programi sistemi i pËrmbarimit tË...

Tetor 2011

Ky manual është përgatitur duke iu falënderuar mbështetjes së popullit

amerikan, përmes Agjencisë për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID)

PROGRAMI SISTEMI I PËRMBARIMIT TË

MARRËVESHJEVE DHE VENDIMEVE NË

KOSOVË (SEAD)

Manual trajnimi:

Standardet Ndërkombëtare të përmbarimit civil

Manual trajnimi:

Standardet Ndërkombëtare të përmbarimit

civil

HEQJE E PËRGJEGJËSISË

Përmbajtja e këtij manuali është vetëm përgjëgjësi e Checchi and Company Consulting, Inc., ndërsa

pikëpamjet e autorit nuk pasqyrojnë medoemos pikëpamjet e Agjencisë së Shteteve të Bashkuara për

Zhvillim Ndërkombëtar apo të Qeverisë së Shteteve të Bashkuara.

Ky publikim mund të riprodhohet, shumëzohet ose të transmetohet në mënyrë elektronike, mekanike,

të fotokopjohet apo të inçizohet vetëm me kusht që atributi ndaj USAID-it dhe Programit të USAID-it

Sistemi i Përmbarimit të Marrëveshjeve dhe Vendimeve (SEAD) ceket shumë qartë në çdo kopje të

bërë apo të shpërndarë.

Programi për Sistemin e Përmbarimit të Marrëveshjeve dhe Vendimeve (SEAD) i Misionit të USAID-it në Kosovë 1

Tabela e përmbajtjes

Hyrje në kursin e standardeve ndërkombëtare të përmbarimit në aktvendimet civile ......... 10

Pasqyrë .................................................................................................................................... 10

Objektivat mësimore ............................................................................................................... 10

Për kursin ................................................................................................................................. 10

Metodologjia mësimore .......................................................................................................... 11

Kushtet e pjesëmarrjes ............................................................................................................ 11

Hyrje ........................................................................................................................................ 11

Përmbledhje ............................................................................................................................ 14

TEMA 1: ................................................................................................................................... 15 1. Objektivat ............................................................................................................................ 16

Parathënie ............................................................................................................................... 16


2. Hyrje e përgjithshme për KEDNJ dhe GJEDNJ...................................................................... 18

Konventa Evropiane e të Drejtave të Njeriut e vitit 1950 ....................................................... 18

Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut, hyrje ................................................................... 20

Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut, procedurat para gjykatës ................................... 20

3. Pasqyrë e përgjithshme e jurisprudencës së GJEDNJ-së ..................................................... 25

Dispozitat më të rëndësishme të KEDNJ-së............................................................................. 25

Jurisprudenca themelore e përmbarimit ................................................................................ 27

Numri i rasteve në rajon .......................................................................................................... 31

Rastet e Shqipërisë në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut ....................................... 31

Bosnja dhe Hercegovina dhe GJEDNJ ...................................................................................... 37

Kroacia dhe GJEDNJ ................................................................................................................. 41

IRJM dhe GJEDNJ ..................................................................................................................... 48

Mali i Zi dhe GJEDNJ ................................................................................................................ 52

Serbia dhe GJEDNJ ................................................................................................................... 56

4. Politika e GJEDNJ-së për një përmbarim efektiv: përdorimi i aktgjykimeve pilot ............... 62


6. Rekomandimi 16/2003 dhe 17/2003 dhe udhëzimet për zbatim më të mirë të rekomandimit ekzistues të Këshillit të Evropës për përmbarimin (Udhëzimet CEPEJ 2009) .. 65

Hyrje ........................................................................................................................................ 65

Rekomandimet dhe udhëzimet e Këshillit të Evropës ............................................................ 67

Agjentët e përmbarimit ........................................................................................................... 77

PËRGATITJA E PËRMBARIMIT .................................................................................................. 80 1. Qasja e shërbimeve të përmbarimit .................................................................................... 80

Shpërndarja e shërbimeve të përmbarimit ............................................................................. 80

Gjuhët e përdorura .................................................................................................................. 80

Disponueshmëria e palëve të interesit të përfshira në procedurë përmbarimore ................. 80

2. Njoftimet për palët dhe palët e treta .................................................................................. 80 3. Dokumenti i përmbarueshëm: Përkufizimi dhe forma e dokumentit ................................. 81 4. Agjentët e përmbarimit ....................................................................................................... 81

Kushtet e kualifikimit ............................................................................................................... 81

Organizimi i profesionit dhe statusi i agjentit të përmbarimit ................................................ 82

Të drejtat dhe obligimet .......................................................................................................... 82

Pagesa ...................................................................................................................................... 83

Etika dhe sjellja profesionale ................................................................................................... 83

II. REALIZIMI I PËRMBARIMIT .................................................................................................. 84 1. Informacioni rreth të paditurve dhe aseteve ...................................................................... 84

Informacioni në të cilin i lejohet qasje parashtruesit të kërkesës........................................... 84

Informacioni në të cilën i lejohet qasja agjentit të përmbarimit ............................................ 84

Detyra për të dhënë informacionet ........................................................................................ 84

Mbrojtja e të dhënave ............................................................................................................. 85

Përdorimi i shumëfishtë i informacionit .................................................................................. 85

2. Shpenzimet e përmbarimit .................................................................................................. 85

Rregullimi i shpenzimeve ......................................................................................................... 85

Transparenca e shpenzimeve të përmbarimit ........................................................................ 85

Qartësia dhe parashikueshëmria e tarifave të përmbarimit ................................................... 86

Rëndësia e ndërmarrjes së veprimit ........................................................................................ 86


Ndarja e shpenzimeve të përmbarimit.................................................................................... 87

Ndihma juridike ....................................................................................................................... 87

5. Afatet kohore dhe raportet ................................................................................................. 87

Afatet kohore për procedurat e përmbarimit ......................................................................... 87

Afatet kohore të arsyeshme dhe të parashikueshme ............................................................. 87

Faktorët e përmbarimit të qetë dhe të shpejtë ...................................................................... 87

Raportimi i procedurave të përmbarimit ................................................................................ 88

Raportimi për secilën masë të përmbarimit ........................................................................... 88

Raportimi për procedurën e përfunduar të përmbarimit ....................................................... 88

Standardet evropiane të informimit ....................................................................................... 88

Mbikëqyrja, kontrolli dhe procedurat disiplinore ................................................................... 89 1. Kontrolli i cilësisë së procedurës së përmbarimit ............................................................... 89 2. Mbikëqyrja dhe kontrolli i aktiviteteve të përmbarimit ...................................................... 89 3. Procedurat disiplinore dhe sanksionet ................................................................................ 89 Qasja e Unionit Ndërkombëtar të Zyrtarëve Gjyqësorë (UNZGJ) për zyrtarin e përmbarimit 90 Objektivat ................................................................................................................................ 96

Hyrje ........................................................................................................................................ 96


Roli i Konferencës së Hagës për të drejtën ndërkombëtare private ...................................... 97

Hyrje ........................................................................................................................................ 97

Konventa e Hagës mbi njoftimin dhe dorëzimin e dokumenteve 1965 .................................. 98

Konventa mbi njohjen dhe përmbarimin e vendimeve të huaja .......................................... 105

Konventa mbi njohjen dhe zbatimin e detyrimeve të mbajtjes ............................................ 105

Bashkimi Evropian: Një zonë Gjyqësore Evropiane ............................................................... 107

Traktati i Amsterdamit .......................................................................................................... 107

Zbatimi i Traktatit të Amsterdamit ........................................................................................ 108

Bashkëpunimi dhe harmonizimi gjyqësor ............................................................................. 109

Transformimi në Rregullore dhe Direktiva ............................................................................ 110

Programi i Stokholmit ............................................................................................................ 111

Objektivat .............................................................................................................................. 114


Hyrje ...................................................................................................................................... 114

Objektivat mësimore ............................................................................................................. 114

Diskutim: roli i gjykatave në përmbarim ............................................................................... 114

Agjenti përmbarimor: zhvillimet në profesionin e agjentit përmbarimor në Evropë ........... 115

Hyrje ...................................................................................................................................... 115

Sistemi efikas i përmbarimit .................................................................................................. 117

Agjenti përmbarimor ............................................................................................................. 117

Agjenti përmbarimor i pavarur .............................................................................................. 119

Trendi kah profesioni i pavarur ............................................................................................. 123

Objektivat .............................................................................................................................. 126

Hyrje ...................................................................................................................................... 126

Objektivat mësimore ............................................................................................................. 126

Shqipëria ................................................................................................................................ 127

Hyrje ...................................................................................................................................... 127

Bosnja .................................................................................................................................... 130

Hyrje ...................................................................................................................................... 130

Kroacia ................................................................................................................................... 133

Hyrje ...................................................................................................................................... 133

IRJ e Maqedonisë ................................................................................................................... 135

Hyrje ...................................................................................................................................... 135

Mali i Zi .................................................................................................................................. 138

Hyrje ...................................................................................................................................... 138

Serbia ..................................................................................................................................... 140

Hyrja ...................................................................................................................................... 140

Diskutim: Përmbarimi në të ardhmen: multifunksional dhe multilateral? ........................... 144

I Aktivitetet që kanë të bëjnë me përmbarimin dhe dorëzimin e dokumenteve ................. 144

II Aktivitetet e ndërlidhura me kërkimin, ndërtimin dhe ruajtjen e dëshmive ..................... 144


III Aktivitetet shtesë të harmonizuara ................................................................................... 145

IV Aktivitetet e dorëzimit dhe këshillimit .............................................................................. 145

LITERATURA ........................................................................................................................... 146 Monica Carss-Frisk, Doracakët për të drejtat e njeriut, nr. 4, Këshilli i Evropës, Drejtoria e Përgjithshme për të Drejtat e Njeriut .................................................................................... 146

Konkluzionet .......................................................................................................................... 151

Raport nga Sekretari i Përgjithshëm i Këshillit të Evropës .................................................... 151

Hyrje ...................................................................................................................................... 151

Raporti kryesor nga Ministri i Drejtësisë i Federatës Ruse .................................................... 152

Përmbledhje e diskutimeve ................................................................................................... 153

KËSHILLI I EVROPËS ................................................................................................................ 156 I. Përmbarimi i vendimeve administrative në lidhje me personat privat .............................. 158

1. Zbatimi ............................................................................................................................... 158

2. Përmbarimi ........................................................................................................................ 158

II. Përmbarimi i vendimeve gjyqësore në lidhje me organet administrative ........................ 160

1. Dispozitat e përgjithshme.................................................................................................. 160

2. Përmbarimi i vendimeve gjyqësore që përmbajnë obligimin e pagesës së një shume parash ............................................................................................................................................... 160

MEMORANDUM SHPJEGUES ................................................................................................. 161

HYRJE ..................................................................................................................................... 161

HISTORIKU ............................................................................................................................. 162 REKOMANDIMI I KOMITETIT TË MINISTRAVE ....................................................................... 162 SHTOJCA ................................................................................................................................ 163 PËRMBARIMI I VENDIMEVE ADMINISTRATIVE I LIDHUR ME PERSONAT PRIVAT ................. 164 III. PËRMBARIMI I VENDIMEVE GJYQËSORE LIDHUR ME AUTORITETET ADMINISTRATIVE .. 169 REKOMANDIMI I KËSHILLIT TË EVROPËS REC(2003)17 ......................................................... 172 Parimet udhëzuese në lidhje me përmbarimin ..................................................................... 173

I. Përkufizimet........................................................................................................................ 173

II. Fushëveprimi i aplikimit .................................................................................................... 173

III. Procedurat përmbarimore ............................................................................................... 174

IV. Zyrtarët përmbarues ........................................................................................................ 175

MEMORANDUM SHPJEGUES ................................................................................................. 176


I. HYRJE .................................................................................................................................. 176

KOMENTE NË PJESË TË NDRYSHME TË REKOMANDIMIT ...................................................... 177 UDHËZIME PËR ZBATIM MË TË MIRË TË REKOMANDIMEVE EKZISTUESE TË KËSHILLIT TË EVROPËS MBI PËRMBARIMIN ............................................................................................... 186

HYRJE ..................................................................................................................................... 186

Metodologjia ......................................................................................................................... 186

Parimet dhe Objektivat e Përmbarimit ................................................................................. 187

Proceset në Gjykata ............................................................................................................... 187

I. PËRGATITJA E PËRMBARIMIT ............................................................................................. 188

1. Qasja në shërbimet e përmbarimit ................................................................................... 188

1.1. Shpërndarja e shërbimeve të përmbarimit .................................................................... 188

1.2. Gjuha e përdorur ............................................................................................................ 188

1.3 Disponueshmëria e akterëve të përfshirë në procedurën e përmbarimit ...................... 188

2. Njoftimet palëve dhe palëve të treta ................................................................................ 189

3. Titulli i përmbarueshëm: Përkufizimi dhe forma e titullit ................................................. 190

4. Agjentët e përmbarimit ..................................................................................................... 190

4.1. Kushtet për kualifikim..................................................................................................... 190

4.2. Organizimi i profesionit dhe statusi i agjentit të përmbarimit ....................................... 191

4.3. Të drejtat dhe detyrimet ................................................................................................ 191

4.4. Shpërblimi ....................................................................................................................... 192

4.5. Etika dhe sjellja profesionale .......................................................................................... 192

1. Informacioni në lidhje me të pandehurin dhe pasuritë .................................................... 193

1.3. Informacioni në dispozicion të paditësit ........................................................................ 193

1.4. Qasja e agjentëve të përmbarimit në informata ............................................................ 193

1.5. Obligimi për sigurim të informacionit ............................................................................ 194

1.6. Mbrojtja e të dhënave .................................................................................................... 194

1.7. Përdorimi i shumëfishtë i informacionit ......................................................................... 194

2. Shpenzimet e përmbarimit ................................................................................................ 194

2.1. Rregullimi i shpenzimeve ................................................................................................ 194


2.2. Transparenca e shpenzimeve të përmbarimit ............................................................... 195

2.3. Qartësia dhe parashikueshmëria e tarifave të përmbarimit .......................................... 195

2.4. Rëndësia e ndërmarrjes së veprimeve ........................................................................... 196

2.5. Alokimi i shpenzimeve të përmbarimit .......................................................................... 196

2.6. Ndihma juridike .............................................................................................................. 196

3. Afatet kohore dhe raportet ............................................................................................... 197

3.3 Afatet kohore për procedurat e përmbarimit ................................................................. 197

3.3.1. Afatet e arsyeshme dhe të parashikueshme ............................................................... 197

3.3.2. Faktorët e përmbarimit të qetë dhe të shpejtë .......................................................... 197

3.4. Raportimi mbi procedurën e përmbarimit ..................................................................... 198

3.4.1. Raportimi për çdo masë të përmbarimit ..................................................................... 198

3.4.2. Raportimi mbi procedurën e përfunduar të përmbarimit .......................................... 198

3.4.3. Standardet Evropiane mbi informimin ........................................................................ 198

3. Mbikëqyrja, kontrolli dhe procedurat disiplinore ............................................................. 199

1. Kontrolli i cilësisë së procesit të përmbarimit ................................................................... 199

2. Mbikëqyrja dhe kontrolli i aktiviteteve të përmbarimit .................................................... 200

3. Procedurat disiplinore dhe sanksionet .............................................................................. 200

FJALOR ................................................................................................................................... 201

AKTGJYKIMI NË RASTIN HORNSBY KUNDËR GREQISË ........................................................... 204 I. HISTORIKU I RASTIT ............................................................................................................ 205 II. PËRMBLEDHJE E AKTGJYKIMIT .......................................................................................... 206 I. HISTORIKU I RASTIT ............................................................................................................ 210 II. PËRMBLEDHJE E AKGJYKIMIT 94 ....................................................................................... 211

PROCEDURA................................................................................................................... 214

FAKTET ................................................................................................................................... 214

I. RRETHANAT E RASTIT ......................................................................................................... 214

II. SHKELJET E SUPOZUARA TË NENIT 13 TË KONVENTËS ...................................................... 219

III. SHKELJET E PRETENDUARA TË NENIT 34 TË KONVENTËS................................................. 223

IV. APLIKUESHMËRIA E NENIT 46 TË KONVENTËS ................................................................. 223


HYRJE NË KURSIN E STANDARDEVE

NDËRKOMBËTARE TË PËRMBARIMIT NË

AKTVENDIMET CIVILE


Hyrje në kursin e standardeve ndërkombëtare të përmbarimit në

aktvendimet civile

Pasqyrë

Kjo hyrje shpjegon qëllimin dhe metodologjinë e mësimdhënies së kursit të

standardeve ndërkombëtare të përmbarimit të aktvendimeve civile.

Objektivat mësimore

Pas hyrjes, do të mund:

Të shpjegoni qëllimin e kursit të standardeve ndërkombëtare të përmbarimit

civil

Të prezantoni metodologjinë e mësimit dhe kushtet e pjesëmarrjes

Për kursin

Programi i USAID në Kosovë Sistemet për Përmbarimin e Marrëveshjeve dhe

Vendimeve (SEAD) ka për qëllim të përmirësojë themelet e se Drejtës Kontraktuese

në mënyrë që të fuqizojë sundimin e ligjit në gjerësi në Kosovë.

Qëllimi i programit është të fuqizojë infrastrukturën ligjore të Kosovës dhe të

themelojë një ambient të favorshëm për rritje më të madhe ekonomike. Aktivitetet e

programit do të përpiqen të krijojnë një regjim efektiv të përmbarimit të aktvendimeve

të gjykatës civile dhe titujve tjerë përmbarimor, dhe të reduktojë numrin e madh të

rasteve të mbetura të përmbarimit me të cilat ballafaqohen zyrat e përmbarimit në

gjykatat komunale në Kosovë.

Një nga aktivitetet e Programit SEAD është të Mbështesë Institucionet Lokale që të

Përmirësojnë Mjetet dhe Mekanizmat e Përmbarimit të Aktvendimeve dhe një tjetër

trajnim për gjykatës dhe avokatë.

Në ndjekje të dy të këtyre objektivave, SEAD ka zhvilluar këtë kurs në standardet

ndërkombëtare të Përmbarimit të aktvendimeve të gjykatës civile. Kursi do të jepet

nga ana e Institutit Gjyqësor të Kosovës (IGJK).

Kuptimi i standardeve ndërkombëtare është thelbësore për shkak se procedurat e

Kosovës për përmbarim të aktvendimeve janë në tranzicion e sipër dhe kuptimi i

standardeve ndërkombëtare do të informojë për praktikat në Kosovë dhe në rastet ku

janë të përfshira palët e huaja ku përmbarimi jashtë Kosovës do të jetë një çështje.


Metodologjia mësimore

Ky kurs do të aplikojë një metodologji të mësimit e cila përmban ligjërata dhe

diskutime. Pjesëmarrësit do mund të zhvillojnë dhe formojnë mendimin e tyre për

standardet ndërkombëtare të përmbarimit dhe implementimi i tyre në legjislacionin

kombëtar.

Kushtet e pjesëmarrjes

Pritet që secili të kontribuojë në diskutimet me grup. Angazhimi i juaj do të ju

ndihmojë në arritjen e objektivave të këtij kursi. Gjithashtu, ju inkurajojmë që të

pyesni pyetje, ofroni zgjidhje, dhe ofroni rekomandime përgjatë gjithë kursit.

Hyrje

“Edhe ata që e shikojnë studimin e ligjit vetëm si një ndihmë për suksesin profesional

kanë filluar të shohin se kuptimi i parimeve ligjore ka vlerë më të madhe se një

njohuri e thjeshtë e rasteve dhe rregullave të izoluara. Një zotërim i tillë i parimeve

është, megjithatë, i paarritshëm, përveç nëse ligji konsiderohet si një tërësi organike

ku çdo pjesë është në korrelacion me tjetrën, dhe përveç nëse origjina dhe rritja e

secilit institucion individual është shqyrtuar me të njëjtin kujdes si të evolucionit të

një specie të veçantë të faunës apo florës së një vendi që është shqyrtuar nga biologu.

Në lidhje me shqyrtimin e mënyrës në të cilën pjesë të ndryshme të sistemit lidhen, dhe

për sa i përket studimit të evolucionit të llojeve të veçanta, metoda krahasuese është e

domosdoshme për avokatin shkencor ashtu siç është edhe për biolog”1

Kohët e fundit një libër u botua në bazat e Ligjit Civil Evropian. Libri i bëri një

referencë citimit të mësipërm. Tani, pas më shumë se 100 vitesh ky citat duket edhe

më aktual se në 1907, vitin e publikimit origjinal të këtij citimi. Sidomos gjatë

dekadave të fundit zhvillime të rëndësishme kanë ndikuar në rendin juridik në nivel të

kombëtar dhe ndërkombëtar. Në të drejtën civile, ku citati i referohej, por edhe në

zbatimin e ligjit.

Montesquieu do të njihet nga shumë ne: në 1748 ai shkroi të famshmen De l’esprit

des lois: baraspesha e pushtetit, parimi i trias politica (ndarja e pushtetit). Pushteti

mund të kontrollohet vetëm me fuqi, dhe kjo është një domosdoshmëri për të ndarë të

tri funksionet e shtetit, p.sh. legjislativin, ekzekutivin, dhe gjyqësorin nga njëri tjetri.

Dosido, nuk dua të hyj më thellë këtu. Çdokush mund të rikujtojë orët e historisë apo

të së drejtës kushtetuese nga shkolla. Por e ndërlidhur me fushën tonë: esenca e

pavarësisë së gjyqësorit është që në fakt të jetë në gjendje të merr aktvendime të

pavarura pa probleme apo konsultime.

1 Vranken M., 2010, Fundamentals of European Civil Law, the Federation Press (quotation: Schuster EJ, The Principles of German Civil Law, Clarendon Press, Oxford, 1907: III-IV)


Në të vërtetë shumë ka ndryshuar që nga viti 1784. Por ende, ato koncepte janë baza e

sistemeve gjyqësore në të shumicën e vendeve Evropiane. Apo çka bëhet më vonë:

Utopia komuniste ka pasur në fund të fundit një parim tjetër: jo më ndarje të tri

pushteteve, por një njësi autokratike. Pa ndarje të pushteteve, po një pushtet në duar të

shtetit, apo partisë komuniste në pushtet. Gjithashtu pushtetit gjyqësor i ka munguar

pavarësia.

Në fund të tetëdhjetave, në fillim të nëntëdhjetave Utopia komuniste përfundimisht ra

në kolaps: rënia e murit të Berlinit është simbol i luftës që të kalohet nga sistemi

komunist në ekonominë e tregut të lirë.

Ndjekja e sistemit të ekonomisë së tregut të lirë gjithashtu kishte kuptimin e fillimit të

reformës gjyqësore. Një reformë për të siguruar baraspeshën e re në mes të pushtetit

legjislativ, ekzekutiv, dhe gjyqësorit. Apo, siç edhe e formulojnë në Gjykatën

Evropiane të të Drejtave të Njeriut në pajtim me parimin ”Sundimi i Ligjit”:

Një reformë në pajtim me ‘sundimin e ligjit’, p.sh. sistemi juridik që:2

- është objektiv:

Ligji interpretohet dhe aplikohet nga avokatët, gjykatësit, dhe të tjerët në një mënyrë

etike dhe të sinqertë, pa asnjë privilegj të veçantë për askënd.

- Ka një administratë që është e bazuar në ligj

Ata që janë të angazhuar në interpretimin dhe aplikimin e ligjit e njohin ligjin dhe

kuptojnë parimet e tij;

- Ka qasje

Individët kanë qasje të mirë në sistemin juridik. Ata i dinë të drejtat e tyre. Nëse

nevojitet, ndihma juridike është në dispozicion. Tarifat janë të arsyeshme;

- Është efikas

- është transparent

Individët kanë mundësinë që të ndikojnë procesin e vendim-marrjes. Dënimet janë të

motivuara dhe mund të gjykohen;

- është i parashikueshëm

Rezultati i procesit të vendim-marrjes është i parashikueshëm dhe nuk është në dorë të

arbitraritetit të shtetit.

- Është i zbatueshëm

2 Shih gjithashtu: Mark K. Dietrich, “Legal and Judicial Reform in Central Europe and the former Soviet Union, Voices from five countries”, Publikim nga Presidenca juridike e Bankës Botërore (2000)


Dënimet zbatohen brenda një periudhe të arsyeshme;

- ku prona private është e mbrojtur

- që respekton të drejtat e njeriut

- që mbron interesat legjitime të shtetit

Për shembull, duke i ndjekur penalisht kundërvajtjet;

Një vend i cili pretendon të jetë demokratik do të ketë sistemin juridik të organizuar

në bazë të këtyre parimeve. Gjithashtu kur diskutojmë ndërkombëtarizimin e së

drejtës, kjo duhet të jetë në pajtueshmëri me parimet e Sundimit të Ligjit.

Si aplikohen këto parime në praktikë? Disa shembuj:

- ndryshimet në kushtetutë

- legjislacion që mbron të drejtat individuale (të pronës)

- kufizimet e pushtetit të shtetit

- evoluimi i sistemit të gjykatësve drejt një pavarësie më të lartë

- privatizimi i praktikës juridike

Por ne i gjejmë këto parime gjithashtu kur diskutojmë fushën tonë: pjesa 6 Traktati

Evropian i të Drejtave Njerëzore dhe Lirive Themelore,

“… Kur përcaktojmë të drejtat civile dhe obligimet, apo kur vendosim vlefshmërinë e

procedurave penale kundër dikujt, çdokush ka të drejtë për gjykim publik të drejtë

brenda një periudhe të arsyeshme, dhe nga një trup i pavarur dhe i paanshëm gjyqësor

siç është krijuar me ligj.”

E drejta për një gjykim të drejtë në fund të fundit nuk ka të bëjë vetëm pranimin dhe

progresin e procesit, por gjithashtu edhe përmbarimin e aktvendimit:

“përmbarimi i aktvendimit i dhënë nga çdo gjykatë duhet të konsiderohet si pjesë

përbërëse e “gjykimit” për qëllimet e Nenit 6” të Konventës Evropiane të të Drejtave

të Njeriut, dhe kjo duke u nënkuptuar se e drejta e qasjes në gjykatë “do të ishte

iluzion nëse sistemi juridik i Shtetit Kontraktues lejon një aktvendim të fundit obligues

të mbetet jofunksional në dëm të njërës palë”.

Evropa ka një shumëllojshmëri të sistemeve kombëtare juridike. Nëse diskutojmë

bashkëpunimin ndërkombëtar juridik, ne diskutojmë, në Evropë, “një zonë e lirisë,

sigurisë, dhe drejtësisë”, siç e ka formuluar edhe Traktati i Amsterdamit.

Anëtarësia në Bashkëpunimin Evropian nënkupton pranimin e parimeve të Sundimit

të Ligjit, edhe kur kjo nënkupton, siç shihet edhe p.sh. në rastin e dhjetë anëtarëve të

rinj të BE-s, një revidim tërësor i sistemeve të tyre juridike.

Parimet e Sundimit të Ligjit mund të zbatohen. Jo vetëm drejtpërdrejtë nëpërmes të

KEDNJ dhe procedurave në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut. Çdokush që

dëshiron të merr pjesë në çfarëdo forme të bashkëpunimit ndërkombëtar duhet të

zbatojë kërkesat që bashkësia ndërkombëtare i bën. Pjesëmarrja në bashkësinë


ndërkombëtare përfshin ndjekjen e sistemit juridik që është në pajtueshmëri të plotë

me parimet e Sundimit të Ligjit ndërkombëtarisht por edhe në nivel lokal.

Citimi nga Gjykata Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut është nga rasti i

vitit 1997 Hornsby kundër Greqisë, pasi që një numër i konsiderueshëm i rasteve që

ndërlidhen me procedurat e përmbarimit gjetën rrugën deri në GJEMDN.

Për atë qëllim në vitin 2001 në Konferencën e Këshillit të Evropës të Ministrave të

Drejtësisë miratuan rezolutën për “Qasja e përgjithshme dhe mënyra e arritjes së

përmbarimit efektiv të aktvendimeve gjyqësore”. Në 2003 Këshilli i Evropës publikoi

Rekomandimin 17 për Përmbarimin:

“Duke njohur faktin se sundimi i ligjit në të cilin demokracitë Evropiane janë të

bazuara është i varur nga mbështetja e sistemeve gjyqësore që janë të drejta, efikase

dhe me qasje të lehtë;

Duke konsideruar se përmbarimi i aktvendimit të gjyqit është një pjesë përbërëse e të

drejtave themelore të njeriut për gjykim të drejtë brenda një periudhe të arsyeshme,

në pajtueshmëri me Nenin 6 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut (tani e

tutje referohet “si KEDNJ”);

Duke pranuar gjithashtu se parimi i sundimit të ligjit mund të bëhet realitet vetëm

nëse qytetarët mund , në praktikë, të kërkojnë të drejtat e tyre dhe të sfidojnë aktet

joligjore;

Duke konsideruar se vendet anëtare kanë për detyrë të sigurojnë se të gjithë personat

të cilët pranojnë një aktvendim final dhe të detyrueshëm nga gjykata kanë të drejtë në

përmbarimin e tij. Jo-përmbarimi i atij aktvendimi, apo vonesa e zbatimit të

përmbarimit, mund të bëjë këtë të drejtë jo-funksionale dhe zhgënjyese si dhe në dëm

të palës tjetër;”

Siç do të shohim disa nga këto rekomandime janë vetë-shpjeguese. Apo mbase edhe

jo…

A do të krijojë e ardhmja një zyrtar evropian përmbarimor? Tani duket si Utopia:

sistemet kombëtare janë aq të ndryshme sa që është shumë vështirë për të krijuar një

sistem “ideal” përmbarimor apo zyrtarin ideal përmbarimor. Por a është në të vërtetë

Utopia? Përgjigjen po ua lejmë pjesëmarrësve.

Mendimi i pavarur, perspektiva, krijimi i mendimit në lidhje me aspekte të ndryshme

të sistemit përmbarimor në pajtim me parimet e Sundimit të Ligjit janë objektivat

kryesore të këtij kursi. Ndoshta duke u bazuar në këtë kurs pjesëmarrësi do të mund të

përgjigjet në pyetje.

Përmbledhje

Pas hyrjes, ju keni mësuar:

Të shpjegoni qëllimin e kursit në formimin e një kontrate

Të prezantoni metodologjinë e mësimit dhe kushtet e pjesëmarrjes.


TEMA 1:

PARIMET THEMELORE TË

PËRMBARIMIT NË EVROPË


1. Objektivat

Parathënie

Përmbarimi i aktvendimit të gjykatës konsiderohet të jetë një pjesë përbërëse e të

drejtës themelore të njeriut për gjykim të drejtë brenda një periudhe të arsyeshme, në

përputhje me Nenin 8 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Për të pasur një pasqyre të standardeve ndërkombëtare të përmbarimit është me

rëndësi të fillojmë nga baza: nga Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut, roli i

Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe rëndësia e jurisprudencës së Gjykatës

që ka të bëj me përmbarimin.

Konferenca e Ministrave Evropian të Drejtësisë e Këshillit të Evropës u pajtua se

“përmbarimi i duhur, efektiv, dhe efikas i vendimeve të gjykatës është i një rëndësie

tepër të madhe për Shtetet në mënyrë që të krijojnë, fuqizojnë dhe zhvillojnë një

sistem të fuqishëm dhe të respektuar gjyqësor”. Për këtë arsye ata vendosën të

zhvillojnë një numër të parimeve udhëzuese në lidhje me përmbarimet efektive të

aktvendimeve gjyqësore. Në vitin 2009 këto 2003 rekomandime u vlerësuan dhe

Komisioni për Efikasitet të Drejtësisë (KEKED) i Këshillit të Evropës zhvilloi një

sërë udhëzimesh për një implementim më të mirë të rekomandimeve ekzistuese.

Ka shume jurisprudencë për Nenin 6 të KEDNJ. Megjithatë pjesëmarrësi duhet të ketë

parasysh se aplikimet janë të pranueshme vetëm në rastin kur janë shteruar të gjitha

mjetet vendore. Kjo do të thotë së gati të gjitha rastet që pretendojnë shkelje të nenit 6

KEDNJ do të jenë gjykuar në gjykatat më të larta kombëtare para se të mund të fillojë

procedura në GJEDNJ. GJEDNJ deklaron: “Gjykata shpesh nuk gjen shkelje të Nenit

6, pasi që konsideron se gjykimet “marrë në përgjithësi” ishin të drejta, pasi që

gjykata më e lartë la qenë në gjendje të përmirësojë gabimet e gjykatës më të ulët.

Prandaj është shumë lehtë të biesh në kurthin e të menduarit se një defekt i veçantë

procedural është në pajtim me standardet e Konventës pasi që nuk është konstatuar se

shkel Konventën e Gjykatës së Strasburgut. Por kjo shumë shpesh mund të jetë për

shkak se ai është korrigjuar, së paku pjesërisht, nga një gjykatë e lartë. Gjyqtarët që

janë në gjykata më të ulëta janë përgjegjës për të siguruar pajtueshmërinë me Nenin 6

gjatë procedurave që kanë para vetes. Ata nuk mund të bazohen në mundësinë se një

gjykatë më e lartë mund të korrigjojë gabimet e tyre.”3

3 Shih The Right to a fair trial, a guide to the implementation of Article 6 of the European Convention on

Human Rights; Nuala Mole dhe Catharina Harby, Botimet për të Drejtat e Njeriut, Nr. 3, Drejtoria e Përgjithshme për të Drejtat e Njeriut e Këshillit të Evropës



Pas temës 1 ju do të keni mësuar:

dispozitat më të rëndësishme të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

që kanë të bëjnë me përmbarimin;

rolin dhe procedurën e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut;

jurisprudencën bazike të Gjykatës në rastet e përmbarimit;

njohuri për jurisprudencën e Gjykatës në rastet e përmbarimit në vendet e

Ballkanit Perëndimor;

parimet udhëzuese që kanë të bëjnë me përmbarimin


2. Hyrje e përgjithshme për KEDNJ dhe GJEDNJ4

Konventa Evropiane e të Drejtave të Njeriut e vitit 1950

“Qëllimi i Këshillit të Evropës është të arrijë edhe një unitet gjithnjë e më të madh në

mes të anëtarëve të tij, bazuar në parimet e demokracisë parlamentare, sundimin e

ligjit dhe të drejtave të njeriut, me qëllim të ruajtjes dhe realizimin e idealeve dhe

vlerave të cilat janë trashëgimi e përbashkët, si dhe lehtësimin e progresit të tyre

ekonomik dhe social. Ky qëllim duhet të ndiqet nëpërmes organeve të Këshillit duke

diskutuar çështje të interesave të përbashkëta, me konventa dhe marrëveshje dhe

veprime të përbashkëta në fushat e nevojshme për të arritur këtë unitet”. 5

Njëra nga mënyrat për të përmbushur këtë qëllim të paraparë me ligj është duke

miratuar traktate: me marrëveshje dhe veprime të përbashkëta në çështjet ekonomike,

shoqërore, kulturore, shkencore, ligjore dhe administrative si dhe në ruajtjen dhe

realizimin e mëtutjeshëm të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut.6 Njëra nga këto

është edhe Konventa për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive Themelore të Njeriut, apo

shkurtimisht Konventa Evropiane e të Drejtave të Njeriut.

Kjo konventë është hartuar nga Këshilli i Evropës. Është hapur për nënshkrim në

Romë me 4 nëntor 1950, dhe ka hyr në fuqi me 3 shtator 1953. Duke marrë si pikë

fillestare Deklaratën Universale të të Drejtave të Njeriut të vitit 19487, hartuesit e

Konventës u përpoqën të ndiqnin qëllimet e Këshillit të Evropës duke ruajtur dhe

realizuar edhe më tej të drejtat dhe liritë themelore të njeriut. Konventa duhej të

paraqiste hapat e parë për përmbarimin kolektiv të disa prej të drejtave të përcaktuara

në Deklaratën Universale.

Përveç paraqitjes së një katalogu të të drejtave dhe lirive civile dhe politike, Konventa

gjithashtu krijoi një mekanizëm për përmbarimin e obligimeve që kanë shtetet

kontraktuese. Kjo përgjegjësi u ishte caktuar tri institucioneve: Komisioni Evropian

për të Drejtat e Njeriut (themeluar me 1954), Gjykata Ndërkombëtare e të Drejtave të

Njeriut (e themeluar me 1959), dhe Këshilli i Ministrave i Këshillit të Evropës, ku ky

i fundit përbëhet nga Ministrat e Punëve të Jashtme të shteteve anëtare apo

përfaqësuesit e tyre.

GJEDNJ në përbërjen e sotme, është krijuar me Protokollin Nr. 11 me 1 nëntor, 1998.

Ky ndryshim e bëri procesin e Konventës tërësisht gjyqësor, pasi që përgjegjësitë e

Komisionit për përzgjedhjen e aplikacioneve i ishin besuar vet GJEDNJ-së,

juridiksioni i së cilës u bë i obligueshëm. Përgjegjësia gjyqësore e Këshillit të

Ministrave formalisht u shfuqizua 8.

4 Përmbajtja e këtij kapitulli janë të bazuara në informacionin e siguruar nga Këshilli i Evropës (shih:

www.coe.int), Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut (shih: www.echr.coe.int) dhe "sistemet e botimit të zbatimit të në Ballkanin Perëndimor ", shkruar nga autori i këtij kursi, në bashkëpunim me E. Vincken. Ky libër do të publikohet në qershor 2011. Tekstet e plota të vendimeve të GJEDNJ mund të gjenden në portalin Hudoc e faqes së internetit GjEDNj (www.echr.coe.int/ECHR/en/HUDOC/translations) 5 Rekomandimi në 1212 (1993) për miratimin e Statutit të rishikuar Maj 11

th 1993 (Seanca e 32)

6 Shih art 1 par 2 Statuti i Këshillit të Evropës, Londër, 5.V.1949

7 në dhjetor 10, 1948 Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara miratoi dhe publikoi

Deklaratën Universale për të Drejtat e Njeriut 8 Teksti i Konventës është ndryshuar sipas dispozitave të Protokollit Nr. 3 (ETS No. 45), i cili hyri në fuqi

me 21 shtator 1970, të Protokollit Nr. 5 (ETS No. 55), i cili ka hyrë në fuqi me 20 dhjetor 1971 dhe

http://www.echr.coe.int/ECHR/en/HUDOC/translations


Vetëm vendet anëtare të Këshillit të Evropës mund të ratifikojnë KEDNJ. Në të

kaluarën, Asambleja Parlamentare, kënaqej vetëm me shprehjen e “synimit të

fuqishëm” 9

apo “vullnetit të deklaruar” 10

për të ratifikuar Konventën. Kurse tani

ratifikimi shihet si një instrument i rendit publik Evropian”11

, dhe është bërë obligues

afati kohor që vendet kandidate të nënshkruajnë KEDNJ-në për tu bashkuar e pastaj të

ratifikojnë Konventën brenda një viti. 12

Prej vitit 1953 janë miratuar një numër Protokollesh. Protokollet më të rëndësishme

janë:

Protokollet Nr. 1, 4, 6, 7, 12 dhe 13 të cilat kanë ndihmuar në përparimin e të

drejtave dhe lirive;

Protokolli Nr. 2 që i ka dhënë mundësinë GJEDNJ-së për të dhënë mendime

këshillëdhënëse;

Protokolli Nr. 9 që lejon aplikuesve individual të paraqesin rastet e tyre para

Gjykatës;

Protokolli Nr. 11 në lidhje me përmbarimin;

Me hyrjen e vendeve të reja anëtare nga viti 1990, numri i rasteve është rritur në

mënyre të konsiderueshme. Kjo ka qenë njëra ndër arsyet pse në vitin 1998 u miratua

Protokolli 11 në KEDNJ. (Prej 404 në 1981 numri i aplikacioneve të regjistruara në

vit në Komision u rrit në 4,750 në 1997. Deri në atë vit, numri i dosjeve të

paregjistruara apo përkohshme të hapura çdo vit në Komision është ngritur në mbi

12,000). Qëllimi i Protokollit 11 ishte të shkurtojë kohëzgjatjen e procedurave mirëpo

duke fuqizuar në të njëjtën kohë karakterin gjyqësor të sistemit duke e bërë plotësisht

të obligueshëm dhe duke shfuqizuar përgjegjësinë gjyqësore të Këshillit të

Ministrave. Gjykata me orar të përgjysmuar dhe Komisioni u zëvendësuan me një

Gjykatë të vetme: GJEDNJ.

Megjithatë, numri i rasteve u rrit: numri i aplikacioneve të regjistruara u rrit prej 5979

në vitin 1998 në 13,858 në vitin 2001, një rritje prej përafërsisht 130%. Deri në fund

të vitit 2005, ishin 81,000 aplikime të pazgjidhura para Gjykatës. Në atë vit GJEDNJ i

mori 958 aktvendime finale dhe hodhi poshtë më shumë se 27,600 aplikime, të cilat

ose u shpallën të papranueshme apo u hodhën poshtë për ndonjë arsye tjetër.

Aplikacionet mund të refuzohen edhe për shkak të çështjeve administrative, p.sh. nëse

aplikuesi dështon të përcjellë korrespondencën fillestare me Gjykatën. Në vitin 2005,

rreth 14,300 aplikacione u hodhën poshtë në këtë mënyrë. Miratimi i Protokollit 14 do

të zgjidh këtë problem dhe do t’i lejonte GJEDNJ-së të merret më shpejtë me disa

lloje të rasteve, pasi që nuk mund të zvogëlojë numrin e aplikimeve.

Protokolli Nr. 8 (ETS N3. 118), i cili hyri në fuqi me 1 janar 1990, dhe përmban edhe tekstin e Protokoll Nr. 2 (ETS Nr. 44) i cili në pajtim me Nenin 5, paragrafin 3, ka qenë një pjesë integrale e Konventës, pas hyrjes së saj në fuqi me 21 shtator 1970. Të gjitha dispozitat të cilat janë ndryshuar apo shtuar nga këto Protokolle dhe zëvendësuar me Protokolli Nr. 11 (ETS Nr. 155), dhe nga date e hyrjes në fuqi me 1 nëntor 1998. Dhe nga kjo datë Protokolli Nr. 9 (ETS No. 140), i cili hyri në fuqi me 1 tetor 1994, është larguar. 9 Aplikimi i Hungarisë, Mendimi nr. 153/1990

10 Aplikimi i Polonisë; Mendimi nr. 154/1990

11 Shih: GJEDNJ, Mars 23, 1995, seritë A nr. 310, Loizidou kundër Turqisë

12 Deklaruar në Nenin 58 par. 3 të Konventës: “Çdo palë e lartë kontraktuese do të pushojë të jetë

anëtar i Këshillit të Evropës do të pushojë të jetë anëtar i Palës së kësaj Konvente nën kushtet e njëjta”.


Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut, hyrje

Duke u bazuar në Protokollin 11, GJEDNJ përbëhet nga një numër gjykatësish të

barabartë të Shteteve Kontraktuese (momentalisht dyzetepesë). Gjykatësit bëhen pjesë

e Gjykatës në kapacitetin e tyre individual. Gjykatësit janë zgjedhur për një mandat

prej 9 vitesh nga Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës dhe nuk mund të

rizgjidhen. Gjatë mandatit të tyre Gjykatësit nuk do të angazhohen në asnjë aktivitet

tjetër i cili nuk është në përputhje me pavarësinë e tyre, paanshmërinë, apo me

kërkesat për të punuar me orar të plotë.

Për t’i shqyrtuar rastet që janë paraqitur para Gjykatës, ajo mblidhet në kolegje me një

gjykatës të vetëm, në Këshill prej tre gjykatësve, në Dhoma prej shtatë gjykatësish

dhe në Dhomën e Lartë prej shtatëmbëdhjetë gjykatësish. 2. Pas kërkesës së Gjykatës

plenare, Këshilli i Ministrave mundet që me vendim unanim dhe për një periudhë të

kufizuar të reduktojë numrin e gjykatësve në Dhoma.

Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut, procedurat para gjykatës

Një aplikim mund të paraqitet qoftë nga Shteti Kontraktues (aplikacion shtetëror) apo

nga ndonjë individ i cili deklaron të jetë viktimë e shkeljes nga njëra prej palëve

Kontraktuese të Larta të të drejtave të paraqitura në Konventa dhe Protokolle.

Procedura është publike dhe është në të shumtën e rasteve procedurë me shkrim. Janë

mbajtur vetë një numër i kufizuar i rasteve të seancave dëgjimore. Gjuhët zyrtare janë

Anglisht dhe Frëngjisht. Megjithatë aplikacionet mund të behën në cilëndo gjuhë të

Shteteve Kontraktuese.

Procedura:


Procedurat e pranueshmërisë

GJEDNJ mund të merret me çështjen vetëm pasi të janë shteruar të gjitha mjetet

juridike vendore, sipas rregullave në përgjithësi të pranuara nga e drejta

ndërkombëtare, dhe brenda një periudhe prej gjashtë muajsh prej datës kur është

marrë vendimi final. Një aplikacion i cili është anonim apo është kryesisht i njëjtë me

çështjen e cila veç është shqyrtuar nga gjykata apo është dorëzuar për një procedurë

tjetër të një hetimi ndërkombëtar apo marrëveshje dhe nuk përmban asnjë informatë të

re të rëndësishme nuk do të merret parasysh nga gjykata.

Një kërkesë individuale që nuk është në pajtueshmëri me dispozitat e Konventës apo

të Protokolleve të saj, qartazi e pabazuar, apo është keqpërdorim i të drejtës së

aplikimit individual apo ku aplikuesi nuk ka pësuar ndonjë shkelje të konsiderueshme

(përveç nëse respektimi i të drejtave të njeriut siç është definuar në Konventë dhe

Protokolle kërkon një shqyrtim të aplikimit në bazë të meritës me kusht që asnjë rast

nuk mund të refuzohet në këtë bazë që nuk është konsideruar mjaftueshëm nga një

gjykatë vendore) do të konsiderohet si e papranueshme.

Një gjykatës i vetëm mund të deklarojë një aplikacion të tillë të papranueshëm. Në

rast se gjykatësi nuk e shpall një aplikacion të papranueshëm apo nuk e hedhë poshtë,

aplikacioni do t’i dërgohet një Këshilli apo Dhome për shqyrtim të mëtejshëm.

Këshilli mund të vendos, me vota unanime, për të shpallur të papranueshëm apo për ta

hedhur poshtë një aplikim, dhe këtë mund ta bëjë pa e shqyrtuar më tutje. Në rastin e

pranueshmërisë ky Këshill mund të merr vendim në bazë të meritave, nëse çështja e

parashtruar në rast ka të bëj me interpretimin apo aplikimin e Konventës apo

Protokolleve, dhe ekziston tanimë një precedent në Gjykatë.

Dhoma mund të përcaktojë edhe pranueshmërinë edhe bazat meritore, në vendime të

ndara apo kur duhet edhe në vendime të përbashkëta. Dhomat mund të heq dorë nga

juridiksioni në favor të Dhomës së Lartë kur një rast ngrit një çështje serioze të

interpretimit të Konventës apo kur ka rrezik prej largimit nga precedenti, përveç nëse

dy palët e kundërshtojnë atë hejqe dotë nga juridiksioni.

Procedurat në bazë të meritës

Palët kanë të drejtë të dorëzojnë komente me shkrim dhe të marrin pjesë në seanca

dëgjimore. Në raste të çështjeve serioze apo të rëndësisë së përgjithshme, Presidenti i

Gjykatës mund të thirr apo t’i jap leje secilës prej Shteteve Kontraktuese, që nuk janë

palë në gjykim apo ndonjë personi të interesuar që nuk është aplikues për të dorëzuar

komente me shkrim, dhe në raste të jashtëzakonshme, për të përfaqësuar në seanca

dëgjimore.

Në çfarëdo fazë të procesit, Gjykata mund të zhvillojë negociata me qëllim të

sigurimit të një marrëveshje miqësore për çështjen. Këto negociata janë konfidenciale.

Në vendimin e Gjykatës jepet edhe një deklaratë e shkurtër për faktet dhe zgjidhjen e

arritur.


Aktgjykimet

Aktgjykimet e Dhomës së Lartë janë përfundimtare. Aktgjykimi i dhomës bëhet

përfundimtar:

- në rastin kur palët deklarojnë se nuk do të kërkojnë që rasti të referohet në

Dhomën e Lartë

- apo tre muaj pas datës së aktvendimit, nëse nuk është kërkuar një referim i

rastit për Dhomën e Lartë;

- apo kur paneli i Dhomës së Lartë e kundërshton kërkesën e referimit në

Dhomën e Lartë;

Nëse një aktvendim nuk e përfaqëson, në tërësi apo pjesërisht, opinionin unanim të

gjykatësve, secili gjykatës mund të japë një mendim të ndarë.

Përmbarimi

Të gjitha aktgjykimet finale të Gjykatës janë të obligueshme për Shtetet e paditura.

Aktgjykimi final i transmetohet Këshillit të Ministrave, i cili mbikëqyr përmbarimin e

tij. Nëse Këshilli i Ministrave konsideron se shteti i paditur refuzon që të veprojë

sipas aktgjykimit final të rastit ku ai është njëra nga palët, këshilli, pasi të dorëzojë

paralajmërimin te Pala dhe me vendimin që është miratuar nga dy të tretat e

përfaqësuesve të autorizuar të ulen në Këshill, mund t’ia referojë Gjykatës çështjen

nëse Pala ka dështuar të përmbush obligimet e saj. Nëse Gjykata vendos se ka shkelje

do të referojë rastin në Këshillin e Ministrave për shqyrtimin e masave që do të

merren. Nëse Gjykata vendos se nuk ka shkelje do të referojë rastin në Këshillin e

Ministrave, i cili do të mbyll shqyrtimin e rastit.


3. Pasqyrë e përgjithshme e jurisprudencës së GJEDNJ-së

Dispozitat më të rëndësishme të KEDNJ-së

Konventa për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive Themelore të Njeriut

Neni 6

E drejta për gjykim të drejtë

1. Çdo person ka të drejtë që çështja e tij të dëgjohet drejtësisht, publikisht dhe

brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, e krijuar me

ligj, e cila do të vendosë si për mosmarrëveshjet në lidhje me të drejtat dhe detyrimet

e tij të natyrës civile, ashtu edhe për bazueshmërinë e çdo akuze penale në ngarkim të

tij. Vendimi duhet të jepet publikisht, por prania në sallën e gjykatës mund t’i

ndalohet shtypit dhe publikut gjatë tërë procesit ose gjatë një pjese të tij, në interes të

moralit, të rendit publik ose sigurisë kombëtare në një shoqëri demokratike, kur kjo

kërkohet nga interesat e të miturve ose mbrojtja e jetës private të palëve në proces ose

në shkallën që çmohet tepër e nevojshme nga gjykata, kur në rrethana të veçanta

publiciteti do të dëmtonte interesat e drejtësisë.

2. Çdo person i akuzuar për një vepër penale konsiderohet i pafajshëm, derisa fajësia e

tij të provohet ligjërisht.

3. Çdo i akuzuar për një vepër penale ka të drejtat minimale të mëposhtme:

a. të informohet brenda një afati sa më të shkurtër, në një gjuhë që ai e kupton dhe në

mënyrë të hollësishme, për natyrën dhe për shkakun e akuzës që ngrihet ndaj tij;

b. t’i jepet koha dhe lehtësitë e përshtatshme për përgatitjen e mbrojtjes;

c. të mbrohet vetë ose të ndihmohet nga një mbrojtës i zgjedhur prej tij, ose në qoftë

se ai nuk ka mjete të mjaftueshme për të shpërblyer mbrojtësin, t’i mundësohet

ndihma ligjore falas kur këtë e kërkojnë interesat e drejtësisë;

d. të pyesë ose të kërkojë që të merren në pyetje dëshmitarët e akuzës dhe të ketë të

drejtën e thirrjes dhe të pyetjes të dëshmitarëve në favor të tij, në kushte të njëjta me

dëshmitarët e akuzës;

e. të ndihmohet falas nga një përkthyes në qoftë se nuk kupton ose nuk flet gjuhën e

përdorur në gjyq.


Neni 8

E drejta për respektimin e jetës private dhe familjare

1. Çdokush ka të drejtën e respektimit të jetës së tij private dhe familjare, banesës dhe

korrespondencës së tij.

2. Autoriteti publik nuk mund të ndërhyjë në ushtrimin e kësaj të drejte, përveçse në

shkallën e parashikuar nga ligji dhe kur është e nevojshme në një shoqëri

demokratike, në interes të sigurisë publike, për mbrojtjen e rendit publik, shëndetit

ose moralit ose për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të të tjerëve.

Neni 13

E drejta për zgjidhje efektive

Çdokush, të cilit i janë shkelur të drejtat dhe liritë e përcaktuara në këtë Konventë, ka

të drejtën e një zgjidhjeje efektive para një organi kombëtar, pavarësisht se shkelja

është kryer nga persona që veprojnë në përmbushje të funksioneve të tyre zyrtare.

Protokolli i Konventës për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive Themelore të

Njeriut (protokolli 1)

Neni 1

Mbrojtja e pronës

Çdo person fizik ose juridik ka të drejtën e gëzimit paqësor të pasurisë e tij. Askush

nuk mund të privohet nga prona e tij, përveçse për arsye të interesit publik dhe në

kushtet e parashikuara nga ligji dhe nga parimet e përgjithshme të së drejtës

ndërkombëtare.

Megjithatë, dispozitat e mëparshme nuk cënojnë të drejtën e Shteteve për të zbatuar

ligje, që ato i çmojnë të nevojshme për të rregulluar përdorimin e pasurive në

përputhje me interesin e përgjithshëm ose për të siguruar pagimin e taksave ose të

kontributeve ose të gjobave të tjera..


Jurisprudenca themelore e përmbarimit

Neni 6 KEDNJ-së dhe neni 1 i Protokollit 1

Siç shihet në par. 4.1 neni 6 KEDNJ garanton të drejtën për gjykim publik dhe të

drejtë ë përcaktimin e të drejtave civile dhe obligimeve të një individi, apo të çfarëdo

kallëzimi penal ndaj tij. Interpretimi i kësaj dispozite themelore duhet të jetë shumë i

gjerë, siç ishte konfirmuar me 1970 ne rastin Delcourt kundër Belgjikës, ku GJEDNJ

deklaroi:

Në një shoqëri demokratike brenda kuptimit të Konventës, e drejta për një

administrim të drejtë të drejtësisë është me rëndësi aq të madhe sa që interpretimi i

kufizuar i Nenit 6 (1) nuk do të korrespondonte me qëllimin dhe objektivin e asaj

dispozite.13

Par. 1 neni 6 KEDNJ ndërlidh procedurat civile dhe ato penale. Duket se par. 2 dhe 3

ndërlidhen vetëm me procedurat penale. Megjithatë GJEDNJ në precedentët që ka

bërë, e ka bërë të qartë që këto paragrafë duhen të interpretohen gjerësisht dhe nen

disa rrethana mund të aplikohet edhe në procedura civile.

Prandaj është mjaft e qartë se teksti i nenit 6 KEDNJ paraqet vetëm skeletin. Është

kryesisht praktika gjyqësore ajo që ofron detajet e duhura të kësaj të drejte themelore.

Kjo d.m.th. se ky nen, edhe pse flet për “gjykim të drejtë” ky parim duhet të

interpretohet në atë mënyrë që garancia e gjykimit nuk i referohet vetëm procedurave,

por edhe fazës së përmbarimit.

Një interpretim aq i gjerë mund të shihet në nenin 1 të Protokollit 1: gjithashtu edhe

koncepti i pronës, apo “pasurisë”, është i përkufizuar shumë gjerësisht. Mbulon një

sërë interesash ekonomike. Gjërat në vazhdim konsiderohet se mbrohen nga Neni 1:

prona e luajtshme apo e paluajtshme, interesat e prekshme dhe të paprekshme, siç janë

aksionet, patentat, një vendim arbitrazhi, e drejta në pension, e drejta e pronarit për

qira, interesat ekonomike të lidhura me udhëheqjen e biznesit, e drejta për ushtrimin e

profesionit, pritjet legjitime se do të aplikohet një situatë e caktuar, një pretendim

ligjor, dhe audienca e një kinemaje.

Praktika gjyqësore themelore

Me 1997, në rastin e rëndësishëm Hornsby kundër Greqisë,14

GJEDNJ mori vendim

me shtatë vota për dhe dy kundër se ka pasur shkelje të Nenit 6 par. 1 të KEDNJ-së

nga ana e autoriteteve administrative të Greqisë dhe dështimi i tyre që të respektojnë

brenda një kohe të arsyeshme dy aktgjykime të Gjykatës Supreme Administrative që

anuluan refuzimin e Ministrisë së Arsimit për t’ia dhënë autorizimin aplikuesit për

hapjen e shkollës private për mësimin e gjuhës angleze. Duke mos e ndërmarr për më

shumë se pesë vite për të marrë masat e duhura për ta përmbushur aktvendimin

13

Delcourt kundër Belgjikës, 17 Janar 1970, para. 25 14

Hornsby kundër Greece; GJEDNJ Mars 19, 1997; numër 107/1995/613/701


gjyqësor final autoritetet Greke nuk kanë marrë parasysh dispozitat e Nenit 6 § 1 të

Konventës dhe efektet e tjera. GJEDNJ përsëriti se:

“sipas praktikës së kaluar gjyqësore, Neni 6 § 1 i siguron çdokujt të drejtën për të

pasur pretendim lidhur me të drejtat civile dhe obligimet para gjykatës apo ndonjë

tribunali; në këtë mënyrë ajo e mishëroi “të drejtën për gjykatë”,një aspekt të të cilës

e përbënte cila e drejta për qasje, apo e drejta për të filluar procesin para gjykatës

për çështje civile. Megjithatë, kjo e drejtë do të jetë iluzion nëse sistemi gjyqësor i

Shteteve Kontraktuese lejon që një vendim gjyqësor final dhe i obligueshëm të mbesë i

pazbatueshëm në dëm të palës tjetër. Do të ishte e paparë nëse Neni 6 § 1 do të

përshkruante në detaje garancitë procedurale të siguruara për palët në gjyq –

gjykime që do të ishin të drejta, publike, dhe të shpejta – pa e mbrojtur implementimin

e vendimeve gjyqësore; interpretimi i Nenit 6 sikur të ishte ekskluzivisht për qasje në

gjykatë dhe zhvillim të procedurave me gjasë do të shpinte në situata jokompatibile

me parimin e sundimit të ligjit të cilin Shteti Kontraktues është zotuar ta respektojë

me rastin e ratifikimit të Konventës. Prandaj, përmbarimi i aktgjykimit të dhënë nga

ndonjë gjykatë me këtë rast u desh të shikohej si pjesë përbërëse e “gjykimit” për

qëllime të nenit 6; për më tepër Gjykata tashmë e kishte pranuar ketë parimin në

rastet e kohëzgjatjeve të gjykimeve.”

Përmbarimi i aktvendimit të gjykatës është pjesë përbërëse e të drejtave themelore të

njeriut për një gjykim të drejtë brenda një periudhe të arsyeshme, në pajtim me nenin

6 të KEDNJ-së. Prej atëherë GJEDNJ-ja ka theksuar në tërë jurisprudencën e saj se

sundimi i ligjit është parim që mund të bëhet realitet vetëm nëse qytetarët munden, në

praktikë të shfrytëzojnë të drejtat e tyre ligjore dhe të sfidojnë veprimet joligjore

Për shembull, në rastin e rëndësishëm Estima Jorge kundër Portugalisë15

. Në këtë

aktvendim të arritur, GJEDNJ unanimisht vendosi se Neni 6 par. 1 i KEDNJ-së ishte i

aplikueshëm në procedurat e përmbarimit dhe ai është shkelur në raport me

kohëzgjatjen e tyre. GJEDNJ e njohu faktin se përmbarimi ka një vlerë të pavarur,

pavarësisht natyrës së vendimit të përmbarimit, dhe pavarësisht ekzistencës së

gjykimeve të mëhershme. Rasti Estima Jorge u morr me përmbarimin e një

dokumenti të noterizuar të pranuar si sigurim për hipotekë. Gjykata më herët kishte

vendosur se ‘Neni 6 § 1 i Konventës kërkonte që të gjitha fazat e procedurës

gjyqësore për “përcaktimin e ….të drejtave civile dhe obligimeve’, duke mos

përjashtuar fazat pas gjykimit në bazë të meritave të zgjidhen në kohë të arsyeshme’.

Por në, rastin Estima Jorge, nuk kishte as konflikt, as gjykim të mëhershëm për

‘përcaktimin e të drejtës’, pasi që i tërë synimi i gjykimeve ishte kthimi i borxhit.

Megjithatë Gjykata konstatoi se ‘pajtimi me shpirtin e Konventës kërkonte që fjala

“kontestim” nuk duhet të interpretohet tepër teknikisht – dhe se duhet t’i jepet një

kuptim më tepër substantiv se sa formal. Kështu që në mungesë të një gjykimi

paraprak, Gjykata gjeti shkelje të dispozitës për kohë të arsyeshme sipas nenit 6 § të

Konventës.

Kështu që është absolutisht e pakontestuar që të gjitha shtetet anëtare kanë për detyrë

të sigurojnë që të gjithë personat të cilët marrin një aktvendim final dhe obligues nga

gjykata, kanë të drejtën dhe përgjegjësinë për përmbarimin e tij. Mos-përmbarimi i

këtij aktgjykimi, apo vonimi i efektshmërisë, mund ta bëj këtë të drejtë jofunksionale

dhe iluzore në dëm të njërës palë. 15

Estima Jorge kundër Portugalisë, GJEDNJ 21.4.1998 (numër (16/1997/800/1003)


GJEDNJ interpretoi përfshirjen e përmbarimit në nenin 6 të KEDNJ-së në disa raste,

dhe përgjatë viteve gjithashtu e zgjeroi fushëveprimin dhe kuptimin e tij.

Një shembull i mirë është rasti i përmendur më sipër Estima Jorge kundër Portugalisë

ku GJEDNJ deklaroi:

“pajtueshmëria me shpirtin e Konventës kërkoi qe fjala “kontestim” (konflikt) nuk

duhet të interpretohet në mënyrë shumë teknike dhe se duhet më shumë t’i jepet

kuptim substantiv se sa kuptim formal.”

Një shembull tjetër ka të bëj me shpenzimet preliminare: GJEDNJ vendosi se qasja në

procedurat përmbarimore nuk duhet të kufizohet varësisht nga pagesa e shpenzimeve

të gjykatës.16

Për shembull në rastin Apostol kundër Gjeorgjisë GJEDNJ erdhi në

përfundim:

“ E drejta për gjykim nuk është një e drejtë thjeshtë teorike për të siguruar një njohje

të së drejtës nëpërmjet një vendimi final, por gjithashtu përfshin pritjet legjitime që

vendimi do të përmbarohet. [...] imponimi i obligimi për të paguar shpenzimet në

mënyrë që aktvendimi të përmbarohet përbën një kufizim që është plotësisht i natyrës

financiare dhe për atë shkak kërkon një mbikëqyrje të madhe nga pikëpamja e

interesit të drejtësisë.”

Në rastin Scollo kundër Italisë17

GJEDNJ vendosi se Shteti mund të mbahet

përgjegjës për sjellje joaktive të autoriteteve administrative. Në këtë rast, procedura e

dëbimit nga banesa zgjati 11 vite e dhjetë muaj, dhe në fund u zgjedh kur qiramarrësi

e lëshoi pronën me vet dëshirën e tij. Gjykata theksoi se:

“…edhe nëse, në një rast të menjëhershëm nuk është e mundur të flitet për aplikimin e

përmbarimit në kuptimin e ngushtë, Gjykata konsideron se neni 6 para. 1 ... është i

aplikueshëm, me qëllim të procedurave gjyqësore, të cilat duhet të zgjidhin një

konflikt në mes të parashtruesit të kërkesës dhe qiramarrësit të tij ... duke mos

anashkaluar vështirësitë praktike që ngritën nga përmbarimet e shumë rasteve të

dëbimit, Gjykata konsideron se plogështia e autoriteteve kompetente administrative

krijon edhe përgjegjësinë e shtetit Italian sipas nenit 6 para. 1 ...”

Shteti është subjekt edhe në aktvendimet e tjera të GJEDNJ. Shteti si debitor për

shembull. Në rastin Burdov kundër Rusisë18

GJEDNJ nxori përfundimin se mungesa e

fondeve nuk është një arsye për mos respektimin e borxhit:

“Nuk është e hapur për autoritetin e Shtetit që të citojë mungesën e fondeve si një

arsye për të mos e paguar një borxh. Pa dyshim,një vonim në përmbarimin e

aktvendimit mund të arsyetohet në disa raste të caktuara. Mirëpo vonesa nuk mund të

jetë aq e madhe sa të dëmtojë plotësisht thelbin e të drejtës nga dispozita e nenit 6 § 1

[...] Në rastin në fjalë, parashtruesi i kërkesës nuk është dashtë të pengohet për të

përfituar nga suksesi i padisë, e cila ka pas për qëllim kompensimin e dëmit të

shkaktuar ndaj shëndetit të tij me rastin e pjesëmarrjes së detyrueshme në një

16

Apostol kundër Gjeorgjisë, 28 Shkurt 2007, kërkesa nr. 40765/02 17

Scollo kundër Italisë, 28 Shtator 1995, aplikacioni 24/1994/471/552 par. 40, 44: Shih gjithashtu Matheus v. France, 31 March 2005, nr. 62740/00. 18

Shih Burdov kundër Rusisë, 7 maj 2002, kërkesa nr. 59498/00


operacion emergjent, duke u arsyetuar me vështirësitë e supozuara financiare që po

kalonte Shteti.”

Edhe në rastin Timofeyev kundër Rusisë19

GJEDNJ vendosi se as lëshimet nuk janë

arsye për të mos paguar.

“... Duket se vonesat në përmbarim kanë qenë të shkaktuara nga veprimet joligjore të

përmbaruesit, shtyrjet e shumta për shkak të përzierjes së autoriteteve mbikëqyrëse-

shqyrtuese, dhe paqartësitë e aktvendimit. Gjykata konsideron se parashtruesi i

kërkesës nuk duhet të paguajë çmimin e këtyre lëshimeve të [...] Gjykata e konsideron

të papranueshme që borxhi i aktvendimit kundër Shtetit nuk është paguar për një kohë

aq të gjatë [...] Duke dështuar të veprojë sipas aktvendimit të Gjykatës së Qarkut

Leninski të Orskut, autoritetet kombëtare e penguan parashtruesin e kërkesës që të

marrë paratë që ai me arsye ka pritur t’i marrë. Qeveria nuk ka dhënë asnjë arsyetim

për këtë përzierje.”

Në praktikën e saj gjyqësore, GJEDNJ e vlerëson kohëzgjatjen e procedurave

gjyqësore. Kjo kohëzgjatje duhet të vlerësohet në kuadër të rrethanave të rastit dhe

duke iu referuar një kriteri të veçantë: ndërlikueshmërinë e rastit, sjelljen e

parashtruesit të kërkesës dhe autoriteteve relevante, dhe çka është në pikëpyetje për

parashtruesin e kërkesës në ketë kontest. Një periudhë e përgjithshme prej shtatë

vitesh nuk mund të merret se ka përmbushur kushtin për “kohë të arsyeshme” në

nenin 6 par. 1 të GJEDNJ20

:

“Gjykata vëren, se megjithatë, periudha substanciale të mos-aktivitetit, për të cilat

Qeveria nuk ka dorëzuar ndonjë shpjegim të kënaqshëm, i atribuohen autoriteteve

vendore. Për më shumë se një vit, prej 26 nëntorit 1999 deri më 14 dhjetor 2000,

procesi i përmbarimit ka mbetur pezull pa asnjë progres të dukshëm. Gjykatat

vendore pranuan se përmbaruesit publik ishin përgjegjës për dështimin e përmbarimit

të aktvendimit. Vonesa të mëdha kishte gjithashtu edhe me rastin e mungesës së

Gjykatësit dhe pjesëmarrjes së tij në gjykime tjera, e cila u zgjat për shtatë muaj.

Gjykata gjithashtu e vërejti si karakteristike që në rastin ku nuk ka pasur ndonjë

ndërlikueshmëri, është dashur të shtyhen aq shume seanca për ti dhënë kohë palës së

akuzuar që të gjejë prova shtesë [...]. Gjykata gjithashtu vëren se sjellja e palës së

akuzuar ishte njëra nga arsyet për tejzgjatjen e gjykimit. Në mendimin e Gjykatës,

autoritetet vendore kanë dështuar të marrin hapa adekuat që të sigurojnë

pjesëmarrjen e palës së akuzuar. Pala e akuzuar ka munguar së paku tetë herë, të

cilat mungesa rezultuan në vonesë prej shtatë muajsh. Nuk ka asnjë indikacion se

gjykata ka reaguar në ndonjë mënyrë ndaj asaj sjellje. Sipas kësaj, Gjykata

konsideron se gjykatat vendore nuk i kanë përdorur masat që i kanë në dispozicion

sipas ligjit kombëtar për disiplinën e pjesëmarrësve në procedura gjyqësore dhe për

të siguruar që rasti të dëgjohet brenda një kohe të arsyeshme [...]. Në fund, Gjykata

rikujton se konfliktet e punëtorëve në përgjithësi kërkon kujdes të madh nga gjykatat

vendore [...].”

Edhe ka mundur të jetë edhe më keq. Shih për shembull:

19

Timofeyev kundër Rusisë, 23 tetor 2003, kërkesa nr. 58263/00 20

Sokolov kundër Rusisë, 22 Shtator 2005, application no. 3734/02


Di Pede kundër Italisë21

:

“… procedura përmbarimore duhet të konsiderohet si shkallë e dytë e gjykimit…, një

periudhë prej më shumë se tetëmbëdhjetë vitesh, për pjesën më të madhe të të cilës

janë përgjegjëse autoritetet që janë marrë me rastin, nuk mund të konsiderohet e

arsyeshme.”

dhe Zappia kundër Italisë:22

“…një periudhë prej më shumë se njëzet e tri vitesh të procedurës gjyqësore, e cila

ende nuk ka përfunduar, dhe që nuk ka asnjë ndërlikueshmëri, nuk mund të

konsiderohet e arsyeshme ….”

Prandaj, nuk është befasi që zhvillimi i praktikës gjyqësore të gjykatës gjatë viteve të

fundit, ka parë një rritje të madhe të rasteve të përmbarimit të aktvendimeve (finale)

apo vendimeve dhe dokumenteve të tjera obligative të gjykatës. Numri i rasteve para

GJEDNJ, veçanërisht në vendet në tranzicion, ende shihet si një indikator i gjendjes

në fushën e zhvillimit të sundimit të ligjit, e posaçërisht në fushën e gjyqësisë, të

gjitha rastet shtojnë interesin e vendeve që të përmirësojnë (efikasitetin) sistemet e

përmbarimit.

Numri i rasteve në rajon23

Rastet e Shqipërisë në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut

Shqipëria është bërë anëtare e Këshillit të Evropës me 13 Korrik 1995 si shteti i 35. E

ka ratifikuar Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut me 2 tetor 1996.

Prej atëherë Shqipëria është bërë palë në raste të shumta para GJEDNJ. Deri në vitin

2009, GJEDNJ ka marrë 22 aktvendime në rastet kundër Shqipërisë; në një numër të

rasteve GJEDNJ ka gjetur shkelje të Konventës dhe/ose protokolleve. Së paku tri nga

këto raste kanë qenë në bazë të asaj se shteti ka dështuar të pajtohet apo të përmbarojë

një aktvendim final.

Në rastin Driza kundër Shqipërisë24

GJEDNJ-së iu desh të vendos në një rast ku

aktvendimi final i Gjykatës Supreme të Shqipërisë nuk ishte përmbaruar për më tepër

se gjashtë vite. Gjykata deklaroi se Qeveria nuk kishte ofruar asnjë shpjegim se pse ky

aktvendim i 7 dhjetorit 2000 ende nuk ishte përmbaruar edhe pas më shumë se gjatë

vitesh pasi ishte vendosur, dhe se përmbaruesit apo autoritetet administrative nuk

kishin marrë asnjë masë që të përmbarojnë aktvendimin.

21

Di Pede kundër Italisë, 26 Shtator 1996, number 83/1995/589/675 22

Zappia kundër Italisë, 26 Shtator 1996, numër 85/1995/591/677 23 Përmbajtja e këtij paragrafi është e bazuar në dorëshkrimin e një libri për sistemet e zbatimit në Ballkanin Perëndimor i cili do të publikohet në qershor 2011. Autori i këtij kursi (Jos Uitdehaag) është një nga autorët e këtij libri. 24

GJEDNJ, 13 Nëntor 2007; kërkesa nr. 3371/02


Prandaj, duhet pasur parasysh se Shqipëria është në një situatë të veçantë kur është

fjala për rastet ku gjykata duhet të vendos në rastet që bazohen ne të ashtuquajturin

“Ligj për Kthimin dhe Kompensimin e Pronës”25

. Këto raste në fakt kanë të bëjnë me

rishpërndarjen e tokës dhe me kompensimin për tokën e humbur. Përmbarimi i

aktvendimeve dhe vendimeve në këto raste është njëra nga çështjet më urgjente të

Qeverisë së Shqipërisë. Gjykata e Strasburgut tanimë veç e ka përmend Shqipërinë

disa herë,

”… si çështje urgjente, për të marrë të gjitha masat ligjore, administrative dhe

buxhetore, për të siguruar që pala parashtruese e kërkesës “në mënyrë të shpejtë” të

marrë kompensimin apo tu jepet toka…Këto çështje duhet të përfshijnë krijimin e një

fondi adekuat për të paguar aplikuesit të cilëve ju takon kompensimi financiar”.

I ngjashëm është rasti Marini kundër Shqipërisë26

, ku përmbarimi nuk është

përfunduar edhe pas 5 vitesh.

Në këtë rast bëhet fjalë për një kompani Shqiptaro/Amerikane e themeluar në Shtetin

Shqiptar si partneritet i përbashkët, kompani për prodhimin e plastikës e quajtur

Marini-Albplastik. Gjatë aktiviteteve zhvillimore të partneritetit të përbashkët, Shteti

Shqiptar u rekomandoi që të ndërrojnë kushtet e bashkëpunimit. Aplikuesi e refuzoi

propozimin dhe aplikoi në Komisionin për Arbitrazh Shtetërore, e cila e shpërbleu

aplikuesin me humbjen e profitit, kamatës, dhe urdhëroi shtetin të përfundojë

aktivitetet zhvillimore. Shteti apeloi në Komisionin Plenar të Arbitrazhit Shtetëror,

çka rezultoi në vendimin për kompensimin e aplikuesit dhe me udhëzimet e

Komisionit për rillogaritje të profitit të humbur, dhe obligimin që Shteti të fillojë me

aktivitetet zhvillimore.

Në kohën kur rezultati i rillogaritjes ishte prezantuar në Komision, agjentët e

përmbarimit i ngrinë asetet e Kompanisë shtetërore, pra partnerit të aplikuesit në

ndërmarrjen e përbashkët, mirëpo dështoi në përmbarimin e aktvendimit pasi që

autoritetet e Shtetit refuzonin të bashkëpunonin. Agjencia Kombëtare e Privatizimit e

shiti fabrikën dhe tokën e bashkangjitur. Ky vendim i privatizimi u shpall i

pavlefshëm shumë herë, dhe në fund edhe nga Gjykata Kushtetuese për shkak se ai

kishte të bënte me asetet e partneritetit të përbashkët. Duke injoruar rezultatin e

aktvendimit të mësipërm, autoritetet e shtetit arritën një kontratë prej 20 vitesh për

qira me kompaninë D, pa pajtimin e aplikuesit. Më vonë edhe kjo marrëveshje u

shpall e pavlefshme. Në një tentim të ri, Ministria e Punës dhe aplikuesi u pajtuan që

të themelojnë kompaninë e re Marini-Albplastik. Shteti insistoi (në kundërshtim me

ligjin) se aplikanti duhet të investojë pjesën e tij së pari. Prapë autoritetet e Shtetit

arritën një marrëveshje për qira me kohëzgjatje prej 20 vitesh me kompaninë D, duke

e regjistruar fabrikën si pronë të shtetit. Aplikuesi nuk pati sukses në kthimin e pronës

së tij. Shteti likuidoi asetet e fabrikës.

25

Ligji për Kthimin dhe Kompensimin e Pronës ka pësuar disa ndryshime gjatë katërmbëdhjetë viteve të fundit. Ndryshimet themelore të ligjit të parë të pronës të 1993 erdhën si rezultat i dy ligjeve të cilat hynë në fuqi në vitin 2004 respektivisht 2006. Ligjit origjinal dhe këtyre dy Ligjeve të ndryshuara më tej do t'u referohemi si "Ligji i Pronës 1993" "Ligji i pronës 2004" dhe "Ligji i pronës 2006". Në rastin e përmendur më lart Driza kundër Shqipërisë Ligji për Kthimin dhe Kompensimin e Pronës të 1993 ishte në fuqi që prej Ligjit të Pronës 2004 dhe nuk kishte efekt prapaveprues (shih gjithashtu Ligji n e Pronës 2004, duke siguruar krijimin e një Komisioni Shtetëror për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, si dhe Ligjin për Pronën 2006, duke mundësuar krijimin e Agjencisë për Kthimin dhe Kompensimin e Pronave, si dhe një pjesë në lidhje me zbatimin e tij). 26

GJEDNJ, 18 dhjetor 2007; Kërkesa nr. 3738/02


Neni 142 § 3 i Kushtetutës se Shqipërisë thotë: “Organet shtetërore duhet të

respektojnë vendimet gjyqësore”. Megjithatë ky nen është injoruar në një numër

rastesh të GJEDNJ: autoritetet e shtetit nuk respektojnë aktvendimet që duhet zbatuar,

dhe injorojnë te drejtat pronësore të parashtruesve të kërkesave.

Numri i rasteve të pa-përmbaruara tregon se Shqipëria për momentin nuk ka vetëm

probleme tipike të përmbarimit, të shkaktuara nga mungesa e efikasitetit, ignorimi i të

drejtave pronësore apo mos-financimi i shërbimeve ekzistuese, por gjithashtu i

mungojnë edhe mjetet financiare në mënyrë që të respektojnë obligimet, të cilat dalin

nga vendimet kundër shtetit.

Prandaj, është logjike që shumë raste të cilat vijnë para Gjykatës së Strasburgut kanë

të bëjnë me Shtetin si debitor, që nuk është duke paguar përkundër vendimit final

kundër tij. Në këtë rast, GJEDNJ e ka bërë mjaft të qartë në disa vendime që personi

që ka pranuar një aktvendim që duhet përmbaruar kundër Shtetit si rezultat i padisë së

suksesshme, nuk duhet të ketë nevojë që të kërkojë edhe një herë që aktvendimi final

të përmbarohet..27 Për këtë shkak mund të themi se këto raste, që përbëjnë shumicën

e rasteve kundër Shqipërisë, nuk janë raste të drejtpërdrejta, që kanë rrënjët në

dobësinë e sistemit përmbarues, por në mungesën e mjeteve buxhetore të shtetit që të

paguajë borxhet e veta.

Një shembull i mungesës së fondeve mund të gjendet në rastin Qufaj Co. sh.p.k

kundër Shqipërisë.28

Në këtë rast Gjykata e Apelit në Tiranë e dënoi Komunën e

Tiranës të paguajë kompensimin e kompanisë së parashtruesit të kërkesës për humbjet

që kanë rezultuar nga refuzimi e lejes së ndërtimit. Mirëpo ky aktvendim nuk ishte

përmbaruar me arsyen se shteti pretendon se i kanë munguar mjetet, edhe pse janë

ndërmarrë hapa të shumtë nga kompania aplikuese. Prandaj, kjo kompani e paraqiti

rastin para Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë, e cila deklaroi se përmbarimi në

përgjithësi nuk bie në përgjegjësinë e saj.

GJEDNJ rikujtoi se përmbarimi i vendimit gjyqësor është pjesë përbërëse e

“gjykimit” për qëllimet e nenit 6 dhe se vonesa në përmbarim mund të dëmtojë

thelbin e të drejtës për gjykim të drejtë.

Një shembull tjetër është rasti Beshiri dhe tjerët kundër Shqipërisë.29

Ky rast ka të bëjë me dështimin e përmbarimit të aktvendimeve finale gjyqësore të 11

prillit, 2001 për të drejtën e aplikuesit për kompensim për parcelën e tokës e cila ishte

nacionalizuar (shkeljet e nenit 6§1 KEDNJ dhe Nenit 1 të Protokollit 1 të KEDNJ).

GJEDNJ konstatoi se aktvendimi mbeti i pa përmbaruar për më tepër se pesë vite, një

situatë për të cilën qeveria e Shqipërisë nuk kishte dhënë asnjë arsyetim të

qëndrueshëm. Duke përmendur mungesën e fondeve shtetërore, siç kishte bërë

qeveria, ajo nuk e kishte arsyetuar situatën. Për më tepër, pas dështimit të aktvendimit

të 11 Prillit, 2001 autoritetet kombëtare i kanë lënë parashtruesit e kërkesës në një 27 shih Cocchiarella kundër Italisë, 29 mars 2006 (Kërkesa 64886/01), Metaxas kundër Greqisë, 27 maj

2004 (Kërkesa nr. 8415/02), Koltsov kundër Rusis, 24 shkurt 2005 (Kërkesa nr. 41304/02),dhe Petrushko kundër Rusisë, 24 shkurt 2005 (Kërkesa nr. 36494/02, § 18,). 28

Qufaj Co. sh.p.k kundër Shqipërisë , 18 nëntor 2004 (Kërkesa nr. 54268/00) 29

Beshiri dhe të tjerët kundër Shqipërisë, 22 gusht 2006 (Kërkesa nr. 7352/03)


gjendje të paqartësisë për rastet e kthimit të pronës, dhe për një kohë të

konsiderueshme ua pamundësoi atyre marrjen e kompensimit dhe shfrytëzimin e

parave të tyre.

Në lidhje me përmbarimin e vendimeve të Komisionit, GJEDNJ ka vërejtur se pa

marrë parasysh se vendimi final për tu përmbaruar mori formën e një aktvendimi

gjyqësor apo vendimi të një autoriteti administrative, ligji vendor si dhe KEDNJ

sigurojnë se duhet të përmbarohet. Megjithatë, asnjë hap nuk është ndërmarrë për të

përmbaruar vendimin e Komisionit në favor te parashtruesit të kërkesës. Asnjë nga

këto akte apo dispozita të ndërlidhura nuk e rregullojnë përmbarimin e vendimeve të

Komisionit. Në veçanti, aktet e ndryshme pronësore në Shqipëri nuk kanë përcaktuar

ndonjë afat kohor për ankesë ndaj këtyre vendimeve para gjykatave vendore dhe nuk

kanë përcaktuar ndonjë mjet për përmbarimin e tyre. GJEDNJ gjithashtu ka vërejtur

se aktet pronësore në përcaktimin e formës së përshtatshme dhe mënyrën e

kompensimit i janë lënë Këshillit të Ministrave të Shqipërisë, të cilët duhen të

definojnë rregulla të detajuara dhe metoda për kompensime. Deri tani këto masa ende

nuk janë aplikuar. Vendimi në favor të parashtruesve të kërkesës nuk është

përmbaruar për 12 apo 11 vite, respektivisht dhe Qeveria nuk ka dorëzuar asnjë

dëshmi se janë marrë masat e duhura.

GJEDNJ konsideron se Qeveria e Shqipërisë nuk ka siguruar asnjë dëshmi bindëse

për të arsyetuar dështimin e autoriteteve vendore për aq kohë të gjatë për të vendosur

shumën përfundimtare të kompensimit që u ka borxh parashtruesve të kërkesës apo

për tua kthyer tre parashtruesve të parë të kërkesës parcelat e tokës që ju kanë takuar

atyre të cilat i janë ndarë palëve të treta. Pra këtu ka pas shkelje të nenit 1 të

Protokollit Nr. 1 i KEDNJ, në lidhje me kompensimin (të gjithë parashtruesit e

kërkesave) dhe kthimin (tre parashtruesit e parë të kërkesave).

Duke injoruar aktvendimet, autoritetet shtetërore nuk kontrollojnë apo përmirësojnë

veten e tyre me një sistem të ‘baraspeshimit të pushteteve”, dhe dështojnë që të

ndihmojnë në përmirësimin t respektimit të sundimin të ligjit. Në vend se të trajtojnë

aktvendimet si pengesë e politikave të tyre, është e rëndësishme që trupat ekzekutive

të shtetit të pyesin veten se si të parandalojnë shkeljet e të drejtave civile. Autoritetet e

shtetit nuk mund të aplikojnë vetëm ato të drejta që mund të gjinden në ligjet formale,

por gjithashtu e kanë për obligim të mbrojnë edhe ligjet që nënkuptohen. Në një

sistem që i mungojnë instrumentet për t’i materializuar këto të drejta që sigurisht

meritojnë mbrojtje, siç është e drejta për përmbarimin e aktvendimit, duke marrë

parasysh së qasja në gjykatë është një e drejtë që ushtrohet, trupat gjyqësorë duhet të

kuptojnë se e drejta që del nga KEDNJ kërkon zgjidhje që nuk janë siguruar (ende)

nga ligjet kombëtare. Në disa raste mënyra se si gjykata nuk siguron një zgjidhje

efektive për civilët që pretendojnë se e drejta e tyre është shkelur, rezulton në frustrim

dhe në nevojën për të kërkuar ndihmë në zgjidhje jo të drejta.

Një shembull mund të gjendet në përmbarimin e ligjit për familjen.

Në rastin Bajrami kundër Shqipërisë30

vajza e parashtruesit të kërkesës ishte marrë

nga nëna e saj në Greqi pa pajtimin e tij. Me 22 Shkurt, 2004 Gjykata e Qarkut Vlorë,

ka miratuar shkurorëzimin e parashtruesit të kërkesës dhe i ka dhënë atij kujdestarinë

30

Bajrami kundër Shqipërisë, 18 dhjetor 2007 (Kërkesa nr. 35853/04)


e fëmijës. Edhe pse parashtruesi i kërkesës ka marrë hapa për të siguruar kthimin e

vajzës, aktvendimi asnjëherë nuk është përmbaruar. Sipas zyrës së agjentit të

përmbarimit, ishte e pamundur të aplikohej pasi që fëmija nuk ishte në Shqipëri.

GJEDNJ vërejti se Shqipëria nuk i kishte ratifikuar instrumentet e rëndësishme për

ribashkimin e prindërve me fëmijët e tyre, duke përfshirë edhe Konventën e Hagës të

vitit 1980 për Aspektet Civile të Kidnapimit Ndërkombëtar të Fëmijëve. Mirëpo, pa

marrë parasysh, GJEDNJ konstatoi se sistemi juridik shqiptar, siç ishte, nuk siguronte

një kornizë alternative që do t’i siguronte parashtruesit të kërkesës një mbrojtje

praktike dhe pozitive e kërkuar nga Shtetet sipas nenit 8 të KEDNJ. (Shqipëria iu

bashkua Konventës së Hagës, e cila hyri në fuqi me 1 gusht 2007.)

Një shembull më i vonshëm mund të gjendet në rastin Gjyli kundër Shqipërisë31

:

“Një person që ka siguruar një aktvendim kundër shtetit, nuk mund të pres që të

merren aktvendime të tjera shtesë [ ...]. Në këto raste pala e paditur, autoriteti

shtetëror, duhet të njoftohet për aktvendimin që të fillojë me iniciativat e nevojshme

për tu pajtuar apo për ta përcjelle te një autoritet tjetër kompetent shtetëror për

përmbarim.

Gjykata ka vërejtur se Qeveria nuk ka dhënë asnjë arsye të besueshme për dështimin e

autoriteteve përgjegjëse për ta përmbaruar vendimin e Gjykatës së Qarkut të

Durrësit, të datës 27 shtator 2005. Kurse sa i përket rekomandimit të Qeverisë që

caktimi i takimit me parashtruesin e kërkesës ishte bërë në mënyrë të paligjshme,

gjykatat vendore e vendosën në favor. Rreziku i ndonjë gabimi duhet të bartet nga

Shteti dhe gabimet nuk mund të përmirësohen në dëm të palës së në fjalë [...] .

Autoritetet kombëtare duken që kanë tentuar të ofrojnë një zgjedhje alternative, për

shembull ta akomodojnë në një pozitë tjetër të gradës së njëjtë. Nuk ka informacione

për të treguar se përmbarimi ishte i ndërlikuar. Gjykata nuk e sheh të arsyeshme

moszbatimin e përmbarimit, i cili ende nuk është bërë dhe i cili ka dëmtuar të drejtën

e parashtruesit të kërkesës për gjykatë. Për këto arsye, Gjykata konsideron se ka

shkelje të nenit 6 § 1 të Konventës.” Kohët e fundit, GJEDNJ ka gjykuar këtë rast për

herë të dytë, duke u bazuar në nenin 41 të KEDNJ-së32

: “Gjykata e përsërit se

aktvendimi ku shihet se është bërë shkelje, e obligon Shtetin e paditur që t’i jap fund

shkeljes dhe të sanojë pasojat dhe ta kthej gjendjen ashtu siç ka qenë para shkeljes

[…] Nëse ligji kombëtar nuk e lejon – apo e lejon pjesërisht që të bëhet sanimi, Neni

41 i jep kompetenca Gjykatës që t’i sigurojë palës së dëmtuar një kompensim siç është

e nevojshme […]. Duke qenë kështu, Gjykata duhet të përfundojë se edhe pse

parashtruesit të kërkesës i është bërë një kompensim i pjesshëm, autoritetet vendore,

nuk kanë vepruar plotësisht në pajtim me vendimin e Gjykatës Supreme […] Gjykata

konsideron se i duhet të sigurojë kompensimin e plotë të parashtruesit të kërkesës, që

korrespondon me shumat e rrogës siç është e kalkuluar nga autoritetet, në mungesë të

ndonjë ndarjeje tjetër të detajuar të dorëzuar nga parashtruesi i kërkesës.”33

A është GJEDNJ duke humbur durimin me Shqipërinë?

31

Gjyli kundër Shqipërisë, 29 shtator 2009, kërkesa nr. 32907/07. Një rast më i vonshëm është rasti Puto kundër Shqipërisë, 22 nëntor 2010, kërkesa nr. 609/07

32

Art 41 ECHR: “"Kur Gjykata konstaton se ka pasur një shkelje të Konventës ose të protokolleve të saj, dhe nëse ligji i brendshëm i Palës së Lartë Kontraktuese të interesuar lejon vetëm riparim të pjesshëm të, Gjykata, nëse është e nevojshme, i akordon shpërblim të palës së dëmtuar ” 33

Gjyli kundër Shqipërisë, 7 dhjetor 2010, kërkesa nr. 32907/07


Në një rast më të vonshëm, Nuri kundër Shqipërisë34

, të drejtat pronësore të aplikuesit

ishin pranuar nga Komisioni për kthimin e pronës. Pasi që parcela e tokës nuk mund

të kthehej, aplikuesi kishte të drejtë të marrë kompensim. Pasi prona tjetër i ishte

kthyer aplikuesit, kompensimi ende nuk ishte pranuar. Edhe pse Aplikuesi nuk kishte

shteruar të gjitha mundësitë kombëtare, Gjykata mendon se ka pasur shkelje të nenit 6

të Konventës. Përkundër obligimit, shteti kishte dështuar të sigurojë instrumente të

autoriteteve që të organizojnë kthimin e duhur.

Sigurisht, GJEDNJ nuk siguroi një shpjegim të zgjeruar në aktvendimin e saj: Gjykata

nuk mendoi që duhet të jap shpjegim pasi që kishte vendosur se ka pasur shkelje të

nenit 6 të Konventës. GJEDNJ thjeshtë iu referua rasteve relevante nga e kaluara:

Driza kundër Shqipërisë, dhe Ramadhi dhe të Tjerët kundër Shqipërisë.

Megjithatë ishte arritur progresi.

Tre muaj pas vendimit të GJEDNJ në një rast tjetër më të hershëm “Vrioni dhe të

tjerët kundër Shqipërisë”35

, më 24 mars, 2009, Këshilli i Ministrave në Shqipëri me

vendimin e datës 23.06.300936

autorizoi përmbarimin e vendimit të tyre duke paguar

shumën prej 450.000 EUR + 10% të taksës në të ardhurat. Në vendimin e njëjtë, ishte

vendosur që Ministria e Financave duhet të paguajë 10% të taksave në të ardhurat si

kompensim në 9 aktvendime të tjera të GJEDNJ. 37

Një vendim i ngjashëm ishte

marrë nga Qeveria e Shqipërisë me datë 18 Qershor 2009 38

, në aktvendimin “Dauti

dhe të tjerët kundër Shqipërisë”.39

Lartësia e kompensimit duhet të jetë më e qartë. Në rastin e lartpërmendur Driza

kundër Shqipërisë, GJEDNJ iu referua edhe metodës së llogaritjes së shumës së

kompensuar: ajo duhet të korrespondojë me shumën e vlerës së parcelës së tokës në

kohën e vendimit të autoriteteve vendore. Ndërkohë, Shqipëria ka miratuar hartat e

vlerësimit të pronave. Në një rast të kohëve të fundit, GJEDNJ i referohet këtij

zhvillimi:

“Gjykata e vëren me interesim të lartë që autoritetet kanë miratuar hartat e vlerësimit

të pronave në gjithë territorin e Shqipërisë. Çmimi referues si është cekur nga

Qeveria, reflekton çmimin e tregut dhe gjithashtu e ka indeksin e inflacionit dhe

interesit në kohën e miratimit të hartave. Gjykata pra i bazon të gjeturat për

llogaritjen e dëmeve para se të miratoheshin hartat e vlerësimit të pronave[…]”40

34

Nuri kundër Shqipërisë, 3 shkurt 2009 (Kërkesa nr. 12306/04) 35

Vrioni dhe të Tjerët kundër Shqipërisë”, nr. 2141/03, datë 24.03.2009 (Kërkesa nr. 2141/03) 36

http://www.keshilliministrave.al/?fq=brenda&m=neës&lid=11370 37

www.panorama.com.al/index.php?id=29803 38

http://www.km.gov.al/?fq=brenda&m=news&lid=11319 39

Dauti dhe të Tjerët”. Rasti nr. 19206/05 datë 03.02.2009 (Kërkesa nr. 19206/05) 40

Vrioni kundër Shqipërisë” 7 dhjetor 2010; Kërkesat nr. 35720/04 dhe 42832/06

http://www.keshilliministrave.al/?fq=brenda&m=neës&lid=11370


Bosnja dhe Hercegovina dhe GJEDNJ

Bosnja dhe Hercegovina u anëtarësua në Këshillin e Evropës në prill 2002, dhe në të

njëjtin vit e nënshkroi edhe KEDNJ-në. Në atë kohë, Bosnja dhe Hercegovina ishte

vendi i 44 anëtarë.

U deshën disa vjet para se të paraqiten rastet e para kundër Bosnjë dhe Hercegovinës

para Gjykatës së Strasburgut, por që nga viti 2004 një numër i rasteve kanë qenë dhe

janë ende në pritje për tu zgjidhur e të cilat kanë të bëjnë me mos-përmbarimin e

aktgjykimeve dhe vendimeve të zbatueshme dhe detyrueshme. Siç do të shohim në

raport me vendet e tjera, probleme të theksuara specifike në vend të paraqitura para

GJEDNJ-së, nuk mund t'i atribuohet as ndonjë zyrtari individual të përmbarimit, e as

ndonjë autoriteti përmbarues. Përkundrazi këto probleme mund t’i atribuohen

mungesës së sigurimit të buxhetit nga ana e shtetit. E njëjta mund të thuhet edhe për

Bosnje-Hercegovinën.

Për të kuptuar prapavijën e disa prej këtyre rasteve, është e rëndësishme të shikojmë

në disa specifika të vendit41

.

Nga 1965 qytetarët janë lejuar të hapin llogaritë e kursimeve në valutë të huaj në ish-

Republikën Socialiste Federative të Jugosllavisë ("RSFJ"). Të shtyrë për të pasur

monedhë të fortë, RSFJ e bëri tërheqëse hapjen e depozitave për punëtorët e saj jashtë

vendit dhe qytetarëve e tjerë në bankat komerciale të RSFJ-së: depozita të tilla kishin

një kamatë të lartë dhe ishin të garantuara nga shteti. Nga hyrja në fuqi e Ligjit për

Transaksione në Valutë të Huaj i 1977 deri më 15 tetor 1988, bankat komerciale

mund të ri-depozitonin monedha të huaja në Bankën Kombëtare të RSFJ-së në

Beograd dhe mund të merrnin kredi pa kamatë me monedha nacionale. Bankat

komerciale përdornin valutën e huaj për pagesa jashtë shtetit (financimi për importet

dhe shërbimeve të huaja për klientët e tyre). Nga ana tjetër, valuta e huaj e cila ishte

në të vërtetë e depozituar në Bankën Kombëtare të RSFJ-së është përdorur për të

paguar borxhet e jashtme të RSFJ-së.

Problemet që rezultuan nga borxhi i huaj dhe vendor në RSFJ shkaktuan një krizë

monetare në 1980 dhe bënë që RSFJ të marrë masa emergjente duke përfshirë edhe

kufizime ligjore në rikthimin e depozitave të huaja individëve.

Pas deklarimit të pavarësisë së tyre, vendet trashëgimtare morën mbi vete garancitë e

RSFJ-së për këto depozita, të cilat nuk ishin ndërprerë pas shpërbërjes së RSFJ-së.

Republika e Bosnjës dhe Hercegovinës, (paraardhësi ligjor i Bosnjës dhe

Hercegovinës së sotme), e cila kishte shpallur pavarësinë në mars 1992, mori përsipër

garancitë ligjore të depozitave të monedhave të huaja nga RSFJ me 11 prill 1992.

Në vitin 1998 Bosnja dhe Hercegovina autorizoj Federatën e Bosnje-Hercegovinës

dhe Republikën Serbe (njësitë e saj përbërëse) për hequr qafe të ardhurat nga

privatizimi i kompanive shtetërore dhe bankave që gjendeshin në territoret e tyre

përkatëse, duke i bërë ata, në të njëjtën kohë, të përgjegjshëm për borxhet e

përllogaritura të atyre kompanive dhe bankave. Më 8 prill 1998 dhe 8 janar 2002

41

Për përshkrim më të hollësishëm shih aktgjykimin shumë udhëzues të GJEDNJ-së në rastin Jelicic

kundër Bosnjës, 31 tetor 2006; Kërkesa nr. 41183/02.


Federata e Bosnjës dhe Hercegovinës dhe Republika Serbe miratuan legjislacionin për

transferimin e detyrimeve të bankave për kursimet "e vjetra" në valutë të huaj tek

qeveritë e tyre përkatëse në përfundimin e privatizimit të sektorëve të tyre bankar. 42

Në vitin 2004 Federata e Bosnje dhe Hercegovinës, Republikës Serbe dhe e Qarkut të

Bërçkos të Bosnjës dhe Hercegovinës kanë ndërmarrë hapa për të mbuluar kërkesat që

dalin nga kursimet "e vjetra" në valutë të huaj duke i paguar ato me para të gatshme

dhe në obligacione shtetërore. 43. Më 15 prill 2006 Bosnja dhe Hercegovina mori nga

njësitë e saj përbërëse borxhin që doli nga kursimet "e vjetra" në valutë të huaj. 44

Edhe sot zgjidhja e të ashtuquajturave raste të kursimeve të “vjetra” në valutat e

huaja, është një sfidë kryesore për Bosnje Hercegovinën dhe pjesët e saj përbërëse.

Shuma e borxhit ‘te vjetër’ në valutë të huaj e bën sot të pamundur për t’i paguar të

gjithë kreditorët. Diku rreth 1100 raste tani presin zgjidhje para GJEDNJ në lidhje me

kursimet e vjetra. Ky numër bëhet edhe me i madh kur dihet se këto raste janë

dorëzuar në emër të më shumë se 11000 aplikuesve. Duhet të theksohet se jo të gjitha

rastet janë të bëra si akuza për mos-përmbarim, pasi që shumica e aplikuesve nuk

kanë marrë një vendim final apo obligues.

Megjithatë, GJEDNJ theksoi në vendimet e saj të deritanishme se posedimi i titullit

paraqet një dallim të rëndësishëm dhe se debitori kryesisht duhet të përmbush

detyrimet e tij që dalin nga ata tituj. GJEDNJ më tej ka përsëritur se një autoritet

shtetëror nuk ka te drejtë që të përmend mungesën e fondeve si justifikim për të mos

respektuar një aktgjykim për borxh. Pa dyshim, një vonesë në ekzekutimin e një

vendimi mund të justifikohet në rrethana të veçanta, por vonesat nuk mund të jenë të

tilla që dëmtojnë thelbin e të drejtës së mbrojtur sipas nenit 6 par. 1 KEDNJ45

.

Rasti i parë në GJEDNJ kundër Bosnjë Hercegovinës ishte për këto borxhe që dalin

nga “kursimet e vjetra në valutë të huaj”: rasti i Jeličić kundër Bosnjës dhe

Hercegovinës.46

Prej 7 janarit 1977 deri më 31 janar 1983 ankuesi kishte depozituar gjithsej 70.140

marka gjermane (DEM) si llogarinë e saj të kursimeve në Bankën e atëhershme

shtetërore Privredna Banka Sarajevo Banja Luka Filijala. Bosnjë dhe Hercegovinë, si

dhe në Shtetet e tjera trashëgimtare të ish-Republikës Socialiste Federative të

Jugosllavisë ("RSFJ"), kursimeve të tilla zakonisht ju referohemi si kursimet "e

42

Seksioni 35(1) I Ligjit për Hapjen e Tabelave të Bilancit 1998 i Federatës se Bosnjës dhe Hercegovinës dhe seksioni 20 i Ligjit për Hapjen e Tabelave të Bilancit 1998 i Republikës Serbe , i ndryshuar më 8 janar 2002 43

Ligji për Shlyerjen e Borxhit të Brendshëm i vitit 2004 i Federatës së Bosnjë Hercegovinës, Republikës Serbe dhe Qarkut të Bërçkos të Bosnjë Hercegovinës 44

Section 1 of Old Foreign-Currency Savings Act 2006 (Zakon o izmirenju obaveza po osnovu stare devizne štednje; published in the Official Gazette of Bosnia and Herzegovina (“OG BH”) no. 28/06 of 14 April 2006; “the 2006 Act”). 45

Burdov v. Russia, no. 59498/00, § 35, ECHR 2002-III, and Teteriny v. Russia, no. 11931/03, § 41, 30 June 2005 46

Jeličić v. Bosnia and Herzegovina, 31 October 2006; application no. 41183/02. This case is similar to other cases such as case of Pejaković and others v. Bosnia and Herzegovina, 18 December 2007 (Applications nos. 337/04, 36022/04 and 45219/04) ; case of Kudić v. Bosnia and Herzegovina, 9 December 2008; (Application no. 28971/05); case of Pralica v. Bosnia and Herzegovina, 27 January 2009 (Application no. 38945/05)


vjetra" në valutë të huaj, që janë depozituar para shpërbërjes së RSFJ-së. Vendimi

ishte i datës 26 nëntor 1998. Ankuesja u ankua në lidhje me parandalimin ligjor të

përmbarimit të një vendimi përfundimtar dhe të zbatueshëm në favor të saj. Qeveria

pohoi se detyrimi për të zbatuar vendimet përfundimtare dhe detyruese gjyqësore nuk

ishte absolut. Meqë vendimi për çështjen në fjalë kishte të bënte me kursimet "e

vjetra" në valutë të huaj, e cila përfaqësonte një pjesë të konsiderueshme të borxhit të

madh publik, Qeveria deklaroi se intervenimi i kundërshtuar statusor ishte i

justifikuar.

GJEDNJ përsëriti se neni 6 par. 1 KEDNJ siguron për të gjithë të drejtën që të kenë

ndonjë pretendim në lidhje me të drejtat e tyre civile dhe detyrimet para gjykatës, në

këtë mënyrë ajo parashikon "të drejtën për gjyq", pjesë e rëndësishme e të cilës janë e

drejta e qasjes, dhe e drejta për të filluar procedurat para gjykatave në çështje civile.

Megjithatë, kjo e drejtë do të ishte iluzion, nëse sistemi i brendshëm i një shteti

kontraktues ligjor lejon që një vendim përfundimtar, dhe detyrueshëm gjyqësor të

mbetet jofunksional në dëm të njërës palë. GJEDNJ është e mendimit se do të ishte

pakuptimtë që neni 6 par. 1 KEDNJ të përshkruajë në hollësi garancitë procedurale që

i ofrohen palëve në gjykim – që procedurat të janë të drejta, publike dhe ekspeditive -

pa e mbrojtur përmbarimin e vendimeve gjyqësore. Interpretimi i nenit 6 të KEDNJ-

së se merret vetëm me qasjen në gjykim dhe me kryerjen e procedurave, vërtetë do të

çonte në situata të papajtueshme me parimin e sundimit të ligjit të cilin Shtetet

Kontraktuese u zotuan ta respektojnë kur ratifikuan Konventën. GJEDNJ ka të bëjë

me çështjen Hornsby kundër Greqisë: përmbarimi i një vendimi të marrë nga çdo

gjykatë duhet të konsiderohet si pjesë përbërëse e "gjykimit" për qëllime të nenit 6 të

KEDNJ.

Gjykata për më tepër theksoi se nuk bën që një Shtet të citoj mungesën e fondeve si

arsye për mos-respektimin e aktvendimit. Pa dyshim, vonesa në përmbarimin e

aktvendimit në disa raste mund të arsyetohet, por vonesa nuk mund të jetë e atillë që

të ndikojë në jo-funksionalitetin e kësaj të drejte të mbrojtur nga Neni 6 par. 1 i

KEDNJ-së.

Në një rast më të vonshëm, Suljagić kundër Bosnjës dhe Hercegovinës,47

GJEDNJ

ishte edhe më e qartë:

“Rasti në fjalë krejtësisht ka të bëjë me përputhshmërinë e legjislacionit të brendshëm

për kursimet e "vjetra" në valutë të huaj me kushtet e parashikuara nga neni 1 i

Protokollit Nr 1 [...]. Koncepti "posedimet" e ka një kuptim autonom i cili nuk është i

kufizuar në pronësinë e të mirave materiale. Në të njëjtën mënyrë si të mirat

materiale, disa të drejta të tjera dhe interesa që përbëjnë asete mund të konsiderohen

si "posedime" për qëllimet të nenit 1 të Protokollit Nr 1 Kërkesave [...], me kusht që

ato të kenë një bazë të mjaftueshme në ligjin e vendit, të cilësohet si një "pasuri" dhe

kështu mund të konsiderohet si "pasuri" brenda kuptimit të kësaj dispozite [...].

Kërkuesi në çështjen në fjalë, pas depozitimit në valutë të huaj në një bankë

komerciale, ka fituar të drejtën për të mbledhur në çdo kohë depozitat e tij, së bashku

me kamatën e akumuluar, nga banka komerciale ose, në rast të "falimentimit të

manifestuar" apo falimentimit, nga shteti [...]. Edhe pse është e vërtetë se në fund të

ekzistencës së saj dhe sektorit bankar komercial të saj, RSFJ-ja kishte vështirësi në

47

Suljagić kundër Bosnjës dhe Hercegovinës, 3 nëntor 2009, Aplikimi nr. 27912/02, par. 33-38


respektimin e obligimeve të saj financiare [...], e drejta vazhdonte si e tillë.

Pavarësisht nga qasjet e ndryshme për këtë çështje pas shpërbërjes së RSFJ-së dhe

kalimit të përgjegjësive nga një nivel i qeverisë në një tjetër [...], nuk ka pasur kurrë

asnjë dyshim se Bosnja dhe Hercegovina dhe / ose njësitë e saj përbërëse kishin një

detyrim ligjor për të shlyer borxhin e "vjetër" në formë të kursimeve në valutë në

banka. Në rrethana të tilla, Gjykata përfundoi se ankuesi kishte, dhe ende ka, një

kërkesë pronësore brenda kuptimit të nenit 1 të Protokollit nr 1. Garancitë e kësaj

dispozite, pra zbatohen në çështjen në fjalë. [...] Siç ka deklaruar Gjykata në një

numër të rasteve, neni 1 i Protokollit nr 1 përfshin tri rregulla të veçanta: [...]

rregulli i parë është i një natyre të përgjithshme dhe thekson parimin e gëzimit të qetë

të pronës; [...] rregulli i dytë mbulon privimin nga prona dhe për ketë i paraqet disa

kushte caktuara; [...] rregulli i tretë njeh që Palët Kontraktuese kanë të drejtë, ndër të

tjera, për të kontrolluar përdorimin e pronës në përputhje me interesin të

përgjithshëm. Tre rregullat, megjithatë, nuk janë të ndryshme në kuptimin e të qenit të

pa lidhura. Rregulla e dytë dhe e treta kanë të bëjnë me rastet e veçanta të ndërhyrjes

në të drejtën për gëzimin paqësor të pasurisë dhe prandaj duhet të interpretohen në

frymën e parimit të përgjithshëm të shprehur në rregullin e parë [...]. Për shumë vite,

kërkuesi në çështjen në fjalë ka qenë në gjendje që të disponoi lirisht me kursimet e

"vjetra të tij" në valutë të huaj. Në kohën e paraqitjes së kërkesës së tij (2 korrik

2002) dhe, më e rëndësishmja, në datën e ratifikimit të Protokollit Nr 1 nga Bosnja

dhe Hercegovina (12 korrik 2002), ai kishte mundësi të përdorte këto fonde vetëm për

blerjen e kompanive në pronësi të shtetit [...]. Për shkak se ai ishte pronar i shtëpisë

në të cilën jetonte, aplikuesit nuk i ishte dhënë mundësia e blerjes së banesës në

pronësi të shtetit. Pastaj pasoi legjislacioni i vitit 2004 [...] dhe në fund edhe

legjislacioni aktual [...], ku që të dyja kufizojnë përdorimin e kursimeve të "vjetra" në

valutë të huaj. Kjo nuk ka qenë e kontestuar para Gjykatës. Në rrethana të tilla, rasti i

tanishëm duhet të shqyrtohet nën rregullin e tretë të nenit 1 të Protokollit Nr 1”.


Kroacia dhe GJEDNJ

Kroacia u pranua në Këshillin e Evropës më 6 nëntor 1996. Kroacia e ratifikoi

KEDNJ më 5 nëntor 1997.

Që atëherë Kroacia ka qenë palë në më shumë se 150 raste të pranueshme para

GJEDNJ-së në Strasburg. Shumica e rasteve ishin të bazuara në shkeljet e nenit par 6.

1 i KEDNJ-së dhe kishin të bëjnë me problemin e "procedurës brenda kohës së

arsyeshme". Numri i madh i rasteve të tilla ka arsyet e saj në një situatë shumë të

veçantë të Kroacisë.

Gjatë Luftës për Atdhe, pjesëtarët e ushtrisë kroate kishin dëmtuar ose shkatërruar një

numër të madh të pronës private, të luajtshme dhe të paluajtshme. Pas përfundimit të

Luftës për Atdhe, të dëmtuarit/ qytetarët kishin kërkuar kompensim. Mijëra raste të

tilla janë paraqitur para gjykatave kroate, shumica e tyre në periudhën midis 1996 dhe

1998.

Më 6 nëntor të vitit 1999, Parlamenti kroat kishte futur ndryshime në ligjin për

detyrimet civile ("Ndryshimet 1999 "). Legjislacioni i ndryshuar parashikonte që të

gjitha veprimet për dëmet kundër shtetit si pasojë e veprimeve e anëtarëve të ushtrisë

kroate dhe të policisë në kryerjen e detyrave të tyre zyrtare gjatë Luftës së Atdheut në

Kroaci ishin të qëndruar. Vetëm më 31 korrik 2003 legjislacioni i ri për përgjegjësinë

e shtetit për dëmet e shkaktuara nga pjesëtarët e ushtrisë kroate dhe të policisë në

kryerjen e detyrave të tyre zyrtare gjatë Luftës së atdheut ("2003 Përgjegjësia Akti")

ka hyrë në fuqi. Ky ligj mbi "përgjegjësinë për dëmet që rezultojnë nga aktet terroriste

dhe demonstratat publike"48

parashikon, ndër të tjera, që shteti duhet të kompensojë

dëmin vetëm që rezulton nga lëndimet trupore, dëmtim të shëndetit ose vdekjes. Të

gjitha kompensimet për dëmtim të pronës duhet të kërkohen në bazë të Ligjit për

rindërtim. Neni 10 i këtij ligji parashikon që të gjitha procedurat në pajtim me

amendamentin e vitit 1996, duhet rinisur.

Shumica e rasteve para gjykatës së Strasburgut kanë pasur dhe kanë të bëjnë me rastet

të cilat kanë rifilluar në vitin 2003 dhe janë ende në procedurë e sipër para gjykatës.

GJEDNJ gjithashtu ka qenë e përfshirë në kthimin e refugjatëve dhe personave të

zhvendosur pas luftës së atdheut. Më 27 shtator 1995 ka hyrë në fuqi ligji për marrjen

e përkohshme dhe menaxhimin e pronës së caktuar (“Ligji për marrjen e pronës”). Ai

ligj parashikonte që prona që gjendet në territoret që ishin të okupuara dhe të cilat i

takonin personave të cilët kishin lëshuar Kroacinë do të merrej në përkujdesje dhe do

të kontrollohej nga shteti. Ky ligj gjithashtu autorizon autoritetet lokale (komisionet e

marrjes së pronës) që tua besojnë këtë pronë për përdorim të përkohshëm palëve të

treta. Në qershor 1998 Parlamenti miratoi programin për kthimin e refugjatëve dhe

personave të zhvendosur (“Programi për Kthim”), i cili rregullon parimet për kthimin

e tyre dhe riposedimin e pronës së tyre. Në gusht 1998 hyri në fuqi Ligji për t’i dhënë

fund zbatimit të ligjit të marrjes së pronës (“Ligji i përfundimit”). Ai ligj inkorporoi

dhe i dha forcë ligjore dispozitave të programit për kthim duke parashikuar që këta

persona, prona e të cilëve gjatë mungesës së tyre i ishte dhënë të tjerëve për strehim,

48

Zakon o odgovornosti za štetu nastalu uslijed terorističkih akata i javnih demonstracija, Gazeta Zyrtare nr. 117/2003 – “Ligji për Përgjegjësinë”


duhet të aplikonin për riposedim të pronës së tyre pranë autoriteteve lokale

kompetente – komisioneve për banim. Në të njëjtën kohë më 1 tetor 2002 kishin hyrë

në fuqi ndryshimet e ligjit për zonat e interesit të posaçëm shtetëror (“ndryshimet e

vitit 2002”). Ato ia kishin transferuar juridiksionin për çështjet e komisioneve të

banimit (të cilat ishin shpërndarë) Ministrisë së Punëve Publike, Rindërtimit dhe

Ndërtimit49

. Në bazë të kësaj, shteti i përfaqësuar nga Zyra e Prokurorit të Shtetit

kishte marrë përsipër procedurat nga Komisioni i Banimit.

Neni 27(4) i ligjit për zonat e interesit të posaçëm shtetëror50

siç ishte ndryshuar me

ndryshimet e vitit 2002, parashikon që shteti të paguaj kompensim për dëmin e

shkaktuar pronarit i cili kishte aplikuar për riposedim të pronës së tij apo saj para 30

tetorit 2002 mirëpo të cilit nuk i ishte kthyer prona deri në atë datë.

GJEDNJ pranoi se autoritetet kroate të cilat ishin të ballafaquara me një detyrë

jashtëzakonisht të vështirë të balancimit të të drejtave të pronarëve me ato të

poseduesve të përkohshëm në kontekst të kthimit të refugjatëve dhe personave të

zhvendosur. GJEDNJ konsideroi se aplikuesit kishin qenë objekt i kufizimit të madh

të të drejtave të tyre pronësore për të cilën nuk kishin marrë kurrfarë kompensimi për

dëmin e pësuar. Në programin për kthim dhe në ligjin për përfundimin e zbatimit të

ligjit për marrjen e tokës, jo vetëm pronari ka të drejtë që prona e tij t’i kthehet mirëpo

edhe poseduesi ka të drejtë për një strehim alternativ. Duket të jetë gabim themelor që

strehimi alternativ të bëhet kusht për posedimin e pronës përderisa pronari nuk

kompensohet. Shumë prej këtyre lëndëve janë gjithashtu në mospërputhje me

kërkesën për gjykim brenda periudhës së arsyeshme kohore e shkaktuar nga

aktgjykimet të cilat janë hedhur poshtë për shkak se janë marrë nga gjykatat të cilave

u ka munguar kompetenca lëndore. Ndonjëherë këto gjykata kishin humbur

kompetencën për shkak të legjislacionit retrospektiv, si në rastin e kompetencës së

Komisionit për Kthimin e Pronës dhe Komisioneve të Banimit.

Një shembull i një rasti të tillë është Kunić kundër Kroacisë.51

Ky rast kishte të bënte

me shkeljen e të drejtës së aplikuesit për të gëzuar i qetë posedimet e tij/saj.

Parashtruesi i kërkesës ishte penguar që të shfrytëzojë pronat në pronësi private të tij

për shkak se autoritetet shtetërore ua kishin ndarë ato palëve të treta, në vitin 1996, në

bazë të Ligjit për Marrjen e Përkohshme dhe Menaxhimin e Pronës së Caktuar (“Ligji

për marrjen”). Në vitin 2000, komisioneve për banim i ishte dhënë urdhër që

shfrytëzuesit e pronave të parashtruesve të kërkesave tua lëshojnë ato prona brenda 15

ditëve. Megjithatë të dyja vendimet mbetën në fuqi deri në dhjetor 2003. Rasti Kunić

kishte të bënte me kohëzgjatjen e madhe të procedurave të përmbarimit (nga shtatori

1997 deri në dhjetor 2003, 6 vjet dhe 1 muaj në kuadër të juridiksionit rationae

temporis të GJEDNJ-së).

GJEDNJ-ja kishte vërejtur se precedenti i saj gjyqësor ishte i bazuar në parimin

themelor se arsyeshmëria e kohëzgjatjes së procedurave duhet të përcaktohet në

frymën e rrethanave të posaçme të rastit. Për shkak se në këtë rast rrethanat e tilla

kërkojnë një vlerësim të përgjithshëm, gjykata nuk e konsideron të domosdoshme të

49 Ministarstvo za javne radove, obnovu i graditeljstvo 50

Zakon o područjima od posebne državne skrbi, Gazeta Zyrtare nr. 44/1996, 57/1996 (errata), 124/1997, 73/2000, 87/2000 (errata), 69/2001, 94/2001, 88/2002, 26/2003 (teksti i konsoliduar), 42/2005), 51

Kunić kundër Kroacisë, 11 janar 2007; kërkesa 22344/02


shqyrtojë kriteret e sipërpërmendura në detaje. Sipas GJEDNJ-së është e mjaftueshme

që të ceket se është dashur më shumë se gjashtë vjet për autoritetet vendëse që të

përmbarojnë një aktvendim të plotfuqishëm në një rast me rëndësi të pamohueshme

për aplikuesin. Natyrisht se këtu kemi një shkelje të nenit 6 par. 1 dhe nenit 1 të

Protokollit Nr. 1 të GJEDNJ-së. GJEDNJ-ja pranon faktin se administrimi i duhur i

drejtësisë kërkon kohë. Megjithatë sipas mendimit të GJEDNJ-së, kohëzgjatja e

madhe e procedurës së përmbarimit gjithashtu ka pasur ndikim në të drejtën e

aplikantit për gëzim paqësor të posedimit të tij për gjashtë vjet. Kjo vonesë kishte

imponuar një ngarkesë të madhe individuale për aplikuesin dhe për këtë arsye e

prishte baraspeshën e drejtë e cila duhet të vendoset ndërmjet të të drejtës së aplikuesit

për gëzim paqësor të posedimeve të tij dhe interesit të përgjithshëm. 52

Në rastin Majski kundër Kroacisë53

janë dashur thuajse tre vjet e gjysmë që të

iniciohet dëbimi nga prona Kjo periudhë sipas mendimit të gjykatës është shume e

gjatë dhe nuk e plotëson kërkesën për “periudhë të arsyeshme kohore”.

Një shembull tjetër është rasti Radanović kundër Kroacisë54

. Në vitin 2000,

komisionet e banimit kishin urdhëruar shfrytëzuesit e pronave të parashtruesve të

kërkesave që t’i lëshojnë ato brenda 15 ditëve. Megjithatë si në rastin Kunić kundër

Kroacisë, vendimi mbeti i papërmbaruar deri në dhjetor 2003. Përkitazi me rastin

Radanović, legjislacioni relevant dhe precedenti gjyqësor i Gjykatës Supreme

kërkonte që autoritetet t’i siguronin shfrytëzuesit të përkohshëm një strehim

alternativ. Edhe pse GJEDNJ-ja pranoi se autoritetet kroate janë përballur me një

detyrë tejet të vështirë të baraspeshimit të të drejtave të pronarëve me të atyre të

shfrytëzuesve të përkohshëm në kontekstin e kthimit të refugjatëve dhe personave të

zhvendosur, kjo gjykatë konsideron parashtruesi i kërkesës kishte qenë objekt i

kufizimit jashtëzakonisht të madh të të drejtave pronësore për të cilat sidoqoftë ajo

nuk kishte marrë kurrfarë kompensimi për dëmin e pësuar.

Përkundër këtyre rasteve Gjykata e Strasburgut është dashur të merret edhe me raste

të cilat kanë të bëjnë kryesisht me kohëzgjatjen dhe efektshmërinë e procedurës së

përmbarimit. Studimi i hollësishëm i këtyre rasteve kishte bërë të qartë se ato nuk

tregojnë specifikat e shtetit. Kontestet janë përqendruar kryesisht në dy fusha. Fusha e

parë e diskutimit ishte çështja e pranueshmërisë së rasteve në frymën e natyrës

subsidiare të GJEDNJ-së dhe domosdoshmërisë për të shteruar mjetet juridike

vendëse së pari. Sikurse në kontekstin e rasteve kundër shteteve tjera anëtare Gjykata

ka përsëritur detyrimin për shterjen e mjeteve juridike vendëse e cila kërkon që

parashtruesi i kërkesës të shfrytëzojë në mënyrë normale mjetet juridike të cilat janë

efektive, të mjaftueshme dhe të qasshme në aspektin e shkeljeve të konventës. Vlen të

përmendet se GJEDNJ në të gjitha rastet kishte ardhur në përfundim se nga

parashtruesi i kërkesës nuk është dashur të pritet që të parashtrojë dhe iniciojë të

gjitha ankesat dhe procedurat shtesë vendëse për shkak se ato nuk kanë ofruar ndonjë

gjasë të arsyeshme për sukses.

52

Shih, përshtatshmërisht, Immobiliare Saffi kundër Italisë [GC], nr. 22774/93, § 59, KEDNJ 1999-V. Rastet e njohura të GJEDNJ-së kundër Kroacisë: Pibernik kundër Kroacisë, 4 mars 2004; Kostić kundër Kroacisë, 18 nëntor 2004; Kvartuć kundër Kroacisë, 18 nëntor 2004; Brajović -Bratanović kundër Kroacisë, 9 tetor 2008. 53 Majski kundër Kroacisë, 1 qershor 2006 aplikacioni 33593/03 54

Rasti Radanović kundër Kroacisë, 21 dhjetor 2006


Për shembull në rastin Horvat kundër Kroacisë55

gjykata përfundoi se “nuk ekziston

ndonjë mjet juridik i vërtetë e cila do t’i mundësonte personit të ankohet për

kohëzgjatjen tejet të madhe të procedurës në Kroaci dhe konsideron se parashtruesi i

kërkesës arsyetohet kur kishte konsideruar se nuk kishte ndonjë mjet juridik tjetër në

nivel nacional i cili do të ishte efektiv për ankesën e tij/saj. Gjykata konstaton se nuk

kishte mjete juridike adekuate dhe efektive për qëllime të nenit 35 të konventës në të

cilën parashtruesi i kërkesës ishte kërkuar që të shteroi mjetet juridike vendëse. Së

këndejmi gjykata ka vendosur që kundërshtimi i shtetit në bazë të dështimit për të

shteruar mjetet juridike vendëse nuk mund të miratohet.”

Për këtë arsye gjykata e Strasburgut në mënyrë të qartë kishte deklaruar se procedurat

ankimore kanë qenë jo efektive dhe të pamjaftueshme dhe për këtë arsye aplikacionet

përkatëse i kishte shpallur si të papranueshme.

Një shembull i këtij rasti ishte Samija kundër Kroacisë.56

Më 10 dhjetor 1992

parashtruesi i kërkesës kishte aplikuar për përmbarim të aktgjykimit të mësipërm.

Shumë shpejt pas kësaj gjykata kishte lëshuar një parashtresë të përmbarimit për

marrjen e pronës së luajtshme të debitorit e cila rezultoi në një numër të përpjekjeve të

pasuksesshme për marrjen e pronës së luajtshme të debitorit deri në vitin 1997.

Debitori kishte dështuar që të veprojë në pajtim me aktgjykimin i cili deklaronte se ai

duhet zbulojë asetet e tij. Parashtruesi i kërkesës ishte ankuar se kohëzgjatja e

procedurave të përmbarimit ishte në kundërshtim me kërkesën për “periudhë të

arsyeshme kohore”, parashikuar në nenin 6 par. 1 KEDNJ. Periudha e cila duhet të

merret parasysh kishte filluar më 6 nëntor 1997, dita e hyrjes në fuqi të Konventës

përkitazi me Kroacinë. Megjithatë në vlerësimin e arsyeshmërisë së kohës e cila

kishte kaluar nga ajo datë duhet të merret parasysh edhe gjendja e procedurave në atë

kohë. Në ketë aspekt, GJEDNJ-ja kishte vërejtur se procedurat kishin filluar më 10

dhjetor 1992, kur parashtruesi i kërkesës kishte aplikuar për përmbarimin e

aktgjykimit të gjykatës komunale më 14 prill 1992. Si rrjedhojë e kësaj, rasti ishte

ende në zhvillim e sipër për katër vjet, dhjetë muaj dhe njëzet e pesë ditë nga dita e

ratifikimit. Periudha në fjalë nuk ka përfunduar ende. Për këtë arsye ajo ka zgjatur për

nëntë vjet.

GJEDNJ-ja kishte përsëritur se në bazë të nenit 35 par. 1 të KEDNJ-së, mund të

merret me rastin vetëm nëse janë shteruar të gjitha mjetet juridike vendëse. Qëllimi i

shterimit nuk është që tu jepet shteteve kontraktuese mundësia e parandalimit apo

rregullimit të shkeljeve të të drejtave të njeriut që pretendohen se ata i kanë shkelur

para se pretendimet për këto shkelje të jenë dorëzuar.57

Obligimi për të shterur mjetet

juridike vendëse kërkon që një parashtrues i kërkesës të shfrytëzojë në mënyrë

normale mjetet juridike të cilat janë efektive, të mjaftueshme dhe të qasshme përkitazi

me ankesat për shkelje të konventës.

Që nga 22 marsi 2002 një ankesë kushtetuese në bazë të nenit 63 të Ligjit të Gjykatës

Kushtetuese konsiderohet mjet juridik efektiv përkitazi me kohëzgjatjen e

procedurave që janë ende në zhvillim e sipër në Kroaci.58

Megjithatë, në atë kohë

ende nuk ishte e qartë nëse mjeti i ri juridik do të vlente për kohëzgjatjen e

55 Horvat kundër Kroacisë (nr. 51585/99 aktgjykimi 26 korrik 2001) 56

Samija kundër Kroacisë, 6 dhjetor 2006; kërkesa 14898/04 57

Shih gjithashtu p.sh Selmouni kundër Francës, 28 korrik 1999 (Aplikacioni nr. 25803/94) 58

Shih për shembull rastin Horvat kundër Kroacisë 26 korrik 2001 (Aplikacioni nr. 51585/99).


procedurave të përmbarimit. Parashtruesi i kërkesës kishte parashtruar kërkesën e tij

para gjykatës më 6 shkurt 2004. Në atë kohë ankesa kushtetuese nuk i ofronte atij

gjasa të arsyeshme për sukses.59

Në rastin Horvat kundër Kroacisë GJEDNJ-ja kishte mbajtur qëndrimin se nuk kishte

mjete juridike të cilat i mundësonin personit të ankohet për kohëzgjatjen jashtë afatit

të arsyeshëm kohor të procedurave në Kroaci. Megjithatë, pas aktgjykimit Horvat,

parlamenti kroat kishte nxjerrë ligjin për ndryshimet e ligjit të gjykatës kushtetuese, i

publikuar në Gazetën Zyrtare Nr. 29 të 22 marsit 2002. Ligji kishte futur në fuqi

mjetet e reja juridike kundër kohëzgjatjes së procedurave. GJEDNJ pastaj kishte

konstatuar në rastin Slaviček se ky ishte një mjet juridik i cili duhej të shterej nga

parashtruesi i kërkesës me qëllim që të veprohej në pajtim me nenin 35 par. 1 të

KEDNJ-së.60

Zhvillimet e mëtutjeshme në praktikën gjyqësore të Gjykatës

Kushtetuese tregojnë se që nga 2 shkurti 2005 ankesa kushtetuese është bërë mjet

juridik efektiv për kohëzgjatjen e procedurave të përmbarimit.

Nëse shikojmë meritat e rasteve, GJEDNJ-ja pranon se kohëzgjatja e përmbarimit në

vetvete nuk është e mjaftueshme për të vendosur nëse ka shkelje të nenit 6 par. 1 të

KEDNJ mirëpo arsyeshmëria e kohëzgjatjes së procedurave “duhet të vlerësohet në

frymën e rrethanave të rastit me referim ndaj kritereve si në vijim: ndërlikueshmëria e

rastit, sjellja e parashtruesit të kërkesës dhe autoriteteve relevante dhe çka është

rrezikuar për parashtruesin e kërkesës i cili është në kontest me shtetin”61

.

Rasti i sipërpërmendur Horvat kundër Kroacisë gjithashtu është interesant nga një

pikëpamje tjetër. Në rastin kur qeveria ka mbështetur faktin se rasti zbulon një shkallë

të caktuar të kompleksitetit, për shkak se as paditësit dhe as Gjykata Komunale në

Zagreb nuk ishin në gjendje të konstatonin adresat e sakta të palëve të paditura.

Parashtruesi i kërkesës argumentonte se ishte detyrë e policisë që të konstatoi adresat

e palëve të paditura. GJEDNJ pranon faktin se ka qenë e vështirë për t’u konstatuar

adresat e palëve të paditura. Megjithatë, në bazë të ligjit kroat, është e mundshme që

të kërkohet nga Qendra për Punë Sociale që të emërojë një përfaqësues ligjor për të

pandehurin adresa e të cilit nuk është e njohur. Edhe pse parashtruesi i kërkesës kishte

iniciuar procedurat në fund të marsit 1995, është dashur 1 vjet para se të caktohet

përfaqësuesi ligjor në procedurën kundër palës së paditur M. dhe tre vjet më vonë në

procedurën kundër të palës së paditur J. Përndryshe GJEDNJ nuk konstaton se rasti

zbulon çfarëdo rrethana të cilat do të kualifikoheshin si komplekse. Parashtruesi i

kërkesës kishte dështuar që ofrojë adresat e sakta për të pandehurit. Sipas GJEDNJ-së

parashtruesi i kërkesës nuk kishte kontribuar në kohëzgjatjen e procedurës duke mos

ofruar adresat. Qeveria pretendonte se gjykatat vendëse kishin treguar zell në

zhvillimin e procedurës. GJEDNJ konstaton më tutje se Gjykata Komunale në Zagreb

është përballur me probleme të ngarkesës jashtëzakonisht të madhe me lëndë të

pazgjidhura për shkak se secili gjykatës në divizionin e lëndëve civile ka qenë duke u

marrë me më shumë se 1,000 lëndë. 59

Rastet e ngjashme: Rasti Mahmutović kundër Kroacisë, 15 shkurt 2007 (Aplikacioni 9505/03); rasti Omerović kundër Kroacisë, 1 qershor 2006 (Aplikacioni nr. 36071/03); Rasti Šoštarić kundër Kroacisë 12 prill 2007 (Aplikacioni nr. 39659/04) 60

Shih vendimin Slaviček kundër Kroacisë , 4 korrik 2002 (Aplikacioni nr. 20862/02). Komisioni Evropian për Demokraci nëpërmjet të Ligjit (Komisioni i Venedikut), “Implementimi i precedentit gjyqësor të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut në këshillin e shteteve: Ndikimi i reformave strukturore dhe ligjore” Triestë 25-28 shkurt 2008, http://ëëë.venice.coe.int/docs/2008/CDL-UDT(2008)004-e.pdf (26-03-2009) 61

Shih për referim të mëtutjeshëm Samija kundër Kroacisë, siç ceket mëlartë


Megjithatë GJEDNJ-ja nuk është e bindur nga sqarimet e qeverisë përkitazi me

vonesat. GJEDNJ-ja thirret në dispozitën se shtetet kontraktuese duhet të organizojnë

sistemet e tyre juridike asisoj që gjykatat e tyre të garantojnë se çdo person ka të

drejtë të pranojë aktvendimin e plotfuqishëm për kontestet të cilat merren me të

drejtat dhe detyrimet civile brenda një periudhe të arsyeshme kohore.

Në një rast më të fundit GJEDNJ është më e saktë në sqarimin e këtyre kritereve.

Ndërlikueshmëria e rastit, sjellja e parashtruesit të kërkesës dhe autoriteteve relevante

dhe çka ka qenë në pyetje për parashtruesin e kërkesës në kontest nuk mundet të

shfrytëzohet si arsyetim në të gjitha rastet. Në rastin Praunsberger kundër Kroacisë

GJEDNJ62

deklaron: “ Gjykata konsideron se kohëzgjatja e procedurave të

përmbarimit e cila ka zgjatur 12 vjet nga data e ratifikimit të Konventës, është e

paarsyeshme a priori dhe thërret për një vlerësim të përgjithshëm. Kohëzgjatja e

përgjithshme mund të justifikohet vetëm në rrethana të jashtëzakonshme. Në këtë

drejtim gjykata vëren se në kundërshtim me parashtresat e qeverisë, gjykata e qarkut

ia kishte atribuar të gjitha vonesat joefikasitetit të gjykatës komunale. Për këtë arsye

gjykata nuk mundet të pranojë sqarimet e dhëna nga qeveria për kohëzgjatjen e

procedurës. Gjykata përsërit se shteti ka për obligim që të organizojë sistemin e

përmbarimit të aktgjykimeve i cili është efektiv si në ligj ashtu edhe në praktikë dhe i

cili siguron përmbarimin pa vonesa të panevojshme […] Gjykata ka konstatuar shpesh

shkeljet e nenit 6 § 1 të konventës në rastet të cilat ngritin çështje të ngjashme me ato

të tanishme. […] Ajo konstaton se në periudhën e cila është objekt i studimit të

gjykatave vendose kohëzgjatja e procedurave ka qenë e jashtë-afatshme dhe ka

dështuar që të plotësojë kërkesën e “periudhës së arsyeshme kohore”.” 63

Përmbarimi nuk është vetëm një çështje e organeve përmbarimore. Një sërë çështjesh

janë në pyetje këtu dhe gjithashtu këtu mund të përfshihen edhe autoritetet tjera. Një

shembull i mirë i këtij rasti është Buj kundër Kroacisë.64

Në këtë rast për përmbarimin e aktvendimit të nxjerrë në procedurën trashëgimore,

aktvendimi është dashur të regjistrohet në regjistrin e tokave. Gjykata ka nxjerrë

urdhër për regjistrimin e ndryshimeve të pronësisë ex officio nga divizioni i regjistrit

të tokave në gjykatën komunale. Gjithashtu në këtë rast GJEDNJ konsideroi se është i

aplikueshëm neni 6 i KEDNJ-së: “Aktvendimi i gjykatës komunale i 8 qershorit 1999

përbën një titull përmbarimor pavarësisht natyrës së procedurave trashëgimore. Edhe

pse e drejta e pronësisë e parashtruesit të kërkesës në këtë rast në bazë të së drejtës

vendore nuk do të konsiderohej si përbërëse, procedurat që kanë pasuar në regjistrin e

tokës kanë qenë vendimtare për ushtrimin efektiv të të drejtave p.sh gëzimit të lirë të

pronësisë. Para parashikimit të kësaj me ligj parashtruesit të kërkesës ka vazhduar t’i

kufizohet e drejta e posedimit të lirë të pronës së tij. Si rrjedhojë, neni 6 § 1 vlen për

këtë pjesë të procedurës. […]. Pas ekzaminimit të të gjithë materialit të dorëzuar,

gjykata konsideron se qeveria nuk ka dhënë ndonjë fakt apo argument i cili mund të

bind gjykatën që të nxjerr një përfundim tjetër për këtë rast. Përmbarimi i aktvendimit

të nxjerrë në procedurën trashëgimore në formë të regjistrimit të pronës në emrin e

aplikuesit tani është në zhvillim e sipër për më shumë se katër vjet pa ndonjë

aktvendim përkatës të marr në këtë drejtim. […] Gjykata konsideron se në rastin në

62

Praunsperger kundër Kroacisë, 22 prill 2010 (Aplikacioni nr 16553/08) 63

Shih për shembull: Plazonić kundër Kroacisë, 6 mars 2008 (Aplikacioni nr 26455/04) dhe Medić kundër Kroacisë, 26 mars 2009 (Aplikacioni nr. 49916/07) 64

Buj kundër Kroacisë, 1 qershor 2006, Aplikacioni nr 24661/02,


fjalë kohëzgjatja e procedurës ka qenë e jashtëafatshme dhe ka dështuar që të

përmbush kërkesën e “periudhës së arsyeshme kohore”. Ekziston një shkelje e nenit 6

§ 1. ”


IRJM dhe GJEDNJ

IRJM është bërë anëtare e Këshillit të Evropës më 9 nëntor 1995. KEDNJ-ja është

nënshkruar më 9 nëntor 1995 dhe është ratifikuar më 10 prill 1997.

Duke marrë parasysh faktin se IRJM ka krijuar një sistem të përmbarimit privat dhe

duke marrë parasysh se rruga për në gjykatën e Strasburgut është e lirë vetëm pasi të

gjitha mjetet juridike vendëse të jenë shteruar, është shumë lehtë për të kuptuar se nuk

ka raste pranë GJEDNJ-së të cilat kanë të bëjnë me sistemin e ri të përmbarimit.

Përsëri është e domosdoshme të kuptohet se shteti është përgjegjës për funksionimin e

mirë të sistemit të përmbarimit edhe përkundër faktit se është privat dhe për këtë arsye

të gjitha argumentet të cilat janë shfrytëzuar para kësaj gjykate janë ende të vlefshme

nëse sistemi i ri nuk sjell një lehtësi të prekshme për ata që kërkojnë përmbarim. Një

vështrim në sistemin e vjetër dhe në rastet e ndërlidhura të gjykatës gjithashtu mund të

shfrytëzohet si mësime të mësuara për t’i ikur përsëritjes së gabimeve të vjetra dhe

futjes së dobësive të vjetra në sistemin e ri të krijuar.

Edhe në IRJM shumica e rasteve janë të bazuara në shkeljen e nenit 6 par. 1 KEDNJ:

procedura brenda periudhës së arsyeshme kohore. Një shembull është rasti

Jankulovski kundër IRJM. 65

Ky rast ka të bëjë me përmbarimin e aktvendimit

gjyqësor e cila ka zgjatur 11 vjet. GJEDNJ konfirmon se vonesa në përmbarimin e

aktgjykimit mund të arsyetohet në rrethana të veçanta mirëpo kjo vonesë nuk mund të

pengojë thelbin e të drejtës së mbrojtur me nenin 6 par. 1 të KEDNJ. Faktet e rastit

tregojnë se sistemi i vjetër është i ngatërruar me kompetenca të paqarta dhe që

dyfishojnë njëra tjetrën në organet përmbarimore (p.sh. gjykatat e ndryshme) dhe

numrit të pamenaxhueshëm të mjeteve juridike për debitorin. Në këtë sfond, gjykata

ka konsideruar se shteti i cili është palë e akuzuar në GJEDNJ ka dështuar që të

zhvillojë procedurën përmbarimore në fjalë në mënyrë efektive. 66

Gjithashtu ne aktvendimet tjera, GJEDNJ-ja ka vërejtur rëndësinë e sistemit efikas të

përmbarimit. Argumentet e qeverisë për ndërlikueshmërinë e rastit dhe kontributi i

pretenduar i parashtruesit të kërkesës në mos-përmbarimin e pjesshëm të kërkesës së

tij nuk mund të ndryshojë përfundimin e nxjerr nga GJEDNJ në rastin e mësipërm

Jankulovski kundër IRJM. Gjithashtu në rastin Pecevi kundër. IRJM 67

GJEDNJ ka

përsëritur se neni 6 par. 1 i KEDNJ kërkon që të gjitha fazat e procedurave ligjore për

“përcaktimin e ... të drejtave dhe detyrimeve civile”, duke mos përjashtuar këtu fazat

e mëvonshme të aktgjykimit të bazuar në meritat e rastit duhet kompletuar brenda

periudhës së arsyeshme kohore.68

Në bazë të GJEDNJ shteti ka obligim pozitiv që të

organizojë sistemin e përmbarimit të aktgjykimeve në mënyrë efektive si në ligj ashtu

edhe në praktikë pa vonesë të panevojshme. Vonesa në përmbarimin e aktgjykimit

mundet të arsyetohet nga rrethanat e veçanta. Megjithatë vonesa nuk duhet të jetë e

tillë që të dëmtojë esencën e të drejtës së mbrojtur me nenin 6 par. 1 KEDNJ.

GJEDNJ i referohet rasteve të tjera ku është cekur se paarsyeshmëria e kohëzgjatjes

së procedurës duhet të vlerësohet në frymën e rrethanave të rastit dhe duke iu referuar

65

Jankulovski kundër Ish-Republikës Jugosllave e Maqedonisë, 3 korrik 2008 (Aplikacioni nr. 6906/03). Një shembull tjetër është rasti Pakom Slobodan DOOEL kundër Ish-Republikës Jugosllave e Maqedonisë, 21 Korrik 2010 (Aplikacioni nr. 33262/03) 66

Shih gjithashtu: Fuklev kundër Ukrainës, 7 qershor 2005 (Aplikacioni nr. 71186/01) 67

Pecevi kundër IRJM, 6 nëntor 2008, korrigjuar 16 dhjetor 2008 (Aplikimi nr. 21839/03) 68

Shih gjithashtu: Miltenovic kundër IRJM 19 qershor 2006 (Aplikimi nr. 26615/02)


kritereve si në vijim: kompleksiteti i rastit, sjellja e parashtruesit të kërkesës dhe

autoriteteve relevante dhe ajo çka është në rrezik për parashtruesin e kërkesës që është

në kontest. 69

Në rastin Jovanoski kundër IRJM70

GJEDNJ përsëriti se shteti ka obligim pozitiv për

organizimin e sistemit për përmbarimin e aktgjykimeve në një mënyrë efektive si në

ligj ashtu edhe në praktikë pa vonesë të panevojshme. Në këtë rast procedura e

përmbarimit ka filluar më 1991 kur parashtruesi i kërkesës ka kërkuar përmbarimin e

kërkesës së tij kundër debitorit kroat. Kërkesa e tij është përmbaruar pjesërisht më 20

qershor 1991. Më 4 shkurt 1992 parashtruesi i kërkesës kishte kërkuar nga gjykata që

të përmbarojë edhe pjesën tjetër. Procedura e përmbarimit mbeti e pazhvilluar deri më

11 korrik 1995 kur Gjykata e Qarkut e Bitolës e ktheu rastin prapa për shqyrtim të ri.

Gjykata e shkallës së parë mbeti joaktive edhe pse nga ajo ishte kërkuar që të merr

vendim. Aktiviteti tjetër dhe i fundit ishte ndërmarrë më 31 gusht 2001 kur dosja e

lëndës ishte shkatërruar. Nuk kishte dëshmi se shkatërrimi ishte urdhëruar me kërkesë

të parashtruesit të kërkesës. Gjithashtu edhe në këtë rast GJEDNJ kishte konsideruar

se dështimi i parashtruesit të kërkesës për të kërkuar përmbarimin e pjesës së mbetur

para gjykatave kroate nuk mund të heq përgjegjësinë e shtetit që është palë

përgjegjëse për procedurat që janë në zhvillim e sipër para gjykatave të saj. Duke u

përmbajtur nga ndërmarrja e masave adekuate dhe efektive për të përmbaruar

kërkesën e parashtruesit ka shkelje të dukshme të nenit 6 KEDNJ.

Mjetet juridike janë gjithmonë një pikë delikate. Neni 13 i KEDNJ-së garanton një

mjet juridik efektiv para organit nacional për një shkelje të pretenduar të kërkesës që

buron nga neni 6 par. 1 i KEDNJ-së për të dëgjuar rastin brenda një kohe të

arsyeshme. Mjetet juridike efektive në bazë të KEDNJ-së janë mjetet të cilat

“[parandalojnë] shkeljen e pretenduar apo vazhdimin e saj apo [ofrojnë] korrigjim

adekuat të shkeljes e cila ka ndodhur” Një mjet i tillë juridik konsiderohet si efektiv

nëse mund të shfrytëzohet qoftë për përshpejtimin e aktvendimit apo për t’i

mundësuar palës ndërgjyqësore një mundësi të korrigjimit të vonesave të cilat kanë

ndodhur. 71

Qeveria e IRJM-së pranoi se ka mungesa të një zgjidhjeje efektive në lidhje me

zvarritjen e procedurës në sistemin e brendshëm juridik. Kërkesat në bazë të ligjit të

IRJM-së për përshpejtimin e procedurës përmbarimore nuk mund të konsiderohet si

një mjet juridik në lidhje me ankesat e vonesës: "Gjykata vëren se mjetet e cituara nga

Qeveria, d.m.th një kërkesë për kryetarin e Gjykatës Komunale të Kumanovës,

Ministrisë së Drejtësisë dhe Këshillit Gjyqësor Republikan për të shpejtuar

procedurën në mënyrë efektive të përbëhet nga paraqitja e një ankese një organi

mbikëqyrës me sugjerimin që të përdor kompetencat e tij nëse e sheh të arsyeshme për

ta bërë këtë. Në qoftë se është bërë ankesa e tillë, organi mbikëqyrës mund të ngrit ose

mos të ngrit çështjen me zyrtarin kundër të cilit është e drejtuar ankesa në qoftë se ai

konsideron se ankesa nuk është e pabazuar. Përndryshe, ajo nuk do të ndërmarrë asnjë

veprim. Në qoftë se veprimi është marrë, ata do të përfshijnë vetëm organin

mbikëqyrës dhe zyrtarët në fjalë. Ankuesit nuk do të jenë palë në asnjë procedurë dhe

69

Shih gjithashtu Atanasovic dhe Tjerët kundër dhe rastet tjera Krsto Nikolov kundër IRJM, 23 tetor 2008 (Aplikimi nr. 13904/02) dhe Savov dhe të tjerët kundër IRJM, 25 shtator 2008 (Aplikimi nr. 12582/03), Kalanoski kundër IRJM, 17 dhjetor 2009 (Aplikimi nr.. 31391/03) 70

Jovanoski kundër IRJM, 7 janar 2010 (Aplikimi nr. 31731/03) 71

Shih Kudła kundër Polonisë (Aplikimi nr. 30210/96)


vetëm do të jenë të informuar për mënyrën në të cilën organi mbikëqyrës ka marrë

vendim në lidhje me ankesën e tyre72

Gjithashtu në rastin e fundit të praktikës gjyqësore, sistemi juridik vendës ka qenë në

vëmendje të GJEDNJ-së. Në rastin Bočvarska kundër IRJM73

GJEDNJ përsërit se

“…“e drejta për gjykatë” do të ishte iluzore nëse sistemi juridik vendës i shtetit

kontraktues do të lejonte një aktvendim të plotfuqishëm dhe obligues të mbetej i pa

përmbaruar në dëm të njërës palë. Përmbarimi i aktgjykimit të gjykatës duhet të

trajtohet si pjesë përbërëse e “gjykimit” për qëllime të nenit 6. Shteti ka për obligim

që në bazë të nenit 6 të organizojë një sistem të përmbarimit të aktgjykimeve në një

mënyrë e cila është efektive si në ligj ashtu edhe në praktikë dhe të sigurojë që

aktvendimet të përmbarohen pa vonesa të panevojshme [...].” Përderisa ne kemi parë

se arsyeshmëria e kohëzgjatjes së procedurës duhet të vlerësohet në frymën e

rrethanave të rastit dhe duke iu referuar kritereve të caktuara: kompleksitetit të rastit,

sjelljes së aplikuesit dhe autoriteteve përkatëse dhe ajo çka është në rrezik për

aplikuesin në kontest. Në rastin Bočvarska kundër IRJM, GJEDNJ-ja ka vërejtur

ndërlikueshmërinë juridike. Megjithatë vetëm kjo ndërlikueshmëri nuk mundet të

arsyetojë kohëzgjatjen e procedurës. Nuk kishte vonesa të cilat i atribuohen aplikuesit

sipas GJEDNJ-së: “Ky i fundit nuk mund të mbahet përgjegjës për sjelljen

procedurale të debitorit dhe prokurorit publik [...]. Përkitazi me sjelljen e autoriteteve

gjykata vëren se gjatë periudhës së shqyrtimit nga ajo, rasti i aplikuesit është

rishqyrtuar në pesë raste. Gjykatat vendëse nuk munden të kenë qenë joaktive.

Megjithatë gjykata vëren se përsëritja e urdhrave në kuadër të një procedure paraqet

mangësi serioze të sistemit gjyqësor [...]. Arsyeja kryesore për përsëritjen e shqyrtimit

të rastit ishte mendimi i ndryshëm juridik i gjykatave vendëse përkitazi me çështjet që

kanë të bëjnë me kohëzgjatjen e procedurës së përmbarimit. Pas ekzaminimit të të

gjithë materialit të dorëzuar, gjykata konsideron se në këtë rast kohëzgjatja e

procedurës së përmbarimit ka qenë e jashtë-afatshme dhe ka dështuar që të plotësojë

kërkesën e “kohës së arsyeshme” në bazë të nenit 6 § 1 të Konventës. Ka pasur

shkelje të kësaj dispozite.”

Një sistem i mirë i dorëzimit të dokumenteve është gjithashtu i rëndësishëm. Në

aspekt është i rëndësishëm rasti Grozdanoski kundër IRJM74

. Qeveria e IRJM-së ka

marrë qëndrim se procedurat kanë qenë të drejta për shkak se palëve u është dhënë një

mundësi e barabartë për të prezantuar rastin dhe GJEDNJ kishte mendim

tjetër. Parashtruesi i kërkesës (palë e paditur në rastin para Gjykatës Supreme) kishte

kontestuar se atij i është ofruar gjykim i drejtë para Gjykatës Supreme. Sipas

parashtruesit të kërkesës qeveria kishte dështuar të ofrojë dëshmi se një kopje e

ankesës për pikat e ligjit i është kumtuar atij. Rregullat e procedurës para Gjykatës

Supreme janë shkelur për shkak se parashtruesi i kërkesës është penguar nga

komentimi i ankesës së kompanisë mbi pikat e ligjit. Mungesa e dëftesës së pranimit

në dosjen e lëndës mbështeste argumentet e tij.

GJEDNJ rikujtoi se parimi i barazisë së palëve në procedurë nënkupton se secilës palë

duhet t’i jepet mundësi e arsyeshme për të prezantuar rastin e vet – përfshirë këtu

edhe dëshmitë – nën kushtet që nuk e vendosin atë në disavantazh substancial

72

Shih rastin Atanasovic dhe tjerët kundër IRJM, 22 dhjetor 2005 (Aplikimi nr. 13886/02) 73

Bočvarska kundër IRJM, 17 shtator 2009, Aplikimi nr. 27865/02 74

Grozdanoski kundër IRJM, 31 maj 2007 (Aplikimi nr. 21510/03)


kundrejt palës kundërshtare.75

Barazia e palëve në procedurë është një nga aspektet e

konceptit të gjykimit të drejtë. Një barazi e tillë nënkupton të drejtën e palëve që të

kenë njohuri dhe të komentojnë dëshmitë e parashtruara dhe vëzhgimet e dorëzuara.

Në rastin Grozdanoski kundër IRJM Gjykata Supreme kishte kompetencë të plotë të

vendos për rastin e parashtruesit të kërkesës për shkak se ajo kishte ekzaminuar

meritat e ankesës për pikat e ligjit dhe kërkesën e prokurorit publik për mbrojtjen e

ligjshmërisë. Në bazë të nenit 376 të Kodit të Procedurës Civile si ankesa në pikat e

ligjit dhe kërkesës së prokurorit për mbrojtjen e ligjshmërisë është dashur t’i

kumtohen parashtruesit të kërkesës. GJEDNJ-ja përfundon: “Në mungesë të dëshmive

të dorëzimit, gjykata nuk është në gjendje që të pranojë argumentin e qeverisë se

ankesa dhe kërkesa i janë dërguar parashtruesit të kërkesës. Për më tepër [...] ankesa

dhe kërkesa e prokurorit ka rezultuar në aktvendimin e Gjykatës Supreme e cila ishte

në disavantazh të madh për parashtruesin e kërkesës. Gjykata konsideron se dështimi

procedural kishte penguar parashtruesin e kërkesës që të merr pjesë në mënyrë

efektive para Gjykatës Supreme. Neni 6 § 1 i Konventës ka për qëllim që mbi të gjitha

të sigurojë interesat e palëve dhe atyre që merren me administrimin e duhur të

drejtësisë [...]. Në këtë rast, respekti për të drejtën për gjykim të drejtë i garantuar me

nenin 6 § 1 të konventës kërkon që parashtruesit të kërkesës t’i jepet mundësia të ketë

njohuri dhe të komentojë për [...] ankesën dhe kërkesën e prokurorit publik. Si

rrjedhojë, ekziston shkelje e nenit 6 § 1 të Konventës.”

Sikurse përmendet më lartë duhet të thuhet se këto parime janë të vlefshme edhe për

sistemin privat. Deri më tani nuk ka pasur raste që janë marrë me sistemin privat. Në

këtë moment ekziston një sfidë si për Ministrinë e Drejtësisë së IRJM-së ashtu edhe

për Odën e Përmbaruesve: Ministri i Drejtësisë mundohet të zvogëlojë numrin e

lëndëve përmbarimore të sistemit të vjetër duke ia rishpërndarë ato raste sistemit

privat të përmbaruesve (67 zyrave të përmbaruesve). Është shumë me rëndësi që të

krijohen dhe zhvillohen këta mekanizma. Përndryshe përmbaruesit nuk do të jenë në

gjendje të absorbojnë punën shtesë në disa qindra mijëra raste dhe të ndalin një

vërshim të ri të ankesave në GJEDNJ.

75

Shih Dombo Beheer B.V. kundër Holandës, GJEDNJ 27 tetor 1993 dhe Stran Greek Refineries dhe Stratis Andreadis kundër Greqisë, GJEDNJ 9 dhjetor 1994


Mali i Zi dhe GJEDNJ

Si shtet i pavarur Mali i Zi është bërë anëtar i Këshillit të Evropës më 11 maj 2007. Vendi ka

qenë anëtar i KE-së në unionin shtetëror me Serbinë. Më 3 mars 2004, Konventa dhe neni 1 i

protokollit nr 1 hynë në fuqi përkitazi me unionin shtetëror të Serbisë dhe Malit të Zi.

Deklarata e pavarësisë ishte miratuar nga parlamenti malazez më 3 qershor 2006.

Më 14 qershor 2006, Komiteti i Ministrave të Këshillit të Evropës, inter alia, kishte theksuar

që:

“1. ... Republika e Serbisë do të vazhdojë anëtarësinë në Këshillin e Evropës e cila ushtrohet nga ...

[Unioni Shtetëror] ... i Serbisë dhe Malit të Zi dhe detyrimet dhe zotimet që burojnë nga kjo;

2. ... Republika e Serbisë është duke vazhduar anëtarësinë e [Unionit Shtetëror] të Serbisë dhe Malit

të Zi në Këshillin e Evropës me efekt që nga 3 qershori 2006; ...

4. ... Republika e Serbisë ka qenë ose palë nënshkruese ose palë në konventat e Këshillit të Evropës të

referuara në shtojcë... në të cilat [Unioni Shtetëror] i Serbisë dhe Malit të Zi ka qenë nënshkruese ose

palë [përfshirë këtu edhe Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut]; ...”

Më 7 dhe 9 maj 2007 Komiteti i Ministrave kishte vendosur, inter alia, që:

“2. ... a. ... Republika e Malit të Zi duhet të trajtohet si palë në Konventën Evropiane për të Drejtat e

Njeriut dhe protokollet e saj Nr. 1, 4, 6, 7, 12, 13 dhe 14, me efekt nga 6 qershori 2006; ...”76

Praktika gjyqësore përkitazi me Malin e Zi si shtet i pavarur është shumë e kufizuar. Përkitazi

me përmbarimin, rasti i Bijelić kundër Malit të Zi dhe Serbisë 77

është një nga aktgjykimet e

pakta të GJEDNJ-së për Malin e Zi. Në këtë rast palët kishin dëshiruar se dëshirojnë të

vazhdojnë kundër Malit të Zi dhe Serbisë si dy shtete të pavarura.

Rasti trajton tre aplikantë: aplikanti i parë dhe bashkëshorti i saj të cilët janë shkurorëzuar.

Aplikantit të parë i është dhënë kujdestaria e dy aplikantëve të tjerë (aplikantit dy dhe

aplikantit tre). Aplikanti i parë merr një vendim nga Gjykata e Shkallës së Parë (Osnovni sud

u Podgorici) (26 janar 1994) që e shpallte atë si bartës të vetëm të të drejtës së posedimit të

mbrojtur të banesës familjare. Përveç kësaj, ish-bashkëshorti i saj ("i padituri") është

urdhëruar të lirojë banesën brenda pesëmbëdhjetë ditëve nga data kur vendimi merr formë të

prerë. Në një fazë të mëvonshme (15 korrik 1994) aplikanti i parë bleu banesën dhe u bë

76

Dispozitat relevante të Statutit të Këshillit të Evropës janë si në vijim:

Neni 4:

“Çdo shtet evropian i cili konsiderohet të jetë në gjendje dhe i gatshëm për të përmbushur dispozitat e nenit 3 mund të ftohet për t'u bërë anëtar i Këshillit të Evropës nga Komiteti i Ministrave. Çdo shtet i ftuar kështu do të bëhet anëtar duke depozituar në emër të tij pranë Sekretarit të Përgjithshëm një instrument të pranimit të këtij Statuti.”

Neni 16:

“Komiteti i Ministrave, në përputhje me dispozitat e neneve 24, 28, 30, 32, 33 dhe 35, në lidhje me kompetencat e Asamblesë Konsultative, vendos me efekt detyrues për të gjitha çështjet që lidhen me organizimin e brendshëm dhe të marrëveshjeve të Këshillit të Evropës. Për këtë qëllim Komiteti i Ministrave do të miratojë gjitha marrëveshjet financiare dhe administrative që mund të jenë të nevojshme.”

77 Bijelić kundër Malit të Zi dhe Serbisë, 28 prill 2009 (Parashtresa nr. 11890/05)


pronar i saj. Më 23 tetor 1995 aplikanti i parë i dha si dhuratë banesën aplikantit të dytë dhe të

tretë.

Që nga 8 korriku 1994, ishin bërë një numër përpjekjesh për ta dëbuar atë nga banesa. Për

shembull, më 26 tetor 1994, përmbaruesit dhe policia (edhe një herë) nuk arritën të dëbojnë të

paditurin i cili kërcënonte aplikantin e parë në praninë e tyre dhe mbante madje edhe armë

personalisht. Gjithashtu duket se kishte edhe të tjera armë, municion, dhe madje edhe një

bombë në banesë në atë kohë. Policia mori të paditurin në stacionin e tyre por u lirua

menjëherë pa ndonjë akuzë kundër tij. Në mars të vitit 2004 u përpoq një tjetër dëbim, por

dështoi. Në prani të oficerëve të policisë, zjarrfikësve, mjekëve, përmbaruesve dhe vetë

gjyqtares së procedurës së përmbarimit, si edhe gruas së tij dhe fëmijëve e tyre, i padituri u

kërcënua se do të hedhë në erë gjithë banesën. Fqinjët e tij gjithashtu duket se kanë

kundërshtuar dëbimin, disa prej tyre me sa duket duke shkuar aq larg sa të përballeshin

fizikisht me policinë. Edhe pas kësaj date janë bërë disa përpjekjeve të dështuara. P.sh. më 9

shkurt 2006 një tjetër përmbarim i planifikuar dështoi për shkak se i padituri kishte kërcënuar

se do të "derdh gjak" në vend se të dëbohet.

Gjatë gjithë viteve aplikanti i parë ishte ankuar në organe shtetërore të shumta në lidhje me

mosekzekutimin e vendimit të dhënë në favor të saj, por pa dobi. Më 5 maj 2006 dhe 31 janar

2007, përkatësisht, gjyqtari përmbarues kishte dërguar letra në Ministrinë e Punëve të

Brendshme, duke kërkuar ndihmë. Më 15 shkurt 2007, gjyqtari përmbarues tha në një takim

me policinë, që dëbimi në fjalë ishte shumë i rrezikshëm që të kryhet, se i padituri mund të

hedhë në erë gjithë ndërtesën me anë të një pajisje kontrolli nga largësia, dhe se zyrtarët e saj

nuk ishin të pajisur për t'u marrë me një situatë të këtij lloji. Policia propozoi që aplikantëve

tu jepet një tjetër banesë në vend të asaj në fjalë. Më 19 nëntor 2007, gjyqtarja përmbarues i

kërkoi Ministrisë së Drejtësisë për të siguruar asistencën policore të duhur për dëbimin

përfundimtar të të paditurit.

Në vendimin e saj, GjEDNj duhej të përgjigjej. Pyetja e parë që do përgjigje: cili shtet, Mali i

Zi apo Serbia, mund të mbahen përgjegjës për mosveprimin e kontestuar të autoriteteve midis

3 marsit 2004 (data në të cilën të Konventa dhe neni 1 i Protokollit nr 1 kanë hyrë në fuqi në

lidhje me Unionin e Serbisë dhe Malit të Zi) dhe 5 qershor 2006? (data në të cilën Parlamenti

malazez miratoi Deklaratën e Pavarësisë)?.

GjEDNj vuri në dukje në fillim se Komiteti i Ministrave është i autorizuar, sipas nenit 4 dhe

16 të Statutit të Këshillit të Evropës, të ftojë një shtet për t’ju bashkuar organizatës, si dhe për

të vendosur për të gjitha çështjet që lidhen me organizimin e brendshëm dhe të marrëveshjeve

të Këshillit të Evropës. GJEDNJ megjithatë, pavarësisht nenit 54 të konventës, ka kompetencë

të plotë në bazë të nenit 32 që të përcaktojë të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me

“interpretimin dhe aplikimin e Konventës” përfshirë këtu edhe kompetencën kohore dhe

pajtueshmërinë e ankesave të aplikantit me rationae personae.

Përsa i përket çështjes në fjalë, GjEDNj arriti në përfundimin se në bazë të Aktit Kushtetues

për zbatimin e Kushtetutës së Republikës së Malit të Zi dhe Ligji i Malit të Zi për të drejtën

për një gjykim të drejtë brenda një periudhë të arsyeshme kohore, si dhe vëzhgimet e

Qeverisë malazeze bëjnë me dije se Mali i Zi mund të konsiderohet të jetë i detyruar nga

Konventa, si dhe protokollet e saj, si e 3 marsit 2004, duke qenë kjo data kur këto instrumente

kishin hyrë në fuqi në lidhje me bashkësinë shtetërore të Serbisë dhe Malit të Zi.78

78

GjEDNj vuri në dukje se Komiteti i Ministrave e kishte pranuar vetë, me sa duket për shkak të ratifikimit më parë të Konventës nga ana e Unionit Shtetëror të Serbisë dhe Malit të Zi, se nuk ishte e nevojshme për Malin e Zi për depozitimin e ratifikimit të saj zyrtar të Konventës. GjEDNj i referohet krijimit të Republikës Çeke dhe asaj Sllovake, si Shtete të veçanta: pavarësisht nga fakti se Republika Federale e Çekosllovakisë kishte qenë palë e Konventës që nga 18 marsi 1992 dhe se më 30 qershor


Si pasojë, GjEDNj konsideroi se si Konventa, ashtu dhe Protokolli nr 1, duhet të

konsiderohen se kanë qenë vazhdimisht në fuqi në lidhje me Malin e Zi që nga 3 marsi 2004,

në mes të 3 marsit 2004 dhe 5 qershorit 2006, si dhe pas kësaj. Duke pasur parasysh faktin se

procedurat e ankuara kanë qenë vetëm në kompetencë të autoriteteve malazeze, GjEDNj, pa

paragjykuar meritat e çështjes, gjeti se ankesat e aplikantëve në lidhje me Malit të Zi janë

ratione personae, si dhe në përputhje me dispozitat e Konventës dhe të Protokollit Nr. 1. Për

të njëjtën arsye, megjithatë, ankesat e tyre në lidhje me Serbinë janë të papajtueshme ratione

personae, në kuptimin e nenit 35 par. 3, dhe duhet të refuzohen në pajtim me nenin 35 par. 4

të Konventës.

Më 23 tetor 1995, aplikanti i parë kishte bartur pronësinë e banesës në fjalë tek aplikanti i

dytë dhe i tretë. Kjo do të thotë se ankesa e aplikantit të parë kundër Malit të Zi është e

papajtueshme me ratione personae me dispozitat e Nenit 1 të Protokollit nr 1. Aplikantët 2

dhe 3 kanë qenë pronarët e banesës në fjalë që nga data 23 tetor 1995, e cila është arsyeja pse,

pa paragjykuar meritat e çështjes, ankesat e tyre në lidhje me Malin e Zi janë të pajtueshme

ratione personae me nenin 1 të Protokollit nr 1.

Ankuesi i dytë dhe i tretë nuk kishin shfrytëzuar të gjitha mjetet juridike efektive vendore. Në

veçanti, ata nuk kishin paraqitur ankesë në Gjykatën Kushtetuese dhe nuk kishin përdorur të

drejtën për gjykim të drejtë brenda periudhës së arsyeshme kohore. Të dyja këto mjete

juridike hyrën në fuqi shumë kohë pas paraqitjes së parashtresës. GjEDNj konkludon:

"Gjykata thekson se, sipas nenit 35 § 1 të Konventës, ajo mund të merret vetëm me një

ankesë, pasi të gjitha mjetet e brendshme të jenë shtjerrë dhe përkujton se i mbetet qeverisë që

pretendon mos-shterimin që të bindë Gjykatën që mjeti juridik ka qenë efektiv, në dispozicion

në teori dhe në praktikë në kohën përkatëse [...]. Në rastin në fjalë, procedurat e kontestuara të

përmbarimit ishin në zhvillim e sipër për më shumë se trembëdhjetë vjet para se legjislacioni

në fjalë [...] të hynte në fuqi. Për më tepër, këto procedura janë ende në vazhdim dhe se

Qeveria malazeze nuk ka arritur të ofrojë ndonjë praktikë gjyqësore ku mjetet juridike në fjalë

mund të konsiderohet efektive në një rast të tillë si këtu në këtë çështje. Prandaj, Gjykata

vlerëson se do të ishte e papërshtatshme që t'i kërkohet tani parashtruesve 1 dhe 2 që t'i

provojnë ato rrugë zgjidhjeje [...] Pra, vlerësohet që kundërshtimet e Qeverisë malazeze

duhen hedhur poshtë.

Në kontekst të nenit 1 protokolli 1 nga shteti mund të kërkohet të merr masat e nevojshme për

mbrojtjen e të drejtës së pronës: 79

”Është pra përgjegjësi e shtetit që të përdorë të gjitha mjetet ligjore në dispozicion

për të përmbaruar një aktvendim të plotfuqishëm të gjykatës, pavarësisht nga fakti

nëse ajo ka qenë e lëshuar ndaj një palë private, si dhe për t'u siguruar se të gjitha

procedurat përkatëse vendase të respektohen", përfundon GjEDNj. GjEDNj gjeti se

autoritetet malazeze nuk arritën të përmbushin detyrimin e tyre pozitiv, në kuptimin e

nenit 1 të Protokollit 1, për zbatimin e vendimit të 31 majit 1994. Pra, përkitazi me

këtë, ka pasur shkelje të dispozitës së përmendur. Janë dhënë tre arsye: pamundësia e

aplikantëve të dytë dhe të tretë të dëbojnë të paditurin nga banesa në fjalë përbën

ndërhyrje në të drejtën e tyre pronësore. Së dyti, aktgjykimi në fjalë kishte marrë

1993, Komiteti i Ministrave kishte pranuar dy shtete të reja të Këshillit të Evropës dhe kishte vendosur që ato do të konsiderohen si anëtare të Konventës me efekt retroaktiv që nga pavarësia e tyre në 1 janar 1993, praktika e Gjykatës ka qenë që të marrë parasysh datën operative në rastet e shkeljeve të vazhdueshme, të cilat janë parashtruar para krijimit të dy shteteve të veçanta, të jetë 18 marsi 1992, e jo 1 janari 1993. Ky mendim i GjEDNj-së u vërtetua në rastin Garzičič kundër Malit të Zi, 21 shtator 2010, parashtresa 17931/07 79

Shih gjithashtu Broniovvski kundër Polonisë nr. 31443/96 dhe Öneryıldız kundër Turqisë [GC], nr. 48939/99


formë të prerë me 27 prill 1994, përmbarimi i tij ishte sanksionuar në 31 maj 1994,

derisa Protokolli nr. 1 ka hyrë në fuqi në lidhje me Malin e Zi më 3 mars 2004, që do

të thotë se çdo përgjegjësi e mos-përmbarimit ka qenë brenda kompetencës ratione

temporis të GjEDNj-së për një periudhë prej gati pesë vjet, pasi që dhjetë vjet kishin

kaluar tashmë para kësaj date. Së fundmi, por më e rëndësishme, policia vetë pranoi

se ata nuk ishte në gjendje për të përmbushur detyrat e tyre sipas ligjit, gjë që

përfundimisht kishte shkaktuar vonesën në fjalë. Lidhur me nenin 6 par. 1 të KEDNJ-

së, GjEDNj konkludon: "Duke pasur parasysh gjetjet në lidhje me nenin nr. 1,

Protokollin 1 dhe faktin që ishte mospërmbarimi ai i cili ishte thelbi i ankesave të

palëve, Gjykata vlerëson se, ndërsa kjo ankesë është e pranueshme, nuk është e

nevojshme që të shqyrtohet veçmas nëse në këtë rast ka pasur edhe një shkelje të

nenit 6 par. 1 KEDNJ.”

"Afati i arsyeshëm", ka qenë edhe objekt i kujdestarisë së fëmijës në rastin Mijushkoviq

kundër Malit të Zi.80

Gëzimi i ndërsjellë nga prindi dhe fëmija i pranisë së njëri-tjetrit përbën

një element themelor të "jetës familjare" brenda kuptimit të Nenit 8 të KEDNJ-së. [...] Edhe

pse objekti kryesor i nenit 8 është që të mbrojë individin nga veprimet arbitrare nga autoritetet

publike, përveç këtij, ka edhe obligime pozitive të qenësishme në "respektimin" efektiv të

jetës familjare. Në këtë kontekst, Gjykata ka mbajtur vazhdimisht qëndrimin se Neni 8

përfshin të drejtën që të merren masa që prindërit të jenë të bashkuar me fëmijët e tyre dhe

detyrimin e autoriteteve kombëtare për të ndërmarrë veprime të tilla.

Mirëpo, obligimi i autoriteteve kombëtare për të ndërmarrë masa për të lehtësuar bashkimin

nuk është absolut, pasi bashkimi i një prindi me fëmijët që kanë jetuar për disa kohë me

prindin tjetër mund të mos jetë i mundur të bëhet menjëherë dhe mund të kërkojë marrjen e

masave përgatitore. [...] natyra dhe shkalla e përgatitjes së tillë do të varet nga rrethanat e

secilit rast, por të kuptuarit dhe bashkëpunimi i të gjithë të interesuarve janë gjithmonë një

element i rëndësishëm. [...] Gjykata, pra, duhet të vërtetojë nëse autoritetet kombëtare kanë

marrë të gjithë hapat e tillë të nevojshëm për të lehtësuar bashkimin sa më të arsyeshëm që

mund të kërkohet në rrethanat e veçanta të rastit. [...] Në lidhje me këtë, Gjykata thekson se,

në një rast të si ky, përshtatshmëria e një mase duhet gjykuar nga shpejtësia e zbatimit të saj,

për shkak se kalimi i kohës mund të ketë pasoja të pariparueshme për marrëdhëniet ndërmjet

fëmijëve dhe prindit i cili nuk jeton me ta.

Periudha kohore prej tre vjet dhe shtatë muaj pasi aktvendimi i gjykatës merr formë të prerë

nuk mundet të konsiderohet i arsyeshëm sidomos kur janë ndërmarrë vetëm përpjekje të

kufizuara për përmbarim. GJEDNJ përfundon se:

“bashkimi i një prindi me një fëmijë që ka jetuar për disa kohë me prindin tjetër nuk

mund të ndodh menjëherë dhe pa përgatitje të nevojshme, sidomos në rrethanat e

rastit A dhe B. Megjithatë, nuk ka prova që ndonjë punë e tillë përgatitore shpjegon

vonesat e lartpërmendura nga ana e autoriteteve. [...] Duke pasur parasysh faktet e

rastit, duke përfshirë edhe kalimin e kohës, dhe interesat më të mirë të A dhe B,

kriteret e përcaktuara në praktikën e saj gjyqësore dhe parashtresat e qeverisë,

pavarësisht margjinës së vlerësimit të qeverisë, si dhe faktin se A dhe B i janë

dorëzuar përfundimisht aplikantit, Gjykata arrin në përfundimin se autoritetet

malazeze nuk kanë arritur të bëjnë përpjekje të mjaftueshme dhe efektive për të

përmbaruar aktvendimin NSCC dhe aktvendimin e formës së prerë të gjykatës në

kohën e duhur..”

80

Mijušković kundër Malit të Zi, 21 shtator 2010, parashtresa 49337/07


Serbia dhe GJEDNJ

Serbia dhe Mali i Zi u bënë shtet anëtar i Këshillit të Evropës më 3 prill 2003 dhe ratifikuan

Konventën për të Drejtat e Njeriut më 3 mars 2004. Nga data 3 qershor 2006, Republika e

Serbisë vazhdon të mbajë pozitën e anëtarit të Këshillit të Evropës, e cila më herët i takonte

Unionit Shtetëror të Serbisë dhe Malit të Zi.81

Koha relativisht e shkurtër e të qenit anëtar e veçanërisht koha e nënshkrimit të konventës

bëjnë që të ketë numër mjaft të vogël të aktgjykimeve kundër Serbisë. Pas referendumit më 3

qershor 2006, Mali i Zi e deklaroi pavarësinë e tij nga Unioni Shtetëror i Serbisë dhe Malit të

Zi, me ç’rast ky shtet pushoi së ekzistuari bashkë me të gjitha organet e tij publike, duke

përfshirë edhe Gjykatën e Unionit Serbi dhe Mali i Zi. Më 5 qershor 2006, Kryetari i Serbisë

e informoi Sekretarin e Përgjithshëm të Këshillit të Evropës se Serbia ishte trashëgimtarja e

vetme e ish Unionit të Serbisë dhe Malit të Zi. Në vendimin e vet të 14 qershorit 2006,

Këshilli i Ministrave i Këshillit të Evropës mes tjerash theksoi: (i) se “Serbia ... [ka vazhduar]

... anëtarësinë e [Shtetit Unionit të] Serbisë dhe Malit të Zi në Këshillin e Evropës duke filluar

nga 3 qershori 2006”, dhe (ii) se ajo vazhdon të mbetet nënshkruese e një numri të

konventave të Këshillit të Evropës të nënshkruara dhe ratifikuara nga ish Unioni Shtetëror

Serbi dhe Mali i Zi, duke përfshirë edhe Konventën për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive

Themelore të Njeriut. Kështu që Serbia u bë pasardhëse e Serbisë dhe Malit të Zi edhe si palë

në rastet para GJEDNJ-së, të cilat fillimisht ishin parashtruar kundër Serbisë dhe Malit të Zi.

Rastet që kishin ardhur deri te vendimi përfundimtar nga GJEDNJ në fushën e mos-

përmbarimit të vendimeve të gjykatës ishin kryesisht të bazuara në “Aktin e procedurës

Përmbarimore 2000”82

. Ndërkohë, kjo rregullore ishte zëvendësuar nga “Akti i Procedurës

Përmbarimore 2004”83

, por në përputhje me Nenin 304 të rregullores së fundit, të gjitha

procedurat e përmbarimit të filluara para datës 23 shkurt 2005 duhet të përfundohen në bazë

të legjislacionit të mëhershëm.

Studimi i hollësishëm i rasteve ka treguar se gjykatës vazhdimisht i është dashur të merret me

parimet, të cilat do të jenë me interes edhe për zgjidhjet e ardhshme në fushën e përmbarimit

të vendimeve të gjykatave.

Në shumicën e rasteve Qeveria është përpjekur të mohojë se parashtruesit e kërkesave i kanë

shteruar të gjitha mjetet juridike në dispozicion dhe me efekt, që do çonte në papranueshmëri

të rastit. Në shumicën e rasteve, parashtruesit nuk janë ankuar për vonesën e procedurës së

përmbarimit në Bordin Mbikëqyrës të Gjykatës Supreme. GJEDNJ-ja e shfrytëzoi ketë

mundësi që të përsërisë se sipas praktikës së krijuar gjyqësore, qëllimi i rregullit të mjetit

juridik vendor në nenin 35 para. 1 të Konventës është që t'u japë palëve shtetërore

kontraktuese mundësinë e parandalimit ose korrigjimit të shkeljeve të pretenduara para se ato

t’i parashtrohen GJEDNJ-së. Megjithatë, të vetmet mjete juridike që duhet shteruar janë ato

që janë efektive. Për rastet konkrete që kanë të bëjnë me Serbinë, GJEDNJ vazhdimisht ka

theksuar se shumica e mjeteve juridike që ekzistojnë në legjislacionin vendor e veçanërisht

ankesa në Bordin Mbikëqyrës të Gjykatës Supreme, ankesat penale ose ankesat në Gjykatën e

Serbisë dhe Malit të Zi nuk kanë qenë të mjaftueshme, për shkak të mungesave strukturore

apo faktike.

Një shembull i një vendimi të tillë është ai në rastin Kompania EVT kundër Serbisë84

. Në këtë

rast parashtrues ishte kompania të cilës në vitin 1996 iu dha e drejta e përmbarimit të

81

Shih po ashtu para. 4.8 82

Zakon o izvrsnom postupku; botuar në Gazetën Zyrtare të Republikës Federative e Jugosllavisë – GZ e RFJ - nr. 28/00, 73/00 dhe 71/01 83

Zakon o izvrsnom postupku; botuar në Gazetën Zyrtare e Republikës së Serbisë – GZ RS- nr. 125/04 84

Rasti Kompania EVT kundër Serbisë, 21 qershor 2007, (Kërkesa Nr. 3102/05)


vendimit në favor të saj. Meqë debitori fillestar ishte transformuar në katër kompani të

ndryshme, gjykata ekonomike kishte marrë vendim se këto kompani së bashku duhet t'ia

paguanin borxhin parashtruesit. Në janar të vitit 2005, parashtruesi u informua nga Kryetari i

Gjykatës Ekonomike se procedurat e përmbarimit janë penguar nga punonjësit e debitorëve si

dhe nga policia. Policia kishte refuzuar të ndihmonte përmbaruesit në përpjekjet e tyre të

mëpastajme për të konfiskuar mu ato asete. Kryetari theksoi se procedura do të rifillonte sapo

gjykatësi që merrej me rastin të sqaronte situatën me shefin e policisë lokale dhe konkludoi se

refuzimi nga ana e policisë për të ndihmuar përmbaruesit në detyrat e tyre ishte e zakonshme

në rastet kur kishte “punëtorë të pakënaqur” që përfshihen në pengimin e procedurave të

përmbarimit gjyqësor.

Qeveria deklaroi se parashtruesi i kërkesës nuk i kishte shteruar të gjitha mjetet juridike

vendore efektive që i la pasur në dispozicion: qoftë të ushtrojë ankesë sipas nenit 47 të Aktit

të Procedurës Përmbarimore 2000 ose të ankohet në Bordin Mbikëqyrës të Gjykatës Supreme

ose me procedurë ankimore para Gjykatës së Serbisë dhe Malit të Zi, sipas Kartës

Kushtetuese dhe Kartës për të Drejtat dhe Liritë Qytetare të Njeriut dhe Pakicave. Më tej

parashtruesi nuk ja doli që të paraqes ankesë penale as sipas Kodit Penal të vitit 1977 e as

ankesë sipas Nenit 340 të Kodit Penal 2005.

GJEDNJ rikujtoi se qëllimi i rregullës juridike vendore në nenin 35, para 1 të KEDNJ-së

është që t'u japë shteteve kontraktuese mundësinë e parandalimit ose korrigjimit të shkeljeve

të supozuara para se ato t’i parashtrohen GJEDNJ-së. Megjithatë, të vetmet mjete juridike që

duhet shteruar janë ato që janë efektive.

Është detyrë e Qeverisë që pretendon mos-shterimin e mjeteve që të bindë GJEDNJ-në se

mjeti juridik ka qenë efektiv, dhe se ka qenë teorikisht dhe praktikisht në dispozicion në

kohën e duhur. Pasi të jetë përmbushur barra e dëshmisë, i takon parashtruesit të kërkesës që

të përcaktojë se a është shteruar faktikisht mjeti juridik i vënë në dispozicion nga Qeveria, apo

nëse ka qenë ai mjet joadekuat dhe joefikas në rrethanat e caktuara të rastit, apo nëse kanë

ekzistuar rrethana të veçanta që e kanë përjashtuar atë nga ky kusht.

GJEDNJ theksoi se aplikimi i kësaj rregulle duhet t’i kushtojë vëmendjen e duhur kontekstit

dhe duhet të aplikohet me një shkallë të fleksibilitetit dhe pa formalizëm të tepruar. Ajo duhet

t’i ekzaminojë nëse parashtruesi, në të gjitha rrethanat e rastit, ka bërë çdo gjë që në mënyrë të

arsyeshme është pritur nga ai për shterimin e mjeteve juridike vendore. Gjykata ripërsëriti se

çështja vendimtare në vlerësimin e efektshmërisë së mjetit juridik në lidhje me ankesën rreth

vonesës procedurale është se a ka mundësi apo jo që parashtruesit t’i jepet e drejta direkte dhe

e shpejtë për ankim, e jo mbrojtja e tërthortë e të drejtave të garantuara me Nenin 6 të

KEDNJ-së. Veçanërisht, mjeti i tillë juridik konsiderohet “efektiv” nga GJEDNJ nëse ai

mund të përdoret ose për të përshpejtuar procedurat në fjalë ose për t’i dhënë palës në gjyq

mundësinë adekuate të korrigjimit për vonesat të cilat kanë ndodhur.

GJEDNJ konsideroi: ankesa në Bordin Mbikëqyrës të Gjykatës Supreme për të përshpejtuar

përmbarimin në fjalë (edhe nëse është e rëndësishme dhe parashtruesi e ka drejtpërdrejtë në

dispozicion), nuk do të ishte asgjë më shumë sesa thjeshtë një informacion i parashtruar në

një shkallë më të lartë me diskrecion të plotë për të shfrytëzuar pushtetin e vet ashtu si e

konsideroi të arsyeshme. Përveç kësaj, edhe nëse ky bord i ka nisur procedurat si reagim ndaj

ankesës së parashtruesit, ato do të zhvilloheshin ekskluzivisht në mes të vet bordit dhe

gjykatësit/gjykatës përkatëse. Prandaj, ankesa në Bordin Mbikëqyrës të Gjykatës Supreme

nuk mund të konsiderohet efektive sipas kuptimit të nenit 35, para. 1 të Konventës. Sa i përket

Nenit 47 të Aktit të Procedurës Përmbarimore 2000, GJEDNJ, ndonëse parashtruesi

vazhdimisht ishte ankuar në organe të ndryshme të shtetit për mungesën e ndihmës nga ana e


policisë, konstatoi se i përket autoriteteve të shtetit të paditur, e jo parashtruesit personalisht,

që të kërkojë ndihmën e policisë dhe të informojë Ministrinë e Punëve të Brendshme për

vështirësitë që janë hasur.

Sipas GJEDNJ-së, ankesa penale do mund të ishte po aq joefektive sepse nuk do të ishte më e

shpejtë se sa cilado çështje “e zakonshme” penale që do të mund të zgjaste me vite dhe të

kalonte nëpër disa instanca. Qeveria sigurisht nuk ka ofruar dëshmi për të kundërtën. Sa për

ankesën në Gjykatën e Serbisë dhe Malit të Zi, Gjykata rikujton se tashmë ka deklaruar se ky

mjet i veçantë nuk ka qenë në dispozicion deri më 15 korrik 2005 dhe se më tej, ka mbetur

joefektiv deri në shpërbërjen e Unioni Shtetëror Serbi dhe Mali i Zi.

GJEDNJ konstatoi që ankesat e parashtruesit nuk mund të deklarohen si të papranueshme për

shkak të mos-shterimit të mjeteve juridike vendore sipas nenit 35, para. 1 i KEDNJ-së.

Pavarësisht se a është debitori subjekt privat apo shtetëror, i takon shtetit që të marrë të gjitha

masat e nevojshme për përmbarimin e aktgjykimit final të gjykatës, si dhe duke bërë ketë, të

sigurojë pjesëmarrje aktive të aparatit të tij, përfshirë edhe policinë, të cilën nëse nuk e bën do

të konsiderohet se nuk ka përmbushur kushtet e parapara në Nenin 6, paragrafi 1 i KEDNJ-së.

Po ashtu në një rast të mëvonshëm, Felbab kundër Serbisë85

, janë diskutuar mjetet juridike

vendore. Ankesa kishte të bënte me mos-përmbarimin e urdhrit të plotfuqishëm të qasjes në

një çështje urgjente që kishte të bënte me fëmijët. Sipas nenit 13 të KEDNJ-së86

, parashtruesi

u ankua se nuk kishte pasur mjete efektive juridike vendore për të përshpejtuar procedurat e

përmbarimit në fjalë. Kështu që ankesa ngriti çështjen e fakteve dhe ligjit sipas KEDNJ-së,

përcaktimi i të cilave kërkonte ekzaminimin e meritave të rastit. Ankesa u deklarua e

papranueshme. Gjykata konsideroi se në kohën përkatëse, vërtetë nuk ka pasur mjete efektive

juridike në ligjin vendor për ankesën e parashtruesit për mos-përmbarimin në fjalë.

Rrjedhimisht, ka pasur shkelje të nenit 13, bashkë me nenet 6 paragrafi 1 dhe 8 të KEDNJ-

së.87

Në një rast më të vonshëm lënda ka qenë në lidhje me përgjegjësinë e shtetit për përmbarim:

Krivošej kundër Serbisë88

Këtu vonesa në përmbarim, sipas Qeverisë së Serbisë, i është atribuuar në mënyrë të veçantë

përmbaruesit gjyqësor i cili në fund u ndëshkua për shkeljen e tij. Megjithatë, KEDNJ ishte e

qartë: “pavarësisht se a duhet bërë përmbarimi ndaj ndonjë akteri privat apo shtetëror, është

detyrë e shtetit që të ndërmarrë të gjitha masat e nevojshme për ekzekutimin e aktgjykimit

final të gjykatës, si dhe përmes kësaj, të sigurojë pjesëmarrjen aktive të tërë aparatit të tij

shtetëror, të cilën nëse nuk e bën do të konsiderohet se nuk i ka përmbushur kushtet e

përcaktuara në Nenin 6 para 1. […] Në fund, është theksuar se gjatë gjithë procedurës

parashtruesja ka bërë çdo gjë që ka qenë në fuqinë e saj për përmbarimin e urdhrit

përfundimtar për qasje, përderisa autoritetet shtetërore kanë dështuar që të shfrytëzojnë

ndonjë masë detyruese përkundër qëndrimit të qartë jo-bashkëpunues të shprehur nga pala

tjetër, përfshirë edhe përpjekjen e qartë te N.C-së për të fshehur vendbanimin e tij të ri në

periudhën ndërmjet shtatorit 2007 dhe tetorit 2009. Pa marrë parasysh ndjeshmërinë e

procedurave të kundërshtuara, si dhe faktit se parashtruesi ka qenë në gjendje që ta shoh

fëmijën e saj kohë pas kohe para shtatorit 2007, gjykata erdhi në përfundim se autoritetet

serbe nuk kanë vepruar si duhet ose nuk kanë ndërmarrë hapat e mjaftueshëm për

85

Felbab kundër Serbisë, 14 prill 2009 (Parashtresa Nr. 14011/07) 86

Neni 13 i KEDNJ-së thekson: “Çdokush të drejtat dhe liritë e të cilit të përcaktuara në Konventë janë shkelur do të ketë mjete juridike efektive para autoriteteve shtetërore pavarësisht asaj se shkelja është bërë nga persona që kanë vepruar në cilësinë e tyre zyrtare.” 87

Shih po ashtu: V.A.M. kundër Serbisë, 13 mars 2007 (Kërkesa nr. 39177/05) dhe Ilić kundër Serbisë, 9 tetor 2007 (Kërkesa nr. 30132/04) 88

Krivošej kundër Serbisë, 13 prill 2010 (Kërkesa nr. 42559/08)


ekzekutimin e urdhrit final për qasje të datës 7 tetor 2002, të modifikuar më 21 maj 2003.

Rrjedhimisht, është shkelur Neni 6 para. 1 i Konventës”.89

Numri i madh i mjeteve juridike po ashtu ka qenë pikë e diskutimit. Në rastin Bulović kundër

Serbisë,90

parashtruesi është ankuar për mos-përmbarimin e aktgjykimit të datës 4 mars 1994

nga Gjykata Komunale e Somborit (Opštinski sud u Somboru). Përmbarimi në ketë rast nuk u

ekzekutua për shkak të apeleve kundër procedurës së përmbarimit, seancave dëgjimore të

caktuara keq, seancave dëgjimore të pezulluara në pritje të rezultateve të rasteve të tjera. Më

17 maj 2007, parashtruesja e tërhoqi kërkesën e saj pasi që debitori e kishte kompensuar

plotësisht atë. Me 23 maj 2007, Kryetari i Gjykatës Komunale i dërgoi një letër avokatit të

parashtruesit në të cilën shkruante:

“Sa i përket ...... rastit të përmbarimit[,] ... [të klientit tuaj] ne duam të kërkojmë falje për

...kohëzgjatjen e madhe [të tij], ... për të cilën janë disa arsye, si...dështimi [i saj] që të paraqitet në

seancat e caktuara dëgjimore, ndalimi i ligjshëm i këtyre procedurave që zgjatën për pesë vite me

radhë,... [koha e nevojshme për të caktuar] ...një kujdestar ... dhe koha e pa-arsyeshme e gjatë që ju

desh gjykatës që të vendos në lidhje me ankesën ... [e parashtruar nga S.B.] ... kundër ... vendimit [të

gjykatës] të datës 6 prill 2004.”91

Qeveria e Serbisë theksoi se parashtruesi është “kompensuar plotësisht” nga debitori dhe se

Gjykata Komunale i ka dërguar asaj një letër zyrtare ku kërkonte falje për kohëzgjatjen e

madhe të procedurave të kundërshtimit. Prandaj ajo nuk ishte më “viktimë”, sipas kuptimit të

nenit 34 të Konventës.

GJEDNJ rikujtoi se vendimi ose masa në të mirë të parashtruesit nuk është e mjaftueshme për

t’ia hequr atij apo asaj statusin e “viktimës”, përveç nëse autoritetet shtetërore e kanë pranuar,

qoftë në formë të shprehur ose në substancë, e pastaj i kenë mundësuar korrigjimin për

shkeljen e Konventës që u sqarua më lartë. Edhe nëse supozohet se parashtruesit i është

pranuar në mënyrë sa duhet të qartë shkelja e pretenduar që ai ka pësuar, Qeveria nuk ja ka

dalë t’i ofrojë asaj kompensim për vonesën në fjalë. Prandaj, GJEDNJ ishte e mendimit se

parashtruesi i kërkesës vazhdonte të kishte statusin e viktimës dhe hodhi poshtë

kundërshtimin e Qeverisë në lidhje me ketë. Në fund, GJEDNJ konsideroi se në mungesë të

kompensimit të lartpërmendur, “efektet e shkeljes së mundshme të Konventës” mbesnin për

tu “korrigjuar” nga shteti i paditur. Kështu që çështja nuk mund të hiqej nga lista e Gjykatës

në pajtim me Nenin 37, paragrafi 1(b) i KEDNJ-së. Në këto rrethana, GJEDNJ-ja konsideroi

se autoritetet serbe kishin dështuar që të zbatojnë procedurat e kundërshtuara të përmbarimit

në mënyrë efikase, duke dëmtuar thelbin e të “drejtës së parashtruesit në gjykatë”.

Rrjedhimisht ka pasur shkelje të nenit 6, paragrafit 1 të KEDNJ-së.

Një argument tjetër që u përdor në procedurat e GJEDNJ-së ishte numri i rasteve të vjetra të

pazgjidhura. GJEDNJ ishte shumë e qartë për ketë: “ [...] prapambetja kronike i lëndëve të

pazgjidhura nuk është sqarim i vlefshëm për vonesën tepër të madhe [...]. Për më tepër, Neni

6, paragrafi 1 ua imponon Shteteve Kontraktuese detyrën që të organizojnë sistemin e tyre

gjyqësor në mënyrë që gjykatat e tyre të mund të plotësojnë secilin prej kushteve të saj,

përfshirë edhe obligimin për të dëgjuar rastet brenda një kohe të arsyeshme [...].”92

Një rast i ngjashëm me ketë është ai Ilić kundër Serbisë93

: “Gjykata rithekson se arsyeshmëria

e kohëzgjatjes së procedurave mund të vlerësohet duke pasur parasysh rrethanat e rastit dhe

89

Rast i ngjashëm është edhe Damjanović kundër Serbisë, final 18 shkurt 2009 (Kërkesa nr. 5222/07) 90

Bulović kundër Serbisë, 1 prill 2008 (Kërkesa nr. 14145/04) 91

Më 6 prill 2004 Gjykata Komunale e refuzoi kërkesën për ndaljen e procedurës së përmbarimit të bërë me 25 shkurt 2003.

92

Rasti i Samardžić dhe AD Plastika kundër Serbisë, 17 korrik 2007 (Kërkesa Nr. 28443/05) 93

Ilić kundër Serbisë, përfundimtare 9 janar 2008 (Kërkesa Nr. 30132/04)


duke marrë parasysh kriteret e përcaktuara në praktikën e saj gjyqësore, veçanërisht

ndërlikueshmërinë e rastit, sjelljen e parashtruesit të kërkesës dhe të autoriteteve përkatëse, si

dhe rëndësinë e asaj që është në lojë për parashtruesin e kërkesës […] Prapambetja kronike e

rasteve të pazgjidhura nuk është sqarim i vlefshëm për vonesën tepër të madhe dhe përsëritja

e ri-ekzaminimit të një rasti të vetëm pas lënies mënjanë në vetvete mund të paraqesë një

mangësi serioze në sistemin gjyqësor të shtetit të paditur […] Sidoqoftë, u takon shteteve

kontraktuese që të organizojnë gjykatat e tyre në ashtu që të garantojnë të drejtën e gjithsecilit

për përcaktimin e të drejtave dhe obligimeve të tyre civile “brenda një kohe të arsyeshme”.94

Vendimet e tjera të GJEDNJ-së kanë të bëjnë me vendimet kundër debitorëve të kontrolluar

nga shteti dhe strukturën efikase të mekanizmave të punës ndërmjet organeve qeveritare.

Veçanërisht në rastin Kacapor dhe të tjerët kundër Serbisë95

GJEDNJ e ka bërë të qartë se

“pavarësisht se a është debitori akter privat apo i kontrolluar nga shteti, është detyrë e shtetit

që të ndërmarrë të gjitha masat e nevojshme për përmbarimin e aktgjykimit final të gjykatës,

dhe duke e bërë ketë, të sigurojë pjesëmarrjen efektive të tërë aparatit të tij”.96

Duke përsëritur ketë parim gjykata nënvizoi se shteti është përgjegjës për procedurën

përmbarimore d.m.th, ligji, aktet nënligjore dhe rregulloret), i cili po ashtu e merr parasysh

nevojën e zyrtarëve përmbarues që të gëzojnë mbështetjen e organeve të tjera qeveritare si për

shembull, regjistrit të tokave ose bankës kombëtare.

Rasti kishte të bënte me ankesën e parashtruesit për dështimin e autoriteteve serbe që të

përmbarojnë aktgjykimet përfundimtare të vendosura në të mirë të tyre. Të gjithë

parashtruesit e kërkesës ishin ish-punëtorë të ndërmarrjeve shoqërore (NSH; preduzeća koja

posluju većinskim društvenim kapitalom). Këto ndërmarrje përbëhen nga kapitali shoqëror

dhe janë relikte të ish komunizmit jugosllav. NSH është subjekt i pavarur ligjor i cili është në

pronësi dhe udhëhiqet nga punëtorët e vet, dhe mund t’i nënshtrohet procedurës së

falimentimit. Prej vitit 2002 këto ndërmarrje, të cilat nuk janë privatizuar zyrtarisht, nuk

munden, pa miratimin paraprak të Agjencisë së Privatizimit (Agencija za privatizaciju), e cila

edhe vetë është organ shtetëror, që të miratojnë vendimet e veta që, mes tjerash, kanë të bëjnë

edhe me privatizimin, por edhe me zgjidhjen e kërkesave (pagesën e borxheve). Çdo vendim

që merret pa ketë miratim paraprak do të shpallet i pavlefshëm nga Agjencia e Privatizimit.

Ky regjim ka qenë në fuqi deri në mars 2007, kur ministritë kompetente kishin deklaruar se

vazhdimi i tij ishte i pashmangshëm.

GJEDNJ theksoi se debitori për momentin është në pronësi të një kompanie holding, e cila në

masë të madhe përbëhet nga kapitali shoqëror. Si e tillë, ajo kontrollohet nga afër prej

Agjencisë së Privatizimit, e cila edhe vetë është organ i shtetit, si dhe nga Qeveria,

pavarësisht se a është bërë përpjekje për ndonjë privatizim formal në të kaluarën. Prandaj

GJEDNJ konsideron se debitori, përkundër faktit se është subjekt i veçantë ligjor, nuk gëzon

“pavarësi të mjaftueshme institucionale dhe operacionale nga shteti” për të përjashtuar ketë të

fundit nga përgjegjësia sipas Konventës. Rrjedhimisht, Gjykata ishte e mendimit se ankesat e

parashtruesit ishin në përputhje ratione personae me dispozitat e KEDNJ-së.

GJEDNJ përfundoi: “[…] pa marrë parasysh parashtresat e Qeverisë për të kundërtën, gjykata

e përmbarimit ka qenë e obliguar që të vazhdojë ex officio me mjete të tjera të përmbarimit,

nëse ndonjëra prej atyre të propozuara nga parashtruesi i kërkesës tashmë do të ishte

94

Shih po ashtu rastet më të fundit: Dimitrijević dhe Jakovljević kundër Serbisë, final19 prill 2010 (Kërkesa Nr. 34922/07) 95

Kaćapor dhe të tjerët kundër Serbisë, 15 janar 2008 (Kërkesat Nr. 2269/06, 3041/06, 3042/06,

3043/06, 3045/06 dhe 3046/06) 96

Shih po ashtu: Crnišanin dhe të tjerët kundër Serbisë, 13 janar 2009 (Kërkesat Nr. 35835/05, 43548/05, 43569/05 dhe 36986/06, §§100-104) dhe Kompania EVT kundër Serbisë, 21 qershor 2007 (Kërkesa Nr. 3102/05)


dëshmuar e pamundshme […]. Marrëdhënia ndërmjet gjykatës së përmbarimit dhe Bankës

Qendrore ishte marrëdhënie e brendshme, në mes të dy organeve të qeverisë, dhe si e tillë,

përtej gamës së ndikimit të parashtruesit të kërkesës, i cili në çdo rast, ka bërë çdo gjë në

fuqinë e tij për të përshpejtuar procedurën e kundërshtuar […]. Nuk ka pasur arsye pse

parashtruesit e kërkesës është dashur të kërkonin informacione të përditësuara nga Banka

Qendrore në lidhje me transferin bankar në fjalë thjeshtë vetëm për të mbushur boshllëkun në

komunikimin ndërmjet dy degëve të Qeverisë. […]. Duke marrë parasysh konstatimet e

obligimeve të shtetit për borxhet ndaj parashtruesve të kërkesës në këtë rast, theksohet se

shteti nuk mund të pretendojë as mungesën e fondeve të saj e as varfërinë e debitorit, si

arsyetim për mos-përmbarimin në fjalë. […]. Duke marrë parasysh atë që u tha më lart,

Gjykata konstaton se autoritete serbe kanë dështuar që të ndërmarrin masat e nevojshme për

përmbarimin e aktgjykimeve në fjalë. Rrjedhimisht, ka pasur shkelje të Nenit 6, paragrafit 1 të

Konventës.”97

Në rastin Grišević dhe të tjerë kundër Serbisë GJEDNJ-ja kohëve të fundit konfirmoi sërish

mendimin e saj.98

: “Gjykata tashmë ka konstatuar se Shteti është përgjegjës për borxhet e

ndërmarrjeve që përbëhen kryesisht nga kapitali shoqëror […] Ajo nuk gjen asnjë arsye që të

largohet nga ky vendim në rastin e tanishëm pasi që debitorët e parashtruesit të parë dhe të

dytë janë vet ndërmarrje të tilla […] dhe periudha e pagesës së borxhit deri më tani ka zgjatur

gjithsej tri vjet e pesë muaj, si dhe pesë vjet e tre muaj gjithsej. Kështu, autoritetet serbe nuk

kanë ndërmarrë masat e nevojshme për përmbarimin e aktgjykimeve në fjalë dhe nuk kanë

dhënë kurrfarë arsye bindëse për ketë dështim […]. Rrjedhimisht, ka pasur shkelje të Nenit

6,paragrafit 1 të Konventës dhe Nenit 1 të Protokollit Nr. 1.”

97

Shih po ashtu: Rastin Vlahović kundër Serbisë, 16 dhjetor 2008 (Kërkesa Nr. 42619/04) 98

Rasti Grišević dhe të tjerët kundër Serbisë, 21 korrik 2009 (Kërkesat Nr. 16909/06, 38989/06 dhe 39235/06)


5. Politika e GJEDNJ-së për një përmbarim efektiv: përdorimi i

aktgjykimeve pilot

Numri i rasteve në GJEDNJ është në rritje. Mos-përmbarimi duket të jetë një nga problemet

që identifikohet më së shpeshti në aktgjykimet e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

(GJEDNJ). Tashmë e përmenda numrin në rritje të rasteve që kanë të bëjnë me përmbarimin e

aktgjykimeve (të plotfuqishme) ose vendimeve apo dokumenteve të tjera të gjykatës që duhet

të përmbarohen. Ky numër i rasteve shihet si një tregues i gjendjes në fushën e zhvillimit të

sundimit të ligjit dhe veçanërisht në fushën e gjyqësorit të gjitha rastet po e shtojnë

interesimin e shteteve që të përmirësojnë (efikasitetin) e sistemeve të tyre të përmbarimit.

Janë disa arsye për ketë mungesë të përmbarimit të duhur. Së pari, legjislacioni i tanishëm në

shumicën e vendeve duket të jetë tejet i vjetruar dhe nuk është në gjendje të trajtojë numrin

kërkesave për përmbarim. Në shumicën e vendeve nuk ka balancë mes interesave të debitorit

dhe kreditorit. Është lehtë për të paditurit që të ngatërrojnë (frustrojnë) përmbarimin duke

abuzuar më një numër të madh të mjeteve juridike.

Së dyti, ka mungesë të efikasitetit dhe efektivitetit në organizimin e sistemit të përmbarimit.

Në shumicën e vendeve pothuaj nuk ka fare buxhet për krijimin e një sistemi adekuat të

përmbarimit. SI rezultat ka mungesë të profesionalizmit, stafit të trajnuar dhe mungesë të

infrastrukturës. Legjislacioni buxhetor po ashtu ndikon në qasjen e përmbarimit ndaj shtetit

dhe institucioneve shtetërore. Në shumicën e vendeve, shteti si debitor ka një pozitë të

veçantë. Kjo e frustron (humbet) besimin dhe pritjet për funksionimin e sistemit të

përmbarimin.

Numri i madh i rasteve e ka bërë Këshillin e Evropës të fus në zbatim “aktgjykimet testuese”.

Në rekomandimin Rec(2004)699

Këshilli i Ministrave mes tjerash, ka deklaruar:

“Kur jepet një aktgjykim i cili vë në pah mangësitë strukturore ose të përgjithshme në

ligjin shtetëror ose në praktikë (“rasti pilot”) dhe një numër i madh i kërkesave në

Gjykatë që kanë të bëjnë me të njëjtin problem (“rastet e përsëritura”) janë në pritje

të zgjidhjes ose ka gjasa të parashtrohen, shteti i paditur duhet siguruar që

parashtruesit e mundshëm të kërkesës, kur është e nevojshme, të kenë një mjet juridik

që u mundëson atyre të aplikojnë autoritetin kompetent shtetëror, i cili po ashtu mund

të aplikohet edhe për parashtruesit aktualë të kërkesave. Një mjet i tillë juridik i

shpejtë dhe efektiv do tu mundësojë atyre të kenë mundësi korrigjimi në niveli

kombëtar, në pajtim me parimin e subsidiaritetit të sistemit të Konventës. […] Futja

në zbatim e një mjeti të tillë juridik vendor do të mund të zvogëlonte dukshëm

ngarkesë e lëndëve në Gjykatë.”

Qëllimi i kësaj është që pasi të jetë identifikuar problemi struktural, shteti mund të miratojë

një qasje ad hoc, ku shteti në fjalë do të vlerësoj përshtatshmërinë e futjes në përdorim të një

mjeti të veçantë juridik ose zgjerimin e mjetit ekzistues juridik me legjislacion ose me

interpretimin gjyqësor.

Është e qartë se rrjedha e rregullt e rasteve nuk e gëzon vetëm vëmendjen e GJEDNJ-së. Në

vitin 2006, Asambleja Parlamentare theksoi100

99

Rekomandimi Rec(2004)6 i Këshillit të Evropës për shtetet anëtare rreth përmirësimit të mjeteve juridike vendore i miratuar më 12 maj 2004 nga Këshilli i Ministrave 100 Rezoluta 1516 (2006) për zbatimin e aktgjykimeve të Gjykatës Evropiane, miratuar më 2 tetor 2006


“me shqetësim të madh ekzistimin e vazhdueshëm, në disa shtete, të mangësive të

mëdha strukturore të cilat shkaktojnë numër të madh të konstatimeve të përsëritura të

shkeljeve të Konventës dhe paraqesin rrezik serioz për sundimin e ligjit në shtetet në

fjalë.”

Në mesin e mangësive, Asambleja ka numëruar disa mangësi të mëdha në organizimin dhe

procedurat gjyqësore.

Për të shmangur mbingarkimin me raste, GJEDNJ duhet të kërkojë qasje të ndryshme.

GJEDNJ është duke bërë harmonizimin:

“Mënyra në të cilën funksionon procedura është se kur Gjykata pranon një

numër të konsiderueshëm të kërkesave që kanë të njëjtën bazë apo shkak, ajo

mund të vendosë që të zgjedhë një ose më shumë prej tyre për trajtim me

prioritet. Në trajtimin e rastit apo rasteve të përzgjedhura, ajo përpiqet të arrijë

një zgjidhje që shkon përtej atij apo atyre rasteve të caktuara në mënyrë që të

mbulohen të gjitha rastet e ngjashme që ngrejnë të njëjtën çështje. Aktgjykimi që

rezulton nga kjo do të jetë aktgjykim testues.

Në ketë aktgjykim, Gjykata do të synojë që:

të përcaktojë se a ka pasur shkelje të Konventës në këtë rast të caktuar;

të identifikojë mosfunksionimin sipas ligjit kombëtar i cili e trajton atë

shkelje;

t’i jap tregues të qartë Qeverisë se si mund të eliminojë atë mosfuksionim;

të mundësojë krijimin e mjetit juridik vendor që është në gjendje të merret me

rastet e ngjashme (përfshirë edhe ato që tashmë janë në pritje për tu zgjidhur

nga Gjykata dhe që e presin ketë aktgjykim pilot), ose të paktën të gjej

zgjidhje për të gjitha rastet që preson zgjidhje në Gjykatë.

Prandaj, aktgjykimi pilot ka për qëllim që të ndihmojë autoritetet vendore të

eliminojnë problemin sistematik apo strukturor të nënvizuar nga Gjykata duke i

shtuar rastet e përsëritura. Kur e bën ketë, ajo po ashtu i ndihmon Këshillit të

Ministrave në rolin e vet për të siguruar që secili aktgjykim i Gjykatës të ekzekutohet

si duhet nga shteti i paditur.

Një tipar i rëndësishëm i procedurës është mundësia e shtyrjes apo “ngrirjes” se

ekzaminimit të të gjitha rasteve të tjera që lidhen me të për një periudhë të caktuar.

Ky është një mjet shtesë për inkurajimin e autoriteteve shtetërore për të ndërmarrë

hapat e nevojshëm. Një shtyrje e tillë, e cila zakonisht bëhet për një periudhë të

caktuar kohore, mund të varet nga kushti që shteti i paditur të veprojë me kohë dhe në

mënyrë efektive sipas konkluzioneve të nxjerra në aktgjykimin pilot. Kur rastet të

shtyhen në ketë mënyrë, Gjykata e kupton plotësisht rëndësinë që ka informimi i të

gjithë parashtruesve të kërkesave për çdo zhvillim në procedurë. Duhet të theksohet

se në çdo kohë, Gjykata mund të rifillojë ekzaminimin e secilit rast që është shtyrë,

nëse ketë e kërkon interesi i drejtësisë për shembull, kur një rrethanë e veçantë e

parashtruesit të kërkesës e bën të padrejtë ose të paarsyeshme për ta që të presin më

gjatë për mjetin juridik.

Ideja kryesore pas procedurës së aktgjykimit pilot është se kur ka një numër të madh

kërkesash në lidhje me të njëjtin problem, parashtruesit e kërkesave të mund të

gëzojnë më me shpejtësi korrigjimin nëse është krijuar ndonjë mjet juridik për ketë në

nivel vendi se sa nëse rastet e tyre do të trajtoheshin individualisht në Strasburg.

Duke pasur parasysh ngarkesën e madhe të Gjykatës me raste dhe kërkesat e shumta


që resurset e saj të angazhohen në raste urgjente dhe raste që ngrejnë çështje me

rëndësi të madhe, kërkesat e përsëritura ka gjasa që të mbesin pa u zgjidhur për një

numër vitesh para se të mund të merret aktgjykimi për të.”101

Po ashtu lidhur me rastet e përmbarimit, GJEDNJ është duke përdorur një instrument të ri. Në

rastin e kohëve të fundit Yuriy Nikolayevich Ivanov kundër Ukrainës102

, Gjykata theksoi se

shkeljet e përsëritura të Konventës për shkak të mospërmbarimit ose përmbarimit të tejzgjatur

të vendimeve finale vendore në Ukrainë ose për shkak të mungesës së mjeteve juridike

efikase vendore, në lidhje me ato mangësi:

“… Gjykata konstaton se shkeljet e konstatuara në aktgjykimin e tanishëm as nuk

ishin shkaktuar nga ndonjë incident i izoluar e as nuk i atribuoheshin ndonjë rrjedhe

të veçantë të ngjarjeve në ketë rast por ishin pasojë e mangësive rregullatore dhe

administrative të bëra nga autoritetet shtetërore në lidhje me përmbarimin e

vendimeve vendore për të cilat ato ishin përgjegjëse. Së këndejmi, situata në rastin e

tanishëm duhet të cilësohet se është si rezultat i një praktike që nuk është në përputhje

me Konventën […] Gjykata thekson se reformat specifik në legjislacionin dhe

praktikën administrative të Ukrainës duhet të bëhen pa vonesë për ta harmonizuar

atë me konkluzionet e Gjykatës në ketë rast të tanishëm dhe për të qenë në harmoni

më kushtet e përcaktuara në nenin 46 të Konventës. Gjykata ja lë Komitetit të

Ministrave për të përcaktuar se cila do të ishte mënyra më e përshtatshme për të

trajtuar problemet dhe për të treguar për ndonjë masë të përgjithshme që duhet të

merret nga shteti i paditur […] Sidoqoftë, shteti i paditur duhet që të krijojë dhe fusë

në funksion pa vonesë, ose jo më vonë se data në të cilën aktgjykimi bëhet i

plotfuqishëm, mjetin juridik apo mjetet juridike, si në teori ashtu edhe në praktikë,

sipas kritereve kyçe të përcaktuara nga Gjykata dhe të përsëritura edhe në ketë

aktgjykim […] Gjykata e përsërit se vonesat në përmbarimin e vendimeve vendore

duhet të llogariten dhe vlerësohen duke ju referuar kushteve të Konventës dhe

veçanërisht të jenë në përputhje me kriteret e përcaktuar në ketë aktgjykim […] “

Masa parandaluese janë ndërmarrë edhe nga Këshilli i Evropës. Departamenti i

Përmbarimeve i GJEDNJ-së në janar të vitit 2009 ka filluar projektin rajonal “Eliminimi i

pengesave për mos-përmbarimin e aktgjykimeve të gjykatave vendore/ sigurimi i zbatimit

efektiv të aktgjykimeve të gjykatave vendore”. Projekti është i fokusuar në Shqipëri,

Azerbajxhan, Bosnjë dhe Hercegovinë, Moldavi, Serbi dhe Ukrainë.

Vetëm mund të shpresohet se të gjitha këto përpjekje do të sjellin rezultatet e dëshirueshme.

101

Procedura e aktgjykimit pilot, Shënim informative lëshuar nga Regjistruesi i GJEDNJ-së 102

Rasti Yuriy Nikolayevich Ivanov kundër Ukrainës, 15 tetor 2009 (Kërkesa nr. 40450/04)


6. Rekomandimi 16/2003 dhe 17/2003 dhe udhëzimet për zbatim më

të mirë të rekomandimit ekzistues të Këshillit të Evropës për

përmbarimin (Udhëzimet CEPEJ 2009)

Hyrje

Më 4 dhe 5 tetor 2001 në Moskë, u mbajt Konferenca e 24 të Ministrave Evropianë të

Drejtësisë. Në konferencë u miratua një rezolutë për “Qasjen e përgjithshme dhe mjetet për

arritjen e përmbarimit të efektiv të vendimeve gjyqësore". Në Konferencë u arrit pajtimi se

“përmbarimi i mirëfilltë, efektiv dhe efikas i vendimeve të gjykatave është me rëndësi tepër të

madhe për shtetet në mënyrë që të krijojnë, forcojnë dhe zhvillojnë një sistem gjyqësor të

fuqishëm dhe të respektuar.” Konferenca i kërkoi Komitetit Evropian për Bashkëpunim

Ligjor (KEBL) “që të identifikojë standardet dhe parimet e përbashkëta në nivel evropian për

përmbarimin e vendimeve të gjykatave.”

Rezoluta u pasua nga një Rekomandim për përmbarimin. Rekomandimi u miratua nga

Këshilli i Ministrave të Këshillit të Evropës më 9 shtator 2003.103

CEPEJ, Komiteti Evropian për Efikasitetin e Drejtësisë e futi përmbarimin e vendimeve

gjyqësore në listën e vet të prioriteteve. Më 17 dhjetor 2009, CEPEJ publikoj Udhëzimin për

zbatimin më të mirë të Rekomandimit të tanishëm të Këshillit të Evropës për Përmbarimin.104

Rekomandimi (dhe Udhëzimet) bazohen në efikasitet, transparencë dhe në të qenit të

kuptueshme. Pa menduar se ky është sistem ideal. Nuk ka sistem ideal të përmbarimit. Por

çka është e mundshme është që të përshkruhen disa rregulla dhe parime bazë për

përmbarimin. SI të tilla, Rekomandimet dhe Udhëzimet mund të përdoren për të vlerësuar

procedurat dhe praktikat e përmbarimit.

Po ashtu aktgjykimet e GJEDNJ-së mund të përdoren për të vlerësuar ato procedura dhe

praktika të përmbarimit. Që prej vitit 1997, rasti Hornsby kundër Greqisë, një numër i

aktgjykimeve të GJDNJ-së ka konstatuar shkelje të KEDNJ-së. Ne tashmë e kemi parë më

herët: ato raste janë po ashtu me interes si tregues të gjendjes në fushën e zhvillimit të

sundimit të ligjit dhe gjyqësorit. Në mënyrë specifike në ato lëndë ku ligji i përmbarimit nuk i

përmbush standardet evropiane, GJEDNJ thekson se ku duhet të modernizohen shtetet. Duke

krahasuar vendet e ndryshme, do të shihet qartë se ku janë mangësitë e përbashkëta të tyre,

nëse ka, në ligjin vendor për përmbarimin.

E drejta që një aktgjykim të përmbarohet është pjesë integrale e të drejtës për të pasur qasje në

gjykatë, siç është edhe e drejta për të procedurën dëgjimore brenda një kohe të arsyeshme.

Nganjëherë nuk është e qartë se cila e drejtë është objekt i rastit. Rastet e mëposhtme janë

përzgjedhur për faktin se ato kanë të bëjnë me probleme përmbarimore, nganjëherë të

shkaktuara nga një kohëzgjatje tepër e madhe e procedurës përmbarimore. Kjo nënkupton se

janë shkelur si kushti që ka të bëjë me kohën e arsyeshme ashtu edhe e drejta për përmbarimin

e aktgjykimit.

103

Shih aneksin 3: Rekomandimi i Këshillit të Evropës (2003)17 i Këshillit të Ministrave të shteteve anëtare për përmbarimin (miratuar nga Këshilli i Ministrave më 9 shtator 2003 në takimin e 851 të Zëvendësministrave) 104 Udhëzimet për zbatimin më të mirë të Rekomandimit ekzistues të Këshillit të Evropës për

Përmbarimin, Komisionit Evropian për efikasitetin e Drejtësisë (CEPEJ), CEPEJ (2009) 11 REV, shih aneksin 4.


Një përzgjedhje e praktikës gjyqësore të GJEDNJ-së për specifikat formale të ligjit vendor,

eventualisht do të rezultojë në atë që shteti të vendosë se cilat raste duhet të studiohen.

GJEDNJ përpiqet që të mbrojë të drejtat e shënuara në Konventë’ prandaj nuk është efektive

që problemet e përmbarimit të shqyrtohen vetëm sipas klasifikimit shtetëror.

Një shkak i rëndësishëm i një numri rastesh në të cilat janë të përfshira shtete të ndryshme

është periudha e anëtarësimit në Këshillin e Evropës. Pasi që kërkohen shumë vite për të qenë

e pranueshme për GJEDNJ, ose duke shteruar mjetet juridike vendore ose duke shkelur

kushtin e kohës së arsyeshme, duket se shtetet e reja anëtare nuk i kanë shkelur, ose i kanë

shkelur shumë pak, të drejtat e qytetarëve të tyre, por në fakt me kalimin e kohës edhe ato do

të përfshihen në një numër rastesh.

Ligji i përmbarimit është faza e fundit e procedurës. Kjo nënkupton se vështirësitë që janë

paraqitur në fazat e mëhershme të procedurës, nganjëherë shkaktojnë ose dalin në sipërfaqe si

problem i përmbarimit. Prandaj, zgjidhja e këtyre problemeve jo domosdoshmërisht qëndron

në ligjin e përmbarimit. Një organ shtetëror që nuk është i gatshëm të paguajë kompensimin

për shpronësim pas një vendimi të gjykatës, do të shkelë nenin 6 të Konventës (qasja në

gjykatë (duke përfshirë edhe të drejtën për përmbarimin e vendimit të gjykatës), në rast se e

drejta pronësore është e njohur me ligjin e shtetit, duke rezultuar kështu në një aktgjykim, siç

ka qenë rasti në Kroaci. Mohimi i të drejtës për kompensimin me rastin e shpronësimit në një

fazë të mëhershme, për shembull kur në ligjin shtetëror për pronën nuk përcaktohen bazë

ligjore, do të rezultojë në shkelje të nenit 1 të Protokollit Nr. 1 të Konventës (e drejta për të

gëzuar pronën në mënyrë të qetë). Ngjashmëria e këtyre problemeve (mosrespektimi i pronës

së qytetarëve, mosrespektimi i të drejtave të qytetarëve nga institucionet legjislative dhe

ekzekutive të shtetit) e ilustron se për problemin nuk ka rëndësi së cilës formë të rregullimit i

përket.

T’i kthehemi sërish Rec 16/2003 dhe Rec 17/2003, ku këto rekomandime përmbajnë të njëjtat

parime sikurse praktika gjyqësore e GJEDNJ-së, të cilave ajo u referohet në mënyrë të qartë.

Duke theksuar se procedurat e përmbarimit duhet të jenë sa më efikase dhe efektive që të jetë

e mundur, rekomandimi paraqet disa ide të cilat do të mund të ndiqeshin nga shtetet që

dëshirojnë të përmirësojnë efektivitetin e procedurave dhe praktikave të përmbarimit. Ajo

mes tjerash, sugjeron që:

- përmbarimi duhet të ketë një kornizë të qartë ligjore dhe procedurat e përmbarimit

duhet të jenë të përkufizuara qartë dhe të jetë për t’i administruar;

- legjislacioni i përmbarimit duhet të jetë sa duhet i detajuar për shkak të qartësisë,

transparencës, parashikueshmërisë dhe efikasitetit;

- palët duhet të kenë për detyrë që të bashkëpunojnë dhe veçanërisht palët e paditura

duhet të kenë obligim që të paraqesin të hyrat e tyre, asetet dhe të dhënat tjera

përkatëse;

- keqpërdorimet e procesit të përmbarimit duhet të parandalohen dhe duhet dekurajuar

shtyrja e procesit të përmbarimit;

- duhet mbajtur balancë i duhur i interesave, duke marrë parasysh interesat e palëve dhe

personave të tretë (p.sh., fëmijët);

- duhet mbrojtur asetet dhe të ardhurat esenciale të disa debitorëve;

- dërgimi i dokumenteve duhet të organizohet duke përdorur mjete më efektive dhe më

të përshtatshme;

- duhet të përshkruhet, aty ku është e duhur, e drejta e rishikimit të vendimeve të marra

gjatë procesit të përmbarimit.


Rekomandimet dhe udhëzimet e Këshillit të Evropës

Rëndësia e përmbarimit është përsëritur në Konferencën e 24-të të Ministrave Evropianë për

“Zbatimin e vendimeve gjyqësore në përputhje me standardet evropiane”, të mbajtur në

Moskë me 4 dhe 5 tetor 2001, gjatë të cilës u arrit pajtimi se “përmbarimi i duhur, efektiv dhe

efikas i vendimeve të gjykatave është me rëndësi tejet të madhe për shtetet për të krijuar,

forcuar dhe zhvilluar një sistem të fortë dhe të respektuar gjyqësor”.

Pa ekzekutimin përfundimtar të aktgjykimeve të gjykatave dhe dokumenteve të tjera të

përmbarueshme, qytetarët mund të humbin respektin e tyre për sistemin e drejtësisë dhe

besimin në institucionet e shtetit. Praktika në shumë vende në trazicion po ashtu e ka

demonstruar se mungesa e besimit në shtet dhe në sistemin e tij gjyqësor çon në “mjete

alternative të përmbarimit (d.m.th., për shfaqjen e formave të padëshiruara të “drejtësisë

private”).

Kur qytetarët fillojnë ta marrin drejtësinë në duart e tyre, kjo në mënyrë të pashmangshme

krijon një padrejtësi të re dhe rezulton në dëmtimin e institucioneve ligjore, shoqërore dhe

politike. Në situatë e tillë është shumë larg idealeve të demokracive moderne, si në aspektin e

stabilitetit të rendit shoqëror ashtu edhe në aspektin e Sundimit të ligjit.

Sërish është theksuar rëndësia që ka sistemi i mirë dhe efikas i përmbarimit dhe roli që

zyrtarët e përmbarimit luajnë në ketë proces:

“Organizimi i procedurës së ekzekutimit dallon shumë në shtetet anëtare të Këshillit

të Evropës.

Këto dallime pasqyrojnë traditat ligjore dhe përvojat historike në secilin vend, të cilat

e bëjnë të vështirë harmonizimin e procedurave në nivelin evropian.

Nga pikëpamja praktike, një harmonizim i tillë nuk do të jetë as i nevojshëm dhe as i

përshtatshëm.

Megjithatë, ai do të ishte shumë i dobishëm për identifikimin e standardeve dhe

parimeve të përbashkëta që mund t'u ndihmojnë shteteve anëtare të përmirësojnë

legjislacionin dhe praktikat e tyre pasi që respektimi i plotë i vendimeve gjyqësore

është pjesë e Sundimit të Ligjit.

Trajnimet dhe kodet e mirësjelljes për ZPP janë të rëndësishme për tu siguruar që ata

të kryejnë detyrat e rëndësishme në mënyrë të drejtë, të paanshme, efikase dhe me

transparencë.”

Bazuar në Konferencën e vitit 2001, më 9 shtator 2003, Këshilli i Ministrave të Këshillit të

Evropës miratoi një numër rekomandimesh për përmbarimin, si dhe një numër

rekomandimesh për ekzekutimin e vendimeve administrative dhe gjyqësore në fushën e të

drejtës administrative.105

Siç është parë, numri i rasteve është rritur në mënyrë dramatike edhe pas vitit 2003. Sekretari

i Përgjithshëm i Këshillit të Evropës ka theksuar në tetor të vitit 2005 se përmbarimi i

vendimeve gjyqësore është element kyç në funksionimin e shtetit të bazuar në sundimin e

ligjit. Ai përbën një sfidë seriozë si në nivelin kombëtar ashtu edhe në atë evropian. Kjo

105

Rec 2003 (16) dhe Rec 2003 (17) të miratuar Këshilli i Ministrave më 9 shtator 2003 në takimin e 851-të të Zëvendësministrave


deklaratë, siç u konfirmua nga praktika gjyqësore e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e

Njeriut (GJEDNJ), dhe problemet në përmbarimin e vendimeve, si dhe puna e Komisionit

Evropian për Efikasitetin e Drejtësisë (CEPEJ) kanë bërë që Këshilli i Ministrave të caktojë

një proces monitorues për përmbarimin e vendimeve gjyqësore kombëtare. CEPEJ ka krijuar

një grup punues për përmbarimin e vendimeve gjyqësore (CEPEJ GT-EXE), që është i

ngarkuar për të përpunuar Udhëzimet për aplikimin efektiv të standardeve ekzistuese të

Këshillit të Evropës. Këto udhëzime u botuan në dhjetor 2009.

Parimet dhe objektivat e përmbarimit

Në këto udhëzime, janë përshkruar parimet dhe objektivat kryesore:

duhet të ketë procese efektive të përmbarimit por që janë të drejta;

përmbarimi mund të arrihet vetëm kur i padituri i ka mjetet apo aftësinë për të

përmbushur një aktgjykim;përmbarimi duhet të ruajë baraspeshën në mes të nevojës

së parashtruesit të kërkesës dhe të drejtës së palës së paditur;

Shtetet anëtare inkurajohen që të monitorojnë procedurat e përmbarimit, të

kontrollojnë menaxhimin e gjykatave dhe të ndërmarrin masa të duhura për të

siguruar barazinë e të gjitha palëve;

Procesi i përmbarimit duhet të jetë sa duhet fleksibil për t’i dhënë zyrtarit të

përmbarimit në masë të arsyeshme lirinë e veprimit për të bërë aranzhime me të

paditurin, kur ekziston konsensus në mes të parashtruesit të kërkesës dhe të paditurit.

Këto aranzhime duhet t’i nënshtrohen një kontrolli të hollësishëm për të siguruar

paanëshmërinë e zyrtarit të përmbarimit dhe mbrojtjen e interesave të parashtruesit të

kërkesës dhe të palëve të treta;

roli i zyrtarit të përmbarimit duhet të jetë i përcaktuar qartë me ligjin kombëtar (për

shembull shkalla e autonomisë së tyre). Ata (për shembull) mund të kenë rolin e

“ndërmjetësuesve pas-gjyqësor” gjatë fazës së përmbarimit.

Të shikojmë pak më nga afër në këto gjera themelore, këto parime udhëzuese për

përmbarimin.

Përkufizimet

Dhe menjëherë shtrohet pyetja: çka është përmbaruesi, zyrtari i përmbarimit,

Gerichtsvollzieher, gjykatësi përmbarues, ekzekutuesi…..:

Rec 17/2003 I b.“Zyrtari i përmbarimit” nënkupton personin e autorizuar nga shteti

për të kryer procesin e përmbarimit pavarësish se a është ai person i punësuar nga

shteti apo jo;

Kështu që Rekomandimi nuk e preferon ndonjë sistem të caktuar. Ai nuk ka ndonjë

preferencë as për sistemin privat, atë të bazuar në gjykatë ose në shërbyesit civil.


Duhet theksuar se në shumë shtete, roli, përgjegjësitë, organizimi dhe statusi profesional i

këtyre personave ndryshon në masë të madhe siç ndryshojnë edhe kushtet e tyre të punës dhe

pagat.

Megjithatë, pavarësisht së si janë kushte e punës dhe pagat, asnjë preferencë nuk duhet të jetë

në pajtim me Rekomandimin.

E njëjta vlen edhe për fushëveprimin e përmbarimit dhe përkufizimin e përmbarimit:

Rec 17/2003 Ia.“Përmbarimi” nënkupton vënien në efekt të vendimeve gjyqësore dhe

titujve të tjerë gjyqësorë dhe jo-gjyqësorë në përputhje me ligjin, i cili i detyron të

paditurit të bëjnë, të mos bëjnë apo të paguajnë atë që është përcaktuar në aktgjykim;

Rec 17/2003 II 1: Ky rekomandim aplikohet për çështjet civile, duke përfshirë të

drejtën komerciale, ligjin për konsumatorit, atë të punës dhe të familjes. Ky

rekomandim po ashtu mund të aplikohet edhe për çështjet penale të cilat nuk kanë të

bëjnë me privimin e lirisë.

Rec 17/2003 II 2: Për më tepër, ky rekomandim aplikohet për përmbarimin e

vendimeve të gjykatës, si dhe të titujve të tjerë të përmbarueshëm gjyqësor ose jo-

gjyqësor.

Siç u tha në lidhje me të drejtën administrative, ekziston një Rekomandim i veçantë: 16(2003)

me përkufizimin e vet të fushëveprimit të përmbarimit:

Rec 16/2003 I: çdo masë individuale e cila ndërmerret në ushtrimin e autoritetit

publik dhe i cili është i natyrës së tillë që ndikon drejtpërdrejtë në të drejtat, liritë ose

interesat e personave qoftë fizik ose juridik.

Rec 16/2003 1A: Një kornizë e duhur ligjore për të siguruar që personat privat tu

përmbahen vendimeve administrative për të cilat ata janë njoftuar në pajtim me

ligjin, pavarësisht mbrojtjes nga autoritetet gjyqësore të të drejtave dhe interesave të

tyre.

Rekomandimi fokusohet në procedurat përmbarimore dhe në organizimin e përmbarimit.

Procedurat përmbarimore

Rec 17/2003 III.1. Që procedurat e përmbarimit të jenë sa me efektive dhe efikase që

të jetë e mundur,

a.përmbarimi duhet të definohet dhe përforcohet nga një kornizë e qartë ligjore, që

përcakton kompetencat, të drejtat dhe përgjegjësitë e palëve dhe palëve të treta;

Parimi nënvizon se përmbarimi është më efektiv kur procedurat janë të qarta dhe të lehta për

t'u ndjekur. Kjo po ashtu u mundëson palëve të kuptojnë në mënyrë më efektive rolet e tyre

dhe t'u përmbahen përgjegjësive të tyre.

b. përmbarimi duhet të bëhet në përputhje me ligjin përkatës dhe vendimet e

gjyqësorit. Çdo legjislacion duhet të jetë sa duhet i detajuar për të ofruar qartësi


ligjore dhe transparencë për procesin, si dhe që të mundësojë që ky proces të jetë sa

më i parashikueshëm dhe efikas që të jetë e mundur;

Referenca në Parimin III.1.b., për “respektim të ligjit përkatës dhe vendimeve gjyqësore”

parasheh dy probleme që përsëriten në shumë shtete:

(i) keqpërdorimi dhe abuzimi i procedurave përmbarimore nga palët, duke vonuar kështu

procesin dhe drejtësinë në tërësi, dhe

(ii) rreziku nga format private të drejtësisë, që dalin kur procesi përmbarimor është

joefikas.

c. palët duhet të kenë për detyrë që të bashkëpunojnë si duhet në procesin

përmbarimor; përveç kësaj, dhe veçanërisht në çështjet e ligjit për familjen,

autoritetet përkatëse duhet të mundësojnë ketë bashkëpunim;

Përmes bashkëpunimit, dhe së këndejmi, komunikimit më të mirë me njëri tjetrin, mund të

zvogëlohet cenueshmëria nga i padituri dhe reaksionet e kundërta në procesin e përmbarimit

(p.sh., fshehjen e aseteve).

Për shembull, parashtruesi i kërkesës i cili bashkëpunon mund të jetë më i hapur për

bashkëpunim me të paditurin për asetet që duhet të konfiskohen ose për aranzhimet e pagesës

(p.sh. me këste).

Në shtetet anëtare këto veprime janë të pranuara, prandaj zyrtarët e përmbarimit mund të

luajnë rol kyç në mundësimin e një bashkëpunimi të tillë.

Përveç kësaj, bashkëpunimi më palët e treta, siç janë bankat, mund të jetë jashtëzakonisht

dobiprurës për kërkimin dhe konfiskimin e të ardhurave dhe aseteve të të paditurit duke

respektuar të Drejtat e Njeriut dhe standardet për mbrojtjen e të dhënave.

d. të paditurit duhet të ofrojnë informacione të përditësuara për të ardhurat e tyre,

asetet dhe për çështje të tjera të ngjashme;

Në të njëjtën frymë, Parimi III.1.d. i referohet detyrës së të paditurve që të ofrojnë

informacione të përditësuara për të ardhurat dhe asetet e tyre si dhe për çështje të tjera të

ngjashme (p.sh., deklaratat që kanë të bëjnë me vendndodhjen e fëmijës) ashtu që ata të

ndihen më të përgjegjshëm (madje edhe përgjegjës) e me ketë edhe të inkurajohen që të mos

veprojnë në kundërshtim me ketë.

Të paditurit duhet të ofrojnë informacione nëse dhe ashtu si kërkohet me ligjin e vendit.

e. shtetet duhet të krijojnë mekanizëm për parandalimin e keqpërdorimit të procesit

përmbarimor nga cilado palë, që nuk duhet të konsiderohet si ri-gjykim i rastit;

Parimi III.1.e. rithekson rëndësinë e parandalimit dhe pengimit të abuzimeve të procedurave

duke iu bërë thirrje shteteve të krijojnë këto mekanizma të cilët do të luftojnë kundër

abuzimeve procedurale për shembull duke iu dhënë gjyqtarëve dhe/ ose zyrtarëve të

përmbarimit më shumë autoritet për të ndëshkuar palët që abuzojnë (p.sh., lëshimi i gjobave,

rritja e kompetencave hetuese).

f. nuk duhet të ketë shtyrje të procesit përmbarimor përveç nëse ka arsye të

përshkruara në ligj. Shtyrja mund të varet nga shqyrtimi nga gjykata;


Parimi III.1.f. rithekson rëndësinë e shmangies së vonesave të panevojshme të cilat mund të

vijnë si rezultat i shtyrjeve të panevojshme të përmbarimit (p.sh., ankesat bezdisëse të palëve,

nga vendimi i agjentit të përmbarimit).

Shteteve u bëhet thirrje qe të tejkalojnë këto vonesa duke kërkuar që arsyet të përshkruhen me

ligj, të cilat në fund të fundit, janë objekt i shqyrtimit gjyqësor.

g. gjatë procesit përmbarimor, duhet të ruhet baraspesha në mes të interesave të

parashtruesit të kërkesës dhe të paditurit, veçanërisht duke pasur parasysh, dispozitat

e neneve 6 dhe 8 të KEDNJ-së. Kur është e duhur, duhet të merren parasysh edhe

interesat e palëve të treta.

Duke marrë parasysh qëndrimet e ndryshme të (parashtruesit (të kërkesës) dhe të paditurit

(shpesh në pozitë të vështirë), është jashtëzakonisht me rëndësi që procedura dhe praktika

përmbarimore të ruajë baraspeshën e duhur dhe të kujdesshme të interesave të tyre në lidhje

me Nenet e veçanta 6 (E drejta për gjykim të drejtë) dhe 8 (E drejta për respekt të jetës private

dhe familjare) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (KEDNJ).

Kur procesi i përmbarimit ka të bëjë me çështje sipas ligjit për familjen, duhet pasur parasysh

edhe interesat e anëtarëve të familjes.

Përveç kësaj, kur procesi përmbarimor ka të bëjë me të drejtat e fëmijëve, interesat më të mira

të fëmijëve duhet të jenë shqetësimi parësor në përputhje me të drejtën ndërkombëtare dhe

vendore.

Aplikimi kryesor i këtij Rekomandimi në çështje familjare është në çështjet që kanë të bëjnë me

mirëmbajtjen e të paditurve.

Asgjë në ketë rekomandim nuk duhet të zëvendësojë Konventën Evropiane në njohjen dhe

përmbarimin e vendimeve që kanë të bëjnë me kujdestarinë për fëmijët dhe me kthimin e

kujdestarisë së fëmijëve106

dhe më instrumentet e tjera përkatëse ndërkombëtare që kanë të

bëjnë me largimin e paligjshëm të fëmijëve.

Në disa raste të caktuara të ligjit për familjen, autoritetet përkatëse, siç janë shërbimet sociale,

mund të luajnë një rol të rëndësishëm në promovimin e bashkëpunimit në mes të autoriteteve

dhe në mes të palëve në fjalë.

h. duhet të mbrohen disa pasuri dhe të ardhura të caktuara thelbësore të të paditurit,

siç janë gjërat elementare të familjes, asistenca elementare sociale, paratë për nevoja

esenciale mjekësore dhe mjetet e nevojshme të punës.

Pozita e pafavorshme dhe e pasigurt e të paditurit theksohet me tej në Parimin III.1.h.

Ai rekomandon që disa asete dhe të ardhura të caktuara elementare të të paditurit nuk duhet të

konfiskohen, në mënyrë që ai/ajo të ketë mjete të mjaftueshme për të jetuar, si masë e

respektit të jetës private dhe dinjitetit njerëzor të personit.

Përjashtime të ngjashme mund të gjenden edhe në kodet e përmbarimit dhe të procedurës

civile në shumë shtete. Këto elemente thelbësore, megjithatë, duhet nënvizuar.

106 Seria e Traktateve Evropiane - Nr. 105.


Shtetet duhet po ashtu të sigurojnë garantimin e të drejtave të personave që varen nga i

padituri, siç janë fëmijët (p.sh. mbajtja e tyre).

Në shumë shtete, ligji përjashton konfiskimin e banesës kryesore të të paditurit (p.sh., shtëpia

e familjes) ndërsa në shumë shtete tjera ai nuk e përjashton ketë.

Në rastin e fundit, konfiskimi i banesës kryesore dhe dëbimi nga banesa e të paditurit dhe

personave që varen nga ai/ajo është ngjarje tronditës që shkakton vështirësi të panevojshme,

veçanërisht në shtetet me nivel të ulët të sigurisë sociale dhe planeve alternative të banimit.

Mundësia për të sekuestruar asetet alternative, aty ku është mundur, duhet ët jetë në

dispozicion në kuadër të sistemit përmbarimor.

Rec 17/2003 III.2. Procedura përmbarimore duhet:

a. të jetë e qartë dhe e lehtë për tu administruar nga zyrtarët e përmbarimit;

Në Parimin III.2.a., shteteve u bëhet thirrje që të sigurojnë që procedurat përmbarimore të

jenë të definuara qartë dhe të jenë lehtë të administrueshme nga zyrtarët përmbarimorë për

zvogëlimin e ndonjë ndërlikimi të panevojshëm që mund të shkaktojë konfuzion dhe vonesa,

si dhe për të shmangur keqpërdorimin dhe/ose abuzimin e tyre.

b. të përshkruajë një përkufizim shterues dhe paraqes listën e dokumenteve që duhet

të përmbarohen dhe si mund të bëhen ata efektiv;

Duke pasur parasysh çka u tha më lartë, Parimi III.2.b. u bën thirrje shteteve që, mes tjerash,

të shënojnë në listë, për të mirën e qartësisë dhe transparencës ligjore, të gjitha dokumentet që

mund të përmbarohen.

c. të definojë qartë të drejtat dhe detyrat e të paditurit, parashtruesve të kërkesës dhe

palëve të treta, duke përfshirë, në dy rastet e fundit, pozicionet dhe titujt e tyre për

paratë e nxjerra dhe të shpërndara për parashtruesit e kërkesës;

Parimi III.2.c. rithekson rëndësinë e qartësisë dhe transparencës së procesit përmbarimor duke

nënvizuar të drejtat dhe detyrimet e palëve dhe palëve të treta veçanërisht sa i përket

pozicionimit dhe (përqindjes) së titujve për paratë e nxjerra dhe shpërndara për parashtruesit e

kërkesës.

Rec 16(2003): 2A iii. përdorimi dhe arsyetimi për përmbarimit duhet të sillen në

vëmendjen e personave privat kundër të cilëve do të përmbarohen vendimet;

d. të ofrojë mjetet më efikase dhe më të përshtatshme për dorëzimin e dokumenteve

(për shembull, dorëzimi personal nga agjentët e përmbarimit, mjetet elektronike,

posta);

Shtetet shpesh përdorin metoda të ndryshme për dorëzimin e dokumenteve që kanë të bëjnë

me procesin përmbarimor107

. Disa shtete përdorin shërbimin postar si një mjet efikas dhe në

dispozicion për dorëzimin e dokumenteve, ndërsa në shtetet e tjera dokumentet dërgohen

personalisht.

107 Kjo është pa paragjykuar Rregulloren e Këshillit (EC) Nr 1348 të 29 maj 2000 për dërgimin e dokumenteve gjyqësore dhe jashtëgjyqësore për çështjet civile dhe komerciale në Shtetet Anëtare (të BE-së).


Në disa shtete të caktuara, dërgimi i dokumenteve është më problematike për shkak të

mungesës së infrastrukturës publike.

Duke marrë parasysh këto dallime dhe vështirësi, Parimi III.2.d. u bën thirrje shteteve të

aplikojnë metodat me efektive dhe më të përshtatshme për dorëzimin e dokumenteve.

Prandaj në forcimin e efikasitetit, është me rëndësi që dorëzimi i dokumenteve të jetë edhe i

sigurt edhe i shpejtë.

e. të ofrojë masa që frenojnë ose parandalojnë abuzimet procedurale;

Masat detyruese të përmendura në Parimin III.2.e. theksojnë dobinë e masave siç janë

ndëshkimet fikse dhe ato të ndryshueshme për pagesat e vonuara dhe ngrirja e aseteve të të

paditurit pas aktgjykimit, për inkurajimin e palëve që t'u përmbahen, e jo të abuzojnë,

procedurat përmbarimore.

Në të njëjtën frymë, sanksionet disiplinore ofrojnë një stimulues të ngjashëm për të luftuar

situatat ku agjentët përmbarimorë të angazhuar nga shteti e abuzojnë pozitën e tyre (p.sh.,

pezullimin nga zyra, zbritjet në paga).

f. të përshkruajë të drejtën e palëve për të kërkuar pezullimin e përmbarimit në

mënyrë që të sigurojë mbrojtjen e të drejtave dhe interesave të tyre;

Parimi III.2.f. (bashkë me kufizimet për shtyrjen e përmbarimit në Parimin III.1.f.) rithekson

rëndësinë e mbrojtjes së interesave dhe të drejtave të palëve. Kjo është forcuar edhe më

shumë në

Rec 16(2003): 1b. Aty ku nuk përcaktohet me ligj se paraqitja e apelit kundër

vendimit nënkupton pezullimin automatik, personat privat duhet të jenë në gjendje të

kërkojnë nga një autoritet administrativ dhe gjyqësor për të pezulluar zbatimin e

vendimit të kontestuar në mënyrë që të sigurojë mbrojtjen e të drejtave dhe interesave

të tyre.

g. të përshkruajë, aty ku është e përshtatshme, të drejtën e shqyrtimit të vendimeve

gjyqësore dhe jo-gjyqësore të bëra gjatë procesit përmbarimor.

Parimi III.2.g. për të drejtën e shqyrtimit të vendimeve gjyqësore dhe jo-gjyqësore.

Sidoqoftë, duhet nënvizuar se këto masa mbrojtëse ofrohen nga shumica, nëse jo nga të gjitha

shtetet.

Rec16(2003):

a. Përdorimi i përmbarimit nga autoritetet administrative duhet t’i nënshtrohet këtyre

garancive të mëposhtme:

iv. masat e shfrytëzuara përmbarimore, duke përfshirë edhe ndonjë ndëshkim

monetar që lidhet me to, duhet të respektojnë parimin e proporcionalitetit.

b. Në rastet urgjente, shkalla e procedurës së përmbarimit duhet të jetë

proporcionale me urgjencën e rastit.


3. Tarifat përmbarimore duhet të jenë të arsyeshme, e përshkruar me lidh dhe për të

cilën palët njoftohen paraprakisht.

Arritja e objektivave të procesit përmbarimor me koston më të ulët është me rëndësi mjaft të

madhe në shumë shtet me buxhete të kufizuara (të drejtësisë)108

.

Në të njëjtën kohë, drejtësia duhet të jetë opsion i përballueshëm për palët.

Parimi III.3. rekomandon që tarifat (p.sh., të agjentit përmbarues) të jenë të arsyeshme dhe jo

të tepërta, të jenë të përshkruara në ligj, të jenë të fiksuara dhe transparente dhe t'u bëhen të

njohura palëve paraprakisht, në mënyrë që ato të mund të parashikojnë ngjarjet e përmbarimit

dhe të veprojnë si duhet brenda një kohe të arsyeshme.

Disa shtete anëtare konsiderojnë përdorimin e shkallëve të ndryshme të kamatës në pagesa si

një stimulues efektiv i të paditurve për të paguar borxhet e tyre sa më shpejtë.

Në vendet ku ekziston liria e bërjes së kontratës për tarifat e përmbarimit në mes të

parashtruesve të kërkesës dhe të paditurve, pjesa e Parimit III.3. e cila mundëson që tarifat e

përmbarimit të përshkruhen me ligj, mund të kufizohen tarifat që duhet të paguhen nga i

padituri. Në të vërtetë, në këto vende parashtruesit e kërkesave duhet të vazhdojnë të kenë

mundësi të negociojnë me agjentët e përmbarimit për shumën e tarifave përmbarimore,

përderisa të paditurit do të mbrohen duke paguar tarifat e përmbarimit siç janë përshkruar në

ligj.

4. Përpjekjet për të kryer procesin e përmbarimit duhet të jetë proporcional me

kërkesën, duhet të paguhen të ardhurat e parashikuara si dhe interesat e të paditurit.

Sa i përket veprimeve praktike të ndërmarrë nga agjenti i përmbarimit, Parimi III.4. nënvizon

rëndësinë e parimit të proporcionalitetit kur zhvillohet një proces i përmbarimit në lidhje me

shumën e të ardhurave dhe/ose aseteve që nevojitet të sekuestrohen për të përmbushur

kërkesën.

Kur bëhet kjo, duhet pasur parasysh interesat e të paditurve (në pozitë të pafavorshme).

Në bazë të asaj që u tha më lart, rekomandohet që zyrtarët e përmbarimit të shfrytëzojnë

mjetet më të përshtatshme dhe më efektive të veprimit që i përshtatet më së miri parashtruesit

të kërkesës dhe të paditurit dhe e cila është proporcionale për qëllimin e përmbarimit (p.sh. të

mos konfiskohen sasi të mëdha të aseteve për përmbushjen e shumës së gjykuar).

Siç u përmend më herët, duhet të kërkohen zgjidhjet alternative aty ku është praktike për ta

bërë.

5. Shpenzimet e nevojshme të përmbarimit në përgjithësi do të mbulohen nga i

padituri, pavarësisht mundësisë që shpenzimet mund të barten nga palët e tjera, nëse

ato e abuzojnë me procesin.

Parimi III.5 rekomandon që i padituri duhet në përgjithësi të bartin shpenzimet e përmbarimit

sepse zakonisht përmbarimi do të fillojë vetëm pasi i padituri të ketë dështuar që të paguajë

108 Kjo është një ndër arsyet pse shumë shtete janë duke e shqyrtuar mundësinë t’u lejojnë agjentëve të përmbarimit të jenë të vetëpunësuar, sepse duke bërë ketë, funksionimi i përmbarimit bëhet funksionim me shpenzime neutrale për shtetin.


ose të veprojë në përputhje me urdhrin e gjykatës, ose të kontaktojë gjykatën ose

parashtruesin për të sqaruar pse ai/ajo ka dështuar të bëjë atë.

Kur parashtruesit të kërkesës t’i ofrohet një formë “më e mirë” e shërbimit për një tarifë

shtesë, do të jetë e drejtë që i padituri të mbulojë atë tarifë vetëm nëse atij/ asaj i është

tërhequr vërejtja për mundësinë që parashtruesi i kërkesës mund të ketë qasje në ketë shërbim

nëse i padituri nuk do të veprojë në përputhje me urdhrin e gjykatës.

Parimi III.5 ia cakton barrën e përgjithshme të paditurin që të bart shpenzimet. Ai nuk e

përjashton mundësinë e palëve të tjera që abuzojnë me procesin që të bartin shpenzimet.

Shtetet, megjithatë, mund të bëjnë përjashtime në ketë parim, për shembull në rastet që kanë

të bëjnë me ligjin për familjen.

Kjo bëhet pa paragjykuar mënyrën në të cilën do të llogariten shpenzimet e përmbarimit,

përfshirë edhe shpenzimet fikse.

6. Kërkimi dhe konfiskimi i aseteve të të paditurit duhet të bëhet në mënyrë sa më

efikase që të jetë e mundur duke marrë parasysh të drejtat përkatëse të njeriut dhe

dispozitat për mbrojtjen e të dhënave. Duhet të ketë mbledhje të shpejtë dhe efikase të

informatave për asetet e të paditurit përmes qasjes ne informata përkatëse që gjenden

në regjistra dhe në burime të tjera, si dhe opsioni që të paditurit të deklarojnë asetet

(pasurinë) e tyre.

Sa i përket kërkimit dhe konfiskimit të aseteve të të paditurit, Parimi III.6. vë në pah

rëndësinë e mbledhjes së informatave duke shfrytëzuar regjistrat (elektronik) të aseteve (p.sh.,

regjistrat e tokës, kompanive dhe taksave) dhe burimet e tjera që janë në dispozicion (p.sh.

informacionet bankare).

Ky informacion, kur është e nevojshme, duhet të jetë në dispozicion për të mundësuar

zbatimin efektiv.

Duke bërë ketë, mund të shmanget zhvlerësimi i pasurive.

Në të njëjtin parim, shteteve u bëhet thirrje që të kenë parasysh opsionin e dobishëm që të

paditurit të deklarojnë asetet e tyre – mundësisht me shkrim dhe sa më parë që të jetë e

mundur – për të shmangur tundimin që palët të veprojnë me papërgjegjësi ose edhe të

mashtrojnë.

Gjatë tërë kohës kërkimi dhe konfiskimi i pasurisë së të paditurit, shtetet duhet të marrin

parasysh të drejtat përkatëse të Njeriut dhe dispozitat për mbrojtjen e të dhënave, veçanërisht

të drejtën e respektimit të jetës familjare sipas Nenit 8 të KEDNJ-së dhe Konventës për

Mbrojtjen e Individëve në lidhje me përpunimin automatik të të dhënave personale (ETS Nr.

108) dhe Protokollin Shtesë në lidhje me autoritetet mbikëqyrëse dhe rrjedhën tej-kufitare të

të dhënave.

7. Pasuritë duhet të shiten me kohë derisa ende bëhen përpjekje për të pasur vlerën

më të lartë të tregut dhe për të shmangur çfarëdo zhvlerësimi të kushtueshëm dhe të

panevojshëm.

Parimi III.7. më tej thekson rëndësinë e të qenit të shpejtë në shitjen e aseteve të të paditurit,

veçanërisht kur ato shiten përmes ankandit, për të siguruar se është arritur vlera më e lartë e

tregut dhe për të shmangur zhvlerësimin.


Qëllimi i këtij Parimi është që të realizojë në mënyrën më të mirë vlerën potenciale të aseteve

në interes edhe të parashtruesit të kërkesës edhe të të paditurit.

Rec 16(2003):

Obligimi për të paguar

16-2-II a. Shtetet anëtare duhet të sigurojnë që kur autoritetet administrative të jenë

të obliguara që të paguajnë një shumë parash, ato të përmbushin ketë obligim brenda

një periudhe të arsyeshme kohore.

Kamatat

16-2-II b Kamata që duhet të paguhet nga një autoritet administrativ, për mos-

zbatimin e vendimeve gjyqësore që përfshijnë edhe obligimin për të paguar një shumë

të caktuar parash, nuk duhet të jetë më e ulët se kamata që duhet t’i paguhet ndonjë

autoriteti administrativ nga një person privat në një situatë të ngjashme.

Parandalimi i bankrotimit

16-2-II c Duhet siguruar që autoriteti administrativ të ketë dispozitat e duhura për të

shmangur situatën kur mungesa e fondeve do të parandalonte atë që të përmbushë

obligimin e vet për të paguar shumën e parave.

16-2-II d Në rast se autoritetet administrative nuk i zbatojnë vendimet gjyqësore që

përfshijnë edhe obligimin për të paguar një shumë parash, shtetet anëtare duhet që

po ashtu të shqyrtojnë mundësinë e hapjes së mundësisë për konfiskimin e pasurisë së

autoritetit administrativ brenda afatit kohor të përshkruar me ligj.

Shteti dhe autoritetet tjera administrative duhet të ekzekutojnë, në mënyrë vullnetare,

të drejtë dhe brenda një periudhe të arsyeshme kohore.

16-c Shtetet anëtare duhet të sigurojnë që autoritetet administrative do të

konsiderohen përgjegjëse kur refuzojnë ose janë të pakujdesshme për zbatimin e

vendimeve gjyqësore. Zyrtarët publik përgjegjës për zbatimin e vendimeve gjyqësore

mund të konsiderohen individualisht përgjegjëse në procedurat disiplinore, civile apo

penale, nëse dështojnë që të zbatojnë ato.

16-1-b Në rast se autoriteti administrativ nuk zbaton një vendim gjyqësor, duhet të

ekzistojë një procedurë e përshtatshme për të kërkuar ekzekutimin e atij vendimi,

veçanërisht përmes vendimit gjyqësor ose gjobës detyruese.

Siç e kemi vërejtur, këto parime mund të gjenden edhe në praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së:

GJEDNJ konsideron se shteti duhet të jetë përgjegjës edhe për borxhet e ndërmarrjeve

shtetërore pavarësisht klasifikimit të tij formal sipas ligjit vendor kur kjo ndërmarrje nuk

gëzon pavarësi të mjaftueshme institucionale dhe operacionale nga Shteti (Mykhaylenvy

kundër Ukrainës, 30 nëntor 2004; Sokur kundër Ukrainës, 26 prill 2005). Nuk është e mundur

që autoriteti shtetëror të pretendojë mungesën e fondit si një arsyetim (Burdov kundër Rusisë,

7 maj 2002).

Megjithatë, Gjykata e pranon se vonesa mund të justifikohet në rrethana të veçanta. Por

vonesa mund të mos jetë e atillë sa të dëmtojë esencën e të drejtës për gjykim të drejtë

(Burdov kundër Rusisë)


Agjentët e përmbarimit

Rec 17/2003 IV.1. Kur shtetet përdorin agjentë të përmbarimit për të kryer procesin e

përmbarimit, ata duhet të veprojnë në përputhje me parimet që jepen në ketë

rekomandim.

Referenca në Parimin IV.1. në “agjentin e përmbarimit është, siç është thënë më herët, një

shprehje e përgjithshme për personat e autorizuar nga shteti për të kryer përmbarimin por të

cilët jodomosdoshmërish janë të punësuar nga shteti.

Nuk merret kurrfarë qëndrimi për statusin profesional dhe institucional të agjentëve

përmbarimor.

2. Statusi, roli, përgjegjësitë dhe kompetencat e agjentëve përmbarimor duhet të

përshkruhet në ligj në mënyrë që të sjell sa më shumë qartësi dhe transparencë që të

jetë e mundur në procesin përmbarimor. Shtetet duhet të jenë të lira për të përcaktuar

statusin profesional të agjentëve përmbarimor.

Shtetet duhet të kenë parasysh përgjegjësitë e tyre për të rregulluar si duhet praktikat e

agjentëve të përmbarimit duke ju nënshtruar nivelit të duhur të monitorimit dhe kontrollit

(p.sh. Avokati i Popullit) dhe për mundësinë e kontrollit gjyqësor.

Agjentët e përmbarimit gjatë gjithë kohës duhet të veprojnë brenda ligjit edhe nëse ata

paguhen nga, ose veprojnë të nxitur nga parashtruesit e kërkesës.

Rregullimi i rolit, përgjegjësive dhe kompetencave të agjentëve të përmbarimit konsiderohet

të jetë i rëndësisë së veçantë.

Kjo po ashtu u mundëson palëve që të kuptojnë më mirë autoritetin dhe rolin e agjentëve të

përmbarimit.

3. Në punësimin e agjentëve përmbarimorë, duhet pasur parasysh standardeve

morale të kandidatëve dhe njohurive të tyre ligjore dhe trajnimit në ligjin dhe

procedurën përkatëse. Për ketë qëllim, nga ata duhet të kërkohet që të hyjnë në

provime për vlerësimin e njohurive të tyre teorike dhe praktike.

Punësimi i agjentëve përmbarimorë, të cilëve përmenden në Parimin IV.3., u bën thirrje

Shteteve që të marrin parasysh standardet morale të kandidatëve (p.sh., të mos kenë dosje

penale) e veçanërisht për shkak të rëndësisë dhe rolit delikat që agjentët përmbarimor e luajnë

kur ndërveprojnë me palët e tjera.

Për ketë qëllim, duhet të theksohet se agjentët përmbarimor duhet të jenë veçanërisht të

ndjeshëm ndaj interesave të të paditurve.

4. Agjentët përmbarimor duhet të jenë të nderuar dhe kompetent në kryerjen e

detyrave dhe gjatë gjithë kohës duhet të veprojnë sipas standardeve të larta dhe të

pranuara profesionale dhe etike. Ato duhet të jenë të paanshme në punët e tyre me

palët dhe duhet t’i nënshtrohet kontrollit dhe monitorimit profesional që mund të

përfshijnë edhe kontrollin gjyqësor.

Profili i agjentit përmbarimor elaborohet më tej në Parimin IV.4. ku Shtetet nxiten që të

sigurojnë që agjentët përmbarimor të jenë të ndershëm dhe kompetent në detyrat e tyre.


Kjo, në mënyrë të veçantë, i referohet profilit të lartë të agjentëve përmbarimor si persona të

autorizuar nga shteti, të cilët gjatë gjithë kohës, duhet të veprojnë në mënyrë të duhur

(kompetente) në pajtim me standardet e larta e të pranuara etike dhe profesionale që duhet të

kenë ata që punojnë në ketë profesion.

Agjentët përmbarimorë duhet të veprojnë me përgjegjësi në lidhje me interesat e parashtruesit

të kërkesës, në ndërkohë të pranoj dhe u përgjigjet edhe nevojave të të paditurve që janë në

pozitë të pafavorshme.

Në shtetet anëtare ku agjentët e përmbarimit veprojnë si ndërmjetësues ndërmjet palëve,

Parimi IV.4 po ashtu u bën thirrje shteteve që të sigurojnë që ata të jenë profesionistë në

veprimet e tyre dhe të mos veprojnë në mënyrë të njëanshme.

5. Kompetencat dhe përgjegjësitë e agjentëve të përmbarimit duhet të definohen dhe

ndahen në mënyrë të qartë në raport me ato të gjyqtarëve.

Parimi IV.5. rithekson rëndësinë e definimit të qartë të kompetencave dhe përgjegjësive të

agjentëve të përmbarimit, veçanërisht në raport me ato të gjyqtarëve për të siguruar që të ketë

ndarje të qartë të autoritetit në kryerjen e procesit përmbarimor.

6. Agjentët e përmbarimit që supozohet se kanë abuzuar me pozitën e tyre duhet t’i

nënshtrohen procedurës disiplinore, civile dhe/ose penale, dhe të jepen ndëshkimet e

duhura në rastet kur të ketë pasur abuzim.

Parimi IV.6. rekomandon përdorimin e procedurave të duhura për të siguruar që një agjent

përmbarimor i cili supozohet se ka abuzuar pozitën e tij/ të saj t’i nënshtrohet procedurave

disiplinore, civile dhe/ose penale në mënyrë që supozimet të hetohen në mënyrë të drejtë dhe,

nëse konstatohet se ka pasur abuzim, që agjenti përmbarimor të marrë ndëshkimin e duhur.

Kjo e risiguron agjentin përmbarimor se pretendimet e rrejshme do të hidhen poshtë, dhe të

paditurit besimin se ai/ ajo ka në dispozicion mjetin juridik efektiv kundër sjelljes së padrejtë

të një agjenti përmbarimor.

7. Agjentët përmbarimor të punësuar nga shteti duhet të kenë kushte të përshtatshme

të punës, resurse adekuate fizike dhe stafin ndihmës. Ata po ashtu duhet të paguhen

në mënyrë adekuate.

Shteteve që punësojnë agjentët përmbarimorë si shërbyes publikë, në Parimin IV.7 u bëhet

thirrje që t'u ofrojnë atyre kushte të punës (p.sh., objekte, automjete dhe kompjuterë), resurse

fizike adekuate (p.sh., numrat e mjaftueshëm të agjentëve për menaxhimin dhe kryerjen e

përmbarimit) dhe stafin ndihmës (p.sh., stafin administrativ).

Përmbarimi efektiv i vendimeve të gjykatës krijon nevojën për një shkallë të caktuar të

zotimit financiar.

Duhet po ashtu të theksohet se Parimi IV.7. i referohet vetëm agjentëve të punësuar nga shteti

(agjentëve shtetërorë) dhe jo edhe agjentëve përmbarues të vetëpunësuar të cilët financohen

dhe paguhen vetë pavarësisht nga shteti.

Përveç kësaj, agjentët shtetëror duhet të paguhen në mënyrë adekuate për të pasqyruar profilin

e tyre të lartë dhe përgjegjësitë. Duke bërë ketë, ata mund të motivohen të veprojnë ashtu siç

pritet nga ta.


8. Agjentët përmbarimor duhet t’i nënshtrohen një trajnimi fillestar dhe të

vazhdueshëm sipas qëllimeve dhe objektivave të definuara qartë dhe të strukturuara

si duhet.

Pas punësimit, Shteteve u bëhet thirrje, sipas Parimit IV.8., që të ruajnë profesionalizmin dhe

standardet e larta të agjentëve përmbarimor duke siguruar që agjentët përmbarimor t’i

nënshtrohen një trajnimi fillestar dhe të vazhdueshëm sipas qëllimeve dhe objektivave të

definuara qartë dhe të strukturuara si duhet.

Duke bërë ketë, ata mund të motivohen sipas standardeve të larta profesionale.

Udhëzimet CEPEJ 2009

Siç është treguar më lartë, Udhëzimet e CEPEJ-it 2009 e përcaktojnë në hollësi

strukturën e lartpërmendur të rekomandimeve.

Më poshtë kemi përmbledhur çështjet më të rëndësishme:


PËRGATITJA E PËRMBARIMIT

1. Qasja e shërbimeve të përmbarimit

Shpërndarja e shërbimeve të përmbarimit

13. Shpërndarja gjeografike e agjentëve përmbarimor brenda vendit duhet të sigurojë

mbulimin më të gjerë të mundshëm për të gjitha palët potenciale.

14. Kur agjentët përmbarimorë e ushtrojnë profesionin e tyre si praktikë private,

shtetet anëtare duhet të sigurohen që të ketë konkurrencë të mjaftueshme dhe

kompetencë gjeografike të definuar qartë.

Gjuhët e përdorura

15. Duhet të merren masa për të siguruar që palët të jenë në gjendje të kuptojnë

procesin e përmbarimit në të cilin ato janë të përfshira, dhe kur është e mundur, të

kenë mundësi të marrin pjesë në procedura pa pasur nevojë për përfaqësim ligjor.

Disponueshmëria e palëve të interesit të përfshira në procedurë

përmbarimore

16. Të gjitha palët e interesit që ka gjasa të përfshihen në proceset përmbarimore

(policia, ekspertët, përkthyesit e dokumenteve, përkthyesit, autoritetet lokale,

sigurimet e rreziqeve, ekspertët për përkujdesje të fëmijëve, etj.) duhet të kenë status

të mjaftueshëm ligjor për të ndihmuar agjentin e përmbarimit dhe duhet të vihen me

shpejtësi në dispozicion, në rast së është e nevojshme ndihma e tyre për përmbarimin

e një aktgjykimi.

2. Njoftimet për palët dhe palët e treta

17. Njoftimet për palët që kanë të bëjnë me përmbarimin e vendimeve gjyqësore, ose

dokumenteve të përmbarueshme ose të noterizuara apo dokumente të tjera, janë një

aspekt esencial i ligjit për përmbarim.

18. Shtetet anëtare mund të hartojnë dokumente standarde për njoftimin palëve. Këto

dokumente standarde mund të kenë të bëjnë me faza të ndryshme të procesit të

përmbarimit dhe me ndonjë mjet juridik të mundshëm, i cili mundëson kontestimin e

përmbarimit.


19. Në të gjitha rastet, njoftimi duhet të inkurajojë të paditurin që të respektojë urdhrin

e gjykatës vullnetarisht dhe të përfshijë një paralajmërim se në rast të mosrespektimit,

mund të përdoret masa përmbarimore, duke përfshirë, nëse është e nevojshme, edhe

aplikimin e shpenzimeve të tjera.

20. Do të duhej të bëhet e mundur që agjentëve të përmbarimit t’u besohet dërgimi i

njoftimeve.

21. Kur njoftimet krijojnë të drejta apo obligime, është detyrë e agjentit të

përmbarimit të sigurojë që palëve t’u dërgohen njoftimet e duhura me kohë.

22. Kur asetet e të paditurit nxirren në shitje në ankand publik pasi të jenë konfiskuar,

blerësit potencialë duhet të njoftohen paraprakisht përmes mjeteve efektive të

komunikimit që garantojnë shpërndarjen e shpejtë të informatave mbarë publikut të

gjerë, si dhe duke ruajtur privatësinë e të paditurit.

3. Dokumenti i përmbarueshëm: Përkufizimi dhe forma e

dokumentit

23. Korniza legjislative shtetërore duhet të përmbajë përkufizim të qartë të asaj se çka

konsiderohet dokument i përmbarueshëm dhe kushtet e përmbarimit të tij.

24. Dokumentet e përmbarimit duhet të hartohen në mënyrë të qartë dhe të

kuptueshme, duke mos lënë hapësirë për keqinterpretim.

4. Agjentët e përmbarimit

Kushtet e kualifikimit

25. Për një administrim të drejtë të drejtësisë është me rëndësi që të garantohet cilësia

e përmbarimit. Shtetet anëtare duhet t’i akreditojnë agjentët e përmbarimit vetëm nëse

kandidatët në fjalë janë të standardit dhe të trajnuar në përputhje me kompleksitetin e

detyrave të tyre. Një cilësi e lartë e trajnimit të profesionistëve është me rëndësi për

shërbimin e drejtësisë dhe për të rritur besimin e shfrytëzuesve në sistemin e

drejtësisë.

26. Agjentëve të përmbarimit po ashtu u kërkohet që vazhdimisht të vijojnë trajnime

të detyrueshme.

27. Rekomandohet që të krijohen lidhje me institucionet vendore të trajnimit.

28. Trajnimi fillestar dhe ai i vazhdueshëm mund të përfshijnë:

parimet dhe objektivat e përmbarimit;

sjelljen profesionale dhe etike;


fazat e procesit të përmbarimit;

përshtatjen, organizimin dhe zbatimin e masave përmbarimore;

kornizën ligjore;

luajtjen e roleve dhe ushtrimet praktike, sipas nevojës;

vlerësimin e njohurive të personave të trajnuar;

përmbarimin ndërkombëtar të vendimeve gjyqësore dhe dokumenteve të tjera

që duhet përmbaruar.

Organizimi i profesionit dhe statusi i agjentit të përmbarimit

29. Me qëllim të administrimi të mirë të drejtësisë, është e dëshirueshme që agjentët e

përmbarimit të organizohen në një organ profesional që do t’i përfaqësonte të gjithë

anëtarët e këtij profesioni, duke mundësuar përfaqësimin e tyre kolektiv si dhe

mbledhjen e informatave.

30. Në shtetet anëtare që kanë krijuar organizata profesionale të agjentëve të

përmbarimit, anëtarësia në ketë organ përfaqësimi duhet të jetë e obligueshme.

31. Statusi i agjentëve të përmbarimit duhet të definohet qartë për t’u ofruar palëve të

mundshme në procedurat përmbarimore një profesionist i cili është i paanshëm, i

kualifikuar, i përgjegjshëm, në dispozicion, i motivuar dhe efikas.

32. Kur agjentët e përmbarimit janë nëpunës shteti, ata duhet të kenë kushte të

përshtatshme të punës dhe resurse të mjaftueshme njerëzore dhe materiale.

Të drejtat dhe obligimet

33. Agjentët e përmbarimit, siç përkufizohet në ligjin e vendit, duhet të jenë

përgjegjës për kryerjen e përmbarimit në kuadër të kompetencave të tyre të

përcaktuara me ligjin kombëtar.

34. Agjentët e përmbarimit po ashtu mund të autorizohen që të kryejnë aktivitete

dytësore që janë në përputhje me rolin e tyre, duke u përpjekur të ruajnë dhe sigurojnë

njohjen e të drejtave të palëve dhe me synim të përshpejtimit të procesit gjyqësor ose

zvogëlimit të numrit të lëndëve me të cilat janë të ngarkuara gjykatat. Këto, mes

tjerash, mund të jenë:

• kthimi i borxhit;

• shitja vullnetare e pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme në ankand publik;

• konfiskimi i mallit;

• regjistrimi dhe raportimi i dëshmive;

• shërbimi si postier të gjykatave;

• ofrimi i këshillave ligjore;

• proceduat e falimentimit;

• kryerja e detyrave që u caktohen atyre nga gjykatat;


• përfaqësimi i palëve në gjykata;

• hartimi i akteve dhe dokumenteve private;

• mësimi.

35. Agjentët e përmbarimit duhet të jenë të obliguar që të luajnë rolin e vet sa herë që

ligji ua kërkon që ta bëjnë ketë gjë, përveç në rastet e pengimit ose kur ata janë në

lidhje gjaku ose përmes martese me palën.

36. Kur agjentët e përmbarimit janë profesionistë të pavarur, ata duhet të jenë të

obliguar që të hapin një llogari të veçantë me qëllim specifik për të depozituar fondet

e mbledhura në emër të klientëve. Kjo llogari duhet t’i nënshtrohet inspektimit. Nga

ata po ashtu duhet të kërkohet që të pajisen me sigurim profesional dhe të detyrimit

civil. Agjentët e përmbarimit duhet të përfitojnë nga mbulimi me sigurim social.

Pagesa

37. Kur agjentët e përmbarimit janë nëpunës të shtetit, shteti duhet të sigurojë që ata

të kenë pagesa të duhura, veçanërisht duke pasur parasysh nivelin e trajnimit, përvojës

dhe vështirësive që kanë ata në kryerjen e detyrave të tyre.

Etika dhe sjellja profesionale

38. Agjentët e përmbarimit duhet t’i nënshtrohen rregullave të qarta të etikës dhe

sjelljes, të cila mund të përcaktohen në kodin e etikës dhe sjelljes profesionale.


II. REALIZIMI I PËRMBARIMIT

1. Informacioni rreth të paditurve dhe aseteve

Informacioni në të cilin i lejohet qasje parashtruesit të kërkesës

39. Për të siguruar të drejtën e parashtruesit të kërkesës në ndihmë adekuate në

procedurën e përmbarimit, ai/ajo duhet të lejohet që të ketë qaje në regjistrat publikë

në mënyrë që të mund të konfirmojë të dhënat themelore rreth të paditurit, siç janë

informatat që identifikojnë të paditurin dhe vendndodhjen e tij për qëllime të

përmbarimit dhe të dhëna të cilat mund të gjenden në regjistrat publikë (d.m.th. në

regjistrat e tokës, regjistrat e gjykatës, të kompanive etj.) duke iu nënshtruar ligjeve të

shtetit për lirinë e informimit dhe mbrojtjen e të dhënave.

Informacioni në të cilën i lejohet qasja agjentit të përmbarimit

40. Në mënyrë që agjentët e përmbarimit të mund të bëjnë një vlerësim të

shpenzimeve dhe të sigurojnë që masat e mara janë në përpjesëtim me këto

shpenzime, shtetet anëtare duhet t’i lejojnë atyre qasje të shpejtë dhe mundësisht të

drejtpërdrejtë në informatat për asetet e të paditurit.

41. Në mënyrë që të parandalohet shmangia e përmbarimit nga të paditurit përmes

zhvendosjes së aseteve, Shtetet anëtare inkurajohen që të krijojnë një bazë të vetme

shumë-burimore të të dhënave me qasje të kufizuar rreth aseteve të debitorit që mund

të konfiskohen (d.m.th. të drejtën e pronësisë të një automjeti, të drejtat mbi pasurinë

e paluajtshme, borxhet e pagueshme, kthimet e taksave etj.).

42. Bashkëpunimi mes organeve të ndryshme shtetërore dhe institucioneve private, që

duhet të jetë në përputhje me legjislacionin për mbrojtjen e të dhënave, është thelbësor

për të bërë të mundur qasjen e shpejtë në informatat shumë-burimore të aseteve të të

paditurit.

Detyra për të dhënë informacionet

43. Të gjitha organet shtetërore, të cilat administrojnë baza të të dhënave me

informatat e kërkuara për përmbarimin efikas duhet ta kenë për detyrë që t’ia japin

informacionin agjentit të përmbarimit brenda një afati kohor të caktuar nëse ky

informacion është në pajtueshmëri me legjislacionin për mbrojtjen e të dhënave.


Mbrojtja e të dhënave

44. Rekomandohet që legjislacioni shtetëror për mbrojtjen e të dhënave personale të

shqyrtohet me kujdes në rast se nevojiten përshtatje që mundësojnë procedurë efikase

të përmbarimit.

45. Agjentët e përmbarimit duhet të bartin përgjegjësinë e ruajtjes së fshehtësisë në

rast se gjatë procedurave të përmbarimit hasin në informacione konfidenciale, sekrete,

apo të ndjeshme.

Përdorimi i shumëfishtë i informacionit

46. Shtetet anëtare ftohen që të marrin parasysh lejimin e përdorimit të informacionit

për asetet e të akuzuarit nga agjentët e përmbarimit në procedurat pasuese që

përfshijnë të njëjtin të paditur.

2. Shpenzimet e përmbarimit

Rregullimi i shpenzimeve

47. Çdo vend anëtar inkurajohet që të fus në zbatim rregullore të cilat përcaktojnë

nivelin e shpenzimeve të përmbarimit për të siguruar qasjen efikase në drejtësi,

kryesisht përmes ndihmës ligjore ose skemave që mundësojnë heqjen dorë nga

shpenzimet apo shtyrjen e pagesës së tyre në rastet kur këto shpenzime ka gjasa të

bien mbi palët.

48. Në rastet kur brenda të njëjtit shtet anëtar, ka agjentë përmbarimi të cilët punojnë

si në sektorin publik ashtu edhe në atë privat, shteti duhet të shmangë diskriminimin e

debitorit për shpenzimet në mes të agjentëve të përmbarimit me status të ndryshëm

por me kompetencë të barabartë.

49. Shtetet anëtare duhet të prezantojnë një procedurë me anë të së cilës palët mund t’i

kundërshtojnë shpenzimet e agjentëve të përmbarimit.

Transparenca e shpenzimeve të përmbarimit

50. Në rastet kur shpenzimet e përmbarimit ka gjasa që të bien mbi palët, shtetet

anëtare duhet të sigurojnë që këto të fundit të informohen sa më plotësisht që është e

mundur rreth shpenzimeve të përmbarimit (tarifat e përmbarimit dhe tarifat e

performancës të cilat paguhen pas përfundimit të suksesshëm).


51. Duke ditur se lëvizshmëria e njerëzve dhe shërbimeve në Evropë është në rritje,

ekziston nevoja për përmbarimin ndërkombëtar të vendimeve të gjykatave.

Transparenca e shpenzimeve të përmbarimit, si rrjedhojë, duhet të shkojë përtej

nivelit vendor.

Qartësia dhe parashikueshëmria e tarifave të përmbarimit

52. Tarifat e përmbarimit duhet të jenë publike.

53. Në rastet kur agjenti i përmbarimit e di gjendjen financiare të të akuzuarit dhe ai

rekomandon një proces të caktuar përmbarimi, ai duhet ta informojë parashtruesin e

kërkesës në fillim dhe në çdo fazë të procedurës në lidhje me llojin e paraparë të

veprimit dhe shpenzimet e mundshme që vijnë si rezultat i tij.

54. Qartësia e tarifave është faktor i transparencës së shpenzimeve të përmbarimit.

55. Gjatë përcaktimit të tarifave të përmbarimit, Shtetet anëtare duhet t’i shkëmbejnë

përvojat e tyre dhe të marrin parasysh nevojën e marrjes parasysh të disa faktorëve,

siç janë shuma e borxhit, ndonjë urgjencë e veçantë, si dhe vështirësitë me të cilat

mund të përballet agjenti i përmbarimit.

Rëndësia e ndërmarrjes së veprimit

56. Shpenzimet përfundimtare të përmbarimit duhet të jenë në përpjesëtim të drejtë

me kompensimin e kërkuar. Shtetet duhet të përpiqen që të sigurojnë një procedurë

efikase të përmbarimit për të gjitha nivelet e borxheve, qofshin ato të mëdha apo të

vogla.

57. Është përgjegjësi e agjentit të përmbarimit që t’i marrë të gjithë hapat e nevojshëm

dhe të arsyeshëm gjatë përmbarimit dhe të vendosë se cili veprim i përmbarimit është

më i përshtatshëm.

58. Shtetet anëtare të cilat ofrojnë ndihmë ligjore duhet të verifikojnë rëndësinë e

shpenzimeve të shkaktuara në mënyrë që komuniteti të mos i bartë ato shpenzime të

paarsyetuara.

59. Në rastet kur agjenti i përmbarimit e ka për detyrë të ofrojë këshilla të duhura,

ai/ajo duhet që t’ia sqarojë qartë situatën parashtruesve të kërkesës si dhe rëndësinë e

veprimeve që ata sugjerojnë të ndërmerren.


Ndarja e shpenzimeve të përmbarimit

60. Shpenzimet e përmbarimit duhet të barten nga të paditurit në rastet kur ai ose ajo

ka mundësi që të paguajë, së bashku me mundësinë e bartjes së tarifës së

performancës që bartet nga parashtruesi i kërkesës.

61. Në rastet kur përmbarimi konsiderohet i gabuar apo i parregullt, përgjegjësia për

shpenzimet duhet të bartet nga personat apo organet përgjegjëse për aktin e gabuar

apo të parregullt.

Ndihma juridike

62. Në mënyrë që të garantohet qasja në drejtësi, parashtruesve të kërkesës, të cilët

nuk kanë mundësi t’i paguajnë shpenzimet e përmbarimit, duhet t’ju vihen në

dispozicion skemat e ndihmës juridike ose skemat e financimit alternativ (d.m.th.

përmes financimit nga Shteti ose faljes së tarifave).

3. Afatet kohore dhe raportet

Afatet kohore për procedurat e përmbarimit

Afatet kohore të arsyeshme dhe të parashikueshme

63. Afatet kohore për procedurat e përmbarimit duhet të jenë të arsyeshme dhe shtetet

anëtare nuk duhet të vendosin afate që ndërpriten arbitrarisht për përfundimin e

përmbarimit.

64. Shtetet anëtare duhet të vendosin kritere të qarta dhe të sakta në lidhje me natyrën

e arsyeshme të kohëzgjatjes, e cila mund të ndryshojë sipas natyrës së lëndës dhe llojit

të veprimit të kërkuar.

65. Në emër të rëndësisë së parashikueshmërisë së gjatësisë së procedurës së

përmbarimit nga këndvështrimi i sigurisë ligjore, shtetet anëtare duhet të marrin

parasysh krijimin e bazave të të dhënave statistikore për t’iu mundësuar palëve që të

llogarisin kohëzgjatjen e pritshme të masave të ndryshme të përmbarimit të cilat janë

të mundshme sipas legjislacionin vendor (d.m.th ndalimin e pagës, ndalimin e

pasurive bankare dhe ndalimin e automjetit).

Faktorët e përmbarimit të qetë dhe të shpejtë

66. Në fazën e përmbarimit të vendimeve, duhet të bëhet i mundur komunikimi i

shpejtë (si p.sh. me e-mail) mes gjykatës, agjentëve të përmbarimit dhe palëve.


67. Shtetet anëtare mund të sigurojnë që korniza ligjore e përmbarimit të mos zgjatet

pa nevojë.

68. Shtetet anëtare gjithashtu duhet t’ia sigurojnë të akuzuarit mundësinë e

ndërmarrjes së veprime për t’i kundërshtuar masat e përmbarimit brenda një afati të

arsyeshëm kohor, me kusht që kjo të mos e ndalojë apo vonojë pa arsye procedurën e

përmbarimit: për shembull në rastet kur një i paditur dëshiron të apelojë një vendim,

duhet të ekzistojë mekanizmi qe i mundëson atij të ofrojë siguri për mbrojtjen e

parashtruesit të kërkesës.

69. Shtetet anëtare gjithashtu duhet të sigurojnë procedurë të përshpejtuar dhe

urgjente të përmbarimit në rastet kur vonesa mund të rezultojë në dëme të

pakthyeshme (d.m.th. lëndët e gjykatës kompetente për të drejtën familjare, rastet e

ikjes së fshehtë të të paditurit, dëbimit, prishjes së pasurive, etj. )

70. Në të gjitha rastet duhet t’i jepet përparësi arritjes së marrëveshjes mes palëve në

mënyrë që të koordinohen afatet kohore të përmbarimit.

71. Pohimet e të paditurit për sjellje të pahijshme kundër një agjenti të përmbarimit

nuk duhet ta pengojnë apo vonojnë procesin e përmbarimit, përveç në rastet kur ka

ndërhyrje gjyqësore.

3.2. Raportimi i procedurave të përmbarimit

Raportimi për secilën masë të përmbarimit

72. I padituri duhet të informohet për nivelin e përgjegjësisë së tij gjatë procesit të

përmbarimit.

Raportimi për procedurën e përfunduar të përmbarimit

73. Sapo të jenë përmbushur interesat e parashtruesit të kërkesës, ky informacion

duhet t’i komunikohet atij.

Standardet evropiane të informimit

74. Shtetet anëtare inkurajohen fuqishëm që të hartojnë së bashku standardet

evropiane të cilësisë për informacionin që duhet t’ju jepet palëve dhe publikut të gjerë

në lidhje me procedurat e përmbarimit.


Mbikëqyrja, kontrolli dhe procedurat disiplinore

1. Kontrolli i cilësisë së procedurës së përmbarimit

75. Në mënyrë që të bëj kontrollin e cilësisë së procedurës përmbarimore, çdo shtet

anëtar duhet t’i përcaktojë kriteret/standardet evropiane të cilësisë të cilat synojnë të

bëjnë vlerësimin vjetor të shërbimeve të përmbarimit përmes një sistemi të pavarur

shqyrtimi dhe inspektimi të rastësishëm në terren.

76. Të dhënat e performancës duhet të bazohen në mostra përfaqësuese dhe duhet të

publikohen.

77. Këto kritere të vlerësimit mund të përcaktohen në nivel evropian, në mënyrë që të

forcohet besimi mes shteteve anëtare, veçanërisht kur merret parasysh tendenca në

rritje e numrit të rasteve të përmbarimit ndërkombëtar.

2. Mbikëqyrja dhe kontrolli i aktiviteteve të përmbarimit

78. Autoritetet përgjegjëse për mbikëqyrjen dhe/ose kontrollin e agjentëve të

përmbarimit kanë një rol të rëndësishëm edhe në garantimin e cilësisë së shërbimeve

të përmbarimit.

79. Shtetet anëtare duhet të sigurojnë që aranzhimet për monitorimin e aktiviteteve të

agjentëve të përmbarimit nuk e pengojnë vazhdimin e qetë të punës së tyre.

3. Procedurat disiplinore dhe sanksionet

80. Shkelja e ligjeve, rregulloreve dhe rregullave të etikës nga agjentët e përmbarimit,

edhe nëse është jashtë fushëveprimit të aktiviteteve të tyre profesionale, duhet t’i

ekspozojë ata ndaj sanksioneve disiplinore pa paragjykuar sanksionet eventuale civile

dhe penale.

81. Procedurat disiplinore duhet të kryhen nga një autoritet i pavarur.

82. Duhet të hartohet një listë e hollësishme e ndëshkimeve që përcakton shkallën e

masave disiplinore sipas peshës së shkeljes.


Qasja e Unionit Ndërkombëtar të Zyrtarëve Gjyqësorë (UNZGJ) për

zyrtarin e përmbarimit

Teksti i mëposhtëm bazohet në një dokument të Qëndrimit të UNZGJ-së. Si kapitull

përmbyllës të temës 1, ne dëshirojmë të kemi mendimin tuaj në lidhje me “zyrtarin e

përmbarimit që punon në shumë fusha”.

Fillimisht një prezantim i shkurtër i UNZGJ-së (Unionit Ndërkombëtar të Zyrtarëve

Gjyqësorë)

UNZGJ-ja u krijua në vitin 1952 me qëllimin që t’i përfaqësojë anëtarët e saj në

organizatat ndërkombëtare dhe të sigurojë bashkëpunimin me organet profesionale

shtetërore. Ai punon për të përmirësuar të drejtën procedurale kombëtare dhe traktatet

ndërkombëtare dhe bën çdo përpjekje për t’i promovuar idetë, projektet dhe iniciativat

që ndihmojnë ecjen përpara dhe lartësojnë statusin e pavarur të zyrtarëve gjyqësorë.

Përveç këtyre, UNZGJ-ja merr pjesë në veprimet strukturore të zyrtarëve gjyqësorë,

kryesisht përmes përfshirjes së tij në ngritjen dhe zhvillimin e organizatave

profesionale kombëtare me synim që ato të bëhen anëtare të UNZGJ-së.

Unioni merr pjesë në misionet e hetimit që kanë të bëjnë me qeveritë dhe organet

ndërkombëtare. Në fund, aty ku është e mundur ai promovon krijimin e organit të

zyrtarëve gjyqësorë të përbërë nga profesionistë dhe zyrtarë ligjorë të nivelit të lartë

që përmbushin detyrën e zyrtarit përgjegjës për dërgimin e dokumenteve gjyqësore

dhe jashtë-gjyqësore dhe përmbarimin e vendimeve.

Zyrtari i përmbarimit që punon në shumë fusha

Që në vitin 2006, gjatë kongresit të tij ndërkombëtar që u mbajt në Uashington DC

(SHBA), UNZGJ-ja lansoi një program që kishte për qëllim promovimin e

aktiviteteve të zyrtarëve gjyqësorë në shumë fusha. Ky program bazohet në vrojtimin

e dyfishtë të mëposhtëm:

- Aktivitetet profesionale të zyrtarëve gjyqësorë janë shumë të ndryshme në mbarë

botën ndërkohë që ato përmbushin pritjet e ligjbërësve, qytetarëve dhe bizneseve.

- Duket se është me vlerë për autoritetet dhe zyrtarët gjyqësorë të secilit shtet që të

informohen në lidhje me gamën e këtyre aktiviteteve.

Ky program iu shërben dy qëllimeve:

- u ofron shteteve zgjedhjen e kompetencave kompatibile të profesionit të zyrtarit

gjyqësor, ashtu siç ekzistojnë në disa vende

- E bën profesionin e zyrtarit gjyqësor profesion të famshëm të përmbarimit në mbarë

botën, duke përfshirë të gjitha aktivitetet dytësore që janë në pajtim me rolin e tyre,

duke tentuar që të ruajë dhe sigurojë njohjen e të drejtave të palëve me synimin që të

shpejtojë procesin gjyqësor ose të reduktojë ngarkesën e punës së gjykatave.


Integrimi nga ana e shteteve e një apo disa njësive të këtij programi do të ketë si

rezultat përforcimin e shërbimit publik të drejtësisë, reduktimin e numrit të lëndëve në

gjykata dhe të ngarkesës së punës së gjykatave, dhe do t’i ofrojë qytetarëve një gamë

të gjerë shërbimesh që kanë të bëjnë me aktivitetet ligjore në shumë fusha:

përmbarimi i vendimeve gjyqësore, dërgimi i dokumenteve gjyqësore dhe jashtë-

gjyqësore, mbledhja e borxhit, lufta kundër falsifikimit, marrja dhe mbajtja e

evidencës, ankandet publike për pronën e luajtshme dhe të paluajtshme,

ndërmjetësimi, sekuestrimi, këshillimi ligjor, përfaqësimi i palëve në gjykatë, de-

materializimi etj.

Gjashtëmbëdhjetë njësitë e këtij programi janë të bashkëngjitura në këtë prezantim.

Programi i zyrtarit gjyqësor që punon në shumë fusha duket se është burim frymëzimi

në nivelin ndërkombëtar. Parimet e tij gjenden në Udhëzimet e hartuara nga

Komisioni Evropian për Efikasitet në Drejtësi dhe të miratuara më 17 dhjetor 2009

nga Këshilli i Ministrave të Këshillit të Evropës.

Në këtë dokument, kjo përmendet në nenet 33 dhe 34:

33. Agjentët e përmbarimit, ashtu si përcaktohet nga e drejta kombëtare, duhet të jenë

përgjegjës për kryerjen e përmbarimit brenda kompetencave të tyre ashtu si

përcaktohet nga e drejta kombëtare. Shtetet anëtare duhet të marrin në konsideratë që

t’ju japin agjentëve të përmbarimit kompetencën e vetme për:

• përmbarimin e vendimeve gjyqësore dhe dokumenteve apo akteve të tjera të

përmbarueshme, dhe

• implementimin e të gjitha procedurave të përmbarimit të përcaktuara nga e drejta e

shtetit në të cilin ata veprojnë.

34. Agjentët e përmbarimit po ashtu mund të autorizohen që të kryejnë aktivitete

dytësore në pajtim me rolin e tyre, duke tentuar të ruajnë dhe sigurojnë njohjen e të

drejtave të palëve me synim të përshpejtimit të procesit gjyqësor apo të ulin

ngarkesën e punës së gjykatave. Këto mes të tjerash mund të jenë:


• shitja vullnetare e pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme në ankand publik;

• konfiskimi i mallit;

• regjistrimi dhe raportimi i dëshmive;

• shërbimi si postier të gjykatave;


• proceduat e falimentimit;

• kryerja e detyrave që u caktohen atyre nga gjykatat;


• hartimi i akteve dhe dokumenteve private;

• mësimi.

Secili nga 47 vendet anëtare të Këshillit të Evropës të ftuara që ta zbatojë këtë tekst ka

sistemin e vet të veçantë gjyqësor, i cili ua akordon Udhëzimeve një fushëveprim

universal të pamohueshëm.


Duke ardhur nga Këshilli i Evropës, Udhëzimet i respektojnë plotësisht të drejtat e

njeriut. Një vend jo anëtar i Këshillit të Evropës mund të shfrytëzojë rastin për t’i

marrë ato parasysh gjatë bërjes së reformave.

Zyrtari gjyqësor që punon në shumë fusha është gjithashtu i vetmi zyrtar kompetent

për të përmbaruar të gjitha vendimet ligjore dhe për të siguruar masat e përmbarimit

dhe si i tillë shfaqet si një element koherent, i efektshëm, i sigurt dhe thelbësor në

kërkimin legjitim të një funksionimi optimal dhe të racionalizuar të shërbimit publik

të drejtësisë në çdo vend.

UNZGJ-ja është e gatshme që të ofrojë ndihmën dhe ekspertizën e saj për shtetet në

kornizën e çdo veprimi që ka për synim ristrukturimin e profesionit, e në veçanti rreth

këtij programi për shumë fusha për zyrtarët gjyqësorë.


Zyrtari gjyqësor që punon në shumë fusha:

I Aktivitetet që kanë të bëjnë me përmbarimin dhe dërgimin e

dokumenteve

1. Optimizimi i përmbarimit të vendimeve gjyqësore

a. Qasja në informacion

b. Ndihma për zyrtarin gjyqësor

2. Optimizimi i dërgimit të dokumenteve

a. Standardet minimale të harmonizuara

b. Sigurimi dhe respektimi i të drejtave të palëve

3. Ndërmjetësimi në sekuestrim

4. Certifikata e pasurive negative

II - Aktivitetet që kanë të bëjnë me kërkimin, gjetjen dhe ruajtjen e

provave

5. Deklarimi i fakteve

a. Tregjet publike

b. Falsifikimet

c. Markat, vizatimet dhe modelet

d. E drejta e autorit

6. Depozitimi i sigurt elektronik te zyrtari gjyqësor

7. Mundësitë për zgjerim në fushën e deklaratës zyrtare të fakteve

8. Siguria e akteve private të marrëveshjes nga zyrtari gjyqësor

III - Aktivitetet e harmonizuara shtesë

9. Shitjet në ankand

10. Asistenca për administrimin e mirë të drejtësisë: misionet e lëna në besim

nga gjykatësi

11. Ndërmjetësimi

12. Sekuestrimi

IV - Aktivitetet e dërgimit të shkresave dhe këshillimit

13. Rrjetet ndërkombëtare të zyrtarëve gjyqësorë

a. Mbledhja e debitit

b. Transmetimi i rasteve

c. Shkëmbimi i informacionit

14. Aktivitetet e këshillimit

a. Mbledhja e borxhit

b. Menaxhimi i kreditit


c. Zgjidhja e çështjeve gjyqësore në fazën paragjyqësore

d. Strategjia e letrave me vlerë

e. Strategjia e përmbarimit

15. Aktivitetet që kanë të bëjnë me internetin dhe teknologjitë e komunikimit

16. Menaxhimi i Pasurive të Patundshme


Tema 2:

E drejta procedurale ndërkufitare


Objektivat

Hyrje

Duke folur për standardet ndërkombëtare, ne duhet gjithashtu ti kushtojnë vëmendje

kornizës ndërkombëtare te zbatimit. Në këtë modul, ne do te japim një pasqyrë te

përgjithshme se si përmbarimi ndërkufitar është i rregulluar në rajone te ndryshme

dhe nga organizata të ndryshme ndërkombëtare.


Pas përfundimit të këtij moduli, ju do të jeni në gjendje të:

• përshkruani elementët thelbësore për përmbarimin ndërkufitar

• përshkruani rolin e organizatave të ndryshme ndërkombëtare

• keni një pasqyrë të rregulloreve më të rëndësishme të BE-së në lidhje me

përmbarimin ndërkufitar


Roli i Konferencës së Hagës për të drejtën ndërkombëtare private 109

Hyrje

Në ditët e sotme, Konferenca e Hagës mbi të Drejtën Ndërkombëtare Private (HCCH)

ka 72 anëtarë (71 shtete dhe Bashkimi Evropian), që përfaqësojnë të gjitha

kontinentet. HCCH vepron si një organizatë globale ndërqeveritare. Përveç këtyre

anëtarëve edhe një numër i shteteve jo-anëtare janë bërë palë nënshkruese në

konventat e Hagës. Si rezultat i kësaj, puna e Konferencës përfshin 130 vende të

botës.

HCCH synon gjetjen e metodave ndërkombëtarisht të pranuara për çështje të tilla si

juridiksioni i gjykatave, ligji në fuqi, si dhe njohja dhe përmbarimi i vendimeve në një

gamë të gjerë fushash, nga ligji tregtar dhe ligji bankar deri në procedurën civile

ndërkombëtare, si dhe nga çështjet e mbrojtjes së fëmijës e deri te çështjet martesore

dhe të statusit personal.

Organizata, në parim, mblidhet çdo katër vjet në Seancë Plenare (Sesioni i zakonshëm

diplomatik) për të negociuar dhe miratuar Konventat dhe për të vendosur mbi punën e

ardhshme. Konventat janë të përgatitura nga ana e komisioneve të veçanta apo

grupeve të punës që mbahen disa herë në vit, në përgjithësi në Pallatin e Paqes në

Hagë, dhe gjithnjë e më shumë në vendet e ndryshme anëtare. Komisionet e veçanta

po ashtu janë organizuar edhe për të shqyrtuar veprimtarinë e Konventave dhe për të

miratuar rekomandimet me qëllim të përmirësimit të efikasitetit të Konventave dhe

promovimin e praktikave të qëndrueshme dhe interpretimit të qëndrueshëm.

Ndërmjet viteve 1951 dhe 2008, Konferenca ka miratuar 38 Konventa ndërkombëtare,

funksionimi praktik i shumë prej të cilave është shqyrtuar rregullisht nga ana e

komisioneve të veçanta. Edhe kur ato nuk janë ratifikuar, Konventat kanë një ndikim

mbi sistemin ligjor, si në Shtetet Anëtare ashtu edhe në ato jo-anëtare.

Konventat më gjerësisht të ratifikuara që janë të lidhura me përmbarimin janë

Konventa mbi Procesin e njoftimit dhe dorëzimit 110, Konventa mbi njohjen dhe

zbatimin e aktgjykimeve të huaja 111, dhe Konventa për njohjen dhe përmbarimin e

detyrimeve të mbajtjes 112.

Metoda kryesore e përdorur për të arritur qëllimin e Konferencës konsiston në

negocimin dhe hartimin e traktateve apo Konventave shumëpalëshe në fusha të

ndryshme të së drejtës ndërkombëtare private. Pasi të jetë bërë hulumtimi përgatitor

nga sekretariati, draftet preliminare të Konventave hartohen nga komisionet e

posaçme të përbëra nga ekspertë qeveritarë. Draftet më pastaj diskutohen dhe

miratohen në një seancë plenare të Konferencës së Hagës, e cila është një konferencë

diplomatike.

109

Shih www.hcch.net për tekstin e Konventave. 110

Konventa e datës 15 nëntor 1965 Për njoftimin dhe dorëzimin jashtë shtetit të dokumenteve gjyqësore dhe jashtëgjyqësore në fushën civile dhe tregtare 111

Konventa e datës 1 shkurt 1971 mbi Njohjen dhe Zbatimin e Aktgjykimeve të huaja në Çështjet Civile dhe Tregtare 112

Konventa e datës 2 tetor 1973 mbi Njohjen dhe Zbatimin e Vendimeve në lidhje me Detyrimet e Mbajtjes

http://www.hcch.net/


Sekretariati i Konferencës së Hagës mban kontakt të afërt me anëtarët e saj nëpërmjet

Organeve Kombëtare ose të kontaktit që caktohen nga secili anëtar. Për qëllim të

monitorimit të funksionimit të traktateve të caktuara që përfshijnë bashkëpunimin

gjyqësor ose administrativ, Zyra e Përhershme hyn në kontakt të drejtpërdrejtë

periodik me autoritetet qendrore të caktuara nga Shtetet palë në këto traktate.

Konventa e Hagës mbi njoftimin dhe dorëzimin e dokumenteve 1965

Konventa e Hagës mbi njoftimin dhe dorëzimin e dokumenteve merret me kanalet e

transmetimit që duhet të përdoren në rast se një dokument gjyqësor apo jashtëgjyqësor

duhet të transmetohet nga një shtet i Konventës në një shtet tjetër të Konventës. Kjo

do të thotë se Konventa kryesisht fokusohet në metodat e transmetimit, në vend se në

metodat e dorëzimit. HCCH tregon (2006) se 66% e kërkesave përmbarohen brenda

dy muajve.

Konventa zbatohet në të gjitha rastet, në çështjet civile apo tregtare, ku është rasti për

të transmetuar një dokument gjyqësore ose jashtëgjyqësor për dorëzim jashtë vendit

dhe nuk zbatohet kur nuk dihet adresa e personit të cilit duhet ti dorëzohet dokumenti.

Kanali kryesor i transmetimit (shih tabelën) i siguruar nga Konventa është kur një

organ apo zyrtar gjyqësor kompetent sipas ligjit të shtetit kërkues (shteti ku

dokumenti për t'u dorëzuar e ka origjinën) transmeton dokumentin për tu dorëzuar për

një autoritet qendror të shtetit të kërkuar (shtetit ku dorëzimi duhet që të

ndodhë). Kërkesa është shoqëruar me një Formular Model në formë shtojce në

Konventë.

Autoriteti Qendror i shtetit të kërkuar do të përmbarojë kërkesën për dorëzim, ose do

të bëjë që ajo të përmbarohet përmes dorëzimit joformal apo me ndonjë metodë të

përcaktuar në ligjin e shtetit të kërkuar.

Përveç kanalit kryesor të transmetimit Konventa përshkruan kanalet alternative të

transmetimit: kanalet konsullore ose diplomatike, kanalet postare, komunikimin e

drejtpërdrejtë nëpërmjet oficerëve të përmbarimit ose personave të tjerë kompetentë

dhe komunikim të drejtpërdrejtë mes të një pale të interesuar dhe zyrtarëve gjyqësor,

zyrtarëve ose personave të tjerë kompetentë të shtetin e destinimit:

Skema:113

113

Skemat në këtë punim janë nga Manuali Praktik për Operacionet e Konventës së Hagës mbi Njoftimin dhe Dorëzimin e Dokumenteve, HCCH, 2006


Pavarësisht nga kanali i transmetimit i pandehuri është i mbrojtur:

- Para një aktgjykimi në mungesë

- Pas një aktgjykimi në mungesë

Dispozitat përkatëse të Konventës:

Neni 15

Ku një ftesë për gjykim ose një dokument ekuivalent duhej të transmetohet jashtë

vendit me qëllim të dorëzimit, sipas dispozitave të kësaj Konvente, dhe i pandehuri

nuk është paraqitur, aktgjykimi nuk do të merret deri sa të vërtetohet se –

a) dokumenti është dërguar me një nga metodat e përshkruara nga ligji i brendshëm i

shtetit të adresuar për dërgimin e dokumenteve në veprimet e brendshme mbi

personat që janë brenda territorit të saj, ose

b) Dokumenti në fakt i ishte dorëzuar të pandehurit ose në vendqëndrimin e tij në

ndonjë metodë tjetër të përcaktuar me këtë Konventë, dhe se në secilin nga këto raste

njoftimi ose dorëzimi është kryer në kohë të mjaftueshme për t’ia mundësuar të

pandehurit mbrojtjen.

Secili Shtet Kontraktues do të jetë i lirë për të deklaruar se gjykatësi, pavarësisht nga

dispozitat e paragrafit të parë të këtij neni, mund të nxjerrë aktgjykimin edhe në qoftë

se vërtetimi i njoftimit ose dorëzimit nuk është pranuar, nëse të gjitha kushtet e

mëposhtme janë plotësuar –

a) dokumenti është transmetuar me një nga metodat e përcaktuara në këtë Konventë,

b) një periudhë kohore prej jo më pak se gjashtë muaj, e konsideruar si e

përshtatshme nga ana e gjykatësit në rast të veçantë, ka kaluar nga data e

transmetimit të dokumentit,

c) nuk është pranuar certifikatë e asnjë lloji, edhe pse çdo përpjekje e arsyeshme

është bërë për të marrë atë nëpërmjet autoriteteve kompetente të Shtetit të adresuar.

Pavarësisht nga dispozitat e paragrafëve të mësipërm gjykatësi mund të urdhërojë, në

raste të urgjencës, masa të përkohshme ose mbrojtëse.

Neni 16

Kur një ftesë për gjykim ose një dokument ekuivalent duhej të transmetohet jashtë

vendit me qëllim të dorëzimit, sipas dispozitave të kësaj Konvente, dhe një aktgjykim

është marrë kundër një të pandehuri që nuk është paraqitur, gjykatësi do të ketë

autorizim për të liruar të pandehurin nga efektet e skadimit të kohës për ankesë nga

aktgjykimi nëse përmbushen kushtet e mëposhtme –

a) i pandehuri, pa faj të tij, nuk ka pasur njohuri për dokumentin në kohë të

mjaftueshme për tu mbrojtur, ose njohuri për aktgjykimin në kohë të mjaftueshme për

të parashtruar ankesë, dhe


b) i pandehuri ka paraqitur një prima facie mbrojtje ndaj veprimit mbi meritat.

Një aplikim për lirim mund të dorëzohet vetëm brenda një kohe të arsyeshme, pasi i

pandehuri të ketë dijeni për aktgjykimin.

Secili Shtet Kontraktues mund të deklarojë se aplikimi nuk do të konsiderohet në qoftë

se është paraqitur pas kalimit të një kohë të theksuar në deklaratë, por e cila në asnjë

rast nuk do të jetë më pak se një vit pas datës së vendimit.

Ky nen nuk zbatohet për aktgjykimet në lidhje me statusin apo zotësinë e personave.

Ose në si në vijim:


Konventa mbi njohjen dhe përmbarimin e vendimeve të huaja

Konventa e Hagës mbi Aktgjykimet zbatohet për vendimet e dhëna në çështjet civile

apo tregtare nga gjykatat e Shteteve Kontraktuese. Kjo Konventë parasheh se një

vendim i dhënë në një nga Shtetet Kontraktuese do të ketë të drejtë për njohje dhe

përmbarim në një shtet tjetër kontraktues duke siguruar se:

(1) vendimi është marrë nga një gjykatë që konsiderohet të ketë juridiksion në

kuptimin e kësaj Konvente, dhe

(2) nuk është më objekt i formave të zakonshme të rishikimit në shtetin e origjinës.

(3) vendimi mund të përmbarohet në të dyja, Shtetin e adresuar dhe Shtetin e

origjinës.

Në paragrafin e mëparshëm ne tashmë kemi vërejtur një pozitë të veçantë të

vendimeve në mungesë. Gjithashtu kjo Konventë ka kufizime të caktuara: një vendim

i dhënë në mungesë nuk duhet as të njihet as të përmbarohet nëse pala në mungesë

nuk ka marrë njoftim të institucionit të procedurës në pajtim me ligjin e shtetit të

origjinës në kohë të mjaftueshme për të mundësuar atij për tu mbrojtur në procedurë.

Procedura për njohjen ose zbatimin e aktgjykimeve të huaja është e qeverisur nga ligji

i shtetit të adresuar për aq sa kjo Konventë nuk parashikon ndryshe. Në përgjithësi,

njohja ose përmbarimi nuk mund të refuzohet për të vetmen arsye se gjykata e shtetit

të origjinës ka aplikuar një ligj tjetër përveç atij që do të kishte qenë në fuqi në

përputhje me rregullat e së drejtës private ndërkombëtare të Shtetit të adresuar. Nuk

ka asnjë rishikim për meritat e vendimit të marrë nga gjykata e origjinës.

Pala që kërkon njohjen ose aplikon për përmbarim parashtron një kërkesë, duke

përfshirë, përveç nëse autoriteti i adresuar kërkon ndryshe, përkthime të certifikuara të

dokumenteve përkatëse. Një palë të cilës i është aprovuar ndihma juridike në shtetin e

origjinës i sigurohet një ndihmë e tillë në përputhje me ligjin e shtetit të adresuar në

cilëndo procedurë për njohje ose përmbarim të një vendimi të huaj.

Konventa mbi njohjen dhe zbatimin e detyrimeve të mbajtjes

Kjo Konventë zbatohet për vendimet e dhëna nga një autoritet gjyqësor apo

administrativ në një Shtet Kontraktues në lidhje me detyrimin e mbajtjes që lind nga

një marrëdhënie familjare, prindërore, martesore, apo afinitetit, duke përfshirë edhe

një detyrim të mbajtjes ndaj një të mituri të jashtëligjshëm, në mes të:

(1) një kreditori të mbajtjes dhe të një debitori të mbajtjes; ose

(2) një debitori të mbajtjes dhe një organi publik i cili pretendon kompensimin e

përfitimeve të dhëna një kreditori të mirëmbajtjes.


Nëse një vendim ose marrëveshje nuk ka të bëjë vetëm për një detyrim të mbajtjes,

efekti i Konventës është i kufizuar në pjesët e vendimit ose zgjidhjes të cilat lidhen

me detyrimet e mirëmbajtjes.

Bazuar në Konventë, një vendim apo zgjidhje e dhënë në një Shtet Kontraktues do të

njihet ose përmbarohet në një shtet tjetër kontraktues:

(1) në qoftë se është marrë nga një autoritet që konsiderohet të ketë juridiksion dhe

(2) në qoftë se nuk është më objekt i formave të zakonshme të rishikimit në shtetin e

origjinës.

Vendimet përkohësisht të përmbarueshme dhe masat e përkohshme do të, edhe pse i

nënshtrohen formave të zakonshme të rishikimit, njihen ose përmbarohen në Shtetin e

adresuar në qoftë se vendimet e ngjashme mund të merren dhe zbatohen në atë Shtet.

Një vendim i dhënë në mungesë duhet të njihet ose përmbarohet vetëm nëse njoftimi i

institucionit të procedurës, duke përfshirë edhe njoftimin mbi substancën e kërkesës, i

është dorëzuar palës në mungesë në përputhje me ligjin e shtetit të origjinës dhe nëse,

duke pasur parasysh rrethanat, pala ka pasur kohë të mjaftueshme për të përgatitur

mbrojtën gjatë procedurës.

Autoriteti i shtetit dërgues është i lidhur me gjetjet e fakteve në të cilat autoriteti i

Shtetit të origjinës bazon juridiksionin e tij.

Nëse merret një vendim për pagesë periodike të mbajtjes, përmbarimi do të bëhet sa i

përket pagesave tashmë të pagueshme dhe në lidhje me pagesat e ardhshme.

Procedura për njohjen ose përmbarimin e vendimit udhëhiqet nga ligji i shtetit

dërgues, përveç rasteve kur kjo Konventë parashikon ndryshe. Një kreditor i mbajtjes,

i cili, në shtetin e origjinës, ka përfituar nga ndihma e plotë ose e pjesshme juridike

ose lirim nga kostot apo shpenzimet, ka të drejtë, në çdo procedurë për njohjen ose

përmbarim, të përfitojë nga ndihma më e favorshme juridike ose përjashtim të gjerë

nga kostot apo shpenzimet e parashikuara nga ligji i shtetit të adresuar.

Pala që kërkon njohjen ose aplikon për përmbarim parashtron një kërkesë, duke

përfshirë, përveç nëse autoriteti i adresuar kërkon ndryshe, përkthime të certifikuara të

dokumenteve përkatëse. Një vendimi i dhënë ndaj një debitori të mbajtjes sipas

kërkesës të një organi publik i cili pretendon kompensimin e përfitimeve të

parashikuara për një kreditor të mirëmbajtjes mund të njihet dhe përmbarohet në

përputhje me këtë Konventë:

(1 në qoftë se rimbursimi mund të merret nga organi publik sipas ligjit të cilit ai i

nënshtrohet, dhe

(2) në qoftë se ekzistenca e një detyrimi të mbajtjes në mes të kreditorit dhe të

debitorit është e parashikuar nga ligji i brendshëm në fuqi sipas rregullave të së drejtës

private ndërkombëtare të Shtetit të adresuar.


Një zgjidhje e cila është e përmbarueshme në shtetin e origjinës do të njihet dhe

përmbarohet duke ju nënshtruar kushteve të njëjta si një vendim për aq sa kushtet e

tilla janë të aplikueshme për të.

Bashkimi Evropian: Një zonë Gjyqësore Evropiane

Traktati i Amsterdamit

Bashkëpunimi gjyqësor mund ta bëjë jetën shumë më të lehtë për qytetarët e BE-së

dhe mund të përmirësojë lëvizshmërinë, lirinë e lëvizjes brenda Bashkimit

Evropian. Për këtë arsye bashkëpunimi gjyqësor konsiderohet që ka rëndësi të madhe.

Kjo është arsyeja që procedura civile në bazë të Traktatit të Amsterdamit u soll brenda

shtyllës së parë, të Komunitetit Evropian. Ky Traktat është hap i fundit për

“komunitarizimin” e bashkëpunimit ligjor.

Traktati krijon kompetenca për krijimin dhe miratimin e legjislacionit mbi

bashkëpunimin gjyqësor.

Disa masa janë përmendur në mënyrë eksplicite të tilla si përmirësimi dhe thjeshtimi i

sistemit për dorëzimin ndërkufitar të dokumenteve gjyqësore dhe jashtë gjyqësore,

njohjen dhe përmbarimin e vendimeve në çështjet civile dhe tregtare, duke përfshirë

vendimet për çështje jashtë gjyqësore dhe eliminimin e pengesave për funksionimin e

mirë të procedurës civile, nëse është e nevojshme, duke nxitur pajtueshmërinë e

rregullave mbi procedurën civile në fuqi në shtetet anëtare.114

Komunitarizimi i bashkëpunimit gjyqësor ka tre pasoja të mëdha 115

:

1. Legjislacioni i ri mund të hyjë në fuqi më shpejt pasi që nuk ka nevojë për të

kaluar nëpër procedurat e miratimit të parlamenteve kombëtare;

2. Ka më shumë aprovim të parimit të mbizotërimit të ligjit të Komunitetit mbi të

drejtën kombëtare;

3. Legjislacioni i Komunitetit mbi bashkëpunimin gjyqësor është pjesë e acquis

communitaire, do të thotë se të gjithë anëtarët e ardhshëm të Bashkimit Evropian

detyrohen nga ky legjislacion me aktin e aderimit.

114 Neni 65 i Traktatit të BE-së 115 B. van Hoffmann, “The Relevance of European Community Law in European International private Law” (Ars Aequi Libri, 1998)


Zbatimi i Traktatit të Amsterdamit

Takimi në Vjenë, dhjetor 1998

Në dhjetor të vitit 1998 në Vjenë, Këshilli dhe Komisioni kanë ngritur një plan për

zbatimin e Traktatit të Amsterdamit: modernizimi i konventave ekzistuese si ato të

Brukselit, Luganos dhe Romës dhe krijimin e një rrjeti gjyqësor evropian, zhvillimin e

instrumenteve të reja ligjore të tilla si legjislacioni i aplikueshëm për shkurorëzime,

juridiksioni dhe ligji në fuqi i aplikueshëm për regjimet pronësore të martesës dhe të

vazhdimësisë, si dhe pajtueshmërinë e procedurave civile.

Samiti në Tampere

Më 15 dhe 16 tetor të vitit 1999 në Tampere, një takim i veçantë i Këshillit Evropian

të Bashkimit Evropian u mbajt për krijimin e një zone të lirisë, sigurisë dhe drejtësisë

në Bashkimin Evropian.

Nga konkluzionet e Presidencës:

“Këshilli Evropian është i vendosur për të zhvilluar Bashkimin, si një zonë e lirisë,

sigurisë dhe drejtësisë duke e bërë përdorimin e plotë të mundësive të ofruara nga

traktati i Amsterdamit. Këshilli i Evropës dërgon një mesazh të fortë politik për të

ripohuar rëndësinë e këtij objektivi dhe ka rënë dakord në një numër të orientimeve të

politikave dhe prioriteteve që do të përshpejtojnë bërjen e kësaj zonë një realitet …

33. Fuqizimi i njohjes reciproke të vendimeve gjyqësore dhe gjykimet dhe përafrimi i

nevojshëm i legjislacionit do të lehtësojë bashkëpunimin ndërmjet autoriteteve

gjyqësore dhe mbrojtjen e të drejtave individuale. Këshilli Evropian pra miraton,

parimin e njohjes reciproke i cili, sipas këndvështrimit të tij, duhet të bëhet themeli i

bashkëpunimit gjyqësor në çështjet civile dhe penale në kuadër të Bashkimit. Parimi

duhet të zbatohet si ndaj aktgjykimeve ashtu dhe ndaj vendimeve të tjera të

autoriteteve gjyqësore.

34. Në çështjet civile, Këshilli Evropian i bën thirrje Komisionit për të bërë një

propozim për ulje të mëtejshme të masave të ndërmjetme që janë ende të nevojshme

për të mundësuar njohjen dhe zbatimin e një vendimi ose aktgjykimi në shtetin e

kërkuar. Si hap i parë këto procedura të ndërmjetme duhet të hiqet për titujt në lidhje

me konsumin me pakicë apo pretendimet komerciale dhe për aktgjykime të caktuara

në fushën e procesit gjyqësor të familjes (p.sh. mbi kërkesat e mbajtjes dhe të drejtat e

vizitës).Vendimet e tilla do të njihen automatikisht nëpër të gjithë BE-në pa ndonjë

procedurë të ndërmjetme ose arsye për refuzimin e përmbarimit. Kjo mund të

shoqërohet me vendosjen e standardeve minimale për aspekte të veçanta të ligjit

procedural civil.

36. Parimi i njohjes reciproke duhet të vlejë edhe për urdhëresat e procedurës

paraprake, në veçanti për ato që do t'u lejojnë autoriteteve kompetente për të

siguruar, në shpejtësi, prova dhe të konfiskojnë pasuritë të cilat janë lehtësisht të

luajtshme; provat e mbledhura ligjërisht nga njëri prej autoriteteve të Shteteve

Anëtare duhet të jenë të pranueshme para gjykatave të shteteve të tjera anëtare, duke

marrë parasysh standardet që zbatohen aty.


37. Këshilli Evropian kërkon nga Këshilli dhe Komisioni për të miratuar, deri në

dhjetor 2000, një program të masave për zbatimin e parimit të njohjes reciproke. Në

këtë program duhet të punohet drejt fillimit të zbatimit të urdhrit Evropian për

përmbarim dhe mbi ato aspekte të ligjit procedural në të cilin standardet minimale

konsiderohen të nevojshme për të lehtësuar zbatimin e parimit të njohjes reciproke,

duke respektuar parimet themelore juridike të shteteve anëtare.

38. Këshilli Evropian fton Këshillin dhe Komisionin të përgatisë legjislacionin e ri

procedural në raste ndërkufitare, në veçanti në ato elemente të cilat janë të dobishëm

për të lehtësuar bashkëpunimin gjyqësor dhe për të rritur qasjen në ligj, si p.sh. masa

të përkohshme, marrja e provave, urdhri për pagimin e parave dhe afatet ...116

.

Konkluzionet kanë formuar një impuls të rëndësishëm drejt një Zone Gjyqësore

Evropiane.

Me këto përfundime janë formuluar bazat dhe idetë e mëtejshme mund të zhvillohen.

Individët dhe bizneset nuk duhet të parandalohen apo të dekurajohen nga ushtrimi i të

drejtave të tyre nga ana e papajtueshmërisë apo ndërlikueshmërisë të sistemeve ligjore

dhe administrative në Shtetet anëtare.

Bashkëpunimi dhe harmonizimi gjyqësor

Neni 65 i Traktatit të BE-së i referohet masave në fushën e bashkëpunimit gjyqësor në

çështjet civile që kanë implikime ndërkufitare. Ai

“për aq sa është e nevojshme për funksionimin e duhur të tregut të brendshëm duhet

të përfshijë:

(a) përmirësimi dhe thjeshtimi:

- Sistemi për dorëzimin ndërkufitar të dokumenteve gjyqësore dhe

jashtëgjyqësore;

- Bashkëpunimi në marrjen e provave;

- Njohja dhe përmbarimi i vendimeve në çështjet civile dhe tregtare, duke

përfshirë edhe vendimet në rastet jashtëgjyqësore;

(b) nxitjen e pajtueshmërinë e rregullave të zbatueshme në Shtetet Anëtare në

lidhje me konfliktin e ligjeve dhe juridiksionit;

(c) eliminimin e pengesave në funksionimin e mirë të procedurës civile, nëse është

e nevojshme, duke nxitur pajtueshmërinë e rregullave mbi procedurën civile në fuqi

në Shtetet Anëtare.”

116 Konkluzionet e presidencës në Tampere (Konkluzionet e Presidencës të Këshillit Evropian në Tampere, 15 dhe 16 tetor 1999).


Termi "bashkëpunimi gjyqësor", siç është përmendur në këtë nen (shih konkluzionet e

Tampere) duhet të interpretohet në një mënyrë të gjerë domethënë me mbajtjen dhe

zhvillimin e Bashkimit Evropian si një zonë e lirisë, sigurisë dhe drejtësisë.

Rrjedhimisht, krijimi i një zone evropiane gjyqësore është një nga aspektet e këtij

objektivi.

Transformimi në Rregullore dhe Direktiva

Çfarë është bërë deri më tani?:

Një numër i instrumenteve legjislative tanimë janë miratuar:

Në fushën e juridiksionit, njohjes së ndërsjellë dhe përmbarimit të vendimeve:

Rregullorja Brukseli I në lidhje me juridiksionin dhe njohjen dhe përmbarimin

e vendimeve në çështjet civile dhe tregtare

Rregullorja e re Brukseli II në lidhje dhe me njohjen dhe përmbarimin e

vendimeve në çështjet martesore, dhe përgjegjësinë prindërore, duke zëvendësuar

Rregulloren Brukseli II

një Rregullore në lidhje me procedurat e paaftësisë paguese

një Rregullore mbi krijimin e Urdhrit Evropian për përmbarim për pretendimet

e pakontestueshme

një Rregullore mbi krijimin e Urdhrit Evropian për përmbarim të kërkesave të

vogla

Në fushën e bashkëpunimit midis shteteve anëtare:

një Rregullore në lidhje me dorëzimin e dokumenteve në raste ndërkufitare.

një Rregullore në lidhje me marrjen e provave në çështjet civile dhe tregtare

Për më tepër, Këshilli ka miratuar një vendim mbi krijimin e një rrjeti evropian

gjyqësor në çështjet civile dhe tregtare. Këto instrumente kanë për qëllim

përmirësimin e bashkëpunimit gjyqësor në praktikë.

Në fushën e qasjes në drejtësi:

direktiva për ndihmë juridike për palët ndërgjyqëse në raste ndërkufitare;

direktiva mbi ndërmjetësimin civil

Po ashtu janë botuar edhe dosa strategji:

strategjia për zgjidhjen alternative të konflikteve

strategjia mbi shtojcën në llogaritë bankare

strategjia mbi shtojcën për transparencën e pasurive

strategjia mbi ligjin e zbatueshëm për detyrimet kontraktuale


Programi i Stokholmit

Në fund të 2009, u botua i ashtuquajturi Programi i Stokholmit - Një Evropë e hapur

dhe e sigurt në shërbim dhe mbrojtje të qytetarit. Ky program për vitet 2010-2014

është ndërtuar në arritjet e p.sh. Programit Tampere për zhvillimin e një zone të lirisë,

sigurisë dhe drejtësisë (LSD). Programi gjithashtu ka të bëjë me bashkëpunimin në të

drejtën civile:117

“Për sa i përket çështjeve civile, Këshilli Evropian konsideron se procesi i heqjes të

gjitha masave të ndërmjetme (exequatur), duhet të vazhdojë gjatë periudhës së

mbuluar nga Programi i Stokholmit. Në të njëjtën kohë shpërbërja e masave të

ndërmjetme do të shoqërohet edhe me një seri masash, të cilat mund të jenë masat në

lidhje me ligjin procedural, si dhe rregulla të konfliktit të ligjit. Njohja reciproke

duhet, për më tepër, të zgjerohet në fusha që nuk janë ende të përfshira, por që janë

thelbësore për jetën e përditshme, p.sh. vazhdimësisë dhe testamenteve, të drejtave të

pronës martesore dhe pasojat pronësore të ndarjes së çifteve, duke marrë në

konsideratë sistemet ligjore të Shteteve Anëtare, duke përfshirë politikën publike, dhe

traditat kombëtare në këtë fushë.

Këshilli Evropian konsideron se procesi i harmonizimit të rregullave mbi konfliktet të

ligjit në nivel të Bashkimit duhet të vazhdojnë edhe në zonat ku është e nevojshme, si

ndarja dhe shkurorëzimet. Kjo mund të përfshijë edhe fushën e ligjit për kompani,

kontratat e sigurimit dhe të interesave të sigurisë.

Këshilli i Evropës gjithashtu thekson rëndësinë e fillimit të punës në konsolidimin e

instrumenteve të miratuara deri tani në fushën e bashkëpunimit gjyqësor në çështjet

civile. Në radhë të parë përputhshmëria e legjislacionit të Bashkimit duhet të rritet

nga riorganizimi i instrumenteve ekzistuese. Qëllimi duhet të jetë për të siguruar

koherencën dhe lehtësinë në përdorimin e instrumenteve, duke siguruar kështu një

aplikim më efikas dhe uniform të tyre.

Këshilli Evropian fton Komisionin për të vlerësuar se cilat masa mbrojtëse janë të

nevojshme për të shoqëruar heqjen e masave të ndërmjetme dhe se si këto mund të

jenë të efektshme, të vlerësohet nëse ka baza për konsolidimin dhe thjeshtësimin në

mënyrë që të përmirësohet qëndrueshmëria e legjislacionit ekzistues të Bashkimit, të

ndiqen studimet e fundit mbi problemet e mundshme që hasen në lidhje me

dokumentet e gjendjes civile dhe qasjen në regjistrat e këtyre dokumenteve.

Në dritën e gjetjeve, Komisioni mund të paraqesë propozime të përshtatshme duke

marrë parasysh sistemet e ndryshme ligjore dhe traditat në Shtetet Anëtare. Në afat të

shkurtër mund të parashihet një sistem i cili lejon qytetarët që të marrin dokumentet e

tyre të gjendjes civile me lehtësi. Në afat të gjatë, mund të konsiderohet se njohja

reciproke e efekteve të dokumenteve të gjendjes civile mund të jetë e përshtatshme, të

paktën në fusha të caktuara. Puna e zhvilluar nga Komisioni Ndërkombëtar për

Statusin Civil duhet të merret parasysh në këtë fushë të veçantë.

Heqja e masave të ndërmjetme do të shoqërohet nga një sërë masash mbrojtëse,

veçanërisht në lidhje me aktgjykimet e marra në mungesë, dhe të cilat mund të jenë

117

Paragrafi 3.1.1 dhe paragrafi 3.1.2 i Programit të Stokholmit


masa në lidhje me ligjin procedural si dhe rregulla për konfliktin e ligjit (p.sh. të

drejtën për t'u dëgjuar, të dorëzimit të dokumenteve, koha e nevojshme për dhënien e

opinioneve, etj). Objektivi kryesor i politikës në fushën e së drejtës civile procedurale

është se kufijtë ndërmjet vendeve të Bashkimit Evropian nuk duhet të përbëjnë një

pengesë as për zgjidhjen e çështjeve të ligjit civil apo inicimin e procedurave

gjyqësore, ose në përmbarimin e vendimeve në çështjet civile. Me konkluzionet e

Tampere-së dhe programin e Hagës, janë ndërmarrë hapa të mëdha për të arritur

këtë qëllim. Megjithatë, Këshilli Evropian vëren se efektiviteti i instrumenteve të

Bashkimit në këtë fushë ende ka nevojë për përmirësime.

Këshilli Evropian fton Komisionin, si një hap i parë, që të paraqesë një raport mbi

funksionimin e regjimit të tanishëm të BE-së në të drejtën civile procedurale

ndërkufitare, dhe në bazë të këtij raporti të parashtrojë një propozim që synon

përmirësimin e përputhshmërisë së legjislacionit ekzistues të Bashkimit, për të

vlerësuar, edhe në rrjedhën e rishikimeve të ardhshme të rregulloreve ekzistuese,

nevojën për themelimin e standardeve të përbashkëta minimale ose rregullave

standarde të procedurës civile për ekzekutimin e aktgjykimeve ndërkufitare dhe

vendimeve në çështje të tilla si dorëzimi i dokumenteve, marrja e provave, procedurat

e shqyrtimit dhe përmbarimit, standardet minimale në lidhje me njohjen e vendimeve

për përgjegjësinë prindërore dhe, kur është e përshtatshme, të paraqesë propozime

për çështjet, për të vazhduar punën për rregullat e përbashkëta të konfliktit të ligjit,

ku është e nevojshme.


TEMA 3:

PËRMBARIMI NË EVROPË


Objektivat

Hyrje

Në temën 2 diskutuam rreth standardeve të përmbarimin. Si zbatohen këto standarde

në praktikë? Kjo është tema e diskutimit në temën 3. Do të shikojmë më për së afërmi

se si kryhet përmbarimi në shtete të ndryshme dhe në sistemet e ndryshme të

përmbarimit.


Pas përfundimit të këtij moduli, ju do të jeni në gjendje që të:

Përshkruani mënyrën se si standardet për përmbarimin dhe si jurisprudenca e

GjEDNj zbatohet në praktikë;

Përshkruani dallimet kryesore në mes të sistemeve të ndryshme të përmbarimit

në Evropë

Diskutim: roli i gjykatave në përmbarim

Kur të shihen rekomandimet e Këshillit të Evropës dhe Udhëzimet CEPEJ, disa nga të

poshtmet i referohen rolit të gjykatave në përmbarim:

9. Shtetet anëtare duhet të ndërmarrin masa për të siguruar që informatat për

procesin e përmbarimit të jenë në dispozicion dhe se ekziston transparenca e

aktiviteteve të gjykatave dhe të agjentëve përmbarimor në të gjitha fazat e procesit,

me kusht se ruhen të drejtat e palëve.

10. Pavarësisht rolit të gjykatave në procesin e përmbarimit, duhet të ekzistojë

komunikimi efektiv në mes të gjykatave, agjentit përmbarimor, paditësit dhe të

paditurit. Të gjithë akterët duhet të kenë qasjen në informatë për procedurat që janë

në vazhdim dhe për progresin e tyre.

11. Shtetet anëtare duhet t’i sigurojnë informata palëve potenciale në procedurat

përmbarimore në lidhje me efikasitetin e shërbimeve dhe procedurave përmbarimore,

duke vendosur treguesit e performancës kundrejt caqeve të specifikuara dhe duke

treguar kohën që mund të duhet për procedurat e ndryshme.

12. Çdo autoritet duhet të rregullojë mbikëqyrjen adekuate (duke pasur parasysh

praktikën gjyqësore të GjEDNj) të procesit të përmbarimit dhe duhet të bartë

përgjegjësinë për efikasitetin e shërbimit. Llogaridhënia mund të arrihet duke

menaxhuar raportet si dhe komentet nga klientët. Secili raport duhet të mundësojë

verifikimin se aktgjykimi është përmbaruar apo (nëse jo) nëse janë bërë përpjekje të

sinqerta brenda kohës së arsyeshme duke respektuar barazinë e palëve.


24. Titujt përmbarues duhet të hartohen në mënyrë të qartë dhe të kuptueshme, duke

mos lënë kurrfarë hapësire për keqinterpretim.


anëtare nuk duhet të vendosin afate arbitrare për përfundimin e përmbarimit.

Kur i krahasojmë këto Udhëzime me dispozitat në legjislacionin aktual:

sipas mendimit tuaj: çfarë duhet të jetë roli i gjykatës në përmbarim: a duhet të

jetë proaktiv?

a mendoni se përmirësimi është i domosdoshëm?

a mendoni se mjafton përmirësimi i kornizës legjislative?

Agjenti përmbarimor: zhvillimet në profesionin e agjentit

përmbarimor në Evropë118

Hyrje

Gjatë historisë të së drejtës, përmbarimi konsiderohej si “thembra e Akilit” e sistemit

ligjor. Deri në vitin 1997 në rastin Horsny kundër Greqisë, Gjykata Evropiane për të

Drejtat e Njeriut nuk kishte konstatuar se garantimi i të drejtës për gjykim të drejtë

nga neni 6 i ECHR-së vlen edhe për përmbarimin, pasi që nuk pritet që neni 6 § 1 të

përshkruajë hollësisht garancitë procedurale që i jepen palëve në gjykim – procedurat

që janë të drejta, publike dhe të shpejta – pa mbrojtjen e zbatimit të vendimit

gjyqësor”. Prandaj siç ka theksuar Gjykata gjithmonë, “përmbarimi i aktgjykimit

nga cilado gjykatë [...] duhet të shihet si pjesë integrale e “gjykimit” për qëllime

të nenit 6”. Në rastet e mëvonshme të GjEDNj-së u pranua vlera e pavarur e

përmbarimit, pa marrë parasysh natyrën e urdhrit gjyqësor për përmbarim apo

ekzistencën paraprake të procedurës gjyqësore.

Tani përmbarimi është një nga pjesët thelbësore të procesit ligjor: Ubi ius, ibi

remedium (nuk ekziston e drejta pa mjetet efektive juridike).

Në përgjithësi, juridiksionet evropiane kanë marrë qëndrime të ndryshme në lidhje me

procesin e përmbarimit. A paraqet pengesë ky dallim i sistemeve ligjore në kërkesat e

ndryshme procedurale dhe në inkasimin e borxhit. Është e qartë se pagesat me vonesë

dhe mospagesa rrezikon interesat e bizneseve dhe të konsumatorëve. Komisioni

Evropian ka konkluduar se ekziston dallimi në mes të efikasitetit të atyre sistemeve të

ndryshme: “Dallimet në efikasitet të inkasimit të borxhit brenda BE-së gjithashtu

rrezikojnë prishjen e konkurrencës në mesin e bizneseve që operojnë në Shtetet

118

Ky kapitull bazohet në një artikull që e shkroi autori i doracakut për një botim të Bashkimit Evropian:

Kultura e të drejtës civile në Evropë, Ubi ius, ibi remedium (nuk ekziston e drejta pa mjete efektive

juridike), botim i Rrjetit gjyqësor të Evropës dhe Ministrisë së drejtësisë së Holandës, 2009


anëtare për shkak të dallimit në mes të sistemeve efikase të përmbarimit të

urdhëresave për pagesë dhe atyre që nuk janë efikase”. 119

Në Evropë ekziston tendenca për “kushtetucionalizimin e përmbarimit”, siç u

përmend nga prof. B. Hess vetëm si mendim para disa vitesh120

. Përderisa neni 6 i

ECHR-së fokusohet kryesisht në të drejtën e kreditorit, është e qartë se duhet të

merren parasysh edhe të drejtat e debitorit dhe të drejtat e palëve të treta. Këto të

drejta, dinjiteti njerëzor dhe privatësia mbrohen me nenin 8 të ECHR-së. Parimet

shtesë mund të gjenden në Rekomandimet e Këshillit të Evropës121

. Pasuria dhe të

ardhurat e caktuara të palës mbrojtëse nuk duhet të konfiskohen ashtu që pala

mbrojtëse të ketë mjete të mjaftueshme për të jetuar, si respektim i jetës private dhe

dinjitetit njerëzor122

, efikasitetit për kosto të procesit të përmbarimit123

dhe parimit të

proporcionalitetit124

. Agjentët përmbarimorë duhet të ndërmarrin format më përkatëse

dhe efektive të veprimit që i përshtaten më së miri paditësit dhe të paditurit dhe që

është proporcionale me objektivin e përmbarimit (p.sh. moskonfiskimi i më shumë

pasurive se që nevojitet për të përmbushur shumën e aktgjykuar).

Proporcionaliteti nënkupton baraspeshimin e të drejtave dhe interesave të të gjitha

palëve. Megjithatë, ende ka dallime në sistemet ligjore shtetërore në lidhje me këtë

parim. Disa shtete (kryesisht ish socialiste) ende kanë në legjislacionin e tyre një

formë të tepruar të mbrojtjes së debitorit përmes kundërshtimeve dhe ankesave të

tepruara. Në praktikë ky formalizëm i tepruar i procedurave të përmbarimit shumë

lehtë çon në abuzim të procedurës. Në këtë rast, fjala e urtë “Drejtësia e vonuar është

drejtësi e mohuar” ka kuptimin e plotë. Në ato raste shumica e lëndëve të gjykatave

(të stërngarkuara) përbëhen nga lëndët përmbarimore. Një shembull i saj është IRJM,

ish republika Jugosllave e Maqedonisë. Para reformës së procedurave përmbarimore

(2005), përmbarimi kryhej përmes gjykatave dhe gjatë procesit të përmbarimit kishte

mundësi të shumta për ankesë: vlerësimi, ankandi, shitja dhe distribuimi i mallrave,

gjithçka mund të kundërshtohej. Rezultati: numër i jashtëzakonshëm i lëndëve të

mbetura. Gjykata përfshihej madje edhe për veprime shumë të thjeshta në procedurën

e përmbarimit. Çdo veprim në procesin e përmbarimit mund të rezultojë në vonesë

apo ankesë nga debitori. Në vitin 2005, IRJM ndryshoi legjislacionin e përmbarimit.

Numri i mjeteve juridike u reduktua shumë dhe kjo menjëherë kishte ndikim (pozitiv)

në efikasitetin e përmbarimit.

Kërkohej bashkëpunimi i të gjitha palëve për balancimin e të drejtave dhe të

interesave të të gjitha palëve, duke i përfshirë këtu edhe profesionistët e përmbarimit!

“Urdhrat spekulativ” janë urdhrat që i shërbehen rregullisht për shembull bankave

kryesore për pagesa. Për shembull në Skoci nuk ekzistonte detyrimi që debitori apo

119

Shih: “Letra e gjelbër për përmirësimin e efikasitetit të përmbarimit të aktgjykimeve në Bashkimin

Evropian: Bashkëngjitja e xhirollogarive bankare”, Bruksel, 24.10.2006; COM(2006) 618 final 120

Studimi nga Prof. Dr. Hess nr. JAI/A3/2002/02 për bërjen më efikase të përmbarimit të vendimeve të

gjyqësorit brenda Bashkimit Evropian: Transparenca e pasurisë së debitorit, bashkëngjitja e

xhirollogarive bankare, sigurimi i masave përmbarimore dhe mbrojtëse; versioni i datës 18/2/2004 121

Rekomandim i Këshillit të Evropës REC(2003)17 i Komisionit të Ministrave të shteteve anëtare për

përmbarimin (i miratuar nga Komisioni i Ministrave më 9 shtator 2003 në takimin 851 të radhës së

zëvendësministrave) 122

Parimi III.1.H 123 Parimi III.3 124 Parimi III.4


pala e tretë të shpaloste pasurinë e tij. Për këtë arsye në Skoci këta “urdhra spekulativ”

u bënë praktikë e zakonshme. Kështu bëhej shërbimi i rregullt i urdhrave te katër

bankat kryesore për pagesa, duke shpresuar se disa bashkëngjitje do të jenë të

suksesshme. 125

Sistemi efikas i përmbarimit

Sistemi efikas i përmbarimit i joshë investitorët. Investitorët nuk dëshirojnë të

përballen me pengesa serioze gjatë pagesave. Kështu ata nuk investojnë fare në atë

vend apo kërkojnë garanci (ligjore) shtesë. Për shembull Bullgaria me qëllim të

joshjes së bankave të huaja në fillim të vitit 2000, futi në legjislacion transferimin e

pronësisë së palujtshmërisë së lënë në mirëbesim.

Sa larg duhet të shkojmë me këtë? Të marrim një shembull tjetër. Një numër në rritje i

ligjeve të BE-së gjithashtu ndikon në përmbarim. Një shembull është Rregullorja

(KE) 1896/2006 e 12 dhjetorit 2006 që krijon Urdhrin Evropian për procedurën e

pagesës. Përmes shërbimit të Urdhërpagesës, debitori mund të kundërshtojë Urdhrin

duke kthyer prapa një formular (formularin E) brenda 30 ditëve. Me këtë Rregullore,

urdhërpagesa evropiane ka të drejtën e njohjes dhe përmbarimit në të gjitha shtetet

anëtare pa procedurë shtesë (neni 19). “Urdhërpagesa nuk mund të shikohet në asnjë

rrethanë sa i përket substancës në përmbarimin e shtetit anëtar” (neni 22 paragrafi 3).

Kjo nënkupton se, kur është e zbatueshme, një urdhërpagesë e tillë evropiane është

res judicata. Shtrohet pyetja nëse ekziston ekuilibri i interesave këtu. A nuk mbrohen

interesat e kreditorit më shumë sesa të debitorit? Apo thjeshtë është fat i keq nëse

debitori është në pushim më gjatë se 30 ditë?

Përmbarimi në shtetet evropian kryhet ndryshe. Përmbarimi varet shumë edhe nga

kualifikimi dhe organizimi i palëve të përfshira në përmbarim. Të shohim për së afër

praktikën e përmbarimit brenda Evropës.

Agjenti përmbarimor

Përmbarimi duhet të kryhet nga agjenti përmbarimor: person i autorizuar nga shteti

për të kryer procesin e përmbarimit pa marrë parasysh nëse ai person është i punësuar

i shtetit apo jo. Kështu pra nuk ka qëndrim formal në lidhje me statusin profesional

dhe institucional të agjentëve përmbarimor nga Këshilli i Evropës. Në të kundërtën:

agjenti përmbarimor punon me persona të ndryshëm përgjegjës gjatë procesit të

përmbarimit (p.sh. gjyqtarët përmbarues, shërbyesit civil të Ministrisë së Drejtësisë,

zyrtarët gjyqësor të gjykatave, personat e vetëpunësuar që operojnë si të pavarur apo

125 Hess në raportin e tij deklaron se shkalla e suksesit ndryshon nga 6% në 35% (Studimi nga

Prof. Dr. Hess nr. JAI/A3/2002/02 për bërjen më efikase të përmbarimit të vendimeve të

gjyqësorit brenda Bashkimit Evropian: Transparenca e pasurisë së debitorit, bashkëngjitja e

xhirollogarive bankare, sigurimi i masave përmbarimore dhe mbrojtëse; versioni i datës

18/2/2004, fusnota 332 në faqen 63


janë të punësuar si kombinim i të mësipërmve). Në shumë shtete, roli, përgjegjësitë,

organizimi dhe statusi profesional i këtyre personave ndryshon shumë sikurse edhe

kushtet e punës si dhe pagesa e tyre. Në disa sisteme agjenti përmbarimor

konsiderohet si profesionist akademik, i nderuar dhe i respektuar, kurse në sistemet

tjera konsiderohet si “punë e vështirë, jotërheqëse dhe që paguhet pak. Në këto të

fundit, agjentët përmbarimor shihen pothuajse si “të paprekshmit e rendit ligjor” –

“pasi që ato profesione dhe zakone të jetës përfshijnë aktivitete të pista siç janë

pastrimi i situatave të papastra në të cilat debitorët nuk dëshirojnë (apo nuk munden)

që të përmbushin detyrimet e tyre126

”.127

Në shumë shtete sistemi përmbarimor është pjesë e historisë ligjore. P.sh. në Holandë,

Belgjikë dhe Francë, sistemi i agjentëve përmbarimor të vetëpunësuar ka ekzistuar për

shumë vite. Gjithashtu edhe Zvicra, Anglia, Skocia, Uellsi dhe Irlanda Veriore,

Luksemburgu, Greqia kanë status liberal. Në vitin 2003 Portugalia paraqiti një status

liberal në sistemin e përmbarimit (‘Solicitadores’ të përmbarimit). Vendet tjera të BE-

së janë duke marrë parasysh me seriozitet ndryshimin nga statusi i shërbyesit civil në

atë privat. Ky është rasti i Gjermanisë, Spanjës dhe Italisë. Nga shtetet e reja anëtare

të BE-së, vetëm dy nuk kanë adaptuar sistemin privat: Qipro dhe Malta. Duket se

ekziston një trend kah statusi liberal gjatë dekadave të fundit.

Me një fjalë, shumica dërmuese e shteteve të BE-së tani kanë statusin privat për

agjentët e tyre të përmbarimit. Çfarë është arsyeja e këtij popullariteti të agjentëve

përmbarimor si persona të vetëpunësuar? Për t’iu përgjigjur kësaj pyetje, së pari të

shohim përparësitë dhe mangësitë e dy sistemeve: agjentët privatë përmbarimor

përkundrejt shërbyesve civil.

Agjenti përmbarimor si shërbyes civil

Një nga shembujt më të rëndësishëm të agjentit përmbarimor si shërbyes civil është

Gerichtsvollzieher gjerman. Edhe në shtetet me një sistem të përmbarimit të bazuar në

shërbimin civil (p.sh. Suedi, Danimarkë), ekziston ndarja e punës: Rechtspfleger

përfshinë në aspektet më intelektuale të përmbarimit (Gjermani: Rechtspfleger, Suedi:

kronofogde, Danimarkë: retsassessor dhe dommerfuldmægtige) dhe “punën në terren”

që kanë efekt në punën praktikë (Gjermani: Gerichtsvollzieher, Suedi:

Kronoinspektör).

Si rezultat, nuk mund të themi se agjenti përmbarimor si shërbyes civil është specialist

i përmbarimit: dija ligjore dhe aftësitë praktike ndahen nga profesionet/personat e

ndryshëm. Si rrjedhojë, në shumicën e rasteve agjentët përmbarimor kanë shkathtësi

të kufizuara. Kjo gjithashtu ka ndikim në përmbarim. Në mungesë të konkurrencës,

cilësia e punës do të udhëhiqet nga caqet dhe buxhetet e jo nga interesimi i paditësve

individual. Në shumicën e rasteve, organizimi është më shumë burokratik dhe

hierarkik. Puna e shërbyesit civil në shumicën e rasteve është e orientuar kah

punëdhënësi e jo nga klienti. Në disa shtete, siç është Suedia, mbledhja e tatimit

paraqet bazën. Përmbarimi i aktgjykimeve tjera duket se është pjesë më e vogël e

126

Shih përkufizimin e të paprekshmëve (të vetmuarve), Encyclopaedia Britannica (CD-ROM ed. 97). 127

Siç përshkruhet nga prof. dr. Alan Uzelac, profesor, Fakulteti Juridik, Universiteti i Zagrebit në ligjëratën e mbajtur në Këshillin e Evropës në Varna, Bullgari, shtator 2002


punës. Për dallim nga kolegët e tyre të pavarur, lobimi në shumicën e rasteve nuk

është i zhvilluar dhe profesionet tjera ligjore mund të kenë input më të madh në

propozimet legjislative.

Agjenti përmbarimor i pavarur

Si i pavarur, ky lloj i përmbarimit do të shënjohet si i orientuar kah tregu. Përkundër

kolegëve të tyre që janë shërbyes civil, profesionisti i pavarur kërkon zgjerimin e

fushës së aktiviteteve, p.sh. përmes mbledhjes miqësore të borxhit. P.sh. në Holandë

mbledhja e borxhit është rreth 50% e qarkullimit të zyrës mesatare. Mbledhja e

borxhit është e integruar plotësisht në aktivitetet zyrtare të agjentit përmbarimor

holandez. Megjithatë kjo është vetëm njëra anë e rrëfimit. Edhe pse profesionisti i

pavarur është i orientuar kah tregu, kjo kurrë nuk duhet të ndikojë në respektimin e

etikës dhe kërkesën për sistemin e drejtësisë.

Zakonisht ata bashkëpunojnë me kolegët e tyre në pjesët tjera të shtetit. Në shumicën

e rasteve ata janë të organizuar mirë në një organ profesional shtetëror në të cilën

është e detyrueshme që të anëtarësohen. Shumica e këtyre organizatave shtetërore

kanë arritur që të ngrehin standardet në lidhje me kualifikimet dhe etikën (p.sh. duke

miratuar akte nënligjore për profesionin). Këto organizata shtetërore mund të

formojnë një lobi të rëndësishëm e kështu mund të ndikojnë për shembull në

legjislacionin e ardhshëm.

Agjenti përmbarimor i pavarur

Ndryshimi i sistemit: nga sistemi me shërbyes civil kah sistemi liberal profesional

Gjatë dekadave të fundit niveli i aktivitetit të përmbarimit ka ndryshuar shumë. Tani

shumë më shumë njerëz përballen me përmbarimin. Borxhet janë të zakonshme në

shoqërinë moderne. p.sh. i bazuar në tatime, i shkaktuar nga pronësia e shtëpisë apo

objektet e kredisë. Prandaj mund të kërkohet modernizimi i sistemit të përmbarimit.

Në Evropë ekziston trendi që ai modernizim të bëhet kah profesioni i pavarur.

Është e qartë se ai ndryshim nënkupton edhe ndryshim në të menduar.

Nga pikëpamja e shtetit: reforma juridike. Shteti duhet të heq dorë nga një pjesë e

autoritetit të shtetit në favor të profesionit privat (të pavarur). Kjo nënkupton se është

shumë me rëndësi që qytetarët të pranojnë autoritetin e agjentëve privat përmbarimor.

Kam vizituar disa shtete ku ky ishte problem. Madje edhe autoritetet tjera shtetërore

dukej se ishin më pak bashkëpunuese me agjentët përmbarimor privat (p.sh. asistenca

nga policia).

Nga pikëpamja e profesionit: mentaliteti brenda profesionit. Statusi i shërbyesit civil

sjell siguri dhe rehati. Rroga dhe kushtet e punës janë të qarta. Ndryshimi i kësaj

mund të jetë i frikshëm: agjenti privat i përmbarimit duhet ta paguaj vet rrogën e tij,

duhet të paguaj stafin e tij, qiranë, pajisjet, është personalisht përgjegjës dhe mund të

bankrotojë.


Nga pikëpamja e tregut: përfitimi dhe pasuria kundrejt drejtësisë dhe efikasitetit.

Agjenti i pavarur përmbarimor duhet të nxjerrë mjaft fitim për jetesë të rehatshme dhe

për të zgjeruar punën. Nevoja për përfitim dhe konkurrencë mund të çoj në sistem ku i

akuzuari nuk konsiderohet më si qenie njerëzore por si “limon që shtrydhet e më pas

hedhet në bërllok”. Në të vërtetë: ligji i tregut mund të jetë realitet mizor. Megjithatë:

shërbimi i drejtësisë nuk ka të bëj me profitin dhe pasurinë. Shërbimi i drejtësisë ka të

bëj me drejtësinë dhe efikasitetin. Në veçanti në sistemin e agjentëve të pavarur

përmbarimor, është me rëndësi pasja e sistemit të mirë të monitorimit dhe kontrollimit

të profesionit.

Përparësitë dhe mangësitë e sistemit të përmbarimit të bazuar në profesionin e

pavarur

Përparësitë në favor të sistemit të bazuar të tregut janë kostoja dhe efikasiteti. Në

sistemin e bazuar në treg, kostoja e përmbarimit nuk përkrahet më nga buxheti

shtetëror. Në të kundërtën: shteti madje edhe fiton para: Shteti mbledh TVSh-në,

agjentët përmbarimor paguajnë tatimet, krijojnë vende pune, e kështu me radhë.

Kostoja e përmbarimit paguhet nga ai që duhet të paguaj: i akuzuari. Sa i përket

fleksibilitetit dhe efikasitetit, mund të thuhet se në sistemin e bazuar në treg, efikasiteti

dhe fleksibiliteti janë anët më të mira. Akuzuesi mund të zgjedhë në mes të agjentëve

përmbarimor. Kështu konkurrenca çon në cilësi më të mirë: cilësia në çmim, trajnim,

organizim.

A ka mangësi? Po: Një nga mangësitë që mund të paraqiten është kostoja e

përmbarimit. Këto kosto sipas të gjitha gjasave nuk do të subvencionohen nga shteti.

Kjo do të thotë se mund të jetë tepër e shtrenjtë për palët. Është e qartë se sistemi i

pagesave duhet të kontrollohet dhe të mbahet brenda kufijve.

Statusi i agjentit përmbarimor si profesionist i pavarur

Në këtë sistem duhet të gjendet ekuilibri në mes të autoritetit që i është dhënë agjentit

të pavarur përmbarimor në njërën anë, dhe kontrollit të shfrytëzimit të autoritetit në

anën tjetër.

Agjenti përmbarimor duhet të përmbushë detyrat e tij në pajtim me ligjin dhe parimet

e etikës profesionale. Agjenti përmbarimor është në pozitë të pavarur në sistemin

ligjor. Si rrjedhojë, nuk është mirë që qeveria të përcaktojë standardet njëanshme të

mirësjelljes për ushtrimin e këtij profesioni. Njëkohësisht paraqitja e konkurrencës

nënkupton rëndësinë e rregullimit të aktiviteteve të përmbarimit. Legjislacioni për

agjentët përmbarimor duhet të mbikëqyret me ashpërsi. Agjentët përmbarimor duhet

të qeverisen nga ligji, kodet profesionale, rregullat statusore disiplinore dhe kodet e

mirësjelljes.

Rekomandimet e Këshillit të Evropës mund të përdoren si bazë për atë legjislacion.

Të shohim këto kërkesa nga më afër. Është e qartë se këto kërkesa duhet të mbulojnë

çdo aspekt të profesionit: nga hyrja në profesion gjer te dita kur del nga profesioni.

Çfarë janë kërkesat dhe si trajtohen në praktikën evropiane.


Dija dhe aftësimi juridik

Rekomandimi IV.3 dhe IV.8 i Këshillit të Evropës përmend në mënyrë eksplicite

rëndësinë e dijes juridike dhe aftësimin (e vazhdueshëm). Kjo dije juridike dhe

aftësimi në ligjin dhe procedurën përkatëse konsiderohet se është e rëndësishme gjatë

rekrutimit të agjentëve përmbarimor. Këshilli i Evropës rekomandon kryerjen e

analizave para përzgjedhjes për të vlerësuar dijen teorike (p.sh. ligji për procedurën

civile) dhe dije praktike (p.sh. provimet me gojë, vlerësimet e rasteve të studimit).

Në shumicën e shteteve evropiane, dija dhe aftësimi në juridik bëhet në nivel të

universitetit. (Gjermania është përjashtim). Ky arsimim zakonisht pasohet me një vit

(Holandë) apo dy vite (Belgjikë, Francë) të aftësimit praktik.

Sa i përket aftësimit të përhershëm, si duket ekziston një dallim. Aftësimi i tillë nuk

është i detyrueshëm në të gjitha shtetet evropiane (p.sh. Belgjikë, Skoci dhe Suedi).

Emërimet dhe shkarkimet

Si emërohen agjentët përmbarimor? Nga kush? Sa? “Gjatë rekrutimit të agjentëve

përmbarimor, duhet kushtuar vëmendje standardeve morale të kandidatëve dhe dijes

dhe aftësimit të tyre juridik në ligjin dhe procedurën përkatëse”, shkruhet në

rekomandimin IV.3 të Këshillit të Evropës. Në ligj duhet të përmenden kërkesat në

mënyrë eksplicite.

Kur shihet gjendja e tashme evropiane, duket se ekzistojnë sisteme pak a shumë

identike:

- të kalojë provimet

- të ketë të kryer aftësimin praktik

- mosha minimale (25. Belgjikë)

- certifikatë të mirësjelljes

- kërkesat për personalitet, sjellje profesionale dhe disiplinë

- nënshtetësia

Sa i përket shkarkimit, duket se ka dallim në Evropë. Ndonjëherë agjentët

përmbarimor emërohen për pesë vite (Belgjika, Franca, Greqia, Hungaria, Letonia,

Portugalia). Në shtetet tjera emërohen për moshë të caktuar (Holandë 65, Hungari 65,

Skoci 70 dhe Finlandë 63).

Standardet profesionale dhe etike

Natyrisht se motivi i profitit ka ndikim të madh në punën e agjentit privat

përmbarimor. Megjithatë, sjellja joetike duhet të dënohet në aspektin disiplinor.

“Agjenti përmbarimor duhet të jetë i ndershëm dhe kompetent në kryerjen e detyrave

të tij dhe duhet të veprojë gjatë gjithë kohës në pajtim me standardet e njohura të larta

profesionale dhe etike. Ata duhet të jenë të paanshëm në punën e tyre me palët dhe

duhet t’i nënshtrohen verifikimit dhe monitorimit profesional që mund të përfshijë

verifikimin gjyqësor”, sipas rekomandimit IV.4 të Këshillit të Evropës.


Profesioni i fortë do të krijohet pas ndërmarrjes së masave të forta të mbikëqyrjes dhe

atyre disiplinore. Duhet kushtuar vëmendje të veçantë standardeve të larta

profesionale dhe etike.

Të gjitha shtetet me statutin liberal kanë një sistem të masave disiplinore. Këto masa

disiplinore duhet të përshkruhen shumë hollësisht. Në shumicën e shteteve, organet

disiplinore kanë autoritete të shumta siç janë pezullimi, shkarkimi dhe gjobitja

(Belgjikë, Holandë, Francë).

Megjithatë duket se ka dallim në anëtarësim në këto organe disiplinore. Në Holandë,

shumica e anëtarëve të organit disiplinor janë nga gjyqësori. Gjithashtu p.sh. në

Portugali, e drejta disiplinore aplikohet nga një organizatë e pavarur. Kurse p.sh. në

Belgjikë, Francë (oda e departamentit) dhe Greqi (Federata e agjentëve përmbarimor),

çështjet vendosen nga vet partnerët profesionistë.

Duhet kushtuar vëmendje edhe organeve tjera mbikëqyrëse. P.sh. në Holandë ekziston

Zyra e veçantë e mbikëqyrjes financiare. Kjo zyrë është përfshirë në mbikëqyrjen e

rrethanave financiare dhe kontrollin e zyrave.

Organizimi

Shtetet me status liberal kanë organizatë shtetërore të agjentëve përmbarimor. Në

shumicën e rasteve, agjenti përmbarimor është anëtar i detyrueshëm i asaj organizate.

(Holanda, Belgjika, Greqia, Hungaria, Letonia, Portugalia)

Është me rëndësi që të përkufizohet mirë struktura e organizatës së tyre: si është e

organizuar (odat, zgjedhjet, emërimet e anëtarëve të bordit).

Mendoj se është e këshillueshme që agjentët përmbarimor të jenë anëtarë të

detyrueshëm. Kështu është e mundshme që organizata të nxjerrë rregullore të

brendshme, p.sh. sjellja dhe mirësjellja, masat disiplinore, kontabiliteti, kontrolli

(financiar) i zyrave individuale.

Pagesa

Rekomandimi i Këshillit të Evropës i referohet vetëm sistemit përmbarimor të bazuar

në shërbimin civil (rekomandimi IV.7): “Agjentët përmbarimor të punësuar nga shteti

duhet të kenë kushte të duhura të punës, resurse adekuate fizike dhe staf mbështetës.

Ata gjithashtu duhet të paguhen me rregull”.

Kjo duket logjike: agjentët përmbarimor të vetëfinancuar, financojnë dhe paguajnë

veten, pavarësisht nga shteti.

Shumica e shteteve me agjentë përmbarimor të vetëfinancuar kanë sistemin ligjor të

pagesave. Ai sistem duhet të jetë i thjeshtë dhe transparent. Në shumicën e shteteve,

sistemi i pagesave është sistem i pagesave fikse. Mund të shtrohet pyetja nëse

këshillohet pasja e atij sistemi. Sistemi i tillë ku secili paguan çmimin e njëjtë, nuk i


kontribuon konkurrencës. Zyrat p.sh. në Belgjikë dhe në Francë, nuk mund të

konkurrojnë me pagesat e tyre.

Trendi kah profesioni i pavarur

Trendi kah profesioni i pavarur është i qartë. Megjithatë a mund të flasim edhe

rreth institucionit progresiv të agjentëve përmbarimor Evropian me status të

harmonizuar? Duket se ka mjaft pika korresponduese në mes të disa sistemeve të

agjentëve përmbarimor në Evropë. Por a do të thotë kjo se mund t’i

harmonizojmë këto sisteme? Nëse po: cili ligj duhet të harmonizohet? Shtrohet

edhe një pyetje: çfarë nënkuptohet me agjentin përmbarimor Evropian? a i referohemi

vetëm statusit të harmonizuar apo i referohemi rajonit të operimit të agjentit

përmbarimor (të ardhshëm)? territorit të Evropës.

Së pari të shohim zhvillimet në bashkëpunimin gjyqësor brenda Bashkimit Evropian.

Tashmë arritëm në përfundim se: duket se ka mjaft pika korresponduese në mes të disa

sistemeve të agjentëve përmbarimor në Evropë. Duket se zhvillimet ndërkombëtare janë

në favor. Bashkimi Evropian është duke u fokusuar shumë në fushën e gjyqësorit

Evropian. Duket se ka rol shumë të rëndësishëm për përmbarimin brenda këtyre

zhvillimeve. Brenda Bashkimit Evropian, vëmendje e veçantë i është kushtuar hartimit

të legjislacionit të BE-së për përmbarimin dhe dokumentet e shërbimit.

Por a do të thotë kjo se mund të harmonizojmë këto sisteme shtetërore të përmbarimit?

Nuk ka kurrfarë diskutimesh për shfrytëzimin e Rekomandimeve të Këshillit të Evropës

si bazë: ato mund të shfrytëzohen si kërkesa minimale në çdo sistem përmbarimi.

Megjithatë, pyetja e radhës është: në disa shtete, agjentët përmbarimor paguhen nga

qeveria si shërbyes civil kurse në shtetet tjera agjentët përmbarimor janë profesionistë të

pavarur. A është i mundshëm harmonizimi i këtyre sistemeve apo ai do të paraqet

pengesë?

Prof. A. Jongbloed në librin e tij për agjentët evropianë përmbarimor128

thotë se

sistemet shtetërore duken se kanë disa ngjashmëri dhe disa dallime:

“agjenti përmbarimor gjyqësor ka rolin e asistentit të gjyqësorit dhe asistentit të

autoritetit ekzekutiv;

ai kryen detyra ligjore dhe jasht;

ai ka detyra të monopolizuara dhe të pamonopolizuara;

ekziston dallimi në mes të detyrave tarifore dhe detyrave jashtëtarifore;

ekzistojnë detyra që bien nën detyrat ministrore të cilat nuk bien nën te, dhe

agjentit përmbarimor të gjykatësi i është dhënë roli ekonomik dhe social”.

128

Prof. A. Jongbloed c.s., Agjentët përmbarimor evropian: a është shpresë e zbraztë apo utopi?

(nëntor 2004, Ligji Kluwer).


Është bërë mjaft shumë nga Tampere në vitin 1999. Megjithatë, ende ka dallime të

mëdha brenda Evropës. Për shembull, aktivitetet e agjentit përmbarimor. Përderisa në

disa vende aktivitetet e agjentëve përmbarimor kufizohen vetëm me përmbarimin, në

vendet tjera ata mund të kryejnë edhe detyra jozyrtare (p.sh. në Holandë, Belgjikë,

Francë: inkasimi i borxhit). Në disa shtete agjenti përmbarimor është i përfshirë edhe në

shërbimin e dokumenteve, kurse në shtetet tjera ai shërbim kryhet përmes postës apo

mjeteve tjera.

Siç e pamë: shtetet e BE-së kryesisht kanë zgjedhur profesionin e pavarur. Si duket, kjo

nuk është rastësi. Profesioni i pavarur duket se është sistemi më i mirë në dispozicion.

Siç e pamë, është shumë më efikas dhe kursen shpenzimet e shtetit. Për atë arsye duhet

kushtuar vëmendje të veçantë zhvillimit të mëtejmë të atij sistemi. Kërkesat për të cilat

folëm, mund të përshkruhen më hollësisht.

Apo siç e ka thënë kolegu Belg:

“...- nxitja e statusit të profesionit liberal për shërbyesit e procesit dhe zyrtarët

përmbarimor, pa shkelur statusin ekzistues të shërbyesve civil ekzistues dhe duke marrë

parasysh realitetin ekonomik dhe ligjor të çdo sistemi të ligjit në mënyrë të pavarur.

Interesi socio-ekonomik i profesionit liberal nuk vlerësohet gjithmonë për atë se çfarë

është i vlefshëm në botë...” 129

Kjo gjithashtu jep përgjigjen në pyetjen tonë: çfarë nënkuptohet me agjentin

përmbarimor Evropian? a i referohemi vetëm statusit të harmonizuar apo i referohemi

rajonit të operimit të agjentit përmbarimor (të ardhshëm)? territorit të Evropës. Pa

harmonizim, ne nuk duhet madje as të fillojmë diskutimin për agjentët përmbarimor

evropian me kompetenca aq të gjera. Ndonëse, ajo që sot konsiderohet utopi në të

ardhmen mund të bëhet realitet.

129

R. Dujardin, “ndërkombëtarizimi i ligjit në një fushë universale të drejtësisë”, prezantim gjatë

konferencës ndërkombëtare të UIHJ, 9 maj 2003, Tunizi


TEMA 4:

Trendët dhe përvojat në Ballkanin perëndimor


Objektivat

Hyrje

Në këtë modul dëshirojmë që të njoftoheni me sistemet e përmbarimit në vendet

fqinje. Edhe pse shumica e sistemeve të përmbarimit bazohen në Ligjin për

përmbarimin të vitit 1978, sistemet e përmbarimit janë zhvilluar në drejtime të

ndryshme:


Pas përfundimit të temës 4, ju do të jeni në gjendje që të:

përshkruani titujt e problemeve me të cilat përballen vendet fqinje;

përshkruani zgjidhjet e ndryshme të cilat i kanë gjetur vendet fqinje me qëllim

të

përmirësimit të sistemit të përmbarimit;


Shqipëria

Hyrje

Raportet e progresit të Komisionit Evropian janë shumë të qarta kur vije te gjendja e

përmbarimit në Shqipëri: “Mungesa e zyrave dhe e pajisjeve për agjentët

përmbarimor dhe ndihma e pamjaftueshme nga autoritetet tjera, siç janë policia dhe

Zyra për regjistrim të pronës së paluajtshme, pengon përmbarimin e aktvendimeve, i

cili mbetet i ngadalshëm.

Përmbarimi i aktvendimeve të gjykatës në rastet që përfshijnë institucionet e shtetit,

shpeshherë merr më gjatë sesa gjashtë muaj, sa është e lejuar me ligj. Planet për të

reformuar sistemin e agjentëve përmbarimor ende nuk kanë përfshirë në ligjin e ri130

”.

“Është përgatitur një ligj për privatizimin e sistemit të agjentëve përmbarimor për

përmbarimin e vendimeve të gjykatës civile. Megjithatë, përmbarimi i aktgjykimeve

nga zyrtarët përmbarimor mbetet i ulët”131

. Gjithashtu në raportin e Bankës Botërore

për afarizëm në vitin 2008, Shqipëria është radhitur e 74-ta në seksionin e

përmbarimit të kontratave. Raporti i afarizmit për vitin 2008 deklaron se procesi

përmbarimor i Shqipërisë duhet të kalojë përmes 39 procedurave (praktika më e mirë

është 20) dhe zgjatë 390 ditë (praktika më e mirë është 120 ditë).

Janë identifikuar një sërë problemesh. Për shembull përmbarimi përmes pasurisë së

paluajtshme që është kritikuar nga kreditorët, bankat dhe vet agjentët përmbarimor.

Sipas dispozitave të vjetra (neneve 560-580 KPP) “Përmbarimi në pronë të

paluajtshme, anije dhe aeroplanë”, agjenti përmbarues është i përfshirë në

përmbarimin e pasurisë së paluajtshme. Këtu u paraqitën disa probleme. Së pari,

metoda e shitjes (neni 527 i KPP-së) shkaktoi probleme. Sipas KPP-së, kishte

mundësi që të organizohen dy ankande. Për këto ankande publike, duhet të

përcaktohet vlera e pasurisë së paluajtshme. Ja këtu ishte problemi: Nuk kishte pako

të standardeve për një vlerësim të tillë. KPP tani është plotësuar dhe ndryshuar dhe

Këshilli i Ministrave e miratoi Rregulloren.

Problemi tjetër shfaqet kur nuk ka blerës në shitjen publike. Në rast të tillë, kreditori

mund të merr posedimin e pasurisë së paluajtshme në çmim të caktuar, në shkëmbim

të borxhit. Kreditori mund të refuzojë. Megjithatë, në raste të tilla, përmbarimi në

pasuri të paluajtshme konsiderohet se ka përfunduar. Kjo nënkupton se kreditori duhet

të kërkojë mënyra tjera të përmbarimit. Prandaj kreditorët janë të detyruar në mënyrë

indirekte që të marrin pronësinë mbi pronën e paluajtshme. Kur vlera e pasurisë së

paluajtshme është më e lartë sesa borxhi, kreditori duhet t’i paguaj debitorit dallimin

në mes të vlerës së vlerësuar dhe shumës së borxhit. Cilat janë pasojat? Së pari

problemet ngritin koston për kreditorin. Ekipi i projektit për bankat132

ka identifikuar

disa ndikime edhe në ekonominë vendore: ajo do të ndikojë në qasjen e konsumatorit

130 Faqe 9, Raporti i progresit për Shqipërinë në vitin 2007 (1429), 6 nëntor 2007

131 Faqe 9, Raporti i progresit për Shqipërinë në vitin 2008 (2692), 5 nëntor 2008

132 Projekti: “Përmirësimi i procedurave të ankandit të pasurisë së paluajtshme të lënë si peng”. Ekipi i

përbërë nga: Bankat, Banka e Shqipërisë, Ministria e Drejtësisë, Ministria e Punëve Publike, Shërbimi i agjentëve përmbarimor, shoqata/federata e vlerësimeve, shoqatat afariste


në hua dhe do të pasqyrohet në çmime të kreditorëve, siç janë bankat. Përveç

bankave, një kreditor tjetër i rëndësishëm është Agjencia për Trajtim të Kredive

(ATK). Në vitet e 90-ta, bankat shtetërore jepnin hua për të mundësuar investime në

projektet bujqësore dhe projektet tjera. Kur u shpërbënë bankat shtetërore, ATK-ja u

krijua me qëllim të kthimit të huave. Huat zyrtarisht janë siguruar përmes pasurisë së

paluajtshme. Kjo nënkupton se edhe shteti, si kreditor (përmes ATK-së), është i

përfshirë në përmbarimin e pasurisë së paluajtshme. Në ligj janë bërë disa ndryshime

edhe në këtë kuptim: Në rast se nuk paraqitet asnjë ofertues në ankandin e dytë,

zyrtari përmbarimor i propozon së pari kreditorit që të merr objektin në emër të

kredisë në çmimin e ankandit të dytë. Megjithatë, nëse kreditori nuk dëshiron të merr

objektin, zyrtari përmbarimor e heq konfiskimin ndaj këtij objekti dhe ia kthen atë

objekt debitorit dhe vazhdon me procedurat e përmbarimit mbi pronat tjera të tij.

Shteti është gjithashtu i përfshirë si debitor, gjë që tanimë e pamë te jurisprudenca e

Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (tema 1): legjislacioni për kompensim të

kthimit të pronës.

Shteti ka pozitën e veçantë në procedurat përmbarimore: “përmbarimi i detyrimeve në

para kundër institucioneve buxhetore bëhet vetëm në xhirollogaritë e tyre përkatëse

bankare apo në mjetet që ato i kanë te palët tjera. Nuk lejohet përmbarimi në pronë të

luajtshme apo të paluajtshme të institucionit buxhetor133

”. “Kur institucioni buxhetor

nuk ka para në xhirollogari bankare, dhe nuk ka mjete te palët e treta, kërkohet nga

organi përkatës më i lartë financiar që të ndajë fondet e nevojshme nga të cilat do të

paguhet detyrimi.

Këta janë vetëm disa shembuj. Gjatë takimeve tona me Ministrinë e drejtësisë, u

identifikuan edhe ndryshime tjera në kornizën ligjore. P.sh. procedura e urdhrit

përmbarimor, dispozitat për procedurat e ankandit, rastet e kujdestarisë, përmbarimi i

gjobave penale dhe paratë e fituara përmes veprimeve të paligjshme kriminale.

Korniza ligjore

Procedura e përmbarimit bazohet në dispozitat e Kodit të procedurës civile, kapitulli

për përmbarimin. Për organizimin e përmbarimit, u miratua “Ligji për organizimin

dhe funksionimin e shërbimit të përmbarimit gjyqësor me agjentë” dhe aktet tjera

nënligjore që plotësojnë këtë ligj. Ky ligj u miratua në vitin 2001134

. Sipas këtij ligji,

përmbarimi tani është nën autoritetin e Ministrisë së Drejtësisë. Akti më i

rëndësishëm nënligjor është “Rregullorja e brendshme për shërbimin e përmbarimit

me agjentë” (2003).

Më 9 shtator 2005, Kryeministri i Shqipërisë Prof. Dr. Sali Berisha paraqiti para parlamentit

Programin e qeverisë për periudhën 2005-2009. Programi gjithashtu i kushtoi rëndësi

sistemit të përmbarimit dhe konkludoi se duhet t’i jepet prioritet “ristrukturimit dhe

përforcimit të kapaciteteve të zyrës së agjentëve përmbarimor dhe krijimit të

133 Neni 589 i Kodit të procedurës civile

134 Në tekstin e mëtejmë quhet LShPGj nr. 8730, 18 janar 2001


mundësive për sektorin privat në këtë fushë”135

. Më 11 dhjetor 2008, Parlamenti

shqiptar miratoi Ligjin e ri për shërbimin privat të përmbarimit gjyqësor136

.

Gjer tani, organizimi i përmbarimit ishte jashtë gjykatës. Së paku në teori. Ndonëse

zyrat, sipas ligjit, nuk konsiderohen pjesë të gjykatave, në shumë raste ato janë

plotësisht të ndara nga gjykatat. Në nivelin qendror ekziston drejtoria brenda

Ministrisë së Drejtësisë, që quhet Drejtoria e përgjithshme e përmbarimit. Ajo

përbëhet nga Drejtori i përgjithshëm, zëvendësdrejtori i përgjithshëm, njësia për

financa apo buxhet, sektori i inspektimit, dhe stafi mbështetës siç janë sekretarët dhe

vozitësit. Në nivel lokal janë 29 zyra të agjentëve përmbarimor. Zyrat gjenden nëpër

qytetet ku janë të krijuara gjykatat e qarkut.

Zyrat lokale kanë gjithsej 114 agjentë përmbarimor plus stafin administrativ. Zyra

lokale menaxhohet nga kryesuesi i zyrës së agjentëve përmbarimor. Në zyrat më të

vogla, kryesuesi ka edhe detyra shtesë. Në zyrat më të mëdha (p.sh. në Tiranë),

detyrat e drejtorit janë kryesisht administrative. Detyrat e kryesuesit janë: udhëheqja,

kontrolli dhe monitorimi i aktiviteteve të zyrës së agjentëve përmbarimor. Kryesuesi i

raporton drejtorisë së përgjithshme të përmbarimit në lidhje me punën e përparimit

dhe rreth çështjeve tjera.

Ky organizim do të mbetet si i tillë. Shqipëria ka zgjedhur një sistem me dy binarë:

sistemi privat i përmbarimit do të zhvillohet paralelisht me sistemin ekzistues publik

të përmbarimit.

E ardhmja

Më lartë përmenda Programin e Qeverisë 2005-2009. Miratimi i ligjit për shërbimin

privat të përmbarimit gjyqësor është bërë si rezultat i tij. Tani ligji është duke u

zbatuar, p.sh. përmes hartimit të akteve nënligjore dhe rregulloreve që do të

rregullojnë profesionin e agjentëve privat të përmbarimit dhe punën e tyre (p.sh.

organizimi shtetëror, çështjet disiplinore, monitorimi dhe kontrolli, etj.) dhe krijimit të

një Ode shtetërore për agjentët privat të përmbarimit. Sa i përket trajnimit, duhet të

hartohet dhe të zbatohet një strategji dhe planprogram i trajnimit për agjentët privat

dhe publik të përmbarimit. Janë paraparë kurset për trajnim, p.sh. për kodin e etikës

dhe për çështjet e monitorimit dhe kontrollit.

135 Programi i qeverisë 2005-2009, faqe 10

136 Në tekstin e mëtejmë LShPPGj nr. 10031, 11 dhjetor 2008


Bosnja

Hyrje

Bosnja dhe Hercegovina e pas Dejtonit kishte sistem të koklavitur kushtetues. Sipas

marrëveshjes së Dejtonit, Bosnja dhe Hercegovina kishte katërmbëdhjet kushtetuta të

ndara: e para Kushtetuta e Bosnjës dhe Hercegovinës (shtojca 4 e marrëveshjes së

Dejtonit), më pas dy kushtetuta të entiteteve kushtetuese (Federata dhe Republika

Serbe), më pas dhjetë kushtetuta të kantoneve të Federatës kroato–myslimane të

Bosnjës, dhe në fund (si komponent i katër kushtetues), kushtetuta e qarkut të

Bërçkos. Kështu që struktura e qeverisë si dhe e sistemit gjyqësor të Bosnjës dhe

Hercegovinës është organizuar në nivel të shtetit dhe në nivel të tri entiteteve:

Federata (me 10 kantone), Republika Serbe dhe qarku i Bërçkos.

Më 1 shkurt të vitit 2008 u publikua “Plani i veprimit për reduktim të lëndëve të

mbetura”. Në koordinim të Këshillit të lartë gjyqësor dhe prokurorial137

, Bosnja dhe

Hercegovina tani synon që të zgjidhë problemin e numrit të madh të rasteve të

mbetura nëpër gjykata138

.

Vetëm për t’ju dhënë një pasqyrë: Më 1 janar 2006 ekzistonte një numër i lëndëve të

mbetura të përmbarimit prej 132,085 sosh. Më 31 dhjetor 2006 ky numër u rritë në

134,936. Numri i lëndëve të mbetura të përmbarimit për shërbime publike ishte edhe

më i lartë: Më 1 janar 2006, ky numër ishte 843,383 lëndë, më 31 dhjetor 2006 ky

numër u rritë në 1,083,371 lëndë. Rreth 56% e këtyre rasteve lidhen me rastet e

përmbarimit për kërkesa me vlerë të ulët (kryesisht për shërbimet publike siç janë

rryma elektrike dhe shërbimet e telefonisë)139

.

Në bazë të këtyre statistikave, në mes të dhjetorit 2006 dhe dhjetorit 2007, autoritetet

përkatëse boshnjake siç janë ministritë e drejtësisë së shtetit, entiteteve, kantoneve

dhe Komisioni gjyqësor i qarkut të Bërçkos dhe KLGjP, të koordinuara nga Ministria

e shtetit e drejtësisë, hartuan “Strategjinë për reformë në sektorin e drejtësisë në

Bosnje dhe Hercegovinë për periudhën 2008-2012”. Deklarata e vizionit sipas

strategjisë është: “një sistem efikas, efektiv dhe i koordinuar i drejtësisë në BH që

është llogaridhënës ndaj të gjithë qytetarëve të BH-së dhe është plotësisht në pajtim

me standardet dhe praktikat më të mira të BE-së, që garantojnë sundimin e ligjit”140

. 137

Këshilli i lartë gjyqësor dhe prokurorial (KLGjP) është organ i vetëqeverisjes së shërbimit prokuroria dhe gjyqësorit boshnjak. Sektori i gjyqësisë do të vet-rregullohet përmes KLGjP-së, që vazhdon të përmbushë kompetencat e tij si institucion shtetëror, me përgjegjësi në të gjitha nivelet e autoritetit dhe në të gjitha pjesët e Bonjës dhe Hercegovinës. KLGjP është krijuar si organ i pavarur dhe autonom, i themeluar në pajtim me ligjin në nivel të shtetit pas transferimit të autoritetit nga entitetet në pajtim me autoritetet e tyre kushtetuese. Përgjegjësitë e KLGjP-së si institucion i shtetit i referohen të gjitha niveleve të autoritetit shtetëror përfshirë qarkun e Bërçkos në BH dhe të gjitha gjykatat dhe prokuroritë (me përjashtim të gjykatave kushtetuese që i nënshtrohen disa kufizimeve).

Për më shumë informata, vizito www.hjpc.ba 138

Statistikat në bazë të raportit vjetor të KLGjP-së për vitin 2006, faqe 79 139 Faqe 60 e Strategjisë për reformë të sektorit të drejtësisë në Bosnje dhe Hercegovinë 2008-

2012

140 Faqe 5 e Strategjisë për reformë të sektorit të drejtësisë në Bosnje dhe Hercegovinë 2008-

2012

http://www.hjpc.ba/


Lidhur me përmbarimin e lënëve, Strategjia synon që kryesisht të përqendrohet në

përmbarimin e lëndëve që kanë të bëjnë me kërkesa me vlerë të ulët (kryesisht për

shërbimet publike siç janë rryma elektrike dhe shërbimet e telefonisë).

Korniza ligjore

Në nivel të shtetit, roli i përmbarimit është mjaft i kufizuar. Gjyqësori dhe përmbarimi

janë përgjegjësi të entiteteve (Federata e Bosnjës dhe Hercegovinës dhe Republikës

serbe), dhjetë kantoneve të Federatës kroato – myslimane të Bosnjës, dhe qarkut të

Bërçkos. Secili nga këto entitete ka legjislacionin e vet, rregulloret e veta, p.sh. për

pagesa, etj141

. Ndonëse janë miratuar ligje të reja, ndryshimet janë ende të bazuara në

ligjin e Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë të vitit 1978142

.

Procedurat përmbarimore nuk dallojnë shumë ndërmjet entiteteve. Bazë për

procedurat e përmbarimit janë dokumentet e përmbarueshme dhe të besueshme.

Procedurat e përmbarimit nisen përmes kërkesës për përmbarim nga kreditori në

gjykatën kompetente të shkallë së parë. Kërkesa e tillë bazohet në dokumentet e

përmbarueshme apo dokumentet e besueshme: aktvendimet e gjykatës dhe ujditë

gjyqësore në rastet civile apo procedurat administrative, dokumentet e

prëmbarueshme të noterit publik, dokumentet tjera të shpallura me ligj si të

përmbarueshme. Kundër këtyre vendimeve për përmbarim mund të parashtrohet

prapësim në gjykatën e njëjtë (shkalla e parë). Gjithashtu është e mundshme që të

niset procedura civile për faktet e kontestuara në procedurën përmbarimore. E tërë

procedura përmbarimore kryhet nga gjykata. Ekziston vetëm një përjashtim: kërkesa e

kreditorit për të filluar procedurën. Për çdo veprim, kërkohet vendimi apo përfundimi

formal nga gjyqtari.

E ardhmja

Siç u përmend, ajo çfarë bën gjendjen në Bosnje dhe Hercegovinë të koklavitur, është

korniza kushtetuese: për fushën e zbatimit të ligjit, kjo nënkupton në njërën anë se

kompetenca për aktivitetet legjislative në ligjin për përmbarim është brenda ministrive

të drejtësisë së entiteteve (Federata e Bonjës dhe Hercegovinës dhe Republikës Serbe,

dhjetë kantonet e Federatës kroato-myslimane të Bosnjës dhe qarku i Bërçkos). Në

anën tjetër, vet përmbarimi është brenda departamenteve të përmbarimit të gjykatave

të qarkut të entiteteve, d.m.th. brenda gjyqësorit. Si e tillë, përgjegjësia për

organizimin e procesit përmbarimor është e lidhur me kompetencat e Këshillit të Lartë

Gjyqësor dhe Prokurorial (KLGjP) që është përgjegjës për administrimin e drejtësisë

në tërë Bosnjën dhe Hercegovinën.

141 Sa i përket përmbarimit të aktvendimeve civile, gjer tani aktvendimet mund të përmbarohen edhe

në entitetet tjera pa pasur nevojë për njohje shtesë. 142 Në Federatën e Bosnjës dhe Hercegovinës, Ligjin për procedurën përmbarimore është botuar në

Gazetën zyrtare të Federatës së Bonjës dhe Hercegovinës nr. 32/03, më datë 18 korrik 2003, dhe ka hyrë në fuqi ditë pas botimit. Zbatimi filloi 60 ditë pas hyrjes në fuqi. Ligji për procedurën përmbarimore në Republikën Serbe u botua në Gazetën zyrtare të Republikës Serbe nr. 59/03, dhe hyri në fuqi më 1 gusht 2003; ligji për plotësim dhe ndryshim të Ligjit për procedurë përmbarimore u botua në Gazetën Zyrtare të Republikës Serbe nr. 85/03, 64,05.


Një shkallë e harmonizimit të çështjeve legjislative në mes të entiteteve është bërë

përmes KLGjP-së. Është e qartë se sistemi i tashëm i përmbarimit brenda gjykatave të

Bosnjës kërkon reformim. Stabiliteti politik është i rëndësishëm. Për këtë arsye dhe

duke ditur baraspeshën e brishtë kushtetuese, reformat me njoftim të shkurtër bëhen

vetëm brenda sistemit(eve) ekzistuese. Në trajnim mund të gjendet një shembull i

mirë i bashkëpunimit. Aktivitetet e trajnimit janë koordinuar ngushtë me KLGjP-në

dhe Qendrat e ndryshme të trajnimit gjyqësor për gjyqtarët dhe prokurorët në Sarajevë

dhe në Banja Llukë.


Kroacia

Hyrje

Në periudhën 1998 - 2004, numri i lëndëve të pazgjidhura përmbarimore në gjykatat

kroate u rritë dukshëm. Për këtë arsye, në janar të vitit 2006, Parlamenti kroat miratoi

‘Strategjinë e reformës së sistemit gjyqësor dhe planin e tij i veprimit’. “Zvogëlimi i

numrit të lëndëve të mbetura nëpër gjykata është një nga synimet më të rëndësishme

të reformës së sistemit kroat të drejtësisë në Kroaci, sepse vetëm kur zvogëlimi i

numrit të lëndëve të mbetura në nivel të arsyeshëm, u mundëson gjykatave dhe

gjyqtarëve që të merren me lëndë e jo “lëndët të merren me ta”, ne mund të flasim për

përparësitë dhe mangësitë e reformave tjera”.143

Strategjia e rishikua në mars të vitit

2008.

Strategjia dha rezultate. Raporti i progresit i Komisionit Evropian për vitin 2008

thotë: “Është bërë përparim i mëtejmë në zvogëlimin e lëndëve të mbetura nëpër

gjykatat kroate. Gjatë vitit 2007, numri i tyre u zvogëlua për 6.1% në krahasim me

vitin 2006. Megjithatë ende ekziston një numër i madh i lëndëve të mbetura (969.100

në fund të vitit 2007) prandaj sistemi gjyqësor mbeti joefikas. Dobësitë e sistemit

gjyqësor mund të dekurajojnë aktorët ekonomik nga dërgimi i lëndëve në gjykatë dhe

shkatërrojnë përmbarimin efektiv të lëndëve të kreditorit dhe realizimin e të drejtave

pronësore”. 144

“Një nga fushat kryesore problematike mbeten lëndët përmbarimore,

prej të cilave rreth 50% dështojnë për shkak të mungesës së sistemit të duhur për

njoftimin e palëve. Reformimi i sistemit të përmbarimit të aktvendimeve gjyqësore ka

filluar. Megjithatë, kjo vazhdon të përbëjë pengesë kryesore për funksionimin efikas

të gjykatave”. 145

Korniza ligjore

Kroacia tanimë është vend kandidat për Bashkimin Evropian. Kjo nënkupton se të

gjitha fushat politike monitorohen nga afër. Kjo nënkupton se monitorohet edhe

sistemi i gjyqësorit. Në fund të vitit 2010 Kroacia miratoi dy ligje të reja: kodi i ri i

përmbarimit dhe ligji për agjentët publik të përmbarimit. Kroacia ka zgjedhur një

sistem me dy binarë: përmbarimi mund të bëhet nga agjentët privat të përmbarimit si

dhe përmes agjentëve përmbarimor të gjykatës.

Ajo çfarë është interesante në sistemin Kroat është përfshirja e noterive: kreditori

përmbarimor mund të parashtrojë kërkesë për përmbarim në bazë të dokumentit

autentik te noteri publik, dhe të kërkojë nga noteri publik që të nxjerrë vendimin

përmbarues në bazë të atij dokumenti.

143 Strategjia e reformës së sistemit ligjor, faqja 17

144 Raporti i progresit 2008, 5 nëntor 2008, SEC2008(2694), faqe 22

145 Raporti i progresit 2008, 5 nëntor 2008, SEC2008(2694), faqe 52


E ardhmja

Agjentët e ri përmbarues privat do të fillojnë punën që nga 1 janari 2012. Tani

Kroacia është duke përgatitur zbatimin e ligjit të ri, vendosjen e sistemit të trajnimit

dhe të institucioneve që do të përfshihen në monitorimin dhe kontrollin e profesionit

të ri.


IRJ e Maqedonisë

Hyrje

Në nëntor të vitit 2004, Qeveria e IRJ të Maqedonisë ka miratuar “Strategjinë për

reformimin e sistemit gjyqësor”. Përmbarimi i lëndëve civile ishte identifikuar si një

nga problemet kryesore. Strategjia përmend: kornizën jopërkatëse ligjore, që

favorizon debitorin në barrë të kreditorit (trashëgimi nga sistemi socialist), mungesën

e regjistrave adekuat, dhe nivelin e ulët të pajisjeve, resurseve dhe stafit në

dispozicion në departamentet e përmbarimit të gjykatave. Strategjia propozon një

kornizë ligjore me mundësi më të pakta për prapësime dhe ankesa, braktisja e pozitës

së favorizuar të debitorit dhe një sistem të përmbarimit jashtë gjykatave që do të

punësojnë njerëzit e licencuar nga Ministria e drejtësisë146

. Strategjia ka rezultuar me

ligjin e ri për përmbarim që është miratuar në vitin 2005. Ai ka hyrë në fuqi në maj të

vitit 2006 prandaj ka krijuar një sistem të agjentëve privat të përmbarimit të

organizuar përmes Odës së agjentëve përmbarimor.

Ligji i ri i ka pasur efektet e tij. Komisioni evropian ka raportuar që: “Sistemi i ri i

përmbarimit ka pasur sukses të përzier. Në fund të vitit 2007, u përfunduan vetëm

27% të aktvendimeve të transferuara agjentëve përmbarimor, në krahasim me 45% në

fund të vitit 2006. Kjo përqindje u ngritë në 45% edhe gjatë vitit 2008. Afati për

transferimin e lëndëve përmbarimore te agjentët përmbarimor është zgjatur nga fundi

i vitit 2007 gjer në fund të vitit 2008, gjë që vonoi përmbarimin e duhur dhe të plotë të

një numri të madh të aktvendimeve. Prej 27 gjykatave themelore, 22 arritën që të

zvogëlojnë numrin shumë të lartë të rasteve të mbetura, që kryesisht përbëheshin nga

rastet e përmbarimit dhe kundërvajtjes si dhe lëndët administrative që duhet të

trajtoheshin nga gjykata e re administrative”. 147

Korniza legjislative

Përmenda më sipër se ligji i ri për përmbarimin është miratuar më 5 maj 2005. Ligji

hyri në fuqi më 5 maj 2006. Ky ligj themeloi sistemin e agjentëve privat përmbarimor.

Në përgjithësi gjykatat nuk kanë kurrfarë përfshirje, vetëm kur shfaqen problemet,

atëherë nga gjykatat kërkohet mendimi i tyre. Në krahasim me ligjin e vjetër federativ

të vitit 1978, por edhe në krahasim me shtetet tjera të ish federatës, ndryshimet i tilla

ishin pothuajse thelbësore. Tani të gjitha mjetet ligjore janë të përqendruara vetëm në

një nen: Neni 77: 148

146

Strategjia për reformën e sistemit të gjyqësisë, faqe 16

147 Raporti i progresit 2008, faqe 57 SEC(2008)2695

148 Në bazë të testit të ligjit që është botuar në Gazetën zyrtare 35/2005


Neni 77

(1) Pala apo pjesëmarrësi që konsideron se ka pasur parregullsi gjatë përmbarimit,

mund të parashtrojë prapësim për korrigjimin e parregullsive te kryetari i gjykatës

themelore në territorin ku është kryer përmbarimi i plotë apo i pjesshëm.

(2) Prapësimi për heqje të parregullsive mund të parashtrohet brenda 3 (tre) ditëve

pas ditës kur është vërejtur parregullsia, por jo më vonë se 15 ditë pas përfundimit të

përmbarimit.

(3) Kryetari i gjykatës vendos rreth prapësimit brenda 72 orëve pas pranimit të

prapësimit.

(4) Nëse është e nevojshme, kryetari i gjykatës mund të vendosë që të dëgjojë palët,

pjesëmarrësit dhe agjentin përmbarimor.

(5) Prapësimi i dorëzohet palëve, pjesëmarrësve dhe agjentit përmbarimor për

reagim, së bashku me ftesën për seancë gjyqësore që përcakton datën dhe kohën e

seancës dëgjimore për palët dhe pjesëmarrësit para gjykatës, nëse është vendosur që

të mbahet seanca dëgjimore.

(6) Kryetari i gjykatës vendos rreth prapësimit, brenda afatit kohor të përshkruar në

paragrafin (3) të këtij neni, pa marrë parasysh nëse pala që ka paraqitur me kohë

përgjigjen ndaj prapësimit apo ka deklaruar se nuk konteston prapësimin.

(7) Nuk lejohet ankesë kundër vendimit të kryetarit të gjykatës.

Janë paraqitur edhe kërkesat për këtë profesion: përfundimi i fakultetit juridik, së

paku pesë vite të përvojës së punës në çështje ligjore apo tri vite në çështjet

përmbarimore, provimi i veçantë për agjentët përmbarimor, të mos ketë qenë i dënuar

për vepra penale në të kaluarën, deklaratën para noterit publik rreth gjendjes

financiare, gjendjen e pronësisë, kërkesat financiare, detyrimet, borxhet dhe të

ngjashme. Para fillimit të punës, agjenti përmbarimor duhet të ketë nënshkruar

marrëveshjen për sigurim të dëmeve për dëmet e shkaktuara palëve të treta. Puna e

agjentëve përmbarimor monitorohet/kontrollohet rregullisht, kurse në raste të

jashtëzakonshme, monitorohet/kontrollohet nga Ministria e drejtësisë dhe Oda e

agjentëve përmbarimor.

IRJ e Maqedonisë tanimë ka përvojë disa vjeçare me organizimin shtetëror për

agjentët përmbarimor. Të gjithë agjentët përmbarimor dhe zëvendësit e agjentëve

përmbarimor në Maqedoni janë anëtarë të detyrueshëm të Odës së Agjentëve

Përmbarimor. Oda ka cilësinë e personit juridik dhe përbëhet nga disa organe: organi

më i lartë i Odës është Kuvendi i Odës. Organet tjera të Odës janë Bordi Drejtues i

Odës dhe Kryetari i Odës. Oda ka aftësinë që të hartojë akte nënligjore dhe akte tjera

që janë të obligueshme për të gjithë anëtarët.

A ka probleme? Problemi më i madh është paraqitur edhe nga Komisioni Evropian në

raportin e progresit të vitit 2008149

: të gjitha lëndët përmbarimore para miratimit të

ligjit të ri janë ende nëpër gjykata të ndryshme. Ligji i ri ka periudhë transitore gjer në

dhjetor të vitit 2007 për të transferuar këto lëndë te agjentët privat përmbarimor. Afati

i transferimit të lëndëve përmbarimore është shtyrë nga fundi i vitit 2007 në fund të

vitit 2008 dhe më pas në vitin 2009 (pas zgjedhjeve presidenciale). Kjo nënkupton se

një numër i madh i aktvendimeve ende pritet që të transferohen dhe të përmbarohen.

149 Shih citatin më herët në këtë paragraf


E ardhmja

Oda e agjentëve privat përmbarimor është duke zbatuar rrjetin shtetëror kompjuterik:

Ky rrjet do të lidhë të gjitha zyrat me serverin qendror që gjendet në lokalet e Odës.

Përveç kësaj, kishte diskutime edhe me Ministrinë e Drejtësisë. Kohëve të fundit

Ministria e Drejtësisë vendosi që të zvogëlojë pagesat për 33%. Si shërbim privat, kjo

masë qeveritare ka ndikim të rëndësishëm në performancën dhe në përfitimin e

zyrave. Oda nisi procedurat kundër qeverisë për pezullimin e këtyre dispozitave të

reja për taksat.


Mali i Zi

Hyrje

Në vitin 2007, parlamenti malazez miratoi ‘Strategjinë për reformim të gjyqësorit

(2007-2012)’. Strategjia identifikon dy probleme madhore në sistemin gjyqësor

malazez: procedurat e tejzgjatura gjyqësore dhe numri mjaft i madh i lëndëve të

pazgjidhura. Me qëllim të zgjidhjes së problemit të numrit të madh të lëndëve të

pazgjidhura, strategjia propozon, në mes tjerash, delegimin e disa kompetencave të

gjykatës te organet dhe shërbimet tjera dhe krijimin e një sistemi adekuat të agjentëve

përmbarimor me synim të përshpejtimit të procedurave gjyqësore, përmirësimit të

disiplinës ligjore dhe zvogëlimit të numrit të vendimeve të papërmbaruara150

.

Raporti i progresit për Malin e Zi i vitit 2008 gjithashtu identifikoi lëndët e

pazgjidhura si një nga problemet kryesore: “Lëndët e pazgjidhura në raste penale dhe

civile janë zvogëluar. Megjithatë, ende ekziston numër i lartë e lëndëve në pritje dhe

procedura tepër të gjata të cilat vazhdojnë të shkaktojnë shqetësim. Procedurat

joefikase përmbarimore mbesin pjesë e problemit... Ende nuk ka strategji të qartë dhe

mungojnë ndryshime procedurale”151

.

Si hap të parë për zbatimin e strategjisë, Ministri i drejtësisë krijoi një grup punues, që

përbëhej nga përfaqësuesit e gjyqësorit, Ministria e drejtësisë dhe akademikët. Grupi

punues hartoi dy draft propozime: kodin e ri të përmbarimit dhe ligjin për agjentët

privat të përmbarimit. Ligji do t’i dërgohet Parlamentit në mars të vitit 2011.

Korniza ligjore

Tani për tani përmbarimi rregullohet me Ligjin për procedurën civile dhe Ligjin për

përmbarimin e aktvendimeve. Ligji për përmbarimin u miratua në vitin 2004. Më parë

aplikohej ligji për procedurën përmbarimore i vitit 2000. Mali i Zi është shtet i vogël.

Prandaj është nën presion që të ruaj klimën e mirë për investime dhe tregti. Sistemi

efikas përmbarimor nënkupton rast të mirë për realizimin e të drejtave të kreditorëve.

Këta kreditorë gjenden në shtetet fqinje të Malit të Zi, në ish shtetet e RSFJ-së. Për

këtë arsye Mali i Zi zgjodhi që mos të luaj shumë me këtë ligj.

Ekziston roli i përgjithshëm i gjykatave në përmbarim. Në të gjitha fazat. Për

shembull palët mund të bëjnë marrëveshje të veçanta për të rregulluar mënyrën e

përmbushjes së kërkesave. Në këtë rast, gjykata (ekonomike) vendosë për ndalesë të

përkohshme të procedurës dhe lë afat për heqje dorë nga procedura e mëtejme e

përmbarimit apo vazhdimit të procedurës së filluar.

150

Strategjia për reformën e gjyqësisë, faqe 2007 – 2012, faqe 11

151 Raporti i progresit 2008, 5.11.2008, SEC(2008)2696, faqe 10


Kreditori mund të kërkojë nga gjykata, para se të merret vendimi, që të hulumtojë

pasuritë e debitorit. Debitori obligohet që të bashkëpunojë. Në rast të mosbindjes,

pason gjoba.

Procedura përmbarimore fillon me kërkesën për përmbarim. Gjykata obligohet që të

vendosë për kërkesën për përmbarim brenda 5 ditëve nga data e parashtrimit të

kërkesës. Gjykata urdhëron përmbarimin kundër sendeve dhe objekteve të paraqitura

në kërkesën për përmbarim. Në rast se janë propozuar disa mjete apo sende, gjykata,

duke vepruar sipas detyrës zyrtare, e kufizon përmbarimin në disa nga këto mjete apo

sende, nëse ato janë të mjaftueshme për përmbushjen e kërkesës. Nëse ka

mospërputhje të madhe në mes të vlerës së sendit dhe vlerës së kërkesës, gjykata

mund të urdhërojë përmbarimin kundër sendit tjetër.

Ankesa duhet të vendoset nga gjykata e shkallës së dytë brenda 30 ditëve nga pranimi

i dosjes së lëndës. Mjetet juridike (prapësimet dhe ankesat kundër vendimit)

gjithashtu parashtrohen brenda 5 ditëve. Debitori gjithashtu ka të drejtën për të filluar

procedurën civile apo ndonjë procedurë tjetër në bazë të përmbarimit të gabuar, me

apo pa udhëzime nga gjykata, kur përcaktohet fakti se kërkesa është në rrezik dhe

kontestohet nga palët.

Aktualisht, agjentët përmbarimor janë zyrtarë të gjykatës. Procedurat përmbarimore

mbi prona të paluajtshme kryhen nga gjyqtarët individual në ankande. Tanimë janë

emëruar personat për përmbarim që nuk janë zyrtarë të gjykatës. Për shkak të formës

së tyre obligative me shkrim, por edhe në bazë të dispozitave të qarta të ligjeve tjera,

kontratat për peng dhe hipotekë kanë statusin e dokumenteve përmbarimore. Sipas

Ligjit për pengun, mund të emërohet një person jashtë gjykatës në kontratën për

pengun, që të kryej shitjen përmes ankandit publik. Sipas ligjit për pengun dhe ligjit

për lizingun financiar, gjykata nxjerr vendim dhe emëron personin përmbarimor. Ky

person nuk mund të refuzojë kryerjen e procedurës përmbarimore. Personi

përmbarimor duhet të përmbushë kërkesa të caktuara në lidhje me njohuritë.

E ardhmja

E ardhmja do të përqendrohet kryesisht në zbatimin e dy draft ligjeve dhe në trajnimin

e agjentëve të ri privat përmbarimor.


Serbia

Hyrja

Në Serbi, kuvendi miratoi Strategjinë shtetërore për reformimin e gjyqësorit në maj të

vitit 2006. Strategjia përqendrohet kryesisht në aspektet institucionale dhe

organizative të të gjithë akterëve në sistemin gjyqësor. Si e tillë, strategjia nuk prekë

procedurat përmbarimore.

Raporti i progresit i Komisionit Evropian për vitin 2008 vë në pah problemet me

përmbarimin: “Numri i madh i lëndëve të pazgjidhura në rastet civile, penale dhe

ekonomike mbetet shqetësim i madh, pasi që ka vonesa në përmbarimin e

aktvendimeve. Në mungesë të sistemeve efikase të menaxhimit nëpër gjykata dhe në

mungesë të përshtatjes së legjislacionit, gjyqësori i Serbisë nuk ka qenë në gjendje që

të zvogëlojë numrin e lëndëve të pazgjidhura apo kohëzgjatjen mesatare të

procedurave. Përveç kësaj, efikasiteti i sistemit gjyqësor pengohet nga ngarkesa e

pabarabartë e punës së gjykatave dhe gjyqtarëve”. 152

Në të vërtetë: shkalla e suksesit në përmbarim është mjaft e dobët. Projekti i USAID-

it BES ka bërë një anketë telefonike të agjentëve përmbarimor në tetë gjykata

ekonomike në Serbi153

: “Në anketën telefonike nga BES me zyrtarët përmbarimor në

tetë gjykata ekonomike të Serbisë, vetëm dy të anketuar vlerësuan se borxhi

grumbullohej përmes përmbarimit në 50% të përpjekjeve; pesë të tjerë thanë se kjo

përqindje është 30% deri 40%; por të gjithë të tjerët thanë se shkalla e suksesit të tyre

përmes veprimeve përmbarimore ishte zakonisht mes 10 dhe 25%. Të gjithë të

anketuarit thanë se veprimet përmbarimore rrallëherë kryhen në më pak se tri

përpjekje për të kryer përmbarimin (siç është inventarizimi apo konfiskimi i pasurisë

së luajtshme), por të gjithë u pajtuan se kërkohen shumë më shumë përpjekje në

shumë raste; disa thanë se duhet bërë 9 deri 12 përpjekje për të kryer përmbarimin.

Një i anketuar tha se “tri përpjekje do të ishin ideale, por në 90% të rasteve,

përmbarimi provohet deri në 10 herë, ashtu që në fund procedura pezullohet”. Askush

nuk tha se përmbarimi mund të kryhet me vetëm një përpjekje”.

Projekti BES i USAID-it ka identifikuar një numër të mangësive të sistemit

përmbarimor të Serbisë:

- Sistemi i agjentëve përmbarimor në gjykatat ekonomike dhe në gjykatat e

juridiksionit të përgjithshëm funksionon dobët. Agjentët përmbarimor të gjykatës

duhet të merren me një numër tepër të madh të lëndëve me resurse të pakta dhe

mbështetje të dobët institucionale, që rezulton në vonesa të gjata dhe efikasitet

joadekuat;

- Gjyqtarët janë të mbingarkuar me aktivitete formale në procedurën

përmbarimore. Roli i gjyqtarëve nuk i kontribuon sistemit efikas dhe efektiv të

përmbarimit;

152 Raporti i progresit të Komisionit Evropian për vitin 2008, faqe 12

153 Projekti i USAID-it BES, Përmbarimi i aktvendimeve civile dhe komerciale në Serbi, 2006. Anketa e

kryer nga BES në korrik 2006, përfshiu 22 të anketuar – prej gjithsej 36 zyrtarë përmbarimor në gjykatat ekonomike – në 16 gjykata ekonomike.


- Ekziston mbështetje e dobët nga autoritetet lokale p.sh. policia. Mungesa e

mbështetjes rezulton në vonesa dhe shmangie të përmbarimit. Ajo gjithashtu rrezikon

pavarësinë e gjyqësorit;

- Dërgimi i proceseve në lëndët përmbarimore funksionon dobët;

- Dispozitat për qasje në informata të debitorit janë joadekuate;

- Debitorët mundohen që ta frustrojnë procesin e përmbarimit, sa më shumë që

është e mundshme duke: bërë transfere të rrejshme të pasurisë, fshehje të pasurisë nga

debitorët që kërkojnë shmangien e humbjes së tyre ndaj kreditorëve, nxjerrje të

fondeve në xhirollogari jashtë vendit;

- Zbulimi i pasurive të reja dhe mjetet për konfiskim që përfshijnë bankën

Shtetërore të Serbisë, kadastrën e re dhe regjistrin qendror të letrave me vlerë, janë

inovacione të rëndësishme por kërkojnë përmirësime të procedurave;

- Një numër i çështjeve në procedurë të gjykatës dhe vetë struktura e gjykatës e

ngadalëson procesin e kthimit të borxhit, e në disa raste kontribuon drejtpërdrejtë në

zvogëlimin e mundësisë për kthim të borxhit;

Fakti që gjykatat janë të mbingarkuara, rezulton në situatë që të bën të mendosh nëse

përfshirja gjyqësore në lëndë të zakonshme është shfrytëzim i duhur i resurseve

gjyqësore, apo nëse përfshirja gjyqësore duhet të kufizohet në ato lëndë që përfshijnë

vendimmarrje substanciale për çështjet të cilat tejkalojnë çështjet që janë vetëm

formale. Fakti që gjyqtarët do të shkarkohen nga përgjegjësitë e vendimmarrjes në

shkallë të parë në lidhje me përmbarimin e aktvendimeve nënkupton që edhe vetë

sistemi përmbarimor ka nevojë të ndryshohet. Tani Serbia synon që të ndryshojë

sistemin përmbarimor dhe të paraqesë sistemin privat të përmbarimit.

Ligji është hartuar dhe pritet që së shpejti të shkojë në parlament.

Korniza ligjore

Ligji i tanishëm i përmbarimit në Serbi ka hyrë në fuqi në vitin 2004. Përveç këtij

ligji, janë edhe disa ligje tjera të rëndësishme pasi që ato ofrojnë alternativa ndaj

përmbarimit nga gjykatat: Ligji për hipotekat (2005), Ligji për ngarkesat e regjistruara

të pasurive të luajtshme (2003) dhe Ligji për lizing financiar (2003). Sikurse në Mal të

Zi ashtu edhe në Serbi ekziston mundësia ligjore për të angazhuar zyrtarët

përmbarimor jashtë gjykatës. Përmbarimi kundër pasurisë së lënë peng mund të bëhet

sipas Ligji për ngarkesat e regjistruara të pasurive të luajtshme dhe ligjit për lizing

financiar. Në praktikë këto ligje ishin shumë të suksesshme: kreditori mund të merr

posedimin e pengut në momentin kur borxhi nuk shlyhet. Në rast se debitori nuk

bashkëpunon duke dorëzuar pengun si përgjigje ndaj kërkesës së kreditorit, kreditori

ka të drejtë për vendim pothuajse të menjëhershëm të gjykatës (duke anashkaluar

vështirësitë e procesit gjyqësor). Ligji për hipotekat parasheh edhe marrëveshjen

jashtëgjyqësore dhe procedurën e përshpejtuar të përmbarimit. Ligjet e

sipërpërmendura tani gjithashtu përdoren për të konfiskuar letrat me vlerë për huat e

papaguara.

Një shembull tjetër i përfshirjes së agjentëve përmbarimor është instrumenti më i

suksesshëm i përmbarimit në Serbi: procedura e përmbarimit përmes xhirollogarisë në

Bankën Shtetërore të Serbisë. Në rast se një entitet juridik apo ndërmarrës është

debitor, inkasimi mund të bëhet përmes Bankës Shtetërore të Serbisë që mundëson


transferimin pothuajse të menjëhershëm nga xhirollogaritë bankare, zakonisht brenda

dymbëdhjetë ditëve nga dorëzimi i urdhrit të gjykatës. Në kërkesën për përmbarim

përmes xhirollogarisë bankare, duhet të jepet numri i xhirollogarisë së debitorit dhe të

kreditorit, dhe numri identifikues tatimor i debitorit dhe i kreditorit. Kur gjykata

miraton përmbarimin me urdhër përmbarimor, gjykata ia dërgon këtë urdhër

Divizionit për përmbarim të inkasimeve në Bankën Shtetërore të Serbisë. Nëse urdhri

është i rregullt dhe informatat janë të mjaftueshme, banka menjëherë debiton

xhirollogarinë e dhënë të debitorit dhe derdh mjetet në xhirollogarinë e dhënë të

kreditorit. Nëse shuma nuk është e mjaftueshme për të shlyer borxhin, banka

menjëherë bën kërkim kompjuterik për të identifikuar xhirollogaritë tjera që lidhen

me numrin identifikues tatimor të debitorit. Nëse gjenden xhirollogari tjera, ato

debitohen në shumën e papaguar sipas aktgjykimit. Nëse aktgjykimi nuk plotësohet

edhe më tej, BShS ngrinë të gjitha xhirollogaritë e debitorit në të mirë të kreditorit,

duke mundësuar depozitimin e parave por jo nxjerrjen e tyre nga xhirollogaritë e

debitorit. Sistemi mund të përdoret vetëm për subjektet ekonomike.

Draft ligji i ri parasheh sistemin e agjentëve privat përmbarimor përkrah agjentëve

përmbarimor të gjykatës. Theks tjetër në ligjin e ri i është dhënë zvogëlimit të numrit

të mjeteve juridike dhe synimet për të bërë procedurat e përmbarimit më efikase: për

shembull nuk do të ketë më seanca dëgjimore gjatë procedurës së përmbarimit: (neni

28); nuk ka mendime nga ekspertët. Draft ligji gjithashtu redukton numrin në pesë (5)

çështje që mund të ngritën si arsye për prapësim të përmbarimit:

(1) Nëse është përmbushur detyrimi i specifikuar në vendimin për përmbarim;

(2) Nëse vendimi që ka urdhëruar përmbarimin është kthyer, hedhur poshtë,

ndryshuar, i ka humbur fuqia ligjore apo efekti, është plotësisht i pavlefshëm, pa efekt

juridik apo nuk e ka statusin e dokumentit të përmbarueshëm;

(3) Nëse është revokuar ujdia në bazë të së cilit është urdhëruar përmbarimi;

(4) Nëse afati kohor për përmbushjen e detyrimit nuk ka skaduar apo nëse nuk ka

ndodhur gjendja e specifikuar në dokumentin e përmbarueshëm;

(5) Nëse ka kaluar afati kohor ligjor për parashtrimin e kërkesës për përmbarim.

E ardhmja

Draft ligji i ri pritet që të miratohet në parlament në mars të vitit 2011. Serbia tanimë

është duke u përgatitur për zbatimin e ligjit të ri.


TEMA 5

E ARDHMJA


Diskutim: Përmbarimi në të ardhmen: multifunksional dhe

multilateral?

Si pjesë përfundimtare, dëshirojmë t’i kthehemi një nga çështjeve të cilave iu kemi

kushtuar vëmendje në modulin 1: zyrtari përmbarimor multidisiplinar.

Për ta përmbledhur: sipas Shoqatës Ndërkombëtare të Zyrtarëve Përmbarues zyrtari

përmbarues modern duhet të jetë multidisciplinar:

Zyrtari gjyqësor që punon në fusha të ndryshme:

I Aktivitetet që kanë të bëjnë me përmbarimin dhe dorëzimin e

dokumenteve

1. Optimizimi i përmbarimit të vendimeve gjyqësore

a. Qasja në informata

b. Ndihma për zyrtarin gjyqësor

2. Optimizimi i dorëzimt të dokumenteve

a. Harmonizimi i standardeve minimale

b. Siguria dhe respektimi i të drejtave të palëve

3. Ndërmjetësimi në konfiskimin e pasurisë

4. Vërtetimi i rasteve ku pasuria që siguron një borxh ka vlerë më të ulët sesa vlera e

borxhit

II Aktivitetet e ndërlidhura me kërkimin, ndërtimin dhe ruajtjen e

dëshmive

5. Deklaratat e fakteve

a. Tregjet publike

b. Falsifikimet

c. Brendet, vizatimet dhe modelet

d. Të drejtat e autorit

6. Depozitat e sigurta elektronike tek zyrtari gjyqësor

7. Prespektiva për shtrirjen e aktiviteteve në fushën e vërtetimit zyrtar të fakteve

8. Siguria e dokumenteve mbi marrëveshjet private nga ana e zyrtarit gjyqësor


III Aktivitetet shtesë të harmonizuara

9. Shitja përmes ankandeve

10. Ndihma në administrimin e mirë të drejtësisë: misionet e besuara nga gjyqtari

11. Ndërmjetësimi

12. Konfiskimi

IV Aktivitetet e dorëzimit dhe këshillimit

13. Rrjeti ndërkombëtar i zyrtarëve gjyqësor


b. Përcjellja e rasteve

c. Shkëmbimi i informatave

14. Aktivitetet këshillëdhënëse


b. Menaxhimi i kredisë

c. Zgjidhja e rasteve para fazës gjyqësore

d. Strategjia e siguracioneve

e. Strategjia e përmbarimit

15. Aktivitetet e ndërlidhura me internetin dhe teknologjitë e komunikimit

16. Menaxhimi i pronës së paluajtshme

Tani, në fund të këtij programi të trajnimit është interesante të dëgjojmë mendimin

tuaj për të ardhmen e përmbarimit:

A konsideroni se zyrtari përmbarues shumëdisiplinar është zyrtar përmbarues i

këtij shekulli?

A konsideroni se është e mundshme të kemi zyrtar përmbarues me shkathtësi

Evropiane?

Si mendoni se do të zhvillohet përmbarimi në të ardhmen (përfshirja e

gjykatave, drejtësia elektronike (E-drejtësia), roli i zyrtarit përmbarues,

përmbarimi përtej kufitar)


LITERATURA

E drejta në gjykim të drejtë, udhëzues për zbatimin e Nenit 6 të Konventës Evropiane

për të Drejtat e Njeriut;

Nuala Mole dhe Catharina Harby, Doracak për të Drejtat e Njeriut, Nr. 3, , Këshilli i

Evropës, Drejtoria e Përgjithshme për të Drejtat e Njeriut

E drejta në pronë, udhëzues për zbatimin e nenit 1 të Protokollit 1 të Konventës

Evropiane për të Drejtat e Njeriut;

Monica Carss-Frisk, Doracakët për të drejtat e njeriut, nr. 4,

Këshilli i Evropës, Drejtoria e Përgjithshme për të Drejtat e Njeriut


Shtojca 1:

Rezoluta nr. 3; Konferenca e 24-të e Ministrave

të Drejtësisë të shteteve anëtare të Këshillit të

Evropës; Moskë, 4 dhe 5 tetor 2001


Konferenca e 24-të e Ministrave të Drejtësisë të shteteve anëtare të

Këshillit të Evropës; 4 dhe 5 tetor 2001, Moskë (Federatë Ruse)

Rezoluta nr. 3 mbi “Qasjen dhe mjetet e përgjithshme për arritjen e

përmbarimit efektiv të vendimeve gjyqësore”

Ministrat që marrin pjesë në Konferencën e 24-të të Ministrave të Drejtësisë të

shteteve anëtare të Këshillit të Evropës (Moskë, tetor 2001),

Duke pasur parasysh raportin e Ministrit të Drejtësisë të Federatës Ruse, mbi

përmbarimin e vendimeve gjyqësore në pajtim me standardet evropiane;

Pas diskutimit të çështjes së zbatimit të vendimeve gjyqësore në pajtim me standardet

evropiane, e në veçanti të qasjes dhe mjeteve të përgjithshme për arritjen e

përmbarimit efektiv të vendimeve gjyqësore;

Duke pranuar nevojën për përmirësimin e përmbarimit të vendimeve gjyqësore;

Duke njohur rëndësinë e sigurimit të efikasitetit jo vetëm për sanksionet penale, por

edhe për vendimet gjyqësore në çështjet civile, ekonomike, administrative dhe

sociale;

Duke pasur parasysh kërkesat e përcaktuara në Konventën Evropiane për të Drejtat e

Njeriut, e në veçanti konstatimin nga ana e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

se përmbarimi i vendimeve gjyqësore, veçanërisht aspekti i përmbarimit të tyre

brenda një afati të arsyeshëm, duhet të konsiderohet pjesë përbërëse e së drejtës në

gjykim të drejtë për qëllimet e nenit 6;

Duke iu referuar Rezolutës nr. 1 mbi “Ndarjen e drejtësisë në shekullin 21”, të

miratuar në konferencën e tyre të 23-të në Londër në qershor të vitit 2000 dhe duke

mirëpritur vendimin e Këshillit të Ministrave për të përgatitur një instrument të duhur

ligjor ose instrumente ligjore që kanë për qëllim efikasitetin e drejtësisë në tërë

Evropën dhe inkurajimin e krijimit të shpejtë të tyre;

Po ashtu duke iu referuar rezultateve të arritura në bashkëpunimin ndërqeveritar, si

dhe aktiviteteve të bashkëpunimit multilateral dhe bilateral në fushën e drejtësisë, të

ndërmarra nga ana e Këshillit të Evropës dhe shteteve anëtare të tij dhe të bindur për

nevojën që këto rezultate të përcjellën në mënyrë të duhur nga masat legjislative apo

masat tjera praktike që kanë për qëllim përmirësimin e përmbarimit të vendimeve

gjyqësore;

Duke pasur parasysh vendimet e Këshillit të Ministrave, në lidhje me procedurën e

monitorimit për çështjet e ndërlidhura me funksionimin e sistemit gjyqësor;

Duke theksuar rëndësinë e promovimit të bashkëpunimit ndërkombëtar për të siguruar

efikasitetin e vendimeve të huaja gjyqësore;


Duke pranuar se pa ndonjë procedurë të përshtatshme përmbarimore, vendimet e

gjykatave do të jenë të paefektshme dhe zhgënjyese si për shtetin ashtu edhe për

individët;

Të vetëdijshëm se aktiviteti ekonomik, në veçanti tregtia dhe industria, në të njëjtën

mënyrë janë të varura nga besimi në një sistem efektiv të përmbarimit;

Duke theksuar rolin e rëndësishëm të përmbaruesve (apo çfarëdo agjenti tjetër

përmbarues) dhe nevojën për realizimin e punës së tyre në pajtim me ligjin, në

mënyrë të drejtë, të paanshme, efikase dhe transparente;

Duke pasur parasysh parimet e zgjedhjes së kostos më të lirë dhe proporcionalitetit

gjatë procesit të përmbarimit;

PAJTOHEN se përmbarimi i duhur, efektiv dhe efikas i vendimeve gjyqësore është

shumë i rëndësishëm për shtetet anëtare në mënyrë që ato të krijojnë, të përforcojnë

dhe të zhvillojnë një sistem gjyqësor të fuqishëm dhe të respektuar;

PRANOJNË se procedurat përmbarimore duhet të jenë në pajtim me kërkesat e

Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut;

VENDOSIN për të promovuar efikasitetin e drejtësisë përmes bashkëpunimit më të

madh në mes të shteteve anëtare, për qëllim të përmirësimit të funksionimit të

sistemeve të tyre gjyqësore përmes mekanizmave të duhur;

FTOJNË KËSHILLIN E MINISTRAVE për të udhëzuar Komitetin Evropian për

Bashkëpunim Ligjor (CDCJ) që të identifikojë në nivel evropian standardet dhe

parimet për përmbarimin e vendimeve gjyqësore. Në këtë drejtim, kujdes i veçantë

duhet t’i kushtohet:

I. procedurave të përmbarimit, në veçanti

a) rolit të palëve (p.sh. kreditorëve, debitorëve, palëve të treta);

b) pasurisë (p.sh. g. shitjes, shpërndarjes, ndalimit të pasurisë, pasuria që nuk i

nënshtrohet përmbarimit) dhe llojeve tjera të sigurimit dhe garancive;

c) procedurave (p.sh. marrëveshjeve, qasjes në gjykata dhe shqyrtim, rolit të

gjyqtarëve, proporcionalitetit);

d) kostos (p.sh. interesit, taksave gjyqësore, kostos së përmbarimit, tarifave të

përmbaruesve);

e) rasteve të veçanta (p.sh. rasteve familjare, kontesteve nga marrëdhënia e punës,

kontesteve në mes të qiradhënësit dhe qiramarrësit, përmbarimit të vendimeve

gjyqësore, rasteve përtejkufitare); dhe

II. përmbaruesve (ose çfarëdo agjentësh tjerë përmbarues), në veçanti

a) rekrutimit dhe arsimimit të tyre;

b) rolit, aftësive dhe kompetencave të tyre;

c) bashkëpunimit me palët dhe ekspertët tjerë ligjor (duke përfshirë edhe

marrëveshjet);


d) përdorimit të teknologjisë dhe mjeteve bashkëkohore për qëllim të reduktimit të

kostos;

e) kontrollimit të veprimeve të përmbaruesve nga ana e gjyqtarëve;

f) kodeve të mirësjelljes profesionale (duk përfshirë detyrat, përgjegjësinë dhe masat

disiplinore)


Konkluzionet

Raport nga Sekretari i Përgjithshëm i Këshillit të Evropës

Hyrje

1. Konferenca e 24-të e Ministrave të Drejtësisë të shteteve anëtare të Këshillit të

Evropës është mbajtur në Moskë me datat 4 dhe 5 tetor të vitit 2001, me ftesë të

Qeverisë Ruse. Rendi i ditës, lista e pjesëmarrësve dhe rezolutat e miratuara i janë

bashkëngjitur këtij Raporti si Shtojcat I-III.

2. Zyra e Komitetit Evropian për Bashkëpunim Ligjor (CDCJ) dhe e Komitetit

Evropian për Problemet e Ndërlidhura me Krimin (CDPC), si dhe zyrtarët e lartë,

kanë mbajtur takimet përgatitore në prag të Konferencës.

3. Ministri i Drejtësisë i Federatës është zgjedhur kryesues i Konferencës. Ministrat e

Drejtësisë nga Moldavia dhe Republika Çeke janë zgjedhur zëvendëskryesues të

Konferencës.

4. Pikat e trajtuara në Konferencë kanë qenë:

- “Luftimi i terrorizmit ndërkombëtar”

- “Zbatimi i vendimeve gjyqësore në pajtim me standardet evropiane”:

Zbatimi i dënimeve me burgim afatgjatë

Qasja dhe mjetet e përgjithshme për arritjen e përmbarimit efektiv të vendimeve

gjyqësore – përforcimi apo reduktimi i rolit të shtetit.

Pika e parë është shtuar në rend të ditës me propozimin e Ministrit të Drejtësisë së

Gjermanisë, i mbështetur nga Ministrat e Drejtësisë të Sllovenisë, Turqisë dhe

Federatës Ruse.

5. Raporti kryesor për pikën e dytë është dorëzuar nga Ministri i Drejtësisë i Federatës

Ruse, ndërsa disa nga ministrat tjerë kanë dorëzuar memorandumet e përgatitura.

Lista e këtyre dokumenteve është parashtruar në Shtojcën IV.

6. Fjala hyrëse nga Kryetari i Federatës Ruse, z. Vladimir Putin, është lexuar nga

përfaqësuesi i tij. Më vonë gjatë konferencës, Kryetari Putin ka pritur Ministrat dhe

Kryesuesit e Delegacionit në Kremlin. Kryetari ka theksuar nevojën për

bashkëpunimin evropian në luftën kundër terrorizmit dhe ka lavdëruar Këshillin e

Evropës për ndihmën e dhënë Rusisë në procesin e reformave juridike dhe gjyqësore.

7. Në fjalën e tij hyrëse, Zëvendës Sekretari i Përgjithshëm iu referua Deklaratës së

Këshillit të Ministrave të bërë më 12 shtator 2001 mbi luftën kundër terrorizmit

ndërkombëtar dhe vendimeve të datës 21 shtator. Këto vendime janë vetëm hapi i

parë, kështu që pritet kontributi i Ministrave të Drejtësisë për të finalizuar planin për

veprimet e ardhshme të Këshillit të Evropës.


Zëvendës Sekretari i Përgjithshëm ka lavdëruar të arriturat e Federatës Ruse në

procesin e reformave juridike dhe gjyqësore dhe ka theksuar fushat në të cilat ende ka

punë për t’u bërë, si dhe ka theksuar gatishmërinë e Këshillit të Evropës për të

ndihmuar në çfarëdo mënyre të mundshme.

Përfundimisht, Zëvendës Sekretari i Përgjithshëm ka rikujtuar se përmbarimi i

vendimeve gjyqësore është pjesë e problemeve të ndërlidhura me efikasitetin dhe

paanësinë e drejtësisë: kjo Konferencë është vazhdimësi e natyrshme e Konferencës

së fundit të Ministrave të Drejtësisë të shteteve anëtare.

8. Në këtë konferencë janë parashtruar për nënshkrim, Protokolli Shtesë (ETS 179) i

Marrëveshjes Evropiane për Transmetimin e Kërkesave për Aplikimin e Ndihmës

Juridike (ETS 092) dhe Konventa mbi Informimin dhe Bashkëpunimin Ligjor në

lidhje me “Shërbimet e Shoqërisë së Informimit” (ETS 180); informatat e hollësishme

janë dhënë në Shtojcën V të këtij raporti.

9. Ministrat kanë shprehur falënderimet e tyre autoriteteve ruse për mikpritjen e tyre

dhe organizimin e Konferencës.

Raporti kryesor nga Ministri i Drejtësisë i Federatës Ruse

Përmbarimi efektiv i vendimeve gjyqësore përbën një hap të rëndësishëm drejt

mbrojtjes efektive të të gjitha të drejtave dhe lirive të përcaktuara në legjislacionin

kombëtar dhe traktatet përkatëse ndërkombëtare. Mangësitë në organizimin e

procedurës përmbarimore ka gjasë që të dobësojnë besimin e qytetarëve në sistemin

gjyqësor.

Ekziston vetëdijesimi në rritje se menaxhimi i të burgosurve afatgjatë duhet të synojë

zbatimin e objektivave të ndëshkimit dhe balancimin në mes të disa faktorëve siç janë

parandalimi i ikjeve, sigurimi i rendit dhe disiplinës së duhur në institucionet penale

dhe krijimi i regjimeve aktive dhe mundësive për këta të burgosur. Do të ishte e

dobishme të identifikohen standardet evropiane për kushtet e ndalimit dhe sigurinë

për stafin administrativ dhe të burgosurit, planifikimin e ndëshkimeve dhe ndarjen e të

burgosurve dhe zvogëlimin e masës ndëshkimore. Stafi i institucioneve penale duhet

të respektojë Rregullat Evropiane për Burgje dhe rregulloret tjera meqë siguria e të

burgosurve dhe e stafit të administratës në masë të konsiderueshme varet nga

njohuritë, shkathtësitë dhe trajnimi i zyrtarëve të shërbimeve të sigurisë. Puna në

arsimimin e të burgosurve, si dhe përcjellja psikologjike dhe arsimore gjatë tërë afatit

të burgimit janë të rëndësishme për të arritur risocializimin e të burgosurve me

dënime afatgjata. Përfshirja e sektorit privat në sistemin penal duhet të shqyrtohet me

kujdes duke pasur parasysh këto objektiva.

Sa i përket burgosjes së personave të huaj dhe pa shtet, duhet të ndërmerren masa për

të mundësuar që Konventa mbi Transferimin e Personave të Dënuar (ETS 112, 1983)

dhe Protokolli i saj (ETS 167, 1997) të jetë e pranueshme për të gjithë. Lirimi me

kusht për këta të burgosur kërkon shqyrtimin e mekanizmave të Konventës evropiane

për mbikëqyrjen e kundërvajtësve të dënuar apo të liruar me kusht (ETS 051, 1964).


Mundësia e unifikimit të ligjeve materiale dhe procedurale të ndërlidhura me

përmbarimin e vendimeve gjyqësore në nivel Evropian është shqetësim i madh.

Njohja dhe përmbarimi i aktgjykimeve të gjykatave të huaja në rastet civile kërkon

bashkëpunim të veçantë në mes të shteteve, ku bashkëpunim i tillë do të mund të

përcaktohet përmes hartimit të Kodit Evropian të Procedurës Përmbarimore. Do të

mund të themelohej një Agjenci Evropiane Ndërshtetërore për Kërkimin e Debitorëve

dhe Pasurisë së tyre. Problemet aktuale siç janë kualifikimet, kompetencat dhe sjellja

e përmbaruesve (përfshirë këtu edhe përmbaruesit privat) dhe shkallën e formën e

pjesëmarrjes së shteteve në zbatimin e vendimeve gjyqësore në rastet civile po ashtu

duhet të adresohet, në mënyrë që të arrihet përmbarimi efektiv i vendimeve të

gjykatave në procedurë civile.

Përmbledhje e diskutimeve

Lufta kundër terrorizmit ndërkombëtar

Zbatimi i dënimeve afatgjata

Qasja dhe mjetet e përgjithshme për arritjen e përmbarimit efektiv të vendimeve

gjyqësore

Ministrat kanë diskutuar çështjen e zbatimit të vendimeve gjyqësore në pajtim me

standardet evropiane si dhe qasjen dhe mjetet e përgjithshme për arritjen e

përmbarimit efektiv të tyre, jo vetëm në lëndët penale, por edhe në ato civile,

komerciale, administrative dhe sociale.

Gjatë diskutimit janë theksuar këto çështje:

Përmbarimi i vendimeve gjyqësore brenda një afati të arsyeshëm ka qenë pjesë

përbërëse e së drejtës në gjykim të drejtë, të garantuar me nenin 6 të Konventës

Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Organizimi i procedurave përmbarimore dallon shumë në mesin e shteteve anëtare të

Këshillit të Evropës. Këto dallime pasqyrojnë traditat ligjore dhe përvojat historike në

secilin shtet, gjë që e vështirëson harmonizimin e procedurave në nivel evropian. Nga

pikëpamja praktike, një harmonizim i tillë nuk do të ishte as i nevojshëm e as i duhur.

Sidoqoftë, do të ishte e dobishme të identifikohen standardet e përbashkëta dhe

parimet të cilat mund të ndihmojnë shtetet në përmirësimin e legjislacionit dhe

praktikave të tyre, meqë respektimi i plotë i vendimeve gjyqësore është pjesë e

sundimit të ligjit.

Në nivel të Bashkimit Evropian, njohja e ndërsjellë dhe përmbarimi i vendimeve

gjyqësore, si në lëndët civile ashtu edhe në ato penale, përbën bazën e krijimit të një

hapësire të lirisë, sigurisë dhe drejtësisë. Disa instrumente të krijuara brenda

Bashkimit Evropian ka mundësi të zgjerohen duke përfshirë një rreth më të gjerë të

shteteve anëtare të Këshillit të Evropës.


Disa Ministra kanë theksuar se përmbarimi i dënimeve gjyqësore duhet të mbetet

prerogativë e shtetit, përderisa të tjerët ishin të gatshëm të parashikojnë një rol të

kufizuar për aktorët privat.

Krijimi i Agjencisë Evropiane për Kërkimin e Debitorëve dhe Pasuritë e tyre do të

mund të shfaqë probleme të rënda në lidhje me mbrojtjen e të dhënave. Në vend të

kësaj duhet të shfrytëzojmë më mirë instrumentet ekzistuese dhe bashkëpunimin në

mes të agjencive kombëtare.

Trajnimi dhe kodet e mirësjelljes për përmbarues janë të rëndësishme për të siguruar

se ata realizojnë detyrat e tyre të rëndësishme në mënyrë të drejtë, të paanshme,

efikase dhe transparente.

Teknologjitë e informimit luajnë rol të rëndësishëm në procedurat e përmbarimit dhe

ato duhet të shfrytëzohen në maksimum. Procedurat efikase të përmbarimit janë të

nevojshme për t’iu ofruar siguri interesave të bizneseve kur ato janë duke investuar.

24. Zëvendës Sekretari i Përgjithshëm dëshiron të falënderojë autoritetet ruse si për

organizimin e shkëlqyeshëm të Konferencës ashtu edhe për mikpritjen e

pjesëmarrësve.


Shtojca 2:

Këshilli i Evropës – Rekomandimi (2003) 16


KËSHILLI I EVROPËS

KOMITETI I MINISTRAVE

Rekomandimi Rec(2003)16 i Komitetit të Ministrave për shtetet anëtare për

përmbarimin e vendimeve administrative dhe gjyqësore në fushën e së drejtës

administrative

(i miratuar nga Komiteti i Ministrave më 9 shtator 2003 në takimin e 851-të të

Zëvendësministrave)

Komiteti i Ministrave, sipas kuptimit të nenit 15.b të Statutit të Këshillit të Evropës,

Duke konsideruar që synimi i Këshillit të Evropës është të arrijë unitet më të madh në

mes anëtarëve të tij;

Duke konsideruar se është e domosdoshme që të ruhet besimi i personave privat në

sistemin administrativ dhe gjyqësor, përderisa vendimet nga organet administrative që

përmbajnë detyrime për personat privat si dhe vendimet gjyqësore në fushën e së

drejtës administrative që njohin të drejtat e personave privat, duhen të përmbarohen;

Duke konsideruar se veprimi i organeve administrative prezumon se vendimet e tyre

zbatohen në mënyrë efikase nga personat privat;

Duke konsideruar se përmbarimi i vendimeve administrative duhet të ketë parasysh të

drejtat dhe interesat e personave privat;

Duke rikujtuar në këtë kuptim parimet e përgjithshme që trajtojnë mbrojtjen e

individit në lidhje me aktet e organeve administrative siç përcaktohet me Rezolutën

(77) 31 si dhe parimet në lidhje me ushtrimin e lirisë së veprimit të organeve

administrative ashtu siç përcaktohet me Rekomandimin Nr. R (80) 2;

Duke rikujtuar gjithashtu Rekomandimin Nr. R (89) 8 mbi mbrojtjen e përkohshme

gjyqësore në lëndët administrative, të cilat kërkojnë autoritet kompetent gjyqësor të

ndërmarrë masat e duhura të mbrojtjes së përkohshme, nëse përmbarimi i një vendimi

administrativ mund të shkaktojë dëme të mëdha personave privat të cilëve iu

drejtohet;

Duke konsideruar se efikasiteti i drejtësisë kërkon që vendimet gjyqësore në fushën e

së drejtës administrative të përmbarohen, në veçanti kur i adresohen organeve

administrative;

Duke rikujtuar në këtë kuptim të drejtat e mbrojtura me Konventën Evropiane për të

Drejtat e Njeriut, në të cilën përmbarimi i vendimeve gjyqësore brenda një kohe të

arsyeshme duhet të shihet si pjesë përbërëse e saj;

Duke rikujtuar gjithashtu Rekomandimin Nr. R (84) 15 që ndërlidhet me

përgjegjësinë publike, që rekomandon që shtetet anëtare të krijojnë makinerinë e

duhur për të siguruar se mungesa e fondeve nuk pengon plotësimin e detyrimeve të

organeve publike në fushën e përgjegjësisë publike;


Duke rikujtuar Rezolutën nr. 3 të Konferencës së 24-të të Ministrave Evropian të

Drejtësisë të mbajtur në Moskë më 4 dhe 5 tetor 2001 mbi “qasjen e përgjithshme dhe

mjetet për arritjen e zbatimit efektiv të vendimeve gjyqësore”, e cila i bën thirrje

Këshillit të Evropës që të “identifikojë standardet dhe parimet e përbashkëta në nivel

evropian për zbatimin e vendimeve gjyqësore”,

Rekomandon që qeveritë e shteteve anëtare të sigurojnë përmbarimin efektiv të

vendimeve administrative dhe gjyqësore në fushën e së drejtës administrative duke

zbatuar në legjislacion e në praktikë parimet e praktikës së mirë që jepen si shtojcë e

këtij rekomandimi.

Shtojca e Rekomandimit Rec(2003)16


I. Përmbarimi i vendimeve administrative në lidhje me personat

privat

Fushëveprimi: parimet e dhëna në këtë pjesë vlejnë për secilën masë individuale apo

vendim që merret në ushtrimin e autoritetit publik, si dhe që është e asaj natyre që

drejtpërdrejt ndikon në të drejtat, liritë apo interesat e personave, në mënyrë fizike apo

juridike.

1. Zbatimi

a. Shtetet Anëtare duhet të sigurojnë kornizë të mirëfilltë ligjore për të siguruar se

personat privat sillen në përputhje me vendimet administrative të cilat iu janë njoftuar

atyre në pajtim me ligjin, pa marrë parasysh mbrojtjen e të drejtave dhe interesave të

tyre që ofrohet nga autoritetet gjyqësore.

b. Në rastet kur me ligj nuk parashikohet që parashtrimi i ankesës kundër vendimi

nënkupton pezullimin automatik, personat privat duhet të kenë mundësinë që të

kërkojnë nga autoriteti administrativ apo gjyqësor që të pezullojë zbatimin e një

vendimi të kontestuar për të siguruar mbrojtjen e të drejtave dhe interesave të tyre.

c. Kjo mundësi duhet ushtruar brenda kufijve të arsyeshëm kohor, për të shmangur

bllokimin e panevojshëm të veprimit të organeve administrative si dhe për të ofruar

sigurinë juridike.

d. Në vendosjen për kërkesën për pezullim, interesat publike dhe të drejtat dhe

interesat e palëve të treta duhen të merren parasysh nga organi administrativ si dhe

nga organi gjyqësor, përveç nëse nuk përjashtohet me ligj.

2. Përmbarimi

a. Shfrytëzimi i përmbarimit nga organet administrative duhet t’i nënshtrohet

garancive të poshtme:

i. përmbarimi duhet të jetë i përcaktuar shprehimisht me ligj;

ii. personat privat kundër të cilëve përmbarohet vendimi duhet të kenë mundësi që të

arrijnë përputhshmërinë me vendimin administrativ brenda një kohe të arsyeshme,

përveç në rastet kur ekziston arsyetimi i mirëfilltë;

iii. persona privat kundër të cilëve përmbarohet vendimi, duhet të njoftohen rreth

shfrytëzimit dhe arsyetimit për përmbarim;

iv. masat e shfrytëzuara të përmbarimit, duke përfshirë sanksionet e mundshme

përcjellëse monetare, duhet të respektojnë parimin e proporcionalitetit.


b. Në rastet urgjente, masa e procedurës përmbarimore duhet të jetë proporcionale me

urgjencën e rastit.

c. Personat privat duhet të kenë mundësinë që të parashtrojnë ankesë para organit

gjyqësor kundër procedurës përmbarimore, ashtu që të sigurohet mbrojtja e të drejtave

dhe interesave të tyre.

d. Nëse organi administrativ nuk shfrytëzon procedurën përmbarimore, ata, të drejtat

dhe interesat e së cilëve mbrohen me vendimin e pazbatuar, duhet të kenë mundësinë

të apelojnë tek organi gjyqësor.


II. Përmbarimi i vendimeve gjyqësore në lidhje me organet

administrative

1. Dispozitat e përgjithshme

a. Shtetet Anëtare duhet të sigurojnë se organet administrative zbatojnë vendimet

gjyqësore brenda periudhës së arsyeshme kohore. Për t’i dhënë efekt të plotë këtyre

vendimeve, ato duhet të ndërmarrin gjitha masat e nevojshme në përputhje me ligjin.

b. Në rastet e moszbatimit të vendimit gjyqësor nga ana e organit administrativ, duhet

siguruar një procedurë e përshtatshme për të kërkuar përmbarimin e atij vendimi, në

veçanti përmes urdhrit apo gjobës detyruese.

c. Shtetet anëtare duhet të sigurojnë se organet administrative japin përgjegjësi në

rastet kur refuzojnë apo neglizhojnë zbatimin e vendimeve gjyqësore. Zyrtarët publik

me detyrë të zbatimit të vendimeve gjyqësore gjithashtu mund të mbahen përgjegjës

në procedura disiplinore, civile apo penale në rast të moszbatimit të tyre.

2. Përmbarimi i vendimeve gjyqësore që përmbajnë obligimin e

pagesës së një shume parash

a. Në rastet kur organet administrative obligohen të paguajnë ndonjë shumë parash,

shtetet anëtare duhet të sigurojnë përmbushjen e këtij obligimi brenda një periudhe të

arsyeshme kohore.

b. Kamatat që paguhen nga organet administrative, për shkak të moszbatimit të

vendimeve gjyqësore që përmbajnë detyrimin e pagesës së ndonjë shume parash,

duhet të jenë jo më të vogla se kamatat që paguhen nga personat privat për organin

administrativ në situatë të ngjashme.

c. Duhet siguruar se organi administrativ ka kushtet e duhura për të shmangur situatat

ku mungesa e fondeve pengon përmbushjen e detyrimit të tij në pagesën e shumës së

parave.

d. Në rast të moszbatimit të vendimeve gjyqësore që përmbajnë detyrimin e pagesës

së ndonjë shume parash nga organet administrative, shtetet anëtare duhet të shqyrtojnë

edhe hapjen e mundësisë së sekuestrimit të pronës së organeve administrative brenda

kufijve të përcaktuar me ligj.


MEMORANDUM SHPJEGUES

HYRJE

1. Fushëveprimi i funksioneve administrative përcaktohet nga synimet, prioritetet dhe

vlerat e një Shteti, nga resurset në dispozicion të administratës si dhe nga efikasitetit i

aparatit administrativ.

2. Spektri i aktiviteteve administrative është duke u zgjeruar bashkë me detyrat në

rritje të një shteti modern, derisa larmia e detyrave të tilla mund të prekë edhe të

drejtat private tradicionalisht të mbrojtura. Kështu bëhet e domosdoshme që të gjendet

një baraspeshë e drejtë në raportet në mes të organeve administrative dhe personave

privat, si dhe të sigurohet se vendimet nga organet administrative si dhe nga gjykatat

në fushën administrative, të cilat vendosin obligime apo japin të drejta personave

privat, të përmbarohen në mënyrë të mirëfilltë.

3. Kontekstet ligjore në të cilat funksionojnë organet administrative në shtetet anëtare

dallojnë në disa kuptime, varësisht nga natyra e tyre juridike. Ekzistojnë dy situata

kryesore: disa shtete kanë kode të veçanta që rregullojnë veprimtarinë e organeve

administrative, të plotësuara me rregulla që përcaktohen me kode tjera, si kodi i

procedurës civile apo ligjet për procedurën administrative; shtetet tjera rregullojnë

veprimtarinë e organeve administrative me ndihmën e rregullave që rrjedhin nga ligjet

e përgjithshme, siç është kushtetuta, parimet e përgjithshme ligjore apo praktika

gjyqësore.

4. Në kuptim më të përgjithshëm, Shtetet anëtare kanë domosdoshmërinë e dyfishtë të

sigurimit se organet e tyre administrative i nënshtrohen shqyrtimit të mirëfilltë

gjyqësor, si dhe funksionimit të tyre efektiv. Në teori janë të mundura dy lloje

shqyrtimi, edhe pse në praktikë ato bashkëjetojnë normalisht: mbikëqyrja e personave

me makinerinë për vlerësimin e përgjegjësisë disiplinore apo penale të personelit në

shërbimin publik, si dhe mbikëqyrja e veprimeve.

5. Rekomandimi kryesisht ka të bëj me shqyrtimin e dytë, edhe pse duhet theksuar se

veprimet e jashtëligjshme, në rrethana të caktuara, mund të përfshijnë edhe

përgjegjësinë penale, disiplinore apo civile të personelit të shërbimit publik, si dhe

sigurisht, edhe të vetë shërbimit publik.

6. Rekomandimi plotëson kornizën ekzistuese të instrumenteve të miratuara në fushën

e së drejtës administrative dhe drejtësisë. Synimi i tij nuk është që të unifikojë

sistemet evropiane të përmbarimit, të cilat janë shumë të ndryshme, por që të vendosë

standardet e përbashkëta që duhen respektuar. Ky i ofron opsione të ndryshme

Shteteve anëtare, të cilat mund t’i zbatojnë në sistemet e tyre ligjore.

7. Qëllimi i tij në njërën anë është që të garantojë se vendimet administrative që duhen

zbatuar të respektojnë të drejtat e personave privat, si dhe në anën tjetër, të garantojë

veprimin efikas administrativ dhe zbatimin efikas të vendimeve gjyqësore.


HISTORIKU

8. Rekomandimi nr. R (XX) XX është rezultat i punës së filluar në vitin 2001 nga

Grupi i Projektit për të Drejtën Administrative (CJ-DA) nën mbështetjen e Komisionit

Evropian për Bashkëpunimin Ligjor (CDCJ). CJDA mori përshkrimin e tij të punës

nga Komiteti i Ministrave për të kryer aktiviteteve në lidhje me përmbarimin e

vendimeve në fushën administrative, duke përfshirë vendimet nga organet

administrative bashkë me vendimet gjyqësore në fushën administrative. Objekti i këtij

aktiviteti ishte që të identifikojë çështjet kyçe, si dhe të marrë parasysh arritshmërinë

dhe dobinë e përgatitjes së një instrumenti ndërkombëtar në këtë fushë, gjegjësisht një

draft-Rekomandimi të Komitetit të Ministrave.

9. Grupi punues i Grupit të Projektit për të Drejtën Administrative (CJ-DA-GT), i

përbërë nga një ekspert shkencor (Z. Louis), ekspertë të qeverive dhe ekspertë të

pavarur (Prof. Fortsakis, Z. Liebermann, Z. Molinos Cobo, dhe Z. Simons), miratuan

një pyetësor të adresuar Shteteve anëtare dhe vëzhguese të Këshillit të Evropës, i cili

ofronte një pasqyrë të plotë të gjendjes. Në bazë të përgjigjeve të dhëna në pyetësor, si

dhe projektraportit i përgatitur nga eksperti shkencor, CJ-DA konstatoi dobinë e

përgatitjes së një draft-Rekomandimi për këtë fushë.

10. CJ-DA-GT mbajti tre takime, derisa CJ-DA mbajti dy takime me këtë temë në

vitin 2001 dhe 2002, si dhe përgatitën draft-Rekomandimin e Komitetit të Ministrave

për përmbarimin e vendimeve administrative dhe gjyqësore në fushën e së drejtës

administrative, i cili pastaj u miratua nga CDCJ në takimin e tij të 78-të, i mbajtur nga

20 deri më 23 maj 2003, si dhe nga Komiteti i Ministrave në takimin e tij të ...të më ...

REKOMANDIMI I KOMITETIT TË MINISTRAVE

11. Rekomandimi i Komitetit të Ministrave për Shtetet anëtare kërkon vëmendje për

përmbarimin efektiv të vendimeve administrative dhe gjyqësore në fushën e së drejtës

administrative si faktor qenësor në ruajtjen e besimit të personave privat në sistemin

administrativ dhe gjyqësor.

12. Përkundër dallimeve në mes të sistemeve administrative dhe gjyqësore të Shteteve

anëtare, ka një pajtueshmëri të gjerë në lidhje me parimet fundamentale të cilat duhet

të udhëzojnë procedurat administrative, e sidomos nevojën që të sigurohet drejtësia në

raportet në mes të personave privat dhe organeve administrative.

13. Kjo është sidomos e rëndësishme dhe e vërtetë në ato raste në të cilat ligji u lejon

organeve administrative një masë të lirisë dhe vetëm i përcakton kufijtë e asaj lirie,

pra organet administrative kanë një lloj lirie veprimi.

14. Vendimet administrative që kanë të bëjnë me të drejtat apo interesat e personave

privat duhen zbatuar në mënyrë efektive brenda një kohe të arsyeshme. Dështimi

duhet t’i nënshtrohet shqyrtimit gjyqësor apo/dhe jo-gjyqësor si dhe mund të ofrojë

kompensim për të mbrojtur ato të drejta dhe interesa në mënyrën e duhur.

Njëkohësisht, përmbarimi i menjëhershëm i vendimeve administrative që janë


kundërshtuar apo do të kundërshtohet, në rrethana të caktuara, mundet të paragjykojë

interesat e personave në mënyrë të pariparueshme. Kështu, do të ishte e dëshirueshme,

siç bëhet thirrje me Rekomandimin nr. (89) 8 të Komitetit të Ministrave për Shtetet

Anëtare mbi Mbrojtjen e Përkohshme gjyqësore në çështjet administrative, për t’i

garantuar individëve, aty ku është e nevojshme, mbrojtje të përkohshme nga gjykatat,

pa përjashtuar nevojën për veprim efektiv administrativ.

15. Vendimet që merren nga gjykatat në fushën e së drejtës administrative duhen

përmbaruar, në veçanti nga organet administrative kur i drejtohen atyre. Gjykata

Evropiane për të Drejtat e Njeriut ka pranuar se përmbarimi i vendimeve gjyqësore,

brenda një periudhe të arsyeshme kohore, duhet të shihet si pjesë përbërëse e së

drejtës për gjykim të drejtë, të garantuar me Nenin 6 të Konventës Evropiane për të

Drejtat e Njeriut (shih për shembull rastin Silva Pontes kundër Portugalisë, vendosur

më 23 mars 1994, paragrafi 33, rastet Di Pede kundër Italisë dhe Zappia kundër

Italisë, të dy të vendosur më 26 shtator 1996, respektivisht paragrafi 33 dhe paragrafi

20)

16. Kjo çështje është ngritur edhe gjatë konferencës së 24-të të Ministrave Evropianë

të Drejtësisë, në Moskë më 4-5 tetor 2001. Në Rezolutën nr. 3 mbi “Qasjen e

përgjithshme dhe mjetet për arritjen e zbatimit efektiv të vendimeve gjyqësore”,

Ministrat kanë njohur rëndësinë e sigurimit të efektshmërisë së vendimeve gjyqësore

në fushën e së drejtës administrative, si dhe kanë ftuar Këshillin e Evropës që të

intervenojë në identifikimin e standardeve të përbashkëta dhe parimeve në nivel

evropian për zbatimin e vendimeve gjyqësore.

17. Në pjesën substanciale, Rekomandimi fton Shtetet anëtare që të sigurojnë

përmbarim efektiv të vendimeve të organeve administrative dhe gjyqësore në fushën

administrative duke ndjekur parimet e praktikës së mirë në shtojcë.

18. Parimet e përcaktuara me shtojcën e Rekomandimit janë rezultat i diskutimeve të

hollësishme, e sidomos hulumtimit të gjendjes aktuale në këtë kuptim në Shtete të

ndryshme anëtare.

19. Qëllimi i shtojcës është që të ofrojë disa standarde minimale që duhen respektuar

në kuptimin e përmbarimit të vendimeve në fushën e së drejtës administrative në

prizmin e sistemeve ligjore të vet Shteteve.

SHTOJCA

20. Përkufizimi i fushëveprimit të Rekomandimit është vërtetuar të jetë i vështirë, në

kuptimin se konceptet mbi të cilat bazohet, definohen ndryshe në Shtetet anëtare, ku

jo të gjitha e parashohin ekzistencën e disa prej këtyre nocioneve në ligjin e tyre

vendor. Për më tepër, disa vende përdorin terme të caktuara në një mënyrë të pandarë.

Kështu, për qëllimet e këtij aktiviteti, përkufizimet janë nxjerrë nga instrumentet

relevante të miratuara nga Këshilli i Evropës në këtë fushë.


21. Organet administrative mund të marrin vendime ose në bazë të kapacitetit të tyre

privat apo atij publik, derisa fushëveprimi i nocionit të vet vendimit administrativ

mund të dallojë nga një definicion i kufizuar në vendimet individuale të njëanshme që

merren brenda ushtrimit të autoritetit publik, e deri tek definicioni i zgjeruar që është i

hapur ndaj vendimeve me fushëveprim të përgjithshëm apo edhe akteve apo

vendimeve që dalin nga kapaciteti privat. Miratimi i një definicioni të tillë të zgjeruar

megjithatë do ta bënte shumë të vështirë që nga ai të nxirret ndonjë parim i

përgjithshëm apo ndonjë standard i përbashkët i dobishëm, si dhe në fakt do të

nënkuptonte zgjerimin e Rekomandimit drejt një tërësie krejtësisht tjetër të rasteve, në

bazë të rregullave dhe parimeve të ndryshme.

22. Sa i përket definicionit të “vendimit administrativ”, është vendosur që këtij termi

t’i jepet kuptimi se është miratuar, për shembull, në Rekomandimin Nr. R (80) 2 në

lidhje me ushtrimin e lirisë së veprimit nga organet administrative, pra si “secila masë

apo vendim që merret në ushtrimin e autoritetit publik dhe i cili ka atë lloj natyre që

drejtpërdrejt ndikon në të drejtat, liritë apo interesat e personave, pa marrë parasysh se

a janë fizik apo juridik”, duke përjashtuar nga definicioni masat e përgjithshme, aktet

normative dhe kontratat.

23. Për qëllimet e këtij aktiviteti, termet në anglisht “zbatim” dhe “përmbarim” i

përgjigjen respektivisht termeve në frëngjisht “exécution” dhe “exécution forcée”, për

të bërë një dallim të qartë në mes të përmbarimit të vullnetshëm dhe të pavullnetshëm.

24. Nocioni i së Drejtës, sikurse në Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut,

përdoret në kuptimin e një akti të përgjithshëm dhe abstrakt i cili mbizotëron në të

drejtën vendore. Kjo jo doemos kuptohet si akt legjislativ i miratuar nga Parlamenti.

PËRMBARIMI I VENDIMEVE ADMINISTRATIVE I LIDHUR

ME PERSONAT PRIVAT

1. Zbatimi

25. Duke pasur parasysh karakteristikat e vendimeve administrative, një tipar kryesor

në lidhje me zbatimin e vendimeve administrative është ndryshimi i rendit ekzistues

juridik. Në përgjithësi, dhe si një parim themelor i së drejtës administrative, autoritetet

administrative kombëtare kanë të drejtë të theksojnë ose të modifikojnë gjendjen

ligjore të personave privat, me iniciativën e tyre dhe brenda kufijve të vendosur nga

rregullat më të larta të cilave ato i nënshtrohen.

26. Nëse vendimet administrative vendosin detyrime për personat privat, këta të

fundit duhet të zbatojnë ato vendime vetëm në qoftë se për to janë njoftuar në

përputhje me ligjin. Kjo nënkupton se për të qenë të detyrueshme për individët, këto

vendime duhet të publikohen në mënyrë adekuate; mënyra për të bërë këtë ndryshon

me natyrën e masës: kjo zakonisht përbëhet nga publikimi për vendimet e

përgjithshme dhe njoftimi për vendime individuale.


27. Në varësi të kushteve të përmendura më lart, vendimet administrative duhet të

zbatohen nga personat privat në mënyrë vullnetare, pavarësisht nga mbrojtja e të

drejtave dhe interesave të tyre.

28. Vendimet e organeve administrative janë të hapura për ankesë para organit

kompetent administrativ apo para gjykatës. Efektiviteti i kësaj të drejte varet nga:

- Mbi atë se nëse ato mund të kenë efekte pezulluese në zbatueshmërinë e një

vendimi;

- Nëse efektet e tilla janë automatike apo jo, d.m.th. nëse shkaktohen vetëm nga

paraqitja e kërkesës;

29. Në disa sisteme ligjore, kundër vendimeve administrative duhet ushtruar ankesë te

autoriteti përkatës përpara se mundësisë për të apeluar në gjykatë. Disa nuk kanë

kurrfarë dispozite për ankesat administrative, kurse të tjerët i kanë por i bëjnë ato

fakultative. Ankesat paraprake administrative mund të jenë opsionale në disa raste,

ndërsa të detyrueshme në të rastet tjera, varësisht nga lënda e vendimit ose niveli i

autoritetit që ka marrë atë vendim.

30. Parimi se një person privat duhet të jetë në gjendje të kërkojnë pezullimin e

përmbarimit të një vendimi administrativ duhet të njihet përgjithësisht, veçanërisht

kur paraqitja e ankesës nuk sjellë automatikisht pezullimin e tillë. Shumica e

vendimeve administrative mund të pezullohen, nga parashtrimi i ankesës para organit

administrativ ose me parashtrimin e ankesës para gjykatës.

31. Parimi i tillë është paraqitur edhe në Rekomandimin nr. (89) 8 të Komitetit të

Ministrave për Shtetet Anëtare në Gjykatën e Përkohshme - Mbrojtja në Çështjet

administrative, i cili pa marrë parasysh nevojën për veprime efektive administrative,

njeh nevojën për t’iu garantuar individëve mbrojtjen e përkohshme nga gjykatat, kur

është e nevojshme.

32. Sipas sistemeve të ndryshme kombëtare, pezullimi ose mund të bëhet

automatikisht ose i kushtëzuar nga ekzistenca e një ligji të veçantë për këtë qëllim ose

në bazë të vendimit të autoritetit administrativ apo të gjykatës në këtë fushë. Në disa

vende, vetëm parashtrimi i ankesës pezullon efektet e vendimit derisa të gjitha mjetet

e ankimit të jenë shteruar, kurse në vendet e tjera parashtrimi i ankesës para organit

administrativ pezullon përmbarimin e vendimit, por jo edhe parashtrimi i ankesës para

gjykatës. Në shumicën e rasteve, megjithatë pezullimi duhet të kërkohet shprehimisht

dhe nuk është rregull i përgjithshëm.

33. Mundësinë e kërkimit të pezullimit duhen të ushtrohen brenda kufijve të

arsyeshëm në kohë dhe me kërkesë duhet të trajtohen në kohën më të shkurtër të

mundshme, në mënyrë që të arrijnë një ekuilibër në mes të mbrojtjes së të drejtave të

personave privat në njërën anë dhe nevojën për të shmangur bllokimin e veprimit të

autoriteteve administrative në anën tjetër.

34. Kur marrin vendimin në lidhje me pezullimin, autoritetet administrative duhet të

marrin parasysh të gjitha interesat e përfshira, duke përfshirë interesat e personave të

tretë dhe interesat publike. Varësisht nga sistemi kombëtar, autoriteti gjyqësor duhet


të balancojë interesat e ndryshme kur të merr atë vendim. Këto interesa mund të

përfshijnë interesin publik, por kjo nuk vlen në çdo shtet.

35. Në disa raste, zbatimi i një vendimi nuk mund të shtyhet në pritje të rezultatit të

ankesës, kur për shembull nuk ka mundësi të pezullimit, ose kur ankesa është e

paparashikuar. Mund të hiqet dorë nga efekti pezullues i ankesës në qoftë se, për

shembull, rrezikohet ndonjë interes publik, apo kur ekzistojnë arsye serioze të

interesit të përgjithshëm, ose kur interesat e përfshira janë shqyrtuar dhe peshuar më

parë. Pezullimi mund të jetë i kufizuar edhe në rastet në të cilat dëmi i pretenduar

vështirë se do të riparohej ose kur përfshinë ndonjë vepër të rëndë penale, ose kur

vendimi mbi ankesën do të jetë i vështirë ose i pamundur të përmbarohet, ose në rastet

urgjente.

2. Përmbarimi

36. Vendimet e marra nga autoritetet administrative mund të jenë të përmbarueshme

në përgjithësi, por kjo nuk do të thotë se ato doemos mund t’i hapin rrugë

përmbarimit. Varësisht nga rastet, ndërhyrja nga gjyqtari mund të nevojitet për t’i

dhënë fuqi ligjore vendimeve administrative.

37. Disa vendime janë të vetpërmbarueshme: emërimi i nëpunësit civil, anulimi i

ndonjë vendimi, dhënia e lejes, themelimi i ndonjë shoqërie publike. Vendimet e tilla

nuk supozojnë përmbarimin.

38. Koncepti i përmbarimit lind kur një autoritet administrativ nuk është në gjendje,

duke përfshirë zgjidhjen miqësore, të nxis një individ të bëj diçka të caktuar në

përputhje me ndonjë urdhër ose ndalesë.

39. Në këtë situatë janë të mundshme tri zgjidhje për të detyruar individin në fjalë që

të veproj në përputhje me ligjin. Autoriteti administrativ mund të:

- veprojë në vend të tij dhe të përmbushë detyrimin në emër të tij,

- vendosë sanksione administrative ndaj tij,

- të iniciojë procedurë penale kundër tij.

40. Përdorimi i përmbarimit nga ana e autoriteteve administrative kërkon respektimin

e disa garancive:

41. Baza ligjore: si një rrjedhojë logjike e parimit të përgjithshëm të ligjshmërisë së

akteve administrative, përmbarimi duhet të parashikohet shprehimisht nga

legjislacioni, qoftë edhe në kushte të përgjithshme. Kjo nuk do të kërkon bazë të

veçantë ligjore për secilën masë të përmbarimit. Dendësia normative e ligjit bazë

mund të ndryshojë në përputhje me mjetet e përmbarimit: ajo duhet të jetë më e lartë

për shqiptimin e sanksioneve penale se sa në rastet kur autoriteti administrativ

përmbaron një vendim në vend të personit të interesuar. Ky formulim përfshin edhe


ato raste në të cilat, sikurse në sistemin anglosakson, përmbarimi kërkon vendim

paraprak gjyqësor.

42. Përmbushja vullnetare brenda kufijve të arsyeshëm kohor: në përputhje me idenë

se përmbushja vullnetare duhet të jetë rregull i përgjithshëm, personat privat duhet, aq

sa është e mundur, të jenë në gjendje të përmbushin vullnetarisht vendimin e

përmbarimit brenda një afati kohor të arsyeshëm.

43. Informimi i personave private duke parashtruar arsyet për shfrytëzimin e

përmbarimit: kur vendimi administrativ është duke u përmbaruar, procedurat e

ndjekura duhet të respektojnë këtë garanci për të siguruar se asnjë parregullsi nuk

ndodh gjatë marrjes së vendimit për përmbarim apo që mos të ndodhin parregullsi në

procedurat e ndjekura për të siguruar përmbarimin.

44. Proporcionaliteti: në të gjitha rrethanat duhet të ruhet proporcionaliteti në mes të

masave të përmbarimit, kostoja e tyre dhe qëllimi që duhet arritur, pavarësisht nga

përdorimi i mundshëm i standardeve të ndryshme të vlerësimit. Parimi i

proporcionalitetit vlen edhe për sanksionet e mundshme monetare ndaj personave që

refuzojnë përmbushjen vullnetare të vendimit. Duhet të shqiptohet një gjobë

shtrënguese, në shumë të duhur, për të nxitur pajtueshmërinë. Kur shpenzimet e

përputhshmërisë janë të vogla dhe fitimet e mosrespektimit janë të madha, kjo do të

shpinte në shqiptimin e gjobës në shumë më të lartë.

45. Në raste urgjence disa nga këto garanci nuk mund të jenë të aplikueshme ose

mund të jenë të aplikueshme në shkallë më të ulët, pa rënë ndesh me parimin e

proporcionalitetit i cili duhet të respektohet në çdo rast. Në këtë rast autoritetet

administrative duhet të justifikojnë nevojën për përmbarim; nocioni i urgjencës duhet

të përcaktojë shtrirjen e procedurës së përmbarimit dhe të garancive që do të ruhen.

Kështu për shembull garancitë e tilla si afati kohor për përmbushjen vullnetare dhe në

disa raste kërkesat e informatave paraprake për personin në fjalë mund të mos

zbatohen.

46. Kontrolli gjyqësor i vendimeve të përmbarimit duhet të bëhet i mundur në mënyrë

që të mbrohen të drejtat dhe interesat e personave privat. Në përgjithësi kjo është një

ndërhyrje e pasme e cila synon kontrollin apo korrigjimin e vendimit ose të masave në

fjalë apo mbrojtjen e të drejtave dhe interesave të personave privat.

47. Rekomandimi parashikon gjithashtu rastet ku autoritetet administrative, gjatë

ushtrimit të pushtetit të tyre diskrecional, zgjedhin të mos shfrytëzojnë procedurën e

përmbarimit edhe pse vendimi i pazbatuar mbron të drejtat dhe interesat e personave

privat të tjerë nga ata që i nënshtrohen vendimit. Këta të fundit duhet të jenë në

gjendje të aplikojnë pranë një autoriteti gjyqësor për vendim mbi masat e duhura për

të mbrojtur të drejtat dhe interesat e tyre. Në këtë kontekst, Rekomandimi nuk ndalon

Shtetet që të lejojnë palët e treta me interes më të gjerë të ndërmarrin masa.


III. PËRMBARIMI I VENDIMEVE GJYQËSORE LIDHUR ME

AUTORITETET ADMINISTRATIVE

48. Përmbarimi i vendimeve gjyqësore në lidhje me autoritetet administrative është

çështje kyçe në të drejtën administrative, pavarësisht nga shkalla e ndërhyrjes së

gjykatave, efektiviteti i vendimeve të tyre padyshim varet shumë nga ekzistenca e

makinerive për të siguruar përmbarimin e tyre. Rëndësia e kësaj teme është theksuar

edhe nga Rezoluta nr. 3 e lartpërmendur, e miratuar në Konferencën e 24 të

Ministrave Evropianë të Drejtësisë.

49. Vetë fakti i dhënies së kompetencave të rëndësishme gjykatave nuk mjafton për të

garantuar efektivitetin e vendimeve të tyre; kjo është me të vërtetë garantohet vetëm

në qoftë se ato kanë autoritetin e vet, që i mundëson të sigurojnë se vendimet e tyre

janë të përmbaruara në praktikë nga ana e autoriteteve administrative.

50. Vendimet që mund të merren nga gjykatat kundër autoriteteve administrative

mund të klasifikohen në disa mënyra të ndryshme. Një dallim mund të nxirret në bazë

të përmbajtjes së tyre të cilat do të përfshijnë: prishjen e vendimeve, vendimet

deklarative, vendimet e dënimit dhe vendime me të cilat gjyqtari drejtpërdrejtë

ndryshon gjendjen gjyqësore të personave në emër të vendimit administrativ.

51. Një dallim tjetër mund të bazohet në pasojat e vendimit në fjalë, në mes të

vendimeve anuluese që detyrojnë autoritetin administrativ të rishqyrtojë rastin dhe të

merr një vendim të ri, dhe vendimeve që shqiptojnë sanksione në të holla ose

aktivitete materiale.

52. Një dallim tjetër pastaj mund të nxirret në mes të vendimeve të anulimit në lidhje

me aktet që negativisht ndikojnë tek personat privat dhe aktet që ndikojnë negativisht

tek autoritetet administrative. Në rastin e parë, vendimi për anulim është i

mjaftueshëm për të rivendosur një situatë gjyqësore në përputhje me vendimin

gjyqësor. Në rastin e dytë, dhe sidomos kur gjykatat nuk mund të marrin vendim në

vend të autoriteteve administrative, këto të fundit duhet të tërheqin nga vendimi i

anulimit të gjitha pasojat e përshtatshme, për shembull të marrin një vendim të ri në

përputhje me vendimin gjyqësor.

53. Për qëllime të Rekomandimit, dallimi i vetëm i ruajtur është ai në lidhje me

vendosjen e sanksioneve në të holla, prandaj bën thirrje për vërejtje të veçanta.

1. Dispozitat e përgjithshme

54. Rekomandimi i parë parashtron parimin sipas së cilit autoritetet administrative

duhet të zbatojnë vendimet gjyqësore vullnetarisht dhe të marrin të gjitha masat e

nevojshme në mënyrë që të lejojnë gjykatat të ushtrojnë një mbrojtje efektive të

drejtave të palëve private. Në rastet kur autoritetet gjyqësore shfuqizojë një vendim

administrativ, ky parim nënkupton jo vetëm largimin e vendimit, por edhe veprim

“pozitiv” nga ana e autoriteteve administrative me qëllim të sigurimit të mbrojtjes

gjyqësore konkrete për personat në fjalë nga ky vendim.

55. Në qoftë se autoritetet administrative nuk janë në pajtueshmëri, duhet të sigurohet

procedura e përshtatshme në mënyrë që t’u lejohet personave privat të përfitojnë nga

vendimi gjyqësor që kërkon përmbarimin e tij. Në këtë kontekst, Rekomandimi

përmend procedurat e urdhrit dhe gjobës shtrënguese, por këto janë vetëm shembuj.

Mund të ketë edhe procedura tjera dhe, në çdo rast, organet kompetente duhet të kenë

kompetenca të pakufishme në lidhje me mjetet për të siguruar përmbarimin.

56. Si një standard minimal i përbashkët, Rekomandimi njeh të drejtën që personat

privat të iniciojnë procedurën dhe të kërkojnë sanksion në rast të mospërmbarimit të

vendimit të favorshëm për ta. Mënyra në të cilën vendimet gjyqësore janë të

detyrueshme nuk është përcaktuar në shtojcën e Rekomandimit, pasi që ajo mund të


varet nga shumë parametra të ndryshëm, siç është tipi i vendimit, procedurat e

miratuara, etj.

57. Efektiviteti i vendimeve të gjykatës varet nga fuqia e gjykatave për të detyruar

autoritetet administrative, apo individët privat, të përmbushin detyrimet. Ato mund ta

bëjnë këtë në mënyra të ndryshme, për shembull, duke vepruar në emër të autoritetit

shpërdorues, kur kjo është e mundur, ose duke e ngarkuar atë me sanksione monetare

ose aktivitete materiale si pasojë e mospërmbarimit ose për vonesa në përmbarimin e

vendimeve.

58. Një mënyrë tjetër për të siguruar pajtueshmërinë me vendimet e gjykatave

mbështetet në sistemin për krijimin e përgjegjësisë disiplinore, civile apo penale të

zyrtarëve publik. Në fund duhet të parashihen masat “pozitive” në mënyrë që të

stimulohet përmbarimi në vend të masave “negative” siç janë sanksionet ndaj

mosveprimit.

2. Përmbarimi i vendimeve që përmban detyrim për të paguar shuma parash

59. Nëse një autoritet administrativ është dënuar me pagesën e një sanksioni financiar,

detyrimi duhet të përmbushet brenda një periudhe të arsyeshme kohore. Varësisht prej

shtetit anëtar, procedurat e shfrytëzuara për të detyruar autoritetet administrative për

të bërë pagesën mund të jenë të veçanta dhe komplekse ose në të kundërtën mund të

jenë identike me ato që zbatohen në mes të individëve privat.

60. Pasi që gjykata të ketë vendosur për shumën e parave, edhe kamata mund të jetë e

pagueshme. Në raste të tilla, natyra e debitorit, pa marrë parasysh a është person

privat apo autoritet administrativ, nuk duhet të ketë pasoja negative për personin

privat.

61. Gjithashtu duhet të jetë e mundur të parashihet sigurimi i instrumenteve

buxhetore, duke përfshirë edhe instrumentet ad hoc, në mënyrë që të sigurohet pagesa

e shumës së parave. Një dispozitë e tillë është koherente me objektivat e përgjithshme

për të siguruar kompensim efektiv brenda afateve kohore të arsyeshme. Ky parim

është edhe baza e Rekomandimit Nr. R (84) 15 i Komitetit të Ministrave në lidhje me

përgjegjësinë publike, ku i rekomandohet Shteteve Anëtare të shqyrtojnë

arsyeshmërinë e krijimit të një makinerie të brendshme me qëllim të parandalimit të

mospërmbushjes së detyrimeve nga ana e autoriteteve publike në fushën e

përgjegjësisë publike për shkak të mungesës së fondeve.

62. Mundësia e përmbarimit të kërkesave kundër Shtetit dhe konfiskimit të pronës

private të autoriteteve administrative në përgjithësi nuk duhet të përjashtohet për aq

kohë sa kjo nuk është në kundërshtim me interesin publik dhe për aq kohë sa një

zgjidhje e tillë nuk është e ndaluar nga statusi i veçantë ligjor i pasurisë dhe pronës

publike.


Shtojca 3:

Rekomandimi I Këshillit të Evropës REC(2003)

17


REKOMANDIMI I KËSHILLIT TË EVROPËS REC(2003)17

NGA KËSHILLI I MINISTRAVE SHTETEVE ANËTARE

PËR PËRMBARIMIN

(miratuar nga Këshilli i ministrave më datën 9 shtator 2003

në takimin nr. 851 të zëvendësministrave)

Këshilli i ministrave, duke u mbështetur në dispozitat e Nenit 15.b të Statutit të

Këshillit të Evropës,

Duke ditur se sundimi i ligjit, në të cilin janë të bazuara demokracitë evropiane, varet

nga përkrahja e sistemeve të drejtësisë që janë të drejta, efikase dhe të qasshme;

Duke konsideruar se përmbarimi i vendimeve të gjykatave është pjesë përbërëse e së

drejtës themelore në gjykim të drejtë brenda një kohe të arsyeshme, në pajtim me

nenin 6 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (në tekstin e mëtejmë

“KEDNj”);

Gjithashtu, duke vërtetuar se parimi i sundimit të ligjit mund të jetë realitet vetëm

nëse qytetarët, në praktikë, mund t’i realizojnë të drejtat e tyre ligjore dhe t’i sfidojnë

aktet e paligjshme;

Duke konsideruar se shtetet anëtare kanë për detyrë të sigurojnë që të gjithë personave

të cilëve u shqiptohet një vendim gjykate i formës së prerë kanë të drejtë në

përmbarimin e tij. Mospërmbarimi i një vendimi të tillë apo vonesat në hyrjen e tij në

fuqi, mund të bëjnë që kjo e drejtë të humbas efektin e saj dhe të shndërrohet në të

drejtë imagjinare në dëm të njërës nga palët e përfshira;

Të bindur për nevojën të promovohet efikasitet më i madh dhe drejtësi në

përmbarimin e vendimeve gjyqësore të lëndëve civile dhe për të vendosur balancë

pozitiv në mes të drejtave dhe interesave të palëve në procedurën përmbarimore;

Të vetëdijshëm për rrezikun se pa një sistem efektiv të përmbarimit, mund të

zhvillohen format tjera të “drejtësisë private”, duke rrezikuar besimin e qytetarëve në

sistemin e drejtësisë dhe integritetin e tij;

Duke përkujtuar Rezolutën nr. 3 për “Qasjen dhe mjetet e përgjithshme për arritjen e

përmbarimit efektiv të vendimeve gjyqësore”, të miratuar në konferencën e 24-të të

Ministrave Evropian të Drejtësisë, të mbajtur në Moskë më datat 4 dhe 5 tetor 2001,

ku është arritur marrëveshja se “përmbarimi i duhur, efektiv dhe efikas i vendimeve

gjyqësore është i rëndësisë së veçantë për shtetet anëtare në krijimin, forcimin dhe

zhvillimin e një sistemi të fuqishëm dhe të respektuar të drejtësisë”;

Duke pasur parasysh Rezolutën Res(2002)12 përmes së cilës themelohet Komisioni

Evropian për Efikasitetin e Drejtësisë (KEED), të miratuar nga Këshilli i ministrave

më 18 shtator 2002;


Duke pasur parasysh edhe rëndësinë e teknologjisë informative në përmirësimin e

efikasitetit të procesit të përmbarimit dhe instrumentet përkatëse ligjore të Këshillit të

Evropës në këtë fushë, përfshirë Rekomandimin Rec(2003)14 për inter-operabilitetin

e sistemeve informative në sektorin e drejtësisë dhe Rekomandimin Rec(2003)15 për

arkivimin e dokumenteve elektronike në sektorin e drejtësisë,

I rekomandon qeverive të shteteve anëtare të:

mundësojnë përmbarimin efikas dhe ekonomik të vendimeve gjyqësore, si dhe

dokumenteve tjera të përmbarueshme gjyqësore dhe jogjyqësore;

ndërmarrin apo përforcojnë, varësisht nga rasti, të gjitha masat të cilat i

konsiderojnë të nevojshme për qëllim të zbatimit progresiv të “Parimeve udhëzuese

në lidhje me përmbarimin” të përcaktuara më poshtë.

Parimet udhëzuese në lidhje me përmbarimin

I. Përkufizimet

Për qëllim të këtij rekomandimi,

a. “Përmbarim” nënkupton zbatimin e vendimeve gjyqësore, si dhe dokumenteve

tjera të përmbarueshme gjyqësore dhe jogjyqësore në pajtim me ligjin përmes të

cilave i padituri detyrohet të bëj, të mos bëj apo të paguaj në pajtim me vendimin e

gjykatës;

b. “Zyrtar përmbarues” nënkupton personin e autorizuar nga shteti për zbatimin e

procesit të përmbarimit, pavarësisht nëse ai person është i punësuar apo nuk është i

punësuar nga shteti;

c. “Paditës” nënkupton palën që kërkon përmbarimin;

d. “I paditur” nënkupton palën kundër të cilit kërkohet përmbarimi.

II. Fushëveprimi i aplikimit

1. Ky rekomandim ka të bëjë me lëndët civile, përshirë edhe ato komerciale, të

mbrojtjes së konsumatorëve dhe ato të ndërlidhura me të drejtën në punë dhe të

drejtën familjare. Rekomandimi nuk ka të bëjë me çështjet administrative. Ky

rekomandim po ashtu mund të aplikohet edhe tek lëndët penale të cilat nuk kanë të

bëjnë me heqjen e lirisë.

2. Për më tepër, ky rekomandim ka të bëjë me përmbarimin e vendimeve

gjyqësore dhe dokumenteve tjera të përmbarueshme gjyqësore dhe jogjyqësore.


III. Procedurat përmbarimore

1. Në mënyrë që procedurat përmbarimore të jenë sa më efektive dhe efikase,

a. përmbarimi duhet të përkufizohet dhe mbështetet përmes një kornize të qartë

ligjore, e cila përcakton autorizimet, të drejtat dhe përgjegjësitë e palëve në procedurë

dhe palëve të treta;

b. përmbarimi duhet të zbatohet në pajtim me ligjin dhe vendimet përkatëse

gjyqësore. Çdo legjislacion duhet të përmbajë mjaft detaje për të mundësuar siguri

dhe transparencë ligjore në procedurë dhe të përcaktojë që ky proces të jetë sa më i

parashikueshëm dhe efikas;

c. palët kanë për detyrë të bashkëpunojnë në mënyrë të duhur në procesin e

përmbarimit; përveç kësaj, dhe veçanërisht në lëndët që kanë të bëjnë me të drejtën

familjare, autoritetet përkatëse duhet të mundësojnë këtë bashkëpunim;

d. i padituri duhet të ofrojë informata të përditësuara për të ardhurat, pasurinë dhe

çështjet tjera të rëndësishme;

e. shtetet duhet të krijojnë mekanizma të cilat pamundësojnë keqpërdorimin e

procedurës përmbarimore nga cilado palë, që nuk duhet të konsiderohet si rigjykim i

rastit;

f. nuk duhet të ketë shtyrje të procedurës përmbarimore përveç nëse për këtë

ekzistojnë arsye të përcaktuara me ligj. Shtyrja mund t’i nënshtrohet shqyrtimit

gjyqësor;

g. gjatë procesit të përmbarimit, duhet të vendoset një balancë në mes të

interesave të paditësit dhe të paditurit, veçanërisht duke pasur parasysh dispozitat e

neneve 6 dhe 8 të KEDNj-së. Në rastet kur kjo është e përshtatshme, duhet të merren

parasysh interesat e palës së tretë. Kur procedura përmbarimore ka të bëjë me të

drejtën familjare, duhet të merren parasysh interesat e anëtarëve të familjes; përveç

kësaj, kur procedura përmbarimore në veçanti ka të bëjë me të drejtat e fëmijës, së

pari duhet të merret parasysh interesi më i mirë i fëmijës, në pajtim me të drejtën

ndërkombëtare dhe kombëtare;

h. duhet të mbrohen pasuria dhe të ardhurat themelore të paditurit, siç janë të

mirat themelore të shtëpisë, ndihmat themelore sociale, paratë për nevojat themelore

shëndetësore dhe mjetet e nevojshme për punë.

2. Procedurat përmbarimore duhet të:

a. jenë qartë të përkufizuara dhe të lehta për të zbatuar nga zyrtarët përmbarues;

b. përcaktojnë përkufizimin gjithëpërfshirës dhe listën e dokumenteve të

përmbarueshme dhe mënyrën se si ato hyjnë në fuqi;

c. përcaktojnë në mënyrë të qartë të drejtat dhe obligimet e të paditurve,

paditësve dhe palëve të treta, përfshirë për këta dy të fundit radhitjen e tyre dhe të

drejtat në shumën e paguar dhe ndarë në mesin e paditësve;

d. përcaktojnë mënyrën më efikase dhe efektive për dorëzimin e dokumenteve

(për shembull, dorëzimi personal i dokumenteve nga zyrtari përmbarues, përmes

postës elektronike, postës);

e. parashikojnë masat të cilat mënjanojnë apo parandalojnë keqpërdorimet

procedurale;

f. parashikojnë të drejtën e palëve për të kërkuar ndalimin e përkohshëm të

përmbarimit për të siguruar mbrojtjen e të drejtave dhe interesave të tyre;


g. sipas nevojës, të përcaktojnë të drejtën e shqyrtimit të vendimeve gjyqësore

dhe jogjyqësore të nxjerra gjatë procesit përmbarues.

3. Taksat për përmbarim duhet të jenë të arsyeshme, të përcaktuara në ligj dhe

paraprakisht t’u bëra të ditura palëve.

4. Tentimet për zbatimin e përmbarimit duhet të jenë në proporcion me kërkesën,

pasurinë që pritet të merret për këtë qëllim si dhe interesat e të paditurit.

5. Shpenzimet e nevojshme të përmbarimit në përgjithësi barten nga i padituri,

edhepse ekziston mundësia që të barten nga palët tjera në rast se ato keqpërdorin

procedurën.

6. Kërkimi dhe konfiskimi i pasurisë së të paditurit duhet të bëhet sa më efektiv

që është e mundur, duke pasur parasysh të drejtat përkatëse të njeriut dhe dispozitat

për mbrojtjen e të dhënave. Informatat për pasurinë e të paditurit duhet të mblidhen në

mënyrë të shpejtë dhe ekspeditive, përmes qasjes në informata përkatëse të

evidentuara në regjistra dhe burime tjera, si dhe të paditurve duhet t’u mundësohet të

deklarojnë pasurinë e tyre.

7. Pasuria duhet të shitet pa vonesë duke bërë përpjekje që të arrihet vlera më e

lartë në treg dhe të shmanget rënia e madhe dhe e panevojshme e asaj vlere.

IV. Zyrtarët përmbarues

1. Shtetet në të cilat zyrtarët përmbarues zbatojnë procesin përmbarimor, duhet të

veprojnë në pajtim me parimet e përcaktuara në këtë rekomandim.

2. Statusi, roli, përgjegjësitë dhe autorizimet e zyrtarëve përmbarimor duhet të

përcaktohen në ligj për qëllim të sigurisë dhe transparencës sa më të madhe të procesit

përmbarimor. Shtetet duhet të jenë të lira për të përcaktuar statusin profesional të

zyrtarëve përmbarimor.

3. Me rastin e rekrutimit të zyrtarëve përmbarues duhet të merren parasysh

standardi moral i kandidatit dhe njohuria e tij/saj në fushën e drejtësisë dhe trajnimi

për njohjen e ligjit dhe procedurës përkatëse. Për këtë qëllim, kandidatët duhet t’i

nënshtrohen provimit për vlerësimin e njohurisë së tyre teorike dhe praktike.

4. Zyrtarët përmbarues duhet të jenë të ndershëm dhe kompetent për

përmbushjen e detyrave të tyre dhe çdoherë duhet të veprojnë në pajtim me standardet

e larta profesionale dhe etike, të përcaktuara për këtë qëllim. Ata duhet të jenë të

paanshëm në punën e tyre me palë dhe t’i nënshtrohen kontrollit dhe monitorimit

profesional, që mund të përfshijë edhe kontrollin gjyqësor.

5. Autorizimet dhe përgjegjësitë e zyrtarëve përmbarues duhet të përcaktohen

dhe ndahen në mënyrë të qartë nga ato të gjyqtarëve.

6. Zyrtarët përmbarues të cilët akuzohen për keqpërdorim të detyrës duhet t’i

nënshtrohen procedurave disiplinore, civile dhe/ose penale, duke iu nënshtruar

sanksioneve përkatëse në rast të keqpërdorimit.

7. Zyrtarët përmbarues të punësuar nga shteti duhet të kenë kushte të

përshtatshme për punë, burime adekuate materiale dhe personel mbështetës. Ata duhet

të kompensohen në mënyrë adekuate për punën e tyre.

8. Zyrtarët përmbarimor duhet t’i nënshtrohen trajnimit fillestar dhe të

vazhdueshëm në pajtim me qëllimet dhe objektivat e përcaktuara qartë dhe të

strukturuara mirë.


MEMORANDUM SHPJEGUES

I. HYRJE

1. Në kuadër të punës së tij, për vite me radhë Këshilli i Evropës ka trajtuar çështjen e

përmbarimit të vendimeve gjyqësore duke synuar përcaktimin e standardeve në

fushën e të drejtave të njeriut dhe sundimit të ligjit, si dhe promovimin e reformës së

kësaj fushe në shtetet anëtare.

2. Në vitin 1997, në rastin e mirënjohur Hornsby kundër Greqisë, Gjykata Evropiane

për të Drejtat e Njeriut ka vendosur se përmbarimi është pjesë përbërëse e së drejtës

themelore në gjykim të drejtë brenda një kohe të arsyeshme, në pajtim me nenin 6 të

Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Që atëherë, gjykata vazhdimisht ka

riafirmuar se shtetet anëtare kanë për detyrë të sigurojnë se të gjithë personat të cilëve

u shqiptohet një vendim gjykate i formës së prerë kanë të drejtë në përmbarimin e tij

dhe se e drejta e qasjes në gjykatë “do të ishte imagjinare nëse sistemi i drejtësisë së

një shteti do të lejonte që një vendim i formës së prerë të mos hyjë në fuqi, duke

shkuar kështu në dëm të njërës palë”.

3. Konkluzionet e miratuara nga pjesëmarrësit e seminarit shumëpalësh të Këshillit të

Evropës për “Përmbarimin e vendimeve gjyqësore në rastet civile” të mbajtur në

Pallatin e Evropës, në Strasburg më 15 dhe 16 tetor 1997, kanë riafirmuar rëndësinë

ligjore dhe politike të përmbarimit në funksionimin e duhur të sistemit gjyqësor në një

shtet të qeverisur nga sundimi i ligjit.

4. Në Rezolutën nr. 3 të miratuar në Konferencën e 24-të të Ministrave Evropianë të

Drejtësisë për “Zbatimin e vendimeve gjyqësore në pajtim me standardet evropiane”,

të mbajtur në Moskë më 4 dhe 5 tetor 2001, është arritur marrëveshja se “përmbarimi

i duhur, efektiv dhe efikas i vendimeve gjyqësore është i rëndësisë së veçantë për

shtetet anëtare në krijimin, forcimin dhe zhvillimin e një sistemi të fuqishëm dhe të

respektuar të drejtësisë”. Për këtë qëllim, Ministrat Evropianë të Drejtësisë kanë ftuar

Këshillin e ministrave për të udhëzuar Komitetin Evropian mbi Bashkëpunimin Ligjor

(KEBL) për të identifikuar standardet dhe parimet e përbashkëta evropiane për

përmbarim, për sa i përket procedurave, rolit dhe praktikave të zyrtarëve përmbarues

(p.sh. përmbaruesve).

5. Gjatë seminarit shumëpalësh të Këshillit të Evropës për “Rolin, organizimin,

statusin dhe trajnimin e zyrtarëve përmbarues” të mbajtur në Varna, Bullgari më 19

dhe 20 shtator 2002, konkluzionet e miratuara nga pjesëmarrësit kanë ritheksuar

rëndësinë e përmbarimit të drejtë dhe efikas të zbatuar nga zyrtarët përmbarues.

6. Si vazhdimësi e Rezolutës nr. 3 të Konferencës së Ministrave Evropianë të

Drejtësisë dhe në bazë të aktiviteteve për bashkëpunim ligjor të realizuara nga

Këshilli i Evropës në nivel dypalësh, rajonal dhe shumëpalësh, Grupi punues i

Këshillit të ekspertëve për efikasitetit të drejtësisë (CJ-EJ-GT) ka mbajtur dy takime

në Pallatin e Evropës në Strasburg (24-26 qershor 2002 dhe 9-11 tetor 2002) për të

përgatitur draft Rekomandimin për përmbarimin për shqyrtim nga CJ-EJ në takimin e

mbajtur në Pallatin e Evropës më 13-15 nëntor 2002. Draft Rekomandimi i është

dorëzuar Komitetit Evropian mbi Bashkëpunimin Ligjor (KEBL) i cili miratoi atë më

23 maj 2003.


KOMENTE NË PJESË TË NDRYSHME TË REKOMANDIMIT

7. Menjëherë pas preambulës, Rekomandimi fton qeveritë e shteteve anëtare të

mundësojnë përmbarimin e vendimeve gjyqësore dhe dokumenteve të

përmbarueshme të karakterit gjyqësor dhe jogjyqësor që kërkojnë përmbarim154

.

8. Rekomandimi vlen për vendimet gjyqësore dhe dokumentet tjera të përmbarueshme

gjyqësore dhe jogjyqësore, të cilat në kuptim më të gjerë janë akte të natyrës së

detyrueshme shpesh të lëshuara nga autoritetet tjera (p.sh. marrëveshje

jashtëgjyqësore e bërë tek noteri publik, vendime arbitrazhi). Duhet të kuptohet se jo

të gjitha vendimet dhe dokumentet e tilla kërkojnë që të ndërmerren veprime për t’i

përmbaruar ato si një rast, për shembull, aktet e natyrës konfirmative apo të

vetëpërmbarueshme apo aktgjykimet që ndryshojnë raportet ekzistuese (p.sh.

shkurorëzimi apo anulimi i kontratës).

Parimi I – Përkufizimet

9. Parimi I ka të bëjë me përkufizimin e referencave kryesore në lidhje me

përmbarimin: procesin e përmbarimit, zyrtarin përmbarues, paditësin dhe të paditurin.

10. Referenca “zyrtar përmbarues” mbulon një varg personash përgjegjës për

zbatimin e procedurës përmbarimore (p.sh. përmbaruesin, huissier de justice,

gjyqtarin përmbarues, etj). Duhet të theksohet se në shumë shtete roli, përgjegjësitë,

organizimi dhe statusi profesional dallojnë në masë të konsiderueshme, siç dallojnë

edhe kushtet e tyre të punës dhe kompensimi.

11. Në kohën e përgatitjes së këtij Rekomandimi, shumë shtete kanë qenë duke

rishqyrtuar procedurat dhe praktikat e tyre përmbarimore. Në pjesën më të madhe të

shteteve të Këshillit të Evropës, zyrtarët përmbarues klasifikohen si shërbyes civil nën

Ministrinë e Drejtësisë, nëpunës gjyqësor nën gjykata, persona të vetëpunësuar të cilët

punojnë të pavarur apo edhe që janë të punësuar si kombinim i ndonjërës më lart.

Parimi II – Fushëveprimi i aplikimit

12. Parimi II ka të bëjë me fushëveprimin ligjor të aplikimit të këtij Rekomandimi.

13. Ky rekomandim ka të bëjë me lëndët civile (përshirë edhe ato komerciale, të

mbrojtjes së konsumatorëve dhe ato të ndërlidhura me të drejtën në punë dhe të

drejtën familjare) dhe mund të aplikohet edhe tek disa lëndë të caktuara penale (p.sh.

gjobat, konfiskimi dhe përderisa nuk konsiderohet lëndë civile, kompensimin e

viktimave). Ky Rekomandim nuk trajton çështjen e imunitetit dhe përmbarimit.

14. Në anën tjetër, Rekomandimi nuk ka të bëjë me lëndët penale të cilat përfshijnë

heqjen e lirisë shpesh të ndërlidhur me ndalimin në burg si dhe nuk ka të bëjë me

çështjet administrative. Në rastin e kësaj të fundit, duhet t’i referohemi Rekomandimit

Rec (…) të Këshillit të Ministrave të shteteve anëtare për përmbarimin e vendimeve

154 Referenca shprehjes ‘vendime gjyqësore dhe dokumente të përmbarueshme të karakterit gjyqësor dhe jogjyqësor’ po ashtu është cituar në Parimin I. a. Për përkufizimet dhe në II.2. për fushëveprimin e aplikimit i cili duhet të konsiderohet se ka kuptim të njëjtë në të gjitha rastet.


në fushën e së drejtës administrative, dispozitat e së cilës janë pa paragjykim ndaj

këtij Rekomandimi.

15. Shtetet anëtare mund të aplikojnë parimet e këtij Rekomandimi edhe në fushat

tjera përkatëse.

Parimi III – Procedura përmbarimore

16. Në Rekomandim kërkohet që shtetet anëtare të shqyrtojnë mënyra të ndryshme të

përmirësimit të efektshmërisë së procedurave dhe praktikave përmbarimore.

17. Parimi III.1. a. e bën të qartë se procedurat përmbarimore duhet të jenë të

përcaktuara qartë në kuadrin ligjor duke iu referuar autorizimeve, të drejtave dhe

përgjegjësive të palëve, përfshirë këtu edhe palët e treta siç janë paditësit parashtrues

të kërkesave për mbajtje dhe të paditurit e një borxhi të bashkëngjitur. Ky parim

thekson faktin se përmbarimi është më efikas kur procedurat janë të qarta dhe të lehta

për t’u ndjekur. Kjo po ashtu u mundëson palëve të kuptojnë në mënyrë më efektive

rolet e tyre dhe të veprojnë në pajtim me përgjegjësitë e tyre.

18. Referenca, në Parimin III.1.b., për ‘veprimin në pajtim me ligjin përkatës dhe

vendimet gjyqësore’ parasheh dy probleme periodike në shumë shtete: (i)

keqpërdorimin dhe abuzimin e procedurave përmbarimore nga ana e palëve, kështu

duke vonuar procesin dhe drejtësinë në përgjithësi, dhe (ii) rreziqet nga aplikimi i

formave private të drejtësisë kur procesi përmbarimor nuk është efikas.

19. Për të luftuar lindjen e problemeve të tilla, shtetet ftohen të hartojnë legjislacion të

detajuar i cili ofron siguri ligjore, transparencë dhe është i lehtë për t’u aplikuar, në

mënyrë që të inkurajojë palët të përdorin dhe të mbështeten në përmbarim për të

përforcuar kredibilitetin dhe imazhin publik të procesit.

20. Referenca, në Parimin III.1.c., për detyrën e palëve për të bashkëpunuar në

mënyrë të duhur është e nevojshme për të shtuar veprimet në pajtim me, dhe për të

zvogëluar keqpërdorimin e procesit përmbarimor (p.sh. ankesat vetëm sa për të

irrituar palën tjetër). Duke bashkëpunuar dhe komunikuar më mirë me njëri tjetrin

mund të zvogëlohen si lëndueshmëria e të paditurit ashtu edhe kundërshtimi ndaj

procesit përmbarimor (p.sh. fshehja e pasurisë). Për shembull, një paditës

bashkëpunues mund të jetë më i hapur për arritjen e marrëveshjes me të paditurin për

pasurinë e cila do të merret apo për aranzhimet e pagesës (p.sh. pagesën me këste). Në

ato shtete anëtare ku këto veprime lejohen, zyrtarët përmbarimor mund të luajnë rol

kyç në lehtësimin e një bashkëpunimi të tillë.

21. Përveç kësaj, bashkëpunimi me palët e treta, siç janë bankat mund të jetë shumë

përfitues sa i përket kërkimit dhe sekuestrimit të të ardhurave dhe pasurisë së të

paditurit, në pajtim me të drejtat e njeriut dhe standardet për mbrojtjen e të dhënave.

22. Në të njëjtën kohë, Parimi III.1.d. i referohet obligimit të paditurit për të dhënë

informata të përditësuara për të ardhurat e tij/saj, pasurinë si dhe çështjet tjera

relevante (p.sh. deklaratë në lidhje me vendndodhjen e fëmijës) kështu që ata të

ndjehen më përgjegjës (madje edhe të detyruar) prandaj edhe të dekurajuar për të


vepruar ndryshe. Të paditurit duhet të ofrojnë informatat e tilla nëse dhe sipas

mënyrës së përcaktuar në legjislacionin përkatës kombëtar.

23. Parimi III.1.e. rithekson rëndësinë e parandalimit të pengimit të procedurës duke

ftuar shtetet të krijojnë mekanizma të cilat luftojnë keqpërdorimet procedurale, për

shembull duke u dhënë gjyqtarëve dhe/ose zyrtarëve përmbarues më shumë

kompetenca për të ndëshkuar palët të cilat janë keqpërdoruese (p.sh. shqiptimi i

gjobës, rritja e kompetencave hetuese).

24. Duke pasur parasysh çfarë u tha më lart, shtetet duhet të shqyrtojnë mënyra sipas

të cilave palët në procedurë dhe palët tjera të përfshira (p.sh. gjyqtari dhe zyrtari

përmbarues) mund të luajnë një rol më aktiv gjatë përmbarimit, duke i fuqizuar dhe

motivuar ata.

25. Parimi III.1.f. rithekson rëndësinë e shmangies së vonesave të panevojshme të

cilat mund të paraqiten nga shtyrja e panevojshme e përmbarimit (p.sh. ankesat nga

pala vetëm sa për të irrituar palën tjetër, vendimi i zyrtarit përmbarimor). Shtetet

ftohen që të tejkalojnë vonesat e tilla duke kërkuar që arsyetimet të përcaktohen në

ligj, që do të bëj që çështjet e tilla menjëherë t’i nënshtrohen shqyrtimit gjyqësor.

26. Duke pasur parasysh pozitat e ndryshme të paditësit (këmbëngulës) dhe të

paditurit (shpesh të lëndueshëm), është shumë e rëndësishme që procedura dhe

praktikat e përmbarimit të arrijnë një balancë të duhur dhe të kujdesshme të interesave

të tyre, të cilat veçanërisht respektojnë nenin 6 (të drejtën në gjykim të drejtë) dhe

nenin 8 (e drejta në respektim të jetës private dhe familjare) të Konventës Evropiane

për të Drejtat e Njeriut (KEDNj).

27. Kur procesi i përmbarimit ka të bëjë me çështjet e së drejtës familjare, duhet të

merret parasysh interesi i anëtarëve të familjes. Përveç kësaj, kur procesi i

përmbarimit ka të bëjë me të drejtat e fëmijës, interesi më i mirë i fëmijës duhet të

merret parasysh së pari, në pajtim me të drejtën ndërkombëtare dhe kombëtare.

Aplikimi kryesor i këtij Rekomandimi në çështjet familjare ka të bëjë me çështjen e

mbajtjes financiare të së afërmve.

28. Asgjë në këtë Rekomandim nuk duhet të zëvendësoj Konventën evropiane për

njohjen dhe zbatimin e vendimeve në lidhje me kujdestarinë mbi fëmijët dhe

rivendosjen e kujdestarisë mbi fëmijët155

dhe instrumentet tjera relevante

ndërkombëtare në lidhje me zhvendosjen e paligjshme të fëmijëve.

29. Në raste të caktuara të së drejtës familjare, autoritetet përkatëse, siç janë shërbimet

sociale mund të kenë rol të rëndësishëm në promovimin e bashkëpunimit në mes të

autoriteteve dhe palëve në fjalë.

30. Pozita e lëndueshme dhe e pasigurt e të paditurit është theksuar edhe më tej në

Parimin III.1.h. Këtu rekomandohet që disa mjete dhe të ardhura themelore të

paditurit nuk duhet të konfiskohen në mënyrë që ai/ajo të ketë mjete të mjaftueshme

për të jetuar si masë respekti për jetën private të atij personi dhe për dinjitetin

155 Seria e Traktateve Evropiane - nr. 105.


njerëzor. Përjashtime të ngjashme mund të gjenden në kodet përmbarimore dhe civile

e procedurale të shumë shteteve. Sidoqoftë, është e nevojshme të theksohen gjëra

themelore si kjo.

31. Shtetet po ashtu duhet të kujdesen që të drejtat e të afërmve të cilët varen nga të

paditurit, siç janë fëmijët (p.sh. mbajtja financiare) të jenë të garantuara.

32. Në disa shtete, ligji nuk lejon konfiskimin e vendbanimit primar të të paditurit

(p.sh. shtëpinë familjare) përderisa në shtetet tjera e lejon edhe këtë. Në rastin e kësaj

të fundit, konfiskimi i vendbanimit primar dhe largimi i të paditurit dhe i të afërmve të

tij/saj është një veprim i vështirë i cili shkakton vështirësi tjera të panevojshme,

veçanërisht në shtetet me nivel të ulët të sigurisë sociale dhe programeve për strehim

alternativ. Mundësia e konfiskimit të pasurisë alternative, aty ku një gjë e tillë është e

përshtatshme, duhet të jetë në dispozicion brenda sistemit të përmbarimit.

33. Në Parimin III.2.a., shtetet ftohen për të garantuar që procedurat përmbarimore të

jenë të përcaktuara qartë dhe të jenë të lehta për t’u administruar nga zyrtarët

përmbarues, kështu që të mundësojnë zvogëlimin e ndërlikimit të panevojshëm që

mund të shkaktojë si konfuzion ashtu edhe vonesa, ndërsa në anën tjetër mundëson që

t’i shmangemi keqpërdorimit të tyre.

34. Duke pasur parasysh çfarë u tha më lartë, Parimi III.2.b. fton shtetet që në mes

tjerash të regjistrojë me shkrim, për qëllim të qartësimit ligjor dhe transparencës, të

gjitha dokumentet që mund të përmbarohen.

35. Parimi III.2.c. rithekson rëndësinë e qartësisë dhe transparencës së procesit

përmbarimor duke theksuar të drejtat dhe detyrat e palëve në procedurë dhe palëve të

treta, për sa i përket radhitjes së tyre dhe (përqindjes) të drejtës në përqindjen e parave

të marra dhe shpërndara në mes të palëve paditësve.

36. Sa i përket procesit të përmbarimit, shtetet shpesh përdorin metoda të ndryshme

për dorëzimin e dokumenteve156

. Disa shtete shfrytëzojnë shërbimin postar si mjet

efikas dhe i lirë për dorëzimin e dokumenteve, përderisa në shtetet tjera dokumentet

dorëzohen personalisht. Në disa shtete dorëzimi i dokumenteve është më problematik

për shkak të mungesës së infrastrukturës së shërbimeve publike.

37. Duke pasur parasysh këto dallime dhe vështirësi, Parimi III.2.d. fton shtetet të

aplikojnë metodat më efektive dhe më të përshtatshme për dorëzimin e dokumenteve.

Prandaj për të përforcuar efikasitetin e përmbarimit është e rëndësishme që dorëzimi

të jetë i sigurt dhe i shpejtë.

38. Masat shtrënguese të referuara në Parimin III.2.e. theksojnë aplikimin e masave

siç janë gjobat e fikse dhe të ndryshueshme për vonesë të pagesës dhe ngrirjen e

pasurisë së të paditurit pas aktgjykimit, për të inkurajuar palët për të vepruar në pajtim

me procedurat përmbarimore, në vend se të keqpërdor ato.

156 Kjo është pa paragjykim ndaj Rregullores së Këshillit (EC) nr. 1348 të datës 29 maj 2000 për dorëzimin e dokumenteve gjyqësore dhe jashtëgjyqësore në lëndët civile dhe komerciale në shtetet anëtare (të BE-së).


39. Në të njëjtën kohë, sanksionet disiplinore ofrojnë stimulim të ngjashëm për të

luftuar situatat ku zyrtarët përmbarues të punësuar nga shteti keqpërdorin pozitën e

tyre (p.sh. suspendimi nga zyra, zbritja e pagës).

40. Parimi III.2.f. (së bashku me kufizimet për të shtyrë përmbarimin nga Parimi

III.1.f.) rithekson rëndësinë e mbrojtjes së interesave dhe të drejtave të palëve. Kjo

ritheksohet në Parimin III.2.g. përmes së drejtës së shqyrtimit të vendimeve gjyqësore

dhe jogjyqësore. Këto masa sigurie ofrohen pothuajse nga të gjitha shtetet, sidoqoftë

ato duhet të theksohen.

41. Produktiviteti i procesit të përmbarimit ka rëndësi të konsiderueshme në shumë

shtete të cilat kanë buxhete të kufizuara (për drejtësi)157

. Në të njëjtën kohë, drejtësia

duhet të jetë një opsion i përballueshëm për të gjitha palët. Parimi III.3. rekomandon

që tarifat (p.sh. pagesa për zyrtarin përmbarimor) të jenë të arsyeshme dhe të mos jenë

të tepruara, të jenë të përcaktuara me ligj, të jenë fikse dhe transparente dhe për to

palët të njoftohen paraprakisht, kështu që të mund të parashikojnë ngjarjet në procesin

e përmbarimit dhe të veprojnë në mënyrë përkatëse brenda një kohe të arsyeshme.

Disa shtete anëtare konsiderojnë aplikimin e normave të interesit variabël mbi tarifa si

një shtytje efektive e të paditurit për të paguar borxhet e tyre më shpejt. Në shtetet ku

ekziston liria e lidhjes së kontratës në mes të paditësve dhe zyrtarit përmbarues sa i

përket tarifës së përmbarimit, pjesa e Parimit III.3. që përcakton se shpenzimet e

përmbarimit të parashikohen me ligj mund të kufizohet vetëm për tarifën e cila duhet

të paguhet nga i padituri. Në të vërtet, në këto vende paditësit duhet të vazhdojnë të

kenë mundësinë e negocimit të lartësisë së tarifës së përmbarimit me zyrtarët

përmbarimor, përderisa të paditurit do të jenë të mbrojtur duke paguar këto tarifa sipas

mënyrës së përcaktuar në ligj.

42. Sa i përket veprimeve praktike të ndërmarra nga zyrtari përmbarimor, Parimi III.4.

thekson rëndësinë e parimit të proporcionalitetit gjatë zbatimit të procesit

përmbarimor, për sa i përket shumës së të ardhurave dhe/ose pasurisë së nevojshme

për t’u konfiskuar për të përmbushur kërkesën. Gjatë zbatimit të kësaj, duhet të kemi

parasysh interesat e të paditurit (të lëndueshëm).

43. Duke pasur parasysh çfarë u tha më lart, rekomandohet që zyrtarët përmbarues të

ndërmarrin veprimet dhe masat më të duhura dhe efektive, të cilat më së miri u

përshtaten paditësit dhe të paditurit dhe të cilat janë në proporcion me qëllimin e

përmbarimit (p.sh. të mos konfiskohet pasuri e tepërt për të mbuluar shumën

përkatëse). Sikurse u përmend edhe më parë, zgjidhje alternative duhet të kërkohen

aty ku është e përshtatshme për një gjë të tillë.

44. Parimi III.5 rekomandon që i padituri në përgjithësi të mbulojë shpenzimet e

përmbarimit sepse zakonisht përmbarimi iniciohet vetëm pasi që i padituri nuk

paguan apo nuk respekton urdhrin e gjykatës, apo nuk ka kontaktuar gjykatën apo

paditësin për të shpjeguar përse nuk e ka bërë këtë. Në raste kur paditësit i ofrohet një

formë “më e avancuar” e shërbimit e cila kompensohet me tarifë shtesë, do të ishte e

drejtë që i padituri të bart këto shpenzime, në rast se ai ajo është paralajmëruar për

157 Kjo është po ashtu një nga arsyet përse shumë shtete seriozisht janë duke shqyrtuar mundësinë që zyrtarët përmbarues të jetë të vetëpunësuar, sepse duke bërë këtë e tërë veprimtaria e përmbarimit nuk paraqet ndonjë shpenzim për shtetin.


mundësinë që paditësi mund të kërkojë qasje në atë shërbim nëse i padituri nuk

respekton urdhrin e gjykatës.

45. Parimi III.5 vë përgjegjësinë e përgjithshme mbi të paditurin për të bartur

shpenzimet. Nuk parandalon mundësinë që palët tjera të cilat keqpërdorin procesin po

ashtu të bartin shpenzimet. Sidoqoftë shtetet mund të bëjnë përjashtim të këtij parimi,

për shembull në rastet e të drejtës familjare. Kjo është pa paragjykim ndaj mënyrës se

si mund të kalkulohen shpenzimet e përmbarimit, përfshirë edhe shpenzimet e bazuara

në normë fikse.

46. Sa i përket kërkimit dhe konfiskimit të pasurisë së të paditurit, Parimi III.6.

thekson rëndësinë e mbledhjes së informatave duke përdorë regjistrat (elektronik) të

pasurisë (p.sh. regjistri i tokës, regjistri i kompanive dhe regjistrat tatimor) dhe

burimet tjera në dispozicion (p.sh. informatat bankare). Këto informata duhet, aty ku

është e përshtatshme, të jenë në dispozicion për të mundësuar përmbarimin efektiv.

Në bërjen e kësaj mund t’i shmangemi dematerializimit të pasurisë.

47. Në Parimin e njëjtë, shtetet po ashtu ftohen të shqyrtojnë një opsion të dobishëm

duke shtyrë të paditurit të deklarojnë pasurinë e tyre – preferohet që kjo të jetë me

shkrim dhe sa më herët që është e mundur – për t’iu shmangur joshjes së palëve për të

vepruar në mënyrë të papërgjegjshme dhe madje edhe për të mashtruar.

48. Tërë kohën gjatë kërkimit dhe konfiskimit të pasurisë së të paditurit, shtetet duhet

të marrin parasysh të drejtat e njeriut dhe dispozitat për mbrojtjen e të dhënave,

veçanërisht tlë drejtën në respektim të jetës private dhe familjare, në pajtim me nenin

8 të KEDNj-së dhe Konventës për mbrojtjen e individëve sa i përket përpunimit

automatik të të dhënave personale (ETS Nr. 108) dhe Protokollin e saj në lidhje me

autoritetet mbikëqyrëse dhe qarkullimin përtejkufitar të të dhënave.

49. Parimi III.7. edhe më tej thekson rëndësinë për të vepruar shpejtë në shitjen e

pasurisë së të paditurit, veçanërisht kur shitja bëhet përmes ankandit, për të siguruar

se është arritur vlera më e lartë e tregut dhe për t’iu shmangur zhvlerësimit. Qëllimi i

këtij parimi është që sa më mirë të realizohet vlera e mundshme e pasurisë në interes

të paditësit dhe të paditurit.

Parimi IV – Zyrtarët përmbarues

50. Referenca në Parimin IV.1. “zyrtarëve përmbarues” është, siç u përmend edhe më

herët, shprehje e përgjithshme për personat e autorizuar nga shteti për të kryer

përmbarimin, por nuk do të thotë domosdoshmërisht se ata persona janë të punësuar

nga shteti. Nuk është mbajtur ndonjë qëndrim formal sa i përket statusit profesional

dhe institucional të zyrtarëve përmbarues.

51. Shtetet duhet të kenë parasysh përgjegjësitë e tyre për të rregulluar në mënyrë të

duhur praktikat e zyrtarëve përmbarues, duke bërë që ato t’i nënshtrohen niveleve

përkatëse të monitorimit dhe verifikimit (p.sh. Ombudspersoni) dhe mundësisë për

kontroll gjyqësor. Zyrtarët përmbarues gjithmonë duhet të veprojnë brenda kornizës

së ligjit edhe nëse ata janë të paguar nga, apo veprojnë me iniciativë të paditësit.


52. Rregullimi i rolit, përgjegjësive dhe autorizimeve të zyrtarëve përmbarues

konsiderohet të jetë i rëndësisë së veçantë. Kjo po ashtu u mundëson palëve të

kuptojnë më mirë autorizimet dhe rolin e zyrtarëve përmbarues.

53. Në përcaktimin e shtrirjes së rolit, përgjegjësive dhe autorizimeve të zyrtarëve

përmbarues shtetet duhet të marrin parasysh mënyrat për motivimin e tyre, me rastin e

vendosjes për nivelin e autonomisë që mund të ushtrojnë në punën e tyre.

54. Rekrutimi i zyrtarëve përmbarues, që referohet në Parimin IV.3., fton shtetet për

të shqyrtuar standardet morale të kandidatëve (p.sh. të mos kenë kryer vepra penale),

veçanërisht për shkak të rolit të rëndësishëm dhe delikat që zyrtarët përmbarues luajnë

gjatë ndërveprimit të tyre me palë. Për këtë qëllim, duhet të theksohet se zyrtarët

përmbarues duhet të jenë veçanërisht të ndjeshëm ndaj interesave të paditurve.

55. Njohuria ligjore e kandidatëve dhe trajnimi në fushën e ligjit dhe procedurave

përkatëse kanë rëndësi të konsiderueshme në rekrutimin e zyrtarëve përmbarues dhe

në Parimin IV.3. rekomandohet të organizohen provime përzgjedhëse për të vlerësuar

njohurinë e tyre teorike (p.sh. për ligjin e procedurës civile) dhe njohurinë e tyre

praktike (p.sh. provimet me gojë, vlerësimet e rasteve studimore).

56. Profili i zyrtarit përmbarimor më tej shtjellohet në Parimin IV.4. ku shtetet

inkurajohen për të siguruar që zyrtarët përmbarues janë të ndershëm dhe kompetent në

ushtrimin e detyrave të tyre. Kjo veçanërisht i referohet profilit të lartë të zyrtarëve

përmbarues si persona të autorizuar nga shteti, të cilët në çdo kohë duhet të veprojnë

në mënyrë të duhur (kompetente), në pajtim me standardet më të larta profesionale

dhe etike të cilat i përshtaten profesionit. Për sa i përket interesave të paditësit,

zyrtarët përmbarues duhet të veprojnë me përgjegjësi, përderisa duhet të jenë të

vetëdijshëm dhe t’i përgjigjen nevojave të paditurve të lëndueshëm.

57. Në shtetet anëtare ku zyrtarët përmbarues veprojnë si ndërmjetës në mes të palëve,

Parimi IV.4 po ashtu fton shtetet të sigurojnë që ata të jenë profesional në punën e

tyre dhe që nuk veprojnë në mënyrë të njëanshme.

58. Parimi IV.5. rithekson rëndësinë e përcaktimit të qartë të autorizimeve dhe

përgjegjësive të zyrtarëve përmbarues, veçanërisht në lidhje me ato të gjyqtarit për të

siguruar se ka një ndarje të qartë të autorizimeve në realizimin e procesit

përmbarimor.

59. Parimi IV.6. rekomandon ndjekjen e procedurave përkatëse për të siguruar që

zyrtari përmbarimor i cili akuzohet se ka keqpërdorur pozitën e tij/saj i nënshtrohet

procedurave disiplinore, civile dhe/ose penale në mënyrë që ato akuza të hetohen në

mënyrë të drejtë dhe nëse gjendet se ka pasur keqpërdorim, atëherë ai zyrtar

përmbarimor i nënshtrohet sanksioneve përkatëse. Kjo siguron zyrtarin përmbarues se

akuzat e pavërteta do të hedhen poshtë, si dhe siguron besimin e të paditurit se ai/ajo

ka zgjidhje efektive kundër sjelljes së pahijshme apo jo të drejtë të zyrtarit

përmbarimor.

60. Në Parimin IV.7., shtetet që punësojnë zyrtarë përmbarues si shërbyes civil,

ftohen për t’u siguruar atyre kushte të duhura të punës (p.sh. objektin, automjetet dhe

kompjuterët), burime fizike adekuate (p.sh. numër të mjaftueshëm të agjentëve për të


menaxhuar dhe zbatuar përmbarimin) dhe personel mbështetës (p.sh. personel

administrativ). Përmbarimi efikas i vendimeve gjyqësore kërkon një masë të caktuar

të zotimit financiar.

61. Po ashtu duhet të theksohet se Parimi IV.7. i referohet vetëm zyrtarëve

përmbarues të punësuar nga shteti, ndërsa nuk i referohet zyrtarëve përmbarues të

vetëpunësuar të cilët financojnë dhe kompensojnë veten pavarësisht nga shteti.

62. Përveç kësaj, zyrtarët përmbarues të punësuar nga shteti duhet të kompensohen në

mënyrë adekuate, për të pasqyruar pozitën e tyre të rëndësishme sa i përket rolit dhe

përgjegjësive. Duke e bërë këtë, ata mund të jenë të motivuar të veprojnë në mënyrën

e pritur nga ta.

63. Në Parimin IV.8, shtetet ftohen që edhe pas rekrutimit të mirëmbajnë

profesionalizmin dhe standardet e larta të zyrtarëve përmbarimor, duke siguruar që

zyrtarët përmbarimor i nënshtrohen trajnimit fillestar dhe të vazhdueshëm në pajtim

me qëllimet dhe objektivat e përcaktuara qartë dhe mirë të strukturuara. Duke bërë

këtë, ata mund të jenë të motivuar në pajtim me standardet e larta profesionale.


Shtojca 4:

Komisioni Evropian për Efikasitetin e Drejtësisë

(CEPEJ), Udhëzimet për zbatimin më të mirë e

të gjitha Rekomandimeve ekzistuese të Këshillit

të Evropës për përmbarimin e CEPEJ (2009) 11

REV


Strasburg, 17 dhjetor 2009

CEPEJ (2009) 11 REV

KOMISIONI EVROPIAN PËR EFIKASITETIN E DREJTËSISË

(CEPEJ)

UDHËZIME PËR ZBATIM MË TË MIRË TË

REKOMANDIMEVE EKZISTUESE TË KËSHILLIT TË

EVROPËS MBI PËRMBARIMIN

HYRJE

Metodologjia

1. Në Samitin e 3-të të Këshillit të Evropës (Vashave, Maj 2005), Krerët e Shteteve

dhe Qeverive u zotuan për të "përdorur plotësisht potencialin e Këshillit të Evropës

për vendosjen e standardeve dhe për të promovuar zbatimin dhe zhvillimin e

mëtejshëm të instrumenteve ligjore të organizatës dhe mekanizmave të bashkëpunimit

juridik". Në këtë samit, u vendos që të "ndihmohen shtetet anëtare për të dhënë

drejtësi në mënyrë të drejtë dhe të shpejtë".

2. Siç ka theksuar Sekretari i Përgjithshëm i Këshillit të Evropës në tetor të vitit 2005,

përmbarimi i vendimeve gjyqësore është një element thelbësor në funksionimin e një

shteti të bazuar në sundimin e ligjit. Kjo përbën një sfidë serioze si në nivel kombëtar

ashtu edhe në atë Evropian (CM / Monitorimi (2005) 2 nga 14 tetori 2005)

3. Kjo deklaratë, e konfirmuar nga praktika gjyqësore përkatëse e Gjykatës Evropiane

për të Drejtat e Njeriut (GjEDNj), dhe problemet në zbatimin e vendimeve të saj, si

dhe puna e CEPEJ e ka shtyrë Komitetin e Ministrave të dedikojnë një proces

monitorimi për përmbarimin e vendimeve gjyqësore kombëtare. CEPEJ do të merr

parasysh gjithashtu zhvillimet e mëtejshme të rëndësishme në praktikën gjyqësore të

GjEDNj që nga hartimi i Rekomandimit Rec (2003) 17 mbi përmbarimin.

4. CEPEJ, statuti i të cilit përfshin objektivin e lehtësimit të zbatimit të instrumenteve

juridike ndërkombëtare të Këshillit të Evropës në lidhje me efikasitetin dhe

korrektësinë e drejtësisë, përfshin përmbarimin e vendimeve gjyqësore në listën e

prioriteteve të saj. Si një hap i parë, CEPEJ ka autorizuar një studim të detajuar në

lidhje me çështjet e përmbarimit në shtetet anëtare, në mënyrë që të kuptojë më mirë

se si kjo funksionon dhe për të lehtësuar zbatimin në praktikë të standardeve përkatëse

dhe instrumenteve të Këshillit të Evropës. Studimi, i kryer nga studiues ligjorë të

Universitetit të Nancy (Francë) dhe Institutit Zviceran të së Drejtës Krahasuese

(Lausanne), propozoi një sërë udhëzimesh me qëllim që të lehtësojë zbatimin e

parimeve që përmbajnë rekomandimet e Këshillit të Evropës.


5. Si hap i dytë, CEPEJ ka krijuar një grup punues për përmbarimin e vendimeve

gjyqësore (CEPEJ GT-EXE), i ngarkuar me përpunimin e udhëzimeve për zbatimin

efektiv të standardeve ekzistuese të Këshillit të Evropës. Në bazë të propozimeve të

bëra në Studimin e detajuar, çdo anëtar i grupit punues ka hartuar një letër ku ka

adresuar një grup të caktuar të çështjeve që lidhen me Udhëzimet në të ardhmen.

CEPEJ pastaj ka ngarkuar një ekspert shkencor, M. Julien LHUILLIER (Francë), për

të përgatitur një sintezë të shkresave të elaboruara.

Parimet dhe Objektivat e Përmbarimit

6. Për të mbajtur sundimin e ligjit dhe që përdoruesit e gjykatës të kenë besim në

sistemin gjyqësor, duhet të ketë procese efektive por të drejta të përmbarimit.

Megjithatë, përmbarimi mund të arrihet vetëm kur i pandehuri ka mjetet apo aftësinë

për të përmbushur aktgjykimin.

7. Përmbarimi duhet të arrijë një ekuilibër mes nevojave të paditësit dhe të drejtave të

pandehurit. Shtetet anëtare inkurajohen që të monitorojnë procedurat e përmbarimit,

kontrollojnë menaxhimin e gjykatave dhe të ndërmarrin veprimet e duhura për të

siguruar barazi procedurale të palëve.

8. Procesi i përmbarimit duhet të jetë mjaft fleksibil në mënyrë që t’i lejojë

përmbaruesit një masë të arsyeshme të lirisë për të bërë marrëveshje me të

pandehurin, ku ka konsensus midis paditësit dhe të pandehurit. Marrëveshje të tilla

duhet t'i nënshtrohen kontrollit të plotë për të siguruar paanësinë e përmbaruesit dhe

mbrojtjen e interesave të paditësit si dhe të palëve të treta. Roli i agjentit të

përmbarimit duhet të jetë i përcaktuar qartë në ligj kombëtar (për shembull shkalla e

autonomisë së tyre). Ata mund (për shembull) të kenë rolin e një "ndërmjetësuesi pas

gjyqësor", gjatë fazës së përmbarimit.

Proceset në Gjykata

9. Shtetet anëtare duhet të marrin masa për të siguruar që informacioni është në

dispozicion për procesin e përmbarimit dhe se ka transparencë të aktiviteteve të

gjykatës dhe të agjentit të përmbarimit në të gjitha fazat e procesit, me kusht që të

drejtat e palëve janë të mbrojtura.

10. Pavarësisht nga roli i gjykatës në procesin e përmbarimit, duhet të ketë

komunikim efektiv në mes të gjykatës, përmbaruesit, paraqitësit të kërkesës, dhe të

pandehurit. Të gjitha palët e interesuara duhet të kenë qasje në informata për

procedurat në vijim e sipër dhe përparimin e tyre.

11. Shtetet anëtare duhet t’u ofrojnë palëve të mundshme në procedurat e përmbarimit

informacion mbi efikasitetin e shërbimeve dhe procedurave të përmbarimit, duke

krijuar treguesit e performancës kundrejt objektivave të caktuar dhe duke treguar

kohën që procedurat e ndryshme mund të marrin.


12. Çdo autoritet duhet të sigurojë mbikëqyrjen adekuate (duke pasur parasysh në çdo

rast praktikën përkatëse gjyqësore të GJEDNJ) të procesit të përmbarimit dhe duhet të

mbajnë përgjegjësi për efektivitetin e shërbimit. Llogaridhënia mund të arrihet nga

raportet e menaxhimit dhe / apo reagimet e konsumatorëve. Cilido raport duhet të

lejojë vërtetimin që vendimi është përmbaruar, ose (në qoftë se jo) se janë ndërmarrë

përpjekje të vërteta brenda një kohe të arsyeshme duke respektuar barazinë e palëve.

I. PËRGATITJA E PËRMBARIMIT

1. Qasja në shërbimet e përmbarimit

1.1. Shpërndarja e shërbimeve të përmbarimit

13. Shpërndarja gjeografike të agjentëve të përmbarimit brenda një vendi duhet të

sigurojë mbulimin më të gjerë të mundshëm për të gjitha palët potenciale. Brenda një

shteti anëtar të vetëm, kur autoritetet e ndryshme janë të ngarkuar me marrjen e

masave në fusha të ndryshme të përmbarimit (p.sh. gjykatësi përgjegjës për

përmbarimin dhe zyrtarët e thesarit), është e rëndësishme që t'i kushtohet vëmendje

shpërndarjes, si gjeografike dhe nga lloji i rastit, të të gjitha autoriteteve në fjalë. Çdo

pjesë e juridiksionit duhet të ketë mbulim të mjaftueshëm për secilin lloj të aktivitetit

të përmbarimit.

14. Ku agjentët e përmbarimit ushtrojnë profesionin e tyre si një praktikë private,

shtetet anëtare duhet të sigurojnë se ka konkurrencë të mjaftueshme dhe kompetenca

gjeografike të përcaktuara qartë.

1.2. Gjuha e përdorur

15. Duhet të merren masa për të siguruar që palët janë në gjendje të kuptojnë procesin

e përmbarimit, në të cilin ata janë të përfshirë, dhe, kur është e mundur, kanë mundësi

të marrin pjesë në procedurë, pa nevojë për përfaqësim ligjor. Për këtë qëllim,

proceset e përmbarimit dhe legjislacioni duhet të jenë sa më të qarta dhe të

kuptueshme të jetë e mundur (p.sh., duke krijuar versione të thjeshta gjuhësore të

legjislacionit, doracakë të përmbarimit, duke zvogëluar kohën e kontaktit që palët

duhet të kenë me gjykatën si personalisht ashtu dhe me korrespondencë, etj).

1.3 Disponueshmëria e akterëve të përfshirë në procedurën e

përmbarimit

16. Të gjitha palët e interesuara që mund të përfshihen në proceset e përmbarimit

(policia, ekspertët, përkthyesit me shkrim, përkthyesit me gojë (interpretët), autoritetet

lokale, siguruesit e rrezikut, ekspertë të kujdesit të fëmijës, etj) duhet të kenë status të


mjaftueshëm ligjor për të ndihmuar përmbaruesin dhe duhet të jenë menjëherë në

dispozicion, në rast se ndihma e tyre është e nevojshme për përmbarimin e një

vendimi. Punëtorët social duhet të jetë veçanërisht në dispozicion në rastet kur fëmijët

dhe personat e tjerë të rrezikuar janë të përfshirë në procedurën e përmbarimit.

2. Njoftimet palëve dhe palëve të treta

17. Njoftimet për palët në lidhje me përmbarimin e vendimeve gjyqësore ose të

dokumenteve përmbaruese ose të noterizuara ose dokumentet e tjera janë një aspekt

thelbësor i ligjit të përmbarimit. Njoftimi me kohë i palëve është një element i

domosdoshëm i një gjykimi të drejtë, në kuptim të nenit 6.1 të Konventës Evropiane

për të Drejtat e Njeriut.

18. Shtetet anëtare mund të hartojnë dokumente standarde për njoftimin e palëve.

Këto dokumente standarde mund të ndërlidhen me fazat e ndryshme në procesin e

përmbarimit dhe për çdo mjeti juridik i cili lejon ankimin ndaj përmbarimit. Ata mund

të kenë këto qëllime:

• për të njoftuar të pandehurin mbi pasojat e përmbarimit (duke përfshirë koston e

përmbarimit) dhe të shpenzimeve të një dështimi të respektimit të vendimit i cili

urdhëron ata të paguajnë;

• për të njoftuar të pandehurin mbi masat e përmbarimit që do të merren ndaj tyre,

pasi ato janë zbatuar, në mënyrë që të mundësojë të pandehurit të respektojë ose, kur

është e zbatueshme, ankimohet kundër çdo mase;

• mbajtjen e paraqitësve të kërkesave plotësisht të informuar për fazat e arritura të

procedurës së përmbarimit;

• njoftimin e palëve të treta për të siguruar, së pari, se të drejtat e tyre respektohen

dhe, së dyti, se ata janë në gjendje që të përmbushin cilindo detyrim mbi ta dhe të jenë

të vetëdijshëm për pasojat e një dështimi për të përmbushur vendimin.

19. Njoftimet në të gjitha rastet duhet të nxisin të pandehurin që të respektojë urdhrin

e gjykatës vullnetarisht dhe të përfshijnë një paralajmërim që në rast të mos-

pajtueshmërisë mund të përdoren masa përmbaruese, duke përfshirë, nëse është e

nevojshme, shpenzime të mëtejshme që mund të aplikohen.

20. Duhet të jetë e mundur që përmbaruesve tu besohet dorëzimi i njoftimeve. Për

këtë qëllim, shtetet anëtare duhet të përcaktojnë kushtet për një metodë të sigurt për

dorëzimin e dokumenteve.

21. Ku njoftimet krijojnë të drejta ose detyrime, është detyrë e përmbaruesit për të

siguruar që palëve u është dorëzuar njoftimi adekuat në kohën e duhur.

22. Ku pasuritë e të pandehurit duhet të shiten në një ankand publik pas sekuestrimit

të tyre, blerësit potencial duhet të njoftohen paraprakisht me mjete efikase

komunikimi, duke garantuar shpërndarjen e shpejtë të informacionit për publikun më


të gjerë të mundshëm, ndërkohë që sigurohet privatësia e të pandehurit. Shtetet

anëtare duhet të propozojë standardet minimale të shpërndarjes duke marrë parasysh

natyrën e pasurive, vlerën e tyre të përafërt dhe datën e shitjes.

3. Titulli i përmbarueshëm: Përkufizimi dhe forma e titullit

23. Korniza legjislative kombëtare duhet të përmbajë një përcaktim të qartë të asaj që

konsiderohet një titulli i përmbarueshëm dhe kushtet e përmbarueshmërisë së tij.

24. Titujt e përmbarimit duhet të hartohen në mënyrë të qartë dhe të kuptueshme,

duke mos lënë asnjë mundësi për keqinterpretim.

4. Agjentët e përmbarimit

4.1. Kushtet për kualifikim

25. Për administrimin e drejtë të drejtësisë është e rëndësishme që cilësia e

përmbarimit duhet të jetë e garantuar. Shtetet anëtare duhet të kryejnë akreditimin e

agjentëve të përmbarimit vetëm në qoftë se kandidatët në fjalë janë të një standardi

dhe trajnimit në përputhje me ndërlikueshmërinë e detyrave të tyre. Një cilësi e lartë e

trajnimit të profesionistëve është e rëndësishme për realizimin e drejtësisë dhe për të

rritur besimin e përdoruesve në sistemin e tyre të drejtësisë.

26. Nga agjentët e përmbarimit duhet gjithashtu të kërkohet që të ndjekin trajnimin e

detyrueshëm të vazhdueshëm.

27. Rekomandohet që të krijohen lidhje në mes të institucioneve kombëtare të

trajnimit. Shtetet anëtare duhet të sigurojnë që agjentët e përmbarimit të përfshihen në

programe të përshtatshme trajnimi dhe duhet vendosur standardet e përbashkëta

minimale për instruktorët në vendet e ndryshme anëtare.

28. Trajnimi fillestar dhe i vazhdueshëm mund të përfshijë:

• parimet dhe objektivat e përmbarimit;

• sjellja profesionale dhe etike;

• fazat në procesin e përmbarimit;

• organizimin, përshtatshmërinë dhe zbatimin e masave të përmbarimit;

• kornizën ligjore;

• simulimet dhe ushtrimet praktike të përshtatshme;

• vlerësimin e njohurive të të trajnuarve;


• përmbarimin ndërkombëtar të vendimeve gjyqësore dhe titujve të tjerë të

përmbarimit.

4.2. Organizimi i profesionit dhe statusi i agjentit të përmbarimit

29. Me qëllim të administrimit të mirë të drejtësisë, është e dëshirueshme që agjentët e

përmbarimit të organizohen në një trup profesional që përfaqëson të gjithë anëtarët e

profesionit, duke lehtësuar përfaqësimin e tyre kolektiv dhe grumbullimin e

informacionit.

30. Në vendet anëtare të cilat kanë themeluar organizata profesionale të

përmbaruesve, anëtarësimi në këtë organ përfaqësues duhet të jetë i detyrueshëm.

31. Statusi i agjentëve të përmbarimit duhet të përcaktohet qartë në mënyrë që palëve

të mundshme për procedurat e përmbarimit ti ofrohet një profesionist që është i

paanshëm, i kualifikuar, i përgjegjshëm, në dispozicion, i motivuar dhe efikas.

32. Ku agjentët e përmbarimit janë punonjës të shtetit, ata duhet të gëzojnë kushte të

përshtatshme të punës dhe burime të mjaftueshme njerëzore dhe materiale. Për

shembull, duke bërë të mundur personelit për të punuar me qasje në funksionimin e

komunikimit modern dhe pajisje të TI (kompjuterë, telefona, fakse, lidhjet e internetit,

sistemet e TI të azhurnuara sipas vendit të caktuar të punës) dhe me mjetet e

përshtatshme të transportit, të mjaftueshme për të lejuar ata që të kryejnë rolin e tyre

në mënyrën më efektive që të jetë e mundur.

4.3. Të drejtat dhe detyrimet

33. Agjentët e përmbarimit, si përcaktohet me ligj të një vendi, duhet të jenë

përgjegjës për zhvillimin e përmbarimit brenda kompetencave të tyre të përcaktuara

nga legjislacioni kombëtar. Shtetet anëtare duhet të konsiderojnë që agjentëve të

përmbarimit ti jepet kompetencë e vetme për:

• përmbarimin e vendimeve gjyqësore dhe titujve ose dokumenteve të tjerë të

përmbarueshëm, dhe

• zbatimi i të gjitha procedurave të përmbarimit të parashikuara nga ligji i shtetit në të

cilin ata veprojnë.

34. Agjentët e përmbarimit mund të jenë po ashtu të autorizuar për të kryer aktivitetet

dytësore në përputhje me rolin e tyre, duke u kujdesur për të mbrojtur dhe siguruar

njohjen e të drejtave të palëve dhe që synojnë përshpejtimin e procesit gjyqësor ose

reduktimin e ngarkesës së punës së gjykatave. Këto mund të jenë, ndër të tjera:


• shitja vullnetare pasurisë së luajtshme ose të paluajtshme në ankand publik;

• konfiskim i mallrave;


• regjistrimi dhe raportimi i të dhënave;

• shërbimi si korrier të gjykatave;


• procedurat e falimentimit;

• kryerja e detyrave të caktuara për ta nga gjykatat;


• hartimi i veprave personale dhe dokumenteve;

• mësimdhënia.

35. Agjentët e përmbarimit duhet të detyrohen të kryejnë rolin e tyre kur ata janë të

detyruar ligjërisht ta bëjnë këtë, përveç në rastet kur ka pengesa ose kur ata janë në

lidhje gjaku ose martesore me një palë. Agjentët e përmbarimit duhet të jenë të

përjashtuar nga të qenit të caktuar me drejta ose veprime të kontestuara në rastet me të

cilat ata janë të merren.

36. Ku agjentët e përmbarimit janë profesionistë të pavarur, ata duhet të jenë të

detyruar për të hapur një llogari jo-personale të destinuar posaçërisht për depozitimin

e mjeteve të grumbulluara në emër të klientëve. Kjo llogari duhet t’i nënshtrohet

inspektimit. Nga ata po ashtu duhet të kërkohet të jenë të siguruar nga detyrimet

profesionale dhe përgjegjësi civile. Agjentët e përmbarimit duhet të përfitojnë nga

mbrojtja e sigurimeve shoqërore.

4.4. Shpërblimi

37. Ku agjentët e përmbarimit janë punonjës të shtetit, shteti duhet të sigurojë që ata

të marrin shpërblim përkatës, veçanërisht duke pasur parasysh nivelin e tyre të

trajnimit, përvojën dhe vështirësitë e hasura në detyrën e tyre.

4.5. Etika dhe sjellja profesionale

38. Agjentët e përmbarimit duhet ti nënshtrohen rregullave të qarta të etikës dhe të

sjelljes, të cilat mund të jenë të përcaktuara në kodet profesionale të sjelljes. Këto

Kode të mirësjelljes duhet të përmbajnë, ndër të tjera, standardet profesionale në

lidhje me:

• informatat që duhet dhënë palëve nga agjentët e përmbarimit në lidhje me

procedurën e përmbarimit (baza e veprimit, transparenca dhe qartësia e shpenzimeve,

etj)

• rregullat mbi formulimin e njoftimeve të palëve (rolin shoqëror të agjentëve të

përmbarimit, detyra këshillëdhënëse, etj)

• etikën profesionale (sjellja, fshehtësia profesionale, kriteret etike që përcaktojnë

zgjedhjen e veprimeve, etj)

• përmbarimin e qetë (parashikueshmëria dhe proporcionaliteti i shpenzimeve dhe

kohës, bashkëpunimi në mes shërbimeve të përmbarimit, etj)

• fleksibiliteti procedural (autonomia e agjentëve të përmbarimit, etj).


II. REALIZIMI I PËRMBARIMIT

1. Informacioni në lidhje me të pandehurin dhe pasuritë

1.1. Informacioni në dispozicion të paditësit

39. Në mënyrë që të sigurohet e drejta e paraqitësit të kërkesës për ndihmë të

mjaftueshme për procedurat e përmbarimit, këtyre të fundit duhet t’u lejohet qasja në

regjistrat publik, në mënyrë që ata të mund të konfirmojë informacionet thelbësore në

lidhje me të pandehurit, të tilla si informacioni për të identifikuar të pandehurin dhe

vendndodhjen e tij për qëllime të përmbarimit dhe të dhënat që merren nëpërmjet

regjistrave publik (dmth. regjistrat e tokës, regjistrat gjyqësore të kompanive, etj), që i

nënshtrohen ligjeve kombëtare mbi lirinë e qasjes në informata dhe të mbrojtjes se të

dhënave. Të dhënat e mësipërme duhet të jenë në dispozicion të paditësit me një

kërkesë me shkrim dhe me sigurimin e dëshmisë së mjaftueshme të interesit (dmth

aktgjykimi ose në një titull tjetër i përmbarueshëm).

1.2. Qasja e agjentëve të përmbarimit në informata

40. Në mënyrë që agjentët e përmbarimit të mund të sigurojnë një vlerësim të kostove

dhe të sigurojnë që masat e ndërmarra janë në përpjesëtim me ato shpenzime, shtetet

anëtare duhet t’u lejojnë atyre qasje të shpejtë dhe mundësisht të drejtpërdrejtë në

informacion mbi pasurit e të pandehurit. Shtetet anëtare janë të inkurajuar të

konsiderojnë të sigurojnë qasje në këtë informacion agjentit të përmbarimit përmes

një qasje të sigurt interneti, nëse është e mundur.

41. Me qëllim të parandalimit që të pandehurit ti shmangen përmbarimit duke

zhvendosur pasuritë e tyre, Shtetet anëtare janë të inkurajuara që të krijojnë një bazë

të dhënave shumë-burimore me qasje të kufizuar, në lidhje me pasuritë e debitorit

(p.sh. të drejtat e pronësisë mbi një automjet, të drejtat e të pasurive të patundshme,

borxhet e pagueshme, kthimet e tatimit, etj.) Shtetet anëtare duhet të sigurojnë bazën e

të dhënave me një nivel të pranueshëm të sigurisë, në lidhje me rreziqet e shkaktuara.

Qasja e agjentit të përmbarimit në bazën e të dhënave duhet të kufizohet në të dhënat

që kanë të bëjnë me procedurat në pritje të përmbarimit dhe do të duhet ti nënshtrohet

kontrollit të plotë. Shtetet anëtare duhet t’u sigurojnë të pandehurve mjete efektive

ligjore për të siguruar se çdo hetim në lidhje me pasuritë e tyre personale është i

justifikuar.

42. Bashkëpunimi midis organeve të ndryshme të institucioneve shtetërore dhe

private, në pajtueshmëri me legjislacionin e mbrojtjes së të dhënave, është thelbësor

për të mundësuar një qasje të shpejtë në informacione shumë-burimore të pasurisë së

të paditurit. Duhet të hartohen protokolle dhe procedura uniforme për të garantuar

bashkëpunimin midis departamenteve, në njërën anë, dhe bashkëpunimin në mes

këtyre departamenteve dhe shërbimeve të përmbarimit, nga ana tjetër.


1.3. Obligimi për sigurim të informacionit

43. Të gjitha organet shtetërore, të cilat administrojnë bazat e të dhënave me

informatat e kërkuara për përmbarimin efikas, duhet të kenë një obligim të sigurojnë

informata për agjentin e përmbarimit, brenda një afati të përcaktuar, në qoftë se

informacioni i tillë është në përputhje me legjislacionin e mbrojtjes së të dhënave.

1.4. Mbrojtja e të dhënave

44. Rekomandohet që legjislacioni kombëtar mbi mbrojtjen e të dhënave personale të

shqyrtohet në rast se duhet të jetë i përshtatur për të lejuar për procedurat e

përmbarimit efikas.

45. Agjentët e përmbarimit duhet të mbajnë përgjegjësinë për ruajtjen e fshehtësisë,

kur informacioni sekret, i fshehtë ose i ndjeshëm kuptohet nga ata në rrjedhën e

procedurave të përmbarimit. Në rast të një shkelje të kësaj detyre, masa e

përgjegjësisë disiplinore duhet të jetë e zbatueshme, së bashku me sanksionet civile

dhe penale.

1.5. Përdorimi i shumëfishtë i informacionit

46. Shtetet anëtare janë të ftuar të marrin në konsideratë të lejojnë agjentët e

përmbarimit për ripërdorimin e informacionit mbi pasuritë e të pandehurit në

procedurat e mëvonshme që përfshijnë të pandehurit e njëjtë. Ripërdorimi i

informacionit duhet megjithatë ti nënshtrohet një kornize të qartë dhe të saktë ligjore

(pra vendosja e afateve të rrepta për mbajtjen e të dhënave, etj).

2. Shpenzimet e përmbarimit

2.1. Rregullimi i shpenzimeve

47. Çdo shtet anëtar është i inkurajuar për të aprovuar rregulla që rregullojnë nivelin e

shpenzimeve të përmbarimit për të siguruar qasjen efektive në drejtësi sidomos

nëpërmjet ndihmës ligjore apo skemave për heqjen e shpenzimeve apo një shtyrje të

pagesës së tyre, ku shpenzimet e tilla ka të ngjarë të bien mbi palët. Palët duhet të jenë

të mbrojtura për të siguruar se ato do të paguajnë vetëm shpenzimet e përcaktuara me

ligj.

48. Ku, brenda shtetit anëtar të njëjtë, ka agjentë të përmbarimit që punojnë edhe në

sektorin privat dhe atë publik, shteti duhet të shmang çdo diskriminim në lidhje me

shpenzimet e debitorit në mes të agjentëve të përmbarimit të statusit të ndryshëm por

me kompetencë të barabartë.


49. Shtetet anëtare duhet të prezantojnë një procedurë me të cilën palët mund të

kundërshtojë shpenzimet e përmbaruesve.

2.2. Transparenca e shpenzimeve të përmbarimit

50. Ku shpenzimet e përmbarimit kanë gjasa të bien mbi palët, shtetet anëtare duhet të

sigurojnë që këto të fundit janë të informuar sa më plotësisht të jetë e mundur në

lidhje me shpenzimet e përmbarimit (tarifat e përmbarimit dhe pagesat e

performancës përkatëse me rastin e përfundimit me sukses). Ky informacion duhet të

jetë në dispozicion për palët, jo vetëm nga agjenti i përmbarimit, por edhe nga

gjykatat, organizatat e konsumatorëve, kodet procedurale ose nëpërmjet faqeve

zyrtare të internetit të autoriteteve gjyqësore dhe profesionale.

51. Duke pranuar se ka gjithnjë e më shumë lëvizje te personave dhe shërbimeve në

Evropë, ka një nevojë në rritje për përmbarimin e vendimeve gjyqësore

ndërkombëtare. Transparenca e shpenzimeve të përmbarimit prandaj duhet të shkojë

përtej nivelit të brendshëm: shtetet anëtare duhet të bien dakord për të ngritur një bazë

të dhënave të shumave të tarifuara për veprimet më të shpeshta të kryera procedurale

dhe të vejnë atë në dispozicion sa më gjerësisht të jetë e mundur, me qëllim për ti

dhënë personave në shtetet e tjera anëtare qasjen në strukturën tarifave të secilit vend.

2.3. Qartësia dhe parashikueshmëria e tarifave të përmbarimit

52. Tarifat e përmbarimit duhet të jenë publike. Shtetet anëtare janë të inkurajuara që

të kërkojnë që çdo dokument procedural të tregojë qartë sasinë e veprimit dhe të

parashikon sanksione në rast të mos-pajtueshmërisë (dmth. pavlefshmërinë e

dokumenteve të dështuar të jenë në përputhje me kërkesat etj).

53. Ku situata financiare e të pandehurit është e njohur për agjentin e përmbarimit dhe

ai rekomandon një proces të veçantë të përmbarimit, ai duhet të informojë paditësin

në lidhje me llojin e veprimit të parashikuar dhe shpenzimet e mundshme që

rezultojnë, në fillim dhe në çdo fazë të procedurës.

54. Qartësia e tarifave është një faktor në transparencën e shpenzimeve të

përmbarimit. Në mënyrë që të jete sa më shumë e kuptueshme, pagesa për një veprim

duhet të varet nga një numër i kufizuar i faktorëve. Tarifat duhet të përcaktohen në

rregullore sa më thjesht, qartë dhe koncize të jetë e mundur.

55. Kur caktohen tarifat e përmbarimit, shtetet anëtare duhet të shkëmbejnë përvojat e

tyre dhe të marrin në konsideratë faktorë të caktuar, të tillë si shuma e borxhit, çdo

urgjencë të veçantë dhe vështirësitë me të cilat përmbaruesi mund të ballafaqohet.


2.4. Rëndësia e ndërmarrjes së veprimeve

56. Kostoja përfundimtare e përmbarimit duhet të jetë në proporcion me mjetet e

kërkuara. Shtetet duhet të përpiqen të sigurojnë një procedurë efektive të përmbarimit

për të gjitha nivelet e borxheve, të mëdha apo të vogla.

57. Është përgjegjësi e agjentit të përmbarimit të ndërmerr të gjitha hapat e arsyeshëm

dhe të nevojshëm në përmbarim dhe të vendosë cilat veprime të përmbarimit janë më

te përshtatshme. Ku shpenzimet janë konsideruar të parëndësishme apo janë bërë

gabimisht, këto shpenzime duhet të mbulohen nga përmbaruesit.

58. Shtetet anëtare që sigurojnë ndihmë juridike duhet të vërtetojnë lidhjen e

shpenzimeve të bëra, në mënyrë që komuniteti nuk duhet të bartë shpenzimet e

pajustifikuara.

59. Ku një agjent i përmbarimit ka detyrë për të ofruar këshilla të duhura, ai / ajo

duhet të shpjegojë në mënyrë të qartë situatën e kërkesave dhe rëndësinë e veprimit që

sugjerojnë të ndërmerret.

2.5. Alokimi i shpenzimeve të përmbarimit

60. Tarifat e përmbarimit duhet të mbulohen nga të pandehurit, ku ai ose ajo është

likuid, së bashku me mundësinë e një tarife të performancës që mbulohet nga paditësi.

Ku i pandehuri është i paaftë për të paguar, tarifat e përmbarimit duhet të paguhen nga

paditësi.

61. Ku përmbarimi konsiderohet të jetë i gabuar ose i parregullt, përgjegjësia për

shpenzimet duhet të mbahet nga personat ose njësitë përgjegjëse për aktin e gabuar

ose te parregullt.

2.6. Ndihma juridike

62. Për të garantuar qasje në drejtësi, skemat e ndihmës juridike, apo skemat

alternative të financimit, duhet të jenë në dispozicion të paditësve të cilët nuk janë në

gjendje të paguajnë tarifat e përmbarimit (p.sh. me anë të financimit nga shteti ose nga

kthimi i tarifave). Ku ndihma juridike është siguruar, shteti mund, nëse konsiderohet e

drejtë, të pajis veten me mekanizmat që lejojnë kthimin e shpenzimeve të tij nga të

ardhurat e përmbarimit.


3. Afatet kohore dhe raportet

3.3 Afatet kohore për procedurat e përmbarimit

3.3.1. Afatet e arsyeshme dhe të parashikueshme


anëtare nuk duhet të imponojnë ndonjë afat arbitrar për përfundimin e përmbarimit.

64. Shtetet anëtare duhet të caktojë kritere të përcaktuara qartë dhe saktë në lidhje me

natyrën e arsyeshme të kohëzgjatjes, te cilat mund të ndryshojnë në varësi nga natyra

e rastit dhe lloji i veprimit të kërkuar.

65. Duke pasur parasysh rëndësinë e të qenit në gjendje të parashikohet kohëzgjatja e

procedurave të përmbarimit nga pikëpamja e sigurisë ligjore, shtetet anëtare duhet të

konsiderojnë krijimin e bazave të te dhënave publike statistikore, duke bërë të mundur

palëve për të llogaritur kohëzgjatjen e mundshme të përmbarimit të masave të

ndryshme të mundshme në legjislacionin e brendshëm (p.sh., shtojca e pagës, shtojca

e aktiveve të bankës, dhe shtojca e automjetit). Bazat e të dhënave duhet të hartohen

në bashkëpunim me profesionistë të përmbarimit dhe duhet të vihen në dispozicion sa

më gjerësisht të jetë e mundur, me qëllim të dhënies personave në shtetet e tjera

anëtare qasje në strukturën e secilit vend në lidhje me kohëzgjatjen, ashtu që mund të

bëhen krahasime.

3.3.2. Faktorët e përmbarimit të qetë dhe të shpejtë

66. Në fazën e përmbarimit të vendimeve, duhet të jetë i mundur komunikimi i shpejtë

(të tilla si e-mail), me gjykatën, agjentët e përmbarimit dhe palët.

67. Shtetet anëtare mund të sigurojnë që korniza ligjore e përmbarimit nuk është e pa

nevojë e zgjatur. Shtetet anëtare janë të inkurajuara, në mënyrë të veçantë, për të

marrë masa për të lehtësuar kornizën procedurale të përmbarimit, për ti dhënë

agjentëve të përmbarimit autonominë e nevojshme për të zgjedhur për veten e tyre, pa

autorizim paraprak, hapat procedurale që janë më të përshtatshme për rastin në fjalë.

68. Shtetet anëtare duhet gjithashtu të sigurojnë që i pandehuri mund të merr masa për

të sfiduar masat e përmbarimit, brenda një afati të arsyeshëm kohor, me kusht që kjo

nuk do të ndalë në mënyrë të pajustifikuar apo shkakton vonesa të procedurave të

përmbarimit; për shembull kur një i pandehur dëshiron të ankohet kundër një vendimi,

duhet të ekzistojë një makineri që të lejojë atë që të ofrojë siguri për mbrojtjen e

paditësit.

69. Shtetet anëtare duhet të sigurojnë një procedurë të përshpejtuar dhe urgjente të

përmbarimit në rastet kur një vonesë mund të rezultojë në një dëmtim të pakthyeshëm

(dmth rastet e gjykatës familjare brenda provincës, raste të arratisjes të pandehurit,

dëbimit, dëmtimit të pasurive, etj).


70. Prioritet duhet gjithmonë t'i jepet arritjes së marrëveshjes midis palëve në mënyrë

që të koordinohen afatet kohore të përmbarimit. Ku palët pajtohen ndërmjet tyre për

një afat kohor për përmbarimin, çdo procedurë e mëtejme e vënë në funksion nga ana

e shtetit anëtar nuk duhet të pengojë që këto marrëveshje të hyjnë në fuqi.

71. Pretendimet e të pandehurit kundër një agjent të përmbarimit për sjellje të keqe,

nuk duhet të pengojnë ose vonojnë procesin e përmbarimit, përveç kur ka ndërhyrje

gjyqësore. Ankesat kundër përmbaruesit duhet të hetohen njëkohësisht me procedurat

e ekzekutimit.

3.4. Raportimi mbi procedurën e përmbarimit

3.4.1. Raportimi për çdo masë të përmbarimit

72. I pandehuri duhet të informohet deri në masën e detyrimit të tij gjatë procesit të

përmbarimit.

3.4.2. Raportimi mbi procedurën e përfunduar të përmbarimit

73. Pasi që interesat e paraqitësit të kërkesës janë plotësuar, ky informacion duhet t'i

komunikohen kërkuesit. Shtetet anëtare janë të inkurajuar që të vendosin rregulla të

qarta që rregullojnë obligimin për të raportuar për procedurat në pritje dhe / ose të

përfunduara të përmbarimit (p.sh. nëpërmjet një regjistri publik, ku regjistrohen

rezultatet e veprimeve individuale të përmbarimit kundër të pandehurve).

3.4.3. Standardet Evropiane mbi informimin

74. Shtetet anëtare fuqimisht inkurajohen të nxjerrin standarde të përbashkëta

evropiane të cilësisë në lidhje me informacionin që duhet të sigurohet për palët dhe

për publikun e gjerë në lidhje me procedurat e përmbarimit.


4. Mbikëqyrja, kontrolli dhe procedurat disiplinore

1. Kontrolli i cilësisë së procesit të përmbarimit

75. Në mënyrë që të marrin përsipër kontrollin e cilësisë së procedurave të

përmbarimit, çdo Shtet Anëtar duhet të vendosë standardet/kriteret evropiane të

cilësisë, me qëllim të vlerësimit vjetor, përmes një sistemi të pavarur dhe të

inspektimit të rastit, të efikasitetit të shërbimeve të përmbarimit. Ndër këto standarde,

duhet të ketë:

a) një kornizë të qartë ligjore të procedurave të përmbarimit për themelimin e

kompetencave, të drejtave dhe përgjegjësive të palëve dhe palëve të treta;

b) shpejtësi, efikasitet dhe shpenzime të arsyeshme të procedurës

c) Respektimi i të gjitha të drejtave të njeriut (dinjiteti njerëzor, duke mos i hequr të

pandehurit një standard minimal të jetesës së thjeshtë ekonomike dhe duke mos

ndërhyrë në mënyrë jo proporcionale me të drejtat e palëve të treta, etj)

d) Përputhja me një procedurë dhe metoda të përcaktuara (dmth disponueshmëria e

mjeteve ligjore që do të paraqiten në gjykatë brenda kuptimit të nenit 6 të KEDNj-së)

e) Proceset të cilat duhet të dokumentohen

f) Forma dhe përmbajtja e dokumenteve që duhet të jenë të standardizuar

g) Mbledhja e të dhënave dhe ngritja e një sistemi statistikor kombëtar, duke marrë në

konsideratë, nëse është e mundur, Skemën e Vlerësimit të CEPEJ dhe të dhënat e

rëndësishme të drejtësisë të përcaktuara nga CEPEJ

h) Kompetencat e agjentëve të përmbarimit

i) Performansën e agjentëve të përmbarimit

j) Procedura, në bazë vjetore:

•numri i rasteve të pazgjidhura,

•numri i çështjeve të ardhura,

•numri i rasteve të përmbaruara

•shkalla e kryerjes,

•koha e marr për përfundimin e përmbarimit

•normat e suksesit (rikuperimi i borxheve, dëbime të suksesshme, mbledhja e

shumave të papaguara, etj)

•shërbimet e kryera gjatë përmbarimit (përpjekjet për zbatim, koha e harxhuar,

dekretet, etj)

•shpenzimet e bëra dhe si ato janë të mbuluara

•numri i ankesave dhe mjeteve juridike në lidhje me numrin e rasteve të zgjidhura.

76. Të dhënat e performancës duhet të bazohen në mostra përfaqësuese dhe duhet të

botohen.


77. Këto kritere të vlerësimit mund të përcaktohen në një nivel evropian, në mënyrë

që të forcojnë besimin në mes të shteteve anëtare, veçanërisht duke pasur parasysh

numrin në rritje të rasteve ndërkombëtare të përmbarimit.

2. Mbikëqyrja dhe kontrolli i aktiviteteve të përmbarimit

78. Autoritetet përgjegjëse për mbikëqyrjen dhe / ose kontrollin e agjentëve të

përmbarimit kanë një rol të rëndësishëm në garantimin e cilësisë të shërbimeve të

përmbarimit. Vendet anëtare duhet të sigurojnë që aktivitetet e tyre të përmbarimit të

vlerësohen në mënyrë të vazhdueshme. Ky vlerësim duhet të kryhet nga një organ

jashtë autoriteteve të përmbarimit (për shembull, nga një organ profesional).

Autoritetet e vendeve anëtare duhet të përcaktojnë qartë procedurat e kontrollit që do

të kryhen gjatë inspektimeve.

79. Shtetet anëtare duhet të sigurojnë që monitorimi i aktiviteteve të përmbaruesve

nuk e pengon mbarëvajtjen e punës së tyre.

3. Procedurat disiplinore dhe sanksionet

80. Shkeljet e ligjeve, rregulloreve ose rregullave të etikës të kryera nga agjentët e

përmbarimit, madje edhe jashtë fushëveprimit të aktiviteteve të tyre profesionale,

duhet ti nënshtroj ata ndaj sanksioneve disiplinore, pa paragjykuar sanksionet

eventuale civile dhe penale.

81. Procedurat disiplinore duhet të kryhen nga një autoritet i pavarur. Shtetet anëtare

duhet të konsiderojnë futjen e një sistemi për filtrimin paraprak të rasteve të cilat janë

paraqitur thjesht si taktika të vonesës.

82. Duhet të hartohet një listë e qartë e sanksioneve, që përcakton një shkallë të

masave disiplinore në përputhje me seriozitetin e shkeljes. Përjashtimi nga shërbimi

apo "shlyerja nga regjistri ", duhet të bëhet vetëm për shkeljet më të rënda (duhet të

respektohet parimi i proporcionalitetit në mes të shkeljes dhe sanksionit).


FJALOR

Për qëllimet e këtyre Udhëzimeve, shprehjet e mëposhtme duhet të kuptohen si vijon:

Përmbarimi: vënia në fuqi e vendimeve gjyqësore, dhe gjithashtu titujve të

përmbarueshëm të tjerë gjyqësor apo jo-gjyqësor në përputhje me ligjin që detyron të

pandehurit për të bërë, që të përmbahen nga bërja ose për të paguar atë që është

vendosur (burimi: Rekomandimi Rec (2003) 17 i Komitetit të Ministrave për shtetet

anëtare mbi përmbarimin).

Paditësi: Një palë që kërkon përmbarimin. Në çështjet civile, paditësi është zakonisht

një kreditor, por të dy shprehjet nuk janë sinonime pasi që paditësi mund në mënyrë të

barabartë të kërkojë edhe përmbarimin e një "detyrimi për të bërë", ose "për të mos

bërë".

Qartësia e tarifave të përmbarimit: Tarifat e përmbarimit duhet të jenë të përcaktuara

thjesht, qartë dhe me saktësi. Qartësia e tarifave të përmbarimit është një tregues i

transparencës së shpenzimeve të përmbarimit (q.v).

Kontrolli i aktiviteteve: Kontrolli i aktiviteteve do të thotë kontrolli i ligjshmërisë së

veprimeve të kryera nga agjentët e përmbarimit. Ajo mund të kryhet a priori (para se

të veprojnë agjentë të përmbarimit), apo a posteriori (pasi vepron përmbaruesi) nga

një autoritet "disiplinor" (Shih mbikëqyrjen e aktiviteteve).

I pandehuri: Një palë ndaj të cilës kërkohet zbatimi i përmbarimit (burimi:

Rekomandimi Rec (2003) 17 i Komitetit të Ministrave për shtetet anëtare mbi

përmbarimin). Në çështjet civile, i pandehuri është zakonisht një debitor, por të dy

termat nuk janë sinonime (shih paditësi).

Agjenti i përmbarimit (Përmbaruesi): Një person i autorizuar nga shteti për të kryer

procesin e përmbarimit (burimi: Rekomandimi Rec (2003) 17 i Komitetit të

Ministrave për shtetet anëtare mbi përmbarimin).

Rast i përmbarueshëm: Në mënyrë që të përmbarohet, rasti duhet të ketë qenë subjekt

i një veprimi që ka përmbushur plotësisht kërkesën e paditësit (në një çështje civile).

Shpenzimet e përmbarimit: Shpenzimet e përmbarimit përbëhen nga shpenzimet e

bëra për përmbarim (= tarifat e përmbarimit) dhe çdo shpërblim të performancës (=

tarifat e performancës) të paguara nga paditësi për agjentin e përmbarimit në formën e

tarifave (Shih tarifat e përmbarimit dhe pagesat e performancës).

Tarifat e përmbarimit: shpenzimet e procesit në vetvete, me fjalë të tjera, totali i

shumave për çdo veprim të ndërmarrë nga përmbaruesi në rrjedhën e një rasti të

vetëm (shih shpenzimet e Përmbarimit).

Shërbimet e Përmbarimit: Të gjitha profesionet që kryejnë detyrën e përmbarimit.

Afati kohor i përmbarimit: Në teori, periudha e veprimit ose pritjes në mes të fillimit

dhe përfundimit të procesit të përmbarimit. Në praktikë, kjo është shuma e periudhave

të nevojshme për plotësimin e të gjitha veprimeve të kryera nga përmbaruesit.


Fleksibiliteti i përmbarimit: Natyra e një sistemi të përmbarimit që i mundëson

përmbaruesit për të zgjedhur kornizën procedurale e cila është më e përshtatshme për

tiparet e një rasti. Fleksibiliteti i përmbarimit është i lidhur ngushtë me autonominë e

agjentit të përmbarimit (shih përmbarimi i qetë).

Kufijtë e parashikueshëm kohor: Në teori, koha brenda së cilës përdoruesi është

informuar se procesi i përmbarimit duhet të përfundojë. Në praktikë, kjo kohë është

shpesh e kufizuar me kohën e nevojshme për përfundimin e masës së ardhshme të

përmbarimit.

Tarifat e performancës: shuma e pagueshme nga paditësi për agjentin e përmbarimit

në rast të përmbushjes. Sipas legjislacionit të vendeve të ndryshme, tarifat mund të

negociohen, vendosen paraprakisht ose të ndalohen (Shih shpenzimet e përmbarimit).

Parashikueshmëria e shpenzimeve të përmbarimit: Në teori, shpenzimet për të cilat

përdoruesi është informuar nga agjenti i përmbarimit, që zakonisht korrespondojnë

me shpenzimet e tërë procesit të përmbarimit. Në praktikë, parashikueshmëria është

shpesh e kufizuar në shpenzimet e nevojshme për përfundimin e masës së ardhshme të

përmbarimit. Parashikueshmëria e shpenzimeve nuk duhet të ngatërrohet me

transparencën (q.v).

Cilësia (ose normat e standardit): Kriteret sasiore ose cilësore që bëjnë të mundur të

identifikojnë dhe / ose të mbikëqyrin përputhshmërinë me kërkesat minimale të

përmbarimit të kënaqshëm.

Rëndësia e marrjes së veprimit: Rëndësia e marrjes së veprimit është vlerësimi i

përshtatshmërisë për të filluar një proces të përmbarimit. Kjo vlerësohet ndryshe nga

paditësi dhe përmbaruesi. Kjo është një tregues i parashikueshmërisë së shpenzimeve

të përmbarimit (q.v).

Grupet e interesit: personat e përfshirë në mënyrë indirekte në procedurën e

përmbarimit.

Përmbarimi i qetë: Zbatimi brenda një kohe të arsyeshme dhe pa pengesa

administrative ose periudha të pajustifikueshme të pasivitetit; ky koncept është i

bazuar jo vetëm në shpejtësinë e kryerjes së veprimeve, por edhe në shpejtësinë në

mes të veprimeve të ndryshme. Fleksibiliteti i veprimit (q.v) është prandaj një faktor

në përmbarimin e qetë.

Mbikëqyrja e aktiviteteve: Mbikëqyrja e aktiviteteve do të thotë proces ku një autoritet

i bën vërejtje agjentit të përmbarimit në lidhje me metodat të tij ose të saj të punës

(probleme në planifikim, mungesa e mirësjelljes, etj); kjo është një lloj kontrolli i

thjeshtuar që nuk ka të bëjë me shqyrtimin aktual të një ankese, por qëllimi i së cilit

është që të garantojë administrimin e drejtë të drejtësisë (shih Kontrolli i aktiviteteve).

Pala e tretë: As paditësi, as i pandehuri në procedurë.

Transparenca e shpenzimeve të përmbarimit: Informacioni mbi shpenzimet e

përmbarimit duhet të jetë lehtësisht i qasshëm. Transparenca është një tregues i

rëndësisë së ndërmarrjes së veprimeve (q.v) dhe nuk duhet të ngatërrohet me

parashikueshmërinë (q.v).


Shtojca 5:

Aktgjykime themelore të GJEDNJ-së

(ekstrakte):


Hornsby kundër Greqisë; GJEDNJ 19 mars 1997; numër 107/1995/613/701

19.3.1997

Komunikatë për shtyp e lëshuar nga shefi I Zyrës së Regjistrimit në Gjykatën

Evropiane për të Drejtat e Njeriut

AKTGJYKIMI NË RASTIN HORNSBY KUNDËR GREQISË

Në aktgjykimin e shpallur në Strasburg më 19 mars 1997 në rastin Hornsbi kundër

Greqisë, Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut me shtatë vota kundër dy gjeti se

ka pasur shkelje të nenit 6 § 1 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut91

lidhur

me dështimin për shpalljen brenda afatit të arsyeshëm nga autoritetet administrative të

dy aktgjykimeve të Gjykatës Supreme Administrative për prishjen e refuzimit të

Ministrit të Arsimit për dhënien e autorizimit parashtruesit për hapjen e shkollës

private të mësimit të gjuhës angleze.

Aktgjykimi është lexuar në seancën e hapur nga z. Rudolf Bernhardt, nënkryetar I

Gjykatës.

http://www.coe.int/T/E/Legal_Affairs/Legal_co-operation/Legal_professionals/Bailiffs/1_Meetings/The%20enforcement%20booklet%20-%20provisional%20edition.asp#P2129_232011


I. HISTORIKU I RASTIT

A. Faktet kryesore

z. David Hornsby dhe znj Ada Ann Hornsby kanë lindur në Mbretërinë e Bashkuar në

vitin 1937 përkatësisht 1939. Ata jetojnë në ishullin Rhodes dhe të dy janë

mësimdhënës të kualifikuar të gjuhës angleze.

Më datën 5 qershor 1984 parashtruesi I dyte aplikoi pranë Autoritetit për Arsim të

Mesëm në Dodecanese për autorizim për themelimin e një shkolle private të gjuhëve

të huaja (frontistirion) në Rhodes. Mirëpo, ajo është informuar që, sipas ligjeve në

fuqi në Greqi, një autorizim I tillë nuk mund të lëshohet për shtetasit e huaj.

Më 15 mars 1988, Gjykata e Drejtësisë e Komuniteteve Evropiane, e shpalli këtë ligj

në kundërshtim me Traktatin Për Komunitetin Ekonomik Evropian. Më 1 prill 1988

parashtruesit kishin parashtruar dy kërkesa të reja, që ishin refuzuar nga autoriteti për

arsim me t ë njëjtën bazë si në vitin 1984.

Më datën 8 qershor, parashtruesit parashtruan dy kërkesa në Gjykatën Supreme

Administrative për shfuqizimin e vendimeve të Drejtorit për Arsim të Mesëm në

Dodecanese. Në aktgjykimin e saj të 9 majit 1989 Gjykata Supreme Administrative

gjeti që, në përputhje me aktgjykimet e Gjykatës Evropiane të Drejtësisë, shtetasit e

shteteve anëtare të Komuniteteve Evropiane që nga 1 janari 1981, nuk mund të

ndalohen nga krijimi i shkollave private të gjuhëve të huaja në Greqi me bazën se ata

nuk janë shtetas Grek.

Më 8 gusht 1989 parashtruesit me sukses kishin kërkuar nga Autoriteti për Arsim të

Mesëm që ta respektojë vendimin e Gjykatës Supreme Administrative dhe t’iu lëshon

atyre autorizimin e kërkuar nga ta. Më 28 mars 1990 ata ngritën procedurë kundër

Drejtorit të Arsimit të Mesëm dhe disa zyrtarëve tjerë dhe më 14 nëntor 1990 ata

paditën këtë autoritet në Gjykatën Civile të shkallës së parë në Rhodes duke kërkuar

kompensim për dëmin material dhe jomaterial dhe fitimin e humbur. Më 3 korrik

1992 ata ngritën një kërkesëpadi tjetër për kompensim pranë Gjykatës Administrative

në Rhodes.

Disa letra të dërguara ministrit të drejtësisë nga parashtruesit dhe nga vetë drejtori I

arsimit të mesëm nuk pranuan përgjigje.

Më datën 10 gusht 1994, përmes një Dekreti Presidencial nr. 211/94, shtetasit e

komuniteteve fituan të drejtën për krijimin e shkollave private të gjuhëve të huaja me

kushtin që ato të kalojnë provimin e historisë dhe gjuhës Greke. Më 20 tetor 1994,

Ministria e Arsimit e ftoi drejtorin e Arsimit të Mesëm për të marrë prapë në

konsideratë rastin e parashtruesit në frymën e këtij dekreti.

B. Procedurat pranë Komisionit Evropian për të Drejtat e Njeriut

Kërkesa ishte parashtruar në Komision më 7 janar 1990; dhe ishte shpallur e

pranueshme më 31 gusht 1994.


Pas përpjekjeve të pasuksesshme për të siguruar zgjidhje miqësore, më 23 tetor 1995,

Komisioni hartoi një raport në të cilin vërtetoi faktet e rastit dhe shprehu mendimin

me njëzet e shtatë vota për dhe një kundër që ka pasur shkelje të nenit 6 § 1.

Ai solli rastin në gjykatë më 11 dhjetor 1995.

II. PËRMBLEDHJE E AKTGJYKIMIT

A. Kundërshtimet kryesore të qeverisë

Qeveria si argument të saj kryesor thoshte sikur edhe para komisionit që kërkesa ishte

e papranueshme për shkak të mosrespektimit të afatit kohor gjashtë mujor të paraparë

në nenin 26 të Konventës dhe për mosshterje të mjeteve juridike në vend.

1. Mosrespektimi i afatit gjashtëmujor

Njësoj si Komisioni, Gjykata vërejti që situata për të cilën ankoheshin parashtruesit

kishte filluar me refuzimin nga autoritetet relevante të dhënies së autorizimit që e

kishin kërkuara ata – përkundër aktgjykimeve të Gjykatës Supreme Administrative –

dhe kishte vazhduar edhe pas parashtrimit të kërkesës së tyre pranë Komisionit, më 7

janar 1990.

Prandaj, kundërshtimi u refuzua (me tetë vota për dhe një kundër).

2. Mosshterja e mjeteve juridike në vend

Qeveria theksoi që parashtruesit nuk kishin shterur mjetet juridike në dispozicion

sipas të drejtës Greke ashtu siç kërkohej nga neni 26 i konventës.

Sa i përket kërkesave për dëmshpërblim që parashihen në nenet 57 dhe 59 të Kodit

Civil, Gjykata ka konsideruar që në këtë rast ata nuk mund të konsiderohen të

mjaftueshëm për të korrigjuar/shëruar ankesat e parashtruesve.

Sa i përket rishikimit gjyqësor pranë Gjykatës Supreme Administrative, nuk ka pasur

asnjë arsye që të supozohet që parashtruesit do ta kishin pranuar autorizimin e

kërkuar. Duke u ballafaquar me dështimin këmbëngulës të autoriteteve për t’iu

përgjigjur kërkesave të tyre të vazhdueshme, ata nuk kanë mundur që në mënyrë të

arsyeshme të presin që një mjet i tillë juridik do t’iu sillte atyre rezultatin e kërkuar.

Se fundi, sa i përket procedurave pranë Gjykatës Administrative në Rhodes, gjykata

ka konsideruar që ato ishin vendimtare vetëm në lidhje me çështjen e shpërblimit për

kompensim të drejtë sipas nenit 50 të Kushtetutës.

Prandaj, kundërshtimi u refuzua (me tetë vota për dhe një kundër).

[shih paragrafët 33-37 të Aktgjykimit dhe pikën 1 të dispozitave operative]


B. Neni 6 § 1 i Konventës

Parashtruesit pretenduan që refuzimi nga autoritetet administrative për të vepruar në

përputhje me aktgjykimet e Gjykatës Supreme Administrative të datës 9 dhe 10 maj

1989 kishin shkelur të drejtën për mbrojtje efektive gjyqësore të të drejtave të tyre

civile.

Gjykata përsëriti që, në bazë të praktikës së deritanishme gjyqësore, neni 6 § 1 ia

siguron të gjithëve të drejtën për të parashtruar kërkesëpadi lidhur me të drejtat e tyre

civile dhe obligimin që të dëgjohet nga një gjykatë apo tribunal; në këtë mënyrë është

shprehur që “ë drejta për gjykatë”, nga e cila ë drejta për qasje, që është e drejta për të

nisur procedura pranë gjykatave në çështjet civile, përbënte njërin aspekt. Mirëpo, kjo

e drejtë do të ishte iluzore nëse sistemi ligjor vendor i shtetit kontraktues lejon që një

vendim plotfuqishëm i formës së prerë të mbetet i pazbatueshëm në dëm të njërës

palë. Do të ishte e paparashikueshme që neni 6 § 1 të përshkruante në detaje garancat

procedurale që iu përkasin ndërgjyqësve – procedura që janë të drejta, publike dhe

ekspeditive – pa mbrojtur zbatimin e aktvendimeve gjyqësore; interpretimi që neni 6

ka të bëje ekskluzivisht me qasjen në gjykatë dhe kryerjen e procedurave ka gjasa që

të shpie në situata që nuk janë në pajtim me parimin e sundimit të ligjit të cilin shtetet

kontraktuese janë zotuar se do ta respektojnë kur e kanë ratifikuar Konventën.

Prandaj, përmbarimi i aktgjykimit të shpallur nga cilado gjykatë është dashur që të

konsiderohet si pjesë integrale e “gjykimit” për qëllim të nenit 6; për më tepër,

Gjykata veçse kishte pranuar këtë parim në rastet që kishin të bënin me zgjatjen e

procedurës.

Parimet e përmendura më lart ishin të një rëndësie edhe më të madhe në kontekstin e

procedurave administrative lidhur me një kontest rezultati i të cilit ishte vendimtar për

të drejtat civile të ndërgjyqësve. Duke parashtruar kërkesë për rishikim gjyqësor pranë

gjykatës më të lartë administrative në vend, pala ndërgjyqëse kishte kërkuar jo vetëm

anulimin e vendimit të kundërshtuar por gjithashtu dhe mbi të gjitha heqjen e efekteve

që pi prodhonte ai. Mbrojtja efektive e një pale në procedurë të tillë dhe rikthimi i

ligjshmërisë, presupozonin një obligim për autoritetet administrative për respektimin e

aktgjykimit të asaj gjykate. Gjykata gjithashtu ka vërejtur në këtë aspekt që autoritetet

administrative përbënin një element të shtetit që i nënshtrohet sundimit të ligjit dhe

interesat e tyre përshtatshmërisht përkonin me nevojën për administrim të duhur të

drejtësisë. Kur autoritetet administrative refuzuan apo dështuan që të respektojnë, apo

edhe e kanë vonuar një gjë të tillë, garancat e nenit 6 që gëzoheshin nga pala

ndërgjyqëse gjatë fazës gjyqësore të procedurave ishin zhveshur nga qëllimi i tyre.

Gjykata ka vërejtur që, pas aktgjykimit të Gjykatës së Drejtësisë së Komuniteteve

Evropiane, të datës 15 mars 1988 (në të cilën kishte gjetur se “me ndalimin e

shtetasve nga shtetet tjera anëtare nga themelimi i ‘frontostiras’ Republika Helene

[kishte] dështuar që të përmbushë obligimin e saj nga neni 52 dhe 59 i Traktatit për

Komunitetin Ekonomik Evropian”), Gjykata Supreme Administrative kishte

shfuqizuar dy vendimet përmes së cilave drejtori i arsimit të mesëm ia kishte refuzuar

parashtruesit – duke marr për bazë vetëm nacionalitetin e tyre – autorizimin e kërkuar.

Si rezultat i këtyre aktgjykimeve parashtruesit atëherë kanë mundur të kërkojnë të

drejtën për përmbushjen e kërkesave të tyre; në përsëritjen e tyre më 8 gusht 1989 ato

thjeshtë ia kanë rikujtuar autoriteteve administrative obligimin e tyre për të marrë

vendim që është në pajtim me rregullat juridike shkelja e së cilave ka shpjer në


shfuqizimin e vendimeve. Sido që të jetë, autoritetet nuk ishin përgjigjur deri më 20

tetor 1994.

Nga data 15 mars 1988, kur Gjykata e Drejtësisë e Komuniteteve Evropiane mori

aktgjykimin, dhe më 9 dhe 10 maj 1989, kur Gjykata Supreme Administrative mori

vendimin e saj lidhur me rastin e parashtruesit, deri në miratimin e Dekretit

Presidencial nr. 211/1994 më 10 gusht 1994, legjislacioni Grek në fuqi nuk kishte

paraparë asnjë kusht të caktuar për shtetasit e shteteve anëtare të Komunitetit

Evropian që dëshironin të hapin frontistirion në Greqi, përveç kushtit që gjithashtu

kërkohej edhe nga shtetasit Grek, që është posedimi i diplomës së fakultetit, kusht që

parashtruesit e kishin plotësuar.

Duke u përmbajtur për më tepër se pesë vite nga marrja e masave të nevojshme për të

respektuar vendimin e plotfuqishëm të përmbarueshëm gjyqësor, autoritetet Greke i

kishin privuar dispozitat e nenit 6 § 1 të Konventës nga të gjitha efektet e tyre të

dobishme.

Rrjedhimisht ka pasur shkelje të atij neni (shtatë vota me dy). [shih paragrafët 38-45

të aktgjykimit dhe pikën 2 të dispozitave operative]

C. Neni 50 i Konventës

Parashtruesit kishin parashtruar kërkesa të ndryshme në bazë të nenit 50 të Konventës.

Gjykata ka konsideruar që çështja e aplikimit të nenit 50 nuk ka qenë e gatshme për

t’u vendosur dhe që duhet të rezervohet, duke pasur para sysh mundësinë e një

marrëveshje ndërmjet shtetit përgjegjës dhe parashtruesve të kërkesës (unanimisht).

[shih paragrafët 46-49 të aktgjykimit dhe pikën 3 të dispozitave operative]

Në përputhje me Konventën, aktgjykimi është shpallur nga Dhoma në përbërje të

nëntë gjyqtarëve, pra z.R. Bernhardt (gjerman), Kryetar, z. F. Gölcüklü (turk), z. L.-E.

Pettiti (francez), z.A. Spielmann (nga Luksemburgu), z. N. Valticos (grek), z. J.M.

Morenilla (spanjoll), Sir John Freeland (britanik), z. L. Wildhaber (zviceran) dhe z. D.

Gotchev (bullgar), gjithashtu edhe z. H. Petzold, Shef i Zyrës së Regjistrimit dhe z.

P.J. Mahoney, zëvendësshef i Zyrës së Regjistrimit.

Një gjyqtar shprehu mendim të të ngjashëm dhe dy shprehën mendime të kundërta;

ato iu janë bashkëngjitur aktgjykimit.

Estima Jorge kundër. Portugalisë, GJEDNJ, 21.4.1998 (numër

(16/1997/800/1003)

21.4.1998

Komunikatë për shtyp e lëshuar nga Zyra për Regjistrim e Gjykatës Evropiane për të

Drejtat e Njeriut.


AKTGJYKIMI NË RASTIN E E ESTIMA JORGE KUNDËR PORTUGALISË

Në aktgjykimin e shpallur në Strasburg më 21 prill 1998 në rastin Estima Jorge

kundër Portugalisë, Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut unanimisht gjeti që

neni 6 § 1 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut ka qenë i aplikueshëm për

zbatimin e procedurave në fjalë dhe ishte shkelur për sa i përket kohëzgjatjes së tyre.

Sipas paragrafit 50 të Konventës, Gjykata shpërbleu parashtruesen me një shumë

specifike në emër të dëmit material, dëmit jomaterial dhe shpenzimeve dhe kostos

ligjore.

Aktgjykimi u lexua nga gjykata në seancë të hapur nga Gjyqtari Thór Vilhjálmsson

kryetar i Dhomës.


I. HISTORIKU I RASTIT

A. Faktet kryesore

Ky rast ishte iniciuar nga një kërkesë që ishte parashtruar pranë Komisionit në tetor të

vitit 1993 nga një qytetar Portugez. Znj. Amelia Alves Estima Jorge, e cila ishte

lindur në vitin 1925 dhe jeton në Loures të Portugalisë.

Më 27 nëntor 1981, meqë nuk ishte bërë kthimi i huasë në mënyrë vullnetare,

parashtruesja dhe A.P kishin nisur procedurat e përmbarimit në divizionin e katërt

civil të Gjykatës së shkallës së parë në Lisbonë, kundër z. zde znj. O. Për kthim të

huasë që ishte siguruar me hipotekë, që ata e kishin bërë përmes një akti të noterisë

më 19 dhjetor 1978. Znj. Estima Jorge kishte marr hua 390,000 escudo, për të cilat

interesi ishte 12% në vit nëse huaja do të kthehej me vonesë.

Më 1 dhe 7 tetor 1982 Gjykata e shkallës së parë në Cascais ia kishte dërguar

lajmërimin që debitorët kërkonin nga ta, që brenda dhjetë ditëve, ta kthejnë huanë.

Pasi që shuma në fjalë nuk u kthye brenda kohës së lejuar, Gjykata e shkallës së parë

në Lisbonë lëshoi një urdhër të posedimit lidhur me pronën e hipotekuar. Ankandi u

mbajt në Cascais më 20 mars 1985. Mirëpo, me kërkesë të zyrës së Këshillit Shtetëror

duke vepruar në emër të Bankës lidhur me Depozitat Shtetërore, Gjykata e shkallës së

parë në Cascais lëshoi një urdhër më 6 maj 1985 për anulimin e ankandit; ky urdhër u

aprovua nga Gjykata e Apelit në Lisbonë më 28 tetor 1985.

Është lëshuar një urdhër për ankand të ri që do të mbahej më 16 maj 1989. Mirëpo,

pasi që znj. Estima Jorge kishte mësuar në ndërkohë që prona veçse ishte shitur më 13

shkurt 1989 në procedurën për përmbarimin e tatimeve ajo më 26 maj 1989 aplikoi

për kompensim nga mjetet e fituara nga ajo shitje.

Më 8 janar 1993 Gjykata Tatimore konfiskoi shumën nga mjetet e shitjes.

Më 18 janar 1994, parashtruesja pranoi një pasqyrë financiare për të cilën ajo më 24

janar, kishte kërkuar korrigjim pasi që kishte zbuluar që kërkesa e saj ishte regjistruar

në emër të një personi tjetër. Më 11 mars 1994 u lëshua një urdhër për korrigjim. Më

29 nëntor 1994 Banka për Depozita Zyrtare ia kishte dërguar parashtrueses një çek

prej 722, 135 eskudo.

B. Procedurat pranë Komisionit Evropian për të Drejtat e Njeriut

Kërkesa pranë Komisionit, që ishte parashtruar më 27 tetor 1993, ishte shpallur e

pranueshme më 14 maj 1996.

Pas përpjekjeve të pasuksesshme për të siguruar zgjidhje miqësore, Komisioni miratoi

një raport më 5 dhjetor 1996 në të cilin kishte vërtetuar faktet dhe kishte shprehur

mendimin që kishte pasur shkelje të nenit 6 § 1 (18 vota me 8).

Rasti iu referua gjykatës më 22 janar 1997.


II. PËRMBLEDHJE E AKGJYKIMIT 94

I Shkeljet e supozuara të nenit 6 § 1 të konventës

Parashtruesja ishte ankuar për zvarritje të procedurës së përmbarimit që ajo dhe A.P. i

kishin nisur në Gjykatën e shkallës së parë në Lisbonë; ajo ishte thirrur në shkelje të

nenit 6 § 1 të Konventës.

A. Aplikushmëria e nenit 6 § 1 të Konventës

Gjykata kishte përsëritur që neni 6 § 1 i Konventës kërkonte që të gjitha fazat e

procedurave ligjore për “përcaktimin e ...të drejtave dhe obligimeve civile”, pa

përjashtuar fazat pas shpalljes së aktgjykimit në bazë të meritave të rastit, të zgjidhen

brenda një kohe të arsyeshme. Prandaj përmbarimi i aktgjykimit që shpallet nga

cilado gjykatë është dashur që të konsiderohet si pjesë integrale e “gjykimit” për

qëllim të nenit 6.

Gjykata ka vënë re që ajo që ka qenë duke u ekzekutuar në procedurat në fjalë nuk ka

qenë aktgjykim, por një formë tjetër që autoriteti po ekzekutonte, ishte pra një akt i

noterisë që ofronte siguri për një hua specifike. I vetmi objekt i procedurave kishte

qenë kthimi i borxhit.

Pajtueshmëria me frymën e konventës kërkon që fjala “kontest” nuk duhet të

interpretohet në mënyrë shumë teknike dhe asaj duhet t’i jepet kuptim më tepër

thelbësor se sa formal. Si rrjedhojë, Gjykata më parë ka gjetur se përcaktimi i një të

drejte civile është krijuar në momentin kur e drejta e kërkuar është bëre efektive.

Pavarësisht nga ajo nëse autoriteti për përmbarim ka marrë formën e një aktgjykimi

apo akti të noterisë, e Drejta Portugeze parashihte që ajo duhet të ekzekutohej përmes

gjykatave, ku procedura që duhej ndjekur do të ishte e njëjtë në secilin rast.

Ajo procedurë e përmbarimit kishte qenë vendimtare për ushtrimin efektiv të së

drejtës së parashtrueses.

Rrjedhimisht, neni 6 § 1 ishte i aplikueshëm.

[Shih paragrafët 32-38 të aktgjykimit dhe pikën 1 të dispozitave operative.]

2. respektimi i nenit 6 § 1

Mbetet të përcaktohet nëse procedurat kanë qenë paarsyeshmërisht të gjata. Periudha

që duhet të merret në konsideratë kishte filluar më 27 nëntor 1981, kur procedurat

ishin nisur në Gjykatën e shkallës së parë në Lisbonë dhe kishin përfunduar më 29

nëntor 1994, kur znj. Estima Jorge kishte pranuar pagesën. Prandaj del se ka zgjatur

13 vite.

Arsyeshmëria e zgjatjes së procedurave është dashur të vlerësohet në frymë të

rrethanave të caktuara të rastit dhe duke i pasur para sysh kriteret e paraqitura në

praktikën gjyqësore të Gjykatës, në veçanti ndërlikueshmërinë e rastit dhe sjelljen e

parashtruesit dhe të autoriteteve relevante. Gjykata, ashtu si Komisioni gjeti që


autoritetet kompetente kishin qenë përgjegjëse për një numër të vonesave. Kërkesa e

znj. Estina Jorge për konfiskim e datës 26 maj 1989 nuk ishte ekzekutuar deri më 8

janar 1993, që nënkupton më tepër se tri vite e shtatë muaj pas bërjes së kërkesës.

Përveç kësaj, pasqyra financiare nuk iu kishte dërguar parashtrueses deri një vit më

pas.

Mbi të gjitha, në frymë të rrethanave të rastit, të cilat është dashur të vlerësohen në

tërësi, Gjykata ka konsideruar që periudha kohore prej trembëdhjetë viteve për të marr

vendimin e plotfuqishëm në bazë të një autoriteti për përmbarim, nuk ka mundur të

thuhet se ka qenë e arsyeshme.

Prandaj ka pasur shkelje të nenit 6 § 1.

[Shih paragrafët 39-45 të aktgjykimit dhe pikën 1 të dispozitave operative.]

II. Neni 50 i Konventës

A. Dëmi

1. Dëmi material

Gjykata ka vënë re që më 27 nëntor 1981 parashtruesja ka nisur procedurat pranë

Divizionit të katërt të gjykatës civile të shkallës së parë në Lisbonë për marrjen e 553,

800 escudove, që ishte shuma e kapitalit që ajo ia kishte dhënë hua z. Dhe znj. O.

(390,000 escudo) plus 163,800 escudo për siç është thënë kamatë të llogaritur me

nivelin e kontraktuar prej 12% për periudhën nga 19 dhjetori 1978 deri 19 qershor

1981. Ajo gjithashtu kishte kërkuar kamatën e mbledhur në të ardhmen deri në

pagesën e plotë të shumës. Më 29 nëntor 1994 banka për Depozita Zyrtare ia kishte

dorëzuar 722, 135 escudo parashtrueses në emër të pagesës për kërkesën së bashku

me kamatën. Nuk është treguar se si është llogaritur ajo shumë.

Duke pasur para sysh shumën e kërkuar fillimisht (553,800 escudo) dhe shumën e

dhënë pas trembëdhjetë viteve të procedurave (722, 135 escudo), gjykata ka

konsideruar që zonjës Estima Jorge iu është shkaktuar dëm material si rezultat i

shkeljes së nenit 6 § 1. Rrjedhimisht, sipas vlerësimit të drejtë, gjykata shpërbleu atë

me shumën prej 1,000,000 escudo.

[Shih paragrafët 47-51 të aktgjykimit dhe pikat 2 dhe 3 të dispozitave operative.]

1. Dëmi jomaterial

Gjykata ka konsideruar që vetëm konstatimi që ka pasur shkelje të Konventës nuk do

ta kompensonte parashtruesen për dëmin jomaterial që iu ishte shkaktuar asaj. Prandaj

gjykata vendosi që ta shpërblejë atë me shumën e kërkuar prej 1,000,000 escudo.

[shih paragrafët 52-55 të aktgjykimit dhe pikën 3 të dispozitave operative.]

C. Kostoja dhe shpenzimet


Bërja e vlerësimit të drejtë dhe në pajtim me kriteret paraqitura në praktikën e saj

gjyqësore, Gjykata e shpërbleu parashtruesin me shumën prej 200,000 escudo si

shtesë në shumën prej 6,600 frankave Franceze që iu janë paguar nga Këshilli i

Evropës si ndihmë juridike për procedurat pranë Gjykatës.

[shih paragrafët 56-58 të aktgjykimit dhe pikën 3 dhe 5 të dispozitave operative.]

Aktgjykimi u shpall nga Dhoma e përbërë prej nëntë gjyqtarëve që ishin z. Thór

Vilhjálmsson (islandez), Kryetar, z. F. Gölcüklü (turk), z. J. De Meyer (belg), z. E.

Palm (Syedez), z. A.B. Baka (hungarez), z. M.A. Lopes Rocha (portugez), z. B. Repik

(sllovak), z. J. Casadevall (nga Andora) dhe z. M. Voicu (rumun), dhe z. H. Petzold,

Shef i Zyrës së Regjistrimit dhe z. P.J. Mahoney, zëvendësshef i Zyrës së

Regjistrimit.

Gjyqtarët De Meyer, Palm dhe Repik shprehën mendimet e tyre pjesërisht të kundërta

dhe ato i janë bashkëngjitur aktgjykimit.


Yuriy Nikolayevich Ivanov kundër Ukrainës, 15 tetor 2009 (Kërkesa nr.

40450/04)

PROCEDURA

1. Rasti ka dalë nga një kërkesë (nr. 40450/04) kundër Ukrainës i parashtruar pranë

gjykatës në bazë të nenit 34 të konventës për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive

Themelore të Njeriut (“Konventa”) nga një shtetas rus, z. Yuriy Nikolayevich

(“parashtruesi”), më 13 shtator 2004.

2. parashtruesi përfaqësohej nga z. I. Pogasiy, avokat me praktikë në Kirovograd.

Qeveria Ukrainase (“Qeveria”) përfaqësohej nga Agjenti i tyre z. Y Zaytsev, nga

Ministria e Drejtësisë.

3. Më 24 tetor 2006 Kryetari i Sektorit të pestë kishte vendosur që ta njoftojë qeverinë

për këtë kërkesë. U vendos që të shqyrtoheshin meritat e kërkesës në të njëjtën kohë

me pranueshmërinë e saj (neni 29 § 3).

4. Në përputhje me nenin 36 § 1 të Konventës, Qeveria Ruse ishte thirrur që ta

ushtrojë të drejtën e vet për të intervenuar në procedura, por ata kishin refuzuar një gjë

të tillë.

Më 25 nëntor 2008 Dhoma vendosi që kërkesën e përmendur më lart ta trajtoje me

prioritet në pajtim me Rregullin 41 të Rregullores së Gjykatës dhe t’i njoftojë palët që

është duke e shqyrtuar nëse është rasti i përshtatshëm për të aplikuar procedurën e

pilot-aktgjykimit në këtë rast (shih, autoriteti i mëvonshëm, Burdov kundër Rusisë

(nr. 2), nr. 33509/04, §§129-130, 15 janar 2009). Dhoma gjithashtu vendosi që t’i

thërrasë palët, në bazë të rregullit 54 § 2 (c), për paraqitjen e vështrimeve të tyre të

mëtutjeshme lidhur me rastin.

6. Palët paraqitën vështrimet e tyre me shkrim. Parashtruesi kërkoi nga Dhoma që ta

mbajë një seancë dhe t’ia kalojë kompetencat dhomës së madhe sipas rregullit 72.

Qeveria e kundërshtoi seancën dhe kalimin e kompetencave. Dhoma vendosi, në bazë

të Rregullit 54 § 3 dhe Rregullit 72 §§ 1 dhe 2, që nuk ishte e nevojshme seanca dhe

që nuk ishte e nevojshme që ta referojnë rastin në Dhomën e Madhe.

FAKTET

I. RRETHANAT E RASTIT

7. Parashtruesi i kërkesës ka lindur në vitin 1957 dhe jeton në Moskë.

A. Procedura kundër njësisë ushtarake

8. Në tetor të vitit 2000 parashtruesi ishte pensionuar nga ushtria Ukrainase. Ai kishte

të drejtë të merrte një shumë paushallë në emër të pensionimit dhe kompensim për

uniformën e tij, por pagesa nuk iu bë atij në kohën e pensionimit.


9. Më 1 korrik 2001, parashtruesi nisi procedurat pranë Gjykatës Ushtarake Rajonale

në Cherkassy kundër Njësisë Ushtarake A-1575, duke kërkuar kthim të borxhit. Më

22 gusht 2001, gjykata e shpalli kërkesën e tij si të lejueshme në tërësi dhe urdhëroi

njësinë ushtarake që t’i paguajë parashtruesit 1, 449.36 hryvnia ukrainase (UAH) si

kompensim për uniformën e tij, UAH 2.512.50 në emër të pagesës së papaguar për

pensionim, dhe UAH 51 në emër të kompensimit për shpenzimet e gjykatës. Më 22

shtator 2001, aktgjykimi i gjykatës u bë ii plotfuqishëm dhe i përmbarueshëm.

10. në një datë të paspecifikuar parashtruesi pranoi UAH 2,512.50. Pjesa tjetër e

shpërblimit mbeti e papaguar.

11. Procedurat e përmbarimit lidhur me aktgjykimin e 22 gushtit 2001 kishin filluar

më 24 janar 2002. Gjatë këtyre procedurave, përmbaruesit e gjykatës e informuan

parashtruesin që ata ia kanë ngrirë xhirollogaritë bankare të debitorit, por nuk janë

gjetur fonde në këto xhirollogari.

12. Në një letër të 12 nëntorit 2002, Ministria e Mbrojtjes e informoi parashtruesin që

dispozitat ligjore që i jepnin tij të drejtën për kompensim për uniformë ishin pezulluar

dhe që nuk ishin ndrë mjete buxhetore për pagesa të tilla.

13. Më 5 maj 2003 njësia debitore ushtarake ishte shpërbërë dhe njësia ushtarake A-

0680 u bë pasardhësja e saj.

14. Në një letër të datës 6 prill 2004 përmbaruesit e informuan parashtruesin që kjo

njësi ushtarake nuk kishte mjete financiare për ta paguar parashtruesin në bazë të

Aktgjykimit të datës 22 gusht 2001. Ata gjithashtu përmendën që shitja e detyrueshme

e aseteve që i përkasin njësive ushtarake ishte e ndaluar me ligj.

15 Aktgjykimi i datës 22 gusht 2001 mbetet pjesërisht i papërmbaruar.

B. Procedurat kundër përmbaruesve

16. Në vitin 2002 parashtruesi paraqiti ankesë pranë Gjykatës së Qarkut të Leninsky

në Kirovograd (“Gjykata e Leniskit”) kundër përmbaruesve, me pretendimin se

aktgjykimi i datës 22 gusht 2001 nuk ishte ekzekutuar me faj të tyre. Më 3 dhjetor

2002 gjykata gjeti që përmbaruesit nuk i kishin ndërmarrë masat e nevojshme për të

zbatuar aktgjykimin në favor të parashtruesit dhe i urdhëroi ata që të identifikojnë dhe

ngrijnë xhirollogaritë bankare të njësisë debitore të ushtrisë me qëllim të konfoskimit

të parave që janë në ato xhirollogari.

17. Sipas parashtruesit përmbaruesit nuk e kishin respektuar atvendimin e datës 3

dhjetor 2002 të gjykatës. Më 20 maj 2003 ai paraqiti kërkesëpadi pranë të njëjtës

gjykatë kundër përmbaruesve, duke kërkuar kompensim për dëmin material dhe

jomaterial.

18. Më 29 korrik 2003 kërkesëpadia e parashtruesit ishte lejuar pjesërisht. Gjykata e

Leniskit gjeti që aktgjykimi i datës 22 gusht 2001 mbeti i papërmbaruar me fajin e

përmbaruesve dhe e shpërbleu parashtruesin me UAH 1,500.36 në emër të

kompensimit për dëmin material dhe UAH 1.000 për dëmin jomaterial. Më 29 gusht

2003 aktgjykimi i datës 29 korrik 2003 u bë i plotfuqishëm dhe i përmbarueshëm. Më


25 shkurt 2004 një ankesë e parashtruesit kundër aktgjykimit të 29 korrikut 2003 u

refuzua si i pasafatshëm.

19. Më 3 mars 2004 parashtruesi paraqiti kërkesë me shkrim pranë Gjykatës së

Leniskit për të lëshuar urdhrin për përmbarim të aktgjykimit të datës 29 korrik 2003.

Parashtruesi nuk kishte pranuar urdhrin e as përgjigjen në kërkesën e tij. Aktgjykimi i

datës 29 korrik 2003 ka mbetur i papërmbaruar.

20. Gjatë tërë procedurave kundër përmbaruesve, parashtruesi ishte ndihmuar dhe

asistuar nga avokati.

C. Parashtrimi i kërkesës në Gjykatë

21. Sipas avokatit të parashtruesit, me qëllim të argumentimit të kërkesës në rastin

aktual ai ka bërë përpjekje që të marr disa dokumente të paspecifikuara nga dosja e

rastit të parashtruesit që gjendej në gjykatën e Leninskit. Më 13 korrik 2004 ai kërkoi

që gjykata t’ia dërgoj atij të gjitha dokumentet nga dosja e rastit, pa specifikuar që atij

i nevojiteshin ato për dërgimin e rastit të parashtruesit në Gjykatën e Strasburgut.

22. Në një letër të datës 29 korrik 2004, Gjykata e Leniskit e informoi avokatin që ai

nuk e kishte paraqitur autorizimin me shkrim prandaj nuk mund t’i merrte dokumentet

e kërkuara.

23. Avokati i parashtruesit nuk e kërkesën me formularin e autorizimit.

A. Qëndrimet e palëve

41. Qeveria kishte qëndrimin që neni 6 § 1 i Konventës nuk ishte ratione materiae

(kompetencë lëndore) të aplikueshme për këto procedura lidhur me kompensimin për

uniformë të cilën parashtruesi ka qenë i obliguar ta vesh gjatë ushtrimit të funksioneve

të tij publike. Sipas tyre, shpërblimi ishte i natyrës së të drejtës publike dhe nuk ishte

vendimtar sa i përket të drejtave apo obligimeve të parashtruesit nga e drejta private.

Duke u mbështetur në të njëjtën bazë, ata sugjeruan që nuk ka pasur ndërhyrje në të

drejtën e parashtruesit për gëzim paqësor të posedimeve të tij brenda kuptimit të nenit

1 të Protokollit 1 sa i përket shpërblimit të datës 22 gusht 2001.

42. Qeveria më tutje pretendonte që parashtruesi nuk i ka shterur mjetet juridike në

vend dhe nuk e ka fituar statusin e viktimës sa i përket ankesave të tij që kishin të

bënin me mospërmbarimin e aktgjykimit të datës 29 korrik 2003, pasi që ai nuk ia

kishte paraqitur shërbimit të përmbarimit urdhrin për përmbarim me qëllim të fillimit

të procedurave të përmbarimit të atij aktgjykimi. Ata pretenduan që shteti nuk ishte

përgjegjës për përmbarimin e tij.

43. Qeveria prandaj i bëri thirrje Gjykatës që kërkesën ta shpallë të papranueshme.

44. Parashtruesi nuk u pajtua. Në veçanti ai pretendoi që neni 6 § 1 i Konventës dhe

neni 1 i Protokollit 1 ishin të aplikueshme në këtë rast, pasi që ai e kishte ndërprerë

shërbimin e tij në armatë dhe shpërblimi i 22 gushtit 2001 ishte i natyrës private. Më

tutje ai argumentoi që ai nuk ka mundur që të nisë procedurat e përmbarimit të


aktgjykimit të datës 29 korrik 2003 për shkak të dështimit nga ana e autoriteteve që

t’ia lëshojnë urdhrin për përmbarimin e atij aktgjykimi.

B. Vlerësimi i Gjykatës

1. pranueshmëria

45 Gjykata konstaton që tashmë në disa raste të ngjashme kundër Ukrainës ka gjetur

që neni 6 § 1 i Konventës dhe neni 1 i Protokollit 1 vlejnë edhe për procedurat lidhur

me kërkesat për kompensim për uniformat e oficerëve ushtarak, pasi që procedurat e

tilla kanë të bëjnë me të drejtën për kompensim dhe jo, siç thotë Qeveria e drejta për

uniformë; që në kohën e përmendur parashtruesit në këto raste veçse ishin pensionuar

nga shërbimi publik dhe kishin qasje në gjykatë në bazë të së drejtës nacionale, dhe që

borxhi në aktgjykim përbënë posedim për qëllim të nenit 1 protokollit Nr. 1 (shih për

shembull Voytenko kundër Ukrainës, nr. 18966/02, §§ 51 54, 29 qershor 2004, dhe

Peretyatko kundër Ukrainës, nr. 37758/05, § 16, 27 nëntor 2008). Gjykata nuk gjenë

asnjë arsye për të arritur në një përfundim tjetër në rastin aktual.

46. Sa i përket çështjes së pranueshmërisë së ankesave lidhur me mospërmbarimin e

aktgjykimit të datës 29 korrik 2003, Gjykata përsëritë që nuk mund të pritet nga

personi që e ka pranuar aktgjykimin e plotfuqishëm kundër shtetit që të ngritë

procedura të ndara të përmbarimit (shih Metaxas kundër Greqisë, nr. 8415/02, § 19,

27 maj 2004, dhe Lizanets kundër Ukrainës, nr. 6725/03, § 43, 31 maj 2007. Në rastet

e tilla, autoriteti i shtetit përgjegjës që është informuar me kohë për aktgjykimin duhet

t’i ndërmarrë të gjitha masat për ta respektuar atë apo ta dërgojë atë te një autoritet

tjetër kompetent për përmbarim (shih Burdov (nr. 2), i cituar më lart, § 68).

47. Për më tepër, Gjykata vëren që përmbarimi i aktgjykimit të datës 29 korrik 2003

varej në disponueshmërinë e ndarjeve të mjaftueshme buxhetore për qëllime të tilla

dhe përmbaruesit nuk kanë pasur pushtet që ta detyrojnë shtetin që t’i ndryshojë ligjet

e veta buxhetore (shih, për shembull, Voytenko, i cituar më lart, § 30; Glova dhe

Bregin kundër Ukrainës nr. 4292/04 dhe 4347/04, § 14, 28 shkurt 2006; dhe Vasylyev

kundër Ukraninës, nr. 10230/02, § 29, 13 korrik 2006).

48. Prandaj, gjykata gjen që parashtruesi nuk mund të kritikohet për mosdërgimin e

një kërkese apo urdhri në shërbimin e përmbarimit, për nisjen e procedurave të

përmbarimit.

49. Mbi të njëjtën bazë, Gjykata gjen se ky lloj i punëve shtetërore ka përfshirë

përgjegjësinë e shtetit për përmbarimin e aktgjykimit të datës 29 korrik 2003 dhe që

parashtruesit mund të pretendojnë se janë viktima të shkeljes së nenit 6 § 1 të

Konventës dhe nenit 1 të Protokollit lidhur me mospërmbarimin e tij.

50. Duke i pasur para sysh këto që u thanë më lart, gjykata i refuzon kundërshtimet e

qeverisë lidhur me pranueshmërinë e kësaj pjese të kërkesës dhe vjen në përfundim që

kërkesa ngritë çështje faktike dhe ligjore që bien në fushëveprimin e Konventës,

përcaktimi i së cilave kërkon shqyrtim të meritave të rastit. Gjykata nuk ka gjetur

asnjë bazë për ta shpallur atë të papranueshëm. Rrjedhimisht, kjo pjesë e kërkesës

duhet të shpallet e pranueshme.


2. Meritat

(a) Parimet e përgjithshme

51. Gjykata përsëritë që e drejta për qasje në gjykatë që mbrohet në neni 6 do të ishte

iluzore nëse sistemi ligjor i shtetit kontraktues do ta lejonte një aktvendim gjyqësor të

plotfuqishëm dhe të detyrueshëm që të mbetet i papërmbaruar në dëm të njërës palë

(shih Hornsby kundër Greqisë, 19 mars 1997, § 40, Raportet e aktgjykimeve dhe

aktvendimeve 1997 II). Qasja efektive në gjykatë përfshinë të drejtën për të

përmbaruar një aktvendim të gjykatës pa vonesa të paarsyeshme (shih Immobiliare

Saffi kundër Italisë [GC], nr. 22774/93, § 66, ECHR 1999-V).

52. Në të njëjtin kontekst, pamundësia që parashtruesit t’i përmbarohet aktgjykimi në

favor të tij brenda një kohe të arsyeshme përbënë ndërhyrje në të drejtën për gëzim

paqësor të posedimeve, siç është paraparë në fjalinë e parë të paragrafit të parë të

nenit 1 të protokollit Nr. 1 (Shih, ndër autoritetet tjera edhe, Voytenko, i cituar më

lartë, § 53).

53. Prandaj një vonesë paarsyeshmërishtë e gjatë në përmbarimin e një aktgjykimi të

plotfuqishëm, mund të shkelë Konventën (shih Burdov kundër Rusisë, nr. 59498/00,

EHCR 2002 III). Arsyeshmëria e një vonese të tillë duhet të përcaktohet duke pasur

para sysh në veçanti ndërlikueshmërinë e procedurave të përmbarimit, sjelljen e vetë

parashtruesit dhe atë të autoriteteve kompetente, dhe shumën dhe natyrën e

shpërblimit nga gjykata (shih Raylyan kundër Rusisë, nr. 22000/03, § 31, 15 shkurt

2007). Gjatë vlerësimit të arsyeshmërisë së vonesës në përmbarim, kudes i veçantë

duhet t’i kushtohet faktit që vonesa prej një vit e katër muaj në përmbarim të një

shpërblimi monetar kundër organeve shtetërore është gjetur nga gjykata të jetë shumë

e gjatë (shih Zubko dhe tjerët kundër Ukrainës, nr. 3955/04, 5622/04, 8538/04 dhe

11418/04, § 70, ECHR 2006 VI).

54. Gjykata më tutje përsëritë që obligimi i shtetit për të siguruar që vendimi i

plotfuqishëm kundër organeve të veta, apo subjekteve apo kompanive në pronësi dhe

kontroll të shtetit, të përmbarohen në përputhje me kërkesat e përmendura më lart të

Konventës (shih Voytenko, të cituar më lartë; Romashov kundër Ukrainës, nr.

67534/01, 27 korrik 2004; Dubenko kundër Ukrainës, nr. 74221/01, 11 janar 2005;

dhe Kozachek kundër Ukrainës, nr. 29508/04, 7 dhjetor 2006 Nuk i lejohet shtetit që

të theksojë mungesën e fondeve si arsyetim për mosrespektimin e aktgjykimeve

kundër subjekteve apo kompanive në pronësi apo të kontrolluara nga ai (shih Shmalko

kundër Ukrainës, nr. 60750/00, § 44, 20 korrik 2004). Shteti është përgjegjës për

përmbarimin e vendimeve të plotfuqishme nëse faktorët që pengojnë apo bllokojnë

përmbarimin e tyre të plotë apo të afatshëm është në kontrollin e autoriteteve (shih

Sokur kundër Ukrainës, nr. 29439/02, 26 prill 2005, dhe Kryshchuk kundër Ukrainës,

nr. 1811/06, 19 shkurt 2009).

(b) aplikimi i këtyre parimeve në rastin aktual

55. Gjykata vëren që në rastin konkret që aktgjykimi i Gjykatës Rajonale Ushtarake të

Cherkassy-it të datës 22 gusht 2001 nuk është përmbaruar plotësisht deri më tani, ku

vonesa e përmbarimit të tij ka zgjatur shtatë vite e dhjetë muaj. Aktgjykimi i Gjykatës

së Qarkut në Leniski i datës 29 korrik 2003 ka mbetur i papërmbaruar rreth pesë vite e


njëmbëdhjetë muaj. Parashtresat e qeverisë nuk përmbajnë asnjë arsyetim për vonesa

të tilla substanciale në përmbarimin e aktgjykimeve që ishin në favor të parashtruesit.

Gjykata vëren që vonesat janë shkaktuar nga një kombinim i faktorëve, përfshirë

mungesën e mjeteve buxhetore, lëshimet nga ana e përmbaruesve, dhe mangësitë në

legjislacionin nacional, si rezultat i së cilave nuk ka ekzistuar asnjë mundësi që të

përmbarohet aktgjykimi i parashtruesit në rast të mungesës së ndarjeve buxhetore për

qëllime të tilla (shih paragrafët 12, 14, 16, 18, 30 dhe 34më lart). Gjykata konsideron

që këta faktorë nuk ishin jashtë kontrollit të autoriteteve prandaj edhe e mbanë shtetin

plotësisht përgjegjës për këtë gjendje.

56. Gjykata vëren që shpesh ka gjetur shkelje të nenit 6 § 1 të konventës dhe nenit 1 të

Protokollit nr. 1 në rastet që ngritin çështje të ngjashme me ato të ngritura në rastin

aktual (shih, për shembull, Sinko kundër Ukrainës, nr. 4504/04, § 17, 1 qershor 2006,

dhe Kozachek, të cituara më lart, § 31). Nuk ka argumente në këtë rast që do ta

bindnin Gjykatën që të vjen në përfundim tjetër.

57. Rrjedhimisht, Gjykata gjen që ka pasur shkelje të nenit 6 § 1 të Konventës dhe

nenit 1 të Protokollit no. 1 lidhur me mospërmbarimin e zgjatur të aktgjykimeve të

Gjykatës Ushtarake Rajonale të Cherkasy-t të datës 22 gusht 2001 dhe gjykatës së

Qarkut në Leninsky të datës 29 korrik 2003.

58. Në frymë të gjetjeve si më lart, Gjykata nuk e konsideron të nevojshëm shqyrtimin

e ankesës së parashtruesit në bazë të dispozitave të njejta si ato për mospërmbarimin e

aktvendimit të Gjykatës së Qarkut në Leninsky të datës 3 dhjetor 2002, përmes së

cilës përmbaruesit ishin urdhëruar që të ndërmarrin masa specifike për të përmbaruar

aktgjykimin e 22 gushtit 2001, pasi që ai aktvendim kishte të bënte jo më shumë se

me një çështje të rastësishme që kishte dalë gjatë përmbarimit të aktgjykimit të

përmendur më lart (shih Zhmak kundër Ukrainës, nr. 36852/03, § 21, 29 qershor

2006).

II. SHKELJET E SUPOZUARA TË NENIT 13 TË KONVENTËS

59. Parashtruesi është ankuar për mungesë të mjeteve efektive juridike në vend lidhur

me ankesat e tij për mospërmbarimin e aktgjykimeve që ishin në favor të tij. Ai është

mbështetur në nenin 13 të Konventës, i cili parasheh si në vijim:

“Çdokush, të cilit i janë shkelur të drejtat dhe liritë e përcaktuara në këtë Konventë, ka

të drejtën e një zgjidhjeje efektive para një organi kombëtar, pavarësisht se shkelja

është kryer nga persona që veprojnë në përmbushje të funksioneve të tyre zyrtare.”

A. pretendimet e pjesërishme

60. Duke u mbështetur në kundërshtimin e tyre lidhur me aplikueshmërinë e nenit 6 §

1 të Konventës (shih paragrafin 41 më lart), qeveria fillimisht kishte argumentuar që

neni 13 i Konventës gjithashtu nuk është i aplikueshëm në rastin e parashtruesit. Në

vështrimet e saj të mëtutjeshme, qeveria nuk e ka shtjelluar këtë çështje, përkundër

kërkesës së qartë të Gjykatës për sjelljen e vështrimeve të mëtutjeshme nga palët


lidhur me çështjen e mjeteve juridike sa i përket mospërmbarimit të zgjatur të

aktgjykimeve në nivel vendor.

61. Parashtruesi ka qëndruar pranë pretendimeve të tij lidhur me mjetet efektive

juridike në sistemi ligjor të Ukrainës për çështjet e ngritura në rastin aktual.

B. Vlerësimi i gjykatës

1. Pranueshmëria

62. Gjykata vëren që kjo pjesë e kërkesës është e ndërlidhur me ankesat që bien në

nenin 6 § 1 të Konventës dhe nenin 1 të protokollit Nr. 1 të shtjelluar më lart dhe

prandaj edhe ato duhet të shpallen të pranueshme (shih paragrafët 45-50 më lart).

2. Meritat

(a) Parimet e Përgjithshme

63. Gjykata përsëritë që neni 13 i Konventës e shprehë drejtpërsëdrejti obligimin e

shtetit, të paraparë në nenin 1 të Konventës, për mbrojtjen e të drejtave të njeriut së

pari dhe kryesisht brenda sistemit të tyre ligjor. Prandaj kërkon që shtetet të ofrojnë

mjete juridike në vend për të trajtuar thelbin e një “ankese të diskutueshme” sipas

Konventës dhe të garantojnë ndihmë të duhur (shih Kudła kundër Polonisë [GC], nr.

30210/96, § 152, ECHR 2000 XI).

64. Fushëveprimi i obligimeve të shteteve kontraktuese sipas nenit 13 të Konventës

dallon varësisht nga natyra e ankesës së parashtruesit; “efektshmëria” e “mjetit

juridik” dhe brenda kuptimit të kësaj dispozite nuk varet në sigurinë për një rezultat të

favorshëm për parashtruesin. Në të njejtën kohë, mjeti juridik që kërkohet nga neni 13

duhet të jetë “efektiv” në praktikë si dhe në ligj në kuptim qoftë të parandalimit të

shkeljes së supozuar apo vazhdimit të saj, apo të ofrimit të një rishqyrtimi të duhur për

çdo shkelje që tashmë ka ndodhur. Edhe nëse një mjet i vetëm juridik vetvetiu nuk i

përmbush të gjitha kërkesat e nenit 13, grumbulli i mjeteve të ofruara në bazë të së

drejtës vendore mund ta bëjë një gjë të tillë (shih Kudła, të cituar më lart, §§ 157-158,

dhe Wasserman kundër Rusisë (nr. 2), nr. 21071/05, § 45, 10 prill 2008).

65. Gjykata tashmë ka dhënë një interpretim të gjërë të kërkesave të nenit 13 të

Konventës lidhur me ankesat për mospërmbarim të aktvendimeve të gjykatave

vendore në Aktgjykimin e saj të mëvonshëm të Burdov (nr. 2) (të cituar më lart, §§

98-100), pjesë relevante të se cilës thonë kështu:

“98. S i përket në veçanti rsteve të zgjatjes së procedurës, një mjet juridik i dizajnuar

për të përshpejtuar procedurat me qëllim të parandalimit të zgjatjes së tepërt të tyre

është zgjidhja me efektive (Shih Scordino kundër Italisë (nr. 1) [GC], no. 36813/97, §

183, ECHR 2006 ...). Gjithashtu, në rastet që kanë të bëjnë me mospërmbarimin e

vendimeve gjyqësore, çdo mjet vendor për parandalimin e shkeljeve duke siguruar

përmbarim me kohë ka, në parim, vlerën më të madhe. Mirëpo, kur aktgjykimi është

marr në favor të individit dhe kundër shtetit, ai i pari nuk duhet, në parim të detyrohet

që të përdor mjetet e tilla (shih, mutatis mutandis, Metaxas, i cituar më lart, § 19):

barra për të respektuar një aktgjykim të tillë bie kryesisht mbi autoritetet shtetërore, të


cilat duhet t’i përdorin të gjitha mjetet në dispozicion në sistemin juridik në vend me

qëllim të përshpejtimit të përmbarimit, duke parandaluar kështu edhe shkeljet e

Konventës (shih, mutatis mutandis, Akashev, të cituar më lart §§ 21-22).

99. Shtetet mundën që të zgjedhin edhe vetëm ofrimin e mjeteve juridike

kompensuese, nëse ai mjet nuk konsiderohet si joefektikundër Në rastet kur një mjet i

tillë kompensues është në dispozicion në sistemi juridik të vendit, gjykata duhet të

ketë liri më të madhe të veprimit në shtet për ta lejuar atë që ta organizojë mjetin

juridik në mënyrën që është në përputhje me sistemin dhe traditat e veta juridike dhe

që është në harmoni me standardin e jetesës në shtetin në fjalë. Gjykata megjithatë

kërkohet që të vërtetojë nëse mënyra në të cilën interpretohet dhe aplikohet e drejta

vendore prodhon pasoja që janë në pajtim me parimet e Konventës, dhe të

interpretuara në frymën e praktikës gjyqësore të Gjykatës (shih Scordino, i cituar më

lart, §§ 187-191). Gjykata ka vendosur kritere kyçe për vërtetimin e efektshmërisë së

mjeteve juridike kompensuese në rastet e procedurave të tejzgjatura gjyqësore. Këto

kritere që gjithashtu vlejnë edhe për mospërmbarim të rasteve (shih Wasserman, të

cituar më lart, §§ 49 and 51), janë si në vijim:

• Një kërkesë për kompensim duhet të dëgjohet brenda një kohe të arsyeshme (shih

Scordino, të cituar më lartë, § 195 me gjobë);

• Kompensimi duhet të paguhet shpejtë dhe në përgjithësi jo më vonë se gjashtë muaj

nga data në të cilën aktvendimi për dhënien e kompensimit bëhet i përmbarueshëm,

po aty, § 198);

• rregullat procedurale që rregullojnë kërkesën për kompensim duhet të jenë në pajtim

me parimin e drejtësisë të garantuar me nenin 6 të Konventës (po aty, § 200);

• rregullat lidhur me shpenzimet ligjore nuk duhet t’i vëjnë barrë shtesë ndërgjyqësve

gjatë pranimit të kërkesës së tyrë (Po aty., § 201);

• Niveli i kompensimit nuk duhet të jetë i paarsyeshëm në krahasim me shpërblimet e

bëra më parë në rastet e ngjashme (Po aty., §§ 202-206 dhe 213).

100. Lidhur me kriterin e fundit, gjykata ka treguar që, kur flasim për dëmin material,

gjykatat vendore janë qartë në pozitë më të mirë për të përcaktuar si ekzistimin ashtu

edhe shumën. Mirëpo sa i përket dëmit jomaterial situata është ndryshe. Ekziston një

prezumim i fortë por i rrëzueshëm që procedurat e tejzgjatura do të shpijnë në dëm

jomaterial (shih Scordino, të cituar më lartë, §§ 203 204, dhe Wasserman, të cituar më

lartë, §50). Gjykata e konsideron këtë prezumim si veçanërisht të fortë në rastet e

vonesave të mëdha në përmbarimin nga shteti të aktgjykimeve që janë kundër tyre,

duke pasur para sysh frustrimin e pashmangshëm që del nga mospërfillja nga ana e

shtetit të obligimeve të tij për të kthyer borxhin e tij dhe faktin që parashtruesi veçse

ka kaluar përmes procedurave gjyqësore dhe ka dalë me sukses...”

(b) Aplikimi i këtyre parimeve në rastet kundër Ukrainës dhe në rastin në fjalë

66. Gjykata i referohet njërit nga rastet e saj të para kundër Ukrainës, në të kishte

përbërë çështje të disponushmërisë së mjeteve juridike efektive vendore lidhur me


ankesat e për mospërmbarim të zgjatur të aktgjykimeve dhe lidhur me këtë çështje

erdhi në këto përfundime (shih Voytenko, të cituar më lart, §§ 30 31 dhe 48):

“30. Qeveria është thirrur në mundësinë që parashtruesi të sfidojë çdo mosveprim apo

lëshim nga ana e shërbimit të përmbarimit dhe Thesari, dhe për të kërkuar kompensim

për dëmin material dhe jomaterial të shkaktuar nga ta. Mirëpo, në rastin aktual debitor

është organi shtetëror dhe përmbarimi i aktgjykimeve kundër tij, me sa duket nga

dosja e rastit, mund të kryhet vetëm nëse shteti parasheh dhe krijon dispozitat e

duhura për shpenzime në buxhetin shtetëror të Ukrainës duke marrë masat e

nevojshme legjislative. Faktet e rastit tregojnë që, gjatë gjithë periudhës që është nën

shqyrtim, përmbarimi i aktgjykimit në fjalë është ndaluar më tepër për shkak të

mungesës së masave legjislative se sa nga sjellja e pahijshme e përmbaruesve. Prandaj

parashtruesi nuk mund të qortohet për mos nisjen e procedurave kundër përmbaruesve

(shih Shestakov kundër Rusisë, Vendimin, nr. 48757/99, 18 qershor 2002). Për më

tepër gjykata vëren që Qeveria ka mbetur pranë konstatimit që nuk ka pasur

parregullsi në mënyrën se si shërbimi i përmbarimit dhe Thesari i kanë kryer

procedurat e përmbarimit.

31. Në këto rrethana, Gjykata vjen në përfundim që parashtruesi është liryar nga

detyra për të ndjekur mjetin juridik të përmendur nga Qeveria.

48. Gjykata i referohet gjetjeve të veta (në paragrafët 30-31 më lart0 në rastin aktual

lidhur me argumentin e qeverisë për mjetet juridike. Për të njëjtat arsye, gjykata

përfundon që parashtruesi nuk ka pasur mjet efektiv juridik në vend, siç kërkohet nga

neni 13 i Konventës, për të rishqyrtuar dëmin e krijuar nga vonesa në procedurat në

fjalë. Rrjedhimisht, ka pasur shkelje të kësaj dispozite...”

67. Gjykata ka konfirmuar gjetjet e saj të cekura më lart në rastet që vijuan këtë rast e

që ngitnin të njëjtën çështje (shih për shembull Romashov, të cituara më lart, §§ 31-32

dhe 47; Garkusha kundër Ukrainës, nr. 4629/03, §§ 18-20, 13 December 2005;

Mikhaylova dhe tjerët kundër Ukrainës, nr. 16475/02, §§ 27 dhe 36, 15 qershor 2006;

Vasylyev, të cituar më lart, §§ 31-33 dhe 41; Raisa Tarasenko kundër Ukrainës, nr.

43485/02, § 13, 14 dhe 23, 7 dhjetor 2006; dhe Pivnenko kundër Ukrainës, nr.

36369/04, §§ 18-20, 12 tetor 2006).

vision...”

68. Sa i përket rstit në fjalë, gjykata gjen që nuk ka asgjë në parashtrimet e palëve që

sugjeron që ka ekzistuar ndonjë mjet juridik në nivel nacional që do t’i plotësonte

kërkesat e nenit 13 të Konventës lidhur me ankesat e parashtruesit për mopërmbarim

të aktgjykimeve që ishin në favor të tij.

69. Procedurat që ishin nisur nga parashtruesi kundër përmbaruesve, përkundër

rezultatit të tyre në favorin e tij, nuk i kanë ofruar atij një mundësi për parandalimin

apo rregullimin e shkeljeve të nenit 6 § 1 të Konventës dhe nenit 1 të Protokollit nr. 1

të gjetura nga Gjykata në këtë rast. Derisa është e vërtetë që me aktgjykimin e

plotfuqishëm të datës 29 korrik 2003, përmbaruesit janë gjëtur përgjegjës për

përmbarimin e zgjatur të aktgjykimit të datës 22 gusht 2001 dhe janë urdhëruar që t’i

paguajnë kompensim parashtruesit, kjo nuk e ka përmirësuar gjendjen , pasi që

përmbarimi i aktgjykimit të datës 22 gusht 2001 nuk është kryer, e lere më


përshpejtuar dhe kompensimi i dhuruar me aktgjykimin e datës 29 korrik 2003 ka

mbetur i papaguar.

70. Rrjedhimisht, gjykata gjen që në rastin aktual ka pasur shkelje të nenit 13 të

Konventës

III. SHKELJET E PRETENDUARA TË NENIT 34 TË KONVENTËS

71. Parashtruesi ka pretenduar që avokati i tij nuk ka mundur që të marr disa

dokumente të paspecifikuara nga dosja e rastit të parashtruesit që mbahej në Gjykatën

e Leniskit të cilat ai i kishte konsideruar si të nevojshme për arsyetimin e kërkesës

aktuale. Ai ishte thirrur në shkelje të nenit 34 të Konventës i cili thotë:

“Gjykata mund të marrë kërkesat nga çdo person, organizatë joqeveritare ose grup

individësh që pretendojnë të jenë viktima të një shkeljeje nga një prej Palëve të Larta

Kontraktuese të të drejtave të parashtruara në Konventë ose në protokollet e saj. Palët

e Larta Kontraktuese zotohen të mos pengojnë në ndonjë mënyrë ushtrimin efektiv të

kësaj të drejte.”

72. Gjykata thekson që ka pranuar kopjet nga parashtruesi dhe avokati i tij të të gjitha

dokumenteve që i konsideron të nevojshme për ta trajtuar rastin në fjalë. Për më tepër,

Gjykata vërenë që avokati nuk e ka paraqitur autorizimin në Gjykatën e Leninskit që e

autorizon atë të veprojë në emër të parashtruesit. Në tërësi, kërkesa nuk përmban

ndonjë gjë që e pengon atë të ushtrojë të drejtën e parashtruesit në bazë të nenit 34 të

Konventës. Rrjedhimisht, nuk është kërkuar ndonjë ekzaminim i mëtutjeshëm lidhur

me këtë çështje (mutatis mutandis, Moiseyev kundër Rusisë (dec.), nr. 62936/00, 9

dhjetor 2004).

IV. APLIKUESHMËRIA E NENIT 46 TË KONVENTËS

73. Gjykata vëren që rasti aktual ka të bëjë me një problem të përsëritur që përvijon

shkeljet më të shpeshta të Konventës të gjetura nga Gjykata lidhur me Ukrainën; më

tepër se gjysma e aktgjykimeve të saj për Ukrainën kanë të bëjnë me çështjen e

mospërmbarimit të zgjatur të vendimeve të plotfuqishme për të cilat autoritetet

Ukrainase ishin përgjegjëse. Gjykata vëren që një nga aktgjykimet e tilla të para, të

shpallura në qershor të vitit 2004, ka qenë e bazuar në faktet e ngjashme me rrethanat

në rastin aktual (shih Voytenko më lart). Në veçanti, në rastin e Voytenkos,

parashtruesi nuk ka mundur që të pranojë shumat e dhuruara atij në emër të

përfundimit të shërbimit ushtarak për rreth katër vite. Si dhe gjetja e shkeljes së nenit

6 § 1 të Konventës dhe nenit 1 të Protokollit Nr. 1 për vonesë në përmbarimin e

shpërblimit në rastin Voytenko, Gjykata erdhi në përfundim që sistemi ligjor Ukrainas

nuk ofronte mjete juridike efektive në vend, siç kërkohet nga neni 13 i Konventës, për

të parandalimin e vonesave në zbatimin e aktgjykimeve apo për ofrimin e mundësisë

për rishqyrtim për dëmin e krijuar nga vonesat e tilla.


74. Rasti në fjalë, demonstron që çështja e mospërmbarimit të zgjatur të aktvendimeve

të plotfuqishme dhe mungesa e mjeteve efektive juridike në vend në sistemin ligjor të

Ukrainës mbesin të pazgjidhura, përkundër faktit që ekziston praktikë e qartë

gjyqësore që i bënë thirrje qeverisë që të ndërmarrë masat e duhura për zgjidhjen e

këtyre çështjeve.

75. Në këto rrethana Gjykata e konsideron si t ë nevojshme ekzaminimin e kësaj

praktike gjyqësore në bazë të nenit 46 të konventës, e cila thotë

”1. Palët e Larta Kontraktuese marrin përsipër të respektojnë vendimin e formës së

prerë të Gjykatës në çdo çështje ku ato janë palë.

2. Vendimi i formës së prerë i Gjykatës i përcillet Komitetit të Ministrave, i cili

mbikëqyr përmbarimin e tij.”

A. Pretendimet e palëve

76. Parashtruesi pretendon që dështimi i vazhdueshëm i autoriteteve Ukrainase për

përmbarimin e vendimeve vendore kundër autoriteteve apo kompanive në pronësi apo

të kontrolluara nga shteti dhe dështimi për të paraqitur mjete efektive juridike ka

përbërë problem sistematik. Ai iu referua disa rasteve që ngitnin të njëjtat çështje që

ishin përcaktuar veçse me aktvendim të plotfuqishëm nga Gjykata, përfshirë,

Svintitskiy dhe Goncharov kundër Ukrainës (nr. 59312/00, 4 tetor 2005); Mikhaylova

dhe tjerët kundër Ukrainës (nr. 16475/02, 15 qershor 2006); Aleksandr Shevchenko

kundër Ukrainës (nr. 8371/02, 26 prill 2007); Kolesnik kundër Ukrainës (nr.

20824/02, 10 prill 2008); Maydanik kundër Ukrainës (nr. 20826/02, 10 prill 2008);

dhe Tishchenko kundër Ukrainës (nr. 33892/04, 25 shtator 2008)

77. Qeveria pretendonte që problemet që pengonin përmbarimin e vendimeve vendore

ishin të ndryshme në rastet e caktuara. Në disa raste, vendimet vendore mbeten të

papërmbaruara për shkak të mungesës të ndarjeve buxhetore, derisa në rastet tjera kjo

ka ndodhur për shkak të mangësive në legjislacionin nacional dhe praktikën

administrative, apo siç është rasti me rastin aktual për shkak të lëshimeve apo

mosveprimeve të përmbaruesve. Sipas vështrimit të tyre, për këtë arsye ky rast nuk ka

të bëjë me një problem sistematik. Qeveria, tutje argumentoi që procedura e pilot

aktgjykimit nuk duhet të aplikohet në rastin në fjalë pasi që masat që synonin

zgjidhjen e problemeve të mospërmbarimit të zgjatur tashmë ishin përcaktuar nga

Komiteti i Ministrave në Rezolutën e tij të brendshme të datës 6 mars 2008. Ata

kishin sugjeruar aplikimi i një procedure të tillë në rastin aktual do të përbënte kryerje

të funksionit mbikëqyrës nga Gjykata.

B. Vlerësimi i Gjykatës

1. Aplikimi i procedurës së pilot-aktgjykimit

78. Gjykata përsëritë që neni 46 i Konventës, sipas interpretimit në frymë të nenit 1, i

vie barrë shtetit përgjegjës obligimin ligjor për zbatimin, nën mbikëqyrjen e Komitetit

të Ministrave, të masave të duhura të përgjithshme dhe individuale për të siguruar të

drejtën e parashtruesit që është konstatuar nga Gjykata se është shkelur. Masat e tilla

duhet të merren gjithashtu sa i përket personave tjerë që janë në pozitën e


parashtruesit, pra duke zgjidhur problemet që kanë shpjer në gjetjet e Gjykatës (shih

Scozzari dhe Giunta kundër Italisë [GC], nos. 39221/98 dhe 41963/98, § 249, ECHR

2000 VIII; Christine Goodëin kundër Mbretërisë së Bashkuar [GC], nr. 28957/95, §

120, ECHR 2002 VI; Lukenda kundër Slovenisë, nr. 23032/02, § 94, ECHR 2005 X;

dhe S. Dhe Marper kundër Mbretërisë së bashkuar [GC], nos. 30562/04 dhe 30566/04,

§ 134, ECHR 2008-...).

79. Në rezolutën e lidhur me aktgjykimet që zbulojnë probleme thelbësore

sistematike, të miratuar më 12 maj 2004, Komiteti i Ministrave i bëri thirrje Gjykatës

që “të identifikojë në aktgjykimet e saj duke gjetur shkelje të Konventës atë që e

konsideron të jetë problem thelbësor sistematik dhe burimin e atij problemi, në

veçanti kur ai ka gjasa që të shkaktojë shumë kërkesa, në mënyrë që t’u ndihmohet

shteteve që të gjejnë zgjidhjen e duhur dhe Komiteti i Ministrave do ta mbikëqyrë

përmbarimin e aktgjykimeve” (shih paragrafin 37 më lart).

80. Me qëllim të lehtsimit të zbatimit efektiv të aktgjykimeve të saj, Gjykata mund të

miratojë procedurën e polit-aktgjykimeve gjë që e lejon atë që në mënyrë të qartë të

identifikojë në aktgjykim ekzistimin e problemeve strukturore që përvijojnë shkeljet

dhe të tregojë masat specifike ose masat që duhet të ndërmerren nga shteti përgjegjës

për t’i korrigjuar ato (shih Bronioëski kundër Polonisë [GC], 31443/96, §§ 189-194

dhe pjesën operative, ECHR 2004-V, dhe Hutten-Czapska kundër Polonisë [GC] nr.

35014/97, §§ 231-239 dhe pjesën operatiove, ECHR 2006-VIII).

81. Në përputhje me qasjen e saj në rastinb Burdov (nr.2) (të cituar më lart §§ 129-

130), që ngërthente çështje të ngjashme të mospërmbarimit të aktvendimeve vendore

në Federatën ruse, Gjykata e Konsideron si të përshtatshëm aplikimin e procedurës së

pilot-aktgjykimit në rastin aktual, duke pasur para sysh përsëritjen dhe natyrën

këmbëngulëse të problemeve në fjalë, numrin e madh të personave të prekur nga to në

Ukrainë dhe nevojën urgjente për t’iu garantuar atyre rishqyrtim të shpejtë dhe të

duhur në nivel vendor.

82. Në kundërshtim me pretendimet e qeverisë, aplikimi i procedurës së pilot-

aktgjykimit në rastin aktual nuk shkon kundër ndarjes së funksioneve ndërmjet

institucioneve të Konventës. Ndonëse është komiteti i Ministrave që do të mbikëqyrë

zbatimin e masave të dizajnuara për të përmbushur obligimet e shtetit përgjegjës sipas

nenit 46 të konventës, është detyrë e Gjykatës, siç është saktësuar në nenin 19 të

konventës, “Për të siguruar respektimin e zotimeve të ndërmarra nga Palët e Larta

Kontraktuese të kësaj Konvente dhe nga Protokollet e saj,”, dhe kjo detyrë nuk arrihet

domosdoshmërisht më së miri duke përsëritur të njëjtat gjetje në seri të mëdha të

rasteve (shih, mutatis mutandis, E.G. kundër Polonisë (dec.), nr. 50425/99, § 27, 23

shtator 2008). Prandaj, për shkak të problemeve të përsëritura me të cilat po

ballafaqohet Gjykata në rastin aktual, është në kompetencën e saj që të aplikojë

procedurën e pilot-aktgjykimit në mënyrë që ta nxitë shtetin përgjegjës që të zgjidhë

një numër të madh të rasteve individuale që dalin nga i njejti problem strukturor në

nivel vendor (shih Burdov (no. 2), të cituar më lartë, § 127).

2. Ekzistimi i praktikës që nuk është në pajtim me Konventën

83. Gjykata thekson që ajo ka marrë aktgjykime në më tepër se 300 raste kundër

Ukrainës gjatë pesë viteve të fundit që nga marrja e aktgjykimeve të para (shih për


shembull, Voytenko, të cituar më lartë) ku janë gjetur shkelje të vazhdueshme të

Konventës për shkak të mospërmbarimit apo përmbarimit të zgjatur të aktgjykimeve

për shpërblime në Ukrainë, dhe për shkak të mungesës së mjeteve efektive juridike në

vend lidhur me këto mangësi. Derisa është e vërtetë që ekzistojnë disa grupe të

cenueshme të popullatës Ukrainase që preken nga këto probleme më tepër se të tjerët,

ky nuk është domosdoshmërisht rasti që personat në situatë të njëjtë me parashtruesin

i përkasin “ndonjë klase të identifikuar të qytetarëve” (krahasoni Bronioëski, i cituar

më lart, § 189, dhe Hutten-Czapska, i cituar më lartë, § 229). Ajo që del nga praktika

aktuale gjyqësore e Gjykatës lidhur me këtë çështje, është se për çdo person që ka

pranuar një vendim të plotfuqishëm për përmbarim në nivel vendor për të cilin

autoritetet Ukrainase janë përgjegjëse ekziston rreziku i privimit nga mundësia për të

nxjerrë përfitim nga një aktvendim i tillë në përputhje me Konventën.

84. Gjykata nuk sheh asnjë arsye për të mos u pajtuar me qeverinë që vonesat në

përmbarim të aktvendimeve të plotfuqishme vendore janë shkaktuar nga një

llojllojshmëri e mosfunksionimeve në sistemin ligjor të Ukrainës. Në veçanti, Gjykata

i referohet gjetjeve të veta lidhur me nenin 6 § 1 të Konventës dhe nenin 1 të

Protokollit nr. 1 në rastin aktual që përmbarimi i aktgjykimeve në favor të

parashtruesit ishte penguar nga një kombinim i faktorëve, përfshirë këtu mungesën e

ndarjeve buxhetore, pengesat nga përmbaruesit dhe mangësitë në legjislacionin

nacional (shih paragrafin 55 më lart). Në rastet tjera që ngritin çështje të ngjashme,

parashtruesit nuk kanë mundur që të përmbarojnë shpërblimet e dhuruara nga Gjykata

me kohë për shkak të dështimit të autoriteteve për të ndërmarrë masa specifike

buxhetore, apo për shkak të paraqitjes së ndalesave për konfiskim dhe shitje të pronës

që i përkiste kompanive në pronësi apo kontroll shtetëror (shih për shembull, ,

Romashov, Dubenko dhe Kozachek, të gjitha të cituara më lart).

85. Gjykata thekson që të gjithë faktorët e përmendur më lart kanë qenë në kontrollin

e shtetit, i cili deri më tani ka dështuar që të miratojë ndonjë masë që për qëllim ka

përmirësimin e gjendjes, përkundër praktikës së shumtë dhe konsistente lidhur me

këtë çështje.

86. Karakteri sistematik i problemeve të identifikuara në rastin aktual dëshmohet më

tutje nga fakti që afërsisht 1, 400 kërkesa nga Ukraina, që kanë të bëjnë, tërësisht apo

pjesërisht me problemet që u përmenden më lart, janë aktualisht në pritje të zgjidhjes

nga Gjykata dhe numri i kërkesave të tilla është vazhdimisht në rritje.

87. Gjykata i kushton vëmendje të veçantë qëndrimit të Komitetit të Ministrave, i cili

ka konstatuar që mospërmbarimi i vendimeve gjyqësore në vend përbënë problem

strukturor në Ukrainë i cili mbetet i pazgjidhur (shih paragrafët 38-39 më lart).

88. Duke pas para sysh atë që u tha më lart, Gjykata vjen në përfundim që shkeljet e

konstatuara në këtë aktgjykim as nuk ishin nxitur nga ndonjë incident i izoluar e as

nuk mund ti atribuohen ndonjë ndryshimi ië caktuar të ngjarjeve në këtë rast, por

dalin si pasojë e mangësive rregullative dhe sjelljes administrative të autoriteteve

shtetërore lidhur me përmbarimin e aktvendimeve vendore për të cilat ata janë gjetur

përgjegjës. Rrjedhimisht, situata në rastin aktual duhet të cilësohet si situatë që

rezulton nga një praktikë që nuk është në pajtim me Konventën (shih Bottazzi kundër

Italisë [GC], nr. 34884/97, § 22, ECHR 1999 V, dhe Burdov (nr. 2), i cituar më lart,

§§ 134-135)


3. Miratimi i masave të përgjithshme për t’i korrigjuar problemet strukturore lidhur

me shkeljet e Konventës në rastin aktual.

89. Gjykata përsëritë që në parim nuk është detyrë e saj që të përcaktojë se çfarë

masash korrigjuese mund të jenë të përshtatshme për të përmbushur obligimet e shtetit

përgjegjës sipas nenit 46 të Konventës. Pas monitorimit nga Komiteti i Ministrave,

shteti përgjegjës mbetet lirë për të zgjedhur mjetet përmes së cilave do të shkarkohet

nga obligimi i tij ligjor nga neni 46 i Konventës, me kusht që mjetet e tilla të jenë në

pajtim me përfundimet e paraqitura në aktgjykimet e Gjykatës (shih Scozzari dhe

Giunta, të cituara më lart, § 249)

90. Problemet strukturore me të cilat po ballafaqohet gjykata në rastin aktual janë të

një shkalle të lartë dhe të natyrës komplekse. Ato prima facie kërkojnë zbatim

gjithëpërfshirës dhe masa komplekse, mundësisht të karakterit legjislativ dhe

administrativ, ku përfshihen autoritete të ndryshme vendore. Në fakt, Komiteti i

Ministrave është në pozitë më të mirë dhe është më mirë i pajisur për të monitoruar

masat që duhet të miratohen nga Ukraina në këtë aspekt.

91. Gjykata me kënaqësi thekson që miratimi i masave si reagim ndaj problemeve

strukturore të mospërmbarimit të zgjatur dhe mungesës së mjeteve juridike në vend

janë shqyrtuar në mënyrë të thukët nga Komiteti i Ministrave në bashkëpunim me

autoritetet Ukrainase (shih paragrafët 38-39 më lart). Mirëpo, siç edhe shihet nga vetë

gjetjet e Gjykatës në rastin aktual dhe rastet e ngjashme kundër Ukrainës, të shikuara

në lidhje me materialin tjetër relevant në posedim të saj, shteti përgjegjës ka

demonstruar një ngurrim pothuajse total për zgjidhjen e problemeve në fjalë. 92.

Gjykata thekson që reformat specifike në legjislacionin e Ukrainës dhe praktikën

administrative duhet të zbatohen pa vonesë në mënyrë që ato të vihen në pajtim me

përfundimet e Gjykatës në këtë Aktgjykim dhe të përmbushin kërkesat e nenit 46 të

konventës. Gjykata ia lë Komitetit të Ministrave që të përcaktojë se cila do të ishte

mënyrë më e mirë për t’i adresuar problemet dhe për të treguar ndonjë masë të

përgjithshme që duhet të ndërmerret nga shteti përgjegjës.

93. Në këtë kontekst, Gjykata gjithashtu i referohet parimeve themelore që dalin nga

praktika e saj gjyqësore lidhur me këtë çështje, me të cilat duhet të jenë në pajtim dhe

masat e nevojshme të përgjithshme (shih paragrafët 45-46 dhe 51-54 më lart).

94 Sido që të jetë shteti përgjegjës duhet pa vonesë dhe më së voni brenda një viti nga

data në të cilën aktgjykimi bëhet i plotfuqishëm, një mjet juridik apo kombinim të

mjeteve juridike në sistemin nacional ligjor dhe të sigurojë që mjeti apo mjetet

juridike janë në përputhje, si në teori ashtu edhe në praktikë, me parimet kryesore të

vendosura nga Gjykata dhe të përsëritura në këtë Aktgjykim (shih paragrafët 63-65

më lart). Gjatë bërjes së kësaj, autoritetet Ukrainase duhet t’i kushtojnë vëmendje të

duhur rekomandimeve të Komitetit të Ministrave për shtetet anëtare për përmirësimin

e mjeteve juridike vendore (shih paragrafët 35-36 më lart).

4. Procedura që duhet të ndiqet në rastet e ngjashme

95. Gjykat përsëritë që një nga qëllimet e procedurës së pilot-aktgjykimit është që të

mundësojë garantimin e rishqyrtimit më të shpejtë të mundshëm në nivel vendor për

numrin e madh të personave që po vuajnë nga problemet strukturore të identifikuara


në pilot-aktgjykim (shih Burdov (nr. 2), të cituar më lart, § 127). Derisa veprimet e

shtetit përgjegjës duhet të synojnë kryesisht zgjidhjen e një mosfunksionimi të tillë

dhe në paraqitjen, aty ku është e duhur të mjeteve juridike efektive për shkeljet në

fjalë, ato mund të përfshijnë gjithashtu edhe zgjidhje në baza ad hoc siç janë zgjidhjet

miqësore me parashtruesit apo ofertat e njëanshme korrigjuese në pajtim me kërkesat

e Konventës. Prandaj Gjykata është në pozitë që të vendosë në pilot aktgjykimin e saj

lidhur me procedurat që do të ndiqen në rastet që dalin nga problemet e njejta

strukturore (shih mutatis mutandis, Broniowski, të cituar më lartë, § 198, dhe

Xenides-Arestis kundër Turqisë, nr. 46347/99, § 50, 22 dhjetor 2005).

96. Në rrethanat aktuale, gjykata e sheh të nevojshme që të pezullojë shqyrtimin e

rasteve të ngjashme deri në zbatimin e masave relevante nga shteti përgjegjës.

Gjykata e konsideron të nevojshme bërjen e dallimit ndërmjet rasteve që tashme janë

në pritje në Gjykatë dhe atyre që mund të vojnë pas shpalljes së këtij aktgjykimi, duke

i dhënë kështu shtetit përgjegjës një mundësi për të zgjidhur kategorinë e parë të

rasteve në mënyra të ndryshme, siç është cekur më poshtë.

(a) Kërkesat e parashtruara pas shpalljes së këtij aktgjykimi

97. Gjykata do të pezulloj procedural lidhur me kërkesat e reja të parashtruara pranë

saj pas shpalljes së këtij aktgjykimi në të cilën parashtruesit ngritin ankesa të

supozuara lidhur me mospërmbarimin e zgjatur të aktvendimeve vendore për

përmbarimin e së cilave është përgjegjës shteti, përfshirë kërkesat në të cilat ngritën

ankesa lidhur me mungesën e mjeteve efektive juridike lidhur me mospërmbarimin e

tillë. Pezullimi do të qëndrojë në fuqi për një periudhë njëvjeçare pasi ky aktgjykim të

bëhet i plotfuqishëm. Parashtruesit e këtyre rasteve do të njoftohen për këtë.

(b) kërkesat e parashtruara para shpalljes së këtij aktgjykimi

98. Megjithatë gjykata vendosi që të merr veprime tjera lidhur me kërkesat e

pashtruara para shpalljes së këtij aktgjykimi. Në veçanti, pas shpalljes së këtij

aktgjykimi gjykata do ta njoftojë Qeverinë e Ukrainës lidhur me kërkesat që ngritin

çështje të ngjashme me ato të ngritura në këtë rast dhe që nuk përmbajnë ankesa tjera.

Procedurat akuzatore në të gjitha ato raste do të pezullohen për një vit nga data kur ky

aktgjykim bëhet i plotfuqishëm. Procedurat për rastet që tashmë iu janë komunikuar

qeverisë sipas rregullit 54 § 2 (b) të Rregullores së Gjykatës, por për të cilat gjykata

nuk ka vendosur ende mbi meritat e rastit, gjithashtu do të pezullohen për të njëjtën

periudhë kohore.

99. Në ndërkohë, shteti përgjegjës duhet të garantojë rishqyrtim të mjaftueshëm dhe

adekuat, brenda një viti nga data e hyrjes së fuqi të këtij aktgjykimi, të gjithë

parashtruesve në rastet e përmendura në paragrafin e mëparshëm, ankesat e të cilëve,

lidhur me mospërmbarim të zgjatur të vendimeve gjyqësore iu janë komunikuar

Qeverisë përgjegjëse. Gjykata përsëritë që vonesat në përmbarimin e aktvendimeve

duhet të llogariten dhe vlerësohen duke iu referuar kërkesave të konventës dhe, të jenë

në përputhje me kriteret e përcaktuara në këtë aktgjykim (shih në veçanti paragrafin

53 më lart). Sipas vështrimit të Gjykatës, një rishqyrtim i tillë mund të arrihet përmes

zbatimit të proprio motu nga autoritetet të një mjeti efektiv vendor në ato raste apo

përmes zgjidhjeve në baza ad hoc siç janë marrëveshjet miqësore me parashtruesit apo


ofertat e njëanshme korrigjuese në pajtim me kërkesat e Konventës (shih paragrafin

95 më lart).

100. Mirëpo, nëse shteti përgjegjës dështon që të miratojë masat pas pilot aktgjykimit

dhe vazhdon që të shkelë Konventën, Gjykatë nuk do t’i mbetet zgjidhje tjetër përveç

që të vazhdojë me shqyrtimin e kërkesave të ngjashme që presin për t’u zgjidhur

pranë saj dhe të marr aktgjykime për to me qëllim të sigurimit të respektimit efektiv të

Konventës (shih, mutatis mutandis, E.G., i cituar më lart, § 28).

101. vendimi për të pezulluar rastet e përmendura më lart do të merret pa paragjykim

ndaj pushtetit të Gjykatës që në çdo moment ta shpallë secilin nga ato raste të

papranueshëm apo që ta largojë ndonjërin prej tyre nga lista pas marrëveshjes

miqësore ndërmjet palëve apo zgjidhjes së çështjes përmes mjeteve tjera në pajtim me

nenet 37 apo 39 të Konventës.

5. APLIKUESHMËRIA E NENIT 41 TË KONVENTËS

102. Neni 41 i Konventës parasheh:

“Kur Gjykata konstaton se ka pasur një shkelje të Konventës ose të protokolleve të saj

dhe, nëse e drejta e brendshme e Palës së Lartë Kontraktuese lejon të bëhet vetëm një

ndreqje e pjesshme, Gjykata, kur është e nevojshme, i akordon shpërblim të drejtë

palës së dëmtuar.”

A. Dëmi

103. Parashtruesi duke iu referuar faktit që shpërblimet e gjykatës kanë mbetur pa u

paguar për një periudhë shumë të gjatë kohore, kishte kërkuar UAH 1,837.63 për t’i

mbuluar rregullimet e ndërlidhura me inflacionin e borxhit të papaguar që rezulton

nga aktgjykimi në favor të tij. Në mbështetje të kësaj kërkese, parashtruesi ka ofruar

llogaritjet e detajuara në bazë të shkallës zyrtare të inflacionit të lëshuar nga Komiteti

Shtetëror i Statistikave në Ukrainë. Sipas kësaj llogaritje, si rezultat i inflacionit

shumat e papaguara atij e kanë humbur afërsisht gjysmën e vlerës që e kishin.

Parashtruesi gjithashtu ka kërkuar 7,000 Euro në emër të dëmit jomaterial.

104. Qeveria i konteston kërkesat e parashtruesit si të fryera dhe të pabazuara. Sa i

përket kërkesës për humbjet për shkak të inflacionit, ata kanë thënë që parashtruesi

nuk ka paraqitur asnjë dokument në mbështetje të llogaritjeve të tij.

105. Gjykata thekson që është e pakontestueshme që shtetit ende i ka mbetur një

obligim i pashlyer për përmbarimin e aktgjykimit në fjalë.

106. Gjykata më tutje thekson që kërkesa e parashtruesit lidhur me rregullimet që

kanë të bëjnë me inflacionin është e mbështetur nga llogaritjet e detajuara të bazuara

në të dhënat zyrtare të shkallës së inflacionit. Duke pasur para sysh faktin që qeveria

nuk e ka kontestuar metodën e përdorur për llogaritje nga parashtruesi apo saktësinë e

llogaritjeve të tij (shih për shembull Maksimikha kundër Ukrainës, nr. 43483/02, § 29,

14 dhjetor 2006), Gjykata gjithashtu e shpërblenë atë me shumën e kërkuar, pra EUR

174.


107. Sa i përket kërkesës për dëmin jomaterial, Gjykata gjen që parashtruesi duhet të

ketë vuajtur nga shqetësimi dhe ankthi lidhur me shkeljet e gjetura. Duke marr

vendim në baza të drejta, e ka shpërblyer atë me EUR 2, 500 për këtë pjesë.

B. Kostot dhe shpenzimet

108. Parashtruesi gjithashtu ka kërkuar edhe UAH 4,350 në emër të shpenzimeve të

shkaktuara pranë gjykatave vendore dhe UAH 14, 000 për ato të shkaktuara pranë

Gjykatës. Ai ka paraqitur kontratat për shërbime juridike dhe faturat që ofronin

dëshmi të pagesave të bëra avokatit të tij.

109. Qeveria ka thënë që kërkesat e përmendura më lart janë të tepërta dhe kërkoi nga

Gjykata që t’i shqyrtoj ato në frymën e kritereve nga praktika gjyqësore, duke iu

referuar në veçanti Tolstoy Miloslavsky kundër Mbretërisë së Bashkuar (13 korrik

1995, § 77, Seria A nr. 316 B).

110. Gjykata përsëritë që, sipas praktikës gjyqësore parashtruesi ka të drejtë në

kompensim të kostos dhe shpenzimeve vetëm kur ta dëshmojë që ato aktualisht dhe

domosdoshmërisht janë shpenzuar dhe kanë qenë të arsyeshme në sasinë e tyre. Në

rastin aktual, duke i kushtuar vëmendje informatave në posedim të saj dhe kritereve,

Gjykata e konsideron të arsyeshme që ta shpërblejë shumën e kërkuar prej EUR

1,740.

C. kamata për mospagim

111. Gjykata e konsideron të udhës që kamata të jetë e bazuar në shkallën kufitare të

huazimit të Bankës Qendrore Evropiane, së cilës duhet t’i shtohen tri pikë të

përqindjes.

PËR KËTO ARSYE GJYKATA NJËZËRI

1. i shpallë ankesat në bazë të nenit 6 § 1 dhe nenit 13 të Konventës dhe nenit 1 të

Protokollit nr. 1 si të pranueshme dhe pjesën tjetër të ankesave të parashtruesit si të

papranueshme;

2. Konstaton se ka pasur shkelje të nenit 6 § 1 të konventës dhe nenit 1 të Protokollit

nr. 1;

3. Konstaton se ka pasur shkelje të nenit 13 të Konventës;

4. Konstaton se shkeljet e përmendura më lart kanë dalë nga një praktikë që nuk është

në pajtim me konventën që në rastin e parashtruesit përbënë dështim të vazhdueshëm

për respektim brenda afatit të duhur të aktvendimeve vendore për përmbarimin e së

cilave është përgjegjës dhe në lidhje me të cilat palët e dëmtuara nuk kanë ndonjë

mjet efektiv juridik;

5. Konstaton që shteti përgjegjës duhet pa vonesë dhe më së voni brenda një viti nga

dita kur ky aktgjykim bëhet i plotfuqishëm në përputhje me nenin 44 § 2 të

Konventës, të krijojë një mjet efektiv juridik apo kombinim të mjeteve juridike që

janë në gjendje që të sigurojnë rishqyrtim adekuat dhe të mjaftueshëm për


mospërmbarimin apo përmbarimin e vonuar të vendimeve vendore, në përputhje me

parimet e Konventës të krijuara nga praktika gjyqësore e Gjykatës;

6. Konstaton që shteti përgjegjës duhet të garantoj një rishqyrtim të tillë, brenda një

viti nga data kur ky aktgjykim bëhet i plotfuqishëm, për të gjithë parashtruesit

kërkesat e së cilëve presin për tu zgjidhur nga Gjykata dhe iu janë komunikuar

qeverisë në bazë të nenit 54 § 2 (b) të Rregullave të gjykatës para shpalljes së këtij

aktgjykimi apo që do t’i komunikohen pas këtij aktgjykimi dhe kanë të bëjnë me

ankesa të supozuara lidhur vetëm me mospërmbarim të zgjatur të vendimeve vendore

për të cilat shteti është përgjegjës, përfshirë ankesat që ngritin pretendime për

mungesën e mjeteve juridike për mospërmbarimin e tillë;

7. Konstaton që në pritje të miratimit të masave të cekura më lart, Gjykata do të

pezullojë, për një vit nga dita kur ky aktgjykim bëhet i plotfuqishëm, procedurat në të

gjitha rastet në të cilat parashtruesit ngritin ankesa të supozuara lidhur vetëm me

mospërmbarimin e zgjatur të vendimeve vendore për të cilat shteti është përgjegjës,

përfshirë rastet që ngritin pretendime për mungesën e mjeteve juridike për

mospërmbarimin e tillë, pa paragjykim ndaj pushtetit të Gjykatës që në çdo moment ta

shpallë secilin nga ato raste të pranueshme apo ta heq nga lista pas një marrëveshje

miqësore ndërmjet palëve apo zgjidhjes së çështjes përmes mjeteve tjera në përputhje

me nenin 37 apo 39 të Konventës;

8. Konstaton

(a) që shteti përgjegjës duhet t’ia paguaj parashtruesit, brenda tre muajve nga data kur

aktgjykimi bëhet i plotfuqishëm:

(i) borxhin e papaguar në bazë të aktgjykimeve të datës 22 gusht 2001 dhe 29 korrik

2003 EUR 174 (njëqind e shtatëdhjetë e katër euro) për të mbuluar rregullimet që

ndërlidhen me inflacionin;

(ii) EUR 2,500 (dy mijë e pesëqind euro) në emër të dëmit jomaterial dhe EUR 1,740

(një mijë e shtatëqind e katërdhjetë euro) në emër të shpenzimeve, dhe ndonjë tatimi

që mund t’iu ketë ngarkuar parashtruesit;

(b) që shumat e përmendura më lart të konvertohen në monedhën nacionale të shtetit

përgjegjës sipas kursit që është i aplikueshëm në atë shtet në datën e zgjidhjes së

rastit;

(c) që nga data e skadimit të periudhës së lartpërmendur tremujore deri në zgjidhjen e

rastit do të paguhet kamatë e thjeshtë mbi shumën e përmendur më lart që është e

barasvlershme me kufijtë e huazimit të Bankës Qendrore Evropiane gjatë periudhës së

mospagesës së cilës duhet t’i shtohen tri pikë të përqindjes;

9. Gjykata refuzon pjesën tjetër të kërkesës së parashtruesit për kompensim të drejtë.

I hartuar në Gjuhën angleze, dhe i shpallur me shkrim më 15 tetor 2009, në bazë t ë

Rregullit 77 §§ 2 dhe 3 të Rregullores së Gjykatës.

Claudia Westerdiek Peer Lorenzen

Shefe e Zyrës për Regjistrim Kryetar

programi sistemi i pËrmbarimit tË...

Documents