për ndihmën dhe

programet e ndihmës, për partnerët e zhvillimit

dhe ministritë e qeverisë. Qëllimet kryesore të

PMN-së janë: përforcimi i kapacitetit të Agjencisë

për të shërbyer si ―dyqan‖ i informatave

themelore për aktivitetet e financuara nga

donatorët, përfshirë këtu edhe duke i mundësuar

Agjencisë të prodhojnë raporte të rregullta e të

sakta në lidhje me aktivitetet e donatorëve,

përforcimin e koordinimit – në subjektet e

qeverisë, ndërmjet qeverisë dhe donatorëve, dhe

komunitetit të donatorëve (p.sh. koordinim në

nivel të projekteve, caktim të politikave),

përforcimin e transparence¨s së informatave në

lidhje me aktivitetet e financuara nga donatorët,

Donatorët duhet të jenë të vetëdijshëm për

vështirësitë që shkaktohen nga mungesa e

dhënies së vlerësimeve për ndihma dhe

disbursimeve me kohë dhe ata duhet të

veprojnë në përputhje me rrethanat. Kjo

mund si kthim mund të jetë si rezultat i

mbibuxhetimit, si dhe kapacitetit të kufizuar

absorbues brenda Qeverisë.

Pas procesit të akomodimit (hosting),

kompania ―Development Gateway

Foundation‖ do të filloj me trajnime

intensive të donatorëve, pasi që donatorët do

t’i raportojnë aktivitetet e tyre. AKZhIE do

të bëj administrimin dhe menaxhimin e

sistemit.

AKZHIE, Kabineti Qeveritar, Donatoret

I lartë. Marrëdhëniet me

donatorët dhe sigurimi i

Përkrahjes Buxhetore do të jetë i

rëndësisë thelbësore për

zhvillimin afatgjatë të Kosovës

84

ofrimin e një vegle e cila lehtëson procesin e

planifikimit për hisedarët kryesor, përmirësimin e

planifikimit strategjik duke mundësuar pasqyrë

më të qartë të relacionit ndërmjet projekteve dhe

strategjive (p.sh. KASH, PVPE) si dhe ulja e

kostove të transaksionit.

D-2(ii)

D

Donatorët nuk

ofrojnë raporte

tremujore për

disbursimin e së

paku 50% të

vlerësimeve për

financim të

jashtëm të

projekteve në

buxhet, brenda 2

muajve pas

përfundimit të

tremujorit.

Informatat nuk

jepen të

zbërthyera në

harmoni me

klasifikimin

buxhetor të

qeverisë.

Raportet e

donatorëve në lidhje

me shpenzimet

aktuale në bazën e të

dhënave RIMs janë

të vjetra.

Një pasqyrë e përgjithshme (në excel) për

aktivitetet e donatorëve është përgatitur bazuar në

raportet e donatorëve. Kjo pasqyrë përmban

informata në lidhje me shumat e dhëna në vitin

2008, aktivitetet në vazhdim e sipër në vitin 2009

si dhe aktivitetet e planifikuara për vitin 2010 dhe

2011. Deri më tani nuk ka ndonjë version

tekstual, pasi që nuk janë pranuar të dhëna

komplete për shkak se Banka Botërore ka

raportuar ndonjë të dhënë dhe USAID-i nuk ka

raportuar shumat aktuale të mjeteve të lëshuara

për vitin 2008.

RIMS aktualisht përmban të dhënat e azhurnuara

për aktivitetet e donatorëve në lidhje me

shpenzimet e vitit 2008, projektet që janë në

implementim në vitin 2009 dhe zotimet për vitet

2010 dhe 2011. Me fillimin e implementimit të

sistemit, të gjitha të dhënat për aktivitetet e

donatorëve në bazën e të dhënave të RIMS-it, do

të transferohen në platformën e re, ndërsa

përdorimi i bazës të të dhënave RIMS do të

ndërprehet. .

Donatorët duhet të jenë të vetëdijshëm për

vështirësitë që shkaktohen nga mungesa e

dhënies së vlerësimeve për ndihma dhe

disbursimeve me kohë dhe ata duhet të

veprojnë në përputhje me rrethanat.

AKZHIE, Kabineti Qeveritar, Donatoret

I lartë. Marrëdhëniet me

donatorët dhe sigurimi i

Përkrahjes Buxhetore do të jetë i

rëndësisë thelbësore për

zhvillimin afatgjatë të Kosovës

D-3

Më pak se 50% e

mjeteve të

ndihmës për

qeverinë

qendrore janë

Grantet e donatorëve

pranohen sipas

procedurave që nuk

janë konsistente me

procedurat standarde

Donatorët duhet të jenë të vetëdijshëm për

vështirësitë që shkaktohen nga mungesa e

dhënies së vlerësimeve për ndihma dhe

disbursimeve me kohë dhe ata duhet të vep

I lartë. Marrëdhëniet me

donatorët dhe sigurimi i

Përkrahjes Buxhetore do të jetë i

rëndësisë thelbësore për

85

D menaxhuar

nëpërmes

procedurave

kombëtare.

të qeverisë. rojnë në përputhje me rrethanat.

AKZHIE, Kabineti Qeveritar, Donatoret

zhvillimin afatgjatë të Kosovës

Veprimet

- Ekspertë nga "Development Gateway Foundation" gjatë muajit shtator kanë përfunduar vlerësimin e nevojave që duhet të adresohen nga kjo platformë e bazës të të dhënave për

koordinim efikas. - Implementimi i këtij sistemi do të filloj në muajin tetor, pasi që të testohet mjedisi akomodues i sistemit (hosting) e pastaj do të fillohet me trajnime për përdorim dhe administrim të tij.

- Pas fillimit të implementimit do të nënshkruhet një marrëveshje në lidhje me raportet dhe periudhat e raportimit. - Raporti në vitin e parë do të jetë më i përgjithshëm, me hollësi të mjaftueshme për aktivitetet e donatorëve, lidhjen asistencës së huaj me KASh-in dhe PEAP, e që gjithashtu do të

mundësoj planifikimin për vitet e ardhshme. - Pas vitit të parë, sistemi do të përshtatet për të plotësuar kërkesat e Qeverisë për ofrimin e informatave që do të nevojiten për planifikim dhe rregullim me prioritetet zhvillimore.