propozimet e lsi-se per reformen ne drejtesi

Propozime të paraqitura në Komisionin e Posaçëm për Reformën në

Drejtësi nga deputeti i Lëvizjes Socialiste për Integrim, z. Spartak Braho

Në vijim të propozimit për projektligjin “Për disa ndryshime në ligjin nr. 8417,

datë 21.10.1998 “Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë”, i ndryshuar”, parashtroj

mendimin si më poshtë vijon:

1. Neni 12 i projektligjit, që sanksionon se Gjykata Kushtetuese nuk mund të

shpallë antikushtetues një ligj të miratuar nga Kuvendi për rishikimin e Kushtetutës ,

në mënyrën se si është formuluar, ky parashikim në fakt kushtëzon vendimmarrjen

e Gjykatës Kushtetuese. Në këtë drejtim, një sugjerim për një formulim të

mundshëm të këtij parashikimi është “Ligji i miratuar nga Kuvendi për rishikimin e

Kushtetutës nuk mund të jetë objekt shqyrtimi nga Gjykata Kushtetuese”.

2. Lidhur me nenin 2 të projektligjit, që sanksionon se “Republika e Shqipërisë

merr pjesë në Bashkimin Evropian [...]”, termonologjia e përdorur është e gabuar.

Në çdo akt që i referohet Bashkimit Evorpian, termi i përdorur për shtetet që janë

pjesë e këtij entiteti, është termi “anëtarësim”.

3. Lidhur me nenin 5 të projektligjit, që në nenin 39, pika 2, e Kushtetutës,

shton parashikimin “dhe kur parashikohet në legjislacionin e Bashkimit Evropian”,

sjellim në vëmendjen tuaj se një parashikim i tillë jo domosdoshmërisht është i

nevojshëm. Aktualisht, kushtet për lejimin e ekstradimit janë të rregulluara jo vetëm

në legjislacionin e brendshëm, por dhe përmes marrëveshjeve ndërkombëtare dy

apo shumë palëshe, të cilat Republika e Shqipërisë i ka ratifikuar me ligj dhe janë

plotësisht të zbatueshme, përfshirë dhe vendet e Bashkimit Evropian. Pavarësisht

EMILJANO ALEKSI +355 69 20 700 87

qëllimit që ka kjo shtesë, që në momentin e anëtarësimit të Shqipërisë në

Bashkimin Evropian, legjislacioni i BE-së do të jetë lehtësisht i zbatueshëm. Në këtë

pikë, sjellim në vëmendjen tuaj se në fakt, në momentin e anëtarësismit, Republika

e Shqipërisë do t`i nënshtrohet rregullimeve ligjore të Bashkimit Evropian. Ndaj dhe

një parashikim i tillë është i panevojshëm.

4. Neni 43 i Kushtetutës, që riformulohet nga neni 6 i projektligjit, është i

keqformuluar, dhe jo në nivelin e një dispozite kushtetuese. Për ilustrim, është e

paqartë se kur kjo dispozitë autorizon ligjin të parashikojë mundësinë për ankimim

kundër një vendimi gjyqësor në një gjykatë më të lartë: në rastet kur vlera e

objektit të çështjes është e vogël, apo në rastet kur vlera e objektit të çështjes

është e madhe? Nga ana tjetër, a është i nevojshëm një parashikim i tillë që në

Kushtetutës, kur ky Kre i Kushtetutës ku ndodhet neni 43, trajton Liritë dhe të

Drejtat Vetjake?

5. Në nenin 8 të projektligjit, parashikohet të shtohet neni 80/1 që sanksionon

se Këshilli i Ministrave i raporton Kuvendit për vendimet që përgatit në kuadrin e

pjesëmarrjes në institucionet e Bashkimit Evropian. Në këtë parashikim, gjejmë të

paqartë disa çështje si:

a)Çdo të kuptohet me “vendimet që përgatit Këshilli i Ministrave”? Bëhet fjalë

për vendimet që miraton Këshilli i Ministrave, në kuadër të akteve të aquis, apo të

të gjitha akteve normative sipas nenit 118 të Kushtetutës?

b)Në çdo rast, raportimi bëhet para miratimit të këtyre akteve, apo pas?

c) Çfarë do të kuptohet me “pjesëmarrje në institucionet e Bashkimit

Evropian”? Ky term i referohet momentit të anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin

Evropian?


d)Ku qëndron nevoja e përgatitjes së rezolutave dhe konkluzioneve nga

Kuvendi? Rezolutat dhe konkluzionet në këtë rast do të nxirren për pjesëmarrjen në

institucionet e Bashkimit Evropian, apo për vendimet që ka përgatitur Këshilli i

Ministrave?

6. Në nenin 9 të projektligjit, që parashikon shtimin e paragrafit 3/1 në nenin

109 të Kushtetutës, është përdorur termi “rezident”, term ky i huaj dhe i panjohur

nga rendi ynë i brendshëm juridik.

7. Lidhur me nenin 10 dhe 11 të projektligjit, sjellim në vëmendjen tuaj disa

çështje problematike:

a)Shfuqizimi i paragrafit 3 të nenit 122 është tërësisht i paqartë dhe i

paargumentuar. Ky paragraf përcakton se normat e nxjerra prej një organizate

ndërkombëtare kanë epërsi, në rast konflikti, mbi të drejtën e vendit, kur në

marrëveshjen e ratifikuar nga Republika e Shqipërisë për pjesëmarrjen në atë

organizatë, parashikohet shprehimisht zbatimi i drejtpërdrejtë i normave të nxjerra

prej asaj.

Në këtë rast, sjellim në vëmendjen tuaj se me termin “organizatë

ndëkombëtare” të përdorur në këtë paragraf, nuk referohet vetëm Bashkimi

Evropian, por një sërë organizatash ndërkombëtare në të cilat Republika e

Shqipërisë është tashmë e anëtarësuar. Përkundrazi, përdorimi i termit “organizatë

ndëkrombëtare” mbulon si anëtarësimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian, ashtu

dhe në organizata të tjera.

b) Një çështje tjetër e paqartë është se ç`do të ndodhë në rast konflikti të

normave të brendshme me ato të nxjerra nga një organizatë ndërkombëtare, ku


tashmë Shqipëria është palë. Paragrafi 2/1 që shtohet, nuk rregullon çështjet e

ngritura më sipër, dhe as nuk lë hapësirë për rregullimin e konfliktit të mundshëm

të normave juridike të brendshme me ato të nxjerra nga organizatat ndërkombëtare

në të ardhmen.

c) Në përfundim, edhe teknika legjislative e përdorur për shfuqizimin dhe

shtimin e paragrafëve është e gabuar. Në këtë rast, mund të parashikohej në një

nen të vetëm të projektligjit, ndryshimi i paragrafit 3 të nenit 122, me përmbajtjen

që është propozuar të shtohet në paragrafin 2/1.

d)Lidhur me parashikimin e paragrafit 2/1 se e drejta e bashkimit Evropian ka

epërsi mbi të drejtën e brendshme të Republikës së Shqipërisë, sjellim në

vëmendjen tuaj se një parashikim i tillë është i pamenduar mirë dhe nuk merr në

konsideratë faktin se legjislacioni i Bashkimit Evropian ndahet në legjislacion primar

dhe në legjislacion sekondar.

Legjislacioni primar janë traktatet, që janë baza e veprimtarisë së Bashkimit

Evropian. Ndërsa legjislacioni sekondar janë rregulloret, direktivat dhe vendimet.

Qëllimet e vendosura në traktatet e Bashkimit Evropian arrihen përmes disa llojeve

të akteve ligjore. Disa prej këtyre akteve janë detyruese, disa të tjera jo. Disa prej

tyre aplikohen ndaj të gjitha vendeve anëtare dhe disa të tjera vetëm ndaj një

pjese.

Pra, nuk mund të ngurtësohet në Kushtetutë, se e drejta e Bashkimit Evropian

ka epërsi mbi të drejtën e brendshme, duke mos marrë në konsideratë tipologjinë e

legjislacionit të Bashkimit Evropian. Për ilustrim, Rregulloret janë akte ligjore të

detyrueshme për të gjitha vendet anëtare. Ndërsa Direktiva është një akt ligjor që

përcakton qëllimin, duke i lënë hapësirë vendit anëtar të përcaktojë vetë mënyrën


për ta arritur këtë qëllim. Ndërsa Vendimi, është detyrues ndaj vendit të cilit i

adresohet. Rekomandimet dhe Opinionet nuk janë detyruese.

8. Lidhur me nenin 15 të projektligjit, konstatojmë se në relacionin shoqërues

është theksuar se në Dokumentin Analitik të Sistemit të Drejtësië janë identifikuar si

probleme dështimi i formulës së emërimit të anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese

dhe cilësia e dobët e vendimeve të saj.

Ndërkohë, neni 15 i projektligjit, në formulën që përcakton për përzgjedhjen e

anëtarëve, sërish nuk qartëson mënyrën e përzgjedhjes. Në këto kushte, a garanton

kjo formulë shmangien e problemeve të deritanishme dhe si?

Po në dokument thuhet se problematike është dhe konflikti i interesit të

anëtarëve, që vijnë nga gjyqësori. Por sërish, neni 125 i Kushtetutës i riformuluar,

parashikon mundësinë për zgjedhjen si anëtarë të kandidatëve nga gjyqësori. Në

këto kushte, zgjidhja e ofruar, a i eleminon problematikat e evidentuara?

9. Nenet 20, 25, 35, 38, 39 të projektligjit, duke qenë se nuk ndryshojnë asnjë

dispozitë të Kushtetutës, nuk duhet të jenë pjesë e projektaktit.

10. Lidhur me nenin 21 të projektligjit, në nenin 130 të riformuluar, vlerësojmë

se dispozita në fuqi është më e qartë, duke sanksionuar se qenia gjyqtar i Gjykatës

Kushtetuese nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore, politike ose private.

Ky sugjerim të mbahet në konsideratë dhe për nenin 36 të projektligjit, që ndryshon

nenin 143 të Kushtetutës.

11. Në nenin 22 të projektligjit, që ndryshon paragrafin “f)” të nenit 131, është

e paqartë se kujt i referohet termi “akte të pushtetit publik”. Qartësia në këtë rast

është e domosdoshme për të përcaktuar qartë dhe saktë çështjet për të cilat mund


të vendosë Gjykata Kushtetuese. Për më tepër, edhe ato që dispozita i referon si

akte të pushtetit publik, do të ankimohen së pari në gjykatat e shkallëve më të ulta

dhe më pas, pas shterimit të të gjitha mjeteve juridike për mbrojtjen e të drejtave

që pretendohet se cenohen, do të jetë vendimi gjyqësor në favor të akteve të

pushtetit publik ai që do të çohet për gjykim në Gjykatën Kushtetuese. Sa më sipër,

terimonologjia e përdorur duhet rishikuar.

12. Lidhur me nenin 23, të projektligjit:

a) Sa i taskon rregullave të teknikës legjislative, shtimi i një paragrafi të ri në

nenin 131, mund të bëhet përmes nenit 22 të projektligjit, që parashikon ndryshime

në nenin 131 të Kushtetutës, dhe jo në një nen më vete.

b) Sa i takon parashikimit se Gjykata Kushtetuese vendos për shqyrtimin e

mosmarrëveshjeve juridiksionale, si dhe të kompetencës lëndore dhe funksionale

midis Gjykatës Kushtetuese dhe Gjykatës së Lartë Administrative, një parashikim i

tillë jo vetëm që është i tepërt, në kushtet kur si kompetenca lëndore dhe ajo

funksionale për secilën nga këto gjykata renditet në Kushtetutë, por edhe parimisht,

në rast konflikti mes dy organesh, si rregull, konfliktin mund ta zgjidhë një organ i

tretë.

13. Lidhur me nenin 26 të projektligjit, në pargrafin 1, nënparagrafi “h)”,

konstastohen si subjekte që mund të vënë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese partitë

politike dhe organizatat e tyre. Ky parashikim duhet të rishikohet, nëse bëhet fjalë

për një gabim material në shkrimin e këtij nënparagrafi, duke lënë jashtë rrethit të

subjekteve që mund të vënë në lëvizje këtë gjykatë “organizatat e tjera”.


14. Në nenin 27 të projektligjit, në paragrafin 3 të nenit 135 të Kushtetutës,

sugjerojmë të shtohet termi “me ligj” pas fjalës “krijon”, për të saktësuar aktin me

të cilin Kuvendi mund të krijojë gjykata për fusha të veçanta.

15. Lidhur me nenin 28 të projektligjit, konstatojmë disa çështje problematike

si më poshtë:

a) Në relacionin shoqërues thuhet se Dokumenti Analitik i Sistemit të

Drejtësisë ka identifikuar si problematika nivelin e ulët të profesionalizmit dhe

pavarësisë së Gjykatës së Lartë në tërësi. Ndërkohë, në zgjidhjen e ofruar në nenin

136, parashikohet emërimi i gjyqtarëve të kësaj gjykate nga Presidenti i Republikës

me propozim të Këshillit të Lartë të Gjyqësorit. Por lind pyetja, përbërja e Këshillit të

Lartë të Gjyqësorit, a ofron garanci për pavarësi?

b) Në relacionin shoqërues (faqe 9), thuhet se propozimi ka qenë që Gjykata e

Lartë të kthehet në gjykatë karriere. Ndërkohë që, propozimi në nenin 28 të

projektligjit, nuk reflekton aspak këtë propozim. Nëse Gjykata e Lartë do të ishte

gjykatë karriere, të gjithë anëtarët e saj do të vinin nga pushteti gjyqësor dhe jo nga

rradhët e juristëve me përvojë, pavarësisht kritereve të përcaktuara. Për më tepër,

propozimi nuk evidenton as nëse do të ketë ndonjë raport mes anëtarëve që vijnë

nga gjyqësori dhe atyre që vijnë nga rradhët e juristëve.

c) Në paragrafin 2 të nenit 136, termi “profesor i së drejtës” që përdoret, i

referohet titullit akademik, apo faktit të mësimdhënies në drejtësi?

d) Termi “administratë e lartë publike” është tërësisht i paqartë se cilave

organe i referohet, në kushtet kur në legjislacionin në fuqi nuk ka një përkufizim të

saktë.


e) Paragrafi 2 dhe paragrafi 5 i këtij neni, referojnë në caktimin e procedurave

të zgjedhjes së gjyqtarëve me ligj. Një përsëritje e tillë është e panevojshme. Për

pasojë, sugjerojmë riformulimin.

16. Në nenin 31 të projektligjit, në paragrafin 4 të nenit 139, referohet si një

ndër shkaqet e mbarimit të mandatit edhe shkelja displinore. Në këto kushte,

shkelja disiplinore duhet të renditet që në paragrafin 1 të këtij neni, si rast kur

mund të përfundojë mandati i gjyqtarit të Gjykatës së Lartë apo Gjykatës së Lartë

Administrative.

17. Parashikimi i bërë në nenin 32 të projektligjit, që parashikon shtimin e

nenit 139/a, është një parashikim i panevojshëm, që përthithet nga neni 139 i

riformuluar, paragrafi 4.

18. Neni 34 i projektligjit, parashikon se Gjykata e Lartë Administrative ka

juridiksion rishikues. Ndërkohë neni 27 i projektligjit (neni 135/2) parashikon se

gjykimi administrativ organizohet në dy shkallë, në shkallën e parë dhe në Gjykatën

e Lartë Administrative. Në tërësinë e tyre, këto dy parashikime, nga njëra anë

eliminojnë gjykimin në apel si shkallë e dytë dhe nga ana tjetër, Gjykatës së Lartë

Administrative i jepet vetëm kompetenca e juridiksionit rishikues. Sipas këtyre

përcaktimeve, gjykimi administrativ përfundon në shkallë të parë që do të thotë se

vendimi i gjykatës së shkallës së parë do të jetë dhe vendimi i formës së prerë?

19. Lidhur me nenin 40 të projektligjit, që amendon nenin 147 të Kushtetutës,

përcaktohet përbërja e Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe mënyra e zgjedhjes së

anëtarëve të këtij Këshilli. Por ndërkohë, në Dokumentin Analitik të Sistemit të

Drejtësisë, disa nga problematikat e evidentuara që kanë sjellë keqfunksionimin e

Këshillit të Lartë të Drejtësisë janë që shumica e anëtarëve të këtij Këshilli vijnë nga

gjyqësori dhe se kuadri aktual kushtetues dhe ligjor nuk parashikon asnjë kriter për


përzgjedhjen e anëtarëve të KLD-së që emërohen nga Kuvendi si dhe asnjë

mekanizëm përgjegjshmërie për anëtarët e KLD-së në përgjithësi1. Këtyre

problematikave të evidentuara do t`u duhej t`i jepej zgjidhje përmes amendimeve

të propozuara. Ndërkohë, sipas propozimeve, Këshilli i Lartë Gjyqësor, do të

përbëhet nga 11 anëtarë, gjashtë prej të cilëve gjyqtarë, ndërsa 5 anëtarë do të

vijnë nga avokatia, trupa e pedagogëve të drejtësisë, të Shkollës së Magjistraturës

dhe nga shoqëria civile. Por sërish mbeten të papërcaktuara kriteret për

përzgjedhjen e këtyre 5 anëtarëve. Pra, propozimi nuk çon në zgjidhjen optimale

për të shmangur problematikat e hasura deri më tani në praktikë.

Nga ana tjetër, është e paqartë se pse dy anëtarë duhen propozuar nga trupa

e pedagogëve të drejtësisë dhe 1 anëtar nga trupa e pedagogëve jo magjistratë të

Shkollës së Magjistraturës, kur mund të parashikohet zgjedhja e 3 anëtarëve nga

trupa e pedagogëve të drejtësisë (ku përfshihen dhe pedagogët e Shkollës së

Magjistraturës), pa bërë një ndarje të tillë në Kushtetutë. Nga ana tjetër, një

përcaktim i tillë, duke mbajtur në konsideratë listën emërore të pedagogëve të

brendshëm jo magjistratë të Shkollës së Magjistraturës (praktikisht 5 pedagogë),

bën që indirekt, të përcaktohet një prej tyre si anëtar në Këshillin e Lartë Gjyqësor.

Dhe po indirekt, ky anëtar i ardhur nga Shkolla e Magjistraturës, ka mundësi të jetë

dhe Kryetar i Këshillit.

Një tjetër problematikë e evidentuar në Dokumentin Analitik është zgjedhja e

anëtarëve të emëruar nga parlamenti me shumicë të thjeshtë, duke krijuar

mundësinë e ndikimit të papërshtatshëm të shumicës politike të momentit2.

Ndërkohë, projekti i propozuar pavarësisht fazave të votimit, nuk garanton

paanshmërinë dhe mungesën e ndikimit të shumicës parlamentare në zgjedhjen e

anëtarëve, në formulën që ofron. Kjo për arsye se, paragrafi 3 i nenit 147,

1 Faqe nr. 6 e Relacionit shoqërues,2 Faqe nr. 6 e Relacionit shoqërues,


parashikon se me dështimin e arritjes së shumicës pre 3/5 në votimin e parë, në

rast se edhe me votimin e dytë nuk arrihet kjo shumicë, kandidatët e renditur nga

Këshilli i Emërimeve (sipas propozimeve të organeve përkatëse) quhen të emëruar.

Sa më sipër, edhe propozimet e bëra përmes këtij projektligji, në vlerësimin

tonë, nuk i japin zgjidhje problematikave të evidentuara deri më tani, përkundrazi

paraqesin një reformim të mënyrës së organizimit dhe funksionimit të Këshillit të

Lartë të Drejtësisë, duke nisur që nga emri i institucionit, përbërja dhe emrat e

anëtarëve, por nuk garantojnë në fakt pavarësinë dhe paanshmërinë në mënyrën e

funksionimit të këtij Këshilli, dhe as nuk shmangin kushtet për të krijuar një

korporatizëm. Për pasojë, ky Këshill, në formën e propozuar, nuk mund as të

garantojë paanshmërinë dhe pavarësinë në qeverisjen e gjyqësorit.

20. Lidhur me nenin 41 të projektligjit, në nenin 147/a që shtohet, në

paragrafin “e)” përcaktohet se Këshilli i Lartë Gjyqësor drejton dhe menaxhon

administratën e gjykatave. Pra, praktikisht, parashikohet t`i besohet KLGJ-së

administrimi i sistemit të menaxhimit të çështjeve gjyqësore, mbajtja e sistemit

statistikor të gjyqësorit, marrëdhëniet e gjyqësorit me publikun dhe mediat,

menaxhimi i administratës gjyqësore, etj., të cilat aktualisht i ka Ministria e

Drejtësisë.

Por lind pyetja, a mundet një organ kolegjial të kujdeset për këto çështje? Një

ndër qëllimet pse me menaxhimin e çështjeve gjyqësore apo mbajtjen e sistemit

statistikor ka qenë e ngarkuar Ministria e Drejtësisë, është se nevojitet një organ i

ekzekutivit që të kujdeset për mbarëvajtjen e sistemit të menaxhimit të çështjeve.

Sa i përket sistemit të statistikave, patja e aksesit në të dhënat statistikore nga ana

e pushtetit ekzekutiv, ndikon në mënyrë të drejtëpërdrejtë në politikbërjen dhe

përcaktimin e strategjive afatgjata për gjyqësorin.


21. Lidhur me nenet 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, të projektligjit, në

përputhje me rregullat e teknikës legjislative, nenet 147/a, 147/b, 147/c, 147/ç,

147/d, 147/dh, 147/e, 147/ë, 147/f, mund të shtohen përmes një neni të vetëm në

projektligj.

22. Neni 45 i projektligjit, paragrafi 3, parashikon si kriter vjetërsie për

Inspektor të Lartë të Drejtësisë, gjyqtarë ose ish gjyqtarë me të paktën 20 vjet

përvojë si gjyqtar. Ky kriter në dukje ngjan si një kriter i i meritës, por praktikisht

ngushton ndjeshëm rrethin e personave që mund të konkurojnë. Praktikisht, ky

kriter nxjerr automatikisht nga konkurrimi të gjithë gjyqtarët që kanë përfunduar

Shkollën e Magjistraturës (brezi i parë ka 15 vjet punë).

Paragrafi 7 i nenit 45, përcakton se kandidatët për anëtar të Inspektoratit të

Lartë të Drejtësisë i nënshtrohen një kontrolli të thelluar të pasurisë, integritetit dhe

të së shkuarës. Por kush e ushtron këtë kontroll?

Për më tepër, dispozita parashikon që këta kandidatë do të përzgjidhen

përkatësisht nga Këshilli i Lartë Gjyqësor dhe nga Këshilli i Lartë i Prokurorisë, dhe

nëse nuk marrin shumicën në Kuvend, kandidatët e renditur të parë, quhen të

emëruar. Në këtë rast, si do të shmanget korporatizmi? Kjo pyetje lind pasi do të

jenë këta anëtarë të Inspektoratit që më pas do të hetojnë shkeljet disiplinore dhe

ankesat ndaj vetë anëtarëve të Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe atij të Prokurorisë, si

dhe fillimin e procedurës displinore ndaj atyre që i kanë zgjedhur. Nëse do

votoheshin në çdo rast nga Kuvendi me shumicë të cilësuar, këta kandidatë më pas

mund të kishin, të paktën në dukje, pavarësinë ndaj personave që i kanë

përzgjedhur.

23.Në nenin 49 të projektligjit, në paragrafin 2 të nenit 147/f që shtohet,

përcakton se Tribunali Disiplinor përbëhet nga Kryetari i Gjykatës Kushtetuese,


Kryetari i Gjykatës së Lartë, Kryetari i Gjykatës së Lartë Administrative, Prokurori i

Përgjithshëm, Ministri i Drejtësisë, Kryetari i Dhomës Kombëtare të

Avokatisë,anëtari më i vjetër i Gjykatës Kushtetuese, anëtari më i vjetër i Gjykatës

së Lartë dhe anëtari më i vjetër i Gjykatës së Lartë Administrative. Një përbërje e

ngjashme vërehet dhe për Këshillin e Emërimeve në Drejtësi, të përcaktuar në

paragrafin 3, të nenit 149/1 që shtohet.

Sipas këtij neni, Këshilli për Emërimet në Drejtësi përbëhet nga Kryetari i

Gjykatës Kushtetuese, Kryetari i Gjykatës së Lartë, Kryetari i Gjykatës së Lartë

Administrative, Kryetari i Këshillit të Lartë Gjyqësor, Prokurori i Përgjithshëm,

Kryetari i Këshillit të Lartë të Prokurorisë, Ministri i Drejtësisë, Kryetari i Dhomës

Kombëtare të Avokatisë, gjyqtari më i vjetër i Gjykatës Kushtetuese, gjyqtari më i

vjetër i Gjykatës së Lartë dhe gjyqtari më i vjetër i Gjykatës së Lartë Administrative.

Lidhur me parashikimin e paragrafit 3, të nenit 149/1, kur referohet në

“gjyqtarin më të vjetër të gjykatës” Kushtetuese apo të Lartë dhe të Lartë

Administrative, duhet të saktësohet nëse bëhet fjalë për gjyqtarin më të vjetër në

profesion, apo në moshë.

24.Lidhur me nenin 50 të projektligjit, në paragrafin 4, të nenit 148 që

ndryshohet, përcaktohet se Prokurorët emërohen nga Këshilli i Lartë i Prokurorisë

me propozim të Këshillit të Lartë të Prokurorisë [...] . Sipas këtij parashikimi, i njëjti

organ propozon dhe po i njëjti emëron. Ky parashikim duhet rivlerësuar nëse bëhet

fjalë për një gabim gjatë shkrimit të dispozitës dhe nëse qëllimi është që po i njëjti

organ të bëjë si propozimin dhe emërimin, dispozita duhet riformuluar në funksion

të parimit të qartësisë së normës juridike.

25.Lidhur me nenet 51, 52, 53 të projektligjit, në përputhje me rregullat e

teknikës legjislative, nenet 148/a, 148/b dhe 148/c mund të shtohen përmes një

neni të vetëm në projektligj.


26.Lidhur me nenin 53 rë projektligjit, që shton nenin 148/c:

a)Kjo dispozitë parashikon Gjykatën e Shkallës së Parë dhe Gjykatën e Apelit

Anti-Korrupsion. Ndërkohë në nenin 27 të projektligjit që ndryshon nenin 135, në

paragrafin 1, këto gjykata nuk renditen si pjesë e pushtetit gjyqësor. Nëse do të

ruhet formulimi i nenit 53 të projektligjit siç është, do të duhet që këto gjykata të

renditen dhe në nenin 27 të projektligjjt.

b)Në paragrafin 4, përcaktohet se prokurorët e Strukturës së Posaçme

Antikorrupsion, mes të tjerash, duhet të kalojnë me sukses një shqyrtim të pasurisë

dhe së shkuarës, si dhe shqyrtime periodike të llogarive financiare dhe

telekomunikimeve të tyre si dhe të familjarëve të afërt. Lidhur me këtë parashikim,

është e paqartë se kush do të ushtrojë këtë lloj kontrolli, çfarë do të kuptohet me

shqyrtim të telekomunikimeve dhe kush do të konsiderohen familjarë të afërm?

c) Paragrafi 5 i këtij neni, përmend “Byronë Kombëtare të Hetimit”, organ ky

që gjendet për herë të parë i përcaktuar në Kushtetutë. Për pasojë, është i paqartë,

roli, pozita, përbërja, organizimi dhe funksionimi i këtij organi.

27. Lidhur me nenin 54 të projektligjit, që ndryshon nenin 149 të Kushtetutës:

a) Lidhur me mandatin 9 vjeçar që parashikohet në paragrafin 1, për

Prokurorin e Përgjithshëm, vlerësojmë se kjo kohëzgjatje e tillë e mandatit, nuk

është e justifikuar dhe madje nuk shkon as në përputhje me atë që sanksionohet në

nenin 148 të ndryshuar, sipas të cilit Prokuroria funksionon mbi parimin e

decentralizimit.


b) Në paragrafin 2, parashikimi “universitet i shquar” është larg përcaktimeve

ligjore dhe si i tillë do të jetë objekt subjektiviteti në zbatueshmëri.

c) Në paragrafin 4, nënparagrafi “a)”, parashikohet si kompetencë të

Prokurorit të Përgjithshëm edhe përfaqësimi i akuzës në Gjykatën Kushtetuese.

Ndërkohë, në nenin 26 të projektligjit, që ndryshon nenin 134, Prokurori i

Përgjithshëm nuk përfshihet në rrethin e subjekteve që vënë në lëvizje Gjykatën

Kushtetuese.

d) Në paragrafin 4, nënparagrafi “dh)”, përcaktohet se Prokurori i

Përgjithshëm bën planifikimin strategjik për Prokurorinë, raporton në mënyrë

publike dhe përpara Parlamentit mbi gjendjen e Prokurorisë si dhe ushtron

kompetenca të tjera të përcaktuara me ligj. Sjellim në vëmendjen tuaj se i njëjti

parashikim është njohur si kompetencë e Këshillit të Lartë të Prokurorisë në nenin

52 të projektligjit, në paragrafin 2, të nenit 148/b që shtohet. Për pasojë, këto dy

parashikime duhen rivlerësuar, për të shmangur mbivendosjet e kompetencave.

Nga ana tjetër, sjellim në vëmendjen tuaj se Kushtetuta e Republikës së

Shqipërisë njeh termin “Kuvend” dhe jo “Parlament”.

28. Lidhur me nenin 55 të projektligjit, që shton nenin 149/a, në paragrafin e 3

përcaktohet se pas përfundimit të mandatit 9 vjeçar, Prokurori i Përgjithshëm

emërohet si gjyqtar në gjykatën e apelit. Ky parashikim nuk është në përputhje me

nenin 149 të ndryshuar, që përcakton se Prokurori i Përgjithshëm mund të zgjidhet

mes juristëve me përvojë të diplomuar nga Shkolla e Magjistraturës ose që kanë

kryer së paku studime pasuniversitare të nivelit të parë. Pra, Prokurori i

Përgjithshëm jo domosdoshmërisht vjen nga rradhët e gjyqtarëve, mund të jetë dhe

prokuror që ka përfunduar Shkollën e Magjistraturës, por mund të jetë dhe jurist që

përmbush kriteret kushtetuese dhe ligjore. Për pasojë, në dy rastet e fundit, asnjë


prej këtyre subjekteve nuk mund të ushtrojë detyrën si gjyqtar në gjykatën e apelit,

pas përfundimit të mandatit.

29. Neni 57 i projektligjit, që shton nenin 149/1, parashikon ndër të tjera se

Këshilli i Emërimëve në Drejtësi “këshillon Kuvendin dhe Presidentin në bërjen e

emërimeve”. Ndërkohë, praktikisht me formulimin e nenit 147/3 të projektligjit,

parashikohet se “në rast se edhe në votimin e dytë nuk arrihet kjo shumicë

kandidatët e renditur më lart nga Këshilli i Emërimeve quhen të emëruar”. Pra,

përmes një parashikimi të tillë shkohet përtej kompetencës këshilluese.

30. Lidhur me nenin nenin 57 të projektligjit, numërtim ky i gabuar në

projektakt, që parashikon ndryshimin e nenit 179, sjellim në vëmendjen tuaj se:

a) Paragrafi 5, parashikon se tre anëtarë gjyqtarë dhe dy jo gjyqtarë të

Këshillit të Lartë Gjyqësor do të emërohen fillimisht për një mandat 3 vjeçar.

Përdorimi i shprehjes “fillimisht” vjen në kundërshtim me parashikimin e nenit 147/5

ku përcaktohet se anëtarët e Këshillit të Lartë Gjyqësor nuk kanë të drejtë

rizgjedhjeje të njëpasnjëshme.

b) Paragrafi 6, parashikon se Prokurori i Përgjithsëm qëndron në detyrë deri

në emërimin e Prokurorit të ri sipas këtij ligji. Prokurori i Përgjithshëm në detyrë

emërohet gjyqtar në gjykatën e apelit të Tiranës brenda 3 muajve nga data e

mbarimit të mandatit. Ky parashikim, bie në kundërshtim me vetë paragrafin 1 të

këtij neni, që sanksionon se mandati i organeve kushtetuese që do të ekzistojnë pas

hyrjes në fuqi të këtij ligji, mbaron sipas dispozitave të ligjit nr. 8417/1998

“Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë”, i ndryshuar. Prokurori i Përgjithshëm është

organ kushtetues.


Gjithashtu, nëse i referohemi Prokurorit të Përgjithshëm aktual, ai para marrjes

së detyrës, ka ushtruar funksionin e prokurorit dhe jo atë të gjyqtarit. Në këto

kushte, nuk mund të emërohet tashmë gjyqtar në gjykatën e apelit Tiranë.

31. Në përfundim, në tërësi për tekstin e projektligjit, sugjerojmë:

a) Në përputhje me rregullat e teknikës legjislative, sa herë referohet në

dispozita të caktuara të Kushtetutës, të identifikohet paragrafi konkret, duke

shmangur përdorimin e termit “pikë”, pasi ligji nr. 8417/1998 është i ndarë në nene,

paragrafë dhe nënparagrafë.

b) Në përfundim, ajo çka bie në sy, është cilësia e dobët e hartimit të

dispozitave dhe e formulimit të neneve. Sjellim në vëmendjen tuaj se nuk po

punohet për një ligj të zakonshëm, por për ligjin themeltar të shtetit. Dispozitat e

Kushtetutës duhet të jenë të qarta, të mirëformuluara dhe në përputhje me parimin

qartësisë së normës juridike. Nevoja për këto ndryshime mund të jetë vërtet e

ngutshme, por nga ana tjetër, kërkohet maturi në hartimin e dispozitave, të cilat

duhet t`i rezistojnë kohës.

Lidhur me Aneksin me titull “Vlerësimi Kalimtar i Kualifikimit të

Gjyqtarëve dhe Prokurorëve”

1. Nga ana teknike, vërejmë se Aneksi me titull “Vlerësimi Kalimtar i

Kualifikimit të Gjyqtarëve dhe Prokurorëve”, përmendet në nenin 179/1 të

Kushtetutës, por më tej, në asnjë dispozitë kushtetuese nuk thuhet se shtohet ky

aneks, si pjesë përbërëse e ligjit nr. 8417/1998.

2. Në tërësi, ky aneks përcakton një procedurë tepër të ndërlikuar, me

struktura të shumta dhe në dispozitat e këtij Aneksi mungon qartësia. Duke mbajtur


në konsideratë arsyet pse bëhet ky parashikim, ashtu siç përcaktohet që në nenin

1, është e domososhme që dispozitat të riformulohen në funksion të parimit të

qartësisë dhe të ristrukturohen. Terminolgjia e përdorur në Aneks duhet rivlerësuar

me kujdes, pasi janë përdorur shumë terma subjektivë dhe abstraktë, që do të lënë

vend për zbatim abuziv në praktikë. Për ilustrim, në nenin 3, paragrafi 14, përdoret

togfjalëshi “mbrojtje e nivelit më të lartë”.

3. Në këtë aneks, në nenin 2, referohet në Misionin Ndërkombëtar të

Monitorimit, si një bashkëpunim ndërmjet Komisionit Evropian, Shteteve të

Bashkuara të Amerikës, organizatave të tjera ndërkombëtare dhe asistencës

ndërkombëtare dypalëshe. Këtij Misioni i njihet e drejta të emërojë vëzhgues

ndërkombëtarë në të dyja shkallët e Komisionit të Pavarur të Kualifikimit. Ai

kryhesohet dhe vepron nëpërmjet Komisionit Evropian që koordinon ndihmën

ndërkombëtare.

Lidhur me këtë parashikim, duhet të mbahet në konsideratë se:

a) Fakti që në Kushtetutë do të sanksionohet mundësia e Komisionit Evropian,

Shteteve të Bashkuara të Amerikës, organizatave të tjera ndërkombëtare dhe

asistencës ndërkombëtare dypalëshe për të vëzhguar apo për të qënë pjesë e

procesit të kualifikimit kalimtar të gjyqtarëve dhe prokurorëve, nuk do të thotë se

automatikisht ky mekanizëm do të funksionojë. Si komisioni Evropian, si Shtetet e

Bashkuara të Amerikës, ashtu dhe organizatat e tjera ndërkombëtare, kanë

rregullat dhe procedurat e tyre të brendshme për të ofruar asistencë në një fushë të

caktuar dhe ky parashikim nuk i ngarkon dot ato me detyrimin për të qënë pjesë e

procesit. Në këto kushte, ky parashikim rrezikon të mbetet dhe i pazbatuar në

praktikë. Aq më tepër, kur neni 2 i ngarkon me detyrimin që vëzhguesit

ndërkombëtarë të kenë kualifikime të ngjashme me komisionerët e Komisionit të

Pavarur të Kualifikimit. Gjithashtu, në rrethin e subjekteve që janë menduar të


përbëjnë Misionin Ndërkombëtar të Monitorimit, nuk mundet përmes kësaj dispozite

të vendoset se kush organizëm ndërkombëtar do ta kryesojë.

b) Në paragrafin 2 të nenit 2 dhe më tej në këtë Aneks, kur referohet në

vëzhguesit ndërkombëtarë, përcaktohet se ata kanë të drejtë të “hulumtojnë”. Ky

term jo vetëm që mbetet i paqartë, por lë dhe pa përcaktuar rolin dhe vendimarrjen

e mundshme pas këtij “hulumtimi”.

c) Në përfundim, lidhur me parashikimin e bërë në kërë nen, por dhe në

nenin 9, paragrafi 2, ku thuhet se provimi bëhet me mbikëqyrjen e Komisionit

Evropian, sjellim në vëmendjen tuaj se procesi i vlerësimit të kualifikimit është në

përgjegjësinë e institucioneve vendase. Shqipëria është një vend që synon

anëtarësimin në Bashkimin Evropian me të drejta të plota, ndaj dhe duhet të tregojë

që institucionet e saj gëzojnë të gjitha kapacitetet për këtë proces.

4. Në nenin 3 të Aneksit:

a) Eshtë i paqartë se kujt i referohet paragrafi i parë me termat “komisionerë

të shkallës së parë” dhe “komisionerë të shkallës së dytë”. Nëse i referohet

komisionerëve të zgjedhur nga gjykatat e shkallës së parë dhe ato të apelit, duhet

bërë një saktësim në terminologjinë e përdorur.

b) Përcaktimi i pagës dhe i përfitimeve të tjera në paragrafin 8 të këtij neni

për komisionerët, është një parashikim që jo domosdoshmërisht duhet të ishte i

përcaktuar që në Kushtetutë. Kushtetuta është një dokument që rendit rregullat

bazë dhe parimet themelore të një vendi, dhe jo një dokument që ka vend për

detajime të tilla, siç bën ky Ankes.


5. Në nenin 7, paragrafi 2, përcaktohet se vlerësimi i performancës për

gjyqtarët vlerëson kapacitetin gjyqësor, aftësitë organizative, vendimet me shkrim,

urdhrat dhe dekretet, etikën dhe përkushtimin ndaj vlerave gjyqësore{…}. Por në

këtë pikë, sjellim në vëmendjen tuaj se gjyqtari nuk nxjerr dekrete.


propozimet e lsi-se per reformen ne drejtesi

Documents