projekat - izlazak fk sarajevo iz krize uz outsourcing u altermedia-u
TRANSCRIPT
UNI V E R Z I T E T U SA R AJE V U
E K O N O MSK I F A K U L T E T U SA R AJE V U
I Z L A Z A K F UDB A LSK O G K L UB A SA R AJE V O I Z K RI Z E
U Z O U TSO UR C IN G U A L T E R M E DI A-U
PR OJE K A T
Predmet: Projekat
Mentori: prof. dr . ass.
Studenti: 67554 67555
68223 67593
67822
Sarajevo, decembar 2010.
1
S A D R A J
1. U V O D .................................................................................................................................. 3 2. H IST O RIJSK I OSV R T ..................................................................................................... 4
2.1. Fudbalski klub Sarajevo kroz historiju .......................................................................... 4 o.......................................................................................... 6
2.3. Fudbal na prostoru BiH prije i poslije rata .................................................................... 6 3. A N A L I Z A T R E NU T N O G ST A NJA ................................................................................ 8
3.1. Strategija, misija i vizija FK Sarajevo ........................................................................... 8 3.1.1. Strategija ................................................................................................................. 8 3.1.2. Misija ...................................................................................................................... 8 3.1.3. Vizija ...................................................................................................................... 9
3.2. Organizaciona struktura ............................................................................................... 10 3.3. Sponzori ....................................................................................................................... 13 3.4. Marketing kluba ........................................................................................................... 14
3.4.1. Marketing u sezoni 2010/2011 ............................................................................ 16 ...................................................................................... 19
3.6. Finansijska analiza ....................................................................................................... 20 ................................................................................ 21
............................................................... 22 ............................................................................................... 23
3.6.4. ............................................................................................. 24 ............................................................ 25
.............................................................................................. 26 3.6.6. Plate trenera omladinskog pogona ........................................................................ 27
........................................................ 28 3.6.8. Omladinski pogon procjena prihoda.................................................................. 30
..................................................................... 31 3.6.10. Donacije i pod ................................................................... 31 3.6.11. Dugovi ................................................................................................................ 32
................................................................. 34 ................................................................ 37
3.8. SWOT analiza ............................................................................................................. 38 ................................................. 40
4. PR E O K R E T I Z L A Z A K I Z K RI Z E ............................................................................ 41 ............................................................................................................ 41
4.1.1. Pojam krize ........................................................................................................... 41 4.1.2. Vrste krize ............................................................................................................ 41
....................................................... 42 4.2. SLEPT analiza ............................................................................................................. 43
.............................................................................................. 44 4.4. Glavni problemi u FK Sarajevo ................................................................................... 45
............................................................. 45 4.4.2. Veliki broj uposlenika .......................................................................................... 46
2
...................................................................................... 47 4.4.4. Dugovi .................................................................................................................. 47
.......................................................................................... 47 4.4.6. Finansiranje mali prihodi ................................................................................... 47
4.5. Kreiranje jasne misije, vizije i ciljeva ........................................................................ 48 4.5.1. Misija .................................................................................................................... 48 4.5.2. Vizija .................................................................................................................... 48
ki ciljevi ..................................................................................................... 49 4.6. Outsourcing ................................................................................................................. 51
4.6.1. Pojam outsourcinga .............................................................................................. 51 4.6.2. Razvoj outsourcing-a ............................................................................................ 51 4.6.3. Svrha i ciljevi outsourcing-a ................................................................................. 52 4.6.4. Prednosti i nedostaci outsourcing-a ...................................................................... 53 4.6.5. Altermedia marketing agencija .......................................................................... 53
-e ................................ 54 4.6.7. Marketing i promocija .......................................................................................... 55 4.6.8. Sponzorstvo .......................................................................................................... 56
- PR ......................................................................................... 58 4.7. Promjene u organizacionoj strukturi ........................................................................... 59
.................... 59 4.7.2. Direktor kluba karakteristike i obaveze ............................................................. 60 4.7.3 ....................................................................... 61
bez trenera drugog tima ................................................................. 62 4.8. Dimenzija ljudskih resursa plate, motivacija i kontrola ........................................... 64
............................................................................ 64 ....................................................................... 67
............................................................................ 67 ..................................... 68
............................................... 69 4.8.4. Treneri u omladinskom pogonu: bez promjena .................................................... 69
4.9. Dodatni izvori finansiranja .......................................................................................... 70 ............................................................................ 71
4.11. Projekcija finansijskog plana za 2011. ...................................................................... 73 ................................................................................................................... 75
5.1. Ponovno organizaciono restrukturiranje ...................................................................... 75 5.2. Privatizacija ............................................................................. 76
.................................................................................................... 77 5.4. Bordo prijatelji 1946 Projekt 2010-2014. ................................................................. 78
................................................................................................................... 79 PRI L O Z I ............................................................................................................................... 80 L I T E R A T UR A ..................................................................................................................... 87 POPIS SL I K A ....................................................................................................................... 88 POPIS T A B E L A ................................................................................................................... 89 POPIS G R A F I K A ................................................................................................................ 90
3
1. U V O D Fudbalski klub Sarajevo je klub sa velikom tradicijom i imenom, ali i klub koji se trenutno
preokret u poslovanju i osnivanje kr
Outsourcing u Altermedia-u, marketing agenciju arajevo i ove
smo ostavili
Kratko govorimo i o tome kako se fudbal mijenjao na ovim prostorima te da se zbog toga
Drugi dio rada je rezervisan za dubinsku analizu trenutnog stanja u klubu kvizije i strategije kluba, pa preko organizacione strukture, marketinga, sponzora, analize
kraju, sprovodimo i dvije popularne ekonomske analize
ti.
se to moglo uraditi va putem smanjivanja
Nakon toga, treba se posvetiti marketingu i promociji da bi se vratio stari ugled i da bi Sarajevo opet postalo jedna od glavnih tema razgovora u glavnom gradu BiH. Uz to, treba
fazi normalnog rasta i razvoja.
4
2. H IST O RIJSK I OSV R T 2.1. Fudbalski klub Sarajevo k roz histori ju
N , a imaju veze sa osnivanjem i nazivom fudbalskog kluba Sarajevo. Sve jgodine u velikoj dvorani Fiskulturnog doma u
spajanja
u novo o
koji je, nakon povratka iz Rusije, bio zadivljen igrom fudbalera istoimenog tima iz Moskve.
Ipak u augustu 1947. godine, na prijedlog Mirka
se do danas nije promijenilo. Drugi bitan datum za klub je 20. maj 1949. godine kada djeluje kao samostalna sportska organizacija.
(
mjesto savladana je ekipa Sloge iz Novog Sada sa 4:1 i tako je ekipa Sarajeva ostvarila prvi
Sarajevo je ponovilo i 5 godina kasnije, ali ovaj put je eliminisano od strane Crvene Zvezde.
Sa druge strane u prvenstvu Jugoslavije, Sarajevo je svoj debi imalo u sezoni 1947/48, ali konkurenciji 10 timova Sarajevo je osvojilo posljednje 10. mjesto i
ovenskih klubova. Ali, nakon samo jedne sezone
ostaje sve do sezone 1956/57 kada posljednji put u svojoj
uspjeh napravilo u sezoni 1949/50 godine osvajanjem 5. mjesta, te u dva navrata osvajanjem 6. mjesta (1952/53 i 1955/56).
Nakon povratka u prvu ligu Sarajevo je sve do danas
moraju spomenuti dvije genetraga u klubu. Prije svega fenomenalna generacija u kojoj
- Hase. U sezoni 1963/64
Lige, Sarajevo osvaja 4. mjesto.
Slika 1: Prvi grb FK Sarajevo
Slika 2: Drugi grb FK Sarajevo
5
Godinu dana potom
-kluba.
, i uz to ostvaruje plasman u finale gdje gubi od Hajduka sa rezultatom od
2:1.
Druga generacija sa Safetom S Sarajevo uvodi u novi blistavi period svoje historije, koji je ovaj put trajao punih 7 godina. viceprvaka Jugoslavije, plasman u 1/8 finala Kupa UEFA (1981/82) 1984/85).
dvije titule prvaka Jugoslavije. 1989. godine osvojila svoju drugu titulu.
ubjedljivo prvo mjesto i ostva
U postratnom periodu Sarajevo osvaja dvije titule prvaka (1998/99 i 2006/07), jedno drugo mjesto (2005/06), dva
BiH (2000/01).
U posljednjih 10 godina Sarajevo je napravilo dosta dobrih rezultata na europskoj sceni. Prije svega treba
Spartaka iz Trnave, Helsingborga te sjajne dvije utakmice sa rumunskim Clujem u kojima je jedan gol dijelio Sarajevo od nastupa u grupnoj fazi Europa Lige. Uz ovaj nastup u playoff rundi, Sarajevo je dva puta nastupalo u
.tima u poslijeratnim nastupima na Euro-sceni.
Slika 3:
Slika 4:
6
2.
Tabela 1: Godina Uspjeh 1964/65 1966/67 1967/68 1979/80 1982/83 Finalist Kup 1984/85 1994 1996/97 1997/98 1998/99 ne i Hercegovine, Finalist Kupa BiH 2000/01 Finalist Kupa BiH 2001/01 Kup BiH 2002/03 Prvo kolo kupa UEFA 2004/05 Kup BiH 2005/06 Bosne i Hercegovine 2006/07 2007/08 3. pretkolo Lige prvaka, 1. kolo kupa UEFA 2009/10 Play-off Europa League
2.3. Fudbal na prostoru BiH pri je i posli je rata
kl kako finansijske tako i zakonske.
van granica Jugoslavije prije napunjene 28. g
predstavljali klupsplanu.
mu
osnovnim ljudskim pravima.
7
npr. u jednom italijanskom klubu
predstavlja Italiju?
prirode. U svakoj ,
f ajeva.
8
3. A N A L I Z A T R E NU T N O G ST A NJA Sarajevo je, po imenu i tradiciji, zaista veliki klub na ovim prostorima, ali isto tako klub koji se nalazi u velikim problemima, odnosno krizi. D potrebno je
lizu trenutnog stanja u kojem se klub nalazi.
stanje Fudbalskog kluba Sar
3.1. Strategija, misi ja i vizi ja F K Sarajevo
3.1.1. Strategija
S , a preuzeta je iz vojne term i . Ako pored tog saznanja de
eri preduzimaju da dostignu ciljeve organizacije1, odmah je primjetno da kao takva u FK Sarajevo ne postoji.
2
Do nedavno unutar organizacije FK Sarajevo nije postojala niti najmanja zainteresiranost za
3, gurnuto je u drugi plan, a prvi plan su zauzele aktiv
je kriza najdublja, dobra strategi
3.1.2. M isi ja
Misija svake organizacije, pa tako i FK Sarajevo predstavlja svrhu postojanja organizacije. Ona predstavlja formalan stav firme prema svojim stakeholderima, a to su grupe unutar i izvan organizacije koje imaju udjela u rezultatima te organizacije.
1 -24 2 Ibid., p.24 3 Ibid., p.29
9
Misija opisuje razloge zbog kojih je organizacija osnovana, zajevjerovanja te razloge postojanja konkretne organizacije. Njen uticaj na samu organizaciju je
4
organizacije.
unu 2010. godine usvojena je sli ona glasi:
razvoja fudbala u BiH . Biti klub predvodnik koji crpi svoju snagu iz ljubavi lokalne
Ova misija je prva misija FK Sarajevo i ona je prvi pisani dokument u kojem se daju smjernice za ostvarivan S
zainteresuju inves
tanja:5
1. 2. 3. 4. Kakav je stav organizacije prema njenim glavnim stakeholder-ima?
3.1.3. V izi ja
-ova odnosno velikih, uzbudljivih i hrabrih ciljeva.6
4 -63 5.Ibid., p.63 6 Ibid., p.65
10
Vizija FK Sarajevo glasi:
trebale biti prezentovane u sklopu misije nego u sklopu organizacijske vizije. Vizija FK Sarajevo u prethodnom periodu, , nije postojala u formalnom obliku. Misija i vizija
-
krenuti ovakva misija i vizija i ne predstavljaju enje.
3.2. O rganizaciona struktura
kluba:
Upravni odbor Direktor Nadzorni odbor
k kluba, kapiten seniorskog tima kao k
kluba iz oblasti k tina
lubu i ona bira sve ostale organe kluba. Pored predsjednika
sekretara S kluba, a njegovi zadaci su uglavnom pravno-
dbora nalazi se Predsjednik kDirektora, Sportskog Direktora, Sekretara k
Direktor ima odgovornosti pri organizovanju rada kluba i svim ostalim svakodnevnim aktivnostima kluba. Sportski Direktor je odgovoran za organizaciju rada u sportskom sektoru.
k
11
kluba, na
.
podnijeli ostavke.
Pored ovih pozicija u k
jedan od glavnih izvora krize velik broj s
ezultati i dubina krize koju je klub dosegao. U ovom radu k
pozicija.
Naravno, pored ovog administrativnog dijela organizacione strukture tu je i sportski dio osoblja. N
dva trenera prvog tima, trener golmana, trener drugog tima i fizioterapeut. Na platnom spisku trenutno se nalaze
bez obzira na krizu obavlja svo efa omladinskog pogona Agima k
znatno unaprijeprvi tim.
organizacije i 7
7 Wikipedia, Organizational chart, http://en.wikipedia.org/wiki/Organizational_chart (pristupljeno 14.12.2010.)
12
G rafik 1: Organigram trenutne strukture FK Sarajevo
13
3.3. Sponzori
izdvaja 120.000 KM u ime sponzorstva bordo kluba. Pored toga, nijedan sponzor trenutno ne sponzora prikazujemo u tabeli 2.
Tabela 2: Sponzori FK Sarajevo u 2010. godini
Sponzor Logotip Iznos sponzorstva (K M)
Fabrika duhana Sarajevo
120.000
Sarajevo Osiguranje
20.000
Sparkasse banka
10.000
Unicredit
5.000
B H Gas
5.000
donositi godine.
kompenzacije i kolika se ustvari vrijednost krije iza njih, a mi nismo upoznati sa tim da li postoje pisani ugovori o kompenzaciji.
14
U nastavku prikazujemo tabelu u kojoj se nalaze sponzori sa kojima Sarajevo, navodno, ima ugovorenu kompenzaciju.
Tabela 3: Sponzori s kojima je FK Sarajevo napravilo kompenzaciju
Sponzori kompenzaci ja
Dnevni Avaz Zdrava voda Sarajevski kisel jak Garmond Centrotrans Gama osiguranje BSO Bosna Sunce osiguranje Moja klinika K upikompjuter .ba Poliklinika Sunce
Svakako vid kompenzacije i njenu stvarnu vrijednost.
3.4. Marketing kluba
zadovoljstva potro 8
njima na n 9
mu
Kakav proizvod ustvari nudi FK Sarajevo i kako se taj proizvod razvijao zadnjih godina?
Upravnom odboru zadnjih godina dolazilo je i do privremenog mijenjanja svijesti o marketingu, pa su se i pravili neki planovi i akcije, ali to je sve padalo u vodu sa ostavkom
gdje je izaktivnim marketingom i promocijom, ali to je potrajalo svega 2-3 mjeseca. Ipak, krenimo
8 Marketing (Sarajevo: Ekonomski fakultet, 2006.), p.4 9 Ibid., p.4
15
dokazuje i slika 5. t, detalje ove akcije nismo uspjeli saznati.
U sezoni 2000/2001 se po drugi put pojavljuje akcija prodaje sezonskih karti
pogodnost za kupce tih karti jeste popust koji dobijaju u odnosu na kupovinu
kao i poseban ulaz koji je bio rezervisan za kupce sezonskih
funkciju preuzeo u oktobru 2004. godine te je odmah na
ulaznica (za drugi dio sezone 2004/2005). Pored toga, pokrenuta je oficijelna web stranica kluba te shop sa
kupruksake, zastave, a najbolji dio te akcije jeste saradnja
se i mogli kupiti navedeni artikli.
prostorima BiHpiva kojr se u svoje vrijeme prodavalo za svega
Slika 5: ulaznica za sezonu 1997/1998.
Slika 6: 1.dio
Slika 7: 2.dio
Slika 8: Bordo pivo
16
ga, gle
vjerovatno Sarajevo imalo veliki prihod samo od toga.
joj polusezoni sezone 2008/2009, na
klub donijelo gotov projek
Prodaja dresov -om, zastupnikom Nike-a za regiju, 2008. godine. Nike, kao jedna od najpopularnijih robnih marki je privukla
rajeva. Jednom prilikom je organizovano i potpisivanje dresova od strane 6 prvotimaca FK Sarajevo
tpunosti dolazila od
Delta Sport-a.
Slika 9: Potpisivanje Nike dresova
kritika u Fudbalskom klubu
par utakmica na kojima su
dresovima koji su se prodavali u shopu je grb bio
ovakve akcije mogu puno kvalitetnije sprovesti.
3.4.1. Marketing u sezoni 2010/2011
nije izgledalo tako. Novi Upravni odbor je zauzeo svoje funkcije i krenulo se agresivno u
17
Slika 10:
Pokrenuta
karte, pano sa sponzorima i sl.) dobili jednoobrazan izgled sa logom kampanje. Prvo se krenulo u akciju prodaje sezonskih ulaznica o kojoj
u kojem smo uradili finansijsku analizu.
Plakati su se pojavili za 2- -u (NTV
Zrinjski. Spot je trajao
e gledaoci imati priliku pratiti kvalitetan fudbal, najbolji u
dijelu sezone.
Slika 11: -
Plakatiranje je bilo slabija strana kampanje, a kao puno bolju akciju plakatiranja navodimo
pozivali par puta i imala je dobar odjek, tj. r
rado postavljati plakate za utakmice.
18
Slika 12:
danas zapad.
raznoraznog podizanja vrijednosti koju gledaoci dobijaju kupovinom karte. Na par utakmica je
LED ekran na koi grafike sa rezultatima, strijelcima i sl. S
najnovijih vidova marketinga bluetooth marketing. Prisutni -a
na svom mobilnom aparatu dobiju sliku sa utakmice ili neku diju.
Na utakmici Sarajevo ispred sjeverne tribine nalazi -em i live elektronskom muzikom.
koja je, nakon pojavljivanja, ubrzo postala nova himna Fudbalskog kluba Sarajevo. Uz to, na centru je, u stilu Lige prvaka, bio grb
su doprinijeli
podizanju vrijednosti za koju gledaoci daju svoj novac.
Slika 14: Red Bull Party Truck ispred sjeverne tribine
Slika 13: Bluetooth marketing
19
3.5.
da za cijenu koju su platili dobiju adekvatnu uslugu, tj. u , nego i svih ostalih
sportskih klubova
Dalje
veliki
e gledanost,
liki
rajevo.
ga FKS se mogu podijeliti na sl 10
1. Redovni Hase ;
2. Povremeni oko 3000 dodatnih, povremenih posjetilaca zavisnosti od obaveza/vremenskih prilika;
3. Derby oko 5000 posjetilaca koji dolaze na velike utakmice i derby-e
4. Turisti oko 10 000 posjetilaca koji dolaze na evropske utakmice u vrijeme ljetne sezone;
5. Simpatizeri oko 100 prate FKS putem medija
10 inga u BiH-marketing plan Fudbalskog kluba
Ekonomski fakultet Sarajevo, p.50
20
Ako broj posjetilaca gledamo kao prodane karte, a znamo da se samo u okviru lige odigra 15 - nosti ( derby ),
, ubrajamo eventualne utakmice na evropskoj sceni, izgubio veliki izvor prihoda.
dominira i
novac za gradnju stadiona velikom
minusu.
konkurencija velika i svaki je klub potencijalni prvak.
sportu, iako je, mora se priznati Kanton Sarajevo 2008. g
d stigao na cifru od oko 100.000 KM.
Pored prihoda od karata i sponzora,
prednost FK Sarajevo s obzirom na njegovu Jugoslavije, a potom i Bosne i
Hercegovine.
3.6. F inansi jska analiza
p
nik je i stadiona Prvo navodimo
-
- o odigravanju 3 utakmice bez publike nakon nereda na utakmici Sarajevo .
- Kantona Sarajevo, a 10.000 KM u novembru od Bordo prijatelja.
21
3.6.1. godinu
Tabela 4: Finansijski godinu
22
3.6.2.
prihoda da bi klub poslovao bez stvaranja dugova, odnosno da bi sve krabile izmirene.
Tabela 5:
Datum 3.11. 7.11. 10.11. 13.11. 20.11.
Ukupno Dan Srijeda Nedjelja Srijeda Subota Subota V ri jeme 17:00h 17:00h 17:00h 14:30h 14:30h Protivnik
Brijeg Brijeg Brijeg Drina
Gama osiguranje 7.240 3.510 10.750
O rganizaci ja 4.750 4.750 9.500 -Taxa 2.400 2.400 4.800 -Spavanje 300 300 600 - 300 300 600 -Redari 600 600 1.200 -karata 150 150 300
- 1.000 1.000 2.000
utakmice 11.990 - - 8.260 - 20.250
Autobus 800 800 800 2.400 H rana 400 400 400 1.200
gostovanje - 1.200 1.200 - 1.200 3.600
45.160,87
14.143,91
Plate 16.815,22
Plate trenera oml.pogona 10.089,13
Ukupno plate 86.209,12
K arte 12.000 5.000 17.000 F DS 10.000 10.000 B H T elekom 3.500 3.500 B H Gas 5.000 5.000 Donaci je 10.000 10.000 T V Prenos 2.000 2.000 Ukupno prihod
45.500
Prihodi rashodi -64.559,12
23
Sivom bojom u tabeli 5
utakmice.
Sarajevo je u utakmice od karata je ostvaren prihod od 17.000 KM, dok je klub inkasirao 2.000 KM za prava TV prenosa utakmice. Uz sponzore i donaciju koju je Sarajevo dobilo u novembru ukupni pri
mjese
3.6.3.
Tabela 6:
Redni broj
Prezime Ime Pozici ja Plata neto
Doprinosi iz i na platu
plata
1 Baljak Nihad Generalni direktor 2.000 1.202,9 3.202,9 2 Mirsad Generalni sekretar 2.000 1.202,9 3.202,9 3 Salko
/ blagajnik 1.500 902,2 2.402,2
4 Saifert Davor 1.200 721,7 1.921,7 5 1.000 601,4 1.601,4 6 Senad Sportski direktor 1.800 1.082,6 2.882,6 7 Stojan Kurir 500 300,7 800,7 8 Stojanka 500 300,7 800,7
U K UPN O 10.500 6.315,2 16.815,2
16.815,2 KM, a sam
Neto plate su 10.500 KM, dok doprinosi iz i na platu iznose ukupno 6.315,2 KM.
tabeli dodavanjem
BiH. Neto plata podrazumijeva neto iznos za isplatu sa dodatkom poreza na dohodak. Na isti
pogona.
or, sa neto primanjima 1.800 KM.
24
imaju neto plate 1.500, 1.200 i 1.000 KM respektivno, a
odstvo. S druge strane, prisutan je i problem nekompetentnosti
rada.
3.6.4. Plate g kadra
Fudbalski klub Sarajevo je u 2010. gsvakog fudbalera su navedene u tabeli 7. M
koji su nedaod 450 KM.
eri ne
poticaja za postizanje izvanrednih rezultata.
25
Tabela 7:
Redni broj Prezime Ime Neto plata Doprinosi plata
1 Arsenije Branislav 1982. 1.000 601,4 1.601,4 2 Alen 1977. 1.900 1.142,8 3.042,8 3 Nedim 1991. 450 270,7 720,7 4 Edin 1991. 450 270,7 720,7 5 Jasmin 1990. 450 270,7 720,7 6 Fadil 1991. 450 270,7 720,7 7 Denis 1990. 450 270,7 720,7 8 Da Silva
Botelho Jose Francisco 1987. 1.000 601,4 1.601,4
9 Dupovac Amer 1991. 450 270,7 720,7 10 Muhamed 1985. 1.500 902,2 2.402,2 11 Hilmo 1980. 1.500 902,2 2.402,2 12 Damir 1978. 2.000 1.202,9 3.202,9 13 Ha 1986. 1.000 601,4 1.601,4 14 Dino 1988. 800 481,2 1.281,2 15 Amel 1991. 450 270,7 720,7 16 Kenan 1991. 600 360,9 960,9 17 Ibro 1985. 450 270,7 720,7 18 Faruk 1976. 1.700 1.022,5 2.722,5 19 Jah Adis 1987. 1.000 601,4 1.601,4 20 Amar 1990. 450 270,7 720,7 21 Damir 1987. 1.500 902,2 2.402,2 22 Veldin 1984. 1.000 601,4 1.601,4 23 Ervin 1991. 450 270,7 720,7 24 Ajdin 1991. 450 270,7 720,7 25 Peljto Jasmin 1991. 450 270,7 720,7 26 Pliska Almir 1987. 450 270,7 720,7 27 Asmir 1991. 1.000 601,4 1.601,4 28 1982. 1.500 902,2 2.402,2 29 Nail 1990. 450 270,7 720,7 30 Anel 1987. 450 270,7 720,7 31 Mirko 1985. 1.000 601,4 1.601,4 32 Torlak Sedin 1985. 1.000 601,4 1.601,4 33 Trebinjac Sanel 1991. 450 270,7 720,7
U K UPN O 28.200 16.960,9 45.160,9
3.6.4.1.
(od 9.12. do 15.12.2010.) i koju je u Sarajevo. Anketa je bila postavljena na forumu navedene web stranice.
26
Broj odigranih utakmica Broj postignutih golova Visina plate.
glasova je dobio Branislav
koji je postigao 4 gola u prvenstva i koji
prima neto platu od 1.000 KM. Na drugom mjestu je kapiten
glasa).
3.6.5. Plate
Tabela 8:
Redni broj Prezime Ime Pozici ja Neto plata Doprinosi plata
1 Mirza 3.000 1.662,8 4.662,8 2 Repuh Senad 1.500 831,4 2.331,4 3 Esad 1.500 831,4 2.331,4 4 Trener golmana 1.500 831,4 2.331,4 5 Trener drugog tima 800 443,4 1.243,4 6 Ismar Fizioterapeut 800 443,4 1.243,4
U K UPN O 9.100 5.043,9 14.143,9
0 50 100 150 200
Torlak
Broj glasova
Broj glasova
G rafik 2: Anketa -
27
koji je 1.4.2010. godine sa Fudbalskim klubom Sarajevo sklopio ugovor u trajanju 50 mjeseci i neto platom 3.000 KM
platu u iznosu 1.500 KM, odnosno 2.331,4 KM sa doprinosima.
3.6.6. Plate trenera omladinskog pogona
Tabela 9: Plate trenera omladinskog pogona Redni broj Prezime Ime Pozici ja Neto plata Doprinosi plata
1 Agim nskog pogona
800 481,2 1.281,2
2 Adnan Trener juniora I 550 330,8 880,8 3 Naser Samer Trener juniora II 550 330,8 880,8 4 Karahmet Emir Trener kadeta I 550 330,8 880,8 5 Muhidin Trener kadeta II 550 330,8 880,8 6 Abdulah Trener pionira I 550 330,8 880,8 7 Elvis Trener pionira II 550 330,8 880,8 8 Abdulah Trener predpionira 550 330,8 880,8 9 Almir Trener predpionira 550 330,8 880,8
10 Sead 550 330,8 880,8 11 Ismet 550 330,8 880,8
U K UPN O 6.300 3.789,1 10.089,1
uzrasta.
Agidjecom imaju neto platu 550 KM.
segmentu.
28
3.6.7.
2010/2011 u
pojava, mada to u Bosni i
Fudbalskom klubu Sarajevo, tako i u ostalim klubovima.
kluba su mogli kupiti karte za sjevernu, is tim da su za zapadnu tribinu
o koji drugi dio tribine. Cijene navedenih karti su navedene u tabeli 10.
Tabela 10:
T ip karte
V rsta
karte
C i jena po komadu (K M)
Prodano komada
Prihod (K M)
karte
Sjever 45 515 23.175 Istok 100 126 12.600 Zapad 100 110 11.000 VIP 200 13 2.600 Bordo VIP 400 43 17.200
10 339 3.390 807
firme
70
1076
U K UPN O 69.965
broj je bio skoro upola manji.
Slika 15: 5 vrsta
29
popust u O a akciju u kojoj su
ordo kluba. Za prihode od 23.175 KM. 126
prihod = 12.600 KM) te za zapadnu tribinu, donijelo prihod od 30.800
je donijela zapadna tribina zbog politike prihod od
prodaje bila neutemeljeno ambiciozna. Ali, da li je to ustvari tako? Procjena se temeljila na
utakmicama, odnosno utakmicama sa najneatraktivnijim protivnicima u proteklim sezonama.
2010/2011. Posjetu smo prikazali u tabeli 11, a izvor informacija o posjeti su nam bili
internetu. U obzir smo uzeli samo utakmice Premijer lige BiH, be
Tabela 11:
Kolo Protivnik Posjeta Kolo Protivnik Posjeta Kolo Protivnik Posjeta 1. 10.000 6. Borac 7.000 11. 2. 7. 12. Leotar 4.000 3. Sloboda 6.000 8. Olimpic 3.000 13. 4. Zrinjski 7.000 9. 14. Drina 1.000 5. 10. Travnik 2.000 15.
Treba napomenuti da je slaba posjeta u 14. Kolu na utakmici protiv Drine iz Zvornika plod krize u klubu koja je isplivala u javnost te je veliki
od 5.570 ljudi po utakmici. Najmanja posjeta je bila protiv Travnika (2.
30
uge niti jedan oglas, letak, plakat niti TV/radio reklama. Promocija akcije se uglavnom svodila na PR, odnosno
3.6.8. Omladinski pogon proc jena prihoda
Tabela 12: Procjena
1992. 29 50 KM 1.450 KM 1993. 25 50 KM 1.250 KM 1994. 25 50 KM 1.250 KM 1995. 28 50 KM 1.400 KM 1996. 32 50 KM 1.600 KM 1997. 35 50 KM 1.750 KM 1998. 40 50 KM 2.000 KM 1999. 45 50 KM 2.250 KM
U K UPN O 12.950 K M
. 1992. g
Ova procjena je samo okvirna i stvarni p
odataka koliko takve djece ima u omladinskom pogonu.
Ta
kasne
31
3.6.9.
ra za
g izdavanjem poslovovu pogodnost.
3.6.10.
Donacije nisu bile osloniti na takve vidove jedno
pravo namijenjena potpori najboljim sportskim kolektivima u Kantonu
OKI Fantomi). U 2010. godini je za ovu stavku izdvojeno 1.501.000 KM.11 Sarajevo je od tog iznosa dobilo 105.000 KM. Cifra koju Vlada Kantona Sarajevo izdvaja za vrhunski sport
2008. godine Kanton izdvojio oko 4 miliona KM za vrhunski sport.
e da se "javni interes u sportu Kantona Sarajevo ostvaruje s eta Kantona Sarajevo na osnovu Strategije, dugoro
njih programa razvoja sporta u Kantonu Sarajevo te projekata kojim se ti programi realizuju."12 To govori da je i vlastima u interesu da sport napreduje, ali i da Sarajevo treba
kantonalnih vlasti.
Javni interes Kantona u sportu je prikazan i u 38. Zacrtice:13
- Vrhunski sportski rezultat - Razvojni sport sa opredjeljenjem na masovnost -
11 Vlada Kantona Sarajevo, (Sarajevo: mart 2010.), p.164 12 Vlada Kantona Sarajevo, Nacrt Zakona o sportu Kantona Sarajevo (Saraje 13 Ibid.,
32
3.6.11. Dugovi
Ogromni dugovi su, uz nekomp
i uspjeha) s obzirom na razne malverzacije rukovodstva kluba i konstantno izbjegavanje svakog vida revizije.
ali ih u tabeli 13. Sabiranjem
Tabela 13: Dugovi FK Sarajevo
Redni broj
Povjer ilac Dug (K M)
1 Poreska uprava cca. 1.200.000 2 PIO fond (2009. Godina) 344.000 3 Zdravstveno osiguranje (2009.) 157.000 4 Doprinos za nezaposlenost (2009.) 40.000
5 Delta Sport (Nike oprema) 342.000 6 Gama osiguranje 33.000 7 Hotel Alem 15.000 8 Bolnice u Sarajevu, Mostaru i Banja Luci 10.000 9 Holiday Inn 24.000
10 Centrotrans 237.155 11 Rekreativni centar Fojnica 2.750 12 KJP Gras 2.252
Dugovi povrat posudbe 13 PC Kids 101.627 14 Euromedia 117.517 15 Farex 106.435 16 Ires 186.608
17 Plate uposlenicima (novembar i decembar 2009.) 28.000 18 25.000 19 9.562 20 11.000
U K UPN O 2.992.906
Za doprinose na i iz plata
FK Sarajevo samo za 2009. godinu duguje ukupno 541.000 KM. Ostali dugovi su navedeni u
Sarajevu. Delta Sport je zastupnik Nike-a za ugovora, Sarajevo ostalo sa dugom od 342.000 KM prema toj firmi.
33
Elektroprivreda BiH je tokom 2000. godine klubu odobrila kredit koji je, s obzirom da su i
Sarajevo ima dug koji nikada nije vratilo ovim firmama, a one Elektroprivredi BiH.
z 2010. gdopune tabele 13 navodimo od 22.6.2010. do 31.10.2010.
Slika 16: Obaveze FKS od 22.6.2010. do 31.10.2010.
.906 KM i 745.269 KM dugova koji su nastali u
koji nisu izmireni.
34
3.7.
stiti , bilo da su biljke,
, pojavi nazvanoj Oni se ra org one prolaze kroz normalne borbe i
e koje prate svaku fazu. Ovo je itava jedna metodologija u preduze
ciklusa preduze a i odgovaraju u terapiju za svaki pojedina an stadij.14
nom ciklusu organizacije su predvidive i ponavljaju se. Znanje o bilo kom u kojem se organizacija nalazi omogu ava rukovodstvu da preduzme
aktivne, preventivne mjere i pobrine se za budu e probleme unaprijed ili ih u potpunosti izbjegne. P
G rafik 3: 15
Udvaranje
U ovom stadiju o nije ro ena, ona postoji tek kao ideja. Naglasak je na idejama i mogu nostima koje nudi budu nost. U toku ovog perioda se mnogo razgovara, a
malo akcije. U stadiju a trebalo bi da bude zadovoljavanje po . Osniva , kao prorok, prori e budu e potrebe onako kako ih sam uo Kona na varnica koja inicira ro enje kompanije je momenat kad se da neki opipljiv izraz i rizik (npr. mjesta).
14 (Novi sad: Adizes, 2004.), pp.3-21 15 Adizes management resources, http://www.adizes.com/ (pristupljeno 12.12.2010.)
35
Doba povoja
U ovoj fazi fokus se pomjera sa ideja i mogu nosti na proizvodnju rezultata zadovoljavanje vremena za razgovor, samo
vremena za akciju. Kompanija u dobu povoja ima malo poslovnih politika, sistema, je li na.
Go-go
U Dobu p problem negativnog protoka novca, a prodaja je porasla. Kompanija ne samo da opstaje, ona cvjeta. Go-Go kompanije nigdje ne vide probleme, samo mogu nosti. Skoro svaka mogu nost izgleda kao prioritet, a p i da, u su tini, prioriteta nema.
e u naviku gdje i bolje. To nije organizacija koja
pokre e mogu nosti, ve koju pokre u mogu nosti. Organizacija reaguje na sredinu, a ne imati negativan ishod.
Adolescencija
U Adolescenciji se kompanija ra a drugi put, ovaj put odvojeno od svog osniva a. Najtipi konflikt i nedosljednost. Osniva mora da promijeni stil - s po ne sposobnosti osniva a. On mora . Neophodno je prebacivanje na sisteme, politiku i administraciju, a to je oblast koja zahtijeva potpuno druga te je potrebna promjena u vo stvu.
Top forma
Ako administracija uspije i vo stvo se institucionalizuje, organizacija prelazi u Top formu optimalnu ta
:
- funkcionalni sistemi i organizaciona struktura, - institucionalizovana vizija i kreativnost, - orijentacija ka rezultatima; organizacija koja zadovoljava potrebe kupaca, - organizacija pravi planove, a onda nastoji da ih slijedi, - organizacija po o ekivanju posluje sve bolje, - rodaje i profita, - organizacija lansira novu organizaciju
kom. To je proces, a ne forme je kako u njoj ostati.
36
Stabilna organizacija
Stabilna faza je prvi stadij uvijek jaka, ali po inje da gubi fleksibilnost. Kompanija po inje da gubi duh kreativnosti, inovacije i spremnosti koji ju je doveo do Top forme. Organizacija je do sada obistabilnu aj sigurnosti. Uglavnom vlada red i usvajaju se
u kancelariji jedni sa drugima nego sa
Aristokratija
Opadanje fleksibilnosti koje je po posljedice. Modeli
- novac se , - , - vodi se ra una o obla enju, oslovljavanju i tradiciji, - , - da bi stekla nove
- organizacija ima velike zalihe gotovine.
U ranoj podizanjem cijena pove ati profit. U kasnijim fazama aristokratije proizvodi zastarijevaju. U tok novca negativan, a dobri stru
Rana birokratija
Prelaz u ov kupovanje drugih
- initi s njim, - , - .
avaju da otkriju ko je kriv. tragove kreativnosti og planera i glavnog a. Vlada ljudi
po inju da se bore jedni protiv drugih. Ovaj za arani krug se nastavlja sve do kona nog rezultata bankrota ili potpune Birokratije, koja zna i nacionalizaciju ili subvenciju od vlade. U ovakvoj sredini ostaju samo rukovodioci, kod kojih je naglasak na pravila i politiku i bez vidljive usmjerenosti ka rezultatima ili zadovoljavanja potreba kupaca.
37
Birokratija i smrt
U Birokratiji organizacija svoje postojanje ne opravdava injenicom da dobro ve injenicom da postoji. Karakteristike birokratske organizacije su:
- ima mnogo sistema, sa malo funkcionalne orijentacije, - izdvaja se iz svoje sredine i usredsre uje uglavnom na sebe samu, - nema osje aja kontrole.
izoluje iz svoje sredine. koji imaju na neke djelatnosti klijenti su zakonom prisiljeni da kupuju njihove usluge.
3.7.1. Sarajevo
prozivanja imena
birokratije.
Direktora marketinga,
I Predsjednika klfazu Rane birokratije, jer kada svi produktivni pojedinci napuste organizaciju, iza njih ostaju
tome se zavr
ko se to ne promjeni prelazak u fazu Birokratije i smrti je neminovan.
38
3.8. SW O T analiza
16 Upravo zbog toga smo
prikazali u ovom poglavlju, analizi trenutnog stanja.
navodi da se SWOT matrica svodi na analizu internih snaga (S) i slabosti (W) firme i
rasprostr 17
Tabela 14: SWOT analiza
Strenghts (snage) W eaknesses (slabosti)
-‐ prepoznatljivost
-‐ BiH
-‐ Velika baza navija -‐
rezultatima zadnjih godina) -‐
(Bordo prijatelji 1946)
-‐ Nepostojanje definisane strategije i ciljeva
-‐ -‐ nistracija i broj
uposlenika -‐
dugovi) -‐ -‐
uposlenika -‐ Nepostojanje sistema motivisanja
-‐ -‐ -‐
netransparentnost upravljanja
-‐ Neposjedovanje nekretnina (stadiona i prostorija kluba), tj. status korisnika istih
Sarajevo je po imenu svakako gigant na sportskoj sceni Bosne i Hercegovine i to predstavlja
te su, upravo suprotno, doveli Saraje
Fudbalskog kluba Sarajevo.
16 17 Ibid., p.264
39
Tabela 15: SWOT analiza vanjske prilike i prijetnje
Opportunities (prilike) Threats (pri jetnje)
-‐
osnovu toga -‐
os -‐
Bosne i Hercegovine, ali i Evrope i svijeta
-‐ Slaba konkurencija na nivou BiH i
pozicioniranja kao apsolutnog lidera
-‐ Neadekvatnost Zakona o sportu, upljanja sredstava
putem dionica -‐ Licenca UEFA-
-‐
Nogometnog/fudbalskog saveza BiH -‐
organa vlasti
i izdvajanja od konkurencije uz adekvatne poteze. S druge strane, ukoliko Sarajevo ne ispuni uvjete za dobijanje licence UEFA-i ostvarivanje finansijs
Sa organa vlasti.
ijskoj situaciji, ali, s druge strane, posjeduje
40
3.9.
(vrlo
trenutnoj situaciji, a pnastavku poslovanja.
N
Ukratko, ljubitelji bordo boj
41
4. PR E O K R E T I Z L A Z A K I Z K RI Z E 4.1.
laska iz krize, navesti probleme koji su doveli do
strukturom i boljim rezultatima.
4.1.1. Pojam krize
rokog dijapazona
18
internih nedostataka.
Kriza dovodi u pitanje uspjeh, djelovanje, pa i sami opstanak organizacije. Zbog toga krizu
nju
nedostataka koji su glavni uzroci problema, princip.
4.1.2. V rste k rize
ovnih vrsta krize koje se mogu sistematizirati kao 19
- Ekonomska kriza - Socijalna kriza - - Kriza prouzrokovana pravnim sistemom i - Elementarne nepogode
omska
20
21
18 Organizacijski preokret (Sarajevo: OKO, 1998.), p.25 19 Ibid., p.25 20 Ibid., p.26 21 Ibid., p.26
42
jevo te je glavni uzrok svih problema i samog upadanja kluba u nezavidnu situaciju.
4.1.3. 22
- Prva faza: Borba za opstanak - Druga faza: Stabilizacija -
23
- - Priprema (planiranje) - Odgovor na krizu - Oporavak - ize - )
opstanak i stabilizaciju, dok fazu normalnog rasta i razvoja navodimo na kraju rada kroz
24 te kratke napomene u tabeli 16.
Tabela 16:
Faze Podfaze i napomene Borba za opstanak 1. Identificiranje krize
2. Promjena rukovodstva 3. Dijagnoza stvarnog stanja i uzroka 4. Zaustavljanje krize (hitne mjere)
Stabilizaci ja privremene mjere ustupaju mjesto du
Normalan rast i razvoj
u godinu i pol i tri godine.25
22 23 Krizni
24 25 Ibid, p.58
43
4.2. SL EPT analiza
PEST analize: SLEPT (sociolo
)26
-a, a faktori okoline su uglavnom dobro vidljivi i dostupni za analizu.
Tabela 17: SLEPT analiza
klub
E konomsko
nsijsku
k
kvalitetu za
sistem (omladinski pogon) Neadekvatnost Zakona o sportu na nivou Bosne i Hercegovine ne
dozvoljava privatizaciju klubova i tu vrstu finansijske injekcije
ali postoji opa
trebala predstavljati i pravilo.
Ekonoms
Kada gledamo simpatizera, tako da se tu skriva i velika prilika za uspjeh.
Tehnologije treniranja, i sportskog dijela kluba u
skih prednosti Sarajeva.
26 - - praktikum (Sarajevo: Ekonomski fakultet, 2006.), pp.69-70
44
4.3.
27
Velike promjene u fudbalu su se desile zadnjih dvadesetak godina, a Bosnu i Hercegovinu su
G modernizirao, od zabave za gledatelje se rilagode tim
faktora:28
- Vanjski (eksterni) -
promjena je bila samo pitanje vremena, tj. Nfaktore za uzrok krize u Fudbalskom klubu Sarajevo. Upravo suprotno,
krizne situacije prouzrokova 29
- Eksterni faktori izvan kontrole rukovodstva oko 20% - oko 25% - Interni faktori oko 55%
utjecati, poput navedene globalizacije i modernizacije. Ostatak je u domenu rukovodstva koje mora biti kompetentno i mora percipirati promjene u okolini.
Kako su interni faktori glavni uzrok krize u FK Sarajevo, navodimo i podjelu istih prema Mu 30
- Neznanje, nekompetentnost - Nedostatak vizije - Nepoznavanje prioriteta - - - Neblagovremena adaptacija organizacije rastu subjekata -
27 28 29 30 Ibid, p.35
45
4.4. G lavni problemi u F K Sarajevo
Dakle, glavni problemi su:
1. 2. Veliki broj uposlenika 3. 4. Dugovi 5. 6. Finansiranje mali prihodi
U nastavku detaljnije razmatramo svaki od ovih problema.
4.4.1. i korupci ja
poslovnog kontakta zadnjih godina.
glavni krivci za ovakvo stanje u Sarajevu.
Nihad Baljak direktora skoro punu deceniju, a u tom periodu je Sarajevo uglavnom stagniralo u razvoju
Detaljnije o dugovima smo govorili prije u okviru analize trenutnog stanja, tako da se
opet osvrtati na to.
kreiran, sponzorski ugovori su se uglavnom svodili na generalno sponzorstvo Fabrike
prije dolaska na funkciju gen
uslijedile nakon rata 1992-
Slika 17:
46
dok je obavljao funkciju direktora firme Moonlight .
o spominje pored iznad navedenog trojca, ali i
Fudbalskom klubu Sarajevo. Korupcija i na
i uzrok svih ostalih problema koje smo nabrojali te su potrebne hitne promjene u segmentu ljudskih resursa.
da 31
4.4.2. Velik i broj uposlenika
ktura neefikasna. Mi Nepotrebnom broju
koji trenutno obavljaju 3-4
32
31 32 Ibid., p.97
47
4.4.3.
u
te uposlenika jer je to
33
4.4.4. Dugovi
Dugove smo nabrojali na stranicama 32 i 33 ovog rada. Dug od skoro 4 miliona KM nije
njem na i objasniti
situaciju u kojoj se klub nalazi zajedno sa strategijom izlaska iz krize.
4.4.5.
transparencije nema ni sistema kontrole
oglo biti transparentno.
4.4.6. F inansi ranje mali prihodi
Na kraju, navodimo problem slabog finansiranja poslovanja. Sponzora skoro da nema,
za sport i kulturu).
slati ponude, stvarati nove vidove promocije i upoznati ih sa situacijom u Sarajevu jedan
33
48
4.5. K rei ranje jasne misi je, vizi je i cil jeva
4.5.1. M isi ja
Za s
izacije te
FK Sarajevo
ko se ona uspije
da dio svojih funkcija prepusti outsorcing-u, misija moroutsou
Iz svih iznad navedenih razloga, smatramo da bi misija FK Sarajevo trebala da bude samo malo modificira te bi na kraju glasila ovako:
razvoja fudbala u BiH . Biti klub predvodnik koji crpi svoju snagu iz ljubavi lokalne
svoju
na o svojoj
4.5.2. V izi ja
osnovne vr -ova odnosno
He
ek ir play na terenu i izvan njega te ljubav prema fudbalu i svojim vjernim
49
Bosni i Hercegovini, dok su BHAG-ovi da to isto postane i na regionalnom nivou te cilj u -
Smatramo da ovakva vizija svima daje jedan cda njegova cati na sve one koji same vizije.
4.5.3.
s
om i misijom jer se upravo u izjavama o
jasni i mjerljivi, prihvatljivi, fleksibilni, i 34
potrebno je da su ciljevi mjerljivi kako bi svi zaposleni znali u kojoj su fazi dostizanja ciljeva.35
tljivi za sve zaposlenike 36
promjenljivo. Kad se okolnosti promijene, bilo da su posljedica izmijenjenih internih
uslovima.37
38
konkretni ciljevi imaju ostvariti. Vremenska dimenzija 39
34 .67-68 35 Ibid., p.68 36 Ibid., p.68 37 Ibid., p.68 38 Ibid., p.68
50
Pri organizacijskom preokretu i izlasku iz krize ciljeve treba postavljati u tri vremenske
40 Upravo to, po nama, predstavlja
poslovanja i redukcsamim tim bi se garantovao i opstanak organizacije.
osiguravanja normalnih dohodaka za poslovanje.41 mogla
i kako bi se moglo unaprijediti poslovanje.
k na normalno poslovanje. 42
klub sportska organizacija i organizacija koja ima veliki socijalni uticaj, ona mora imati i druge neekonomske ciljeve. Glavni neekonomski ciljevi FK Sarajevo su sportske prirode. Podrazumjevaju osvajanja trofeja i dostojno predstavljanje Bosne i Hercegovine na
treba nas
- - - povrat barem 30% ukupnog duga do kraja 2012. godine
Ponavljamo, definisanje ciljeva bi trebalo biti jedna od prvih aktivnosti nove administracije.
39 p.68 40 41 Ibid., p.127 42 Ibid., p.127
51
4.6. Outsourcing
4.6.1. Pojam outsourcinga
O obavljanja zadataka, aktivnosti i faza kompleksnih poslova jednog predposlove.43
Iako ideja outsourcing- Iz i
njen ugov Journal of Royal Society of Arts.44
v
Rukovoditelji proizvodnjom su prvi put koristili ovaj pojam 1970-ih godina. Taj pojam se ao i koristio, tako da je danas nezamislivo da neka firma ne koristi
funkciju outsourcing-a. ,
4.6.2. Razvoj outsourcing-a
ukupnog poslovanja.45 outsourcing-razmatraju sve aktivnosti kompanije koje stoje na putu ka zadovoljavanju potreba svojih kupaca.
U 90-im godinama -SAD-u, a ubrzo i u zapadnoevropskim zemljama. Kooperacijski ugovori, a posebno ugovori o outsourcing-outsourcing-
te za restruktureagovati
43 , (Sarajevo: Ekonomski fakultet, Premier Febeco, 2010.), p.379 44 Mary Amiti, Shang-Jing Wei, F ear of Service Outsourcing: Is It Justified? (International Monetary Fond wp/04/186, 2004.), p.6 45
(2009.), p.43
52
4.6.3. Svrha i cil jevi outsourcing-a
razloge bi mogli smatrati i svrhom outsourcing-a.
-
sa s --
Deset je glavnih raz primjenjuju outsourcing: 46
re pristup vrhunskim kompetencijama, interna nedostupnost resursa, enje beneficija od r smanjenje rizika, dotok gotovinskih sredstava.
-a kao vida restru 47 Pod
-a podrazumijevamo orijentisanost na performanse
i -
-u.
Danas j -a. Ovaj pristup
,
prepoznaju kupci.
46 -45 47 Ibid., p. 45
53
U literaturi se navode i drugi razlozi primjene outsourcing-a, a mi, u vezi s48 Klub
-ali, pa bi tako fiks jer bi sve poslove obavljala Altermedia, uz
4.6.4. Prednosti i nedostaci outsourcing-a
U literaturi se spominju mnoge prednosti koje daje outsourcing. 49 navodi p finansijskih perfomansiproizvodnje kao i smanjenje ulaganja u postr
rcing-a r
-a jeste . Outsource-ovanje aktivnosti koje ne spadaju u bazne
kompetentnosti k
dostupnost . Kako su nam na raspolaganju nove i
r 50 Kao jedan
strane outsourcer-a, a kao rezultat toga oni mogu izgubiti svaki dodir sa tehnologijom i
Nedostatak outsourcing-ovog procesa, ali i u problemima pri raspodjeli resursa na one proizvode ili aktivnosti koje se ne outsource-aju, odnosno one koje ostaju unutar poslovanja organizacije.
4.6.5. A ltermedia marketing agenci ja
Iako je osnovana tek 2004. godine, Altermedia je poznata kao jedna omarketing agencija u BiH koja je specijalizirana za BTL (Below the line) marketing, ATL (Above the line) marketing, dizajn,
48 49 K. Matthew Gilley, Abdul Rasheed, Making more by doing less: an analysis of outsourcing and its effects on firms performance (Journal of Management, Vol.26, No.4, 2000.) p. 765 50 Ibid., p. 765
54
ltermedia je stvorila -a u BTL aktivnostima) i
kreirala bazu klijenata kojom se ponosi te uspjehu. Moderna i kreativna agencija, koristi iskustvo i znanje, ppotrebe svojih klijenata i na osnovu toga kreira strategiju koja najbolje odgovara brandu.
era, Altermedia je apsolutni lider u BTL aktivnostima na
usluge outsourcing-a
(magazini: Ljepota i Zdravlje, Svijet), Bona (Vitalis), Renault, Unilever, Orangina, Nestle, lanci
4.6.6. Sarajevo i A ltermedia-e
agencijom Altermedia u svrhu ugovaranja i organizovanja javnih nastupa kao i marketinga, propagande te ugovaranja sponzorskih, donatorskih i kompenzacijskih sredstava.
Ugovorom je Altermedia-i dato eksluzivno pravo zastupanja FK Sarajevo po pitanju svih
printanih medija, organiziranje promocija i nagradnih igarprijenos utakmica putem interneta i dr.
prskladu sa projektom, poslovnih tajnih itd.
od outsourcing-uspostavljeni temelji (Ugovor). Kompletan Ugovor se nalazi u prilogu ovog projekta.
Kako je i sport u posljednjih nekoliko decenija pokazao potrebu za marketing funkcijom, tako se sportske organizacije mogu grupisati u poslovni svijet. Danas je marketing funkcija
acije.
Neprofesionalni pristup marketing aktivnostima rezultira nedovoljno razvijenim sportskim
Kako bi se FK Sarajevo u potpunosti mogao posvetiti svojim baznim kompetencijama, odnosno sportu, Altermedia na sebe treba preuzeti sve aspekte koji
55
4.6.7. Marketing i promoci ja
Upravnog odbora FK Sara
marketing.51
Ozbiljan pristup sportskom marketingu u BiH ne postoji. Samim tim ne postoji mnogo
ketingu nema ni ozbiljnih sportskih rezultata.
iskoristiti sve trefudbalu je neophodan kako bi taj sport bio i profitabilan.
Zadatak Altermedia-e u preuzimanju svih marketing aktivnosti FK Sarajevo zaista nije po pitanju marketinga i promocije kluba, jasno je
a koju je javnost stvorila o klubu posljednjih nekoliko mjeseci je relativno negativna, a to je ustvari rezultat krize. Ta slika se da ispraviti ukoliko se pravilno koristi marketing i ukoliko se klub
-utakmice pratiti i preko
radij marketinga FK Sarajevo do sada. Ukoliko osoba nije Termin
vnom se to svodi na kratki sportski prilog na kraju dnevnika na TV-u i sportsku rubriku u dnevnim novinama. Jedini pravi izvor
Svakako bi se i sportske emisije na TV-
a
se primijeni i u printanim medijima, npr. I .
51 , p. 70.
56
Live prenos utakmice i kratke sportske vijesti i se pokrenuti
emitovanje nekih sportskih kvizova vezano za FK Sarajevo, ali i nagradnih igara u kojima bi
vezane za FK Sarajevo bi trebale biti vezane za kreiranje pozitivne atmosfere prije, tokom i poslije utakmice. Promocija, odnosno promotivne aktivnosti, definisane su kao sva komunikaciona sredstva kojima marketar komun
Dijeljenje promotivnih materijala, prodaja
Jedan veliki cilj FK Sarajevo bi trebao biti i taj da podstaknu porodice na dolazak na utakmice. Organizovanje neke vrste zabavnog programa za djecu prije utakmice, ispred
li i odziv od 10.000 posjetilaca ostvarili su kreiranjem
godina na stadion je postavljen razglas na Red Bull vozilu, sa DJ-muziku prije utakmice, ali i na poluvremenu, elektronski LED ekran sa direktnim prenosom
Ovako bi i trebala da izgleda utakmica na stadionu glavnog grada BiH.52
4.6.8. Sponzorstvo
Jedan g marketinga je sponzorstvo koje osigurava veliki dio prihoda
zainteresirane strane. Ako sponzori kroz sport i FK Sarajevo ne mogu da ostvare svoje
nemaju nikakav komercijalni interes, niti finansijski rezultat kroz sponzorstvo. Oni su 53 Kao takvi se
Sarajevo Osiguranje, Spaarkasse Banka, Altermedia, Poliklinika Sunce.
52 73 53 Ibid., p. 41
57
podrazumijeva pristup novim kompanijama ili kompanijama kojima je potreban ulaz na
moral radnika u odnosu na nastupanje i izlazak iz krize.54 Mi smo tabelu prilagodili
Tabela 18: Odnos sponzora prema klubu kroz proces nastajanja i izlaska iz krize
K lub Sponzori Slabl jenje rezultata Opadanje povjerenja u uspjeh kluba (uspjeh
= bolji efekat sponzorstva, reklamiranja). Gubici, neizlazak u Evropu
za reklamiranje. K riza Samo par sponzora ostaje uz klub,
sponzorstva. Promjena rukovodstva Zainteresiranost i opreznost, sponzoriranje u
Popravka rezultata poslovanja
dobru priliku. Stabilizaci ja
stvarnosti. Povratak u normalno poslovanje
Kako
iranja
55 vidjeti u tabeli 19 su cijene. Dakle, sponzor bi mogao ostvariti povrat na investiciju u omjeru 1:5. Ova ponuda je
I
vrsti promjene.
54 55 58
58
Tabela 19: Pregled sponzorskih paketa u sezoni 2010/2011
V rsta sponzorstva po sezoni
C i jena (K M) 5.000 20.000 50.000 100.000 200.000 400.000
Logotip na prednjoj strani dresa
250.000 X
100.000 X Logotip na zadnjoj strani dresa
150.000 X X
trenerke 60.000 X X X
Logotip na 60.000 X X X Logotip na prsima trening majice
50.000 X X X X
majice 40.000 X X X X
Premium pozici ja uz teren 30.000 X X X X Tartan staza iza golova 20.000 X X X X X Reklama na panou
25.000 X X X X X
Reklama na klupama za rezerve
20.000 X X X X X
Emitovanje spota na video zidu 10 sec
1.000 X X X X X X
panoa 10.000 X X X X X
Logotip na panou za konferenci je
10.000 X X X X X X
Banner na semaforu 40.000 X X Najava slogan sponzora 1.000 X X X X X X Banner na web stranici 2.000 X X X X X X
ulaznice 10.000 X X X X X
V IP Bordo galer i ja 3 kom 1.200 X V IP Bordo galer i ja 4 kom 1.600 X V IP Bordo galer i ja 5 kom 2.000 X X X
Ukupno: 25.400 100.200 220.600 331.000 535.000 881.000 R O I 1:5 1:5 1:4,4 1:3,33 1:2,5 1:2,2
-marketing plan Fudbalskog kluba Ekonomski fakultet Sarajevo, p.58
4.6.9. Odnosi s - PR
godina potpuno zanemareno. Klub treba biti odgovoran pred jav
sportska organizacija, treba koristiti u svrhu
kriznim situacijama.
59
Mediji imaju veliki efekat na publicitet i pozicioniranje FK Sarajevo. Oni mogu biti faktor
56
- aju karakter vijesti o aktuelnim ili nekim drugim
- Press konferencije koje predstavljaju susrete predstavnika FK Sarajevo sa predstavnicima medija,
- materijal,
-
- Internet klupska web stranica.
li i BiH o ulozi koju
4.7. Promjene u organizacionoj strukturi
Promjene u organizacionoj strukturi su neophodne, kako u administraciji kluba, tako i u sportskom dFudbalskog kluba Sarajevo.
4.7.1.
doba 57 Praksa je
jedan od glavnih razloga propasti preokreta u poslovanju. Dakle, nekompetentne ljude koji su doveli klub u krizu moramo promjeniti da bi se mogao napraviti bilo kakav napredak.
ophodne te sve - direktor. Direktor bi bio glavna
--a. O outsourcing-u kao dijelu strategije izlaska iz krize
avog
56 , p.55 57
60
od 58
funkcija:
- Direktor - Sekretarica - Ekonom - - Kurir -
centakcija. Proces
Uostalom, ovi ljudi ne snose krivicu za krizno stanje u kojem se klub nalazi, pa zato i ne bi
4.7.2. Direktor kluba karakter istike i obaveze
je p 59
60
niti jeste ukidanje nepotrebnih funkcija i smjena trenutnog
trenutno stanje i
61
58 p.66 59 Ibid., p.59 60 Ibid., p.91 61 Ibid., p.84
61
rukovodioc za izlazak iz krize:62
- Strateg poduze - Realizator - mora sam
situaciji - Motivator - Principi jelan
-om. Npr. osigurati outsourcer-u pristup svim informacijama koje bi bile od koristi u obavljanju posla
63
na sebe:64
- - Kontrolu svih izdataka - Kontrolu svih putovanja - - Kontrolu svih zaliha -
toku
kontrolnih elemenata.
4.7.3.
ni minutu ak krize,
62 , pp.91-92 63 Ibid., p.93 64 Ibid., p.88
62
4.7.4. bez trenera drugog tima
najboljih
narednoj stranici.
63
G rafik 4: Organigram prijedlog organizacione strukture FKS za vrijeme kriznog
64
4.8. Dimenzi ja l judskih resursa plate, motivaci ja i kontrola
65
66
67
k ovog materijalna i nematerijalna.
U nastavku navodimo prijedloge plata i sistema kontrole za uposlenike u Fudbalskom klubu Sarajevo.
da uvedemo
moral kod onih koji znaju da rade i koji su za uspjeh najpotrebniji 68
varijabilnog dijela plata ide i analiza strategije ljudskih resursa koja bi se mogla primijeniti u
Procjenjujemo da bi se u
primijeniti strategija koja tnog
65 66 (Sarajevo: Ekonomski fakultet, 2010.), p.269 67 Ibid., p.271 68
G rafik 5: 4 temeljna tipa strategija ljudskih resursa
65
69
sl.
Tabela 20:
Nivo Osnovna plata
I 400 KM I I 600 KM I I I 800 KM I V 1000 KM C 1200 KM
znanje, brzina, timski rad, poz
70 omladinskog pogona u prvi tim i po prvi put se susr
le
plata aktuelnim i pravednim.
krajeva, rezultat. S druge strane, kazne upozorenje na ozbiljnost i profesionalizam.
Prema McGregorovoj teoriji Y liko su zaposleni spori,
71 kaznama navodimo u nastavku.
Na kraju tabele smo naveli d
vodili pravilom da bi varijabilni dio plate morao biti u visini barem 20-30% osnovne plate da
varijabilnih plata bi sigurno bio na tom nivou, minimalno.
69 70 Ibid., p.281 71 Ibid., op.cit., p.55
66
Tabela 21: Prijedlog bonusa i V rsta Bonusa Iznos V rsta kazne Iznos
Gol 100 KM ofanzivci, 150 KM defanzivci
-50 KM
Asistencija 100 KM Crveni karton -100 KM 100 KM Namjerni crveni
karton -200 KM
e 100 KM Skrivljen penal -150 KM
golova razlike 150 KM (svi koji su igrali)
Solo igra -100 KM
Pobjeda bez primljenog gola
100 KM odbrambeni, 50 KM ostali
Nezainteresovanost -100 KM
Pobjeda u derbiju 200 KM (svi koji su igrali)
Pogolova razlike
-100 KM odbrambeni, -50 KM ostali
Dodatni bonusi za invanrednost
- Dodatne kazne -
timskog
72
jedlog raspona plate predstavljamo u tabeli 22.
Tabela 22:
Nivo Minimum Maximum
I 400 600 I I 600 900 I I I 800 1200 I V 1000 1500 C 1200 1800
na osnovnu platu dodali 50% varijabilnog dijela.
72 Ibid., p.250
67
sistem nagrada za ostvarenje generalnih ciljeva za sezonu, npr. osvajanje titule, osvajanje mjesta koje vodi u evrop
4.8.1.1.
73 S
74
Napre
4.8.1.2.
se, po utakmicama i sumirani, nalaze na web U nastavku
ih su
ta.
Slika 18: 1.dio
73 Packianathan Chelladurai: Management in sport and recreation (SAD: Human Kinetics, 2006.), p.234 74 Ibid., p.234
68
Slika 19: 2.dio
Trenutne
ti i
Prijedlog plata se nalazi u narednoj tabeli.
Tabela 23:
Pozici ja Neto plata Doprinosi iz i na platu
2.000 1.202,90 3.202,90 1.000 601,45 1.601,45 1.000 601,45 1.601,45
Trener golmana 1.000 601,45 1.601,45 1.200 721,74 1.921,74
Fizioterapeut 800 481,16 1.281,16 U K UPN O 11.210,14 K M
lih trenera.
golmanima. Mislimo da je 1.000 KM neto plata sasvim dovoljna za posao koji obavljaju treneri, barem u fazi izlaska iz krize.
69
Fiziot
.adinskog pogona, pa je
ispunjavanje sezonskih ciljeva (osvajanja titule, kupa i sl.).
4.8.3.
spisak ljudi na platnoj listi.
Tabela 24: Prijedlog plata zaposlenika u administraciji kluba
Pozici ja Neto plata Doprinosi iz i na platu
Direktor 2.000 1.202,90 3.202,90 Sekretarica 600 360,87 960,87 Ekonom 600 360,87 960,87
450 270,65 720,65 Kurir 450 270,65 720,65
450 270,65 720,65 U K UPN O 7.286,59 K M
4.8.4. T rener i u omladinskom pogonu: bez promjena
Smatramo da su plate trenera u omladinskom pogonu minimalne za posao koji oni obavljaju,
Tabelu sa platama trenera smo ve
70
4.9. Dodatni izvori finansi ranja
osti i
Kao prvo, kredit ne bio trebao biti opcija u procesu izlaska iz krize, a u Fudbalskom klubu ma niti jednu nekretninu, tako da nema
ni osnova da uzme kredit od komercijalne banke.
Potporu kantonalnih vlasti ajevo
bila spremna
kojem je Behmen
"Klub koji nosi ime grada
, "To moramo hitno uraditi da bi 'bordo timu' vratili
."75
u na zahtjev, a u pitanju su uglavnom bili manji iznosi. N
76
, Ligi Prvaka i Europa Ligi, sa sobom nosi i velik prihod , remi i pobjeda donosi
77
1.kolo kvalifikacija 2.kolo kvalifikacija 3.kolo kvalifikacija Playoff faza Ulazak u grupnu fazu 640,000 Odigravanje utakmice u grupi: 60.000 0,000 0,000
75 Sarajevo-x.com, , http://www.sarajevo-x.com/sport/nogomet/clanak/101215111 (pristupljeno 18.12.2010.) 76 Sarajevo-x.com, , http://www.sarajevo-x.com/sport/nogomet/clanak/100119097 (pristupljeno 14.12.2010.) 77 Wikipedia: UE FA Europa League, http://en.wikipedia.org/wiki/UEFA_Europa_League#Prize_money (pristupljeno 18.12.2010.)
71
78
nedostajalo ma
beogradski Partizan je ulaskom u grupnu fazu Lige Prvaka i
Primjer je nedav
4.10.
Slika 20:
volonterski nudi
upo
78 Wikipedia: UE FA Champions League, http://en.wikipedia.org/wiki/UEFA_Champions_League#Prize_money (pristupljeno 18.12.2010.)
72
kciji
pravnih lica pomogne da Fudbalski klub Sarajevo bude najbolji i najorganizovaniji sportski
pravne usluge a organizacijama usluge iz oblasti marketinga
njegovih dijelova ostale intelektualne usluge potrebne klubu
-2014.), a iz tog plana je jedino usvojena misija i
nastala vanredna situacija.
ju.
73
4.11. Projekci ja finansi jskog plana za 2011. godinu
Tabela 25: Projekcija finansijskog plana za 2011. godinu
74
Prema projekciji finansijskog plana za 2011. Gpromjenu organiz
plata na ovom nivo
Tabela 26:
Nivo (K M) + doprinosi (K M) Minimum Maximum
I 8 400 600 7.686,9 I I 6 600 900 8.647,8 I I I 6 800 1200 11.530,4 I V 3 1000 1500 7.206,5 C 1 1200 1800 2.882,6
U K UPN O 37.954,35
Godinu iznosi 251.401,64 K MG
i.
Godini
atmosfera u i oko kluba te forma tima, tj. K
Godine.
GI ranije
Za sezonske ulaznice smo procijenili istu cifru od 2010. Godine koja bi trebala biti
Sarajevo bi pozitivno poslovalo i dobit bi se mogla iskoristiti za podmirivanje dugova. Uz to, smatramo
75
5. FK Sarajevo sa marketing agencijom Altermedia ima potp
outsourcing-
kluba, odnosno alternative koje se mogu uzeti u razmatranje. Navodimo ih ukratko, samo u svrhu dobijanja slike u glavi, a o svakoj opciji bi se
vlasnik bio Fudbalski klub Sarajevo i koji bi bio registrovan kao d ponovno od odstranjenih funkcija (odnosno ponovno mijenjanje strukture kluba), ali
uz mnogo kompet
5.1. Ponovno organizaciono restrukturiranje
klub se vrati na staze pozitivnog poslovanja,
proces biranja kadrova za nove pozicije.
U strukturu bi se mogle dodati pozicije direktora marketinga i sportskog direktora, s tim da bi za obje pozicije trebalo napraviti detaljan opis zahtjeva na radnom mjestu. Ovim potezom bi se i skinuo jedan dio tereta sa gkontrolu svih procesa vezanih za finansiranje. Direktkomunikaciju i saradnju sa outsourcer-om (marketing agencijom) ili bi marketing funkciju
outsourcer-om, dok bi vremenom mogao stvarati tim na koji bi se kasnije prenijela i
nedostaje za normalno obavljanje posla. Tako
.
-ati u neku malu firmu koja se time bavi ili uz Pravno- -ati
telja.
bi bili odgovorni sportskom direktoru, outsourceri direktoru marketinga, a oni svi zajedno
76
5.2. Privatizaci ja
ugovorom formira najmanje pet lica (pravnih i
79
vanje ili osnivanje a
da d.d. odgovara cjelokupnom imovinom za svoje poslovanjeniti jednu nekretninu, postavlja se pitanje da li bi bordo klub, i sa izmijenjenim Zakonom,
NK Hajduk je postao d.d 14.03.2010.
NK Dinamo o pretvaraju kluba u d.d. Ipak, Dinamo je finansijski osiguran i ovako,
nisu ni voljni
Crvena Zvezda i Partizan
iznosi oko 23 miliona eura.
Pored stanja u susjednim zemljama, navodimo i stanje u tri fudbalske velesile
79 Poslovno pravo (Sarajevo:Ekonomski fakultet, 1999.), pp.184-185
77
vlasnik akcija
jura koju p
Engleski model:
j tvu - akcija.
Klubovi mogu biti je se najmanje 51% udj
kluba 80
5.3. Sarajevo 1946 d.d.
klub je organizovan ka
za provo enje sporfizi
81
i Statutom FK Sarajevo,
, ustavom i zakonom. Klub
82
koje bi
vo sportskom -e,
-u.
zainteresovani za Sarajevo,
80 Ekonomist: Privatizacija sportskih organizacija u Srbiji Igra bez pravila, http://www.ekapija.com/website/sr/page/239085 (pristupljeno 20.12.2010.) 81 Vlada Kantona Sarajevo, Nacrt Zakona o sportu Kantona Sarajevo 11. 82 , Statut F K Sarajevo
78
5.4. Bordo pri jatel j i 1946 Projekt 2010-2014.
predstavili u okviru rada, napravilo je Projekt 2010-nedostatku
ja, ciljevi), sportske, infrastrukturne, pravno-
nerske saradnje sa kvalitetnih i poznatih ljudi
dine trebale preformulisati, npr. mogao bi se promijeniti u Projekt 2011-2015 .
www.bordoprijatelji.ba.
79
6. Sarajevo se nalazi u krizi, al smanjiti
uz sve mane i nedostatke strukture, ima i jake snage i dobre prilike koje naprosto vape za
apsolutni lider na prostoru Bosne i Hercegovine, a i respektabilan protivnik na regionalnom, pa i evropskom nivou.
mogu vratiti Fudbalskom klubu Sarajevo dobar glas i ugled.
naveli opcije u ovom projektu.
80
PRI L O Z I
Prilog 1 Obaveze Fudbalskog kluba Sarajevo od 22.6. do 31.10.2010.
81
Prilog 2 Komentari n
Komentar sa foruma 1
Komentar sa foruma 2
82
Komentar sa foruma 3
Komentar sa foruma 4
83
Prilog 3 -e
Ugovor strana 1
84
Ugovor strana 2
85
Ugovor strana 3
86
Prilog 4 Pri jedlog deskriptivne l jestvice proc jene
Ime i prezime: ________________________ Mjesec: ________________ Pozicija: _____________________________ Sezona: ________________
mjesecu i proteklom periodu. Procijenite da li se ostao na istom nivou
koje smatrate
Bolji Isti T ehnika Ocjenite
tehniku,
s loptom, kreativnost
x x x x x
barata sa loptom, kreativac u timu
Dobar u kontaktu s loptom,
napredovati
Poznaje osnovne stvari,
znanje s loptom
Zna poneki potez, ali je nesiguran s loptom
Potpuno se oslanja na ekipu, brzo
lopte
Napomena:
sprema Procjenite koliko
provesti u igri i
parirati protivniku
x x x x x
ozbiljno shvatio pripreme te vrlo
90 minuta
ozbiljno shvatio grupne pripreme, ali individualno ne trenira dovoljno
olako shvatio pripreme te
izmjenu pred kraj utakmice
dolazi na treninge nespreman i ne
se zdrave ishrane
eskivira rad na treningu
odigrati
poluvremena
Napomena:
T imski rad Razmotrite
pomno prati upute na treningu, razvija dobre odnose sa
i lako pamti akcije i
kolegama
x x x x x Timski
gradi igru
svoje kolege
Kreativac gradi i
akcije te komunicira sa svim
ali nekad zna pretjerivati
prema zamj formaciji i striktno obavlja zadatke, ne mari puno za kolege
sistem igre
Igra
igra na svojoj poziciji, igra duge pasove i izbija loptu bez gledanja gdje su
vlastiti uspjeh i
stavlja daleko iznad timskog pa
akcije, ne
odbranu i
Napomena:
87
L I T E R A T UR A
1. I. (2004). . Novi sad: Adizes
2. J. i S. (2010). oslovno proizvodnim sistemima2010
3. - V. i - M. (2006). praktikum. Sarajevo: Ekonomski fakultet
4. Chelladurai P. (2006). Management in sport and recreation. SAD: Human Kinetics
5. Gilley M.K., Rasheed A. (2000.) Making more by doing less: an analysis of outsourcing and its effects on firms performance. Journal of Management, Vol.26, No.4
6. Izazovi sportskog marketinga u Bosni i Hercegovini Marketing plan Fudbalskog kluba Sarajevo magistarski rad. Sarajevo: Ekonomski fakultet
7. H. (1998). Organizacijski preokret. Sarajevo: OKO
8. M. (2009).
9. Z. (2010). . Sarajevo: Ekonomski fakultet, Premier Febeco
10. Poslovno pravo osnovi prava i obligacija, . Sarajevo:Ekonomski fakultet
11. ba Sarajevo (decembar 2005). Statut F K Sarajevo
12. . Sarajevo: Ekonomski fakultet
13. Tihi B., M. i N. (2006). Marketing. Sarajevo: Ekonomski fakultet
14. Vlada Kantona Sarajevo (mart 2010). Bu a 2010. godinu. Sarajevo
15. Vlada Kantona Sarajevo (februar 2010). Nacrt Zakona o sportu Kantona Sarajevo. Sarajevo
16. Internet stranice:
FKSinfo.com Sarajevo-x.com Adizes.com Wikipedia.org Ekapija.com
88
POPIS SL I K A
Broj slike Naslov slike Stranica
1 Prvi grb FK Sarajevo 4
2 Drugi grb FK Sarajevo 4
3 5
4 5
5 15
6 2000/2001. 1.dio 15
7 . 2.dio 15
8 Bordo pivo 15
9 Potpisivanje Nike dresova 16
10 17
11 - 17
12 18
13 Bluetooth marketing 18
14 Red Bull Party Truck ispred sjeverne tribine 18
15 5 vrsta 28
16 Obaveze FKS od 22.6.2010. do 31.10.2010. 33
17 45
18 u jesenjem dijelu sezone 2010/2011. 1.dio 67
19 u jesenjem dijelu sezone 2010/2011. 2.dio 68
20 71
89
POPIS T A B E L A
Broj tabele Naslov tabele Stranica
1 6
2 Sponzori FK Sarajevo u 2010. godini 13
3 Sponzori s kojima je FK Sarajevo napravilo kompenzaciju 14
4 godinu 21
5 22
6 23
7 25
8 26
9 Plate trenera omladinskog pogona 27
10 28
11 Sarajeva u sezoni 2010/2011. 29
12 30
13 Dugovi FK Sarajevo 32
14 SWOT analiza 38
15 SWOT analiza vanjske prilike i prijetnje 39
16 42
17 SLEPT analiza 43
18 Odnos sponzora prema klubu kroz proces nastajanja i izlaska iz krize 57
19 Pregled sponzorskih paketa u sezoni 2010/2011 58
20 65
21 66
22 66
23 68
24 Prijedlog plata zaposlenika u administraciji kluba 69
25 Projekcija finansijskog plana za 2011. godinu 73
26 74
90
POPIS G R A F I K A
Broj grafika Naslov grafika Stranica
1 Organigram trenutne strukture FK Sarajevo 12
2 Anketa - 26
3 34
4 Organigram prijedlog organizacione strukture FKS 63
5 4 temeljna tipa strategija ljudskih resursa 64