Poetika humanizma i renesanse

• ime

• karakteristike

• vrijeme

• mjesto

• kulturno-istorijski uslovi

• književnost

• ostale umjetnosti

Gordana Djurović , prof.

Ime

Humanizam:kulturno- istorijska pojava,

dobila ime po srednjevekovnoj

praksi da se profane, naučne

discipline nazivaju ljudskim, humanim

(lat. Humanus), nasuprot božanskim

(teologija).

Renesansa:ime potiče od francuske riječi renaissance, što znači ponovno rađanje; ako humanizam

označimo kao bazu, naučno - duhovni sadržaj, onda je

renesansa cjelokupna kultura .

Karakteristike:

• raskid sa srednjim vijekom,

• obnova klasične starine i čovjeka.

Vrijeme

• Preteče se javljaju

još u XIII veku. Pod humanizmom se podrazumijeva period koji traje od XIV i u XV veku, dok se renesansom nazivaju duhovne i umjetničke pojave XVI veka.

Mjesto

• Italija

• Najznačajniji centri okupljanja bile su

akademije.Zamijenile su sr. univerzitete

koji su bili pod kontrolom

crkve.Nastajale su u velikim kulturnim središtima: Rim, Firenca, Napulj.

FIRENCA

RIM

Kulturno - istorijski uslovi :

• razbijanje zatvorenog feudalnog

ekonomskog sistema;

• procvat trgovine;

• slabljenje autoriteta crkve;

• odbacivanje do tada neprikosnovenog sholastičkog poimanja sveta;

• traženje neposrednog dodira između čoveka i Boga;.

• rađanje prvih pojmova o naciji.

Književnost

• Antička književnost postaje uzor;

• latinski jezik potiskuje narodni

(italijanski); paradoks:

zatvaranje knj. u okviru elite;

• oživljavanje

Platonove ideje o lijepom.

• Humanistički i renesansni knj. oblici:

• traktat,

• epistola,

• rasprava,

• satira,

• epigram,

• sonet,

• novela.

Predstavnici

• Humanistički

predstavnici: Dante Aligijeri, Frančesko Petrarka, Đovani Bokačo.

• Renesansni predstavnici:

Italija - Lodoviko Ariosto I Torkvato Taso;

Španija - Miguel de Servantes Savedra

Engleska - Viljem Šekspir

Francuska - Fransoa Rable, Mišel Montenj

SLIKARSTVO VAJARSTVO

• interesovanje za prirodu

• rad po živim modelima

• portret

• otkrivanje perspektive i trodimenzionalnog prostora

• proučavanje anatomije lj. tela; proporcija

• rad u bronzi

• spomenici po trgovima

• naga figura

• briga o anatomiji tela

TEME I PREDSTAVNICI

• U slikarstvu su osim crkvenih slika prisutni:

• istorijske, mitološke kompozicije i portreti;

• tehnika: platno i uljane boje;

• događaji i ljudi savremenog života;

• priroda.

XV: Botičeli, Leonardo da

Vinči

XVI: Rafael, Mikelanđelo,Ticijan

Leonardo: Mona Liza

Sikstinska kapela

Ticijan

Boticeli : Venera

Rafaelo: Papa Lav X

MUZIKA

• Pojava renesanse u muzici vezuje se za XVI vijek;

• višeglasje;razvoj m. teorije;

• najznačajniji oblik sv. m. madrigal,pisan na stihove Petrarke, Ariosta, Tasa;

• duhovna muzika: misa, motet, himna;

• instrumentalna m. dobija samostalnost; usavršava se tehnička strana instrumenta; lauta,orgulje,klavičembalo, viola.

PREDSTAVNICI

• U Italiji su poznati kompozitori tzv.

rimske i venecijanske škole.

• U prvoj se stvaraju

dela pretežno duhovnog, u drugoj

svetovnog karaktera.

• ĐOVANI PJERLUIĐI DA PALESTRINA- r.

•

kompozitori (Belgija, Holandija, Luksembur):ŽOKSE

N DE PREU, ORLANDO DI LASO.

Sineopticka tabela

POLITIČKA ISTORIJA

RELIGIJA, KNJIŽEVNOST

NAUKA, TEHNOLOGIJA

Kraj

stogodišnjeg rata 1453; Jovanka Orleanka

• Kolumbo otkriva Ameriku 1492.god.

• Vasko Da Gama dopire do Indije

• Gutenberg otkriva

štamparsku mašinu

Sineopticka tabela- II

POLITIČKA ISTORIJA

RELIGIJA, KNJIŽEVNOST

• Tomas Mor, Utopija 1516.god

• Martin Luter objavljuje teze

• Freansoa Rable(1491- 1553)

NAUKA, TEHNOLOGIJA

• Magelan je

prvi put oplovio zemlju (1520-1522 )

• Kopernik pobija geocentričnu teoriju univerzuma (1530-1543)

Sineopticka tabela- III

POLITIČKA

ISTORIJA

• Ivan Grozni, car Rusije

(vl.1547-

1584) • Elizabeta I,

engleska

kraljica

(vl.1558- 1603)

RELIGIJA,

KNJIŽEVNOST

• Servantes

(1547-1616)

• Djordano Bruno(1548-

1600), spaljen

na lomači zbog jeresi

• Fransis Bekon (1561-1626)

• Vilijem Šekspir

(1564-1616)

NAUKA,

TEHNOLOGIJA

• “Ljudi renesanse nalazili su se tada u položaju

legendarnog đavoljeg učenika koji je rešio da se takmiči sa dostignućima svog učitelja pa je u toku toga oslobodio mnogo veće sile nego što je nameravao. Ali, kako je njihov učitelj bio mrtav, a ne samo odsutan, oni su morali da se uhvate u koštac s tim nepoznatim silama kako su znali i umeli, dok nisu sami postali učitelji. Taj proces prisilnog napretka bio je pun kriza i napetosti. Živjeti u doba renesanse moralo je biti neudobno, mada krajnje uzbudljivo. Međutim, upravo te napetosti - bar tako se čini gledajući unatrag - izazvale su bujicu stvaralačke energije kakvu svet dotada nije doživeo.”

• H. W. Janson: Istorija umjetnosti, str.284