Yayınlayan

ProtaStructure Tasarım Kılavuzu Kirişsiz Döşemeli Binaların Tasarımı

Versiyon 2.0 01 Ocak 2020

Prota yazılımlarına ait eğitim ve destek istekleriniz için lütfen bizimle temasa geçiniz…

destek@prota.com.tr

www.protayazilim.com

Sayfa - 2

Sorumlulukların Sınırlandırılması

Dokümantasyon, yazılım ve kullanım hatalarından kaynaklanan kayıplardan dolayı Prota sorumlu tutulamaz.

Prota Lisans Anlaşması koşullarına ek olarak;

• Dokümantasyonun ve yazılım tarafından üretilen sonuçların kontrol edilmesi,

• Yazılımı kullanan veya kullanımını yöneten kişilerin gerekli teknik vasıflara sahip olduğundan emin olunması,

• Yazılımın, kullanım kılavuzları ve dokümantasyona uygun şekilde kullanıldığından emin olunması,

kullanıcının sorumluluğundadır.

Telif Hakları ProtaStructure, Prota Yazılım A.Ş.’nin tescilli markasıdır ve yazılımın tüm hakları PROTA Yazılım A.Ş. firmasına aittir. Tüm program dokümantasyonları, eğtim ve kullanım kılavuzları veya herhangi bir program bileşeni hiçbir nedenle kopyalanamaz ve lisans sözleşmesi kapsamı dışında kullanılamaz.

Markalar ProtaStructure®, ProtaDetails®, ProtaSteel® ve ProtaBIM®, Prota Yazılım A.Ş.’nin tescilli markalarıdır. Prota logosu Prota Yazılım A.Ş.’nin tescilli markasıdır.

Sayfa - 3

İçindekiler Kirişsiz Döşemelerin Modellerinin Oluşturulması .................................................................................... 4

Kolon Uçlarına Mafsal Tanımlanması ....................................................................................................... 6

Bina Analizi ............................................................................................................................................... 7

Kolon Donatı Hesapları .......................................................................................................................... 10

Sonlu Elemanlar Döşeme Modelinin İncelenmesi .................................................................................. 11

Döşeme Donatılarının Seçimi ve Hesap Raporları .................................................................................. 13

Kolon Zımbalama Kontrolü .................................................................................................................... 14

Teşekkür… .............................................................................................................................................. 15

Sayfa - 4

Kirişsiz Döşemelerin Modellerinin Oluşturulması Döşeme yerleşim seçeneklerinde yer alan Kiriş Bölgesi Yöntemi kirişler tarafından sınırlanan alan içerisine döşeme tanımlamanıza olanak sağlar. Modelleme sırasında önce kirişli olarak binayı modelleyip, döşemeleri tanımlayın. Daha sonra bu kirişleri silerek çok hızlı bir şekilde kirişsiz döşemeleri modelleyebilirsiniz. Alternatif olarak, Şekil 2’de görüldüğü üzere Aks Göster seçeneği ile ardışık olarak akslar seçildiğinde döşemeler tanımlanacaktır. Aks Bölgesi Yöntemi kullanılarak da akslar tarafından çevrili olan alanlara döşemeler tanımlanabilir. Birden fazla aks bölgesi seçimi için klavyenizde bulunan CTRL butonunu kullanabilirsiniz.

Şekil 1: Kirişsiz döşemelerin oluşturulması

Şekil 2: Aks göster komutuyla döşemelerin tanımlanması,

Sayfa - 5

Hesap Akslarının Tanımlanması Döşeme hesap akslarını Sabit Bant tipini seçerek Şekil 1’de görüldüğü gibi tanımlayın. Döşeme serbest açıklığı L olarak kabul edilirse mesnet ve açıklık bölgesinden L/4 ve L/2 olacak şekilde bantlar geçirilmelidir.

Önemli Not: Tali akslar L/4 ve L/2 sınırlarını tayin etmek için kullanılabilir. Daha sonra Düzelt çekmenüsünde bulunan Bina Kullanılmayan Aksları Sil komutuyla kullanılan tali aksların tamamı silinebilir.

Şekil 3: SE Döşeme hesap aksları,

Şekil 3’te bulunan mesafeler bölümündeki ok butonu ile bant hesap aksının sınırlarını tanımlayabilirsiniz. CTRL butonuna basarak akslara paralel olacak şekilde hesap akslarınızı tanımlayın. Genel Ayarlar seçeneğinde bulunan açı adımıyla CTRL butonununda kullanılan bu açı değiştirilebilir.

Şekil 4: Tanımlanan X yönündeki hesap aksları

Sayfa - 6

Kolon Uçlarına Mafsal Tanımlanması TBDY 2018 4.3.4.4’e göre kirişsiz döşemeli sistemlerde iki aşamalı analiz yapılmalıdır. Birinci aşama hesapta çerçeve kolonları alttan ve üstten mafsallı alınacaktır. İkinci aşama hesapta ise bu elemanların bağlantıları monolitik olarak modellenecektir. Perde, kolon, çapraz ve döşemelerdeki iç kuvvetler, iki aşamada elde edilenlerin elverişsiz olanı olarak hesaplanacaktır. Göreli kat ötelemeleri ikinci aşama hesaptan elde edilecektir. Bunun için öncelikler kolonlara alttan ve üstten olacak şekilde mafsal tanımlayalım. Burada sistemdeki tüm eğilme momentlerinin perdeler tarafından karşılanabilecek kapasitede olması amaçlanmaktadır.

Kolonların alt ve üst uçlarına mafsal tanımlamak için yapı ağacında yer alan Kolon başlığının üzerine gelerek farenizin sağ butonuna tıklayın. Kolon Tablosu seçeneğini işaretleyin. Tüm Katlar kutucuğunu işaretleyerek tüm katlarda bulunan kolonları listeletebilirsiniz. Mafsal sütununu seçtikten sonra Tablo

Kolonunu Toplu Düzenleme butonunu seçin. Şekil 5’te görüldüğü gibi Üst&Alt seçeneğini seçerek Tamam butonuna basın. Bu şekilde kolonların alt ve üst uçlarına mafsal tanımı hızlı bir şekilde yapılabilir.

Şekil 5: Kolon uçlarına mafsal tanımlanması

Sayfa - 7

Bina Analizi Bina analizinde deprem parametrelerini düzenleyerek, kullanmak istediğiniz malzeme sınıfını seçebilirsiniz. TBDY 2018 4.3.4.4’e göre taşıyıcı sistem tipi süneklik düzeyine bağlı olarak A12, A13 veya A32 seçilebilir.

Şekil 6:Deprem parametreleriı,

Yük kombinasyonlarını tanımlamak için “Bina Analizi > Yükleme Kombinasyonları” butonuna tıkladığınızda karşınıza gelen pencereden “Yükleme Hazırlayıcısı” butonuna tıklayınız.

Şekil 7: Otomatik Yük Kombinasyonlarının Hazırlanması

Sayfa - 8

Projede kullanılacak yük hallerini ve kombinasyonları “Otomatik Yükleme Editörü” penceresi ile otomatik olarak hazırlayabilirsiniz. Tamam butonuna basarak devam edin.

Model seçeneklerinde yer alan etkin kesit rijitlikleri TBDY 2018 Tablo 4.2’den alınmaktadır. Burada düşey yük kombinasyonları için azaltılmamış etkin kesit rijitlikleri kullanılmalı, depremli yük kombinasyonlarında ise bu katsayılarla azaltılarak analiz yapılmalıdır. Tablo 4.2’de bulunan değerleri “Tamam” butonuna basarak otomatik olarak kullanabilirsiniz.

Şekil 8: Etkin rijitlik katsayıları,

Model seçeneklerinde perde modelini SE Kabuk modeli olarak seçin. Bina Analizi > Model Seçenekleri > Perde Duvar Modeli bölümünde Şekil 9’da bulunan ayarı bulabilirsiniz.

Şekil 9: Perde duvar modeli,

Sayfa - 9

TBDY 2018 4.5.6.2’ye göre kirişsiz döşemelere sahip binalarda döşemelerin sonlu elemanlar yöntemi ile modellenmesi gerekmektedir. Bu durumlarda yarı rijit diyafram ile analiz yapılması gerekir. Bunun için Şekil 10’da görüldüğü gibi “Rijit Diyafram Yok” seçeneğini seçtikten sonra “Döşemeleri Bina Modeli Dahil Et” kutucuğunu işaretleyiniz. “Ağ Oluşturulacak Katlar” bölümünden tüm katları seçiniz.

Şekil 10: Döşeme modeli

TBDY 2018’e göre düzlem içi ve düzlem dışı rijitlik oranlarını TBDY 2018 Tablo 4.2’de yer alan değerlere göre tanımlayabilirsiniz. “Analiz” sekmesinde yer alan “Bina Analizi” kutucuğunu işaretleyerek “Başla” butonuna basınız.

Sayfa - 10

Kolon Donatı Hesapları Kolon donatı hesabında Donatı Hesabı Komple butonuna basarak tüm donatıları yeniden seçtirin. Kolon Donatı Hesap Raporunu “Hesap Raporu” butonunu basarak oluşturun.

Şekil 11: Kolon donatı hesabı,

Daha sonra kolon uçlarında yer alan mafsalları kaldırarak Bina Analizi işlemini tekrarlayacağız. 2. aşamadaki monolitik durum için “Donatı Kontrolü Yap (Yetersiz Donatılı Kolonlara Donatı Seçme)” seçeneğini işaretleyerek donatı kontrolünü yaptırın. Filtre yardımıyla yetersiz görülen elemanların donatılarını yeniden seçtirin. Hem mafsallı durum hem de monolitik durum (2. Aşama) için ayrı ayrı hesap raporları hazırlanmalıdır. Perde, kolon, çapraz ve döşemelerdeki iç kuvvetler, iki aşamada elde edilenlerin en elverişsizi olacak şekilde dikkate alınmalıdır. Analiz sonrası kontrollerinde yer alan göreli kat ötelemeleri kontrolü ikinci aşama hesaptan elde edilmelidir.

Sayfa - 11

Sonlu Elemanlar Döşeme Modelinin İncelenmesi İkinci analizden sonra bina modeline dahil edilen döşeme sonuçlarının hesap akslarına aktarılması gerekir. Bu işlem her kat için ayrı ayrı yapılmalıdır. Şekil 12’de görüldüğü gibi bina analizi akabinde depremli yük kombinasyonlarının da dikkate alındığı sonuçlar seçilen kat için hesap akslarına aktarılarak uygun donatı çizilir.

Şekil 12: Sonuçların SE Hesap akslarına aktarılması,

Şekil 13: Sonuçların irdelenmesi,

Sayfa - 12

Sonuçları irdelerken donatı alanlarını As1 alt veya Asd1 alt gibi ifadeler göreceksiniz. X yönü için tasarım alt donatı alanı olarak ifade edilen Asd1 alt Wood Armer yöntemini dikkate alarak hesaplanır.

Yönetmeliğimiz gereği bu yöntemi dikkate almadan As1 alt değerini kullanarak donatılandırabilirsiniz. Bunun için pencerenin sağ üst köşesinde yer alan X butonuna basıp kapatırken karşınıza Şekil 14’teki gibi bir diyalog kutusu gelecektir. Şekil 14’teki kutucuğun işaretini kaldırarak bu yöntemin dikkate alınmamasını sağlayabilirsiniz. Wood Armer etkisi bir miktar momentleri artıracağından dolayı donatı alanları da artacaktır.

Şekil 14: Wood armer momentleri,

“Tamam” butonuna bastığınızda sonuçların hesap akslarına aktarılması sağlanacaktır. Donatıları ekranda çizdirebilmek için farenizle boş bir noktaya sağ tıklayarak Şekil 15’te görüldüğü gibi “Donatıları Güncelle” butonuna basın.

Şekil 15: SE hesap akslarında elde edilen donatılarının güncellenmesi,

Şekil 16: Döşeme donatıları,

Sayfa - 13

Döşeme Donatılarının Seçimi ve Hesap Raporları Döşeme donatılarında kullanmak istediğiniz minimum çapı döşeme ayarlarında Şekil 17’deki gibi ayarlayabilirsiniz.

Şekil 17: Minumum döşeme donatı çapı,

Belirlediğiniz minumum çapı dikkate alarak döşeme hesap raporunu oluşturmak için yapı ağacında bulunan Döşemeler seçeneğinin üzerine gelip Döşeme Hesapları seçeneğini işaretleyin.

Şekil 18: Döşeme hesapları,

Şekil 19:: Donatıların seçilmesi,

Binadaki tüm döşemeler için bu sonuçların raporlanmasını istiyorsanız Tüm Katlar seçeneğini işaretlemeniz gerekmektedir. Daha sonra Hesap butonuna basarak raporu elde edebilirsiniz. Rapor oluşturulduktan sonra diğer raporlarla birleştirilmek üzere Dosya çekmenüsünde yer alan Rapor Yöneticisi’ne aktarılacaktır.

Sayfa - 14

Kolon Zımbalama Kontrolü Döşeme kalınlığının yeterliliğinin tespiti amacıyla kirişsiz döşemelerde zımbalama kontrolü yapılmalıdır. Bu kontrol için “Betonarme Tasarım” çekmenüsünden Kolon Zımbalama Kontrolü’nü seçerek “Hesap” butonuna basın.

Şekil 20:: Kolon zımbalama kontrolü,

Sağlayan elemanlar yeşil renkle, sağlamayan elemanların zımbalama çevresi ise kırmızı renkle işaretlenerek plan üzerinde gösterilecektir. Sağlamayan kolonlar için döşeme kalınlığı artırılmak istenmediği takdirde kolon tablaları oluşturulabilir. Kolon özelliklerinde bulunan Tab sekmesinden kolon tablası ekleyebilirsiniz. Kolon tablaları SE döşeme analizinde ve zımbalama çeveresinin hesabında dikkate alınmaktadır.

Sayfa - 15

Teşekkür… ProtaStructure Suite ürün ailesini tercih ettiğiniz için teşekkür ederiz.

Ürünlerimizle olan tecrübenizi kusursuz hale getirmek birinci önceliğimizdir. Bu nedenle teknik soru, öneri, yorum ve eleştirilerinizi destek@prota.com.tr adresine gönderebilirsiniz.

Alanlarında uzman tecrübeli destek mühendislerimiz, sorularınızı yanıtlamaktan ve ürünlerimizin özelliklerini detaylı olarak sizlere anlatmaktan mutluluk duyacaktır.