poradnik użytkownika komputera

8/12/2019 Poradnik uytkownika komputera

1/26

P ra nik uytk wnika k mputera (w.u.) Na p stawie wia czeo i pytao uytk wnikw Ostatnia aktualizacja: 02.12.201 2 Wstp .................................................................................................................................................... 3I. Wybr sprztu i zakup k mputera czyli jak kupid? ......................................................................... 4II. Wybr sprztu. .................................................................................................................................. 7III. Oprogramowanie czyli wybr systemu peracyjneg . ................................................................ 10IV. Wybr platf rmy pr gram wania i licencj n wanie. .................................................................. 16V. Trakt wanie i wstpna brbka czyli p czanie i ustawianie sprztu....................................... 19VI. Instalacja i konfiguracja oprogramowania. ..................................................................................... 22VII. Uytk wanie................................................................................................................................... 28VIII. Tuning............................................................................................................................................ 35Zak oczenie.......................................................................................................................................... 39Spis tabel ............................................................................................................................................. 403

Wstp Obsuga k mputera jest je n z p staw wych umiejtn ci, ktrej czekuje si przecitneg kan y ata na stan wisk prac wnika umys weg . Lecz znaj m ci te niep winny si k oczyd je ynie na umiejtn ci wysania emaila, znalezienia inf rmacji wInternecie czy zrobienia wykresu w arkuszu kalkulacyjnym w szczegln ci kie y k mputer

jest osobistym . St te p mys na napisanie krtkieg p ra nika la sb p cztkujcych ire ni - zaawans wanych w bsu ze komputera.Ma n na celu wyklar wad u uytk wnikw k mputerw stacj narnych i przen nych,pewien st pieo wia m ci raz w pr sty sp sb przekazad, pewn awk wie zy glnej. Aut r p ejmuj prb wyuczenia u przecitneg uytk wnika st s wnych praktyk, ktremaj p krycie w rzeczywist ci i znacznie uatwiaj analiz p tencjalneg pr blemu, razm g przyczynid si lepszej rganizacji pracy. D tycz ne zarwn : zakupu sprztukomputerowego, jeg k nfiguracji, jak i samej pracy z tym urz zeniem. Zast s waniep niej pisanych ra , m e uchr nid1 uytk wnikw prze niep trzebnymi k sztaminapraw lub(i) wizyt serwisantw. P ra nik pr sz trakt wad z pewn rezerw, g y jest n je ynie f rm zaleceo, ktrychnie naley stricte st s wad w anej sytuacji. P ra nik ten nie jest take f rm pr pagacji nie suszneg st s wania si rnychaspektw handlowych czy prawnych. Omawia tylko syt uacje, w ktrych m e lub teznaj uje si p tencjalny uytk wnik k mputera. Wszystkie p ra y, ch d maj p stad bar z

gln, p parte s wie z i wia czeniem. Uzupenieniem teg tekstu, jak rwnie wyjanieniem przytaczanych tu p jd jest: S wnik Slangu Informatycznego 2, jak rwnie Wikipe ia3 internetowa encyklopediawiedzy.1 Aut r teg p ra nika, nie m e w a en sp sb zagwarant wad, pewnej i bezawaryjnej pracy k nkretneg k mputera lub p szczeglnych jeg k mp nentw. Wszystkie p ra y z stay przetestowane przed ichw r eniem, mim t nie aut r tej pracy, nie p wia a za jakiek lwiek szk y wynike z niewaciweg st s wania lub(i) nieprawi weg zinterpret wania tych p ra . 2 Ant ni i An rzej Leniek, S wnik Slangu Inf rmatyczneg , http://www.i-slownik.pl/3 http://pl.wikipe ia. rg/wiki/Str na_gwna 4

I. Wybr sprztu i zakup k mputera czyli jak kupid? Zakup k mputera na p zr wy aje si pr st spraw, klient z krel nymi r kami


2/26

pieninymi i zie sklepu z przek naniem, e na pewn kupi bry k mputer. Je nak na kupujceg czyha kilka puapek, a mian wicie: a) Przek nanie, e n w kupi ny k mputer b zie mi suy wiele lat. Jest t p praw a, p niewa jeli k mputer st sujemy tylk surf wania p Internecie, odwiedzenia Facebook-a, pisania czy pr wa zenia bl ga/str ny www lub suchania muzykito stwier zenie b zie praw . Niestety w wiksz ci przypa kw k mputer suy nam nietylko tych celw, ale np. pr jekt wania, pr gram wania, szer k p jtej r zrywkiprzede wszystkim jako platforma dla gier komputerowych czy nawet jako serwer. Wtedytakie stwier zenie m e si kazad b ne. Dlaczego?

P niewa ka y sprzt szybk si starzeje, tzn. jest szybk zastp wany n wszymi, wy ajniejszymi p zesp ami.

Najn wsze p zesp y s zazwyczaj bar z r gie. Jeli jest t sprzt bar z zaawans wany techn l gicznie lub wypr uk wany wg.n wej

myli techn l gicznej, t stan ar y n wych techn l gii m g byd nie k oca ustal ne. Przyka em byy nap y typu HD-DVD4, ktre w tzw. w jnie r zwizao, statecznie z stay zastpi ne przez pr ukty k nkurencji (nap y Blue-ray).Wniosek: zakup komputera na dugie lata, nie jest opacalny. b) Pr blem w sytuacj jest take ta, kie y ma z rient wana s ba i zie p k mputer z przekonaniem, ze sk r p sia a la przyka u szybki pr ces r lub u il d pamici RAM, t b zie n wy ajnym. Ot, nie k oca. Nie ajmy si zwied parametr m na ul tkach i plakatach, ktre p ane s zazwyczaj

glnik w . Niestety nikt nam nie k munikuje la przyka u: jaka p stawka pr ces raz staa zast s wana, z jak czst tliw ci b prac wad pamici RAM i jak ug maj

gwarancj, czy ysk twar y p sia a techn l gi NCQ, jak szybkie m uy pamici bsugujeana pyta gwna itp. Nie kupujmy g t wych zestaww k mputer wych chyba, e s ne

stpne w ren m wanych sal nach k mputer wych. Nawet majc sp r il d r kwpieninych p winnimy zwrcid uwag na warunki zakupu, warunki reklamacji, markproducenta, a nawet stawc czy techn l gi. Ta statnia zmienia si bar z czst i bywa,e nawet pr ukty dobrze rozpoznawalnych i s li nych firm bywaj nieraznie prac wane. Pr sz pamitad, e t sprze awcy maj ra zid paostwu w tzw.sk nfigur waniu (czyt. z eniu) k mputera, lateg wart pytad t co nie jest jasne.c) Puapka cen wa, najczciej w p staci pr m cji lub rabatw. C cen k mputerw i p zesp w bywaj ne m cn zrnic wane, ale z reguy g t we

zestawy s r sze, a pr m cje zazwyczaj tycz tanieg sprztu. Oszcz n d nie k oca jest pacalna. Niestety sprzt p niej puapu 2 ty z tych nie b zie rewelacyjny, ale bry sprzt nie musi byd te bar z r gi. Pr sz je nak zwrcid na uwag w punkcie A.Sprzt szybk si starzeje i za kilkanacie miesicy lub lat trzeba b zie g str p krcad5lub m erniz wad. Jak zatem uniknd przys wi wej wpa ki? O p wie na nurtujce nas pytania znaj ziemy na tzw. v rtalu/p rtalu techn l gicznym6.Ra y starajmy si zasignd u inf rmatykw lub sb, ktry s zapaleocami k mputerw. Zapewne p m g nam wybrad bry i w miar tani sprzt. Jeeli nat miast ch d tr ch rientuj si paostw w p zesp ach, t pamitajmy jeg

tzw. k mpatybiln ci7, tj. zg n ci p zesp w z innymi. W tym temacie wart pytadserwis lub sprze awc tak, aby nie kaza si la przyka u: nasza pamid peracyjna, nie


3/26

b zie prac waa stabilnie na naszej pycie gwnej lub mamy mae m liw ci r zbu wykomputera w przysz ci ze wzgl u na star p stawk pr ces ra. Wart take zap znadsi z p wszechnymi n rmami bezpieczeostwa i jak ci wymi jak: (CE, TCO, MPR, EnergyStar,ISO itp.)Uwaga! Ka y sprzt puszcz ny sprze ay musi, je speniad i z reguy tak jest. Jeelidanyp zesp p sia a n wsz n rm ni tychczas wa, tym lepiej. 5 htt p://pl.wikipe ia. rg/wiki/P krcanie 6 http://pl.wikipedia.org/wiki/Portal_internetowy7 http://pl.wikipedia.org/wiki/Kompatybilno%C5%9B%C4%87_komputerowa7

II. Wybr sprztu. Wybr k nfiguracji k mputera b zie atwiejszy, jeeli bierzemy s bie p wie niplatf rm sprzt w. Niestety ten etap eterminuje zakup p z staych p zesp wkomputera.

Co to takiego jest?Czasy m n p lu na rynku k mputerw niec ulegy zmianie. Istnieje kilku lub nawetkilkunastu pr ucentw rn r neg sprztu i elementw ska wych, wyrniajcych siwieloma aspektami, m.in.: jak ci wyk nania, szybk ci, r zajem zast s wanejtechnologii i wieloma innymi czynnikami. M na si zgubid, szczeglnie, e czd z nich rnisi tylk etalami. C zatem wart wie zied?

Po pie rwsze nie zawsze c , c jest r gie musi byd bar z bre. St pr cent ceny nie musi rwnad si, 100% jak ci. M wa tu tzw. st sunku ceny jak ci.

P rugie. Za cen je nej r giej czci m na, kupid inn taosz czd p bnych lub bardzo brych parametrach uytk wych. P niewa nie wart przepacad za c , c jest kilka lub kilkanacie punktw wyej w benchmarku8.Np. zakup pamici ram z czst tliw ci 1066MHz zamiast 800MHz w tej samej techn l gii, p jemn ci i takt waniu nie przyniesie nam zauwaalnej wy ajn ci, ktra z reguy scylujew granicach 3- 5%. Nie k oca na tym p lega wy ajn d k mputera. Kupujc niec taoszy sprzt/p zesp (generalnie kilku ziesiciu kilkuset z tych) nie trzymujemy zeglub ma wy ajneg zestawu. Czasami lea era w wycigu m na p k nad bierajcodpowiednio inne parametry lub g p krcajc. (par z ao p krcaniu zamieszcz ne jest w k oc wej czci tego poradnika)Na chwil becn na rynku p zesp w minuj wie firmy z p r , ktrych m emy za eklar wad wybr platf rmy. S t firmy Intel i AMD. Gwnymi pr uktami pierwszejfirmy s pr ces ry i uka y pyt gwnych, ruga nat miast pr ukuj take pr ces ry iuka y kart graficznych. Obie w sw jej fercie p sia aj pr ukty z niskich i wysokichpek cen wych, wykazujce przyzw it wy ajn d. Tak jak w przypa ku systemw peracyjnych, tak i w przypa ku pr ces rw s zw lennicy i przeciwnicy bu platf rm, z ktrych cik wy nid lea era. Intel wy aje si niec szybszy, c potwier zaj testy rnych firm i entuzjastw, nat miast, AMD nieznacznie mniejszwy ajn d sw ich pr ces rw rek mpensuje cen. P wybraniu platf rmy sprzt wej znacznie atwiej jest si skupid na p z staychp zesp ach komputera.8 test wy ajn ci, najczciej w p staci pr gram wania testujceg wybrany p zesp, np. kart graficzn. K lejn br met bywa rwnie ta g zie wirtualnie ska amy swj sprzt jakimchcielibymy ysp n wad, a nastpnie bniamy jeg parametry akcept walnej ceny(r kw pieninych).


4/26

P mc w tym m g tzw. k nfigurat ry sprztu na niektrych str nach internet wych sprze awcw sprztu. P niej przyka wa lista sklepw gln p lskim zasigu: http://www.komputronik.pl/configuratorAdvanced/pl/elementSelecthttp://www.proline.pl/?id=konfiguratorhttp://www.vobis.pl/konfigurator/http://www.emarket.pl/pricelist/configurators/abcpc/start.aspxNiestety czasami trzeba pjd na k mpr mis i p jd ecyzj k l kwialnym c k sztem czeg . Wart jest si w tym m mencie zastan wid i p wie ni zaal k wad pieni ze w k nkretne p zesp y. Np. wy ad wicej na pyt gwn (M therB ar , MainB ar ),procesor (Central Pr cessing Unit) czy ysk twar y (Har Disk Drive), w zamian za w lniejszpamid ram (Random Access Memory), kt r w pniejszym czasie m emy

kupid/wymienid. Tu p jawia si pr blem szcz n ci. R zwizanie? Mierzmy jak najwyej, sch zc p rabinie cen wej, a m mentu, kie y cenapr uktu/caeg zestawu komputerowego jest dla nas akceptowalna. Odwrotne d ziaaniez ecy wanie si nie paca za wzgl u na szybkie starzenie si har ware-u9 co z czasem

kae si z ecy wanie niezbyt satysfakcj nujcym r zwizaniem. Ma t szczeglneznaczenie w przypa ku k mputerw przen nych, tzw. Lapt p. (Netb k/N teb k)P zesp y k mputera stacj narneg tzw. PC jestemy w stanie szybk wymienid, nat miastw przypa ku lapt pw staje si t pewnym pr blemem. P niewa liczna czed p zesp w jest zintegr wana z pyt gwn lapt pa, mamy mae m liw ci jeg r zbu wy, ktrenajczciej graniczaj nas wymiany ysku twar eg , pamici ram lub nap u CD/DVD. Jak zatem wybrad ptymalne parametry? Niestety ptymalnych parametrw raczej nie u a si tu przyt czyd. T za spraw ich czstych m yfikacji i ulepszeo sprztu raz mn g ci k nfiguracji i r zwizao. D br wia m ci

jest ta, e sprze awcy sprztu k mputer weg zazwyczaj p sia ajnajnowsze(k mpatybilne) p zesp y praktycznie ka ej platf rmy sprzt wej. Nastpna met a b ru sprztu pewna i atwiejsza w skonfigurowaniu komputera dlakupujceg . Prze stawmy sprze awcy inf rmacje, jaki chcemy p sia ad k mputer?Wymieomy p trzeby, a mian wicie czeg nam b zie suy i przez k g b zieuytk wany. P bnie jak w punkcie 2 m emy rwnie krelid ramy cenowe, asprzedawca dopasuje odpowiednie parametry. Np. k mputer gier p winien p sia admocny akcelerator graficzny, szybki wiel r zeni wy pr ces r i sp r il d pamici RAM.Przy a si rwnie n w czesna karta wik wa. Nat miast k mputer sucy pracym e w sumie mied te p zesp y zintegr wane (GPU i wik na pycie gwnej). Rnica wcenie b zie bar z zauwaalna. 10III. Oprogramowanie czyli wybr systemu peracyjneg . Nawet s b m nieznajcym si na bsu ze sprztu k mputer weg brze wia m , esam komputer bez stosownego software-u 10 jest wart niewiele. Za to wiele za niegozapac n , a wic przy a by si zainstal wad11 na nim c , c p suy jegwyk rzystania. Zanim b zie m wa instalacji pr gram wania, naley p ruszyd sprawzakupu i jeg legaln ci. Wane jest t w tej chwili g y zakup jakieg k lwiek pr gramuk mputer weg wie si z reguy z k lejnymi kosztami.Na pocztek kilka definicji: Nielegalny piracki, nieoryginalny, np.: kopia, kupiony bez licencji 12 program komputerowy

lub nielegalnie pobrany z Internetu. Brak licencji na taki program nie uprawnia nas do jegouytk wania, a zainstal wanie g p w uje, e amiemy13 zarwn p lskie, jak rwnie


5/26

mi zynar we praw . M na g znaled w Internecie na serwerach lub na bazarach czygie ach elektr nicznych. Przewi ywany k szt: cena n nika lub rachunek za Internet. W przypa ku, g y nastpi weryfikacja p sia aneg pr gram wania i kae si nnielegalne (czyt. pirackie), a spraw zajmuj si rgany cigania na uytk wnika naka ane swysokie kary przewidziane w prawie karnym 14 (m.in. zarekwir wanie sprztu i wszystkichpyt z pr gram waniem, wys ka grzywna, a nawet p zbawienie w ln ci). Naley ad, ebrak licencji to brak tzw. supportu 15 , czyli wsparcia w przypadku awarii oprogramowania.Legalny licencjonowany, oryginalny, kupiony w sklepie internetowym producenta lub wsklepie ze sprztem k mputer wym. Um liwia pen prawne k rzystanie z jeg funkcji

krel nych w licencji, z reguy atk w nie patnie m na k rzystad z tzw. sup rtu iuaktualnieo. Zakup legalneg pr gram wania m e wizad si ze znikami na inneprogramy tej samej firmy.Przewi ywany k szt: cena n nika + licencja + inne k szty: mare, wygl , ren ma, k szty marketingu itp. Ceny 30 z wzwy16 . Dla przyka u Win ws 7 H me Premium w wersji pu ek wej(b x) t k szt prawie 700z, a wersja Ultimate t p na 1000z. 10 z ang. oprogramowanie11 http://pl.wikipedia.org/wiki/Instalacja_programu12 http://pl.wikipedia.org/wiki/Licencja_oprogramowania13 http://pl.wikipedia.org/wiki/Piractwo_komputerowe14 Inf rmacje te s p ane tylk w celu p inf rm wania klienta, zagr eniach pyncych z r zp wszechniania nielegalnego oprogramowania15 pomoc techniczna16 wart ci p ane rientacyjnie, w rzeczywist ci m g si rnid znaczc 11Czy wart kup wad pr gram wanie? T zaley zainteres waneg . Jeeli uytk wnik, nie chce amad prawa, a pr gram wanie

jest mu potrzebne, to musi zakupid licencj n wane pr gram wanie. K szt takiegoprogramowania t re ni , ceny k mputera. Tabela p niej prze stawiaszacunkowy koszt zakupulegalneg pr gram wania la uytk wnika m weg . ProduktSystemoperacyjny(wersja OEM)Pakiet biurowy(wersja podst.)Ulubiona grakomputerowa

Pakiet bezpieczeostwa Oglny koszt Cena 365,00 z + 355,00 z + 130,00 z + 150,00 z = 1000z Tabela 1: Szacunkowy koszt zakupu oprogramowania **stan z 2012-12- 02, r www.pr line.pl Jak wi ad p mim spa ajcych cen, t i tak d sp ry wy atek, c naturalnie nie tumaczy

ziaao na rzecz piractwa, jakimi s ciganie bez licencji, a waciwie bez zakupu:pr gramw, gier czy muzyki.Jak wic w zgodzie z prawem, by legalnym, a mimo wszystko zadowolonymklientem?P m cn o w str n uytk wnikw wycigaj pr ucencioprogramowania freeware 17 ,za ktre generalnie si nie paci, a k rzystajc z nieg nie amie si prawa ile niewykraczamy poza granice krel ne w licencji pr ucenta. Takim systemem jest Linux, ktryz sta stw rz ny, jak alternatywa dla Windows i obw ar wao z licencyjnych z nim


6/26

zwizanych. Jeszcze kilkanacie lat temu, Linux by znany je ynie specjalist m z brany IT,zi re ni wia cz ny uytk wnik mo e sprb wad si z teg r zajupr gram waniem. Niestety ka e pr gram wanie freeware, (mowa tu nie tylko o

systemach peracyjnych) m e mied par mankamentw, a mian wicie: Ma skuteczn p m c techniczna lub jej brak, ch d kilku lat sytuacja iametralnie si

zmienia, t p m cy najczciej b ziemy zmuszeni szukad na f rach internet wych. Aktywacja atk wej funkcj naln ci ( atk wych pcji lub wsparcia) wymagad m e

naka u r kw pieninych, w sumie nie s t lbrzymie kw ty, ale pr ucenci m gsobie takich zayczyd. Dla przyka u pr gram Winamp zawsze by i jest arm wy, ale zaopcj PRO ju trzeba zapacid niecae 60 z (r : http://www.winamp.c m/me ia-player/pl), CCleaner darmowy program do oczyszczania komputera w wersji PRO kosztujeprawie 20 Eur , t p na 80 z, pr gram nagrywania pyt Ner Free jest bezpatny, ale zapen wersj trzeba zapacid prawie 180 z. r a: ner .c m i pirif rm.c m z nia 02-12-2012r.

Mniejsza skal wn d i p rn d na b y; p sugujc si pr gram waniem rugiejkateg rii18, niekie y m emy mied k p ty z jeg zainstal waniem i p sugiwaniem si. Przyczym, pr gram wanie k mercyjne wcale nie musi byd lepsze. 17 z ang. darmowego18 oprogramowanie nie znane szerszemu gronu uytkownikw Jak wic wybierad, aby byd za w l nym z pr gram wania i nie mied pr blemw? Zapytad sprze awc lub naszeg ra c, ewentualnie inn s b k mpetentn:informatyka, testera pr gram wania, serwisanta sprztu k mputer weg lub pr gramist. Generalnie zasa y wyk rzystywania i k pi wania jakieg k lwiek pr gram wania sustalone w lice ncji pr ucenta, ktr take p sia aj pr gramy arm we. Wracajc kwestii pr gram wania arm weg . M na g znaled w sieci na wielu

serwisach zwizanych z tematyk k mputer w wraz z ug list pr gramw, ktresk nale uzupeniaj p trzeby klientw, a ktrzy czst nie s w stanie zapacid niemaychsum za program komercyjny.P niej znaj uje si przyka wa lista str n, na ktrych znaj uj si alternatywy la r gich pr gramw k mercyjnych:

http://bezplatny.net/http://legalne.info/http://www.filehippo.com/pl/http://www.gigadownload.net.pl/http://www.softwarepatch.pl/

http://www.dobreprogramy.pl/oraz wiele innych portali o tematyce komputerowej.Uwaga! Pr sz pamitad, e p bierajc nawet t bezpatne pr gram wanie z sieciInternet, uytk wnik nara ny jest na szustwa ze str ny craker-w lub plisher-w. Zatem c zr bid, aby nas nie szukan ? Ob k w/w wymieni nych str n, z ktrych m na w sp sb legalny p brad rne wersje pr gramw, w sieci istnieje mnstw str n, ktre kusz p tencjalnie nisk cenoprogramowania lub ich arm w licencj p warunkiem wykupienia stpu serwisuw postaci abonamentu lub p ania anych karty kre yt wej raz hasa/pinu, tu zie s taplikacje i strony internetowe, ktre p szywaj si za instytucje finansowe lub organycigania.


7/26

To nic innego jak oszustwa w/w craker- w lub plisher-w, ktrzy chc wyu zid uytk wnika ane, a c za tym i zie pieni ze. Przyka em takich wyu zeo s listy e-mail p z rnie r zsyane przez banki sw ichklientw z pr ba t ken lub has . To wirusy 19 lub pr gram wanie u ajce pr gram wanie antywirus we lub k munikaty system we mwice mniemanym zamaniu prawa, bl kujce stp k mputera, aktreg bl k wanie jest m liwe p wysaniu smsa lub przelewu na krel ne k nt . Dlatego obowizuje generalna zasada: Oprogramowanie komercyjne nigdy nie byo i nie jest arm we! (Ch d nie jest t regu.) Przyka em k mercyjnych pr gramw s system Micr s ft Win ws, czy pakietMicrosoft Office, ktre m cn staniay, ale nig y nie byy, nie s i praw p bnie nig y nieb arm we. Opr gram wanie k mercyjne m e byd w pewnych wyjtkach arm wym.Producent ustala w licencji granice, w ktrych m e ten pr gram byd uytk wany, alenajczciej s t tzw. Wersje shareware 20 lub trialware 21 (ograniczone czasowo lubfunkcjonalnie)19 Wicej wirusach i zabezpieczeniach z sta zawartych w VII r z ziale teg kumentu. 20 http://pl.wikipedia.org/wiki/Shareware21 z reguy jest t pena wersja pr gram wania, ktrej ziaanie jest ograniczone czasowo, np.: przez 30 dni luburuch mieo Czy s inne platf rmy pr gram wania (w tym systemy peracyjne)? Owszem s, np.: szer ka gama systemw Linux22 , Unix23 oraz MacOS 24 . Niektre systemy s tw rz ne p krel ny sprzt k mputer wy (czyt. platf rm) la przyka u: MacOS jesttworzony i instalowany na komputerach firmy Apple 25 , tzw. Mac-ach, a Linux i Unix tosystemy stosowane najczciej w serwerach26. System take p sia a miany np.: Win wsHome i jego przeciwieostw Win ws Server. Ten pierwszy najczciej st s wany wkomputerach stacjonarnych i laptopach/netbookach, a ten drugi jak nazwa wskazuje wkomputerach typu serwer. Oczywicie nie ma sztywnej reguy tyczcej uywania anegsystemu dla konkretnych maszyn (z wyczeniem serwerw i centw anych, tzw. atacenter). M na uywad Win ws Serwer 2003 lub 2008 jako system operacyjny dokomputera stacjonarnego. To kwestia funduszy i bwar wao licencyjnych. Jak rwniem na uywad systemu Linux, w komputerze stacjonarnym czy lapt pie z t rnic, e wsystemach Win ws wszystk jestemy w stanie zr bid bez stpu tzw. p w ki lub liniik men , tak w systemach linux jest t nie z wne i nasza praca m e wymagad znaj m citekstowych p leceo, ktre znaczc rni si tych w systemach Windows.Wybr niestan ar weg systemu na naszym k mputerze m e stwarzad pewne pr blemy: 1) Statystycznie 27 przyjmujc, pr gram wanie t ma wsze gr n uytk wnikw, a c zatym i zie granicz n grup specjalistw z grunt wn wie z na jeg temat wiksz duytk wnikw uywa systemw w wersjach p staw wych. 2) Wszy wachlarz e yk wanych aplikacji28 (np. na linuksie nie uruchomimy najnowszegopakietu Micr s ft Office raz wiksz ci najn wszychgier). Podobnie jest z WindowsSerwer, ktry zasa nicz sk nfigur wany jest jak usuga serwera i wymaga rek nfiguracji. 3) Decy ujc si na bezpatne p branie sameg pr gramu lub nielegalne cignicie z reguynie m emy liczyd na br p m c techniczn, ktra zazwyczaj granicza nas szukaniapomocy na forum internetowym.4) Odmienny interface 29 , c m e byd m cn niek mf rt wym la uytk wnikaprzesia ajceg si z innej platf rmy pr gram wania. Ch d wielu lat wiele systemw

take te z r ziny Linux, k l kwialnie mwic y bycia klikanym, 22 http://pl.wikipedia.org/wiki/Linux


8/26

23 http://pl.wikipedia.org/wiki/Unix24 http://pl.wikipedia.org/wiki/Mac_OS25 http://www.apple.com26 http://pl.wikipedia.org/wiki/Serwer27 wedug bada portalu ranking.pl28 http://pl.wikipedia.org/wiki/Aplikacja_%28informatyka%29

29 http://pl.wikipedia.org/wiki/Interfacet tzw. przesia ka z kienek win ws wych na inny system m e byd pewnymysk mf rtem, ch d i wyjtki z arzaj si w tej samej linii systemw. Np. system operacyjny

Win ws 8, m cn namiesza sw im n wym interfejsem wr uytk wnikw, ktrzy wielu lat przyzwyczaili si istnienia stan ar weg menu start, a ktre w tej wersjisystemu z sta usunite. 16

IV. Wybr platf rmy pr gram wania i licencjonowanie.Jest uzaleni ny kilku czynnikw. Trzeba w tym m mencie p wie zied na kilka pytao.Przede wszystkim:

1) D czeg suyd b zie system peracyjny i jakie m emy na nim uruch midoprogramowanie? (Z reguy wiemy, interesuje nas praktyczne wyk rzystanie sprztu). 2) Czy chcemy kupid pr gram wanie i byd w zg zie z prawem? Czy te jestemyzainteresowani aplikacjami arm wymi, a w najg rszym przypa ku pirackmi? Zaley t naszych r kw pieninych, ale prze e wszystkim st sunku prawa. Pamitajmy, epirackiego oprogramowania uywamy na wasne ryzyk . P lskie i zagraniczne prawzabrania instal wania i uywania takieg r zaju pr gramw, a tym bar ziej ichrozpowszechniania 30.3) Czy chcemy w sp sb legalny i sw b ny, k rzystad z uaktualnieo i p m cy technicznej, ewentualnie mied stp pr m cyjnych cen na inne pr ukty? 4) Na jakiej platf rmie sprzt wej, ewentualnie na jakim k mputerze i na ilu b ziezainstalowane pr gram wanie? Wie si t nie tylk z r zajem sprztu, ktry musi

bsugiwad system, lecz take ze wzgl u na licencj n wanie, g y z reguy je en systemperacyjny instaluje si na pojedynczej jednostce komputerowej.

Uwaga! Pr ucent pr gram wania puszcza instalacj je neg systemu na kilku lubkilkunastu komputerach, jednak na zasadzie wykupienia zbiorczej licencji, tzw. Volumelicence 31 (licencja wielostanowiskowa).W zwizku z statnim p punktem, wie si kilka pr stych zasa . Ot: Jeeli jest t k mputer stacj narny t z reguy uywamy na nim pr gramowaniaklienckiego, np.: Windows-a lub(i) darmowych dystrybucji Linuxa. Jedna licencja na

jeden komputer. Jeli mwimy k mputerze typu serwer, t z reguy mamy na mylioprogramowanie typu Serwer bsugujce zaawans wany sprzt i techn l gie, jak systemyz rodziny: BSD, Unix, Windows Serwer itp. Generalnym przek naniem wr uytk wnikw jest stwier zenie, e: system peracyjny p winien suyd wszystkieg . Na br sprawmaj racj, ale nie ma wikszej p trzeby instalowania.: Windows Server 2003/2008 lubzaawansowanej platformy Linuxowej, np.: RED HAT, SuSE, Slackware, na komputerzestacj narnym ( m wym). M na sp k jnie uywad Win ws XP/Vista/7/8 lub je n zwersji 32 systemu Lunux , np.: Debian, Fedora, Ubuntu, Mandrake itp.C raz czciej z arza si, e system wy awany jest w kilku wersjach. Dla przyka u Win wsVista z sta wy any, a w 6 rnych wersjach. O p staw wej wersji: H me, p wersjBussines, ktra rni si p staw wej b gat zast s wanymi techn l giami i usugami, zktrych e facto przecitny uytk wnik i tak nie sk rzysta, a jej cena jest kilkukr tnie wysza. 30 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych


9/26

31 http://pl.wikipedia.org/wiki/Volume_license_keyWin ws 7 p sia a 6 wersji, ch d w P lsce sprzedawanych jest tylko cztery. System Linuxma take mnstw rnych wy ao(tzw. Dystrybucji) p czwszy zaawans wanych takich

jak SuSe, Debian czy Re Hat itp. p pr stsze w bsu ze takie jak: Fe ra, Ubuntu, Man rivai wiele innych modyfikacji.

Jeeli ch zi systemy z r ziny Win ws t la uytk wnikw teg systemu p jawia sikolejna przeszk a w rnicach licencji i jej p zia na wersj OEM33 i BOX34.Co to takiego jest?Ot wersja OEM jest t tzw. Przeinstal wana wersja systemu, ktra jest ju zainstalowanaw nowo kupionym laptopie lub komputerze. Ma to swoje wady i zalety:Najpierw o zaletach:

Przy zakupie k mputera mamy ju kupi ny ryginalny system Najczciej jest n ju zainstal wany wraz z sterownikami i dodatkowym

oprogramowaniem firm trzecichNie ma p trzeby instalacji systemu raz ster wnikw sam zielnie

Jest taoszy ni wersja pu ek wa Wady:

Opr gram wania teg nie m na sprze ad Nie m na g przenied na inny k mputer nawet, jak k pi bieceg systemu(wie si

to z utrat licencji) Nie mamy fizyczneg n nika, tzn. pyty instalacyjnej z pr gram waniem

Wersja BOX jest pewneg r zaju wr tn ci wersji OEM: Prze e wszystkim m emy kupid system na n niku anych, jakim jest pyta DVD Licencja nie jest przypisan a bezp re ni k mputera, tzn. m na g zainstal wad na

innym k mputerze lub k mputerze z wymieni nymi p zesp ami M na g kupid zielnie bez zakupu sprztu Istnieje m liw d sprze ania zakupi neg pr gram wania innym s b m, licencja

jest zbywalnaWa y teg r zwizania: 32 http://pl.wikibooks.org/wiki/Linux/Przegl%C4%85d_dystrybucji33 http://pl.wikipedia.org/wiki/Original_Equipment_Manufacturer34 http://pl.wikipedia.org/wiki/BOX

Wersja ta jest prawie 3- kr tnie r sza wersji OEM Wymaga rbnej, sam zielnej instalacji u uytk wnika Za instalacj i ew. b y p wie zialny jest sam uytk wnik lub serwis(usuga najczciej

atk w patna) P sum wujc: wersja OEM przypisana jest k mputera, a BOX uytk wnika. 5) Ktry system mam wybrad na starcie? Generalnie system Linux jest bar ziej sk mplik wanym systemem, ktry wymaga uytk wnika pewneg wia czenia i wie zy. Dlateg na p cztek ( czywicie niczeg nieujmujc Linux-owi), la p cztkujceg uytk wnika na start zalecany jest system ze stajniMicrosoft-u. Kiedy uytk wnik p zna pierwsze kr ki w bsu ze k mputera, wa y i zaletyteg systemu, b zie ysp n wa wystarczajcym wia czeniem by p jd ecyzj zmianie systemu.Wiem jaki system wybrad, a jak mam wybrad e ycj/ ystrybucj systemu? Wszystk zaley p trzeb uytk wnika. Prze kupnem systemu wart zap znad si znowymi funkcjami pr gram wania i ich stpn ci w zalen ci wersji. Obecniepr ucenci feruj rne wersje systemw sugerujc nam przezna czenie danej wersji do


10/26

k nkretneg uytku, np.: wersja Home Basic, Home Premium w zastosowaniu domowym, awersje takie jak Professional, Ultimate czy Business maj byd przeznacz ne la firm. M esi je nak kazad, e chcielibymy sk rzystad z funkcji, ktra stpna jest w wersjiProfessional lub Ultimate. Dlatego warto wie zid p rtal tematyce k mputer wej,sk rzystad z wyszukiwarki lub zapytad specjalisty, aby wybrad la nas p wie ni wersjsystemu/dogodnej dystrybucji. Inf rmacji m emy zasignd take u sprze ajcych lub u

ystrybut ra pr gram wania. Najtaosze wersje z reguy nie p sia aj penejfunkcj naln ci, ktra maj wersje Pr lub Ultimate. Ma t czywicie zwiercie lenie w cenie produktu.Podsumowujc 2 ostanie rozdziay, przed wyborem system musimyodpowiedzie sobie na kilka nastpujcych pyta: Na jakim sprzcie pracuj? Jakie pr gram wanie chc uruch mid? Jakich funkcji czekuj systemu/ pr gram wania?

Ile b zie mnie k szt wad zakup atk weg pr gramowania?Jaki styl pracy jest la mnie wany tekst wy w k ns li czy kienk wy klikalny? Czy jestem g t wy na zmian w przypa ku mienneg interfejsu uytk wnika? Czy jestem wia my graniczeo wynikajcych z wyb ru aneg systemu i raz stanu m jejwiedzy w przypadku jego awarii?19

V. Trakt wanie i wstpna brbka czyli p czanie i ustawianie sprztu. Instalacja k mputera p winna przebiec bez pr blemu, w szczegln ci, jeeli jest za ni

p wie zialna k mpetentna s ba. Niestety wiksz d uytk wnikw pragnie samap czyd k mputer lub(i) jeg p zesp y. Sprawa m e si tu tr szeczk sk mplik wad,

zatem p stpujmy we ug nastpujcych zasa : Naley spraw zid czy nie brakuje kabli, wtyczek, p wie nich zczek itp. rzeczy, np.: zasilania kompute ra i m nit ra p trzebne s 2 kable z uziemieniem (z tw rem na tzw.bolec),

Wart spraw zid inne zestawy i akces ria np. pu ek z rukark, myszk, klawiatur czyg niki (czst si kazuje, e kupujc rukark pr ucent nie czy kabla USB i tennaley s bn kupid)

Puste pu eka p winn si zmagazyn wad w suchym miejscu. M e t byd szafka, strych,schowek, rza ziej piwnica czy k mrka, Uwaga! Pu eek nie p winn si wyrzucad przez kres trwania gwarancji, g y m g byd

potrzebne w przypadku reklamacji. G y sprzt b zie wa liwy naley g z p wr tem wsa ziddo ryginalneg pak wania i zawied sprze awcy. Oglne warunki gwarancji mwi tym,aby uszk z ny sprzt wsa zid ryginalneg pak wania i zawied sprze awcy sprztu,nastpnie jest n przekazywany ystrybut r wi lub bezp re ni pr ucenta sprztu.Puste pu eka p monitorach typu LCD 36 lub plazmowych37 37 nie p winny stwarzad takiegproblemu, dlatego zalecane jest ich zachowanie.

K mputer, p winien znaj wad si najlepiej w mie jscu do tego przeznaczonym,wyprofilowane biurk lub przyst s wany blat, ba bszarze k 1.5m2,

Prze jeg ustawieniem na biurku, pce lub innym blacie, naley upewnid si czy b zieono stabilne i czy p ustawieniu k mputera nie b zie k li wa z innym wyp saeniem

pomieszczenia raz czy nie b zie stwarza przeszk np. by p czyd inny sprzt,


11/26

Prze ustawieniem k mputera brym r zwizaniem jest przyg t wanie kabli tj,wczeniejsze ich u enie i wstpne p czenie wtyczek prze uaczy, listwy przeciwprzepici wej itp, atwiej jest wte y p czad same wtyczki z tyu k mputera ni cz gad sip biurkiem, p p ze za reszt kabli,

Gwne kable zasilajce sprzt p winny byd p cz ne listwy przeciw przepici wej,ktra nie tylko zabezpieczy sprzt p tencjalneg sk ku napicia, ale take m e ziaad jak gwny wycznik pr u la caeg zestawu: m nit r, k mputer, rukarka, g niki itp, 35 http://pl.wikipedia.org/wiki/CRT36 http://pl.wikipedia.org/wiki/LCD37 http://pl.wikipedia.org/wiki/Wy%C5%9Bwietlacz_plazmowy

Ustawiajc sprzt naley pamitad, aby zach wad stpu w szczegln ci z tyukomputera, od cian p mieszczenia, mebli, tj, przeszk uniem liwiajcych sw b nyprzepyw p wietrza.

Naley zwrcid szczegln uwag w przypa ku, g y k mputer st i w p mieszczeniach zu il ci ciepa lub w p bliu jeg emiterw: kal ryferw, piecy it . Elementy k mputera

najczciej ch z ne s p wietrzem, a ciepe lub g rce abs lutnie temu si nie przysuy,wrcz odwrotnie m e sp w wad przegrzewanie si p zesp w i pr wa zid uszk zeo.

P rusz n pr blem p wierzchni, biurka (blatu). Bi rc p uwag stpn d akces riw i komfort pracy, zalecane jest posiadanie 1.5 m2 powierzchni roboczej. Jest to wz gl neminimum by zmiecid na je nym biurku m nit r, klawiatur, mysz, plus zapewne inneurz zenia jak rukark, lampk, pu eka na pyty i inne rzeczy,

P czajc jakiek lwiek kable naley st s wad si ka nie zacz nych instrukcjibsugi i rysunkw. P p prawnej instalacji sprztu, k mputer p winien uruch mid si bez

problemowo. Naturalnym nastpstwem le p cz neg sprztu lub fabrycznej wa y,

ktreg k lwiek z newralgicznych p zesp w, jakimi s: pyta gwna, pr ces r, pamidRAM38 czy karta graficzna, b zie nie uruch mienie si k mputera. P czas uruchamianianastpuje seria self -Testw, tzw. POST39 i najczciej jest t sygnaliz wane krtkim sygnaem

wik wym40 . Jest to naturalne zach wanie p prawnie ziaajceg sprztu. P bniezach wanie b zie mia miejsce w przypa ku awarii ktreg k lwiek z w/w k mp nentw ztym, e awaria b zie zgaszana w p wie niej la niej sekwencji impulsw

wik wych.(tzw. wik wy k b u) Co poszo nie tak? Niestety uytk wnik z tym pr blemem p z staje sam. Oczywicie istniej met yzdiagnozowania teg pr blemu, ale wych z ne p za ramy teg p ra nika. Jeeli jest znami informatyk lub s ba znajca si na serwis waniu k mputera, t zapewne b ziewie ziaa c jest nie tak. Czst pomaga wyc igniecie i p n wne sa zenie p zesp w napycie gwnej, ew. spraw zenie wszystkich wtyczek, g yby je nak t nie p m g naleyza zw nid serwisu lub p pr stu ad uszk z ny p zesp reklamacji. Ponad to:- G y nagle p wczeniu k mputera zauwaa si, jeg ziwnie zach wanie, syszy rnegrodzaju trzaski, nietyp we wiki, p czuje w o spalenizny lub p bne bjawy, naley jaknajszybciej wyczyd k mputer i najlepiej sk ntakt wad si ze sprze awc lub serwisem, 38 http://pl.wikipedia.org/w iki/Pamid_ _ stpie_sw b nym 39 http://pl.wikipedia.org/wiki/POST40 W przypa ku p prawneg uruch mienia si jest t , krtki p je ynczy sygna

- Na k niec nie naley zap minad wyg zie i erg n mii. Wytyczne jak z rganiz wad s bie


12/26

miejsce pracy, p aj inne specjalistyczne poradniki, w VII rozdziale zostanie tylkonadmienionych kilka podstawowych zasad.22

VI. Instalacja i konfiguracja oprogramowania.Jeeli tru ny etap wyb ru i k nfiguracji sprztu raz zakupu pr gram wania m e byd p za gesti uytk wnika, tak instalacja i bsuga pr gramw b zie bar ziej p str nie zainteres waneg . K lejnym pr cesem jest karmienie zakupi neg sprztu anymi.Poradnik ten nie ma na celu przedstawienie, procedur instalacji systemu operacyjnego orazpr gramw, ktrych jest niezmiernie u . Aut r p wyszeg p ra nika, w uje szerokiej literatury k mputer wej lub(i) licencji pr gram wania, w ktrych t wy awcy iproducenci doskonale pisuj funkcje raz sp s by k nfiguracji i instalacji pr gram wania.Opisane p niej p ra y p m g uzmys wid, jak rwnie zap biec panice w trakcie i pinstalacji oprogramowania. Na p cztku zaleca si p stp wanie niec pr ce uralne, ktre zczasem r zi sp re wia czenie. W tym celu naley:

Przyg t wad wszystkie niezb ne materiay instalacyjne: pyty, yskietki, licencje, k y,hasa, a nawet kartk z telef nem serwisu k mputer weg (na wszelki wypa ek, g ybysprzt zacz szwank wad),

P stp wad zg nie z instrukcjami, nie biegajc zbytni teg c pisane jest wp rcznikach,

We ug wasnej w li ustalid harm n gram pracy, tzn. t c b zie wyk nywane wpierwszej k lejn ci. Ch d na bry p cztek wart zaczd najwaniejszeg , czyli zaka ania partycji41 na dysku/ach.Generalnie t czynn d p winn si wyk nywad prze instal waniem systemuoperacyjnego.

Partycjonowanie, co to takiego jest?Jest t nic inneg jak l giczny p zia ysku twar eg na wie lub wicej czci. Pr sz nie zr zumied le teg p jcia. Nie kr i si ysku na p, tylk napowierzchni jego talerzywydziela, wa lub wicej bszarw, z ktrych je en jest partycj gwn, a p z staep rz nymi. System Win ws, jak rwnie p bne nieg systemy, nap y i yski

brazuj literami alfabetu w k lejn ci A Z. Przyka : nap stacji yskietek42(FDD)znacza liter A: Dysk twar y z 4 partycjami znacza jak C: D: E: i F: a nap / ysk CD/DVD-

R m liter G:, k lejne nap y/partycje g yby istniay znaczy k lejn H:, F: it . Reasumujc:fizycznie jeden dysk twardy, a partycji (dy skw l gicznych43) kilka.P c wyk nywad partycje? Zalety, s nastpujce: 41 http://pl.wikipedia.org/wiki/Partycja_%28informatyka%2942 http://pl.wikipedia.org/wiki/Stacja_dyskietek43 http://pl.wikipedia.org/wiki/Dysk_logiczny1. Jeli na ysku C: (partycji gwnej systemowej) zainstalowany jest system operacyjny iprogramy, t kumenty niezwizane z systemem, m na sp k jnie zapisywad na innymdysku, niejako tym samym, ale innej partycji.2. Defragmentacja p je ynczej partycji trwa krcej ni caeg dysku twardego.3. M liw d r bienia k pi zapas wej anych 4. atwiejsza ptymalizacja pliku wymiany itp. 5. Nieco mniejsze ryzyko zainfekowania wszystkich danych na komputerze w przypadkuwirusakomputerowego

Wicej partycjach m esz przeczytad w sekcji k pia zapas wa. Ile naley za yd partycji?


13/26

M emy za yd ich ile chcemy/m emy p z stad przy je nej (c nie jest zalecane) lubutw rzyd ich kilka, ale te nie naley z nimi przesa zid. Generalnie 2 4 partycji p winnwystarczyd. Przyka p niej: Dysk twardyPodstawowa RozszerzonaC:(system wa) D: (Filmy i muzyka) E: (D kumenty, z jcia, projekty)F:(Inne, instalki, programy,backupy)Tabela: 2 Przyka wy p zia ysku na partycje Jak partycj n wad ysk? Jest to obszerniejszy temat i wybiega poza ramy tego poradnika. Poza tym partycjonowaniedysku, ch d aje ten sam efekt t w systemach Win ws i Linuks bywa si znaczc inaczej.Generalnie w przypa ku 2 lub wicej partycji w pierwszej k lejn ci tw rzy si partycjp staw w, z ktrej b ziemy uruchamiali nas system peracyjny, m e na mied, np.: lub p jemn ci ysku twar eg raz partycje r zszerz n, ktra b zie zawieraa yskil giczne(p z stae partycje). Uwaga! Pr sz pamitad, aby partycja lub partycje w ca ci p kryway ysk fizyczny wprzeciwnym przypa ku ysk nie be zie spjny. Czyli jeli p sia amy ysk p jemn ci 1TB (terabajta) - > 1000GB (gigabajtw) i zielimy ysk na 4 partycje z czeg je na jestp staw w, zamy, e b zie mied 250 gigabajtw (GB) w lneg miejsca, t sumap jemn ci 3-ch p z staych partycji p winna ad 750GB tak aby uzyskad 100% p jemn cicaeg ysku twar eg . Czyli p p prawnym partycj n waniu p winnimy trzymad 4 yski(partycje) p jemn ci 250GB ka a, znaj ujce si na je nym ysku twar ym(fizycznym) p jemn ci 1000GB (1TB jeden terabajt).

p zak oczeniu partycj n wania n w zakupi neg ysku, naley sf rmat wad ka nowo utw rz na partycj i wybrad p wie ni la nas system plikw(z ang.file system)Formatowanie m na wyk nad kilkukr tnie lecz nie ma t wikszeg znaczenia la ziaaniadysku.Uwaga! Formatowanie 44 usuwa wszystkie ane z ysku/partycji, lateg naley byd

str nym przy wyk nywaniu tej czynn ci, aby nie utracid cennych anych, ktre m gznaj wad si na innych dyskach/partycjach.Przyka zast s wania: Formatowanie dysku to dobry, sprawdzony i ostateczny sposb na oczyszczeniedysku z wirusw

komputerowych czy niezwykle trudnej i nieopacalnej reanimacji systemuoperacyjnego.Podczas formatowania partycjom nadawany jest system plikw. System pilikw45 to metoda organizacji danych na dyskach i jest nadawany podczasformatowania ysku. Obecnie najczciej uywanym systemem w Win ws jest FAT32 iNTFS wprowadzony w wersji systemu Windows 2000, kontynuowany w WindowsXP, Vistaoraz Winows 7/8. W systemachLinux/UNIX systemem plikw jest EXT i jeg miany. Istniej wiele innych systemw plikw,ale temat ten wybiega poza ramy tego poradnika.Ka y system plikw ma sw je zalety, jak rwnie wa y i graniczenia, lategwanym

jest, aby brad taki system plikw, ktry b zie zapewnia nam wyg i bezpieczeostw .Wicej na temat systemw plikw m na znaled w Wikipe ii.


14/26

p sf rmat waniu ysku, m na przystpid instal wania systemu operacyjnego,uruchamiajc instalator 46 systemu. Najczciej bywa si t p przez aut matyczneuruchomienie go z bootowalnej 47 pyty CD/DVD z zakupi nym systemem peracyjnym48 .Generalnie podczas instalacji nie p winny wystpid pr blemy, ale z arza si czasami, einstalat r nie p trafi zainstal wad jakieg waneg elementu, bez ktreg k l kwialniepiszc nie ruszy, ew. sprzt nie b zie wyk rzystywany w 100% Dzieje si tak np. wprzypa ku yskw SCSI49 lub technologii NCQ 50 , ktra poprawnie d ziaa z p wie nimister wnikami instal wanymi efact prze instalacj systemu peracyjneg . Byd m etrzeba b zie wte y p ad atk we pliki lub inf rmacje. Te z reguy u stpniaj, aprzynajmniej p winni stawcy sprztu.

nastpnie naley ustalid, jakie pr gramy s p trzebne pracy/zainstal wania? p p prawnym zainstal waniu systemu peracyjneg , naley zainstal wad:

44 http://pl.wikipedia.org/wiki/Formatowanie_dysku45 http://pl.wikipedia.org/wiki/System_plik%C3%B3w46 http://pl.wikipedia.org/wiki/Instalator_%28informatyka%2947 samostartujcej 48 http://pl.wikipedia.org/wiki/System_operacyjny, patrz take: wybr systemu operacyjnego 49 http://pl.wikipedia.org/wiki/SCSI50 http://pl.wikipedia.org/wiki/NCQ1. ster wniki sprztu51 (z ang. drivers).Tu take k lejn d jest w lna, ale z ecy wanie zaleca si w pierwszej k lejn ci instal wanie p staw wych ster wnikw niezb nych pracy, czyli: 1.1. ster wnikw karty graficznej 1.2. chipsety pyty gwnej i pr ces ra 1.3. karty sieciowej / modemu1.4. karty muzycznej1.5. drukarki / skanera1.6. klawiatury lub(i) myszy, monitora1.7. p z staych: DirectX52 itp.2. poprawki lub aktualizacje, (z ang. patch 53) do systemu operacyjnego,3. oprogramowania roboczego, np. edytora tekstu, programu do bliczeo, graficzneg , muzyczneg , przegl arek, pr gramw zabezpieczeo raz p prawek i aktualizacji tych pr gramw, 4. pr gram wanie p m cniczeg (p rz neg ), ktreg m emy zaliczyd: gry, k eki54(zang. c ec), twarzacze filmw i muzyki(z ang. players), programy do tuningu (z ang.tweaks), itp.5. p czas instalacji pr gramw, w przypa ku braku atk wych inf rmacji, naleyp stp wad zgodnie z instrukcjami instalatora s nimi zazwyczaj pliki55 o nazwie setup.exelub .msi lub skrc na nazwa programu, np.setup.exe6. przez cay pr ces instalacji p szczeglnych pr gramw naley bad harm n gram,starajc si pamitad c by instal wane, a c jeszcze wymaga uzupenienia. P m e tuniknd czst p penianeg b u przez uytk wnikw, jakim jest instalacja kilku podobnielub identycznie ziaajcych pr gramw, wyk nujcych ka nie te same lub zbli nefunkcje. Dotyczy to m.in. rneg r zaju, k ekw, wtyczek56(z ang. plug-in), odtwarzaczymultime iw, itp. 51 http://pl.wikipedia.org/ wiki/Sterownik_urzdzenia 52 http://pl.wikipedia.org/wiki/DirectX53 http://pl.wikipedia.org/wiki/Patch54 http://pl.wikipedia.org/wiki/Codec


15/26

55 http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik7. naley wystrzegad si instal wania niep trzebnych pr gramw lub takich, ktrych uyjesi tylk raz, m g niep trzebnie zamiecad system i zajm wad atk we miejsce nadysku. Oczywicie w bie c raz p jemniejszych yskw twar ych57 nie stanowi towikszeg pr blemu, ale prawie zawsze wpywa na wy ajn d systemu peracyjneg , jeli

uytk wnik jest w p sia aniu zakupi neg wczeniej pr gram wania, t na pewn jest nlicencjonowane i w wiksz ci przypa kw b zie wymaga wpisania k u rejestracyjneg .Nie powinien zatem ziwid fakt, g y p czas instalacji lub p uruch mieniu programu,p jawi si k munikaty z pr b, np.: p anie numeru licencji,

Na k ocu p z staje k nfiguracja pr gram wania i systemu peracyjneg we ugpreferencji uytk wnika. Niestety przypa ki r zwizao nie b tu brym przyka em, g ym liw ci k nfiguracyjne k mputerw i pr gramw s gr mne. Kilka ra n nie samej k nfiguracji? P cztkujcy uytk wnik k mputera, p winien przestrzegad znanych i p wszechnie st s wanych ziaao na k mputerze, caa reszta jest m yfikacj systemu lub

wasn rcznym u ga nianiem pracy. C czywicie nie jest zabr ni ne, lecz nie wskazanela wczenie p cztkujcych uytk wnikw. Naley unikad pr gramw tuningu sprztu lub(i) systemu (tzw. tweaki), a najbar ziej pr gramw g zie uytk wnik ma stp elikatnych ustawieo. Wyw ad t m e niedo k oca zamierz ne ziaania, ktrych skutkiem m e byd utrata anych, a nawetuszkodzenie sprztu. Ch d najczstszym bjawem zmian wpr wa z nych w systemie, jest

jego nietypowe zach wanie, brak stpu t jaki funkcji lub m wa wyk nania p leceo.Czst k oczy si t przywracaniem systemu 58 , a w najgorszym przypadku formatowaniemdysku/partycji i instalowaniem systemu od nowa.K nfiguracj m na zaczd tzw. zmiennych r wisk wych59 , ch d i ne p winny

p z stad bez zmian, z reguy s ptymalnie sk nfigur wane przez pr gram instalacyjnynaszego systemu operacyjnego.Nastpnie przejd m na k nfiguracji sprztu i ustawieo atk wych. D mylnie k nfiguracje sprztu nie s k oca ptymalnie ustawi ne, ale zazwyczaj maj charakterbycia bezpiecznymi (z ang. safe) z punktu wi zenia ziaania systemu peracyjneg . K nfiguracja pr gram wania r b czeg ; paskw za ao, skrtw, przyciskw itp. Uwaga! Wszystkie p wysze czynn ci z stay p ane la ustalenia przyka weg harm n gramu, ktry m na zmienid w zalen ci st pnia zaawans wania wie zyuytk wnika. 57 http://pl.wikipedia.org/wiki/Dysk_twardy58 http://pl.wikipedia.org/wiki/Przywracanie_systemu59 http://pl.wikipedia.org/wiki/Zmienne_rodowiskowe 28

VII. Uytk wanieR zumiane zarwn , jak biece uytk wanie raz pielgnacja i utrzymanie. O n si si sprztu jak i pr gram wania zainstal waneg na ysku twar ym. Wrdmy na chwil sameg stan wiska pracy. Naley pamitad wasnym k mf rcie.Sie zc przy kom puterze pr sz pamitad p zycji wypr st wanej, g wa i cae cianajlepiej, jeli jest zwrc ne na wpr st m nit ra, czy p winny znaj wad si lekk p wyejgrnej kraw zi ekranu, a siedzenie najlepiej przystosowane do pracy z komputerem.1. Prac z k mputerem uatwi na pewn p wie ni brany m nit r, np. LCD, ktry

znaczc mniej zmczy czy i nie wpywa na nie tak negatywnie jak m nit r CRT.


16/26

Poza tym jest mniejszy, lejszy i bar ziej energ szcz ny. Dla niektrych uytk wnikwwane jest take powiednie wykalibrowanie monitora.Kalibracja - co to takiego jest?Kalibracja jest niczym innym jak p wie nim ustawieniem szeregu parametrw m nit ra: jasn ci, k ntrastu, ciepa barw, str ci i r z zielcz ci w st sunku pewneg wz rca. Odpowiednie ustawienia p magaj w pracy, lateg te najczciej z kalibracji k rzystaj pr fesj nalici, np. graficy k mputer wi, f t graf wie la ktrych p wie nie parametrys bar z wane. Tu zalecenia mwi, aby kalibracje wyk nywad nawet c miesic. Je nak przecitneg uytk wnika p winny zasp k id mylne ustawienia m nit ra. Oczywiciemamy m liw d ich m yfikacji, ale restrykcyjne n rmy jak ci efiniuj w miaroptymalne ustawienia.Maa p p wie la uytk wnikw m nit rw ciek krystalicznych (LCD), kalibracjamonitora z stanie wyk nana aut matyczne i je n raz w przy zmianie r z zielcz ciwywietlaneg brazu w m mencie pierwszeg wczenia m nit ra. Nie ma sensuprzepr wa zania p n wnie rcznej kalibracji chyba, e wymaga teg specyfika pracy. 2. Pracujc przy k mputerze naley zach wad czyst d! Nie p winn si stawiad akces riw k mputer wych w nie p wie nich miejscach. Pr sz zwrcid uwag na fakt, e szybkm na wybru zid sprzt, kumenty i klawiatur czy mysz, je zeniem, pynami lub innymisubstancjami, c najmniej p w ujc zmniejszenie k mf rtu pracy, jak rwnie ryzykujcuszkodzenie lub niszczenie sprztu. Dbajc k mputer nie naley stawiad g w miejscachzawilg c nych, z u il ci kurzu lub w miejscu g zie nara ny byby na upa ek, k pnicielub(i) porozrywanie kabli.Czyst d k mputera t take banie wasn higien60 , czywicie nie naley g trakt wad rneg r zaju rcymi etergentami, ale wart zap znad si z nastpujcymi zabiegami: 60 http://www.wiadomosci24.pl/artykul/czym_sie_rozni_klawiatura_komputera_od_deski_sedesowej_15116.html29

Konserwacj zacznijmy od sprztu. ObudowaK mputer brze jest czasu czasu przetrzed wilg tn (nie m kr) szmatk, tyczy t rwnie bu wy m nit ra. Ekran monitoraM na st s wad specjalnie teg przeznacz ne r ki czyst ci, stpne w sklepach komputerowych.Uwaga! Nie naley st s wad je neg r ka czyst ci wszystkich p wierzchni, wszczegln ci tyczy t rnych r zajw ekranw w m nit rach. r ki pielgnacjimoni t ra LCD rni si tych, ktre st sujemy zwykeg ekranu kinesk p weg . KlawiaturaM e nie wi ad teg za bar z zewntrz, ale pr sz sprb wad wrcid p parutygodniach klawiatur gry n gami. Z baczyd wte y m na ile cu wnych rzeczynaw pa a mi zy przyciski. Wart kupid spr ne p wietrze i prze muchad te miejscag zie nie trzemy cierk. Wart przetrzed take klawisze, na ktrych jest mnstw kurzu i bakterii. Pr sz nie uywad alk h li i r zpuszczalnikw, g y m g zniszczyd napisy na klawiszach! Zwyka w a zdodatkiem pynu mycia naczyo, p winna usund bru raz tuste lub(i) klejce plamy. MyszInf rmacja la sb uywajcych myszek stan ar wych, g y s by p sia ajce ptycznelub laser we nie p winni mied takieg pr blemu. O sp u myszki na r ku znaj uje sikulka, ktra z czasem zbiera za s b niesam wite il ci kurzu z stawiajc g w r ku. O


17/26

czasu do czasu warto wykrcid zatrzask, wyczycid kulk i r lki myszki, na ktrych zauwaydm na nal t w p staci czarnych, cie nkich paskw bru u. Ma t uy wpyw na precyzjporuszania kursorem po ekranie.Niestety p stawy myszek ptycznych i laser wych take przykleja si bru , lategnaley pamitad czyst ci na biurku, a przy kazji m wych p rz kw, take przetrzedsp myszki. Wntrze komputera. Jak najbar ziej najg rtsze i najbru niejsze miejsce k mputera. Jeli zakupi ny k mputer nie p sia a pl mby na bu wie, m na g sp k jnie r zkrcid i prze muchad spr nym powietrzem. Oczywicie musi by wyczony z prdu !Przy czyszczeniu wntrza k mputera naley, cignd z siebie t ubranie, ktre sielektryzuje. Przesk k iskry z ubrania na wraliw elektr nik m e j uszk zid! Dlateg prze tkniciem elektr niki wart cignd z siebie a unek tykajc czeg c

jest uziemi ne, np. b lec w gniaz ku, grzejnik lub uywad specjalnej paski antystatycznej. Uwaga! P czas czyszczenia p zesp w k mputera jeli jestemy zmuszeni wyjd

niektre z nich, nie naley ich kad w na ywanie p cieli czy ubraniu tylk na f liantystatycznej ewentualnie kart n wym pu eku p sprzcie. Generalnie na niczym c m elub atw si elektryzuje. Naley zwrcid szczegln uwag na wentylat ry i ra iat r, ktre ch z nasze najg rtszeczci, m.in. procesor i chipset 61 karty graficznej lub(i) pyty gwnej. Tam kurz sa za sinajbardziej.Spr ne p wietrze lub jeli nim nie ysp nujemy, may nieuywany p zel zapewniebardzo p m e kurzyd patki wentylat rw i grzebienie ra iat rw. M emy nawet wtym celu krcid na chwil wentylat r ra iat ra62 , by mied lepszy stp nieg . Uwaga! Pr sz nie z ejm wad ra iat rw z p zesp w k mputera, je ynie krcid

wentylator!Z jcie ra iat ra z chipsetu lub pr ces ra, sp w uje r zszczelnienie pastyterm przew zcej mi zy ra iat rem i uka em elektr nicznym, c z uympraw p bieostwem sp w uje ze pr wa zanie ciepa przez ra iat r i pr wa zi przegrzewania si p zesp w. Jeli ju j zie takiej sytuacji naley str nie

czycid/ tucid styk pr ces ra raz ra iat r i na yd n w warstw pastyterm przew zcej. Czyszczenia bu wy m e p jd si sam uytk wnik. G rzej jest zwntrzem innych urz zeo, np. rukarki czy skanera, ktre take si kurz r ka. G ystan si ju m cn zakurz ne, najlepiej zanied je serwisu i tam p ad k nserwacji.Niestety b zie t k szt wa , ale taki zabieg wyk nuje si zazwyczaj p ugim, kilku letnim

okresie eksploatacji.PrzewodyNie naley zap minad kablach, ktre te si bru z. Lecz prze jakk lwiek ingerencjnaley czyd ca d zestawu k mputer weg gniaz ka z zasilaniem. Konserwacja systemu / programowania.Wart trzymad si kilku pr stych zasa : a) Opr gram wanie lub pliki nie p legajce uytk waniu najlepiej utyliz wad w k szu systemowym b ) na biec usuwad elementy z K sza (z ang. bin), raz katal gw Temp, Cookies 63 czy Tymczasowe pliki Internetowe (z ang. Temporary Internet Files). Istniejemnstw pr gramw wspierajcych uytk wnika w czyszczaniu systemu ze zb nych

plikw: 61 http://pl.wikipedia.org/wiki/Chipset62 http://pl.wikipedia.org/wiki/Radiator


18/26

63 http://pl.wikipedia.org/wiki/CookiesEasyCleaner, CCleaner i wszelkiego rodzaju zaawansowane pakiety oprogramowania

bajceg o nasz system tzw. Suite lub utilities. b) Od cza su czasu (zazwyczaj rza k ) wart wyczycid i sk mpakt wad Rejestr Systemu, rwnie i n ma wpyw na wy ajn d systemu. W tym take p mc m g pr gramy czyszczenia systemu.Uwaga! Nie w ln usuwad wpisw z rejestru64 na tzw. wasn rk, w szczegln ci jelinie wia m czeg tycz p szczeglne klucze i wart ci rejestru. Jeg rcznemodyfikowanie, jest czst przyczyn awarii systemu. c) Okres w przeszukad p ktem b w ysk twar y. Generalnie yski si nie psuj si z wasnej winy i nie p winny na nich wystp wad b y. Niestety z arzaj si czste przypa ki, tzw. resetu lub restartu k mputera w wyniku zej k nfiguracji sprzt wej lub zaniku pr u, c jest p w em p wstawania b w na yskach. Niepoprawne zamykanie jest to o tyle niebez pieczne, g y w trakcie resetu znaj ujce si na

ysku twar ym ane, m g z stad uszk z ne. Naley zatem zamykad tu zie restart wad

system wg regu pisanych w p rcznikach, unikajc klawisza reset na bu wie. T p winn zre uk wad minimum il d awarii i b w wyw anych naciniciem teg klawisza.Jak wic zach wad si w przypa ku, kie y jaki pr gram nie p wia a na p lecenia uytk wnika, p t cznie mwic zawiesi si? W systemie Win ws m na uyd tzw. Mena era za ao zamykania niep susznychpr gramw z jeg p zi mu. D uruch mienia teg pr gramu suy k mbinacja klawiszy:Alt + Ctrl+ Del . P zwala na wczyd menaera za ao, tak nie ceni neg przez n wych lub nie wia cz nych uytk wnikw k mputera. C jeli k mputer na al nie p wia a, a musz wyczyd k mputer?

Po adnym pozorem nie czajmy k mputera z sieci w sp sb brutalny, np. wycigajc wtyczk z gniaz ka. Lepszym sp s bem b zie wcinicie wcznika na bu wie i przytrzymanie g przez par sekun . P k 5 sek. k mputer p winien si wyczyd. Nie naley wyczad zasilania w trakcie pracy k mputera (chyba, e jest t sp w wane ewi entn awari sprztu) 64 http://pl.wikipedia.org/wiki/Rejestr_%28Windows%29

) Naley zwracad uwag na na miern fragmentacj65 (rozproszenie) danych na dysku. Pouszym kresie uywania k mputera, naley uyd je neg z p wszechnie stpnych

pr gramw efragmentacji ysku, aby przywrcid wy ajn d systemu. Defragmentacj m na uruchamiad kres w , w zalen ci il ci i wielk cizmian w strukturze danych na

ysku. Niestety jest t pr ces czas ch nny, wymagajcy cierpliw ci ;) Uwaga! Obecnie c raz czciej sp tyka si w k mputerach s bistych szybkie yski SSD,ktre nie wymagaj efragemntacji, a na pewn nie jest na zalecana ze wzgl u szybkekspl atacj takich yskw. Defragmentacj zaleca si wyk nywad na yskach twar ychznapdem , gdzie mamy czynienia z tzw. pnieniami i ugimi czasami stpu. e) Okres w wyk nywad k pi zapas w66 naszych cennych danych czst tliw d zaleyod teg jak czst si ne zmieniaj na k mputerze tzn. jak czst s zastp wane lub modyfikowane.Jak wyk nad k pi zapas w? M liw ci jest wiele, t przyka y kilku z nich. Kopia zapasowa na pycie DVD/BLUE -RAYDysp nujc nap em CD/DVD/Blue-Ray z m liw ci nagrywania. Naley zainstal wad pr gram wypalania/nagrywania pyt lub wyspecjaliz wane pr gram wania tzw. backupu. Nastpnie ustalid jakie ane b k pi zapas w i jaki b zie jej r zaj:


19/26

je n kr tna, przyr st wa itp. Wy rbni ne ane nagrad na pyt zg nie z r zajem k pii zapas wej. Pamitad naley strukturze i p jemn ci n nika67 i m liw ciach zapisu, np., r bic k pie przyr st we na pycie, naley zapewnid m liw d grania n wszych anych tzw. wielosesja. Jeeli k pi s mae r zmiar w pliki, backupu m na uyd pen rive-a68 lub kart pamici Kopia zapasowa na innej partycji (napraw wart przeczytad) Zalety? Bar z czywiste. Jeli p czas partycj n wania ysku za ylimy kilka yskw l gicznych/ atk wych partycji. Jeeli na ysku C: (partycji gwnej znacz nej jak system wa) zainstal wany jest system peracyjny i pr gramy, t kumenty, muzyk czy z jcia, m na sp k jnie zapisywad na innym ysku, niejak tym samym, ale innej partycji.65 http://pl.wikipedia.org/wiki/Fragmentacja_%28system_plik%C3%B3w%2966 http://pl.wikipedia.org/wiki/Kopia_zapasowa67 http://pl.wikipedia.org/wiki/Gigabajt68 http://pl.wikipedia.org/wiki/PendriveJeli nastpi awaria i uytk wnik z stanie zmusz ny f rmat wania ysku (zaka ania n wa systemu), czyci si tylk partycj p staw w, nat miast ane na p z staych p z staj nienarusz ne. Jest t uy plus w szczegln ci, g y k mputera z stanie zainfekowany wirusem 69. Przy jednej partycji formatu jc ysk, razem z wirusemusunlibymy wszystkie cenne ane. Niestety nie jest p wie ziane, e na innych partycjachtego wirusa nie ma lub g nie b zie, g y wszystk zaley szybk ci jegr zprzestrzeniania si p systemie, ale w wiksz ci przypa kw chroni to nasze dane. Napartycjach m na trzymad rne r zaje anych, nie tylk kumenty, ale take muzyk,filmy czy programy instalacyjne.Zalecenie glne

Wszystkie pliki, ktre nie s bezp re ni lub w gle zwizane z funkcj n waniemsystemu peracyjneg , wart trzymad na innych yskach/partycjach.

St s wanie atwych zapamitania i krtki nazw plikw i f l erw, uatwia nawigacj w posiadanych danych.

Wart p segreg wad ane, wg r zajw plikw. Np. utw rzyd katal g muzyka lub mp3, ktreg m na wrzucad utw ry muzyczne, katal g z jcia ktry sugeruje, e znaj waa bysi tam grafika, a w katal gu instalki lub pr gramy, znaj wayby si pr gramy instalacyjnelub(i) pliki wykonywalne(setup.exe, setup.msi).

Tw rzenie skrtw usprawni prace skracajc ciek anych, zmniejszajc zarazem czas stpu teg pliku. P m e take uniknd p sia ania wielu k pii takich/g pliku/w w

rnych miejscach. Oczywicie nazwy m na bierad w lnie, wane abymy wie zieli c si w nich znaj ujeig zie si znaj uj. Tu p jawia si k lejny pr blem- wiel p zi m weg zagnie ania katal gw. Czst z arza si, e w je nym katal gu, znaj uje si inny katal g, w nim jeszcze

wa, a w nich k lejne. Takie u enie f l erw bar z utru nia prac. Oczywicie ile m emy, wart wyeksp n wad ane na pierwszy plan, zagnie ajc je maksymalnie 2 p katal gw. Uwaga! Nie tyczy t pr gramw zainstal wanych wraz z systemem peracyjnym lub p

jego instalacji, je ynie lunych plikw, ktre nie majzdefiniowanej strukturykatal gw przez pr gram instalacyjny. Np. nie w ln z katal gw system wych wycinad,kas wad lub m yfik wad plikw z r zszerzeniem .ini, . ll lub .exe, g ynajprawdopodobniej spowoduje to awari systemu lub b ne ziaanie pr gramowania

lub sprztu. 69 http://pl.wikipedia.org/wiki/Wirus_komputerowy


20/26

Kopia zapasowa na dysku podrcznym (przen nym), tzw. ysku USB. N we yski twar e m na w yd w tzw. Kieszeo lub p pr stu uyd zewntrzneg ysku twar eg i p czyd w lneg komputera kablem USB. Generalnie jedynym

graniczeniem la nas jest p jemn d ysku, na ktrym b ziemy r bid k pie, ale na chwil becn przy kupnie n weg ysku jest t minimum: 250 GB (gigabajtw).

Kopia zapasowa w InternecieUytk wnicy Internetu ceni t r zwizanie. Jestemy szczliwymi p sia aczami c raz szybszych cz internet wych70 i z reguy k rzystamy z sieci71, na c zieo. Wybierzmy zatem dowolny hosting 72 um liwiajcy za enia wasneg k nta ftp73 . Zaka amy na nim f l er,na ktrym m emy gr ma zid te pliki, ktre chcemy uczynid k pi zapas w. Mimskromnej p jemn ci szczeglnie k nt arm wych, watr jest si zastan wid na tak f rmback-upu 74 , g y majc takieg typu k nt internet we/www (ftp) zazwyczaj jest m liw d rozszerzania jeg p jemn ci nawet kilku/kilkunastu gigabajtw. Dobrym nawykiem jest tzw. spakowanie 75 i zaszyfr wanie hasem76 naszych kumentw, prze wysaniem ich na serwer. Z p m c przych z rnej maci pr gramy archiwizacji danych.Uwaga! Hasa stp we k nta ftp jak rwnie naszeg archiwum nie p winny byd u stpniane s b m trzecim, jak rwnie nie p winny byd tymi samymi. Oglna p lityka bezpieczeostwa77 mwi take, e p winny byd hasami silnymi tzn. mied ug d c najmniej8 znakw, zawierad ue i mae litery, jak rwnie cyfry i znaki specjalne. Generalnie regu ta st suje si wszystkich hase w szczegln ci tych, ktre su jakhas stpu k mputera. 70 http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81%C4%85cze_telekomunikacyjne71 Word Wide Web72 http://pl.wikipedia.org/wiki/Hosting73 http://pl.wikipedia.org/wiki/FTP74 z ang. Kopia zapasowa75 http://pl.wikipedia.org/wiki/Paker76 http://pl.wikipedia.org/wiki/Szyfrowanie_danych77 http://pl.wikipedia.org/wiki/Polityka_bezpiecze%C5%84stwa_informacjiNowymi moliwociami przechowywania danych jest take tzw. Cloudcomputing.Co to takiego jest?Chmura obliczeniowa jest zestawem rneg r zaju usug partych na pr gram waniu

stpnym w chmurze mieszczcej si na serwerach r zpr sz nych w rnych miejscachsieci komputerowej.Wszystkie ane raz aplikacje mieszcz si na serwerach, klient nie musi instal wad

pr gram wania na sw im k mputerze, jak rwnie zapisywad anych na ysku twar ym. Wszystkie inf rmacje stpne s w tzw. chmurze, klient wykupuje je ynie ab nament na

stp usug, z ktrych zamierza k rzystad. Przyka we chmury: Office 365, Win ws Azure, G gle cuments, IBM Cl u s. Taki sp sb przetrzymywania anych ma czywicie sw je zalety i wa y. Zalet jest napewno f akt, i cay wysiek instalacji i utrzymania pr gram wania raz anych przejmujewaciciel chmury, ktra zazwyczaj jest glnie stpna i wy ajna sama w s bie. Klientzapisuje swoje ane na serwerach, a nie na k mputerze s bistym, c um liwia mu np.szybkie u stpnianie wynikw jeg pracy. Wtpliw ci m e je ynie bu zid sprawabezpieczeostwa i prywatn ci. Chmura t sied r zpr sz nych k mputerw k nkretnej firmy,ktre mieszcz si w rnych krajach z rnym ustr jem prawnym. Nie wia m jak prawda neg kraju b zie wpywad na prac i rganiz wanie anych w chmurze, prze e


21/26

wszystkim na prywatn d uytk wnikw. Rwnie bezpieczeostw anych i uytk wnikwpozostaje wystawione na ataki komputerowe, np. DDoS. Mimo wszystko Cloud computing tociekawe roz wizanie, ktre w przypa ku n w r zwijajcych si firm, p zwala na

szcz zanie czasu i k sztw nawet 20%.3. P z staewane czynn ci la wszystkich uytk wnikw k rzystajcych z Internetu:

Naley zainstal wad i aktyw wad pr gram antywirus wy78 (z ang. antyvirus) orazantyszpieg wski (z ang. antyspy). Wanym zaleceniem jest, aby uytk wnik p sia a

atk w , tzw. cian gnia/zap r sieci w79 (z ang. Firewall) chr nic przez atakami z Internetu. Obecnie stpnych w Internecie jest mnstw teg typu pr gramw,darmowych lub komercyjnych.Ochr na antywirus wa i ciana gni wa nie tylk chr ni prze atakami z zewntrz, ale rwnie, kie y uytk wnik p sia a zainfek wany system, p zwala na unieszk liwienie zagr enia l kalnie. 78 http://pl.wikipedia.org/wiki/Antywirus79 http://pl.wikipedia.org/wiki/Zapora_sieciowa

Np. uywajc narz zi tw rzenia licencji lub p bierania ich nielegalnie, p pularniezwanymi crack-iem 80 , czst z arza si, e twrca takieg cracka, zaszy w sw im pr gramiez liwy k , ktry prcz teg , e w sp sb nie legalny zm yfikuje nasze pr gram wanie,aby u awa zakupi n licencj, t take przy wyk rzystaniu luk w systemie lub tw rzctyln furtk, wyle nasze prywatne ane lub przejmie k ntr l na systemem.Oprogramowanie antywirus we, tu zie firewall jest w stanie wykryd takie zach wanie, auruch mi n aplikacj zabl k wad lub(i) usund81.Uwaga! W wielu przypa kach nie p winn si instal wad wch lub wielu pr gramw antywirus wych, g y pr gramy te si wykluczaj i istnieje ue praw p bieostw , e zainstal wane razem na je nej maszynie/k mputerze m g p w wad k nflikty. Np. je en

pr gram antywirus wy m e wykrywad rugi jak wirus. Oczywicie s wyjtki reguy, ale przedstawienie ich wybiega poza temat tego p ra nika. Dlateg wart zastan wid si natzw. Pakietem zabezpieczeo, ktry prawie w peni chr ni nasz k mputer. W ska takiegpakietu najczciej zaliczamy: pr gram antywirus wy, zap r gni w, m u antyspam wyi antyszpiegowski.Nasuwa si pytanie, laczeg instal wad peny pakiet chr nny, kt niby miaby mnieatak wad i po co?Hakerzy (z ang. Hacker) 82 , krakerzy 83 (z ang. Cracker), z zieje Internet wi (z ang. plusher84)lub s by p pr stu lubice r bid na z d, tw rzc wirusy i tr jany85 .

Wymaganym jest , aby na biec aktualiz wad pr gramy antywirus we,antyspamowe 86 (z ang. Antispam) i antyszpieg wskie (z ang. Antispy) za p m c efinicjiwirusw. Na chwil becn pr ucenci pr gram wania antywirus weg , wy aj efinicjewirusw c ziennie, a nawet c kilka g zin. Prawie wszystkie becnie stpne pr gramyw Internecie sp krewni ne z tzw. bezpieczeostwem, um liwiaj aut matycznaktualizacje(z ang. update).Jest t uy plus, g y uytk wnik nie jest zmusz ny pamitad, aby p sia ad aktualn wersj 80 M na take sp tkad si ze stwier zeniem keygen, witaminka lub patch. Ten statni nie ma nic wsplneg z patchem wydawanym przez producenta oprogramowania.81 Czst p awane jest tzw. Kwarantannie. 82 http://pl.wikipedia.org/wiki/Haker_%28bezpiecze%C5%84stwo_komputerowe%2983 http://pl.wikipedia.org/wiki/Cracker84 http://pl.wikipedia.org/wiki/Phishing85 Nazwa p ch zi synneg k nia tr jaoskieg , m na nieraz si sp tkad ze stwier zeniem back r (z ang.Tylna furtka)


22/26

86 http://pl.wikipe ia. rg/wiki/Spam, patrz take: aocuszki internet we pr gramu jak i samych efinicji wirusw. Wane jest tylk aby p sia ad aktywne p czeniez Internetem.

Aktualizacj p winn take bejm wad sam pr gram wanie chr nne tj, cianyogniowej, antywirusa i innych pr gramw chr nicych prze zagr eniami z sieci jest toniczym innym jak, kres wym uaktualnianiem tych pr gramw n wszych wersji. Niestetyz reguy wymaga to zakupu tzw. Upgrade-u 87 lub cak wicie nowej licencji.

Na bieco pobiera i instalowa , krytyczne i wane p prawki systemuoperacyjnego tzw. PatchBardzo wana uwaga, w tej kwestii! Czst sp tyka si uytk wnikw, ktrzy niep bieraj p prawek (czyt. uaktualnieo) z Internetu i wyczaj ta pcje z rnych wzgl w.Jest t b , g y jak pisan wczeniej p prawki p magaj pr gram waniu bydbezpieczniejszym i wy ajniejszym; prze e wszystkim p prawiaj luki zabezpieczeo. Niestety

ua il d zainfek wanych k mputerw wszelkieg r zajuwirusami czy robakami, niewynika tylko i wycznie z niest s wania lub nieaktualiz wania na biec pr gramu

antywirusowego. Nawet jeli taki p sia amy, t nie zaatana luka w naszym systemie, na alb zie naraad nasz k mputer na niebezpieczeostwa z sieci.Czym jest luka w systemie?Luka w systemie p wstaje w przypa ku nie patrzenia przez pr gramistw, zeg lub nie k oca p prawneg ziaania pr ce ury p wia ajcej za jak funkcj w pr gramie lub systemie.Aby p prawid wykryty b , wy aje siuaktualnienia lub inaczej poprawki (z ang. patch) wp staci maych plikw instalacyjnych, ktre m yfikuj t czed pliku lub m uu w systemie, ktra jest nara na na ataki lub(i) wyw uje b y. P prawki najczciej wy awane s w

krel nym stpie czasu: najczciej w stpie miesica lub p pr stu p

zdiagnozowaniu i naprawie pr blemu. Wszystk zaley skali b u. Zatem naley aktualiz wad system i inne pr gram wanie jak najczciej. M na t zr bid p przez, wczenie tzw. aut matycznych aktualizacji lub ustawid p wia mienie

stpn ci n wych p prawek, by mc p brad je rcznie ze str ny pr ucentaoprogramowania.Ewentualnie, jeli uytk wnik nie jest w stanie zapewnid sw jemu system wi aktualizacji na biec , p winien zapewnid s bie pakiet p prawek tzw. Service Pack je nym z przyka w

jest pakiet poprawek do systemu Windows o nazwie: WinSPatcher lub po prostu ServicePack wydawany przez samego producenta oprogramowania.87 Narz zie w p staci instalat ra, ktre um liwia aktualizacj biecej wersji oprogramowania do nowszejTu p jawia si nastpujce pytanie. Czy p zainstal waniu atki k mputer b ziebezpieczny?Ot nie k oca, m na, c najwyej zaryzyk wad stwier zenie, e b zie bezpieczniejszy. Ch d wiksz d firm ba jak d atek t z arza si, e atajc jak luk tw rz na jestnowa.Nie naley zakada, 100% bezpieczestwa i zawsze p winn uywad si pr gramu antywirus weg raz ciany/zap ry gni wej.

Naley kres w skan wad k mputer, (mian wicie wszystkie partycje/ yskitwarde, jakrwnie m na przeskan wad pamici przen nie: flash, pen rive.) w p szukiwaniuz liweg pr gram wania. Czst tliw d skan wania zaley w gwnej mierze st pniazabezpieczeo k mputera i st pnia naraenia g na ataki, a take jak u anych znieznanych r e, przewija si przez nasz k mputer.


23/26

Minimum raz na kwarta lub p r ku brze jest p starad si p sia anie stabilnych (niew wersji beta 88) ster wnikw sw jeg sprztu. Aktualizacje ster wnikw zazwyczaj p prawiaj wspprac sprztu z pr gram waniem i znaczc wpywaj na jeg wy ajn dw aplikacjach, a take wpywaj na jak d i szybk d ziaania aneg pr gramu, np.: gry komputerowej lub programu graficznego.

Kr kiem statnim lub prawie statnim jest p sia anie w miar aktualnegooprogramowania uytk weg . P c uaktualniad pr gram wanie? Dla wyg y, k mf rtu i bezpieczeostwa pracy. Tak jak p prawki systemu peracyjneg ,tak i n wsze wersje pr gram wania wpr wa zaj zmiany, usprawniaj prac. Zazwyczaj

jest w nich wi ele zmian tyczcych bezpieczeostwa, wy ajn ci czy stabiln ci, jak rwniew interfejsie.Wart za bad n wsz wersj pr gramu. P aktualizacji uytk wnik p winien mied wiele mniej pr blemw z ziaaniem systemu lub samym pr gramem, a c za tym m na prac wad szybciej, wy ajniej i bezpieczniej.Oczywicie nie zawsze jest t m liwe, ze wzgl w finans wych lub a ministracyjnych, alewart mied t kwesti na uwadze.Uwaga! Wiksz d anych, ktre tracimy p czas pracy, wynika z faktu, e uytk wnik nie zapisuje ich na ysku. Pr sz pamitad, e ane na ktrych aktualnie pracujemy znaj uj siw pamici peracyjnej(RAM) k mputera i s kas wane p wyczeniu zasilania (lubrestarcie). Dlatego w szczegln ci p cztkujcy uytk wnik, p winien wyprac waddobrynawyk zapisywania co pewien interwa czas wy teg , na czym pracuje, na ysku twar ymlub ustawid mechanizm autozapisu wprowadzonych danych.88 wersja testowa, prosz nie myli jej z wersj ograniczon funkcjonalnie lub czasowo 4. P sum wujc glne przyczyny awarii systemw k mputer wych, nasuwa si lista

najczstszych p w w ktrych zalicza si: - przegrzewanie si k mputera, (np.: w wyniku zbyt wygr waneg vercl kingu, mawydajnego zasilacza lub mechanicznych uszk zeo uka u ch zceg ) - uszk zenia pamici ram, (np.: zbyt m cne przetakt wanie lub przepicie) - sabe/ze zasilanie (nawet najlepszy zasilacz, wystarczajcej m cy p czas ug letniejpracy traci na sprawn ci/wy ajn ci i m e si kazad, e np. z zalecanych 600W pr u,ktre p trzebujemy stabilnej pracy, zasilacz jest w stanie przesad tylk 560W, c m ep w wad sam czynne restarty, przegrzewanie si p zesp w itp.) - uszk zenia ster wnikw/niewaciwy firmware89 lub BIOS tu zie jeg ze ustawienia, (sto rwnie czste przyczyny niep prawnie ziaajceg sprztu)

- za ptymalizacja lub zbyt wys ki p zi m vercl ckingu (np. zwikszenie p b ru pr u wcelu ustabiliz wania pracy p zesp w, c p w uje przegrzewanie si) - uszk zenia urz zeo peryferyjnych np: pamici flash lub yskw CD/DVD (najczciej s t uszkodzenia mechaniczne)- b y uytk wnika (niezr zumienie lub cel we ziaania) 89 http://pl.wikipedia.org/wiki/Firmware35

VIII. TuningPiszc uytk waniu sprztu i pr gram wania nie sp sb wsp mnied tuning waniu. Jest wiele sb, ktre p mim gr mnej i cigle r sncej m cy bliczeni wej k mputerwstara si atk w wyciskad si me p ty ze sprztu. Overcl cking90, bo o tym mowa, jestniczym innym jak rcznym m yfik waniem (z reguy zwikszaniem) parametrw niektrychp zesp w jak: pr ces r, pamid, pyta gwna czy karta graficzna.


24/26

Uwaga! Ustawiajc nie p wie nie (czyt. nie ptymalne) parametry, m emy sp w wad uszkodzenie k treg z p zesp w. P krcanie jest ryzyk wnym p suniciem, g y w przypa ku spalenia lub przepalenia uka u, w wyniku vercl cingu, tracimy gwarancj nasprzt. Naley wczeniej brze zr zumied mechanizmy regulujce prace p zesp w, ktrebudowane s la krel nych celw i z krel nymi parametrami (czst tliw citaktowania 91, napiciem lub(i) pamici p rczn92 itp.)Przekraczajc za ne przez pr ucenta granice, prawie zawsze zmniejszamy yw tn ddanego p zesp u. Jest t temat bar z bszerny, na ktry inf rmacje m emy znaled wsieci. Dlatego tuning w tym r z ziale z stanie granicz ny p krcania s ftware weg .Oczywicie szybciej jest wyk nad zmian har ware-owo poprzez wykonanie odpowiednichczynn ci w BIOS-ie93 , ale zmiany softw are we najczciej maj p zytywne bicie nasprawn ci caeg systemu peracyjneg ni tylk np. w grach lub bliczeniach. Na p cztek - za i przeciw p krcaniu s ftware wemu. Za:

M na wyczyd wiele w tryskw wpywajcych na wy ajn d, typu: usugi czyk mp zycje, ktrych czysty vercl king nie uwzgl nia,

M na z ptymaliz wad wiele ustawieo, zuycie pamici, wyk rzystanie cache i wieleinnych parametrw, ktre system biera niezalenie pr k ci p krcanychp zesp w, np. b lczk systemu Win ws bya pamici ern c niezalenie jejpr k ci. P p wie nich m yfikacjach systemu, zuycie pamici jest w miarproporcjonalne w stosunku do rzeczywistych potrzeb,90 http://pl.wikipedia.org/wiki/Overclocking91 http://pl.wikipedia.org/wiki/Taktowanie92 http://pl.wikipe ia. rg/wiki/Pamid_p rczna 93 http://pl.wikipedia.org/wiki/Bios

Wystarczy bry pr gram lub kilka p ra na f rum by samemu w kilku klikniciach z ptymaliz wad system, nat miast vercl king sprztu wymaga wia czenia, aby mc

brze i bezpiecznie p krcid sprzt, w przeciwnym przypa ku b zie t tylk strata czasu, a w najg rszym przypa ku pieni zy,

Jeli c zepsujemy p czas tweak wania zawsze m na przywrcid system z backupulub przywrcid p prze nie ustawienia.Przeciw:

M yfikacje systemu w a en sp sb nie przyspiesz ziaania p zesp w,overcloking m e t zmienid, m emy p wyszyd czst tliw d pr ces ra lub(i) pamici, cprze y si na szybk d peracji i wy ajn d platf rmy sprzt wej. W atku ka y zp zesp w m emy p krcad z s bna, np.: tylk pr ces r lub tylk pamid czymagistral

Modyfikacje software- we zazwyczaj tycz k nkretneg pr gram wania, np.:systemu peracyjneg lub przegl arki. Jest t tr ch niewyg ne g y np. posformatowaniu dysku tak ptymalizacj, nalea by wyk nad p wtrnie. W przypa kup krcania sprztu, k nfiguracja jest na stae zapisana w BIOS-ie komputera i jestniezalena platf rmy oprogramowania.

Ze lub nieprzemylane m yfikacje pr gram we m g si przyczynid sp w lnieo i glneg spa ku wy ajn ci systemu peracyjneg , niezalenie teg czy sprzt jest

p krcany czy nie.

Programowe podkrcanie systemu (oprogramowania)D p krcania pcji systemu peracyjneg st suje si tzw. Tweaki. S t pr gramy, ktre


25/26

ba aj wy ajn d naszeg sprztu i st s wuj parametry systemu naszejkonfiguracji sprzt wej. P sia aj take funkcj naln d p zwalajc na wyczenie wielu

pcji systemu, ktre wpywaj negatywnie na gln wy ajn d. Wiele pr gramw tweakowania systemu posiada rwnie kilka zintegr wanych m uw, jak: ptymalizat rrejestru, spraw zanie b w na yskach, efragmentat r ysku, ptymalizat r zuyciapamici, k nfigurat r sieci, m nit r zas bw k mputera, a nawet antywirus i firewall orazwiele innych. Obecnie na rynku istnieje kilkunastu, jeeli nie kilku ziesiciu twrcw tegtypu oprogramowania, dlatego decyzja o tym, ktry wybrad p z staje w gecie uytk wnika. Programowe podkrcanie sprztu Cz wi pr ucenci sprztu, pyty z pr gram waniem czaj, aut rskie aplikacje software- weg p krcania sprztu. Dziki nim m emy sprb wad si w tej zie zinie,

czywicie wszystk musimy wyk nywad bar z r zwanie. P krcid m emy m.in.:procesor, magistral94 , kart graficzn, a nawet m nit r. Niestety pr gram we p krcanie ma wie gwne wa y:

D ysp zycji mamy najczciej tylk kilka pcji zmian, np.: tylk m liw d zmiany

czst tliw ci pracy pr ces ra lub pamici, nat miast na wiele innych czynnikw zwizanych z p krcaniem ju wpywu nie mamy,

Deklar wane zmiany s wpr wa zane je ynie na czas sesji systemu. Oznacza t , e nie wpr wa zamy zmian na stae sprztu, a je ynie na czas ziaania aplikacji

vercl ckingu, Generalnie p krcanie z p zi mu BIOS jest wydajniejsze i bezpieczniejsze.Jak m g p krcid swj sprzt pr gram w ? Prze e wszystkim musimy zi entyfik wad swj sprzt i p zesp y. Musimy ka niewie zied, czym ka nie ysp nujemy, jakim r zajem/m elem pr ces ra, pamici lubkarty graficznej.Nastpnie zasignd inf rmacji na str nie pr ucenta teg sprztu lub innym p rtalu

techn l gicznym, aby wie zied si wicej nt., p krcania teg zesp u. Inf rmacji typu:Czy w gle istnieje m liw d p krcenia teg typu sp s bem, jakim programem i do jakiego stopnia?Jeli ju z bylimy takie inf rmacje m emy p brad aplikacje ze str ny pr ucenta,zainstal wad j na k mputerze i zaczd eksperyment wad, pamitajc m liw ciachnaszeg sprztu. Pr sz pamitad, e niektre uka y bar z le zn sz, wysze napicia iczst tliw ci i m g nie wytrzymad wyszych parametrw. Przyka we pr gramy vercl ckingu: TweakIt, Easy Tune, ASUS SmartD ct r,PowerStrip, ATi Tray Tools, a nawet oprogramowanie wbudowane w sterowniki kartgraficznych ATI Catalyst i NVIDIA Forceware

P wpr wa zeniu krel nych ustawieo brze jest przetest wad ziaanie k mputera p wzgl em stabiln ci, np. czy k mputer si nie zawiesza, nie restartuje lub karta graficznanie tw rzy artefaktw95. D testw m na uyd p wszechnie stpnych benchmarw jakimi s: 3D Mark, PC Mark, SiS ftSan ra, Everest, Ai a raz wiele innych testw. Jeli p czas ich ziaania jest c nie tak i k mputer zach wuje si niestabilnie p winnimy przywrcid ustawienia ryginalne lub zmienid na mniej wygr wane. 94 http://pl.wikipedia.org/wiki/Magistrala_komunikacyjna95 http://pl.wikipedia.org/wiki/Artefakt_%28informatyka%2939

Zak oczenie P sum wujc p ra y tyczce pracy z k mputerem. Ten str nnic wy p ra nik t i tak zama by pisad wszystkie aspekty p prawneg bch zenia si ze sprztem i


26/26

pr gram waniem. Mwi si, e ilu uytk wnikw tyle u g nieo i pr blemw. Ka y znich m e p penid b . Miejmy na ziej, e p przeczytaniu teg tekstu b zie ich mniej. Z aje s bie spraw z upywajceg czasu, wszystkie ceny ulegaj zmian s t wart ciszacunkowe liczone w momencie pisania informatora (dla zobrazowania liczenia, pr sz bradp uwag k rekt cen w), miejlektury.

Od autora. Moe niektre rzeczy ujem zbyt wsko lub zbytnio si nad nimirozpisywaem, ale z dowiadczenia wiem, e wie si jedno i niby jest si wiadomym

pewnych zachowa, ale robi si cakowicie inaczej. Byem wiadkiem rnegotraktowania sprztu komputerowego i cho to tylko sprzt, to czy nie szkoda namciko odoonych lub zarobionych pienidzy, ktre wydalimy na komputer. Mylteraz, o osobach, ktre nie znaj si jeszcze na komputerach i jego obsudze i mam nadzieje, e ten poradnik rozjani troch sytuacj oraz pomg by godnym

przykadu uytkownikiem komputera.

poradnik użytkownika komputera

Documents