plani lokal i veprimit në mjedis environemnt...plani lokal i veprimit ne mjedis - komuna liqenas 12...

Plani Lokal i Veprimit në Mjedis Komuna Liqenas

Liqenas Commune

Local Environmental Action Plan

Albania

U ND P

Plani Lokal i Veprimit në Mjedis - Komuna Liqenas

Plani Lokal i Veprimit në Mjedis

Komuna Liqenas

Albania

U ND P

Ky dokument është përgatitur në kuadër të projektit:“Menaxhimi i Integruar

i Ekosistemit të Basenit të Prespës”

me mbështetjen e: Qendra Rajonale e Mjedisit - Shqipëri

http://albania.rec.org

Në bashkëpunim të ngushtë me:Komuna Liqenas

me kontributin e:

Ekspertëve vendorë:Afërdita Trajko, Kristo Kristo, Spase Mazenkovski,

Vasil Jankulla, Vasil Nikolla, Vasil Sterjovski.

Kordinatorit vendor për PLVM: Mihallaq S. Qirjo

Ekspertëve kombëtarë:Ferdinand Bego, Lirim Selfo,

Spase Shumka, Thimaq Lako.

Stafit të projektit pranë PNUD Shqipëri:Violeta Zuna, Eno Dodbiba, Ardit Konomi.

Stafit të REC Shqipëri, veçanërisht:Mihallaq Ll. Qirjo, Eduart Cani dhe Alken Myftiu.

Viti i botimit 2007Shtypur në shtypshkronjën

Gent Grafik, Tiranë

Albania

U ND P

This document is prepared in the frame of the project:“Integrated EcosystemManagement in the Prespa Lakes Basin”

with the support of:The Regional Environmental Center - Albaniahttp://albania.rec.org

In close cooperation with:Liqenas Commune

with the contribution of:

Local experts:Afërdita Trajko, Kristo Kristo, Spase Mazenkovski,Vasil Jankulla, Vasil Nikolla, Vasil Sterjovski

Local coordinator for LEAP: Mihallaq S. Qirjo

National experts:Ferdinand Bego, Lirim Selfo,Spase Shumka, Thimaq Lako.

UNDP Albania project staff:Violeta Zuna, Eno Dodbiba, Ardit Konomi.

REC Albania staff, especially:Mihallaq Ll. Qirjo, Eduart Cani dhe Alken Myftiu.

REC

PËRMBAJTJA

HYRJE....................................................................................................................................7VIZIONI...............................................................................................................................9KAPITULLI IGJENDJA AKTUALE, VLERËSIMI I BURIMEVE MJEDISORE............................... 11

1. Gjendja aktuale mjedisore në komunë................................................................ 111.1 Uji .......................................................................................... 111.2 Ajri ......................................................................................... 121.3 Toka ........................................................................................ 131.4 Biosfera, flora e fauna natyrore ....................................................... 141.5 Pejsazhi malor dhe ekosistemet specifike ............................................ 171.6 Klima ....................................................................................... 171.7 Mjedisi social dhe ekonomik ............................................................ 18

2. Vlerësimi i burimeve................................................................................................. 24

3. Vlerësimi dhe bashkërendimi i projekteve e donacioneve për zhvillimin e komunës............................................................................................................................ 25

KAPITULLI IIIDENTIFIKIMI I PROBLEMEVE.................................................................................... 27

KAPITULLI IIIPËRCAKTIMI DHE PLANIFIKIMI I VEPRIMEVE..................................................... 41

Local Environmental Action PlanEnglish version ........................................................................................ 57

Plani lokal i VePrimit ne mjedis - komuna liqenas

�

HYRJE

Komuna e Liqenasit ndodhet në skajin verilindor të qarkut të Korçës. Territori i saj përkon me pellgun ujëmbledhës të liqenit të Prespës. Ai kufizohet nga kurrizet malore që ndajnë pellgun e liqenit nga fusha e Korçës. Respektivisht në perëndim ai kufizohet nga pellgu i Ohrit nëpërmjet Malit të Thatë, në veri-perëndim dhe lindje kufizohet me Maqedoninë dhe në jug e jug-lindje me Greqinë.

Liqeni i Prespës së Madhe ka një sipërfaqe 253.6 km2 prej së cilës 49 km2 i përket pjesës shqiptare dhe me një thellësi maksimale 56 m. Lartësia mbi nivelin e detit e pasqyrës së ujit është 850 m.

Lartësia më e madhe e Malit të Thatë është 2.288 m mbi nivelin e detit.

Qendra e komunës ka një largësi nga qyteti i Korçës 25 km. Ajo përbëhet nga 9 (nëntë) fshatra dhe ka një shtrirje prej 45 km nga Gorica e Madhe deri në Cerje.

Popullsia e komunës është rreth 4.600 banorë dhe ajo paraqitet mjaft homogjene, minoritet maqedonas me një nivel integrimi të shkëlqyer në shoqërinë shqiptare.

Territori i komunës korespondon me Parkun Kombëtar të Prespës.

Kjo është një arsye më shumë që për komunen e Liqenasit të përgatitet një Plan Mjedisor që kontribuon në ndërtimin e një marrëdhënie harmonike mes komunitetit dhe Parkut, që garanton zhvillimin e qëndrueshëm të komunës.

Me këtë shqetësim madhor e ka hartuar këtë dokument strategjik grupi i punës.


�

VIZIONI

Komuna e Liqenasit është model i zhvillimit të qëndrueshëm, që siguron standarte të kënaqëshme jetese të komunitetit të vet, duke ndërtuar një marrëdhënie harmonike me natyrën, duke respektuar statusin ligjor të parkut kombëtar, duke zhvilluar me përparësi turizmin të shoqëruar me një infrastrukrurë bashkëkohore.


11

1GJENDJA AKTUALE,

VLERËSIMI I BURIMEVE MJEDISORE

1. Gjendja aktuale mjedisore në komunë

1.1 Uji

1.1.1 Ujërat sipërfaqësoreLiqeni i Prespës së madheLiqeni i Prespës së Madhe ka një sipërfaqe 253.6 km2 prej së cilës 49 km2 i përket pjesës shqipare dhe

me një thellësi maksimale 56 m. Lartësia mbi nivelin e detit e pasqyrës së ujit është 850 m. Këtu duhet vënë në dukje së për shkaqe dhe arsye të pavërtetuara që prej vitit 1988 niveli i ujit në liqen është ulur në mënyrë drastike, afërsisht 5.8 m. Aktualisht (2007) lartësia mbi nivelin e detit është 844.2 m. Sipas disa studimeve, niveli mesatar në liqen ndjek një variacion sezonal. Brenda vitit mund të shihen modele të tjera të evolimit të cilët ndryshojnë në vartësi të ekzaminimit. Është për tu përmendur se një tendencë rritjeje është vënë re në periudhën 1954 – 1962, në vitin 1963 ka pësuar një rënie të ndjeshme prej 2,5 m, kjo rënie u duk qartë deri në vitin 1978 dhe pastaj një ngritje që është vënë re ndërmjet viteve 1979 – 1988. Nga viti 1988 e në vazhdim kemi një rënie të nivelit të liqenit. Rënia e vazhdueshme e nivelit të liqenit që prej vitit 1988 është shqetësuese, por me sa dihet, që në fillim të shekullit XIX liqeni ishte 10 m më i ulët se sa sot, këtë e tregojnë disa objekte dhe vendbanime të vjetra që gjenden në lartësinë 840 m mbi nivelin e detit. Edhe pse nuk egziston një rregullsi e plotë, niveli i ujit të liqenit luhatet çdo vit në vlerat 0,50 – 1,75 m, ndërsa në çdo 20 – 25 vjet arrin 4,50 m; luhatje të mëdha periodike shfaqen për çdo 20 – 25 vjet. Rënia e nivelit të ujit në liqen nuk është e studiuar plotësisht, por egzistojnë supozime sipas të cilave periudha e thatë mbas vitit 1988 e shoqëruar nga rrjedhje të ujrave në liqenin e Ohrit dhe rritja e përdorimit të ujit nga popullsia lokale, kryesisht në pjesën maqedonase dhe greke, kanë çuar drejt një fenomeni të tillë.

Temperatura mesatare vjetore e ujit është 11,8 – 13,1 0C, dhe në disa raste, si në shkurt të vitit 1928, ka pasur një ulje drastike të temperaturës së ujit, deri në ngrirje të sipërfaqes së liqenit.

Uji i liqenit është i pasur me karbonate dhe kalcium. Përmbajtja e tyre shkon 140,3 – 167,8 mg/l, sasia e oksigjenit është 1.46 – 9.5 mg/l, pH varion 7.8 – 8.6. Nga liqeni i Prespës nëpërmjet rrugëve nëntokësore ka dy burime që shkojnë në liqenin e Ohrit; Driloni në anën shqiptare dhe Shën Naumi në Maqedoni, të cilët janë njëkohësisht furnizuesit më të mëdhenj të liqenit të Ohrit..Bazuar në këto studime rezulton se çdo vit tërhiqet rreth 140 milion m3 ujë nga liqeni.

Liqeni ushqehet kryesisht nga burimet karstike në shtratin e tij.

Liqeni i Prespës së VogëlGjendet në jug të liqenit të Prespës së Madhe. Aktualisht, pjesa shqiptare si pasojë e ndikimeve të

Lumit Devoll është tjetërsuar, duke u mbathur me sasira të konsiderueshme sedimentesh. Tashmë pjesa e hapur e ujit është tejet e kufizuar dhe mbozorëton mbulesa me vegjetacion. Në vitin 1976 lumi Devoll


12

u devijua nga shtrati i vet dhe u derdh në Prespën e vogël, me qëllim përdorimin e tij si një rezervuar i madh për ujitjen e Fushës së Korçës. Prurjet e argjilit të lumit u depozituan në fundin e liqenit, duke bllokuar edhe burimet karstike që ushqejnë atë. Nga ana tjetër, ne tërritorin grek, merret ujë nga liqeni në mënyrë artificiale për ujitjen e sipërfaqeve të konsiderueshme me të mbjella, kryesisht me fasule.

Ujëra sipërfaqësore të rrjedhshme.Përroi i Goricës së madhe (i quajtur edhe lumi Tumicka ‘Tumicka reka’) Buron nga Mali i Thatë, kalon përmes fshatit Goricë e Madhe dhe derdhet në liqen në anën lindore të

tij. Në rast reshjesh të vrullshme sjell prurje të ngurta në formën e gurëve dhe shkakton përmbytje në fushën anës liqenit. Vitet e fundit, rrezikon edhe daljen e ujit nga shtrati në territorin e fshatit sepse banorët hedhin në të mbetjet familjare.

Përroi i Zaroshkës.Buron në malin Ivan, në faqen lindore të tij, zbret në fushë dhe përfundon në liqenin e Prespës së

Madhe duke kaluar përmes fshatit Zaroshkë. Ka ujë në vjeshtë, dimër, pranverë. Karakteristikë për këtë përrua ka qenë erozioni në thellësi, duke i dhënë shtratit të vet një thellësi prej mbi 10 m në zonën e mesme te tij. Këtu shfaqet gjithashtu edhe fenomeni i gërryerjes së brigjeve. Në liqen ka depozituar kryesisht rërë, sepse kalimi në pjesën fundore, në një fushë me pjerrësi shumë të vogël, ka bërë që gurët të depozitohen përgjatë këtij segmenti. Prandaj dhe breg liqeni i Zaroshkës është ranor dhe një plazh nga më të mirët e liqenit. Një sistem pritash që janë ndërtuar mbi këtë përrua para tre vjetesh, pengojnë aktualisht edhe transportin e grimcave të imta të argjilit. Kështu, uji në liqen mbërrin shumë i pastër.

Përrenj të tjerë të vegjëlPërrenj të vegjël të përkohëshëm ka si Kryqi, Llofka e kuqe, Përroi i zi, Pusi, Përroi i telefonit, Dreno,

Maliodoll, Samonika, Zërdoll, Përroi i Liqenasit dhe i Lajthizës. Këta përrenj rrjedhin vetëm gjatë periudhës së dimrit dhe kur ka shira të mëdha. Pjesa më e madhe e këtyre përrenjve bën gërryerje në thellësi, kurse përroi i Liqenasit ka gërryerje anësore, dhe në disa raste është problematik për fshatin Liqenas sepse kalon përmes tij.

Rezervuarë ujitjeje.Në afërsi të fshatit Lajthizë janë tre rezervuarë me kapacitet ujëmbajtës 30.000 m3, të cilët janë

vendosur njëri mbas tjetrit. Sikundërse liqeni, edhe këto rezervuare para vitit 1990 kanë shërbyer për ujitjen e tokës bujqësore. Në liqen ishin të instaluara 5 stacione pompash që kishin një kapacitet prej 1.220 m3/s. Sot, këto stacione nuk ekzistojnë dhe rrjeti i kanaleve vaditëse është i shkatërruar plotësisht. Në pyje dhe kullota gjenden vendgrumbullime të ndërtuara uji për bagëtitë (lera) me kapacitete prej 220- 275 m3 ujë në një numër total 30.

1.1.2 Ujërat nëntokësoreVeçantia e ujërave nëntokësore në zonën e Liqenasit është se ato komunikojnë në vazhdimësi me

ujërat sipërfaqësore nëpërmjet lëvizjeve vertikale të ujit në burimet karstike. Në kodra e male, mbi nivelin e sipërfaqes së ujit të liqenit, ujërat nëntokësore janë përgjithësisht brenda normave të ujit të pijshëm.

1.2 AjriPërgjithësisht ajri në territorin e komunës Liqenas është i pastër, por mund të ndërmeren masa më

efikase për përmirësimin e cilësisë së tij. Dukuri të ndotjes konstatohen nga manuret e bagëtive, të cilat nuk përpunohen. Gjithashtu mungesa e sistemit te kanalizimit të ujrave të zeza bën të pranishme në disa raste erën e amonjakut, më e theksuar kjo në stinën e verës . Pluhuri në ajer është i pranishëm kryesisht si rrjedhojë rrugëve të pa asfaltuara. Ndonëse nuk janë bërë analiza mbi cilësinë e ajrit, mendohet që parametrat cilësor të ajrit në komunë, janë në përgjithësi brenda normave të lejuara.


13

1.3 Toka

1.3.1 GjeologjiaBazamenti gjeologjik i pjesës perëndimore të pellgut të Prespës (territori shqiptar), është i përbërë

prej gëlqerorëve dhe dolomiteve të Triasikut të mesëm deri në Jurasikun e poshtëm. Janë kryesisht gëlqerorë neritikë, reshpe argjilorë dhe silice.

RelieviHapësira e Parkut dallohet për copëtim horizontal mesatar, me shpate që bien pothuaj thikë mbi

liqen, me fushë të pakët dhe me ngritje malore të ndjeshme që fillojnë në lartësinë 900 m deri mbi 2.200 m mbi nivelin e detit në Malin e Thatë. Një pjesë e mirë e pellgut është kodrinore, pjesë kjo në të cilën janë vendosur kryesisht pyjet komunale. Për këtë pjesë mund të themi se mbizotëron pjerrësia mesatare e shpatit.

1.3.2 Toka bujqësoreTokat bujqësore të komunes Liqenas janë vendosur kryesisht mbi formacione gëlqerore, kanë një

reaksion lehtësisht bazik dhe një karakteristikë të dukshme-praninë me shumicë të gurëve në to. Sot, tokat gjenden janë pothuajse plotësisht mbi ujë pasi sistemi ujitës rezulton jashtë funksionimit. Para viteve 1990 ka pasur shpyllëzime masive për hapjen e tokave të reja. Gjatë atyre viteve janë shpyllëzuar 100 ha pyje dhe janë kthyer në toka buke.

Kjo sasi dhe rreth 300 ha të tjerë, pra mbi 400 ha tokë sot janë tokë e refuzuar dhe e pakultivuar. Tabela më poshtë tregon inventarin e tokës bujqësore sipas fshatrave

Tab. 1. Inventari i tokës bujqësore sipas fshatrave në ha.

Fshati Tokë bujqësore gjithsej Tokë arë FrutikulturëLajthiza 43 40 3Cerje 182 178 4Zaroshka 124 112 12 Liqenas 209 194 15Diellas 107 102 5Gollomboç 112 82 30Goricë e Vogël 79 64 15Goricë e Madhe 180 145 35Kallamas 230 200 30Komuna 1.266 1.117 149

Në zbatim të Ligjit 7501 “Për tokën” ndarja e tokës në zonën e Prespës u bë duke marrë parasysh kufijtë e vjetër midis fshatrave, numrin e banorëve të fshatrave dhe për çdo familje, sasinë e hektarëve sipas fshatrave , kategorinë e tokës si dhe veçori të tjera si relievi, mundësitë e ujitjes, etj. Pra, mbi bazën e të gjitha të dhënave të mësipërme, nga ana e komisioneve të ndarjes së tokave, është punuar që secila familje, në bazë të numrit të frymëve që kishte atëherë, të përfitonte tokë në një masë të tillë që nga rendimenti i saj, duke marrë parasysh rendimentet sipas kategorive, të ishte i barabartë ose përafërsisht i barabartë prodhimi i përfituar prej saj për çdo frymë. Mbi bazën e këtyre ndarjeve të tokës, secila familje ka ngastra toke prej 0,5-5 dynum dhe kjo deri në 8-10 vende të ndryshme.

1.3.3 Tokat pyjore e kullusore.Tokat janë të formuara mbi depozitime gëlqerore. Kushtet klimatike, ato të relievit, përbërja

litologjike dhe mbulesa bimore, kanë kushtëzuar zhvillimin e tokave të kafenjta malore, dhe hasen pak toka aluvionale. Si rezultat i relievit të thyer malor, reshjeve, mbulesës së varfër pyjore, në shpatet e pjerrëta (mbi 30%), tokat i janë nënshtruar shpëlarjes prej erozionit sipërfaqësor duke marrë trajtë skeletike, herë-herë të varfra në azot e fosfor. Tokat janë gjithashtu të varfra në humus (0,9-1,3%). Ngjyra e kuqe e tyre rrjedh nga dekalcifikimi i gëlqerorëve dhe dekompozimi i oksidit të hekurit (Fe2O3).


14

1.3.4 Tokat joproduktive e të tjera.Ky element i mjedisit trajtohet më vete, sepse kjo kategori tokash, kryesisht shkëmbore, e cekët,

sidomos rreth fshatit Djellas por edhe në vende të tjera, potencialisht kanë mundësi të rritjes së pyllit, po të jetë minimizuar ndikimi shkatërrues i njeriut.

1.4 Biosfera, flora e fauna natyrore.

1.4.1 PyjetPyjet, në komunën Liqenas përfaqësojnë ekosistemin natyror më të rëndësishëm, me sipërfaqe më

të madhe dhe larminë biologjike më të pasur. Sipërfaqja e përgjithshme e tyre është 11,473 ha, nga të cilët, në pikëpamje administrative 7,316 ha janë shtetërore, 3,723 ha janë në përdorim të komunës dhe 434 ha janë pyje private; ndërkohë që nga pikëpamja e qeverisjes teknike 824 ha janë trungishte ahu, 9,134 ha janë cungishte dushku e ahu, dhe 1,515 ha janë shkurre.

Një bimësi e pasur drunore, shkurrore e barishtore shtrihet në tre zonat fitoklimatike të Castanetum-it, Fagetum-it dhe Alpinetum-it brenda territorit të komunës Liqenas e njëherësh Parkut Kombëtar.

Në Parkun e Prespës, zona Castanetum, që zë 63% të sipërfaqes së përgjithshme të pyjeve, fillon nga bregu i liqenit (pra lartësia 850m) deri në lartësinë 1,250m, në të cilën territori i pyjeve komunale shtrihet kryesisht në kodër. Gjendja aktuale përfaqësohet nga grumbuj pyjore të dushqeve, me regjim cungishte, të përshkuar nga prerje të shumta abuzive që kanë çuar në pamjen e sotme të cungishteve të degraduara, me shkallë të dobët mbulimi të sipërfaqes së tokës. Llojet kryesore drunore janë dushqet si: bunga (Quercus petraea), qarri (Q. cerris), bulgeri (Q. trojana), shparthi (Q. frainetto), bungebuta (Q. pubescentis), të shoqëruara këto vende –vende nga një pjesëmarje e vogël e frashërit, panjës së malit, mëllezës, si shkurre ka një përhapje të madhe shkoza. Ajo çka përbën vlerë të rrallë-haset prania e disa ekzemplarëve të caracit (Celtis tournefortii) si edhe venja (Juniperus excelsa) që gjendet në bigëll, pranë fshatit Gollomboç dhe mbi Kallamas. Gjatë viteve 1988 – 1992 u pyllëzuan 270 ha me pishë (Pinus nigra dhe Pinus silvestris), që nuk janë lloje autoktone të zonës.

Pyjet para vitit 1990 në këtë zonë shfrytëzoheshin mbi normën vjetore të rritjes. Nga këto çdo vit merreshin 20,000 m3 dru zjari dhe lëndë. Si rezultat i ndryshimit të sistemit pas vitit 1992 filluan shkatërrimet masive. Cungishtet e dushkut janë çuar deri në degradim prej keqpërdorimit të tyre në tre aspekte: së pari, prej prerjeve abuzive për prodhim drush zjarri; së dyti, prej kullotjes së dhive në to; së treti, prej prerjes së gjethit për rezervë ushqimore për dhitë. Me daljen e ligjit për dhënien e pyjeve në përdorim komunitetit gjatë viteve 2000-2001, u përgatit plani i menaxhimit të pyjeve komunalë, i cili vlerësoi gjendjen aktuale të këtyre pyjeve dhe përcaktoi masat që duhet të merreshin për çdo parcelë kundrejt afateve kohore përcaktuara. Me anë të donacioneve të ndryshme të ofruara nga GTZ, BB, MADA dhe KfË u bënë përmirësime në 350 ha, ricungime në 200 ha dhe pyllëzime në 15 ha, prej shoqatës së përdoruesve të pyjeve komunale dhe firmave të ndryshme.

Me gjithë punën e bërë deri tani ka ende 1,000 ha pyje për t’u përmirësuar, sidomos në fshatrat Goricë e Madhe, Kallamas, Goricë e Vogel, Djellas dhe Liqenas. Në pyje ka disa lloje bimësh që janë endemike të Ballkanit, si: Centaurea prespana, Dianthus perviformis, Centaurea rudifula, e të tjera që rrezikohen të zhduken.

Shkurret shoqëruese të dushqeve janë: në rradhë të parë shkoza (Carpinus betulus) e më pak dëllinjat, lajthia, thana, murrizi, bushi. Ka interes të theksohet se gjendja e këtyre grumbujve pyjore, në të kaluarën jo të largët (vitet 30-40), ka qenë përfaqësuar prej trungishtesh dushku me drurë të përmasave gjigante.

Në zonën Fagetum hasim pyjet e ahut (Fagus sylvatica) dhe nga pak panjë mali, mëllezë, etj. Vlerë të veçantë kësaj bimësie i jep prania e lajthisë së egër (Corylus colurna). Gjendja e dëmtuar e pyllit të ahut që shtrihet deri në lartësinë 1,900 m të faqes lindore të Malit të Thatë, (forma aktuale e qeverisjes kryesisht cungishte) dhe prania e lajthisë së egër, meritojnë një kujdes më të madh me qëllim ripërtëritjen e tyre më të shpejtë.

Bimët mjekësore Në territorin e komunës së Liqenasit gjendet një shumëllojshmëri e bimëve mjekësore. Studimet

e bëra në vitin 1999 nga EURONATUR dhe ECAT Tirana dhe në vitin 2004 prej GTZsë kanë evidentuar përkatësisht 330 dhe 220 lloj bimësh mjekësore dhe eterovajore. Deri në vitin 1990, shumica e këtyre bimëve janë grumbulluar. Këto bimë mjekësore janë të shpërndara si në pyje, kullota, ujë dhe në tokat


15

bujqësore. Disa nga këto bimë janë: Lule kuqja (Papaver rhoeas), salepi (Orchis mascula), mullaga (Malva sucvestris), dëllinja e kuqe (Juniperus ohycedrus), lule ballsani (Hyperikum perforatum), murrizi (Crataegus monogyna), kamomili (Chamomolla recutita), mështekna (Betula pendula), çaji i malit (Sideritis roeseri), trëndafili i egër (Rosa kanina), manaferra (Rubus fruticosus), gorica (Pyrrus amygdaliformis) dhe hithra (Urtica dioica).

Gjatë këtyre viteve këto bimë nuk grumbullohen, me përjashtim të çajit të malit, i cili tregëtohet në vendet fqinje; grumbullimi i tij bëhet i pa kontrolluar. Mospasja e një pike grumbullimi dhe çmimet e ulta të shitjes bën që kjo pasuri të mos shfrytëzohet në mënyrën e duhur.

1.4.2 KullotatKullotat natyrore në territorin e komunës, kapin një sipërfaqe prej afërsisht 1,485 ha, nga të cilat, rreth

800 ha kullota shtetërore (alpine), rreth 300 ha kullota komunale dhe rreth 380 ha kullota private.Kullotat alpine shtrihen në lartësinë 1,800 m mbi nivelin e detit, në zonën fitoklimatike Alpinetum.

Kjo zonë përfaqësohet kryesisht nga bimët barishtore të familjes graminace dhe papilonace, etj. Asociacionet kryesore të hasura në kullotat e Malit të Thatë janë Festucetum, Stipetum, Astragaletum, Alopecuretum, etj. Në këto kullota takohen edhe shkurret të familjes rosa, genista, sorbus, juniperus, etj. Si rezultat i mungesës së burimeve ujore për blegtorinë, këto kullota shfrytëzohen shumë pak.

Më poshtë, në zonën e dushkut dhe të ahut, kullotat bashkëshoqërojnë pyjet. Në këto kullota, si rezultat i mbikullotjes, ato kanë degraduar duke formuar shoqërime bimore me vlera inferiore, si ato me Verbascum, Urtica, Morina, etj. Në to janë ndërtuar në vite edhe një numër lerash me kapacitet ujëmbajtës 220 – 270 m³ secila, shumica e të cilave rezultojnë të mbushura, e për rrjedhojë jashtë funksioni.

Në zonën e kullotave takohet edhe çaji i malit (Syderitis syriaca), i cili kërkon marrjen e masave mbrojtëse.

Në zonën e ahut, në terren të çveshur, mes shkëmbinjsh, në kundrejtim veriperëndimor është gjetur zambaku (Lilium martagon).

1.4.3 FaunaTë dhënat e deritanishme për faunën në pjesën shqiptare të Liqenit të Prespës janë të

pamjaftueshme. Në mënyrë të përmbledhur :-Gjitarët përfaqësohen nga 26 lloje, 9 lakuriqë nate, 2 insektivorë, 8 rodentë, 6 karnivorë dhe 1

lagomorf.Përmendim ariun, ujkun, kaprollin, derrin e egër, etj. Vlen të theksojmë praninë e një lloji të rrallë

e të rrezikuar globalisht, Lutra lutra që rritet në bregliqen, si edhe të dy llojeve lakuriqi nate, dy lloje minjsh, rreqebullit e dhisë së egër, edhe këto lloje të rrezikuar.

- Ornitofauna (shpendët e liqeneve)Duke u mbështetur në vëzhgimet për shpendët ujorë, kryesisht në numërimin dimëror të tyre gjatë

viteve 1997, 1998, 1999, 2000 dhe 2001 në liqenin e Prespës së Madhe hasen shpendë të ndryshëm si kredharakët, karabullakët, cafkat, rosat, bajza, pulëbardhat dhe veçanërisht pelikani kaçurrel. Numri i lojeve të evidentuar arrin deri në 26. Prej tyre Phalacrocorax pygmaeus, Platalea leucorodia, Pelecanus onocrotalus, Pelecanus crispus etj, janë lloje shpendësh të marrë nën mbrojtje, të rrallë, endemikë dhe të kërcënuar. Këto lloje janë të përfshirë edhe në Librin e Kuq të Shqipërisë.

1.4.4 Flora e fauna ujoreMikroflora.Liqeni i Prespës nga kushtet natyrore konsiderohet oligotrof, pra me përmbajtje të pakët të lëndëve

minerale. Ai numëron rreth 27 lloje mikroalgash e algash me mbizotërim të diatomeve.Liqeni i Prespës së Vogël, përkundrazi paraqitet eutrofik dhe përmban rreth 32 lloje, kryesisht

peridinete.Makroflora.Janë identifikuar një sërë shoqërimesh bimore ujore me pjesëmarrjen e Phragmitetum, Typhetum,

Potamogetonetum, etj. Hasen lloje bimore ujore të rralla si Trapa natans, Utricularia vulgaris, etj.

Duke u mbeështetur në burime të ndryshme bibliografike, tashmë për këtë ekosistem ujor njihen: nga Tipi Plathelminthes 5 lloje, Rotifera - 15 lloje, Annelida -5 lloje të rëndësishëm, Mollusca - 16


16

lloje, Crustacea Cladocera - 11 lloje, Crustacea Copepoda 8 lloje, Crustacea Ostracoda - 10 lloje, Malacostraca Amphipoda – 5 lloje, Insecta - 17 lloje ujore, etj.

Në Liqenin e Prespës jetojnë rreth 11 lloje amfibësh ku përmendim llojet: Triturus cristatus (i përfshirë në Konventën e Bernës, Anekset I, II, IV dhe V), Bombina variegata (i përfshirë në Konventën e Bernës, Anekset I, II, IV dhe V), Rana balcanica (Direktiva 92/43/ΕEC dhe Anekset I, II, IV dhe V e Konventës së Bernës), Pelobates syriacus balcanicus (Direktiva 92/43/ΕEC dhe Anekset I, II, IV dhe V e Konventës së Bernës) etj.

Po kështu në pjesën shqiptare të Liqenit të Prespës së madhe jetojnë 14 lloje reptilësh, nga ku llojet Testudo hermanni, Podarcis erchardii, Lacerta viridis, Elaphe situla etj, janë të përfshira në Direktivën 92/43/ΕEC dhe Anekset I, II, IV dhe V e Konventës së Bernës

Fauna iktikeNë bazë të të dhënave të ndryshme të literaturë në Liqenin e Prespës së madhe janë të regjistruar 21

lloje peshqish, 6 nga 12 lloje vendase janë endemike dhe 9 lloje të tjerë janë të introduktuar. Disa nga llojet endemike janë: mrena (Barbus prespensis), lloj i përfshirë në Aneksin II të Direktivës 92/43/ΕEC dhe në Aneksin V të Direktivës 92/43/ΕEC, cirona e vogël (Alburnoides bipunctatus prespensis), lloj i përfshirë në Aneksin II të Direktivës 92/43/ΕEC, skobusi (Chrodrostoma prespensis), trofta e Prespës (Salmo peristericus), cironka (Calcalburnus belvica).

Kurse llojet: Paraphoxinus epiroticus lloj i përfshirë në Aneksin II të Direktivës 92/43/ΕEC dhe Rutilus prespensis lloj i përfshirë në Aneksin II të Direktivës 92/43/ΕEC janë endemike të Gadishullit Ballkanik. Përveç endemizmit popullata e peshqeve në Prespë karakterizohet nga:

a) mungesa e grabitqarëveb) prania e ngjalës, pavarësisht që liqeni nuk ka lidhje me rrjedhjet në detc) prania e një numri llojesh tipikisht reofile.

Ndër llojet aliene të introduktuar përmenden tinka (Tinca tinca), peshku i artë (Lepomis gibbosus) që tashmë ka marë vlerat e një lloji invaziv, siluri (Silurus glanis), karasi (Carassius auratus) etj.

Asnjë nga llojet e rëndësishme të peshqeve të Prespës nuk mbrohet nga legjislacioni në Shqipëri. Lloje të tillë si mrena, skobusi, cironka e prespës dhe pllotica janë të përfshirë në Librin e Kuq si lloje të rrezikuar për tu zhdukur.

Nga llojet që janë të rrezikuara si rezultat i peshkimit pa kriter, i prurjeve ndotëse në liqen, i largimit të ujit është mrena, skobusi dhe kleni, të cilat nuk kanë vende të përshtatshme për riprodhim. Moszbatimi i rregullave të gjuetisë në kohën e shtimit nga të tre shtetet po rrezikon të zhduken këto lloje. Në Shqipëri kohët e fundit ka filluar disi të zbatohet rregulli për ndalimin e gjuetisë së peshqve në kohën e tyre të riprodhimit.

1.4.5 Zonat e mbrojturaParku Kombëtar i Prespës që ka një sipërfaqe prej rreth 27.750 ha, u krijua me vendim të Këshillit

të Ministrave nr. 80 datë 18. 02. 1999 si Park Kombëtar. Në 2 Shkurt të vitit 2000 pas nënshkrimit të Deklaratës nga ana e Kryeministrave të Shqipërisë, Greqisë dhe Maqedonisë, Parku Kombëtar Prespa u bë pjesë e Parkut ndërkufitar Prespa së bashku me Parkun Kombëtar Prespa në Greqi dhe Parkun Kombëtar Galicica në Maqedoni.

Sipërfaqa e parkut përfshin tokë bujqësore, tokë pyjore, kullota, livadhe, e gjithë sipërfaqa ujore dhe sipërfaqja jo produktive. Klasifikimi sipas rëndësisë së ruajtjes është bërë si më poshtë

Zona e mbrojtur I (zona rreptësisht e mbrojtur) që përfshin Livadhin e Xhorës (lartësia 1,024 m) deri tek lartësia 1,163 m (pika e Drushit), 1,718 m pylli i quajtur Manastir në fshatin Kallamas (sipërfaqja 900 ha) dhe pjesa e Osojës.

Zona e mbrojtur II (zona e menaxhuar) që përfshihet midis vijave niveluese në lartësi 1,900 m dhe kufirin e tokës së bukës në fshatin Goricë e Madhe, rruga Zavër – Bigëll deri në lartësinë 1,529 m, zona midis gjirit të Zaroshkës, faqja veriore e malit Ivan pjesa e përparme, lartësia 1,768 m dhe 1,456 m e në perëndim kufiri me zonën bujqësore të Cerjes dhe pyjet e Kallamasit.

Zona e mbrojtur III (zona e zhvilluar) ku përfshihet toka bujqësore, zonat e banuara, infrastruktura si p.sh. sistemi i rrugëve. Të gjitha zonat periferike të pyjeve që nuk janë pjesë e zonave të mësipërme.

Zona për zhvillimin me përparësi të turizmit, vija bregliqenore nga Kallamasi në Liqenas.


1�

Kuadri ligjorLigji për zhvillimin si zonë me përparësi turistike, Ligji 9358 / 2005 për pyjet dhe shërbimin pyjor,

Ligji 9048 / 2003 për trashëgiminë kulturore, Ligji 8906 / 2002 për zonat e mbrojtura, VKM nr. 266 datë 24. 04. 2003 për krijimin e administratës së parkut, VKM nr. 86 datë 11. 02. 2005 për krijimin e ekonomisë të menaxhuar etj.

1.5 Pejsazhi malor dhe ekosistemet specifike

I gjithë pellgu ujëmbledhës i liqenit të Prespës, është vendosur mbi një formacion amnor gëlqeror, në ndonjë vend edhe mbi dolomite. Copëtimi horizontal e vertikal i zonës është në vlera mesatare, diku edhe të theksuara, të shpeshta, që i japin relievit një konfiguracion dinamik e një pamje të larmishme. Natyrshëm kalohet nga terreni malor në atë kodrinor, në fusha në trajtë luginash e në gjurmë formacionesh kënetore duke përfunduar me liqenet. Nga ky pejsazh i larmishëm këtu veçojmë thyerjet vertikale, të çveshura, shkëmbore, pra atë që quajmë pejsazh malor. Pamje të tilla na ofron sidomos bregu i liqenit në vijën Gollomboç deri poshtë fshatit Diellas. Nga liqeni ofrohen pamje madhështore, duke rritur kështu vlerat dekorative natyrore. Madhështia e Malit të Thatë dhe atij Ivan rritin gjithashtu vlerat e këtij pejsazhi. Vetëm duke i njohur këto vlera, detyra e ruajtjes së paprekur të tyre bëhet edhe e shprehur.

Është me interes të veçantë mjedisor të paraqitet se në territorin e liqeneve të Prespës, hasen disa ekosisteme specifike si kënetat e tokat e lagëta anës liqeneve dhe Prespa e Vogël; shpellat (ajo e Trenit me 7 lloje lakuriqësh nate), galeritë nëntokësore (Zaveri), plazhet zallore e ranore, falezat, etj. Këto janë pjesë e mjedisit të pasur e të larmishëm, që me të drejtë i dha zonës statusin e Parkut Natyror.

1.6 Klima

Komuna e Liqenasit ndodhet në nënzonën e klimës mesdhetare malore lindore, e cila karakterizohet nga dimri disi i ftohtë me ngrica relativisht të gjata dhe vera me një thatësirë jo të theksuar. Megjithatë prania e liqeneve e bën klimën me të butë në pjesën rreth liqeneve, pjesë ku shtrihen qendrat e banuara (fshatrat), tokat bujqësore dhe pyjet komunale.

Disa tregues kryesore të klimës janë:-Temperatura. Vrojtimi i të dhënave të stacionit të Pustecit na ofron temperaturën mesatare vjetore

shumëvjeçare 10,6°C, mesatarja e maksimaleve në verë shkon 25°C kurse ajo e minimaleve 1-2°C. Minimalet absolute hasen në janar dhe luhaten rreth -15°C.

-Reshjet. Mesatarja e reshjeve për 25 vjetët e fundit arrin në 900 mm në vit. 65% e tyre bie në vjeshtë-dimër, 16% e tyre bie në verë. Thatësira zgjat 1,5 deri 2 muaj. Lagështira relative e ajrit është 69%.

-Erërat. Mbizotërojnë erërat veriore dhe jugperëndimore; përgjithësisht nuk janë të forta.Tabelat më poshtë na ofrojnë të dhënat për dy vite të veçantë, respektivisht 2001 dhe 2006

Tab. 2 Temperaturat mesatare mujore për vitet:

Vitet Jan Shk Mar Pril Maj Qer Kor Gush Sht Tet Nen DhjTem. mes.vjet.

2001 3,1 4,6 8,2 9 16,8 19,6 22,4 23 19,7 16,6 7,2 -2,2 12,32006 2,7 4,5 5,7 10,3 14,9 18,5 23 21 16,4 12,8 6,2 6,1 11,8

Tab.3 Sasia e reshjeve në milimetra për vitet:

Vitet Jan Shk Mar Pril Maj Qer Kor Gush Shta Tet Nen Dhje Mesat.vjetore

2001 71 55 33 75 21 15 22 29 33 6 60 82 5022006 54 58 75 22 51 39 5 52 80 71 70 38 615


18

1.� Mjedisi social dhe ekonomik

1.7.1Mjedisi social Popullsia e komunës Liqenas është minoritare maqedonase. Ajo paraqitet homogjene, karakterizohet

nga një respekt shembullor ndaj respektimit të ligjit dhe rregullave të shtetit dhe ka një marrëdhënie të persosur me popullin shqiptar.

Komuna e Liqenasit sot ka një popullsi prej 4,637 banorë prej të cilëve 2,350 meshkuj dhe 2,287 femra. Vitet e fundit popullsia rritet mesatarisht me rreth 45 frymë në vit.

Komuna e Liqenasit përbëhet prej 9 fshatrash të vjetër dhe një fshat të ri në formim e sipër.Fshatrat janë: Liqenasi (Pusteci) i cili është edhe si qendër e zonës, Lajthiza(Leska), Zaroshka (Zrnosko), Cerja (Cerje), Gollomboci (Glloboceni), Gorica e Vogël (Dolna Gorica),

Kallamasi (Tuminec), Gorica e Madhe (Gorna Gorica) dhe fshati i ri me emrin Nova Gorica.Në zonën e Prespës njihen disa çvendosje të popullsisë nga një fshat në një tjetër si : - Në periudhën e viteve tridhjetë të shekullit të kaluar kur beu i Goricës së Madhe i dëboi fshatarët

e Goricës për arsye se ata nuk i paguanin taksat që ai u vinte fshatarëve padrejtësisht. Në vend të tyre Gorica u popullua nga fshatarë të Shulinit, si dhe popullimi i fshatit Goricë e Vogël nga fshatarë të fshatrave të Goricës së Madhe dhe të Shulinit.

- Gjithashtu, në zonë njihet edhe ngjarja e shpërnguljes së fshatit Lajthizë, në vitet ‘80 të shekullit XIX për arsye të grabitjeve dhe përdhunimeve masive që u bëheshin fshatarëve prej të ashtuquajturave “banda kaçakësh”, të cilat vinin nga thellësia e Shqipërisë.

- Njihet edhe fenomeni i shpërnguljes së fshtrave të Liqenasit dhe Zaroshkës dhe vendosja e tyre në vendodhjet e sotme, i cili bëhej për shkak të ngjitjes së nivelit të ujërave të Liqenit.

- Dihet edhe shpërngulja e fshatit Shulin nga vendi i dikurshëm, i cili ishte pranë rrugës kryesore dhe ngulitja e tij në vendin ku ndodhet sot. Kjo u bë për arsye të grabitjeve që u bëheshin fshatarëve nga bandat kaçake si në rastin e fshatit Lajthizë.

- Në kohët më të reja shpërngulje të fshatarëve janë vërejtur në fshatin Cerje ku banorët kanë lënë fshatin dhe janë shpërngur nëpër vende të ndryshme të botës. Edhe të banorëve të fshatit Goricë e Madhe kanë filluar të zbresin dhe të vendosen në Fshatin e Ri si vend më i përshtatshëm për banim.

Më poshtë po japim tabelën e popullsisë sipas fshatrave dhe viteve:

Tab.4 Popullsia sipas fshatrave

Nr Fshati Viti 1900Frymë

Viti 1932Frymë

Viti 2006Frymë

1 Lajthiza (Leska) 70 95 2572 Cerja (Cerje) 120 140 2343 Zaroshka (Zrnosko) 250 156 3824 Liqenas (Pustec) 410 582 1.176 5 Djellas (Shulin) 400 531 5636 Gollomboc (Glloboceni) 248 422 2987 Gorica e Vogël (Dolna Gorica) 42 136 4088 Gorica e Madhe (Gorna Gorica) 420 456 5519 Kallamas (Tuminec) 360 310 738

Totali 2.320 2.828 4.607

1.7.1.2 Arsimi dhe shëndetësiaStruktura e arsimit Në rajonin e Prespës së Madhe funksionon 1 shkollë të mesme të përgjithshme, 2 shkolla 9-vjeçare, 6

shkolla cikli i ulët dhe 8 kopshte.Deri në vitin 2002 kanë mbaruar shkollën e lartë 123 vetë, ose 3% e numrit të përgjithshëm të

nxënësve.Deri në vitin 2002 kanë mbarur shkollën e mesme 807 ose 18% e numrit të përgjithshëm të nxënësve.


1�

Edukimi mjedisor në shkollë bëhet në lëndë të ndryshme aq sa lejon programi i kurrikulës së detyrueshme, veçanërisht në lëndët Dituri Natyre dhe Biologji. Në mjediset e shkollës janë ekspozuar të dhëna për vlerat e spikatura natyrore të zonës. „Paketa e Gjelbër“ përbën deritashmë programin më të pasur për edukim mjedisor.”

ShëndetësiaNë komunën Liqenas funksionojnë 2 qendra shëndetësore me nga një mjek dhe 4 ambulanca ku

punojnë gjithsej 15 infermiere dhe mami, një dentist dhe një laborante.

1.7.2 Mjedisi ekonomik

1.7.2.1 BujqësiaKomuna e Liqenasit ka një sipërfaqe të përgjithshme të tokës bujqësore prej 1,405.5 ha, që mbillet

me kultura të ndryshme bujqësore.

Tab. 5 Kulturat që mbilleshin para vitit 1991, në ha

Sip. Totale Drithra Foragjere Livadhe Vreshta Pemtari Duhan Fasule Perime Patate

1.405,5 774 300 20 70 63 80 40 8 50

Sipërfaqen më të madhe e zinin drithrat e bukës reth 55 % dhe nga drithrat gruri zinte 80 % të tyre. Nga foragjeret, peshën më të madhe e zinte kultura e jonxhës në masën 50 % të sipërfaqes.

Me ndarjen e sipërfaqes së tokës me ligjin 7501 ku normë mesatare për frymë të tokës është 0,32 ha, çdo familje i takon mesatarisht 1,1 ha. Kjo sipërfaqe është ndarë nga 7 – 10 parcela. Vitet e fundit ka ndryshuar dhe struktura e mbjelljeve.

Tab.6 Struktura e mbjelljeve 2006-2007, ne haSipërfaqa totale Drithra Foragjere Livadhe Toka

djerrë Vreshtë Pemtari Perime Fasule Caj mali

1,405.5 558 228.8 300 180 85 37.2 6 9.5 1

Siç shihet nga të dhënat e mësipërme struktura e mbjelljeve ka pësuar ndryshime të mëdha. Kjo ka ndodhur për shkak se sipërfaqja prej 900 ha dikur nën ujë, tashmë nuk ujitet më. Sipërfaqja e tokës djerrë është e rritur ndjeshëm. Ajo është lënë e papërdorur dhe ka rritje të bimësisë spontane, në veçanti të dushkut. Këto toka janë kryesisht tokat e reja që janë hapur para vitit 1991 të cilët zënë 12,7 % të totalit. Ndjeshëm është rritur dhe sipërfaqja e livadheve për kullotjen e blegtorisë, që zënë 21 % të totalit. Nga drithrat, sipërfaqen më të madhe e zë kultura e grurit me 350 ha.

Prodhimtaria

Edhe për rendimentet kemi një rënie të madhe në shumë kultura bujqësore si në drithrat e bukës, fasule, patate dhe foragjere. Vërehet rritje të rendimentit në perime dhe vreshtari. Rënia e rendimentit vjen si rezultat i mosujitjes së tokës bujqësore dhe të mospërdorimit të plehrave kimike. Për të pasur rritje të ndjeshme të rendimentit është e rëndësishme vendosja e sipërfaqjes nën ujë dhe krijimi i një tregu për shitjen e prodhimeve të tepërta.

Tab.7 Rendimentet për disa kultura kryesore para vitit 1991 dhe në vitin 2006, në kv/haVitet Grurë Misër Fasule Patate Vreshtaria Perime Foragjere mase e njomë 1991 27 32 10 200 140 280 1502006 22 20 7 150 220 350 70

Në ekononinë e Liqenasit përfshirja në punët bujqësore është tejet e kufizuar. Sot ka pak familje që merret me bujqësinë. Kjo vjen për disa arsye:


20

- Mosgrumbullimi i produkteve bujqësore dhe blegtorale dhe mospërpunimi i tyre.- Infrastruktura jo e mirë që lidh fshatrat e komunës me qytetin e Korçës.- Rendimente të ulta, si rezultat i mos ujitjes së tokës.- Copëtimi i tokës, e cila sjell mosinteresimin e fshatarëve për kultivimin e kulturave bujqësore.- Mosçertifikimi i prodhimeve, të cilat janë biologjikisht të pastra dhe të prodhuara në Parkun e

Prespës.

Përmirësimi i këtyre kushteve, do të sjellë rritjen e prodhimit dhe të interesimit të vetë fshatarëve që të merren me bujqësinë.

Përdorimi i plehrave dhe kimikateveSot përdorimi i pesticideve dhe kimikateve është ulur në mënyrë drastike, sepse nuk kemi një bujqësi

të zhvilluar intensivisht. Nga plehrat kimike më i përdorshmi është nitrati i amonit vetëm në kulturën e grurit mesatarisht 1,5 kv/ha. Plehrat fosforike dhe potasike nuk përdoren fare. Kështu spontanisht në këtë zonë praktikohet bujqësia organike. Pesticidet kanë përdorim të ulët; përdoren vetëm hebicide për luftimin e barishteve të këqia në një sipërfaqe prej 200 ha në kulturën e grurit. Në kulturën e fasules dhe patates përdoren insekticide për luftimin e morrit të fasules (Acyrthosiphum onobrychis) dhe buburreci i patates (Leptinotarsa decemlineata). Në pemtari e vreshtari kemi përdorim të insekticideve për luftimin e krimbit të mollës (Carpocapsa pomonella), për të cilin bëhen 4 – 5 trajtime në vit dhe të tenjes së rushit (Polychrosis botrana). Fungicide përdoren për luftimin e kromës së mollës (Venturia ineaqualis), vrugut të hardhisë (Plasmopara viticola) dhe hirit të hardhisë (Uncinula necator). Këto pesticide përdoren kur shfaqen sëmundjet dhe dëmtuesit e përmendur më lart, por jo në të gjitha rastet japin efektin e duhur si rezultat i mungesës së prognozë- sinjalizimit

Sistemi drenazhues dhe kulluesPërpara viteve ’90 sistemi i kullimit në fushë në këtë komunë ka qenë shumë i mirë. Të gjithë tokat

që shtrihen në fushë janë të sistemuara, të niveluara dhe të parcelizuara, ku janë ndërtuar kanale të dyta dhe të treta kulluese. Tokat e drenazhuara kapin një sipërfaqe prej 20 ha. Mirëmbajtja e sistemit të kullimit si dhe pastrimi i kanaleve të dyta dhe të treta para vitit 1991 ka ndodhur sistematikisht. Këto vitet e fundit me ndarjen e tokave kanalet e dyta dhe të treta po mbushen, se nuk ka interes për pastrimin e tyre. Sot funksionon vetëm 50 % e sistemit kullues.

Të njëjtin fat kanë dhe drenazhimet, të cilët janë të bllokuara si rezultat i mospastrimit të kanaleve.

Një fakt vlen të përmendet – Bujqësia, me vetëdije të fermerëve apo jo, po shkon drejt zhvillimit natyror; kështu tokat e reja po kthehen në përdorimin e vet natyror, dushkaja; përdorimi i plehrave kimike dhe i pesticideve, (herbicideve, insekticideve, fungicideve, etj,) është ulur ndjeshëm; shkalla e ulët e mekanizimit të punimeve për shkak të copëtimit në ngastra të vogla 0,2-0,5 ha sipas pronarëve, etj.

1.7.2.2 BlegtoriaNumri i krerëve të blegtorisë në krahasim me vitin 1991 është përgjysmuar dhe gjithmonë vjen në

rënie. Kjo rënie vjen si rezultat i mosshitjes së prodhimeve blegtorale në treg dhe si rezultat i krijimit të Parkut Kombëtar të Prespës. Rënia më e madhe të numrit të krerëve vihet re në bagëtitë e imta, sidomos tek të dhirtat. Ulja e numrit të dhisë vjen si rezultat i kufizimit të kullotjes në pyjet, si shkak për dëmtimin e tyre.

Tab.8 Numri aktual i krerëve

Gjedh krerë

Të leshta krerë

Të dhirta krerë

Njëthundrakë krerë

Shpendë krerë

Bletë koshere

Derra krerë

2.990 3.255 2.666 998 3.950 620 235

Numri i lopëve ka një rritje kryesisht me lopë vendi që japin rendimente të ulta dhe i përshtaten mirë kushteve të zonës. Interesimi për të përmirësuar racën e lopëve mbetet i ulët, meqë nuk grumbullohet prodhimi i qumështit. Në ekonominë e Liqenasit nuk ka ferma blegtorale. Problem ngelet mospasja e një pike përpunimi të qumështit.


21

Potencialisht mund të rritet numri i dhenve, nëse kalohet në kullotjen racionale të të gjithë fondit të kullotave natyrore, veçanërisht atyre alpine në Malin e Thatë.

Është realitet i mirëpritur në pikpamje mjedisore rënia në vazhdim e numrit të dhive.

1.7.2.3 PeshkimiLlojet e peshkimit në zonëNjë sektor që shihet me prioritet është dhe peshkimi, sidomos për fshatrat që janë në afërsi me bregun

e liqenit. Para vitit 1990 në komunën e Liqenasit ishin dy brigada peshkimi me 5 (pesë) motorbarka që bënin gjuetinë e peshkut. Pas vitit 1990 ky sistem pune u prish dhe gjuetia e peshkut filloi të bëhet individuale, e pa organizuar dhe gjatë gjithë periudhës së vitit. Pas vitit 2002 u krijua një shoqatë peshkimi dhe u licensuan 30 peshkatarë. Nga llojet e peshkimit, më të përhapur janë: peshkimi me rrjeta, me pezaul, potisok dhe me grep.

Në gjuetinë me rrjeta ka disa rrjeta që janë me dimensione të vogla që kapin peshkun e vogël që nuk është i konsumueshëm.

Me pezaule bëhet peshkimi në kohën e shtimit të peshkut si të cironës, po ashtu të klenit, mrenës dhe skllobusti.

Peshkimi me potisok përdoret për gjuetinë e krapit në periudhën e shtimit.Peshkimi me grep përdoret edhe si peshkim sportiv dhe turistik.Megjithëse bëhet peshkim dhe nxirret sasi e konsiderueshme, tregëtimi i peshkut ka vështirësi sidomos

për cironën, mbasi nuk ka asnjë pikë përdorimi dhe përpunimi të saj. Ajo shitet kryesisht në qytetin e Korçës në mënyrë të pa organizuar.

AkuakulturaPara vitit 1990 kishte një shtim të peshkut duke i kultivuar ato në qendrat e rritjes së peshkut. Në

komunën e Liqenasit kishte dy pika të tilla. Një qendër kultivimi në liqen në vendin e quajtur Zavër në fshatin Goricë e Vogël dhe një qendër kultivimi në fshatin Zvezdë ku kultvohej peshku dhe hidhej në liqen. Por pas vitit 1990 deri në 2005 ky kultivim nuk u zhvillua. Deri në vitin 2005 nuk u hodh asnjë lloj peshku. Nga viti 2005 filloi të kultivohet rasat peshku në Zvezdë dhe në vitin 2007 u bë e mundur hedhja e këtij rasati në liqen. Projekte të tjera në këtë fushë nuk janë zbatuar.

1.7.2.4 TregëtiaTregëtia si aktivitet në komunën Liqenas paraqet disa aspekte : - Një rrjet i vogël dyqanesh në fshatra mundëson furnizimin e banorëve me mallrat e konsumit të

përditshëm dhe më pak, të nevojave specifike.- Tregti e vogël zhvillohet në drejtim të konfeksioneve e artikujve të imët me drejtim importimin nga

Maqedonia dhe shitjen e tyre me pakicë në qytetin e Korçës.- Shumë pak bëhet tregtim i produkteve bujqësore e blegtorale të zonës në qytetin e Korçës. Në kuadër të një Plani Mjedisor vlen të theksohet se duhet filluar nga krijimi i një tregu të produkteve

të certifikuara si produkte biologjikisht të pastra. Produkte të tilla mund të prodhohen në një zonë që është Park natyror kombëtar dhe të mbështeten në procesin e certifikimit, të marketingut dhe elementëve të tjerë ndihmës nga pushteti vendor.

1.7.2.5 Turizmi- Llojet e turizmit në rajon Në komunën Liqenas kemi turizëm liqenor, turizëm malor, turizëm kulturor. Plazhe ku mund të investohet janë:

- Në fshatin Zaroshke (plazh ranor dhe shkëmbor)- Në fshatin Liqenas (shkëmbor)- Në fshatin Gollomboç (plazh ranor dhe shkëmbor)- Në fshatin Goricë e Vogël (ranor)- Në fshatin Kallamas (ranor dhe shkëmbor)

Zaroshka është plazhi më i preferuar nga vizitorët.Edhe në dimër Prespa tërheq mjaft vizitorë, të cilëve u ofrohen mjaft mundësi për ski.Informimi i publikutNdihet mungesa e organizimit të informacionit turistikRolin e qendrës për informim të publikut në komunën Liqenas e luajnë :


22

1. Qendra e Edukimit dhe Informacionit e Parkut Kombëtar Prespa në Goricë të Vogël ;2. Shkolla e Mesme e Përgjithshme në Liqenas;3. Shkolla 9-vjeçare në Goricë të Vogël.

Numri i vizitorëve në 3 vitet e fundit1. Me fjetje 25%, 10% me prenontim2. Ditor 75%, 16.000 mijë vizitorë brenda një viti

Rrjeti i objekteve në shërbim të turizmitNë komunën Liqenas ekzistojnë 13 bar bufe, 4 hotele dhe moteleNë këtë biznes janë të punësur 28 persona.Shumë shtëpi në Zaroshkë, Liqenas, Gollomboç, Goricë e vogël dhe Kallamas janë përgatitur të presin

turistë e t’u sigurojnë komoditetin e duhur, duke krijuar kështu një bazë për zhvillimin e turizmit familjar.

1.7.3 Mjedisi urban

1.7.3.1 Organizimi territorial i qendrave të banuara, fshatrave.Fshatrat e komunës janë vendosur në gjithë territorin e komunës por si bërthamë organizimi e tyre ka

shërbyer liqeni. Rreth tij e buzë tij janë ngritur fshatrat Zaroshkë, Liqenas, Gollomboç, Goricë e vogël dhe Kallamas. Pak më larg ndodhen fshatrat Lajthizë, Diellas dhe Goricë e madhe. Fshehur, në terren malor është fshati Cerie. Stili i ndërtimit është gati uniform, shtëpi me veranda, me fasada të bardha, një- e dykatshe. Për të gjithë fshatrat e komunës Liqenas mungojnë planet rregulluese.

1.7.3.2 Infrastruktura rrugore në komunë.Në përgjithësi, infrastruktura rrugore në zonën e Prespës është e pazhvilluar dhe si rezultat i kësaj,

kjo deri diku, është edhe njëri ndër faktorët kryesorë që nuk mundëson zhvillimin ekomomik normal në zonë, pra nuk mundëson edhe zhvillimin e zonës në drejtim të qëllimit kryesor, në drejtim të zhvillimit të turzmit në përgjithësi dhe të turizmit familjar në veçanti. Shumica e rrugëve nëpër fshatra janë tepër të ngushta dhe nuk mundësojnë lëvizjen e lirë të mjeteve, janë të pashtruara as edhe me gurë.

Rrjeti rrugor, në zonën e Prespës është tepër i shkatërruar, në veçanti në fshatin Cerie dhe, ndoshta është edhe njëri ndër faktorët kryesorë që i detyroi fshatarët e këtij fshati ta braktisin atë dhe të shpërngulen. Segmente rrugësh tepër të amortizuar dhe të pakalueshëm ka në fshtrat Lajthizë, Liqenas, Djellas dhe Kallamas, ku mund të gjesh edhe shtëpi banimi, të cilat nuk kanë rrugë fare me përjashtim të ndonjë rrugice që lejon kalimin e banorëve vetëm me këmbë. Fare e pazhvilluar është infrastruktura rrugore, në veçanti ajo buzë Liqenit si edhe ajo që lidh Liqenin me fshatrat

Më poshtë po japim të dhëna për gjendjen e infrastrukturës rrugore sipas fshatrave :

Tab. 9 Gjendja e infrastrukturës rrugore sipas fshatrave

Nr. FshatiRrugë gjiths.në km.

Rrugë e asfalt. në km.

Rrugë me cakull në km.

Rrugë e papërd. km.

1 Lajthiza 6 3 0,5 2,52 Liqenasi 13 8 1 43 Zaroshka 9 - 7 24 Cerrje 17 - - 175 Djellasi 8 - 5 36 Gollomboc 5 - 4 17 Goricë e Vogël 4 - 2 28 Kallamas 9 - 3 69 Gorice e Madhe 7 - 4 3

Totali 78 11 26,5 40,5


23

1.7.3.3 TelekomunikacioniËshtë zhvilluar kohët e fundit telefonia mobile, ku ofrojnë shërbimet e veta dy kompanitë që operojnë

në territorin e Shqipërisë si edhe një kompani maqedonase. Telefonia fikse mungon fare, dhe përbën një problem të rëndësishëm në zhvillimin e zonës.

1.7.3.4 Uji i pijshëm Zona e Prespës shtrihet mbi masive të gurit gëlqeror. Në të gjithë zonën, e cila shtrihet në rrëzë të

Malit të Thatë, shumë rrallë, mund të gjesh burime natyrore të ujit të pijshëm. Dhjetëvjeçarët e fundit kanë sjellë në maksimum tharjen e burimeve natyrore të ujit dhe tani, vetëm një fshat, Lajthiza, furnizohet me kufizim me ujë të pijshëm nga burim natyror me rrjedhje të lirë.

Të gjitha fshatrat e tjerë furnizohen me ujë për të pirë nga ujërat e Liqenit, të cilat merren me pompa dhe grumbullohen në akumulues (depo) uji në pika dominuese mbi fshat, nga ku shpërndahet nëpërmjet rrjetit të tubacioneve të ujësjellesave. Fshati i Cerjes furnizohet me ujë nga një pus i vetëm, i cili nuk plotëson nevojat e banorëve të fshatit për ujë të pijshëm, pa folur për nevojat e tjera dhe blegtorinë. Thatësirat kanë shkaktuar uljen e nivelit të ujërave të Liqenit. Si rezultat i kësaj, vështirësohet thithja e ujit nga pompat ekzistuese pasi kapaciteti i tyre nuk përballon zgjatimin e tubacioneve thithëse. Kjo dukuri ka sjellë atë që, dy vitet e fundit janë bërë shpime në thellësi për të kërkuar burime të reja nga ujërat nëntokësore.

Këto shpime në thellësi kanë qenë rezultative në fshatrat Kallamas (ku uji është vënë edhe në përdorim të banorëve me sistem të plotë) dhe në fshatin Gollomboç ku ende, burimi i gjetur, nuk është vënë në përdorim të banorëve sepse nuk ka përfunduar ndërtimi i sistemit të shfrytëzimit të tij. Në fshatin Lajthizë, problemi i ujit të pijshëm është tepër i theksuar, pasi kapaciteti i burimit nuk plotëson as nevojat minimale për ujë të pijshëm. Në këtë fshat duhet ndërhyrje e shpejtë, me qëllim që të futet në përdorim edhe uji i një burimi tjetër mbi fshat, i cili tani nuk po shfrytëzohet. Për këtë duhet të sigurohen edhe fondet e nevojshme për shpenzimet e sistemit të rrjetit . Ndërhyrje me shpime për gjetjen e burimeve me ujë të pijshëm në thellësitë e tokës, janë të nevojshme të bëhen edhe në fshatrat e Liqenasit, Djellasit dhe të Goricës së Madhe. Në këto fshatra ndjehet shumë mungesa e ujit të pijshëm, i cili është i nevojshëm edhe në kushtet e tendencat për rritjen e turizmit familjar.

Analizat laboratorike për ujin e pijshëm nuk kryhen në mënyrë të rregullt. Gjendja e burimeve ujore të destinuara për konsum nga ana e popullsisë lokale duke përfshirë edhe liqenin (cilësia e ujrave të të cilit në dhjetë vitet e fundit është përkeqësuar) kërkon marrjen e masave për trajtimin dhe burimet e tjera.

Është momenti që të hartohen e të zbatohen projekte ujësjellësish për fshatrat, të cilët do të marin në konsideratë plotësimin e nevojave në rritje të popullsisë për ujë të pijshëm, dhe që do të sigurojnë një nga standartet e domosdoshëm higjenike për zhvillimin e turizmit familjar.

1.7.3.5 Ujërat e zezaFshatrat e zonës së Prespës, për vetë pozicionet e tyre të shtrirjes sipas relievit natyror, kanë nevojë

për sisteme të veçanta të ujërave të zeza. Kjo gjë bëhet më se e nevojshme edhe prej faktit, me zhvillimin e turizmit familjar, shtohet sasia e ujit që përdoret nëpër familje dhe objekte të veçanta turistike. Vetëm në dy fshtra të zonës, Liqenas dhe Zaroshkë janë ndërtuar sisteme të ujërave të zeza të rregullta dhe sipas standardeve të përcaktuara. Ato janë të pajisura me kolektorë për grumbullimin e trajtimin paraprak, me qëllim që ujërat që derdhen në Liqen të mos shkaktojne ndotje.

Me qëllim që në zonë të ruhet cilësia e mjedisit, të shmangen burimet për përhapjen e epidemive nga derdhjet e ujërave të zeza nëpër kanalet dhe rrugët e fshatit, dhe krijimin e kushtet të nevojshme për të zhvilluar turizmin familjar, komuna duhet të hartojë projektet për çdo fshat për sistemet e ujërave të zeza. Sigurimi i fondeve të nevojshme për investime nga ana e shtetit dhe donatorë të tjerë do të mundësojë ndërtimin e më shpejtë të gjitha sistemeve të ujërave të zeza sipas fshatrave. Ato duhet të pajisen me kolektorë e dekantues për pastrimin e ujërave që derdhen në Liqen. Këto ndërhyrje për përmirësimin e situatës mjedisore bëhen të domodosdoshme prej statusit që ka zona dhe perspektivës së zhvillimit të turizmit në fshatrat e komunës. Për më tepër, trajtimi i ujrave të ndotur jo vetëm nga shkarkimet shtëpiake, por edhe prej aktiviteteve të tjera ekonomike dhe tregtare, kontribuon në ruajtjen dhe pëmirësimin e cilësisë së ujit të liqenit në zonën bregliqenore, duke ndikuar pozitivisht në ruajtjen e gjendjes oligotrofike të tij. Në një kontekst më të gjerë, mbrojtja e liqenit të Prespës, ndikon edhe në ruajtjen e cilësisë së ujit në Liqenin e Ohrit që ka gjithashtu statusin e zonës së mbrojtur.


24

1.7.3.6 MbetjetMbetjet urbane në zonën e Prespës gjenerohen kryesisht prej burimeve shtëpiake dhe disa objekteve të

biznesit të vogël privat. Për shkak të mungesës së pikave të ndërtuara për grumbullimin dhe përpunimin e tyre (të cilat ekzistojnë vetëm në dy fshatra të zonës), dhe mungesës së fondeve të nevojshme për grumbullimin dhe transportimin e tyre në vende të përshtatshme në aspektin mjedisor, mbetjet përbëjnë faktorin kryesor të ndotjes së mjedisit pothuaj në të gjitha fshtrat e zonës. Kjo gjendje e tillë ndikon në ndotjen e mjedisit në përgjithësi, të brigjeve dhe plazheve të Liqenit, në krijimin e mundësive për përhapjen e sëmundjeve të ndryshme për banorët e zonës dhe në zbehjen e vlerave turistike, veçanërisht në periudhën e verës.

Për trajtimin mjedisor të mbetjeve të ngurta urbane në fshatrat e komunës, është parësor hartimi i një plani manaxhimi të mbetjeve të ngurta në nivel komune, por edhe më gjerë, i cili të parashikojë të gjitha hallkat e proceseve të grumbullimit, transportit dhe depozitimit në vendin e përcaktuar sipas kritereve që përcakton ligji për administrimin e mbetjeve urbane. Duke patur parasysh statusin e zonës dhe nevojën për mbrojtjen e Liqenit të Prespës nga ndotja, venddepozitimi i mbetjeve urbane duhet të jetë jashtë pellgut ujëmbledhës të liqenit. Në këtë mënyrë shmanget maksimalisht ndotja e ujrave të liqenit nga infiltrimet eventuale.

Egzistenca e një plani manaxhimi të mbetjeve të ngurta shton më tepër shanset për sigurimin e fondeve nga buxheti i komunës dhe donatorët për ndërmarrjen e veprimeve konkrete në këtë drejtim.

1.7.3.7 EnergjiaDy janë format kryesore të energjisë që përdor komuniteti për plotësimin e nevojave të punës e

jetesës: energjia elektrike dhe energjia termike. Energjia elektrike furnizohet nga rrjeti kombëtar i shpërndarjes. Në komunën Liqenas nuk ka ndonjë prodhues energjie. Energjia termike, që përdoret kryesisht për ngrohje e gatim, prodhohet nga djegia e druve të zjarrit. Në çdo shtëpi, zjarri ndizet gjatë gjithë vitit, për të realizuar dy shërbime bazë: ngrohjen gjatë dimrit dhe përgatitjen e ushqimit (gatimin e bukës, zjerjen e qumështit, etj) gjatë gjithë vitit.

Siç mund të kuptohet, ka një konsum të tepërt e pa rendiment të druve të zjarrit, duke mbajtur gjithmonë të lartë presionin mbi pyjet, dhe në një farë mase, ndotje të ajrit me gaz karbonik.

2. Vlerësimi i burimeve

2.1 Vlerësimi i ujit- Liqeni i Prespës së madhe ka një regjim hidrologjik të qëndrueshëm, me oshilacione në cikle të

mëdha kohe. Për së pari, ai ushqehet nga burimet karstike në fundin e tij, pra nga ujërat nentokësore. Ujërat e rrjedhshme sipërfaqësore, prurjet e të cilave varen nga reshjet, janë një burim sekondar, me peshë më të vogël. Për këtë arsye, prurjet e ngurta prej përrejve sipërfaqësorë konsiderohen të pakta.

- Liqeni i Prespës së vogël është dëmtuar në atë shkallë sa ka ndryshuar përfundimisht gjendjen e vet duke u kthyer në kallamishte. Prej gjendjes oligotrofike ai është kthyer atë autotrofe me prirje shkatërruese.

- Ujërat e rrjedhshme sipërfaqësore janë me rrjedhje sezonale, me shfaqje të kufizuar të erozionit në thellësi e në brigje.

2.2 Vlerësimi i cilësisë së ajritPërgjithësisht ajri është i pastër, me ndotje të pakët, më e ndjeshme ndotja nga avullimi i plehrave

organike dhe ujërave të zeza të zbuluara. Në raste sporadike dhe pika të vecanta, ndihet era e mbetjeve urbane apo e ujrave të zeza të pa kanalizuara

2.3 Vlerësimi i tokës- Toka bujqësore përdoret pjesërisht, ka nivel të ulët të punimit me mjete të mekanizuara. Vërehet

prani e konsiderueshme e gurëve në të, ndotje relativisht të pakët nga kimikatet dhe sistem kullues difektoz.

- Toka pyjore ka përmbajtje të ulët të humusit, thellësi të pakët, shkëmbi amnor ndeshet shpesh në


25

sipërfaqe. Erozioni sipërfaqësor është i zhvilluar mesatarisht në sipërfaqet e dushkajave të dëmtuara. Procesi tokëformues është aktiv.

2.4 Vlerësimi i biosferës- Pyjet paraqiten men tablo të ndryshme sipas zonave, gjenden pyje në gjendje të mirë e në rritje,

pyje të përmirësuar dushku që po rehabilitohen plotësisht, pyje dushku e ahu të dëmtuar, që meritojnë mbrojtje strikte, si dhe pyje me statusin e zonës së mbrojtur për vlera të caktuara biodiversiteti që përsëri meritojnë mbrojtje strikte.

- Kullotat natyrore alpine të Malit të Thatë janë të pashfrytëzuara aktualisht dhe që kanë kapacitete ushqyese të konsiderueshme. Në zonë gjenden kullota të tjera në mes të parcelave pyjore që duhen kullotur në mënyrë racionale.

-Bimësia e rrallë dhe ajo e rrezikuar, sikurse dhe kafshët e pyllit e ihtiofauna e liqenit, duhen mbrojtur me rreptësi. Gjuetia dhe peshkimi, si disiplina që rregullojnë popullimet, mund të praktikohen vetëm në një të ardhme jo shumë të afërt.

2.5 Vlerësimi i pejsazhit malor dhe ekosistemeve specifikeMalet, shkëmbinjtë e bukur e të larmishëm përbëjnë një pejsazh të madhërishëm që duhet ruajtur i

paprekur. Ekosistemet specifike si shpellat, falezat, tokat e lagëta, galeritë nëntokësore, plazhet, etj, duhen konsideruar thesar dhe duhen ruajtur me një nivel 0 të ndërhyrjes së faktorit njerëzor.

2.6 Vlerësimi i mjedisit social dhe ekonomikSituata paraqitet komplekse, ka sektorë ekonomikë si bujqësia, turizmi, peshkimi, etj., që mund të

zhvillohen harmonishëm me parimet e zhvillimit të qëndrueshëm dhe në pajtim të plotë me mjedisin.Sektorë apo nënsektorë të tjerë duhet të ndryshojnë tendencën e deritanishme të zhvillimit, pasi

janë në kundërshtim apo mospajtim me zhvillimin e qëndrueshëm dhe mjedisin, si, blegtoria, shërbimet publike si sistemimi i ujërave të zeza, menaxhimi i mbetjeve, përfitimi dhe përdorimi i energjisë.

Ndërkohë, disa sektorë kërkojnë ritme më të larta zhvillimi si infrastruktura rrugore, furnizimi me ujë të pijshëm, tregëtia, zhvillimi i fshatrave sipas planeve rregullues.

3. Vlerësimi dhe bashkërendimi i projekteve e donacioneve për zhvillimin e komunës

Në këto 3 vitet e fundit në komunën Liqenas ka patur prezencë nga donatorë të ndryshëm si: Programi i Ministrisë Greke të Punëve të Jashtme (Hellenic Aid), Projekti Shqiptar i Pyjeve, Projekti i Zhvillimit të Burimeve Natyrore, GTZ Ohri dhe Prespa, REC, AMPEP, ROTARI CLUB, MADA, MEDIIKO DELMONDO, EURONATUR, FZS, CRIC Prespa, SNV, UNDP, KfW.

Nën udhëheqjen e tyre, në bashkëpunim me ta, janë realizuar e zbatuar projekte (ose janë në vazhdim studimi apo zbatimi) në fusha si më poshtë:

-Hartimi i Planit Strategjik për Ruajtjen dhe Zhvillimin e Qëndrueshëm të Parkut Kombëtar Prespa në kuadrin e aktiviteteve të Parkut Ndërkufitar Prespa;

- Mbështetje për menaxhimin e pyjeve dhe kullotave komunale;- Mbështetje për infrastrukturën dhe funksionimin e Parkut Kombëtar Prespa; - Studim i biodiversitetit në park;- Mbështetje për përmirësime në sektorin e blegtorisë;- Mbështetje e kontribute materiale në shërbimin e pastrimit e të grumbullimit të mbetjeve;- Hartim e zbatim projekti ujësjellësi;- Përmirësim i shërbimit shëndetësor me dhurime mjetesh e pajisjesh;- Rritje kapacitetesh të pushtetit vendor dhe shoqatave.

Plani i veprimit në mjedis i merr në konsideratë këto institucione, punën e kryer, mundësitë e bashkëveprimit për të ardhmen.

2Identifikimi i problemeve


2�

Pro

blem

iSh

kaku

(Lis

të s

hkaq

esh

që s

jelli

n pr

oble

min

, që

mun

d të

jen

ë fiz

ike

dhe

njer

ëzor

)

Shka

lla

e ndik

imit

Pop

ulls

ia

qe p

reke

t(N

umri

i ba

norë

ve o

se

përq

indj

a e

popu

llsis

ë së

pr

ekur

)

Ndi

kim

i (P

araq

et n

diki

min

neg

ativ

në:

Mje

dis,

She

ndët

, M

irëq

enie

, tj

etër

të

iden

tifik

uar)

Pri

orit

ariz

imi

(I m

atur

me

shka

llën:

* =

Pak

i rë

ndës

ishë

m

** =

Mes

atar

isht

i rë

ndës

ishë

m

***

= Sh

umë

i rë

ndës

ishë

m

(kër

kon

zgji

dhje

të

men

jëhe

rshm

e)1

– U

JI1.

1 Li

qeni

- Rë

nia

e va

zhdu

eshm

e e

nive

lit t

ë uj

it n

ë liq

enin

e P

resp

ës s

ë M

adhe

- Pe

riud

ha e

tha

të p

as v

itev

e ‘8

0-

Resh

jet

e pa

kta

- In

filtr

imet

e p

akon

trol

luar

a në

liq

enin

e O

hrit

- Pë

rdor

imi i

uji

t ng

a po

pulls

ia

loka

le

E la

rtë

4600

ban

orë

-Cën

imi i

eku

ilibr

ave

krye

sorë

të

ekos

iste

mit

liq

enor

- Pa

kësi

mi i

rez

erva

ve t

ë uj

it-

Cëni

mi i

hab

itat

eve

të b

regu

t të

liqe

nit

-Dëm

tim

i i v

ende

ve t

ë sh

tim

it t

ë pe

shqv

e

* *

*

- N

dotj

a e

ujit

të

liqe

nit

nga

kom

unit

eti,

fak

torë

t na

tyro

re d

he

eroz

ioni

- Sh

kark

imi i

ujë

rave

të

zeza

dh

e të

bar

dha

- H

edhj

a e

mbe

tjev

e ur

bane

në

liqen

e n

ë pë

rren

j-

Prur

jet

e ng

urta

të

përr

enjv

e.

E m

esm

e46

00 b

anor

ë

- N

dotj

a e

breg

ut t

ë liq

enit

der

i tek

zon

at e

ba

nim

it.

- Rr

itja

e r

rezi

kut

të in

fekt

imit

të

njer

ëzve

.-P

akës

imi i

num

rit

të t

uris

tëve

e v

izit

orëv

e-Z

hvill

imi i

ava

ncua

r i m

ikro

alga

ve (

tend

enca

e

liqen

it p

ër n

jë g

jend

je m

ezot

rofik

e) d

he

ndik

imi n

ë ci

lësi

në e

uji

t dh

e në

flor

ën d

he

faun

ën u

jore

.

* *

*

1.2

Lum

enjt

ë,

përr

enjt

ë (u

jëra

t e

rrje

dhsh

me

sipë

rfaq

ësor

e)-

Vërs

him

i i u

jit

(dal

ja j

asht

ë sh

trat

it

) në

per

iudh

ën e

pr

urje

ve m

aksi

mal

e i l

umit

të

Gor

ricë

s së

M

adhe

- M

unge

sa e

pyj

eve

në g

jend

je

të m

irë

në p

ellg

un u

shqy

es t

ë pë

rroi

t.-

Dev

ijim

i i lu

mit

nga

sht

rati

i ve

t na

tyro

r.-

Hed

hja

e m

betj

eve

urba

ne n

ë lu

më

- H

edhj

a e

shka

rpav

e dh

e m

betj

eve

nga

ndër

tim

et-

Ngu

shti

mi i

sht

rati

t të

lum

it

E la

rtë

Bano

rët

e fs

hati

t G

orri

cë e

M

adhe

- D

ëmti

mi

i rru

gës

kom

bëta

re

- M

byllj

a e

kana

leve

kul

lues

-

Përm

bytj

a e

toka

ve b

ujqë

sore

, dë

mti

mi i

ku

ltur

ave

bujq

ësor

e të

mbj

ella

në

to.

- D

ëmti

mi i

rru

gës

rura

le.

* *

*


30

- N

dotj

a e

thek

suar

e

segm

enti

t të

sht

rati

t të

lum

it q

ë ka

lon

në

bren

dësi

të

fsha

tit

Gor

rice

e M

adhe

.

- H

edhj

a e

mbe

tjev

e fa

milj

are.

-

Shka

rkim

i i u

jëra

ve t

ë ze

za e

të

bar

dha

- H

edhj

a e

pleh

ut t

ë ba

gëti

ve

dhe

shtr

eses

.

E la

rtë

Bano

rët

e fs

hati

t G

orri

cë e

M

adhe

- Rr

itja

e r

rezi

kut

të s

ëmun

djev

e in

fekt

ive.

-

Ndo

tja

e uj

it t

ë pi

jshë

m n

ë pu

set

- N

dotj

a e

mje

disi

t në

anë

n e

lum

it-

Përk

eqës

imi i

cilë

sisë

së

ujit

të

lum

it q

ë nd

ikon

neg

ativ

isht

edh

e në

cilë

sinë

e u

jit

të

liqen

it.

- N

dotj

a e

ajri

t

* *

*

- Pë

rmby

tja

e zo

nës

së b

anua

r në

fs

hati

n Li

qena

s në

m

omen

tin

e pr

urje

ve

mak

sim

ale

të p

ërro

it

të f

shat

it.

- N

gush

tim

i sh

trat

it s

i rez

ulta

t i n

dërt

imev

e në

seg

men

tin

e pë

rroi

t që

kal

on n

ë fs

hat.

- H

edhj

a e

mbe

tjev

e ur

bane

.

E la

rtë

50%

e po

pulls

isë

së f

shat

it

Liqe

nas

- Pë

rmby

tja

e sh

tëpi

ve-

Erë

e rë

ndë

në d

isa

rast

e, n

ë ve

cant

i në

verë

-

Pris

hja

e si

stem

it t

ë ka

naliz

imit

të

ujër

ave

të z

eza

e të

bar

dha

- D

ëmti

m i

sist

emit

rru

gor

të f

shat

it

* *

*

Ndo

tja

e uj

it t

ë pë

rroi

t të

Liq

enas

it

- H

edhj

a e

mbe

tjev

e ur

bane

- Sh

kark

imi i

ujë

rave

të

zeza

- H

edhj

a e

mbe

tjev

e ng

a nd

ërti

mi

E la

rtë

Popu

llsia

e

fsha

tit

Liqe

nas

- Rr

itje

e r

rezi

kut

të s

ëmun

djev

e in

fekt

ive

dhe

resp

irat

ore

- N

dotj

a e

ujit

në

liqen

- In

stal

im i

bim

ësis

ë së

moç

alev

e në

sht

rati

n e

përr

oit

jep

një

pam

je e

stet

ike

jo t

ë m

irë.

* *

1.3

Sist

emi u

jitë

s1.

3.1

Reze

rvua

rët

-Mbu

shja

e t

re

reze

rvua

rëve

nga

pr

urje

t e

ngur

ta

duke

zvo

gëlu

ar

kapa

cite

tet

ujëm

bled

hës

te t

yre

- M

unge

sa e

pri

tave

apo

mur

eve

mbr

ojtë

s m

bi r

ezer

vuar

ët p

ër

të p

engu

ar p

rurj

et e

ngu

rta

që s

jelli

n pr

oska

t, v

ijat

e u

jit,

rr

ëket

ë, e

tj.

- Fa

qet

e zh

vesh

ura

të p

ellg

jeve

uj

ëmbl

edhë

s të

rez

ervu

arëv

e

E m

esm

e20

00 b

anor

ë

- U

lja

e sa

sisë

së

ujit

në

reze

rvua

r-

Zvog

ëlim

i i s

ipër

faqe

s së

uji

tur

- U

let

rend

imen

ti i

prod

him

eve

- Pa

këso

n të

ard

hura

t e

fam

iljev

e

* *

*

- H

umbj

et e

uji

t te

k sh

kark

uesi

t e

pris

hur

- M

os s

hfry

tëzi

mi n

orm

al-

Mar

rje

e uj

it n

ë m

ënyr

ë të

pa

kont

rollu

ar-

Mos

pas

trim

i i a

luvi

onev

e

E m

esm

e 20

00 b

anor

e-

Ul e

fekt

ivit

etin

e p

ërdo

rim

it t

ë re

zerv

uarë

ve-

Ule

n të

ard

hura

t pë

r fs

hata

rët

- Sh

kakt

ohet

ero

zion

* *

1.3.

2 Rr

jeti

i ka

nale

ve u

jitë

s-

Pris

hja

e 60

% të

gj

atës

isë

së k

anal

eve

të r

rjet

it u

jitë

s

- M

os f

unks

ioni

mi i

sis

tem

it

ujit

ës-

Mar

rja

e pl

laka

ve t

ë ve

shje

s së

ka

nale

ve k

ryes

ore

nga

bano

rë t

ë pa

ndër

gjeg

jshë

m-

Mos

mir

ëmba

jtja

pre

j nd

ërm

arrj

es s

ë uj

ërav

e.-

Eroz

ioni

i er

ës

E la

rtë

3000

ban

orë

- U

let

efek

tivi

teti

i in

vest

imev

e të

kry

era

në

sist

emin

uji

tës

- U

len

të a

rdhu

rat

nga

sekt

ori i

buj

qësi

së

(Ren

dim

ente

të

ulët

a, m

bjel

lje

e ku

ltur

ave

që

nuk

kanë

rri

tje

inte

nsiv

e)-

Ule

t ci

lësi

a e

prod

him

it

* *

*


31

1.3.

3N

xjer

rja

jash

të

funk

sion

it e

sta

cion

it

të p

ompi

mit

të

ujit

ng

a liq

eni

- La

rgim

i i li

qeni

t ng

a sh

trat

i i

tij

(rën

ia e

niv

elit

te

ujit

)-

Pakë

sim

i i k

ujde

sit

nga

stru

ktur

at e

adm

inis

trim

it t

ë uj

rave

-Nxj

errj

a ja

shtë

fun

ksio

nit

e po

mpa

ve

E La

rtë

2000

ban

orë

- U

lja

e të

ard

hura

ve p

ër f

rym

ë-

Mos

mbj

ellj

a e

jonx

hës

dhe

kult

urav

e fo

ragj

ere,

për

pas

ojë,

dëm

tim

et n

ë py

je s

i re

zult

at i

mbi

kul

lotj

es

* *

*

1.4

Ujë

rat

nënt

okës

orë

në

pakë

sim

e t

helli

m.

- U

shqi

mi n

ën

mun

dësi

të r

eale

i uj

ërav

e në

ntok

ësor

ë pr

ej r

eshj

eve

atm

osfe

rike

- Sh

katë

rrim

i i p

yjev

e, p

reze

nca

e si

përf

aqev

e të

pje

rrët

a të

zh

vesh

ura,

shk

akto

n rr

jedh

je

sipë

rfaq

ësor

e në

liqe

n.-

Sasi

a e

res

hjev

e te

shi

ut n

en

mes

atar

en s

hum

ëvje

çare

ne

vite

t e

fund

it.

E m

esm

e46

00ba

norë

- Pa

këso

n re

zerv

at u

jore

në

tokë

* *

2 –

AJRI

- N

dotj

a e

ajri

t m

e ga

zra

të t

illë

si

,si N

Ox,

CO

, PM

10,

amon

iak,

etj

.

- D

jegi

a e

mbe

tjev

e fa

milj

are

sido

mos

aty

re p

last

ike

- Çl

irim

i ga

zrav

e ng

a ja

shtë

qitj

et e

bag

ëtiv

e (t

ë pa

mbu

luar

a kë

to).

- N

dotj

a ng

a sh

kark

imet

sp

erfa

qëso

re t

ë uj

rave

të

zeza

, pë

r sh

kak

të m

unge

sës

së r

rjet

it

të k

anal

izim

eve

- Rr

ugët

e f

shat

rave

të

pa

mir

ëmba

jtur

a -

Rrug

a ko

mbë

tare

e p

a as

falt

uar

E la

rtë

4600

ban

orë

- D

ëmto

het

shën

deti

i ko

mun

itet

it,

rrit

et

mun

dësi

a e

infe

ksio

neve

të

ndry

shm

e-

Ndo

tet

mje

disi

në

zonë

n e

banu

ar m

e ar

oma

të p

akën

dshm

e.-

Ndi

kon

në z

vogë

limin

e f

reku

enti

mit

pre

j tu

rist

ëve

* *

*

- N

dotj

a e

ajri

t ng

a pl

uhur

at-

Mun

gesa

e m

bi s

truk

tura

ve

cilë

sore

të

rrug

ëve

të f

shat

rave

- Rr

uga

kom

bëta

re e

pa

asfa

ltua

r

E ul

et46

00 b

anor

ë

- N

diko

n te

k sh

ënde

ti-

Ndi

kon

në c

ilësi

në e

mje

disi

t, n

ë ve

cant

i në

tërh

eqje

n e

turi

stëv

e**


32

3 –

TOKA

3.1

Toka

buj

qëso

re-

Prez

enca

me

shum

icë

e në

va

zhdi

mës

i e g

urëv

e në

tok

ën b

ujqë

sore

- St

rukt

ura

e pa

qënd

rues

hme

e si

stem

it s

hkëm

bor

amno

r të

pë

rfaq

ësua

r ng

a gë

lqer

orët

- M

os p

astr

imi n

ë va

zhdi

mës

i i

gurë

ve q

ë da

lin n

ga p

lugi

mi i

to

kës.

E m

esm

e30

00 b

anor

ë-

Ule

t nu

mri

i bi

mëv

e pë

r ha

.-

Peng

on p

unim

et b

ujqë

sore

.-

Rrit

kos

ton

e pr

odhi

mit

**

- Pë

rmby

tja

e to

kës

bujq

ësor

e në

ras

tet

e rë

nies

së

resh

jeve

m

e in

tens

itet

të

lart

ë.

- M

os p

astr

imi i

rre

gullt

i ka

nale

ve k

ullu

ese

dhe

i aty

re q

ë pr

esin

ujë

rat

e la

rtë

- M

os h

apja

e k

anal

eve

në

krah

un e

tar

racë

s

E m

esm

e40

00 b

anor

ë-

Bëhe

t sh

pëla

rja

e to

kës

bujq

ësor

e ng

a hu

mus

i dhe

lënd

ët e

tje

ra u

shqy

ese

- U

let

prod

him

i i k

ultu

rave

buj

qëso

re*

* *

- Lë

nia

djer

rë e

12.

7 %

të s

ipër

faqe

s së

to

kës

bujq

ësor

e

- To

kat

e re

ja t

ë ha

pura

nuk

ka

në c

ilësi

në e

duh

ur p

ër

kult

ivim

in b

ujqë

sor

- Pr

ezen

ca e

mad

he e

gur

ëve

- To

ka p

unoh

et v

etëm

me

krah

ë-

Copë

zim

i në

shpë

rnda

rjen

e

tokë

s fs

hata

rëve

E la

rtë

4600

ban

orë

- U

let

sipë

rfaq

ja e

fekt

ive

e to

kës

për

frym

ë-

Pakë

sohe

t pr

odhi

mta

ria

- Rr

itet

ero

zion

i dhe

shk

alla

e d

egra

dim

it t

ë to

kës

* *

*

- Ce

ktës

imi i

tok

ave

bujq

ësor

e të

ve

ndos

ura

në t

erre

ne

të p

jerr

ëta

- N

drys

him

i i p

ërdo

rim

it n

ga

toka

pyj

ore

në t

oka

bujq

ësor

e-

Lëni

a pa

kul

tivu

ar

- Sh

faqj

a e

zhvi

llim

i i e

rozi

onit

si

përf

aqës

or p

ër s

hkak

të

pjer

rësi

së d

he m

os k

ulti

vim

it.

E la

rte

4600

ban

orë

- Re

ndim

ente

të

ulët

a -

Pakë

sohe

t ba

za u

shqi

mor

e pë

r bl

egto

ri-

Regr

es n

ë pr

oces

in t

okëf

orm

ues.

* *

- Pa

kësi

mi i

tok

ës

bujq

ësor

e pr

ej

tjet

ërsi

mit

të

saj

për

ndër

tim

e

- N

dërt

ime

pa p

lane

urb

anis

tike

dh

e në

tok

at b

ujqë

sore

sip

as

dësh

irës

së

indi

vidi

t.-

Mun

gesa

e p

lane

ve r

regu

llues

E m

esm

e10

00 b

anor

ë-

Ule

n të

ard

hura

t pë

r fr

ymë

- N

dotj

a e

ambi

enti

t si

rez

ulta

t i m

os

shka

rkim

it t

ë uj

ërav

e të

zez

a e

të b

ardh

a.-

Regr

es n

ë m

ënyr

ën e

për

dori

mit

të

tokë

s

* *


33

3.2

Toka

t py

jore

e

kullo

sore

- Pr

ezen

ca e

pak

ët

e hu

mus

it n

ë to

kat

pyjo

re t

ë ko

mun

ës

- Pr

erje

t p

a kr

iter

të

pyje

ve.

- Pr

erje

t m

asiv

e të

gje

thev

e të

du

shku

t pë

r us

hqim

te

dhiv

eE

ulët

4600

ban

orë

- Pa

këso

hen

reze

rvat

ujo

re n

ë to

kë-

Pakë

sohe

t nu

mri

i tu

rist

ëve

- Sh

kakt

ohet

ero

zion

* *

- Pr

ezen

ca e

er

ozio

nit

në

sipë

rfaq

en e

tok

ave

pyjo

re m

e bi

mës

i të

pakë

t

- Pr

erje

t pa

kri

tere

tek

nike

në

pyje

- Pj

errë

sia

rela

tivi

sht

e la

rtë

e to

kave

.-

Mbi

kullo

tja

E ul

ët46

00 b

anor

ë-

Pris

het

peiz

azhi

i Pa

rkut

- U

let

prod

him

tari

a e

stac

ioni

t *

*

3.3

Toka

tru

all

ndër

tim

i:-

Përd

orim

jo

raci

onal

e a

buzi

v i

tokë

s tr

uall.

- M

os p

asja

e n

jë p

lani

rr

egul

lues

për

çdo

fsh

at-

Mos

zba

tim

i i li

gjsh

mër

isë

E la

rtë

4600

ban

orë

- Sh

kakt

ohet

një

mas

akër

urb

anis

tike

- Pr

ishe

t in

fras

truk

tura

rru

gore

- N

dote

t m

jedi

si n

ga m

os li

dhja

e k

anal

eve

të

ujër

ave

të z

eza

* *

4. B

IOSF

ERA

4.1

Pyje

tG

jend

ja e

dëm

tuar

e

pyje

ve t

ë du

shku

t në

af

ërsi

të

fsha

trav

e,

në 1

000

ha,

në p

yjet

ko

mun

ale

- Pr

erje

të

palig

jshm

e ng

a ko

mun

itet

i për

dru

zja

rri e

për

gj

eth

- Ku

llotj

a pa

kri

ter

e dh

ive

E la

rtë

4600

ban

orë

- D

ëmto

het

rënd

e ek

osis

tem

i pyl

l dhe

ai

nuk

krye

n fu

nksi

onet

e v

eta

prod

hues

e,

mbr

ojtë

se,

rekr

eati

ve,

biok

onse

rvue

se,

etj.

- D

ëmto

het

biod

iver

site

ti,

varf

ëroh

et

veça

nëri

sht

faun

a-

Hum

bet

vler

at e

për

gjit

hshm

e Pa

rku

Kom

bëta

r

* *

*

- M

unge

sa e

pu

nim

eve

të ç

lirim

-pa

stri

mit

në

parc

elat

e

ricu

ngua

ra p

ara

4-5

vjet

ësh

(në

200

ha)

.

Mun

gesa

e f

onde

veE

mes

me

2300

ban

orë

- M

os r

ealiz

im i

Plan

it t

ë m

enax

him

it t

ë py

jeve

kom

unal

e-

Nga

dalë

sohe

t rr

itja

dhe

bie

n pa

ram

etra

t ci

lëso

rë t

ë cu

ngis

htav

e, t

ë du

shku

t në

pa

rcel

at e

ric

ungu

ara.

- Zv

ogël

ohet

efe

kti i

inve

stim

eve

të k

ryer

a.

* *


34

- Ef

ekti

vite

ti i

ulët

i pu

nës

së

adm

inis

trat

ës s

ë Pa

rkut

dhe

niv

eli i

ul

ët i

bash

këpu

nim

it

me

stru

ktur

at e

qe

veri

sjes

ven

dore

dh

e ko

mun

itet

in

- M

unge

sa e

ang

azhi

mit

ser

ioz

të

pers

onel

it d

rejt

ues

të P

arku

t.-

Sens

ibili

zim

i i p

amja

ftue

shëm

i k

omun

itet

it d

he a

dmin

istr

atës

së

kom

unës

lidh

ur m

e m

arrë

dhën

ien

spec

ifike

ko

mun

itet

– n

atyr

ë që

ka

në n

jë

Park

kom

bëta

r.

E m

esm

e46

00 b

anor

ë

- N

uk k

rijo

het

një

mje

dis

atra

ktiv

për

tur

istë

t e

vizi

torë

t-

Nuk

vile

n fo

nde

nga

dona

torë

t pë

r të

bër

ë pu

nim

e-

Amor

tizo

hen

ener

gjit

ë e

akto

rëve

të

ndry

shëm

dhe

gje

ndja

e P

arku

t nu

k pë

rpar

on

* *

4.2

Kullo

tat

Mos

shf

rytë

zim

i i

kapa

cite

tit

ushq

yes

të k

ullo

tave

nat

yror

e të

kom

unës

(kul

lota

t e

Mal

it t

ë Th

atë)

- M

os p

asja

e u

jit

të p

ijsh

ëm p

ër

bagë

tinë

- D

ista

nca

e la

rgët

dhe

mun

gesa

e

infr

astr

uktu

rës

për

stac

ioni

min

af

atgj

atë

të b

agët

ive

E m

esm

e30

00 b

anor

ë-

Ule

n të

ard

hura

t ng

a bl

egto

ria

- N

dote

t m

jedi

si n

ë br

igje

t e

liqen

it-

Nuk

shf

rytë

zohe

n ka

paci

tete

t na

tyro

re

ushq

yese

* *

- M

oszb

atim

i i

pari

mev

e te

kul

lotj

es

raci

onal

e ne

pyj

e dh

e ne

kul

lota

t ne

m

es t

e py

jeve

.

- Pu

na k

rejt

e p

apër

gjeg

jshm

e e

bari

njve

.-

Neg

lizhe

nca

për

të ç

uar

bagë

titë

ne

kullo

tat

alpi

ne s

i ed

he p

ër q

arku

llim

te

parc

elav

e gj

atë

kullo

tjes

.

E la

rtë

3000

ban

orë

- U

len

të a

rdhu

rat

për

frym

ë në

zon

ë-

Dëm

tohe

n në

vaz

hdim

ësi e

kosi

stem

et p

yll

dhe

kullo

te-C

ënoh

en h

abit

atet

e g

jalle

save

sht

azor

e

* *

*

- M

os r

ealiz

imi

i pun

imev

e pë

rmir

ësue

se t

ë ku

llota

ve s

iç e

pë

rcak

ton

Plan

i i M

enax

him

it t

ë Py

jeve

dhe

Kul

lota

ve

Kom

unal

e

- M

unge

sa e

fon

deve

E ul

ët46

00 b

anor

ë-

Ule

n ka

paci

tete

t us

hqye

s të

kul

lota

ve-

Pakë

sohe

n të

ard

hura

t ng

a se

ktor

i i

bleg

tori

së*

- M

unge

sa n

ë nj

ë sh

kallë

të

kons

ider

uesh

me

e le

rave

, ko

rita

ve,

ne

kullo

tat

e M

alit

të

That

ë

- M

unge

sa e

fon

deve

për

nd

ërti

min

e t

yre

- M

os d

hëni

a pr

iori

tet

e nd

ërti

mit

të

tyre

pre

j D

SHP

Korç

ë

E la

rtë

3000

ban

orë

- Vë

shti

rësi

për

ujë

pir

je n

ga b

agët

itë

- Rr

itje

e p

resi

onit

të

bagë

tive

në

pyll

dhe

kullo

tat

mes

pyj

eve.

- Rë

nie

e vl

erav

e të

Par

kut

***


35

4.3

Zona

t e

mbr

ojtu

ra

- M

os r

espe

ktim

i i

stat

usit

të

tyre

pre

j ko

mun

itet

it

- Pu

na e

dob

ët e

pun

onjë

sve

të

park

ut m

e ko

mun

itet

in-

Njo

hja

e do

bët

ose

mos

nj

ohja

e v

lera

ve t

ë zo

nave

të

mbr

ojtu

ra,

nga

kom

unit

eti

- Si

njal

isti

ka e

man

gët

- Pu

na e

pam

jaft

uesh

me

e sh

oqat

ës s

ë pë

rdor

uesv

e të

py

jeve

dhe

kul

lota

ve k

omun

ale

E m

esm

e46

00 b

anor

ë-

Dëm

tim

i i fl

orës

dhe

i fa

unës

- Zb

ehja

e v

lera

ve e

kolo

gjik

e, t

ë bi

odiv

ersi

teti

t, p

ër P

arku

n në

tër

ësi

* *

-Mun

gesa

e p

jess

hme

e rr

ethi

mit

mbr

ojtë

s dh

e m

jete

ve

sinj

aliz

uese

e

info

rmue

se p

ër z

onat

m

e st

atus

të

veça

nte

mbr

ojtj

eje

- M

unge

sa e

fon

deve

- Pu

na e

dob

ët e

adm

inis

trat

ës

se P

arku

t-I

nfor

mim

i dhe

ndë

rgje

gjës

im

i pam

jaft

uesh

ëm i

kom

unit

etit

pë

r vl

erat

e P

arku

t e

Kom

bëta

r-

Inte

resi

mi j

o i v

azhd

uesh

ëm

i Sho

qatë

s së

Për

doru

esve

të

Pyje

ve d

he K

ullo

tave

Kom

unal

e

E m

esm

e46

00 b

anor

ë-

Ndë

rgje

gjës

im i

pam

jaft

uesh

ëm i

kom

unit

etit

për

vle

rat

e ve

çant

a të

Par

kut

* *

4.4

Biod

iver

sist

eti

- M

unge

sa e

një

st

udim

i të

plot

ë pë

r gj

endj

en a

ktua

le d

he

mas

at p

ër m

broj

tjen

e

lloje

ve t

ë ra

llë d

he

atyr

e të

rre

ziku

ar

- M

unge

sa e

fon

deve

të

dom

osdo

shm

e pë

r nj

ë st

udim

të

tillë

E la

rtë

4600

ban

orë

- D

ëmti

mi i

hab

itat

eve

- Va

rfër

imi i

bio

dive

rsit

etit

- M

unge

sa e

një

str

ateg

jie

për

rua

jtje

n e

biod

iver

site

tit

* *

*

- Ev

iden

tim

i jo

i pl

otë

i bim

ëve

me

vler

a të

veç

anta

e

me

mun

dësi

pë

rdor

imi n

ë in

dust

ri,

mje

kësi

, et

j.

- M

unge

sa e

fon

deve

për

ev

iden

tim

- M

unge

sa e

për

gjeg

jësi

së n

ga

ana

e ad

min

istr

atës

së

park

ut

E ul

ët46

00 b

anor

ë

- D

ëmti

mi i

kët

yre

bim

ëve

nga

mos

njo

hja

- U

lja

e bi

odiv

ersi

teti

t-

Dëm

tim

si r

ezul

tat

i gru

mbu

llim

it e

vje

ljes

së

tyr

e jo

sip

as k

rite

reve

tek

nike

.-u

lja

e te

ard

hura

ve t

e po

pulls

isë

* *

-Red

ukti

mi r

eal i

fa

unës

në

terr

itor

in

e Pa

rkut

të

Pres

pës

- G

juet

ia e

pa

ligjs

hme

gjat

ë pe

riud

hës

së s

htim

it,

të

kafs

hëve

e s

hpen

dëve

- M

os n

johj

a e

ligje

ve d

he e

bi

olog

jisë

së

lloje

ve f

auni

stik

e-

Mun

gesë

e n

jë k

ontr

olli

të

plot

ë

E la

rtë

4600

ban

orë

- Pa

kësi

mi i

vle

rave

të

Park

ut-

Cëni

me

të z

inxi

rëve

jet

ësor

e u

shqy

es n

ë ek

osis

tem

in p

yjor

* *

*


36

5. P

EJSA

ZHI M

ALO

R D

HE

EKO

SIST

EMET

SPE

CIFI

KE

- D

ëmti

mi i

va

zhdu

eshë

m i

breg

ut t

ë liq

enit

në

seg

men

te t

ë ca

ktua

ra

- M

arja

e r

ërës

në

mën

yrë

të p

a ko

ntro

lluar

-Nxj

errj

a e

gurë

ve n

ë br

igje

t e

Liqe

nit

E m

esm

e30

00 b

anor

ë

- Pr

ishj

a e

mje

disi

t-

Pakë

sim

i i t

uris

tëve

- Pa

kësi

mi i

të

ardh

urav

e ng

a tu

rizm

i-

Pris

hja

e pe

izaz

hit

naty

ror

**

- Ak

side

ntim

i i

terr

enit

në

segm

ente

të

cak

tuar

të

riko

nstr

uksi

onit

të

rrug

ës k

ombë

tare

- G

ërm

ime

për

zgje

rim

të

tras

ëse

së r

rugë

s-

Mos

mar

rje

e m

asav

e pë

r re

habi

litim

in e

ter

enit

të

aksi

dent

uar

E ul

ët46

00 b

anor

ë

- Pë

r ud

hëta

rin

kalim

tar

shfa

qet

një

pejs

azh

i dë

mtu

ar.

- St

onoh

et m

e na

tyrë

n pë

rgji

thës

isht

të

buku

r të

Par

kut

6. M

JED

ISI S

OCI

AL D

HE

EKO

NO

MIK

6.1

Arsi

mi

- Ed

ukim

i i p

akët

m

jedi

sor

- M

unge

sa e

pro

gram

it t

ë ve

çant

ë të

edu

kim

it m

jedi

sor

për

të g

jith

a ni

vele

t e

eduk

imit

E m

esm

e20

00 n

xënë

s-

Ndi

kon

nega

tivi

sht

në e

duki

min

e

përg

jith

shëm

mje

diso

r të

kom

unit

etit

.-

Sjel

lje

jo k

orre

kte

e ko

mun

itet

it n

daj

Park

ut.

* *

6.2

Shën

detë

si-

Mos

fun

ksio

nim

it i

spit

alit

në

Liqe

nas

dhe

mun

gesa

e

qend

rave

sh

ënde

tëso

re n

ë di

sa

fsha

tra

- M

unge

sa e

fon

deve

- Pu

na e

pam

jaft

uesh

me

e ad

min

istr

atës

së

kom

unës

dhe

të

zgj

edhu

rve

në g

jith

ë ni

vele

t

E la

rtë

3000

ban

orë

- Sh

ërbi

m i

man

gët

shën

detë

sor

* *

*

6.3

Bujq

ësia

- M

unge

sa e

tre

gut

të p

rodh

imev

e bu

jqës

ore

dhe

cert

ifiki

mi i

tyr

e

- M

unge

sa e

infr

astr

uktu

rës

së

nevo

jshm

e pë

r gr

umbu

llim

in e

ty

re

- M

unge

sa e

cer

tifik

imev

e si

pr

odhi

me

të P

arku

t Pr

espë

E la

rtë

4000

ban

orë

- U

let

përfi

tim

i eko

nom

ik-

Mos

inte

resi

mi p

ër t

okën

dhe

kul

tivi

min

e

qënd

rush

ëm b

ujqe

sor

- N

uk s

tim

uloh

et b

ujqë

sia

naty

rore

që

ësht

ë në

har

mon

i me

mje

disi

n e

Park

ut

* *

6.5

Bleg

tori

aM

unge

sa e

pë

rpun

imit

dhe

tr

egti

mit

të

prod

ukte

ve

bleg

tora

le

- M

unge

sa e

nis

mav

e pr

ivat

e.-M

unge

sa e

fon

deve

për

nd

ërti

min

e b

lerj

e te

knol

ogji

shE

lart

ë46

00 b

anor

ë

- M

os r

ritj

e e

të a

rdhu

rave

për

fry

më

- M

os r

ritj

e e

num

rit

të k

rerë

ve t

ë ba

gëti

së

në r

apor

t të

dre

jtë

me

mun

dësi

të u

shqy

ese

të

kullo

tave

* *


3�

6.6

Blet

aria

Zhvi

llim

nën

m

undë

sitë

rea

le

i kët

ij s

ekto

ri n

ë te

rrit

orin

e k

omun

ës

- M

unge

së m

bësh

tetj

e -

Mun

gesë

inte

resi

dhe

njo

hje

nga

vetë

fer

mer

ëtE

mes

me

2500

ban

orë

- M

unge

së p

oten

cial

e ng

a m

os z

hvill

imi i

se

ktor

it-

Mun

gesë

në

treg

i nj

ë pr

oduk

ti c

ilëso

r e

kura

tiv

si m

jalt

i

* *

6.7

Pesh

kim

iG

juet

ia e

pal

igjs

hme

ose

me

mje

te

shfa

rosë

se d

he p

a kr

iter

e e

pesh

kut

- M

os f

unks

ioni

mi i

ligj

it-

Puna

e p

amja

ftue

shm

e e

orga

neve

për

gjeg

jës

E la

rtë

Gji

thë

kom

unit

eti

- D

ëmti

m t

otal

i gj

ithë

fau

nës

dhe

florë

s e

faun

ës t

jetë

r uj

ore

- D

ëmti

mi i

lloj

eve

të r

ralla

* *

*

- M

unge

sa e

një

pik

e gr

umbu

llim

i dhe

pë

rpun

imi t

ë pe

shku

t

- In

fras

truk

tura

e s

hkat

ërru

ar-

Mun

gesa

e f

onde

ve t

ë m

jaft

uesh

me

E m

esm

e20

0 ba

norë

- Të

rri

ten

të a

rdhu

rat

nga

ky s

ekto

r-

Rrit

et n

umri

i të

pun

ësua

rve

- Zb

atoh

et li

gjsh

mër

ia*

* *

- N

ivel

i tek

nolo

gjik

i u

let,

mun

gesa

e

orga

nizi

mit

dhe

pr

ofes

iona

lizim

it.

- M

os f

unks

ioni

mi s

iç d

uhet

i sh

oqat

ës-

Mos

org

aniz

imi i

tra

jnim

eve

te

ndry

shm

e e

mje

te t

e th

jesh

ta

në g

juaj

tjen

e p

eshk

ut

E la

rte

400

bano

rë-

Ndi

kon

mir

ëqen

ien

e ko

mun

itet

it-

Zëni

e e

pesh

kut

në c

ilësi

të

mir

ë-

Krij

on m

jedi

se t

e pa

ster

* *

*

6.8

Turi

zmi

-Mun

gesa

e n

jë g

uide

tu

rist

ike

- M

os a

ngaz

him

i in

tele

ktua

leve

të

zon

ës p

ër p

ërga

titj

en e

një

gu

ide

cilë

sore

dhe

din

jito

zeE

lart

ë46

00 b

anor

ë-

Mos

zhv

illim

cilë

sor

dhe

sasi

or i

turi

zmit

* *

*

6.9

Urb

anis

tike

- M

unge

sa e

pla

neve

rr

egul

lues

për

fs

hatr

at,

mun

gesa

e

mas

terp

lani

t të

zh

villi

mit

urb

an b

uzë

liqen

it

- M

unge

sa e

bur

imie

ve

finan

ciar

e dh

e nj

erëz

ore

-Mun

gesa

e in

tere

sim

it d

he

e vi

zion

it t

ë or

gane

ve t

ë qe

veri

sjes

ven

dore

E m

esm

e46

00 b

anor

ë

- N

dërt

ime

në m

ënyr

ë të

pal

igjs

hme

- M

unge

sa e

mje

disi

t të

kul

turu

ar e

kom

od n

ë zo

nat

e ba

nuar

a.-

Mun

gesa

e p

ersp

ekti

vës

së z

hvill

imit

* *

*

-Mun

gesa

e

furn

izim

it t

ë rr

egul

lt

me

ujë

të p

ijsh

ëm

ne t

e gj

ithë

fsh

atra

t.

- M

unge

sa e

bur

imev

e fin

anci

are

- Ke

qmen

axhi

mi a

dmin

istr

ativ

- M

unge

sa e

pro

jekt

eve

të

ujës

jells

ave.

E la

rte

4600

ban

ore

- M

unge

se e

sta

ndar

teve

të

kena

qshë

m t

ë je

tesë

s-

Mun

dësi

a e

ndot

jes

së u

jit

- Pë

rhap

ja e

sëm

undj

eve

infe

ktiv

e-

Zhvi

llim

i i p

a që

ndru

eshe

m i

turi

zmit

* *

*


38

- M

unge

sa e

si

stem

eve

të

kana

lizim

eve

të

ujër

ave

të z

eza

dhe

të b

ardh

a në

fsh

atra

dh

e të

man

ipul

imit

te

tyr

e

- M

unge

sa e

pro

jekt

eve

cilë

sore

.-

Mun

gesë

fon

desh

- M

os v

lerë

sim

i pr

oble

mit

me

seri

ozit

etin

e d

uhur

.

E la

rtë

4600

ban

orë

- St

anda

rd i

ulët

i je

tesë

s së

kom

unit

etit

- Rr

ezik

rea

l për

sem

undj

e in

fekt

ive

* *

*

- M

os t

ërhe

qje

sist

emat

ike

e m

betj

eve

fam

iljar

e ng

a fs

hati

në

pika

t e

grum

bulli

mit

; të

gji

tha

fsha

trat

pë

rveç

Liq

enas

- M

os n

dërg

jegj

ësim

i i

kom

unit

etit

për

të

pagu

ar

taks

ën e

pas

trim

it-

Neg

lizhe

nca

e kr

yeta

rëve

të

fsha

trav

e.-

Mun

gesa

e e

duka

tës.

E la

rtë

3600

ban

orë

- Rr

itja

e r

ezik

ut t

ë nd

otje

s së

am

bien

tit

- Pë

rhap

je e

sëm

undj

eve

të n

drys

hme

- N

dotj

a e

mje

disi

t *

* *

Mbe

tjet

org

anik

e-

Pran

ia m

asiv

e e

pleh

rave

org

anik

e në

afë

rsi t

ë sh

tëpi

ve

në a

nët

e rr

ugëv

e të

fs

hati

t në

të

gjit

hë

kom

unën

- N

dërt

imi i

sta

llave

të

bleg

tori

së b

rend

a fs

hati

t, p

ranë

sh

tëpi

ve-

Mos

ndë

rtim

i i p

lehr

isht

eve

të

mir

a-M

unge

sa e

sis

tem

eve

të

përp

unim

it t

ë m

anur

eve

E la

rtë

4600

ban

orë

- N

dotj

a e

ujit

si a

tij

të p

ijsh

ëm t

ë pu

seve

as

htu

edh

e at

ij t

ë liq

enit

- N

dotj

a e

ajri

t-

Pris

hja

e rr

ugëv

e që

kal

ojnë

nëp

ër f

shat

* *

*

- M

os a

sfal

tim

i i p

lotë

i rr

ugës

ko

mbë

tare

Kor

çë-

Gor

ricë

, e

cila

lidh

dy

sht

etet

- M

unge

sa e

fina

ncav

eE

lart

ë46

00 b

anor

ë-

Vësh

tirë

son

bizn

esin

në

akti

vite

tin

e ti

j-

Nuk

sht

on t

uris

tët

nga

shte

tet

fqin

je

* *

*

- M

unge

sa e

pla

neve

rr

egul

lues

e të

bre

gut

të li

qeni

t.

- M

unge

sa e

mas

terp

lane

ve-

Mun

gesa

e f

onde

ve

E m

esm

e46

00 b

anor

ë-

Rrit

je e

vle

rave

të

plaz

heve

.*

*

-Për

dori

mi p

a kr

iter

dh

e m

e ef

ekti

vite

t të

ulë

t i d

ruri

t si

bu

rim

ene

rgji

e pë

r ne

voja

t fa

milj

are

psh.

(gat

imi i

buk

ës

nga

çdo

fam

ilje

me

dru

zjar

ri p

ër g

jith

ë vi

tin)

- M

unge

sa e

bur

imev

e al

tern

ativ

e të

ene

rgji

së-

Mun

gesa

e t

radi

tës

së

përd

orim

it t

ë ga

zit.

E m

esm

e46

00 b

anor

ë-

Mbi

shfr

ytëz

ohen

pyj

et.

- N

uk p

ërm

irës

ohen

kus

htet

e j

etes

ës s

ë ba

norë

ve*

*


3�

- M

unge

sa e

pë

rdor

imit

të

buri

mev

e të

en

ergj

isë

së

rino

vues

hme

si

ener

gjia

die

llore

, er

a, e

tj.

- M

unge

sa e

fon

deve

të

nevo

jshm

e pë

r ve

ndos

jen

e pa

nele

ve d

iello

re-

Ndë

rgje

gjës

imi i

kom

unit

etit

E m

esm

e46

00 b

anor

ë

- N

uk r

rite

t m

irëq

enia

e k

omun

itet

it .

- N

uk m

broh

et m

jedi

si d

uke

përd

orur

ene

rgji

të

pas

tër

* *

- Te

leko

mun

ikac

ioni

Mun

gesa

e t

elef

onis

ë fik

se n

ë ko

mun

ë

- M

unge

së n

ism

ash

nga

push

teti

ve

ndor

- M

unge

së f

onde

shE

lart

ë46

00 b

anor

ë

- Vë

shti

rësi

në

kom

unik

im d

uke

peng

uar

mun

dësi

ne p

ër s

hpër

ndar

je n

ë ko

hë t

ë in

fom

acio

nit

- Ko

sto

e la

rtë

kom

unik

imi m

e lin

ja t

ë tj

era

kom

unik

imi

* *

*

Vler

at k

ultu

rore

e

hist

orik

e-

Mun

gesa

e n

jë

shtë

pie

kult

uror

e n

ë qe

ndër

të

Kom

unës

-Mun

gesa

e fi

nanc

imev

e të

ne

vojs

hme.

- M

os v

ënia

si p

rior

itet

ne

buxh

et

E m

esm

e46

00 b

anor

ë

-Mos

pro

mov

imi i

tra

dita

ve k

ultu

rore

të

zonë

s-M

unge

sa e

rea

lizim

it t

ë ko

ncer

teve

të

ndry

shm

e e

në v

eçan

ti t

ë ri

nisë

-Lar

gim

in n

ë m

asë

të t

ë ri

njëv

e dr

ejt

qend

rave

urb

ane

* *

*

-Mos

real

izim

i si

ç du

het

i dis

a fe

stiv

alev

e si

:-

Fest

ival

i Fol

klor

ik i

zonë

s-

Fest

a e

krij

imit

të

Maq

edon

isë

dhe

fest

a e

verë

s

- N

dërg

jegj

ësim

i i k

omun

itet

it

për

këto

fes

ta-

Mun

gesa

e p

jess

hme

e fo

ndev

e pë

r re

aliz

imin

e t

yre

E la

rtë

4600

ban

orë

- Rr

it n

umri

n e

turi

stëv

e në

zon

ë-

Rrit

të

ardh

urat

për

fam

iljet

- Kr

ijon

kus

hte

të m

ira

të n

jihe

n nj

erëz

it n

ga

afër

* *

- M

os n

dërt

imi i

sh

tëpi

së k

u ka

jet

uar

shkr

imta

ri S

terj

o Sp

ase

e m

os k

thim

i i

saj

në m

uze

- M

os s

igur

imi i

fina

ncim

it p

ër

ndër

tim

in e

saj

E la

rtë

4600

ban

orë

-Sht

ohet

num

ri i

turi

stëv

e dh

e vi

zito

rëve

në

zonë

-Njo

hja

e je

tës

dhe

vepr

imta

risë

të

shkr

imta

rit

* *

*


40

-Mun

gesa

e n

jë p

ike

kalim

i mid

is G

reqi

së

dhe

Shqi

përi

së n

ë fs

hati

n Ce

rje

ku

të m

undë

sohe

t ko

mun

ikim

i më

i le

htë

edhe

në

kuad

ër

të P

arku

t Pr

espa

-Niv

eli i

ulë

t i n

dërg

jegj

ësim

it

të Q

ever

ive

të t

ë dy

ven

deve

pë

r në

nshk

rim

in e

mar

rëve

shje

s pë

rkat

ëve

dhe

ngri

tjen

e

stru

ktur

ave

E la

rtë

2000

ban

orë

-Mun

gon

kom

unik

imi i

nje

rëzv

e dh

e ba

shkë

rend

imi i

pun

ëve

të P

arku

t*

* *

Ngr

itja

e

kapa

cite

teve

të

buri

mev

e nj

erëz

ore

-Akt

ivit

ete

të p

akta

të

OJF

-ve

-Mun

gesë

kap

acit

eti

-Mun

gesë

info

rmac

ioni

E m

esm

e20

%-U

lja

e ni

velit

të

jete

sës

-Ulj

a e

num

rit

të v

izit

orëv

e*

*

3Plani i Veprimeve


43

Pro

blem

i(P

robl

emi m

erre

t ng

a m

atri

ca e

pro

blem

eve,

të

cila

t ja

në

iden

tifik

uar

në f

azën

e

parë

)

Vep

rim

et(P

araq

et li

stën

e v

epri

mev

e ko

nkre

te

që d

uhet

të

ndër

mer

ren

për

zgji

dhje

n e

prob

lem

it n

ë fj

alë.

Mun

d të

jen

ë 1

ose

disa

akt

ivit

ete

)

Pri

orit

eti

(i m

atur

me

shka

llen)

(I m

atur

me

shka

llën

: *-Pa

k i r

ëndë

sish

ëm**

-Mes

atri

sht

i rë

ndës

ishë

m.

***-

Shum

ë i

rënd

ësis

hëm

Afa

ti k

ohor

(I m

atur

me

shka

llën:

(Afa

t sh

kurt

ër(d

eri 5

vj

et)

Afat

mes

ëm d

eri

10vj

etAf

at g

jatë

der

i 15

vjet

Akt

orët

për

gjeg

jës

dhe

bash

këpu

ntor

ët e

m

und

shëm

(Mun

d të

jen

e in

stit

ucio

net

që j

anë

dire

kt p

ërge

gjës

pë

r pr

oble

min

si

dhe

akt

orë

të

tjer

ë në

rol

in e

ba

shkë

punu

esit

)

Kos

toja

E pë

rafë

rt(V

lera

në

jepe

t ne

Le

kë,

përv

eç

ku s

peci

fiko-

het

ndry

she

)

Efek

ti(N

jë p

ersh

krim

i ef

ekti

t po

ziti

v që

vj

en n

ga z

gjid

hja

e kë

tij

prob

lem

i )

1 -

UJI

1.1

Liqe

ni-R

ënia

e v

azhd

uesh

me

e

nive

lit t

ë uj

it n

ë Li

qeni

n e

Pres

pës

së

Mad

he

1-St

udim

i për

evi

dent

imin

e g

jith

ë da

ljev

e të

ujë

rave

nga

liqe

ni,

i aty

re

për

në L

iqen

in e

Ohr

it d

he t

ë tj

erav

e2-

Përd

orim

i me

krit

er i

ujit

të

liqen

it3-

Mar

rëve

shje

me

shte

tet

fqin

jë p

ër

përd

orim

in e

stu

diua

r të

rez

erva

ve

hidr

ike

* *

Afat

gja

të

- O

rgan

et e

sht

etit

- In

stit

ucio

net

shke

ncor

e të

ven

dit

- Sh

tete

t fq

inje

E pa

lloga

ritu

r

- Ru

ajtj

a af

atgj

ate

e ek

osis

tem

it t

ë liq

enit

- Si

guri

m i

një

cilë

sise

jet

e të

që

ndru

eshm

e në

kët

ë zo

në

- N

dotj

a e

ujit

të

liqen

it n

ga k

omun

itet

i,

fakt

orët

nat

yror

e dh

e er

ozio

ni

1- C

akti

mi d

he n

dërt

imi i

ven

deve

gr

umbu

llues

e të

mbe

tjev

e la

rg li

qeni

t.2-

Mos

der

dhja

e u

jëra

ve t

ë ze

za e

at

yre

të b

ardh

a në

liqe

n;

3. N

dërt

imi i

sis

tem

eve

të k

anal

izim

it,

impi

ante

ve t

ë de

kant

imit

etj

.4-

Ndë

rtim

pri

tash

, ga

rdhe

sh

anti

erod

ive

dhe

mur

esh

për

mbr

ojtj

en

e br

igje

ve n

ë pë

rroi

n e

Gor

ricë

s së

m

adhe

dhe

atë

të

Liqe

nasi

t

* *

*

Afat

mes

ëm

-Min

istr

itë

përk

atës

e-K

omun

a Li

qena

s-B

anor

ët e

zon

ës-D

onat

oret

e h

uaj

- Sh

oqat

at m

jedi

sore

2.00

0.00

0

- M

jedi

s i p

astë

r-

Ujë

i pa

stër

- Fl

orë

dhe

faun

e uj

ore

e pa

sur

- To

kë e

sis

tem

uar

dhe

pjel

lore

.-

Mir

ëqen

ie

ekon

omik

e


44

1.2

Lum

enjt

ë,

përr

enjt

ë(uj

ërat

e

rrje

dhsh

me

sipë

rfaq

ë-so

re)

-Vër

shim

i i u

jit

(dal

ja

jash

të s

htra

tit

) në

pe

riud

hën

e pr

urje

ve

mak

sim

ale

i lum

it t

ë G

orri

cës

së M

adhe

dhe

i p

ërro

it t

ë Li

qena

sit

1- N

dërt

imi i

sht

retë

rve

të L

umen

jve

në G

oric

ë të

Mad

he d

he L

iqen

as2-

Pyl

lëzi

me

dhe

ndër

tim

gar

dhes

h an

tier

odiv

e në

pje

sët

e zh

vesh

ura

të f

aqev

e e

me

gjer

ë të

pel

lgje

ve

ujëm

bled

hës

të lu

mit

e t

ë pë

rroi

t.3-

Nda

limi r

rept

ësis

htë

i hed

hjes

së

mbe

tjev

e të

ndë

rtim

it,

atyr

e fa

milj

are

si e

dhe

mat

eria

leve

që

rezu

ltoj

në

nga

past

rim

i i s

talla

ve t

ë ba

gëti

ve,

në

shtr

etër

it e

lum

it e

të

përr

oit

4. N

dërt

im i

një

vend

grum

bulli

mi t

ë m

betj

eve

fam

iljar

e pë

r se

cilin

fsh

at

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- Ko

mun

a Li

qena

s-

Shoq

atat

mje

diso

re

dhe

ajo

e gr

uas

të

kom

unës

Liq

enas

.-

Shoq

ata

për

ruaj

tjen

e t

okës

- Ve

prim

i i

parë

e i

dytë

500.

000

lekë

- Ko

ntri

but

i va

zhdu

eshë

m

e pa

pag

esë

i gji

thë

kom

unit

etit

pë

r ve

prim

in

e tr

etë

- 1.

500.

000

lekë

për

ve

prim

in e

ka

tërt

- Rr

itet

pas

tërt

ia e

pë

rmir

ësoh

et m

jedi

si

në p

ërgj

ithë

si e

në

zonë

n e

banu

ar n

ë ve

çant

i.-

Rrit

et p

astë

rtia

e

liqen

it-

Mbr

ojtj

a e

toka

ve

nga

përm

bytj

et-

Evit

imi i

ero

zion

eve

nga

prur

jet

- N

dotj

a e

thek

suar

e

segm

enti

t të

sht

rati

t të

lum

it q

ë ka

lon

në

bren

dësi

të

fsha

tit

Gor

ricë

e M

adhe

për

rr

jedh

oje

dhe

e uj

it;

i një

jti p

robl

em e

dhe

për

përr

oin

e Li

qena

sit

Zgji

dhje

t ja

në d

hënë

tek

vep

rim

et e

pr

oble

mit

të

mës

ipër

m (

1.2)

* *

*

Afat

-shk

urtë

r

- Ko

mun

a Li

qena

s-

Shoq

ata

të t

uriz

mit

Si n

ë pi

kën

1.2

-Rua

jtja

e

past

ërti

së s

ë m

jedi

sit,

të

ujit

të

pijs

hëm

dhe

te

breg

ut t

ë Li

qeni

t

1.3

Sist

emi u

jitë

s1.

3.1

Reze

rvua

rët

- M

bush

ja e

tre

rez

-er

vuar

ëve

nga

pru-

rjet

e n

gurt

a du

ke

zvog

ëlua

r ka

paci

tete

t uj

ëmbl

edhë

s të

tyr

e dh

e h

umbj

et e

uji

t te

k sh

kark

uesi

t e

pris

hur

si

edhe

pri

shja

e s

taci

on-

eve

të p

ompi

mit

.

1- P

astr

imi i

rez

ervu

arëv

e ek

zist

ues

nga

pru

rjet

ero

zive

2- R

regu

llim

i (ri

pari

mi)

i sh

kark

uesv

e dh

e i s

taci

onev

e të

pom

pim

it3-

Pyl

lëzi

me

në f

aqet

e p

ellg

jeve

uj

ëmbl

edhë

s dh

e rr

itje

e k

ujde

sit

për

përm

irës

imin

e p

yjev

e ek

zist

ues

* *

*

Afat

-mes

ëm

- Ko

mun

a Li

qena

s-

Shoq

ata

e pë

rdor

uesv

e të

uji

t.-

Shoq

ata

e pë

rdor

uesv

e të

py

jeve

kom

unal

e

Vepr

imi

i par

ë 1.

200.

000

lekë

Vepr

imi i

dy

të

70 0

00le

këVe

prim

i i t

retë

i ko

mbi

nuar

800

000

lekë

- Rr

itet

kap

acit

eti

ujëm

bled

hës

- Rr

itet

sip

ërfa

qja

e to

kës

që v

adit

et.

- Pë

rmir

ësoh

et

ekos

iste

mi p

yll


45

1.3.

2 Rr

jeti

i ka

nale

ve

ujit

ës-

Pris

hja

e 60

% të

gj

atës

isë

së k

anal

eve

të r

rjet

it u

jitë

s

1- N

dërt

imi i

pje

sës

tota

lisht

të

pris

hur

të r

rjet

it t

ë ka

nale

ve u

jitë

se2-

Mer

emet

im i

kana

leve

të

dëm

tuar

* *

*

Afat

-mes

ëmKo

mun

a Li

qena

s

Për

të d

y ve

prim

et15

.000

.000

le

kë

- Rr

itja

e p

rodh

imev

e bu

jqës

ore

dhe

e m

irëq

enie

s së

po

pulli

t-

Rrit

et e

fekt

ivit

eti

i për

dori

mit

të

ujit

du

ke k

ursy

er n

ë kë

të

mën

yrë

kons

umin

e

tij

1.4

Ujë

rat

nënt

okës

ore

në p

akës

im e

the

llim

- U

shqi

mi n

ën m

un-

dësi

të r

eale

i uj

ërav

e në

ntok

ësor

ë pr

ej

resh

jeve

atm

osfe

rike

1- R

ritj

a e

sipë

rfaq

eve

të p

yllë

zuar

a m

bi t

erre

net

e zh

vesh

ur e

të

pjer

rët

2- P

ërdo

rim

i me

efice

nsë

i bur

imev

e uj

ore

3- S

tudi

m h

idro

gjeo

logj

ik i

zonë

s dh

e nx

jerr

je n

ë ev

iden

ce e

fak

torë

ve t

ë th

ellim

it t

ë uj

ërav

e në

ntok

ësor

ë

* *

Afat

-gj

atë

Kom

una

Liqe

nas

Ferm

erët

e K

omun

ës

Për

vep-

rim

in e

par

ë 2.

000.

000

lekë

Për

vep-

rim

in e

dyt

ë nd

ërgj

e-gj

ësim

ne

rrit

je i

gjit

hë

kom

u-ni

teti

tPë

r ve

prim

in

e tr

etë

200

000

lekë

- Rr

itja

e s

ipër

faqe

ve

të p

yllë

zuar

a -

Përm

irës

imi i

ek

osis

tem

eve

në

zonë

2 -

AJRI

2.1

Ndo

tja

e aj

rit

me

gazr

a të

dëm

shëm

dhe

ar

omat

ike,

si a

mon

iak,

di

oksi

në,

etj.

1- T

ë nd

ërto

hen

pika

gru

mbu

llim

i të

mbe

tjev

e ur

bane

për

çdo

fsh

at,

në d

ista

ncë

të k

onsi

deru

eshm

e ng

a qe

ndra

t e

banu

ara

dhe

pa p

reku

r ek

osis

tem

in e

zon

ës;

2- T

ë di

skut

ohet

në

çdo

fsha

t m

undë

sia

e la

rgim

it t

ë ka

fshë

ve n

ga

mje

disi

i ba

nim

it n

ë st

alla

jas

htë

fsha

trav

e. P

o të

arr

ihet

ako

rdi,

të

rea

lizoh

et n

ga v

etë

fsha

tarë

t,

pava

rësi

sht

se s

hoqa

tat

mje

diso

re

mun

d të

apl

ikoj

në m

e nj

ë pr

ojek

t të

ti

llë t

ek d

onat

orët

* *

Afat

-mes

ëm

- M

inis

tria

e

Mje

disi

t, P

yjev

e dh

e Ad

min

istr

imit

të

Ujë

rave

- Ko

mun

a Li

qena

s-

Shoq

atat

mje

diso

re-K

omun

itet

i-D

onat

oret

.

Vepr

imi i

pa

re ë

shtë

pl

anifi

kuar

m

ë la

rt p

ër

dy f

shat

ra,

këtu

vle

n pë

r të

tje

rët

veç

Liqe

nasi

t e

Gor

icës

së

mad

he,

vler

a 60

0.00

0 le

këVe

prim

i i

dytë

15

000

000

le

kë

- Rr

itet

në

një

nive

l të

lart

ë ci

lëso

r Pa

stër

tia

e am

bien

tit

nëpë

r fs

hatr

a-

Zona

bëh

et s

hum

ë m

ë at

rakt

ive

për

kom

unit

etin

vet

ë dh

e pë

r tu

rist

ët


46

2.2

Ndo

tja

e aj

rit

nga

pluh

urat

1- T

ë rr

iten

sip

ërfa

qet

e py

llëzu

ara

2- P

yllë

zim

i i a

nëve

të

rrug

ëve

3- P

ërm

irës

imi i

mbi

str

uktu

rës

në

rrug

ët b

rend

a fs

hatr

ave

dhe

ato

që

lidhi

n fs

hatr

at

* *

Afat

-gja

te

-Kom

una

Liqe

nas

-Sho

qata

t ek

olog

jike

-Min

istr

ia e

M

jedi

sit,

Pyj

eve

dhe

Adm

inis

trim

it t

ë U

jëra

ve

Dy

vepr

imet

e

para

300.

000

Vepr

imi i

tr

etë

20 0

00 0

00

lekë

- Rr

itja

e p

astë

rtis

ë së

mje

disi

t

3 -

TOKA

3.1

Toka

buj

qëso

re-

Prez

enca

me

shum

-ic

ë e

ne v

azhd

imës

i e

gurë

ve n

ë to

kën

bujq

ësor

e

1- P

ërpu

nim

i dhe

pas

trim

i i t

okav

e ng

a gu

rët,

për

dori

mi i

tyr

e pë

r kr

ijim

in e

br

ezav

e m

broj

tës

* *

Afat

-mes

ëmFe

rmer

ët e

Kom

unës

Kont

ribu

t i

ferm

erëv

e.-

Përm

irës

imi i

pj

ello

risë

së

tokë

s

- Pë

rmby

tja

e to

kës

bujq

ësor

e në

ras

tet

e rë

nies

së

resh

jeve

me

inte

nsit

et t

ë la

rte.

1- N

dërt

imi i

pri

tave

2-

Rre

gulli

mi i

sht

retë

rve

të lu

men

jve

dhe

përr

enjv

e3-

Sis

tem

imi i

tok

ave,

ndë

rtim

i i

rrje

teve

kul

lues

* *

Afat

gja

te

-Kom

una

Liqe

nas

-Pro

jekt

i kom

bëta

r i

kulli

mit

të

toka

ve-F

erm

erët

e K

omun

ës

Dy

vepr

imet

e

para

pl

anifi

kuar

m

ë la

rtVe

prim

i i

tret

ë2.

000

000

lekë

-Për

mir

ësim

i i t

okës

bu

jqës

ore

-Rri

tja

e re

ndim

ente

ve

- Lë

nia

djer

rë e

12.

7 %

të s

ipër

faqe

s së

tok

ës

bujq

ësor

e;ce

ktës

imi i

tok

ave

bujq

ësor

e të

ven

dosu

ra

në t

erre

ne t

ë pj

errë

ta

1- M

bjel

lje

e bi

mëv

e m

edic

inal

e2-

Mbj

ellj

a m

e ku

ltur

a të

tje

ra t

ë pë

rsht

atsh

me

sipa

s pa

rim

eve

të

agro

pyllt

aris

e (k

ombi

nim

dru

rë f

ruto

re

ose

pyjo

re m

e bi

mës

i bar

isht

ore)

3- P

yllë

zim

kry

esis

ht m

e du

shqe

për

t’i

kt

hyer

në

orig

jinë

* *

Afat

mes

ëm

Shoq

ata

e py

jeve

ko

mun

ale

Ferm

erët

e k

omun

ës

Vepr

imi i

pa

re

1.00

0 00

0 le

këVe

prim

i i

dytë

5. 0

00 0

00

lekë

.Ve

prim

i i

tret

ë3.

000.

000

lekë

- Rr

itje

e m

irëq

enie

s së

kom

unit

etit

- Pë

rmir

ësim

i m

jedi

sit

- Pa

kësi

mi i

tok

ës b

u-jq

ësor

e pr

ej t

jetë

rsim

it

të s

aj p

ër n

dërt

ime

1- Z

gjer

imi i

fsh

atra

ve t

ë be

het

në

drej

tim

e të

tok

ave

jopr

odhu

ese

si d

he

në v

endb

anim

e të

rej

a af

ër L

iqen

it2-

Për

gati

tja

e pl

anev

e rr

egul

lues

pë

r çd

o fs

hat

të k

omun

ës e

më

pas,

zb

atim

i rig

oroz

i ty

re.

* *

*

Afat

gja

te

- D

rejt

oria

ur

bani

stik

e e

qark

ut-

KRRT

-ja

e Ko

mun

ës-

Krye

sitë

e f

shat

rave

Vepr

imi i

dy

të80

0.00

0 le

kë

- Ku

rsim

të

sipë

rfaq

eve

te

punu

eshm

e-

Mir

ë pë

rdor

et

elem

enti

mje

diso

r kr

yeso

r –

Toka

.-V

lera

soc

iale


4�

3.2

Tok

at p

yjor

e e

kul-

loso

re-

Prez

enca

e p

akët

e

hum

usit

në

toka

t py

-jo

re t

e ko

mun

ës

1- T

ë bë

het

pleh

ërim

të

sipë

rfaq

eve

të

cakt

uara

të

kullo

tave

të

kom

unës

2- M

undë

sish

t e

gjit

hë b

iom

asa,

ve

çanë

rish

t aj

o e

gjel

bër,

të

kalo

jë n

ë pr

oces

in n

atyr

or t

ë tr

ansf

orm

imit

, pa

nd

ërhy

rjen

e n

jeri

ut

* *

Afat

gja

të

-Adm

inis

trat

a e

Park

ut-S

hoqa

ta e

pë

rdor

uesv

e të

py

jeve

dhe

kul

lota

ve

kom

unal

e(SH

PPKK

) ku

llota

ve-

Kom

unit

eti

E pa

lloga

ritu

r

- Sh

tohe

t rr

itja

e

pyje

ve d

he

përm

irës

ohet

gje

ndja

e

kullo

tave

- Pr

ezen

ca e

ero

zion

it

në s

ipër

faqe

n e

toka

ve

pyjo

re m

e bi

mës

i të

pakë

t

1- P

yllë

zim

e në

sip

ërfa

qe t

ë ca

ktua

ra

që j

anë

të p

jerr

ëta

e të

zhv

eshu

ra.

2- N

dërt

im g

ardh

esh

anti

erod

ive

* *

Afat

gja

të

-Adm

inis

trat

a e

Park

ut-S

HPP

KK

2.00

0.00

0 le

kë

- N

dalo

het

eroz

ioni

si

përf

aqës

or-

Përm

irës

ohet

ek

olog

jia

- Zv

ogël

ohen

pru

rjet

e

ngur

ta n

ë pë

rren

jtë

3.3

Toka

tru

all n

dërt

i-m

i:-

Përd

orim

jo

raci

onal

e

abuz

iv i

tokë

s tr

uall

1- T

ë bë

hen

stud

ime

të p

jess

hme

urba

nist

ike

sipa

s pl

anev

e rr

egul

lues

të

fsha

trav

e

* *

*

Afat

gjat

ë

- In

stit

ucio

net

e sh

teti

t-K

omun

a Li

qena

s40

0.00

0 le

kë

- Bë

het

zgje

rim

i i

stud

iuar

i fs

hatr

ave

- Ru

het

toka

bu

jqës

ore

4. B

IOSF

ERA

4.1

Gje

ndja

e d

ëmtu

ar

e py

jeve

të

dush

kut

në a

fërs

i të

fsha

trav

e,

në 1

000

ha,

në p

yjet

ko

mun

ale

1- M

broj

tje

e ty

re n

ga k

ullo

tja

e dh

ive,

pre

rja

e gj

ethi

t dh

e pr

erje

t pë

r dr

u zj

arri

2- N

dërt

im g

ardh

esh

mbr

ojtë

s

* *

Afat

mes

ëm

- Ad

min

istr

ata

e Pa

rkut

- SH

PPKK

- Ko

mun

a Li

qena

s-

Kom

unit

eti

Vepr

imi

i par

ë pa

in

vest

imVe

prim

i i

dytë

300.

000

lekë

- Pë

rmir

ësim

cilë

sor

i py

jeve

të

dush

kut.

- Pë

rmir

ësim

e

pasu

rim

i m

jedi

sit

në

përg

jith

ësi

- M

unge

sa e

pun

imev

e të

çlir

im-p

astr

imit

në

parc

elat

e r

icun

guar

a pa

ra 4

-5 v

jetë

sh (

në

200

ha)

.

- Kr

yerj

a e

puni

mev

e pë

rmir

ësue

se n

ë 20

0 ha

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- D

onat

or-

Kom

una

Liqe

nas

- Sh

oqat

at

3.00

0.00

0 le

kë

- Rr

itet

pun

ësim

i -

Rrit

en t

e ar

dhur

at-

Përm

irës

ohet

cilë

sia

e py

jeve

dhe

mje

disi

- Ef

ekti

vite

ti i

ulët

i pu

nës

së a

dmin

istr

atës

së

Par

kut

dhe

nive

li i

ulët

i ba

shkë

puni

mit

m

e st

rukt

urat

e q

ever

-is

jes

vend

ore

dhe

kom

unit

etin

.

- H

arti

mi i

një

str

ateg

jie

të p

lotë

të

men

axhi

mit

të

Park

ut-

Spec

ializ

im i

adm

inis

trat

ës s

ë Pa

rkut

* *

Afat

shk

urtë

r

- D

onat

or-

Kom

una

Liqe

nas

- Sh

oqat

at

500.

000

lekë

- Rr

itet

efe

ktiv

itet

i i

punë

s pë

r Pa

rkun

.-

Rrit

en v

lera

t na

tyro

re t

ë Pa

rkut


48

4.2

Kullo

tat

Mos

shf

rytë

zim

i i

kapa

cite

tit

ushq

yes

të k

ullo

tave

nat

yror

e të

kom

unës

(kul

lota

t e

Mal

it t

e Th

atë)

1- N

dërt

imi i

lera

ve n

ë kë

to k

ullo

ta2-

Org

aniz

imi i

kul

lotj

es s

ezon

ale

vero

re

* *

Afat

mes

ëm

-Don

ator

-Kom

una

Liqe

nas

Vepr

imi i

pa

rë2

000.

000

lekë

- Rr

iten

të

ardh

urat

pë

r fr

ymë

të

popu

llsis

ë pr

ej

sekt

orit

të

bleg

tori

së

pa d

ëmtu

ar m

jedi

sin.

- M

os z

bati

mi i

par

i-m

eve

të k

ullo

tjes

ra

cion

ale

në p

yje

dhe

në k

ullo

tat

në m

es t

ë py

jeve

1- Z

bati

mi i

par

imit

të

kullo

tjes

ra

cion

ale

2- S

peci

fikim

i në

Plan

in e

men

axhi

mit

të

pyj

eve

dhe

kullo

tave

kom

unal

e i p

arce

lave

pyj

ore

që le

johe

n të

ku

llote

n pë

r çd

o vi

t.

* *

*

Afat

mes

ëm

-DSH

P-K

omun

a Li

qena

s-S

HPP

KK-S

ubje

kt p

riva

t në

py

je

Pa k

osto

sh

tese

- Re

aliz

ohet

par

imi

i zhv

illim

it t

ë që

ndru

eshë

m-

Pakë

sohe

n dë

mti

met

mbi

pyj

et

- M

os r

ealiz

imi i

pun

i-m

eve

për

mir

ësue

se t

ë ku

llota

ve s

iç e

për

cak-

ton

Plan

i i m

enax

him

it

të p

yjev

e dh

e ku

llota

ve

kom

unal

e

1- T

ë kr

yhet

pas

trim

i i k

ullo

tave

nga

gu

rët

dhe

shku

rret

dhe

pun

ime

të

tjer

a pë

rmir

ësue

se

* *

Afat

mes

ëm

- D

SHP

- Ko

mun

a Li

qena

s-

ShPP

KK

2 00

0 00

0 le

kë-

Rrit

ja e

kap

acit

etit

us

hqye

s të

kul

lota

ve.

- M

unge

sa n

ë nj

ë sh

ka-

llë t

ë ko

nsid

erue

shm

e e

lera

ve,

kori

tave

, në

kul

lota

t e

Mal

it t

e Th

atë

Traj

tuar

më

lart

* *

*

Afat

mes

ëm

- D

onat

or-

Kom

una

- SH

PPKK

- Sh

fryt

ëzim

i i k

ullo

tës

me

efek

tivi

tet

4.3

Zona

t e

mbr

ojtu

ra

- M

os r

espe

ktim

i i

stat

usit

të

tyre

pre

j ko

mun

itet

it

1- A

fishi

mi n

ë te

rren

i sh

enja

ve

treg

uese

për

zon

at e

mbr

ojtu

ra m

e m

jete

të

duks

hme

sinj

alis

tike

2- T

regi

mi i

vle

rave

spe

cifik

e të

bi

odiv

ersi

teti

t të

kët

yre

zona

ve3-

Ndë

rtim

gar

dhes

h m

broj

tës

* *

*

Afat

mes

ëm

- Ad

min

istr

ata

e Pa

rkut

- Ko

mun

a Li

qena

s-

ShPP

KK-O

JFtë

Dy

vepr

imet

e

para

200

000

lekë

Vepr

imi i

tr

ete

300

000

lekë

- Ru

het

e pa

suro

het

biod

iver

site

ti-M

err

një

zhvi

llim

të

suks

essh

ëm f

auna

4.4

Biod

iver

site

ti-

Mun

gesa

e n

jë s

tudi

mi

të p

lotë

për

gje

ndje

n ak

tual

e dh

e m

asat

për

m

broj

tjen

e ll

ojev

e të

ral

lë d

he a

tyre

të

rrez

ikua

r

1- S

tudi

mi i

veç

ante

e i

thel

luar

i llo

jeve

të

rra

lle d

he a

tyre

të

rrez

ikua

r në

par

kun

e Pr

espë

s; p

lani

fikim

i m

asav

e pë

r ru

ajtj

en d

he z

hvill

imin

e

suks

essh

ëm t

e ty

re2-

Zba

tim

i kor

rekt

i nj

ë st

udim

i të

tillë

ng

a ad

min

istr

ata

e Pa

rkut

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- D

onat

or-

DSH

P-

Kom

una

Liqe

nas

- In

stit

ucio

ne

shke

ncor

e

Dy

vepr

imet

5.00

0.00

0 le

kë

-Ruh

et e

pas

uroh

et

biod

iver

site

ti-R

rite

n vl

erat

e

Park

ut.


4�

- Ev

iden

tim

i jo

i plo

te

i bim

ëve

me

vler

a të

ve

çant

a e

me

mun

dësi

pë

rdor

imi n

ë in

dust

ri,

mje

kësi

, et

j

1- B

otim

i i n

jë b

rosh

ure

për

bim

ët m

e vl

era

të v

eçan

ta q

ë rr

iten

në

zonë

n e

Park

ut d

he m

enax

him

in e

tyr

e2-

Shf

rytë

zim

i i k

ontr

ollu

ar e

në

përp

uthj

e m

e te

knik

ën e

rek

oman

duar

i k

ëtyr

e bi

mëv

e

* *

Afat

shk

urtë

r

- Ad

min

istr

ata

e Pa

rkut

.-

Don

ator

- D

SHP

- Sh

oqat

at-

Inst

ituc

ione

sh

kenc

ore.

3.00

0.00

0 le

kë

- Të

nji

hen

vler

at e

ve

çant

a të

bim

ëve

dhe

të m

broh

en n

ga

dëm

tues

it-

Rrit

en t

ë ar

dhur

at

nga

grum

bulli

mi i

ty

re

-Red

ukti

mi r

eal i

fa

unës

në

terr

itor

in e

Pa

rkut

të

Pres

pës

1- T

ë nd

aloh

et g

juet

ia n

ë Pa

rkun

e

Pres

pës

për

një

peri

udhë

koh

e te

pe

rcak

tuar

2- T

ë ev

itoh

et u

dhët

imi i

mje

teve

në

thel

lësi

të

pyje

ve

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- D

SHP

- Ko

mun

a Li

qena

s-

Shoq

atat

e

gjue

tarë

ve

Pa k

osto

sh

tese

- D

o të

rit

et n

umri

i s

hpen

dëve

dhe

i ka

fshë

ve n

ë pa

rkun

e

Pres

pës

dhe

shum

ëllo

jshm

ëria

e

tyre

5. P

EJSA

ZHI M

ALO

R D

HE

EKO

SIST

EMET

SPE

CIFI

KE

- D

ëmti

mi i

vaz

h-du

eshë

m i

breg

ut t

ë liq

enit

në

segm

ente

të

cakt

uara

1- T

ë nd

aloh

et r

rept

ësis

htë

mar

rja

e rë

rës

nga

breg

u i l

iqen

it*

*Af

at s

hkur

tër

- Ko

mun

a-

Adm

inis

trat

a e

Park

ut

Pa k

osto

sh

tese

- Vl

erës

ohen

m

aksi

mal

isht

pla

zhet

ra

nore

për

pus

hues

it

- Ak

side

ntim

i i t

erre

nit

në s

egm

ente

të

cakt

uar

të r

ikon

stru

ksio

nit

të

rrug

ës k

ombë

tare

1- T

ë m

odifi

kohe

t te

rren

i dhe

të

peng

ohet

pri

shja

e m

ëtej

shm

e e

tij

nga

fakt

orët

atm

osfe

rike

* Afat

mes

ëm

- Ko

mun

a-

Adm

inis

trat

a e

Park

utE

pallo

gari

tur

- Ru

hen

vler

at

deko

rati

ve t

e pe

izaz

hit

naty

ror

6. M

JED

ISI S

OCI

AL D

HE

EKO

NO

MIK

6.1

Arsi

mi

- Ed

ukim

i i p

akët

mje

d-is

or d

he p

robl

emet

e

tjer

a në

shk

olla

1- T

ë bo

tohe

n te

kste

në

gjuh

ën

maq

edon

ase

2- T

ë rr

itet

niv

eli i

mës

uesv

e dh

e i

mës

im-d

hëni

es.

3-Të

fut

et n

ë pr

ogra

m e

duki

mi

mje

diso

r

* *

*

Afat

-shk

urtë

r

- M

inis

tria

e a

rsim

it

dhe

e sh

kenc

ave

të R

epub

likës

së

Shqi

përi

së-

Trup

at m

ësim

ore

të

shko

llave

të

kom

unës

- Ru

het

dhe

zhvi

llohe

t gj

uha

dhe

kult

ura

e m

inor

itet

it

maq

edon

as -

Ed

ukoh

et b

rezi

i r

i me

njoh

uri

për

mje

disi

n dh

e rë

ndës

inë

e ti

j6.

2 Sh

ënde

tësi

-Mos

fun

ksio

nim

it i

spit

alit

në

Liqe

nas

dhe

mun

gesa

e q

endr

ave

shën

detë

sore

të

disa

fs

hatr

ave

1- V

ënia

në

funk

sion

e s

pita

lit d

he

ndër

tim

i i q

endr

ave

shën

detë

sore

në

fsha

trat

ku

mun

gojn

ë2-

Ngr

itja

në

një

nive

l cilë

sor

e ed

ukim

it s

hënd

etës

or d

he h

igje

nik

të

kom

unit

etit

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- Sh

teti

- Ko

mun

a-

Shoq

atat

Vepr

imi i

pa

rë2.

000.

000

lekë

- Pë

rmir

ësim

i i

shën

deti

t të

nje

rëzv

e-

Rrit

je e

hig

jien

ës

së j

etes

ës d

he t

ë am

bien

teve

të

bani

mit

në

tërë

si


50

6.3

Bujq

ësia

-Mun

gesa

e t

regu

t të

pr

odhi

mev

e bu

jqës

ore

dhe

cert

ifiki

mi i

tyr

e

1- N

dërt

imi i

një

tre

gu n

ë Li

qena

s2-

Të

fute

t ng

a M

inis

tria

pra

ktik

a e

cert

ifiki

mit

të

prod

him

eve

bujq

ësor

e na

tyro

re

* *

Afat

shk

urtë

r

- D

onat

or-

Shte

ti

Vepr

imi i

pa

rë10

.000

.000

le

kë

- Vl

erës

ohen

më

mir

ë pr

oduk

tet

buj

qëso

re

e bl

egto

rale

- G

aran

tohe

t ru

ajtj

a e

mje

disi

t du

ke

stim

ulua

r bu

jqës

inë

naty

rore

- Pë

rdor

imi i

pa

kon-

trol

luar

i pe

stic

idev

e në

fus

hë t

ë ha

pur

- N

grit

ja e

shë

rbim

it t

ë pr

ogno

ze

sinj

aliz

imit

* *

Afat

shk

urtë

r-

Don

ator

800.

000

lekë

- U

let

kost

oja

e pr

odhi

mev

e-

Ule

t sh

kalla

e

ndot

jes

së u

jëra

ve

dhe

tokë

s

6.4

Bleg

tori

aM

unge

sa e

për

puni

m-

it d

he t

regt

imit

të

prod

ukte

ve b

legt

oral

e

- N

dërt

imi i

dy

baxh

ove

ne z

one

-Nxi

tja

e m

arke

tim

it t

ë pr

odhi

mev

e lo

kale

ble

ktor

ale

* *

Afat

shk

urtë

r

- D

onat

or-

Bizn

esi

10.0

00.0

00

lekë

- Rr

itet

shk

alla

e

përp

unim

it in

dust

rial

të

pro

dukt

eve

bleg

tora

le,

pra

rrit

en t

ë ar

dhur

at

nga

ky s

ekto

r pa

rr

itur

shf

rytë

zim

in e

bu

rim

eve

naty

rore

.

6.5

Blet

aria

Zhvi

llim

nën

mun

dësi

të

real

e i k

ëtij

sek

tori

në

terr

itor

in e

kom

unës

- N

xitj

a e

akti

vite

tit

të b

letë

rrit

ësve

tr

adic

iona

le

- M

bësh

tetj

e fin

anci

are

për

këtë

se

ktor

- Rr

itje

e k

apac

itet

eve

dhe

shkë

mbi

mev

e, e

kspe

rien

ce m

e ve

ndet

e

rajo

nit

* *

Afat

mes

ëm

- Pu

shte

ti v

endo

r-

Bizn

esi

- O

JF-

Don

ator

e

E pa

lloga

ritu

r

- Rr

itje

e t

ë ar

dhur

ave

nga

një

akti

vite

t në

har

mon

i m

e na

tyrë

n-

Rrit

vle

rat

turi

stik

e të

zon

ës-

Shto

n vl

erat

e

biod

iver

site

tit

duke

tr

ansp

ortu

ar m

ater

ial

të b

imëv

e të

rad

ha

në n

jë t

erri

tor

më

të

gjer

ë6.

6 Pe

shki

mi

Gju

etia

e p

alig

jshm

e, m

e m

jete

pla

sëse

dhe

pa

kri

ter

e pe

shku

t

1- N

dërg

jegj

ësim

i i k

omun

itet

it p

ër

krit

eret

e g

juaj

tjes

së

pesh

kut

2- F

orci

mi i

kon

trol

lit d

he m

arrj

a e

mas

ave

ndës

hkim

ore

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- Sh

oqat

a e

pesh

kim

it-

Kom

una

- Sh

teti

- M

broh

en ll

ojet

e

ralla

të

pesh

kut

- Sh

tohe

t sa

sia

e pe

shku

t

- M

unge

sa e

një

pik

e gr

umbu

llim

i dhe

për

-pu

nim

i të

pesh

kut

- N

dërt

imi i

një

pik

e gr

umbu

llim

i dhe

të

për

puni

mit

të

pesh

kut

* *

*

Afa

t sh

kurt

ër

- D

onat

or-

Bizn

esi

5.00

0.00

0 le

kë-

Rrit

en t

ë ar

dhur

at e

ko

mun

itet

it


51

- N

ivel

i tek

nolo

gjik

i ul

ët,

mun

gesa

e o

rgan

-iz

imit

dhe

pro

fesi

onal

-iz

imit

.

- Tr

ajni

mi

i pes

hkat

arëv

e pë

r ng

ritj

en

prof

esio

nale

të

tyre

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- Sh

oqat

a e

pesh

kim

it-

Kom

una

1.00

0.00

0 le

kë

- N

jë p

eshk

im i

rreg

ullt

ndi

hmon

zh

villi

min

e m

barë

të

faun

ës s

ë uj

it

6.7

Turi

zmi

-Mun

gesa

e n

jë g

uide

tu

rist

ike

1- P

ërga

titj

a e

një

guid

e ci

lëso

re t

ë zo

nës

* *

*Af

atSh

kurt

ër

- Ko

mun

a-

Spec

ialis

të

- Sh

oqat

a tu

rist

ike

500

000

lekë

- Bë

het

prop

agan

dë e

do

bish

me

për

vler

at

e Pa

rkut

- Sh

tohe

t tu

rizm

i në

zonë

6.8

Urb

anis

tikë

-Mun

gesa

e p

lane

ve

rreg

ullu

es p

ër f

shat

rat

-Mun

gesa

e m

aste

rpla

ni

t ë

zhvi

llim

it u

rban

bu

ze li

qeni

t

1- P

ërga

titj

a e

një

plan

i urb

anis

tik

për

breg

un e

liqe

nit

2- P

ërga

titj

e e

plan

it r

regu

llues

për

çd

o fs

hat

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- Sh

teti

- Ko

mun

a Li

qena

s

Dy

vepr

imet

20.0

00.0

00

lekë

- El

imin

ohen

nd

ërti

me

në m

ënyr

ë të

pal

igjs

hme

- Rr

itet

shf

rytë

zim

i ra

cion

al i

tokë

s-

Ndë

rtoh

en

plaz

he t

ë bu

kur

e fu

nksi

onal

e-R

rite

t pr

ania

e

turi

stëv

e

-Mun

gesa

e f

urni

zim

it

të r

regu

llt m

e uj

ë të

pi

jshë

m n

ë të

gji

thë

fsha

trat

1- N

dërt

imi i

ujë

sjel

lsav

e pë

r çd

o fs

hat

me

depo

dhe

rrj

et s

hpër

ndar

ës

për

furn

izim

in e

çdo

sht

ëpie

2- S

hpim

e pë

r bu

rim

et n

ënto

këso

re3-

Ana

liza

të r

regu

llta

kim

ike

e ba

kter

iolo

gjik

e të

uji

t të

pij

shëm

* *

*Af

at m

esëm

- D

onat

or-

Shte

ti-

Kom

una

Dy

vepr

imet

e

para

50.0

00.0

00

lekë

- El

imin

ohen

së

mun

djet

infe

ktiv

e -

Përm

irës

ohen

e

kush

tet

higj

ieni

ke-

Rrit

en m

undë

sitë

pë

r tu

rizm

in

- M

unge

sa e

sis

tem

eve

të k

anal

izim

eve

të

ujër

ave

të z

eza

dhe

të

bard

ha n

ë fs

hatr

a dh

e të

man

ipul

imit

te

tyre

1- N

dërt

imi i

sis

tem

it t

ë ka

naliz

imev

e pë

r uj

ërat

e z

eza

e të

bar

dha

për

çdo

fsha

t2-

Ndë

rtim

i i im

pian

teve

të

past

rim

it

te t

yre

* *

*

Afat

gja

të

- Ko

mun

a -

Shte

ti

Dy

vepr

imet

80.0

00.0

00

lekë

- Pë

rmir

ësim

i i

kush

teve

të

jete

sës

- M

broj

tje

e aj

rit

dhe

e uj

it t

ë liq

enit

nga

nd

otja

- M

unge

sa e

sis

tem

eve

të g

rum

bulli

mit

dhe

e

vend

grum

bulli

mev

e të

për

shta

tshm

e të

m

betj

eve

fam

iljar

e në

7

fsha

trat

e z

onës

1-Të

reg

ullo

het

sist

emi i

gru

mbu

llmit

të

mbe

tjev

e ur

bane

me

një

shpë

rnda

rje

të a

rsye

shm

e të

pik

ave

të

grum

bulli

mit

në

çdo

fsha

t2-

Të

cakt

ohen

ven

de t

ë pë

rsht

atsh

me

për

depo

ziti

min

afa

tgja

të t

ë m

betu

rina

ve p

ër ç

do f

shat

dhe

kët

u të

kry

hen

puni

met

e n

evoj

shm

e pë

r m

broj

tjen

nga

ndo

tjet

të

tokë

s, u

jit,

aj

rit

* *

*

Afat

shk

urtë

r

-Kom

una

Liqe

nas

- Sh

oqat

at e

kolo

gjik

e-

Kom

unit

eti

Dy

vepr

imet

4.00

0.00

0 le

kë

-Kri

jim

i i k

usht

eve

të m

ira

ekol

ogji

ke

për

bano

rët

e pë

r tu

rist

ët-

Përm

irës

im i

kush

teve

hig

jien

ike

të j

etës

së

kom

unit

etit

.


52

- M

os t

erhe

qje

sist

ema-

tike

e m

betu

rina

ve

fam

iljar

e ng

a fs

hati

në

pika

t e

grum

bulli

mit

; të

gji

tha

fsha

trat

per

-ve

ç Li

qena

s

1-Të

dis

iplin

ohet

for

t të

rheq

ja

sist

emat

ike

(çdo

dit

ë) e

mbe

turi

nave

ng

a pi

kat

e gr

umbu

llim

it n

ë ve

ndet

e

depo

ziti

mit

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- Ko

mun

a Li

qena

s 80

0.00

0 le

kë-

Përm

irës

im i

kush

teve

hig

jeni

ke t

ë je

tës

së k

omun

itet

it.

Mbe

tjet

org

anik

e(J

asht

ëqit

jet

e ka

f-sh

ëve)

- Pr

ezen

ca m

asiv

e e

pleh

rave

org

anik

e në

afë

rsi t

ë sh

tëpi

ve

në a

nët

e rr

ugëv

e të

fs

hati

t në

të

gjit

hë

kom

unën

1-La

rgim

i i b

agët

isë

jash

të f

shat

rave

2-N

dërt

imi i

ple

hëri

shta

ve m

odel

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- D

onat

or-

Shte

ti-

Kom

una

Liqe

nas

- Sh

oqat

at

- Ko

mun

itet

i

10.0

00.0

00

lekë

- El

imin

ohet

ndo

tja

e m

jedi

seve

të

bani

mit

, uj

it,

ajri

t-

Zona

t e

banu

ara

bëhe

n m

ë të

rheq

ëse

për

turi

stët

-Për

mir

ësim

i i m

bi

stru

ktur

ave

të r

rugë

ve

të f

shat

rave

dhe

br

enda

tyr

e

1- A

sfal

tim

i pj

esës

më

të m

adhe

te

tyre

2- S

iste

mim

, ca

këlli

m o

se k

alld

rëm

in i

rrug

ëve

që m

bete

n

* *

Afat

shk

urtë

r-

Shte

ti-

Kom

una

Dy

vepr

imet

50 0

00 0

00

lekë

- Pë

rmir

ësoh

en

kush

tet

e pë

rgji

thsh

me

të j

etes

ës s

ë ko

mun

itet

it-

Rrit

et n

djes

hëm

sh

kalla

e p

astë

rtis

ë,

përm

irës

ohet

mje

disi

- M

os a

sfal

tim

i i p

lotë

i rr

ugës

nac

iona

le K

orçë

-G

oric

ë, e

cila

lidh

dy

shte

tet

1- A

sfal

tim

i i p

jesë

s së

mbe

tur

të

rrug

ës,

lapi

dari

– d

ogan

e.

* *

*

Afat

shk

urtë

r-

Shte

ti

100

000

000

lekë

- Zh

villi

mi i

tur

izm

it

dhe

përm

irës

im i

stan

dard

it t

ë je

tesë

s së

kom

unit

etit

.-

Zvog

ëlim

i nd

otje

s së

ajr

it n

ga

tran

spor

ti6.

9 En

ergj

ia

- Pr

ezen

ca e

një

rrj

eti

të f

urni

zim

it m

e en

-er

gji e

lekt

rike

joe

fi-ka

se m

e m

undë

si t

ë sh

umta

dëm

tim

i, s

hka-

llë s

igur

ie j

o të

mir

ë,

rrje

ti a

jror

në

terr

en t

e vë

shti

re e

tj

- N

dërt

imi i

një

linj

e te

re

elek

trik

e pë

r zo

nën

duke

e d

evij

uar

ekzi

stue

sen

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- Sh

teti

- D

onat

ore

- Ko

mun

a

4.00

0.00

0 le

kë

- Rr

itet

sig

uria

e

rrje

tit

- El

imin

ohen

nd

ërpr

erje

t e

shpe

shta

dhe

de

fekt

et n

ë

furn

izim

in m

e en

ergj

i.


53

- Pë

rdor

imi p

a kr

iter

dh

e m

e ef

ekti

vite

t të

ul

et i

drur

it s

i bur

im

ener

gjie

për

nev

ojat

fa

milj

are

psh.

(gat

imi i

bu

kës

nga

çdo

fam

ilje

me

dru

zjar

ri p

ër g

jith

ë vi

tin)

1- P

rodh

imi i

buk

ës n

ë m

ënyr

ë in

dust

rial

e e

të p

ërqe

ndru

ar,

me

tekn

olog

ji b

ashk

ëkoh

ore.

2- P

ërdo

rim

i i b

urim

eve

ekon

omik

e të

en

ergj

isë

si g

azi,

për

gat

im

* *

Afat

mes

ëm

- Sh

teti

- Ko

mun

a-

Bizn

esi

- Ko

mun

itet

i

-Ule

t ko

nsum

i i d

ruve

të

zja

rrit

-Ule

t pr

esio

ni

nega

tiv

mbi

pyj

et,

përm

irës

ohet

gje

ndja

e

tyre

-Ule

t nd

otja

e a

jrit

m

e ga

z ka

rbon

ik.

- M

unge

sa e

për

dori

mit

të

bur

imev

e të

en-

ergj

isë

së r

inov

uesh

me

si e

nerg

jia

diel

lore

, er

a, e

tj.

1- V

endo

sja

e pa

nele

ve d

iello

re

për

prod

him

ene

rgji

e te

rmik

e dh

e el

ektr

ike

* *

Afat

mes

ëm

- D

onat

or-

Bizn

eset

9.60

0.00

0 le

kë

- Pë

rdor

en b

urim

e en

ergj

ie t

ë pa

stër

e

të r

inov

uesh

me

- U

let

kons

umi i

dr

uve

të z

jarr

it-U

let

pres

ioni

ne

gati

v m

bi p

yjet

, pë

rmir

ësoh

et g

jend

ja

e ty

re

6.10

Kul

turë

- M

unge

sa e

një

sht

ëpie

ku

ltur

ore

në q

endë

r të

Ko

mun

ës

1- N

dërt

imi i

një

sht

ëpie

kul

ture

në

Liqe

nas

* *

*Af

at m

esëm

- Sh

teti

- Ko

mun

a Li

qena

s10

.000

.000

le

kë

- Ri

tet

nive

li ku

ltur

or

në z

onë

dhe

ruhe

t tr

ashë

gim

ia k

ultu

rore

- M

os r

ealiz

imi s

iç

duhe

t i d

isa

fest

ival

eve

si Fest

ival

i Fol

klor

ik i

zonë

s, F

esta

e k

riji

mit

të

Maq

edon

isë

dhe

fest

a e

verë

s

1- M

bajt

ja e

fes

tiva

lit f

olkl

orik

të

fest

ave

popu

llore

* *

Afat

shk

urtë

r-

Kom

una

- D

onat

or

2.00

0.00

0 le

kë-

Krij

on k

usht

e pë

r zh

villi

min

kul

ltur

or t

ë ko

mun

itet

it

- M

os n

dërt

imi i

sh

tëpi

së k

u ka

jet

uar

shkr

imta

ri S

terj

o Sp

ase

e m

os k

thim

i i s

aj n

ë m

uze

1- R

esta

urim

e k

thim

i në

Shtë

pi m

uze

i ba

nesë

s së

Ste

rjo

Spas

es

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- D

onat

or-

Shte

ti-

Kom

una

Liqe

nas

10.0

00.0

00

lekë

-Pro

mov

ohet

jet

a dh

e ve

pra

e sh

krim

tari

t St

erjo

Spa

se


54

- M

unge

sa e

një

pik

e ka

limi m

idis

Gre

qisë

dh

e Sh

qipë

risë

në

fsha

-ti

n Ce

rje

ku t

ë ke

mi

një

kom

unik

im s

i Par

k N

dërk

ombë

tar

1- N

dërt

imi i

pik

ës s

ë ka

limit

kufi

tar

në C

erje

* *

*

Afat

shk

urtë

r

- Sh

teti

- D

onat

or5.

000.

000

lekë

- Re

aliz

ohet

një

ko

mun

ikim

inte

nsiv

që

sig

uron

një

m

enax

him

të

inte

grua

r të

Par

kut

të P

resp

ës.

Ngr

itja

e k

apac

itet

eve

të b

urim

eve

njer

ëzor

e1-

Kua

lifiki

mi i

sta

fit t

ë ko

mun

ës p

ër

një

qeve

risj

e m

ë të

mir

e, m

ë efi

kase

, në

shë

rbim

të

kom

unit

etit

* *

*Af

at s

hkur

tër

- Ko

mun

a-

Shte

ti3.

000

000

le

kë

-Për

mir

ësoh

et

qeve

risj

a ve

ndor

e,

çelë

si i

zhvi

llim

it t

e që

ndru

eshë

m Faksimile e ve

ndimit të kë

shillit ko

munal

të komunës Li

qenas, për m

iratimin e PLVM

Faksimile e ve

ndimit të kë

shillit ko

munal

të komunës Li

qenas, për m

iratimin e PLVM


The Commune of Liqenas

local enVironmental action Plan - liqenas commune

5�

TABLE OF CONTENTS

INTRODUCTION............................................................................................................ 61VISION ............................................................................................................................. 63CHAPTER I: CURRENT SITUATION AND ASSESSMENT OF NATURAL RESOURCES........ 65

1. Current environmental situation in the commune........................................... 651.1 Water ...................................................................................... 651.2 Air .......................................................................................... 661.3 Land ........................................................................................ 671.4 Biosphere, flora and fauna ............................................................. 681.5 Mountainous landscapes and specific eco-systems .................................. 711.6 Climate .................................................................................... 711.7 Social and economic environment ..................................................... 71

2. Assessment of resources.......................................................................................... 78

3. Assessment and coordination of projects and donations for the development of the commune.................................................................................... 79

CHAPTER IIPROBLEM IDENTIFICATION...................................................................................... 81

CHPATER IIIACTION IDENTIFICATION AND PLANNING........................................................ 99


61

INTRODUCTION

The Commune of Liqenas is situated at the northeastern part of the region of Korca. Its territory is included in the water collecting pool of the Lake of Prespa. It borders on the mountain chains separating the lake pool from the field of Korca. More specifically, it is separated from the Ohrid Lake by the Mali i Thate and borders northwest and East on Macedonia and South East on Greece.

The lake of Prespa e Madhe has an area of 243.6 km of which 49 km2 is part of Albanian territory. The depth of the lake on the Albanian side is 56 m. The surface of the lake measures 850 m above sea level.

The highest peak of Mali i Thate is 2288 m above sea level.The center of the commune is 25 km away from the town of Korca. The

commune is comprised of nine villages and it extends 45 km from Gorica e madhe to Cerje.

The population of the commune counts 4.600 inhabitants. It is mostly homogenous, with only a small Macedonian minority who lives in perfect co-existence with the dominant Albanian population.

The territory of the commune is part of the National Prespa Park.This represents additional reason to prepare a Local Environmental Action

Plan for the commune of Liqenas which will contribute to the creation of a harmonious relationship between the local community and the environment as the basis for sustainable development of the commune.

It is with this major concern in mind that the Working Group worked to draft the present strategic document.


63

VISION

The Commune of Liqenas will become a model of sustainable development representing decent living conditions for local people based on harmonious relations with the nature, observation of the National Park’s status, and priority development of tourism supported by modern infrastructure.


65

I CURRENT SITUATION,

ASSESSMENT OF ENVIRONMENTAL RESOURCES

1. Present environmental situation in the commune

1.1 Water

1.1.1 Ground watersThe Lake of Prespa e MadheThe Lake of Prespa e Madhe covers an area of 253.6 km2, of which only 49 km2 belong to the Albanian

territory. The maximum depth on the Albanian side is 56 m. The surface of water is situated at 850 m altitude above sea level. It should be pointed out that for unexplained reasons, after 1988 the level of lake water has decreased drastically, i.e., by 5, 8 m. Presently, (2007) the altitude is 844.2 m. According to a number of studies, the average level in the lake follows seasonal patterns of variation. However, yearly it is possible to survey other models of evolution subject to the examination purpose. Mention should be made of the period 1954-1962 when there was a rising tendency. The year 1963 saw a considerable decrease of 2, 5 meters. The decrease continued until the year 1978. From 1970-1988 there was a rising tendency. The following period of 1988 up to the present days has been seeing a fall in the levels of lake waters. This falling tendency is distressing. However, it has been established that at the beginning of the 19th century the lake level was 10 meters below what it is today. This is demonstrated by a number of objects and settlements placed at 840 meters above sea level. Despite the absence of a regular patterns, the lake levels range yearly between 0, 50 – 1, 75 m. Every 20 – 25 years the fluctuation reaches 4, 50 meters, which shows that the greatest variations are seen over 20-25 years. The cause of dropping lake waters has not been studied thoroughly; however, there are assumptions according to which the post 1988 draught caused water from Prespa Lake to flow into the lake of Ohrid. An additional reason may be the increased utilization of the lake’s waters, especially by the Greek and Macedonian populations.

Average annual temperature of the water varies between 11, 8 – 13, 1 0C. In certain cases, as in February 1928, there have been drastic drops in temperature causing surface water to freeze.

The water of the lake is rich in carbonate and calcium ranging up to 140, 3 – 167, 8 mg/l. It contains oxygen in amounts up to 1.46 – 9.5 mg/l and pH from 7.8 to 8.6. Two underground streams flow from the Prespa Lake to the Ohrid Lake: Drilon on the Albanian territory and Shen Naum in Macedonia. These two streams supply the greatest amount of waters to the Ohrid Lake. Estimations indicate that about 140 million m3 water flow from Prespa to Ohrid Lake.

Prespa Lake mainly feeds on the carstic sources lying on its bottom.


66

The Lake of Prespa e VogelPrespa e Vogel (Small Prespa) is situated south of Prespa e Madhe (Large Prespa). The portion of the

lake resting on the Albanian territory has seen changes due to the sediments carried into it by the river of Devoll. Consequently, there is only a limited uncovered section with the greatest portion of the lake being covered by vegetation. In 1976 the River of Devoll was put out of its natural bed and into a forced gauge leading it to the Lake of Prespa e Vogel in order to make the lake into a huge reserve of water for the irrigation of the field of Korca. The clay carried over by the river was deposited at the bottom of the lake. Hence, the blockage of the carstic sources feeding the lake. On the Greek side, water is taken away by the Lake to use for the irrigation of considerable space of land sown mainly with beans.

Waters flowing on the groundThe stream of Gorica e Madhe (also called the River Tumicka ‘Tumicka reka’) springs from Mali i Thate,

crosses through the village of Gorica e Madhe and flows into the lake on its eastern side. In the event of heavy rainfall, the stream water carries solid matter, mainly stones, and floods the field bordering on the lake. Recently, there is increased incidence of the stream flowing out of its bed in the human settlements due to the local population dumping waste into the stream.

The stream of Zaroshka flows from the Mountain of Ivan, on its Eastern side. It runs down the mountain into the field and ends up in the Lake of Prespa e Made after it passes the village of Zaroshka. The water abounds in the fall, winter and spring. A characteristic of the stream is its depth which measures up to ten meters in the middle segment. The phenomenon of erosion of the banks has affected this stream, too. The stream mainly deposits sand in the lake as the stones are deposited along the slightly slanted field that it crosses before flowing into the lake. Consequently, the surroundings of the Lake in Zaroshka are sandy which makes them into attractice beaches. The series of damns on the stream build in 2004 prevent clay and soil from depositing in the lake, therefore keeping the water very clean.

Other smaller streamsThere are a number of smaller and seasonal streams such as Kryqi, Llofka e kuqe, Perroi i zi, Pusi,

Perroi i telefonit, Dreno, Maliodoll, Samonika, Zerdoll, Perroi i Liqenasit and Lajthiza. These streams are alive in winter during the times of heavy rainfall. The greatest part of these streams cause vertical erosion. However, the lake of Liqenas causes the erosion of its banks thus posing the risk of floods for the village.

Irrigation reservesIn the vicinity of the village of Lajthiza, there are three water reserves with a total water holding

capacity of 30.000 m3, situated next to one another. Like the lake, these reserves, too, before the year 1990 were used for land irrigation. Five stations pumping 1.220 m3/s were operated on the lake waters. Presently, the stations are no longer there and the irrigation system has been totally destroyed. In the forests and pastures, the local populations have created water reserves for animals to quench the thirst of 220- 275 m3 for the total number of 30 such reserves.

1.1.2 Underground watersThe underground waters in the area of Liqenas communicate constantly with ground waters through

the vertical movement of water in the carstic sources. Over hills and mountains, above the level of the lake, underground waters have the kind of properties which qualify them as safe for drinking.

1.2 AirOverall, air quality over the territory of the commune of Liqenas in clean. However, measures can be

taken to further improve its quality. Pollution is mainly due to animal manure which is not processed. In addition, the absence of sewage pipes causes bad smell which becomes worst in the summer. The unpaved roads cause dust to be pushed up in the air. Although there have been no quality measurements, it can generally be inferred that the quality of air in the commune is within established standards.


6�

1.3 Land

1.3.1 Geology The geological foundations of the western part of the Prespa basin (on Albanian territory) are made

up of lime and dolomites from the Middle Triasik up to the lower Jurasic. They are mainly of the type of neritic lime, clay and silica stones.

ReliefThe area of the Park is characterized by average horizontal fragmentation, with mountain sides rising

almost vertical above the lake, with limited flat space and considerable mountain heights ranging from 900 to 2200 meters above sea level at the Mali i Thate. A good portion of the park is taken up by moles and hills covered by forests. This portion is characterized by average slanting of the side heights.

1.3.2 Agricultural landAgricultural land is situated mainly on the lime strata. They have a slight base reaction. Stones

abound on the field. Presently, the land is not irrigated as the systems are no longer operational. Before 1990, massive deforestation took place in order to claim additional agricultural land. About 100 ha of forest were turned into arable land to grow corn and wheat.

Today, the deforested area plus and additional 300 ha, i.e., above 400 ha remains uncultivated. The table below shows land division according to the villages.

Tab. 1. Inventory of agricultural land according to villages (in ha)

Village Agricultural land total Cultivated land Fruit growing land

Lajthiza 43 40 3Cerje 182 178 4Zaroshka 124 112 12 Liqenas 209 194 15Diellas 107 102 5Gollomboç 112 82 30Gorice e Vogel 79 64 15Gorice e Madhe 180 145 35Kallamas 230 200 30Commune 1.266 1.117 149

Based on Law No. 7501 “Concerning land reform” the allocation of land in the area of Prespa took into account the traditional boundaries of the villages, the number of inhabitants per village and family headcount, the amount per village, land quality and other criteria such as relief, irrigation facilities, etc. Based on such criteria, the land division commissions attempted to make justice by allocating to each household, in accordance with headcount, a combination of plots of land which would presumably yield equal harvest for all. As a result, families were given land of 0,5-5 dynyms in 8-10 different locations to achieve equality of land quality and productivity.

1.3.3 Forests and pasturesLand is based on lime formations. Climate conditions, relief, litologic content and vegetation

have combined to create mountainous land mainly of brown color. There is little alluvium land. As a consequence of the steep mountainous relief, the rainfall and the poor forest coverage, in the precipitous lands (over 30%), erosion has been heavily at work. Therefore the land is poor as regards phosphates and nitrate content and is mainly skeleton. In addition, humus is lacking and can only be found in low percentages (0,9-1,3%). The predominant reddish color is created by the decalcification of the lime stones and the decomposition of iron dioxide (Fe2O3).

1.3.4 Non productive and other landsThis environmental element is treated separately. However, this particular category of land, mainly


68

rocky and thinly composed as is encountered in the surroundings of the village of Diellas, but also in other place, is potentially capable of forestation provided that man-made damages are stalled.

1.4 Biosphere and natural flora and fauna

1.4.1 ForestsForests in the commune of Liqenas represent the most important ecosystem due to their vast spread

and the rich biological variations. Overall forest area is 11,473 ha, of which 7,316 ha owned by the state, 3,723 ha are given to the local people to use and 434 ha are privately owned. As regards categorization, 824 ha represent oak forests, 9,134 ha oak trees and 1,515 ha bushes.

The three phyto-climate zones of Castanetum, Fagetum and Alpinetum encountered in the commune of Liqenas, i.e. within the National Park, are rich in forests, trees, bushes and grass.

In the Prespa Park, the Castanetum area, or 63% of the overall forest coverage, starts from the bank of the lake (at the altitude of 850m) and spreads up to the altitude of 1,250m. Communal forests mainly spread over the hills. Presently, they mostly represent oak trees, abusively truncated by the local people, which has resulted in the degradation of the forests area and poor coverage of the land. The main types of trees in this area are oaks of various kinds such as Quercus petraea, Q. cerris, Q. trojana, Q. frainetto, Q. pubescentis, accompanied in irregular patterns by small fratinetto trees. There are also incidences of the rare species of Celtis tournefortii and Juniperus excels which are situated close to the village of Gollomboç and above the village of Kallamas. In the period 1988 – 1992, an area of 270 ha was forested with Pinus nigra and Pinus silvestris, which are not autochthonous species of the area.

Before the year 1990, the forests in the area were overexploited. Every year, there was extracted for lumber and firewood about 20,000 m3 of forest material. As a result of system change in 1992, the forests were massively abused. The oak forests have been driven to complete degradation due to abuse mainly in three aspects: first, to extract fire wood; second, to graze animals; and third to create winter reserves for goats out of the foliage which is cut and stored by villagers. Upon approval of the law concerning the transfer of forests into the use of the local communication, forest management plans were designed during 2000-2001. These plans took note of the existing situation in the forests and identified measures that could be taken over definite timelines. Thanks to generous donations by GTZ, World Bank, MADA and KFW, improvements were made in 350 ha, re-forestation in 2000 ha and forestation in 15 ha. In all of the cases, the association of communal forests users was directly involved.

However, despite improvements effected so far, there is still an area of 1000 ha in need of improvement mainly in the villages of Gorica e Madhe, Kallamas, Gorica e Vogel, Djellas and Liqenas. A number of plants endemic to the Balkans grow in the forests, such as Centaurea prespana, Dianthus perviformis, Centaurea rudifula, and many more which are at risk of disappearing.

The oaks in the forests are accompanies primarily by Carpinus betulus and by juniper, hazel nut, cornel, hawthorn and other kinds of bushes to a lesser extent. It should be pointed out that in the not too distant past (years 30-40), gigantic trees of the oak family were the norm in the forests. In the zone of Fagetum, Fagus sylvatica is dominant; with maple trees encountered at a lesser rate. The added value of this vegetation is represented by Corylus colurna. The present highly damaged condition of the forests stretching at the altitude of 1,900 m over the eastern side of Mali i Thate, (in the form of badly damaged trunks) and the presence of the wild hazel nut trees are factors which dictate the need for increased attention towards the fast rehabilitation of these resources.

Medicinal plantsThe territory of the commune of Liqenas is home to a variety of medicinal plants. The 1999 study

by EURONATUR and ECAT Tirana and the 2004 study by GTZ identified respectively 330 and 220 kinds of medicinal and ether oleaginous plants. Up until 1990, the population was heavily involved in the collection of medicinal plants. These plants are spread over pastures, forests and agricultural land. Some of the plants are: Papaver rhoeas, Orchis mascula, Malva sucvestris, Juniperus ohycedrus, Hyperikum perforatum, Crataegus monogyna, Chamomolla recutita, Betula pendula, Sideritis roeseri, Rosa kanina, Rubus fruticosus, Pyrrus amygdaliformis and Urtica dioica.

In the transitions years, collection has not been systematic, with the exception of Sideritis roeseri (in Albanian mountain tea) which is collected and exported to the neighboring countries. However, collection


6�

remains uncontrollable. Lack of designated collection points by authorized business undertakers, causes the prices to be very low which discourages the exploitation of this great natural resource.

1.4.2 PasturesNatural pastures in the territory of the commune of Liqeans cover an area of approximately 1,485

ha, of which about 800 ha represent state owned property (especially the alpine pastures), 300 ha communal pastures and about 380 ha privately owned pastures.

Alpine pastures are located 1,800 m above sea level, in the phyto climatic zone called Alpinetum. This zone is mainly covered by vegetation of the family of Graminace and Papilonace. The main accompanying plants encountered in the pastures of the Mali i Thate are Festucetum, Stipetum, Astragaletum, Alopecuretum, etc. However, other bushes of the families of rosa, genista, sorbus, juniperus, etc., are oftenly encountered. These pastures are little exploited due to the lack of water reserves for animals.

At lower heights, in the zone of oak, forest and pastures are mixed. However, because of over grazing by livestock, these pastures have degraded and are covered mainly of inferior, low-value vegetation of the family of Verbascum, Urtica, Morina, etc. Basins to hold water for animals have been created in these places, each holding 220 – 270 m³. However, lately these basins have been disappearing due to the filling with various forest materials and do not serve the purpose.

Mountain tea (Sideritis syriaca) abounds in the pastures, which raises the need to take measures to protect it.

In the zone of oak trees, in between rocks over barren space lying northwest, the plant of Lilium martagon has been encountered.

1.4.3 FaunaCurrently, there are no sufficient data on the fauna in the Albanian part of the Lake of Prespa. However, the following can be stated:-Mammals are represented by 26 species, of which 9 bat types, 2 insectivores, 8 rodents, 6 carnivores

and 1 lagomorph, including the bear, wolf, deer, wild boar, etc. Mention should be made of a rare species, globally endangered, Lutra lutra, which lives on the coast of the lake. Also, there are additional endangered species like two kinds of bat types, two kinds of rats, the wild goat, etc.

- Ornitho fauna (birds of the lake)Based on studies involving the lake birds, mainly winter counting over the years 1997, 1998, 1999,

2000 and 2001, various birds have been identified to inhabit the lake of Prespa, such as the pelican, the ducks, etc. The number of species amounts to 26, of which Phalacrocorax pygmaeus, Platalea leucorodia, Pelecanus onocrotalus, Pelecanus crispus etc. are species considered to be rare, endemic and endangered and therefore placed under protection. These species have been included in Albania’s Red Book.

1.4.4 Water flora and faunaMicro flora.The lake of Prespa is considered to be oligotrohic, i.e., with low content of mineral substances. It

counts about 27 kinds of algae and micro algae prevailed by diatoms. On the other side, the Lake of Prespa e Vogel, is eutrophic and contains 32 kinds of minerals, mainly

peridotites.Macro flora.As regards macro flora, a number of water plant accompaniments have been identified, with the

participation of Phragmitetum, Typhetum, Potamogetonetum, etc. In addition, there are incidences of rare water plants such as Trapa natans, Utricularia vulgaris, etj.

Based on various bibliographic sources, the following types are identified to be associated with this particular ecosystem: of the type of Plathelminthes: 5 kind; Rotifera - 15 kinds, Annelida -5 limportant kinds; Mollusca - 16 kinds, Crustacea Cladocera - 11 kinds, Crustacea Copepoda -8 kinds, Crustacea Ostracoda - 10 kinds, Malacostraca Amphipoda – 5 kinds, Insecta - 17 water kinds, etc.

In the lake of Prespa. Live about 11 kinds of amphibians of which mention should be made: Triturus cristatus (included in the Bern Conventions, Annexes I, II, IV and V), Bombina variegata (included in the


�0

Bern Convention, Annexes I, II, IV and V), Rana balcanica (Directive 92/43/ΕEC and Annexes I, II, IV and V of the Bern Convention), Pelobates syriacus balcanicus (Directive 92/43/ΕEC and Annexes I, II, IV and V of the Bern Convention) etc.

In addition, in the Albanian part of the Lake of Great Prspa, live 14 types of reptiles of which Testudo hermanni, Podarcis erchardii, Lacerta viridis, Elaphe situla etc., included in the Directive 92/43/ΕEC and Annexes I, II, IV of the Berne Convention.

Ictic Fauna Based on various data extracted from relevant literature, the Lake of Great Prespa counts (all of

which registered) 21 kinds of fish. Of 12 domestic types, 6 are endemic and 9 have been introduced. Among the endemic types are; Barbus prespensis, included in Annex II of the Directive 92/43/ΕEC and in Annex V of the Directive 92/43/ΕEC, Alburnoides bipunctatus prespensis, included in Annex II of the Directive 92/43/ΕEC, Chrodrostoma prespensis, Salmo peristericus, Calcalburnus belvica.

As regards the kinds of: Paraphoxinus epiroticus included in Annex II of the Directive 92/43/ΕEC and Rutilus prespensis included in Annex II of the Directive 92/43/ΕEC, they are all endemic to the Balkan Penninsula. In addition to being endemic, the fish population in Prespa is characterized by:

a) The lack of predator types.b) The presence of eels, although the lake does not connect to the sea.c) The presence of a number of typically reophile types.

Among the introduced alien kinds mention should be made of Tinca tinca, Lepomis gibbosus which has now become invasive, Silurus glanis, Carassius auratus, etc.

None of the important fishes of the Lake of Prespa is under protection by law. The endangered species are included in the Red Book. The danger comes mainly from excessive fishing, pollution and the depletion of the lake’s water. These species do not find appropriate places to reproduce themselves. Non compliance with fishing rules in all three border countries even at reproduction time is threatening to cause the disappearance of these species. Lately, in Albania there is a slightly improved situation with the implementation of the law of banning fishing at their reproductive season.

1.4.5 Protected areasThe National Park of Prespa has an area of 27.750 ha. It was designated as a National Park by Decision

of the Council of Ministers, No.89, dated 18. 02. On 2 February 2000, upon the signing of the Declaration by the Prime Ministers of Albania, Greece and Macedonia, the National Park of Prespa became part of the cross border Park of Prespa together with the National Prespa Park in Greece and the National Park of Galicica in Macedonia.

The Park included agricultural land, pastures, forests, productive and non productive land as well as the lake surface. Classification according to importance and degree of protection is as follows:

Protected area I (strictly protected area) includes the Pasture of Xhora (at the altitude pf 1,024 meter) up to 1,163 m height (the peak of Drushi), 1,718 meters of the forest called Manastir in the village of Kallamas (area of 900 ha) and part of Osoja

Protected area II (managed area) includes the extension between the leveling lines at the height of 1,900 m and the borderline of the agricultural land in the village of Gorica e Madhe, the road of Zaver – Bigell up to the height of 1,529 m, the area of Zaroshka, the northern side of the Ivan mountain, its frontal section at the heights of 1,768 m and 1,456 m and westward to the border with the agricultural area of Cerja and the forests of Kallamasi.

Protected area III (developed zone) includes the agricultural land, the inhabited area, infrastructure (roads) and the peripheral forestry area which are not part of the above mentioned zones.

The zone designated for priority development of tourism includes the lake line from Kallamasi to Liqenasi.

Legal frameworkThe legal framework includes the law on the development of the Prespa area primarily as a tourist zone,

Law No. 9358 / 2005 concerning forests and forest services, Law No. 9048 / 2003 concerning cultural heritage, Law No. 8906 / 2002 concerning the protected areas, Decision of the Council of Ministers, No.266 dated 24. 04. 2003 concerning the creation of the Park administration staff, Decision of the Council of Ministers No. 86 dated 11. 02. 2005 concerning the creation of management economies, etc.


�1

1.5 Mountainous landscapes and specific ecosystems

The entire water collecting basin of the Lake of Prespa stands on a limestone formations sometimes alternated by dolomites. The horizontal and vertical relief of the area is balanced and within average parameters, sometimes even high. These features give the landscape a dynamic and highly variable view. There normal passages from the mountains to the hills, to valley fields and rudimentary marshlands finally to the lakes. In this variable landscape, of prominence are the vertical steeps, the barren and rocky segments, i.e., the mountainous landscape. This view is mostly encountered from the lake line on the side of the village of Gollomboc down to the village of Diellas, representing a breathtaking landscape which adds great value to the naturally decorative characteristics of the area. The magnificence of the Mali i Thate and the Mountain of Ivan also represent added values to the landscape.

It is important to mention that the territory of the Prespa Lake is home to specific ecosystems such as marshlands and wetlands along the lakes; the aious caves (especially the cave of Tren with seven kinds of bats), the underground galleries (Zaver), the gravel beaches, etc. These parts of the highly variable landscape which were rightly considered to make the area into a Natural Park.

1.6 Climate

The Commune of Liqenas is situated in the sub zone of the Mediterranean and Eastern mountain climate characterized by cold winters with relatively long freezing periods and not so dry summers. However, the presence of the lakes makes the climate less cold in the surroundings of the lake, i.e., the area of the human dwellings (villages), the agricultural land and the communal forests.

Some of the main indicators of climate are:-Temperature: a survey of data taken from the climate station of Putec shows a mean multiyear

annual temperature of 10,6°C. The mean of maximum temperature in summer is 25°C, whereas the mean minimum reaches 1-2°C. The absolute minimum is recorded in January at about of -15°C.

-Rainfall: the average of rainfall in the last 25 years is 900 mm annually, with 65% happening in the period of fall-winter and 16% in the summers. Draught lasts 1,5 to 2 months. Relative humidity of the air is 69%.

-Winds: The north and southwest winds prevail. However, these winds are not very strong.The tables below show data for the years 2001 and 2006 respectively:

Tab. 2 Mean monthly temperature:

Year Jan Feb March April May June July Aug Sept Oct Nov DecMean annual temp

2001 3,1 4,6 8,2 9 16,8 19,6 22,4 23 19,7 16,6 7,2 -2,2 12,32006 2,7 4,5 5,7 10,3 14,9 18,5 23 21 16,4 12,8 6,2 6,1 11,8

Tab.3 Amount of rainfall in millimeters:

Year Jan Feb March April May June July Aug Sept Oct Nov Dec Annual mean

2001 71 55 33 75 21 15 22 29 33 6 60 82 5022006 54 58 75 22 51 39 5 52 80 71 70 38 615

1.� Social and Economic Environment

1.7.1 Social environmentThe population in the Commune of Liqenas is a Macedonian minority. A homogenous community, it is

characterized by an exemplary respect for rule of law and a perfect relationship with the Albanians.Presently, the commune of Liqenas has a population of 4,637 inhabitants of whom 2,350 males and

2,287 females. In the recent years the population has grown averagely with 45 people.


�2

The commune of Liqenas is made up of 9 old time villages and one new still under creation village.The villages are: Liqenasi (Pusteci) which is also center to the area, Lajthiza(Leska), Zaroshka (Zrnosko), Cerja (Cerje), Gollomboci (Glloboceni), Gorica e Vogel (Dolna Gorica),

Kallamasi (Tuminec), Gorica e Madhe (Gorna Gorica) and the new village by the name of Nova Gorica.The area of Prespa has recorded a number of displacements of the population from one village to the

other, such as:- In the period of the thirties of the last century when the Landlord of Gorica e Madhe expelled the

villagers because they refused to pay the taxes he levied arbitrarily upon them. Their place was taken by villagers coming from Shulini. Also, people moved to the Gorica e Vogel from the villagers of Gorica e Madhe.

- The local population still remembers the displacement of the village of Lajthiza, in the eighties of the 19th century due to lootings and pillages, but also the massive raping of women from the so-called members of bandit groups coming from the inlands of Albania.

- There has also been the case of displacements from the villages of Liqenasi and Zaroshka and the placement of the population in today’s village forced by the raising of the lake waters.

- The villagers of Shulin moved from their original dwelling place by the road side and settled where they are today due to the pillages by bandits as in the case of the villagers of Lajthiza.

- In the most recent times, displacements have been seen in the village of Cerje. In this case the villagers left to emigrate abroad in the larger world. While in the case of the village of Gorica e Madhe, the villagers are moving to settle in the New Village as a better place to live.

The following table shows the population in years:

Tab.4 Population according to villages

No. Village Year 1900Inhabitants

Year 1932Inhabitants

Year 2006Inhabitants

1 Lajthiza (Leska) 70 95 2572 Cerja (Cerje) 120 140 2343 Zaroshka (Zrnosko) 250 156 3824 Liqenas (Pustec) 410 582 1.176 5 Djellas (Shulin) 400 531 5636 Gollomboc (Glloboceni) 248 422 2987 Gorica e Vogel (Dolna Gorica) 42 136 4088 Gorica e Madhe (Gorna Gorica) 420 456 5519 Kallamas (Tuminec) 360 310 738

Total 2.320 2.828 4.607

1.7.1.2 Education and healthThe structure of education systemThe region of Prespa e Madhe has 1 general middle school, 2 nine-year schools, 6 lower elementary

schools and 8 kindergartens.Until the year 2002 about 123 people from the area went through higher education, or 3% of the total

number of basic education enrollments.Until the year 2002, 807 people or 18% of the overall enrollment went through secondary education.Environmental education in school is carried out through various subjects as dictated by the central

curricula, mainly the subject of Natural phenomena and Biology. In the school, there are pictures and postures promoting the area’s natural resources. “Green Pack” remains so far the best tool for environmental teaching and learning.

HealthThe commune of Liqenas has 2 health care centers with one doctors each and 4 neighborhood care

points employing altogether 15 nurses, one midwife, one dentist and one lab worker.


�3

1.7.2 Economic environment

1.7.2.1 AgricultureThe commune of Liqenas has a total area of agricultural land measuring 1,405.5 ha, mostly sown with

various agricultural plants.

Tab. 5 Plants sown before 1991, in ha

Area Total Wheat Forage Pastures Vines Fruit Tobacco Beans Vegetables Potatoes

1.405,5 774 300 20 70 63 80 40 8 50

The greatest part of the agricultural land was sown with wheat, i.e., 55 % of which 80 % was taken up by grain. Of the forage, 50 per cent was taken up by cow feeding plants.

The land reform based on the implementation of the Law 7501 which grants 0.32 ha per capita, allocates to each family an average of 1,1 ha. This area is usually divided into 7 – 10 plots. Recently, there have been changes in the structure of the plants sown.

Tab.6 Structure of the plants sown 2006-2007, in ha

Area Wheat Forage Pastures Barren land Vines Fruit Vegetables Beans Mountain

Tea1,405.5 558 228.8 300 180 85 37.2 6 9.5 1

As seen from the table above, the structure of the plants sown has seen considerable changes. This is due mainly to the fact that the 900 ha of the land under irrigation previously, is no longer irrigated. As a result, the area of the barren land is increased greatly. The land is deserted. Consequently, spontaneous vegetation has sprung up, especially oak. These are mainly the new lands broken up under the previous system which represent about 21 % of the total land. Of the wheat, the greatest area is sown with bread grains with 350 ha.

Productivity

Productivity has been declining in many agricultural plants such as wheat’s, beans, potatoes and forage. However, improvements have been seen in the cultivation of vegetables and vines. Decline of productivity is a consequence of the non-irrigation of the agricultural land and the non utilization of fertilizers. To achieve substantial improvements in productivity it is of importance to install modern irrigation systems and to ensure access to markets for surplus products.

Tab.7 Productivity for some of the plants before the year 1991 and in the year 2006, in kv/ha

Years Wheat Corn Beans Potatoes Vine growing Vegetables Forage,

green mass 1991 27 32 10 200 140 280 1502006 22 20 7 150 220 350 70

In the economies of the village of Liqenas, involvement in farming is very limited. Presently few households engage in agriculture, for the following reasons:

- Lack of networks collecting livestock and agricultural products and lack of opportunities to process them;

- Poor infrastructure connecting the villages of the commune with the town of Korca;- Low productivity, due to lack of irrigation facilities.- Fragmentation of the land causing villagers to become disinterested in the cultivation of agricultural

land.- Non certification of agricultural products although they are biologically poor due to being cultivated

in the area of the Prespa Park.


�4

The amelioration of these conditions will result in productivity improvement and increase of farmers’ interest to engage in plant cultivation.

Use of fertilizers and chemicals Presently, there is a drastic decline of pesticides and chemicals because there is no intensive

development of agriculture. Of the fertilizers, the most utilized is the ammonium nitrate used averagely at 1, 5 kv/ha. Phosphates and potassium fertilizers are almost not used at all. These causes farming to be organic and free of chemicals. Pesticides are used in low amounts. The most used are the herbicides to fight weeds mainly in the areas sown with wheat. As regards beans and potatoes, pesticides are used to fight Acyrthosiphum onobrychis in the beans and Leptinotarsa decemlineata in the potatoes. In fruits and vines insecticides are used to fight Carpocapsa pomonella in the apples about 4-5 times a year and Polychrosis botrana in the vines. Fungicides are used to fight Venturia ineaqualis, in the apples, Plasmopara viticola and Uncinula necator in the vines. The pesticides are used when the diseases appear. Therefore results are often poor as the services of prognosis and counseling are not always available.

The irrigation and draining systemBefore the years ‘90 the system of draining was effectively installed in every agricultural plot. All the

lands in the flat area are well leveled and served by second and third tire canals. The total area with draining systems amounts to 20 ha. The second and third tire canals were well maintained and cleaned before the nineties. Following the division of land, the second and third tire canals have been neglected and are filling up. Consequently, only fifty per cent of the draining system is presently working.

The same has happened with internal draining canals which are constantly being narrowed due to neglect and lack of interest in farming.

One fact is evident – Agriculture, intentionally or unintentionally going to nature. Thus, the new land broken up in the previous system is being taken up by oaks. The use of chemicals and pesticides (herbicides, insecticides, fungicideve, etc.) has been substantially reduced. Mechanisation and use of machines has seen a decline of use due to the fragmentation of the land in small plots of 0.2 – 0.5 ha and loss of interest in farming.

1.7.2.2 LivestockIn comparison with the year 1991, the number of livestock heads has declined by half and is constantly

decreasing. This decline is due to lack of access to the market to sell diary products, but also to the making of Prespa e Madhe into a Natural Park. The greatest decline is in sheep and particularly the goats which is due to the restrictions to graze goats in the forests.

Tab.8 Actual number of animal heads

Cows Sheep Goats Perissodactyl Birds Bees (hives) Pigs

2.990 3.255 2.666 998 3.950 620 235

The number of cows has increased mainly with local cows which have low productivity, but can survive in the conditions of the area. Since access to the market is difficult, the interest to improve cow productivity is low. There are no animal farms in the commune of Liqenas. The lack of local diary works to process milk is a big drawback for the population.

Potentially, the number of sheep heads can increase if the entire pasture land is rationally used including especially the high alpine pastures in the Mali I Thate. From the environmental point of view, the reduction of the goat number is good news for the protection of the environment.

1.7.2.3 FishingTypes of fishing in the zoneFishing is a business of interest for the villages located in the vicinity of the Lake. Before the year

1990, the commune of Liqenas had two fishing teams equipped with five motor vessels. Following the nineties , the system deteriorated and fishing became an individual business. It was uncontrollable and went on non stop the year round. After 1992, a fishing association was created and 30 fishermen were


�5

licensed. Of the fishing techniques, the most utilized are the net, the fishing rod, etc. Some of the nets used are of small dimensions and catch small fish which is not edible. Fishing rods are mainly used for sports and leisure fishing. Despite the considerable amounts of fish, there are no accessible industries to process it. Fish is

mostly sold in the town of Korca individually, in a disorganized manner.

AquacultureBefore the year 1990 fish was cultivated in specific designated points and thrown in the lake. The

commune of Liqenas had two such points in the previous system: one in Zaver in the village of Gorica e Vogel and another one in the village of Zvezda from where fish was thrown in the lake. However, from 1990 until 2005 the practice was discontinued and no single fish was thrown into the lake. By 2005, the practice was taken up in Zvezda ad in 2007 fish was again thrown in the lake. No other projects have followed.

1.7.2.4 TradeTrade in the commune of Liqenas has certain characteristics: - A small chain of shops in the villages supplies the inhabitants with general consumption goods and

few goods for specific needs.- Retail selling of manufactured goods in the town of Korca are imported from Macedonia. - Very little of the local agricultural and livestock products are sold in the town of Korca.It should be pointed out that Environmental Action Plan should take into account the creation of a

certification system for biologically pure products. These products are produced in an area designated to be National Natural Park and should be backed up by a certification, marketing and promotion systems.

1.7.2.5 Tourism- Types of tourism in the regionThe commune of Liqenas is home to lake, mountain, and cultural tourism. Beaches that can attract investments are located in:

- The village of Zaroshke (sand and rocks)- The village of Liqenas (rocks)- The village of Gollomboç (sand and rocks)- The village of Gorica e Vogel (sand)- The village Kallamas (sand and rocks)

Zaroshka is the most preferred beach by the visitors.In the winter, too, Prespa e Madhe attracts many visitors thanks to its skiing activities.Public informationThere is lack of easily accessible tourist information materials.The following play a role in providing public information in the commune of Liqenas:

1. The Center for Education and Information on the National Park in Gorica e Vogel;2. The General High School in Liqenas;3. The 9 year elementary school in Gorica e Vogel.

Number of visitors in the last three years1. Overnight 25 %, booking 10%,2. Daily 75%, 16.000 visitors annually.

Facilities in the tourism serviceThere are 13 coffee bars, 4 hotels and 4 motels in the commune of Liqenas,These facilities employ 28 persons.Many households in Zaroshka, Liqenas, Gollomboç, Gorice e Vogel and Kallamas are ready to receive

tourists and ensure proper comfort to them. This is a good basis for the development of family tourism.

1.7.3 Urban environment

1.7.3.1 Territorial organization of the inhabited centers – the villagesThe villages of the commune spread throughout the territory of the commune with the lake being the


�6

core of the dwelling area. In the surroundings of the lake are situated the villages of Zaroshke, Liqenas, Gollomboç, Gorice e Vogel and Kallamas. At a larger distance are situated the villages of Lajthiza, Diellas and Gorica e Madhe. Hidden up in the mountains is the village of Cerie. The architectural style is almost uniform, one and two storied homes with verandas and white facades. None of the villages of the commune has territorial development/adjustment plans.

1.7.3.2 Road infrastructure in the communeIn general, road infrastructure in the area of Prespa is under developed. As a consequence, this is an

obstacle to the normal economic development in the area. The negative effects are evident with regard to the development of tourism in general, family tourism in particular. The majority of roads in the villages are too narrow, unpaved, not even with gravel.

Roads in the area of Prespa are in a very poor condition and highly damaged especially in the village of Cerie which probably was the reason for the villagers to move to other parts in the area. Very difficult to pass and amortized road segments are in Lajthiza, Liqenas, Djellas and Kallamas. There are in these villages households with no road outlets expect very narrow streaks which hardly enable individuals to walk. Least developed is the road infrastructures, especially the one surrounding the Lake and connecting the lake with the villages.

Following are presented data on the condition of road infrastructure per villages:

Tab. 9 Condition of the road infrastructure according to villages.

No. Villages Total road length in km.

Paved road in km.

Road covered with gravel in km.

Un-used road in km.

1 Lajthiza 6 3 0,5 2,52 Liqenasi 13 8 1 43 Zaroshka 9 - 7 24 Cerrje 17 - - 175 Djellasi 8 - 5 3

6 Gollomboc 5 - 4 1

7 Gorice e Vogel 4 - 2 2

8 Kallamas 9 - 3 6

9 Gorice e Madhe 7 - 4 3

Total 78 11 26,5 40,5

1.7.3.3 TelecommunicationMobile communication has made its way into the area lately. The village benefits from the services

of the two companies operating in Albania. Also, one Macedonian company provides mobile telephones to the area. Fixed telephones are lacking completely which represents an important obstacle to the development of the area.

1.7.3.4 Drinking waterThe area of Prespa stands on a massive limestone rock. In the entire area lying at the foot of the

Mali i Thate, natural water springs are a rare incidence. The last decades have seen the drying out of a number of drinking water sources. Therefore, presently Lajthiza village alone is supplied with drinking water by the source with the same name.

All the other villages are supplied with drinking water by the Lake. Water is pumped into depots placed on dominating heights above the villages from where it is distributed through pipes to the households. The village of Cerja is supplied with water by one single well which does not meet the needs of the villagers for drinking water, let alone additional needs related to everyday life and livestock. Draught ahs caused the decline of the water level in the Lake. Consequently, there is increased difficulty to pump the water up, as the capacity of the existing pumps does not allow for the extension of the existing pipes. This phenomenon has prompted the local people to drill in greater depths for new water sources.


��

These drillings have been successful in the case of Kallamas (where water is regularly supplied to villagers thanks to a completed system) and in Kallamas (where the works are still going on. In the village of Lajthiza drinking water has become a real issue as the capacity of the source does not satisfy the minimal needs of the population. However, there is above the village an additional source not currently used and urgent action needs to be taken to make it useful to the people. Funding should be made available for the entire system including the cost of the distribution pipes. Drilling works to discover new sources are necessary also for the villages of Liqenas, Djellas and Gorica e Madhe. These villages suffer from drinking water sources which becomes all the more indispensable in the conditions of future development of family tourism.

Laboratory tests for drinking water are not carried out regularly. The condition of water sources destined for consumption, including the lake water, asks for urgent measures to treat existing sources and at the same time search for new sources.

It has become necessary to design and implement water supply works for the villages of the area. These works should meet the needs of the local population for drinking water and also ensure the standard hygienic requirements in particular in view of the future development of family tourism.

1.7.3.5 SewageThe villages of the area of Prespa, due to their natural position and in accordance with the relief, are

in need of separate systems for sewage collection. This is an issue which is going to become even more acute with the development of family tourism and the increase of water use. Only two the villages in the area, Liqenas and Zaroshka, are equipped with modern and up to date sewage systems. The sewage collectors treat waters before dumping them into the lake in order to avoid pollution.

In order to preserve environmental quality, avoid threats of epidemics from dumping sewage into open canals, and create enabling conditions for family tourism, the commune should design sewage systems for the villages that are without one. Government funding and donor money should be made available to implement sewage works as soon as possible. These systems should have collectors and decanters to treat waters before dumping them into the lake. These works for the improvement of the environment are a necessity given the status of the area and the prospects for the development of tourism in the villages of the communes. In addition, the treatment of waters discharged not only from the households, but also from the business undertakings, will contribute to the improvement of the quality in the lake and the surrounding area and will positively influence the conservation of the oligotrophic condition of its waters. In a broader context, the protection of the Prespa Lake has an impact on the protection of the quality of water in the Lake of Ohrid which has also been given the status of protected area.

1.7.3.6 WasteWaste in the zone of Prespa is mainly generated from households and a few small business entities. Due

to lack of collection points for waste depositing and treatment (there are only two such points in two of the villages) and budget constraints for the collection and transportation of waste in suitable places from the environmental point of view, waste represent the main factor of environmental pollution in almost all of the villages in the area. This situation has an impact on overall environmental pollution of the beaches on the lake, the spread of various diseases and the belittling of the tourist values of the area, especially in the summer season.

Towards the treatment of urban waste in the villages of the commune, it is of priority importance to design plans for the treatment of solid waste at commune levels and beyond. These plans should foresee all the chains in the system: collection, transportation and deposit in the designated place in accordance with the standards prescribed in the law concerning the administration of urban waste, In view of the specificities of the status of the area and the need to protect the lake from pollution, the place of deposit should be outside the reach of the water collecting basin of the lake. This is necessary to avoid the pollution of the waters of the lake from eventual infiltrations.

The existence of a management plant for solid waste enhances the opportunities for receiving funding from the commune budget but also from donors for concrete steps in this direction.

1.7.3.7 EnergyTwo are the main types of energy used by the community to satisfy everyday needs: electricity and


�8

thermal energy. Electricity is supplied by the national distribution grid. There are energy plants in the commune of Liqenas. Thermal energy is mainly used by households for heating and cooking and is mainly derived from fire wood. Households use fire wood throughout the year for two basic needs: heat homes and prepare food (bake bread, boil milk, etc.).

As can be easily inferred there is excessive an unproductive use of firewood which in turn places great strain on the forests, but also on the air due to the emission of carbonic gas.

2. Assessing resources

2.1 Water assessment- The Prespa lake has a stable hydrological regimen with oscillations taking place only over long

periods of time. First, the lake feeds on carstic sources at the bottom of its bed. The ground waters represent an insignificant secondary source. Consequently, the solid waste carried into the lake by the torrents and streaks are also at low levels.

- The lake of Prespa e Vogel has deteriorated to the degree of having lost its original condition and turned into bulrush area. From the oligotrophic condition it has changed into autotrophic with destructive properties.

- The over ground waters have only seasonal flow. Therefore erosion is limited both sideways and in depth.

2.2 Assessment of the quality airOverall the quality of the air is good, with little pollution coming mainly from the condensing of

organic waste and the open air sewage dumping. In sporadic cases and in certain locations, the smell of sewage and decomposed waste is reeking.

2.3 Land assessment- Agricultural land is only partially used. Even so, machines are rarely used. Land is characterized by

a considerable percentage of stones and dysfunctional irrigation and drainage systems. Chemical and pesticide pollution is low.

- Forest land has a low content of humus, soil is not deep and the rocky foundation often comes out in the surface. Surface erosion is averagely developed in the oak spaces which have been damaged by human activity. The land forming process is active.

2.4 Assessment of the biosphere- Forests show alternative conditions according to the zones. There are forests in good condition,

improved forests which have been rehabilitated, damaged oak and beech trees to be placed under strict protection, as well as forests with the status of protected area for the specific values of biodiversity that merit strict protection.

- Natural alpine pastures of the Mali i Thate are presently unexploited and have varying grazing capacities. There are in the area additional pasture plots inside the forest space which can be only grazed only in rational ways.

- Rare and endangered vegetation, like the forest animals and the lake’s iktio fauna should be protected in all strictness. Hunting and fishing should be disciplined to enable multiplication. They should be allowed to practice in the not too near future.

2.5 Assessment of the mountainous landscape and specific ecosystemsThe mountains, the high and formidable rocks represent magnificent landscapes which should be kept

untapped. Specific ecosystems such as caves, the wetlands, underground galleries, beaches, etc., must be considered as treasuries and should be protected with 0 tolerance for human activity.

2.6 Assessment of the social and economic activityThe situation of social and economic activity has varying aspects. There sectors such as agriculture,


��

tourism, fishing, etc. That can be developed harmoniously with the principles of sustainable development and in full compliance with environmental criteria.

Other sectors and sub sectors should change the current mode of operation because they contravene sustainable development and environmental standards. Such sectors are livestock production, public services especially sewage and waste management, generation and use of energy, etc.

Some sectors are in greater demand for rapid development rates such as road infrastructure, drinking water supply, trade, development of spatial plans, etc.

3. Assessment and coordination of projects and donations for the development of the commune

The last three years have seen the engagement of various donors such as Hellenic Aid funded by the Greek Government, the Albanian Forest Project, and The natural resource development project, GTZ Ohrid and Prespa, REC, AMPEP, ROTARI CLUB, MADA, MEDIIKO DELMONDO, EURONATUR, FZS, CRIC Prespa, SNV, UNDP, KfW

In cooperation with these projects a number of results were produced or are in the process of being produced:

-Design of the Strategic Plans for the Conservation and sustainable development of the National park of Prespa in the framework of the cross border activities for the Prespa Natural Park.

-Support to the management of communal forests and pastures;- Support to the operational infrastructure of the National Prespa Park; - Study of the biodiversity in the park;- Support to improvements in the livestock sector;- Material support to improve the cleaning and waste collection services;- Design and implement projects for building water supply facilities;- Improvement of the health care services by providing equipment and apparatuses;- Capacity building for local government units and associations.

The Environmental Action Plan takes count of institutional capacity, current performance and potential for improvements in the future.

2Identification of Problems


83

Pro

blem

a) In

dica

tes

in n

egat

ive

sens

e, u

sing

wor

ds li

ke

decr

ease

, de

stro

y, lo

ss,

etc.

Cau

se/e

s(L

ist

of c

ause

s, c

ausi

ng t

he

prob

lem

, w

hich

mig

ht b

e na

tura

l or

hum

an o

nes)

Leve

l of

impa

ctU

sing

the

sca

le:

a) H

igh;

b)

Me-

dium

; c)

Low

Popu

lati

on

affe

cted

No.

. of

peo

ple

or p

erce

ntag

e

Impa

ct

a) In

dica

tes

the

nega

tive

im

pact

in e

nvir

onm

ent,

he

alth

, w

ellb

eing

, el

se

iden

tifie

d b)

For

eac

h im

pact

(w

he-

re it

is p

ossi

ble)

is g

iven

by

a s

hort

des

crip

tion

ho

w t

his

prob

lem

giv

es

the

nega

tive

impa

ct

Pri

orit

yU

sing

the

sca

le:

* =

low

impo

rtan

ce

** =

ave

rage

impo

rtan

ce

***

= ve

ry im

port

ant

(re-

quir

es im

med

iate

inte

rven

-ti

on)

1 –

Wat

er

1.1

Lake

- Co

ntin

uous

dro

p of

the

w

ater

leve

l in

the

lake

of

Pres

pa e

Mad

he

- D

raug

ht o

f th

e po

st

eigh

ty p

erio

d-

Redu

ced

rain

fall

- U

ncon

trol

labl

e in

filtr

atio

ns in

the

lake

of

Ohr

id-

Ove

rexp

loit

atio

n by

loca

l po

pula

tion

Hig

h46

00

inha

bita

nts

-Ups

et o

f th

e m

ain

bala

nces

of

the

lake

ec

osys

tem

- Re

duct

ion

of t

he w

ater

re

serv

es-

Har

m c

ause

d to

the

ha

bita

ts a

long

the

coa

st-D

amag

e to

the

pla

ces

of

fish

repr

oduc

tion

* *

*

- Po

lluti

on o

f la

ke w

ater

by

the

loca

l com

mun

ity,

na

tura

l for

ces

and

eros

ion

- D

isch

arge

of

sew

age

and

whi

te w

ater

s in

to t

he

open

.-

Dum

ping

of

urba

n w

aste

in

to s

trea

ms

and

into

the

la

ke.

- So

lid w

aste

car

ried

ove

r by

the

str

eam

s.

Med

ium

4600

in

habi

tant

s

- Po

lluti

on o

f th

e la

ke

coas

t up

to

the

inha

bite

d ar

eas.

- G

row

th o

f th

e ri

sk f

or

popu

lati

on in

fect

ions

.-

Redu

ctio

n of

the

nu

mbe

r of

tou

rist

s an

d vi

sito

rs.

- Ad

vanc

ed d

evel

opm

ent

of m

icro

alg

ae (

tend

ency

of

the

lake

to

prog

ress

in

to a

mez

zo t

roph

ic

stat

e) a

nd im

pact

on

the

wat

er q

ualit

y, a

s w

ell a

s on

flor

a an

d fa

una.

* *

*


84

1.2

Rive

rs,

stre

ams

(wat

ers

flow

ing

on t

he

surf

ace)

- Fl

oodi

ngs

in t

he p

erio

d of

hea

vy r

ainf

all b

y th

e ri

ver

of G

oric

a e

Mad

he

- La

ck o

f go

od q

ualit

y fo

rest

s in

the

bas

in f

eedi

ng

the

stre

am.

- Th

e de

viat

ion

of t

he r

iver

fr

om it

s na

tura

l bed

.-

Dum

ping

urb

an w

aste

into

th

e ri

ver.

- D

umpi

ng o

f w

aste

and

de

bris

fro

m c

onst

ruct

ion

wor

k.-

Nar

row

ing

of t

he r

iver

be

d.

Hig

hPo

pula

tion

in

Gor

rice

e

Mad

he

- D

amag

e to

the

nat

iona

l hi

ghw

ay

- Cl

osur

e of

dra

inin

g ca

nals

-

Floo

ding

of

agri

cult

ural

la

nds,

dam

age

to t

he

agri

cult

ural

land

and

pl

ants

sow

n on

the

m,

- D

amag

e to

the

rur

al

road

s.

* *

*

- Po

lluti

on o

f th

e ri

ver

espe

cial

ly in

the

seg

men

ts

pass

ing

thro

ugh

the

villa

ge

of G

oric

a e

Mad

he

- D

umpi

ng o

f ho

useh

old

was

te.

- D

isch

arge

of

sew

age

and

used

wat

ers

into

the

riv

er.

- D

umpi

ng a

nim

al m

anur

e.

Hig

hIn

habi

tant

s of

th

e vi

llage

of

Gor

ica

e M

adhe

- In

crea

se o

f th

e da

nger

of

infe

ctio

us d

isea

ses.

- Po

lluti

on o

f dr

inki

ng

wat

er in

the

wel

ls.

- Po

lluti

on o

f th

e en

viro

nmen

t by

the

sid

e of

the

roa

d.-

Det

erio

rati

on o

f th

e w

ater

qua

lity

whi

ch

impa

cts

nega

tive

ly t

he

qual

ity

of t

he la

ke w

ater

, to

o.-

Pollu

tion

of

the

air.

* *

*

- Fl

oodi

ng o

f th

e in

habi

ted

sect

ion

in t

he v

illag

e of

Liq

enas

at

the

tim

e of

hea

vy r

ainf

all a

nd

expa

nsio

n of

the

str

eam

to

rren

t.

- N

arro

win

g of

the

bed

as

a re

sult

s of

con

stru

ctio

n w

ork

by t

he s

ide

of t

he

rive

r se

gmen

t cr

ossi

ng t

he

villa

ge.

- D

umpi

ng o

f ur

ban

was

te.

Hig

h

50%

of t

he

popu

lati

on in

th

e vi

llage

of

Liqe

nas

- Fl

oodi

ng o

f th

e ho

useh

olds

- Fo

ul s

mel

l in

cert

ain

occa

sion

s, e

spec

ially

in

the

sum

mer

.-

Dam

age

to t

he s

yste

m

of s

ewag

e an

d us

ed

wat

er p

ipes

- D

amag

e to

the

roa

d sy

stem

in t

he v

illag

e

* *

*


85

Pollu

tion

of

the

wat

er o

f th

e La

ke o

f Li

qena

s

- D

umpi

ng o

f ur

ban

was

te-

Dis

char

ge o

f Se

wag

e w

ater

s-

Dum

ping

of

cons

truc

tion

de

bris

.

Hig

h

The

popu

lati

on

of t

he v

illag

e of

Liq

enas

- In

crea

se o

f th

e ri

sk f

or

brea

k ou

t of

infe

ctio

us

and

resp

irat

ory

dise

ases

- Po

lluti

on o

f la

ke w

ater

s-

Una

esth

etic

vie

w o

f th

e st

ream

bed

due

to

the

spro

ut o

f sp

onta

neou

s ve

geta

tion

cha

ract

eris

tic

of s

wam

ps.

* *

1.3

Irri

gati

on s

yste

m1.

3.1

Rese

rves

-The

filli

ng u

p of

th

e re

serv

es b

y so

lid

mat

eria

l car

ried

ove

r by

the

str

eam

s w

hich

ha

s re

duce

d th

eir

holin

g ca

paci

ty

- La

ck o

f da

mns

or

prot

ecti

on w

alls

ove

r th

e se

rves

to

prev

ent

the

depo

sit

of s

olid

was

te

carr

ied

over

by

stre

aks

and

stre

ams.

- Ba

rren

sid

es o

f th

e su

rrou

ndin

gs o

f th

e w

ater

ba

sins

.

Med

ium

20

00

inha

bita

nts

- Re

duct

ion

of w

ater

m

ass

in t

he r

eser

ves,

- Re

duct

ion

of t

he

irri

gate

d ar

ea-

Redu

ced

prod

ucti

vity

- Re

duce

d in

com

e fo

r th

e lo

cal p

opul

atio

n

* *

*

- W

ater

loss

at

dam

aged

jo

ints

- D

ysfu

ncti

onal

uti

lizat

ion

- Co

nsum

ptio

n of

un

cont

rolla

ble

wat

er-

Non

cle

anin

g of

allu

vium

s

Med

ium

20

00

inha

bita

nts

- Re

duce

d ef

fect

iven

ess

of w

ater

res

erve

s-

Redu

ced

inco

me

for

villa

gers

- In

crea

sed

eros

ion

* *

1.3.

2 Ir

riga

tion

can

als

- 6

0 pe

r ce

nt o

f th

e to

tal

leng

th o

f ir

riga

tion

can

als

dest

roye

d

- D

ysfu

ncti

onal

irri

gati

on

syst

em-

Rem

oval

of

the

cana

ls’

side

pla

tes

by lo

cal p

eopl

e to

use

for

the

ir o

wn

priv

ate

purp

oses

- N

eglig

ence

of

mai

nten

ance

by

the

publ

ic

ente

rpri

se-

Win

d er

osio

n

Hig

h30

00

inha

bita

nts

- Re

duce

d ef

fect

iven

ess

inve

stm

ents

in t

he

irri

gati

on s

yste

m;

- Re

duce

d in

com

e by

fa

rmin

g ac

tivi

ty (

low

ef

fect

iven

ess,

far

min

g pl

ants

whi

ch d

o no

t ha

ve

an in

tens

ive

grow

th)

- Re

duce

d qu

alit

y of

pr

oduc

tion

.

* *

*


86

1.3.

3D

amag

e of

the

sta

tion

w

hich

pum

ps w

ater

out

of

the

lake

- W

ater

leve

ls in

the

lake

dr

oppi

ng,

- W

ater

man

agem

ent

auth

orit

ies

belit

tlin

g th

eir

conc

erns

abo

ut t

he la

ke-

Pum

ping

sta

tion

dam

aged

Hig

h20

00

inha

bita

nts

- D

eclin

ing

per

capi

ta

inco

me

- N

on c

ulti

vati

on o

f th

e fo

rage

r pl

ants

, he

nce

the

over

graz

ing

of f

ores

ts

and

past

ures

* *

*

1.4

Und

ergr

ound

wat

ers

decl

inin

g-

Less

rai

nfal

l tra

nsla

tes

into

less

und

ergr

ound

w

ater

- Fo

rest

des

truc

tion

and

ba

rren

mou

ntai

n sl

opes

al

low

for

the

flow

of

wat

er

dire

ctly

into

the

lake

- Am

ount

of

rain

fall

in

the

rece

nt y

ears

at

leve

ls

low

er t

han

the

mul

ti

annu

al a

vera

ge.

Med

ium

4600

inha

bita

nts

- D

eclin

ing

wat

er

rese

rves

*

*

2 –

AIR

- Ai

r po

llute

d by

gas

ses

like

NO

x, C

O,

PM10

,

amm

oniu

m,

etc.

- Bu

rnin

g of

Hou

seho

ld

was

te,

the

plas

tic

cont

aine

rs in

par

ticu

lar.

- G

ases

rel

ease

d fr

om

anim

al m

anur

e in

ope

n ai

r.-

Pollu

tion

due

the

ope

n ai

r di

scha

rge

of s

ewag

e be

caus

e of

abs

ence

of

sew

age

syst

ems

- Ru

ral r

oads

not

m

aint

aine

d -

Unp

aved

nat

iona

l roa

d

Hig

h46

00 in

habi

tant

- Co

mm

unit

y he

alth

de

clin

ing,

incr

easi

ng

inci

denc

e of

infe

ctio

us

dise

ases

;-

Bad

smel

l rel

ease

d fr

om

deco

mpo

sing

was

te a

nd

anim

al m

anur

e-

Redu

ced

num

ber

of

visi

tors

and

tou

rist

s in

th

e ar

ea

* *

*

- Po

lluti

on o

f th

e ai

r by

du

st-

Rura

l roa

ds n

ot p

aved

- N

atio

nal r

oad

not

pave

dLo

w46

00

inha

bita

nts

- N

egat

ive

impa

ct o

n th

e qu

alit

y of

the

air

- N

egat

ive

impa

ct o

n th

e en

viro

nmen

t, e

spec

ially

in

tou

rist

att

ract

ion

**


8�

3 –

LAN

D

3.1

Agri

cult

ural

land

- La

rge

cont

ent

of s

tone

m

atte

r in

the

agr

icul

tura

l la

nd

- U

nsta

ble

stru

ctur

e of

the

la

nd’s

mot

her

foun

dati

on,

mos

tly

repr

esen

ted

by li

me

ston

es-

Un-

syst

emat

ic r

emov

al

of t

he s

tone

s as

the

y ar

e pl

otte

d ou

t w

hile

till

ing

the

land

Med

ium

3000

in

habi

tant

s

- N

umbe

r of

pla

nts

per

ha r

educ

ed

- Ag

ricu

ltur

al w

orks

not

pr

ogre

ssiv

e-

Cost

of

prod

ucti

on

incr

ease

d

**

- Fl

oodi

ng o

f th

e ag

ricu

ltur

al la

nd in

the

ca

se h

eavy

rai

nfal

l.

- ne

glig

ence

of

the

mai

nten

ance

of

the

drai

nage

can

als

and

thos

e ca

nals

whi

ch c

olle

ct t

he

wat

ers

of t

he m

ount

ain

stre

aks

- Ab

senc

e of

can

als

on t

he

side

of

the

terr

ace.

Med

ium

4000

in

habi

tant

s

- Ag

ricu

ltur

al la

nd

was

hed

off

hum

us

and

othe

r no

uris

hing

su

bsta

nces

- Yi

eld

of a

gric

ultu

ral

land

red

uced

* *

*

- 12

.7 %

of

the

agri

cult

ural

la

nd is

left

bar

ren

- Th

e ne

wly

bro

ken

field

s do

not

hav

e th

e qu

alit

y ne

eded

for

far

min

g an

d pl

anti

ng-

Larg

e pe

rcen

tage

of

ston

e co

nten

t-

Land

is t

illed

mai

nly

by

hum

an la

bor

- Fr

agm

enta

tion

of

the

land

by

the

land

ref

orm

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- Pr

oduc

tive

land

per

ca

pita

red

uced

- Pr

oduc

tion

ef

fect

iven

ess

rate

re

duce

d-

Eros

ion

and

land

de

grad

atio

n in

crea

sed

* *

*

- D

eple

tion

of

the

agri

cult

ural

land

sit

uate

d on

the

slo

pes

- Ch

ange

of

dest

inat

ion

use

from

for

est

land

into

ag

ricu

ltur

al la

nd-

Des

erte

d la

nd

- Er

osio

n de

velo

ping

due

to

slo

ppin

ess

and

non

cult

ivat

ion

Hig

h46

00 in

habi

tant

- Lo

w p

rodu

ctiv

ity

of

farm

ing

acti

vity

- An

imal

foo

d st

orag

e re

duce

d -

Land

for

mat

ion

proc

ess

regr

essi

ng

* *


88

- Re

duct

ion

of t

he

agri

cult

ural

land

due

to

cons

truc

tion

wor

k ta

king

up

far

min

g pl

ots

- Ab

senc

e of

urb

an

plan

s, t

here

fore

cha

otic

co

nstr

ucti

ons

incl

udin

g ev

en o

n fa

rmin

g la

nd.

- Ab

senc

e of

adj

ustm

ent

pl

ans

Med

ium

1000

in

habi

tant

s

- In

com

e pe

r ca

pita

re

duce

d-

Pollu

tion

of

the

envi

ronm

ent

as a

res

ult

of d

isch

arge

of

sew

age

and

used

wat

er in

ope

n ai

r-

Regr

ess

in t

he m

anne

r of

land

uti

lizat

ion.

* *

3.2

Fore

sts

and

past

ures

- Lo

w c

onte

nt o

f hu

mus

in

the

com

mun

e’s

fore

st a

rea

- Ill

egal

fel

ling

of t

rees

in

the

fore

sts;

- M

assi

ve c

utti

ng o

f fo

liage

to

use

as

goad

foo

d

Low

4600

in

habi

tant

s

- W

ater

res

erve

s re

duce

d -

Num

ber

of t

ouri

sts

decl

inin

g-

Eros

ion

enha

nced

* *

- Pr

esen

ce o

f er

osio

n in

the

agr

icul

tura

l la

nd c

over

ed b

y th

in

vege

tati

on.

- Ill

egal

fel

ling

of t

rees

in

the

fore

sts

- Re

lati

ve g

reat

slo

ppin

ess

of t

he la

nd-

Ove

rgra

zing

by

anim

als.

Low

4600

in

habi

tant

s

- Th

e vi

ew o

f th

e Pa

rk

dam

aged

- Th

e pr

oduc

tivi

ty o

f th

e st

atio

n re

duce

d.

* *

3.3

Cons

truc

tion

land

- Ir

rati

onal

and

abu

sive

us

e of

the

con

stru

ctio

n la

nd

- La

ck o

f re

gula

tion

pla

ns

for

villa

ges

- N

on e

nfor

cem

ent

of la

ws

and

regu

lati

ons

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- U

rban

cha

os

- Ro

ad in

fras

truc

ture

da

mag

ed-

Envi

ronm

ent

pollu

ted

due

to s

ewag

e pi

pes

not

conn

ecte

d

* *


8�

4. B

IOSP

HER

E

4.1

Fore

sts

Dam

aged

con

diti

on o

f th

e oa

k fo

rest

s in

the

vic

init

y of

the

vill

ages

in a

bout

10

00 h

a at

the

leve

l of

com

mun

al f

ores

ts

- Ill

egal

fel

ling

by t

he

com

mun

ity

for

fire

woo

d an

d fo

liage

sto

rage

- Ab

usiv

e gr

azin

g of

the

an

imal

s

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- Th

e ec

osys

tem

of

the

fore

st is

dam

aged

; th

eref

ore

it c

anno

t ca

rry

out

its

repr

oduc

tive

, pr

otec

tion

, re

crea

tion

al

and

cons

erva

tion

pu

rpos

es.

- Bi

odiv

ersi

ty d

amag

ed

wit

h pa

rtic

ular

im

pove

rish

men

t of

fau

na-

The

over

all v

alue

s of

the

Nat

iona

l Par

k be

littl

ed

* *

*

- La

ck o

f e

nabl

ing

wor

k in

the

are

as in

whi

ch n

ew

sapl

ings

wer

e pl

ante

d 4

-5

year

s ag

o (i

n ab

out

200

ha)

Lack

of

allo

cati

ons

Med

ium

2300

in

habi

tant

s

- In

com

plet

e im

plem

enta

tion

of

the

com

mun

al f

ores

ts

man

agem

ent

plan

s-

Gro

wth

slo

wed

, qu

alit

y of

the

new

ly p

lant

ed

tree

s su

ffer

ing.

- Th

e re

turn

of

the

inve

stm

ent

mad

e af

fect

ed.

* *

- U

nsat

isfa

ctor

y pe

rfor

man

ce o

f th

e st

aff

char

ged

the

man

agem

ent

of t

he P

ark;

low

leve

ls o

f co

oper

atio

n w

ith

the

loca

l go

vern

men

t un

its

and

the

loca

l com

mun

itie

s

- La

ck o

f se

riou

s co

mm

itm

ent

by t

he le

ader

s of

man

agem

ent

stru

ctur

es

of t

he P

ark.

- In

suffi

cien

t aw

aren

ess

leve

ls o

f th

e co

mm

unit

y an

d th

e lo

cal a

utho

riti

es

on t

he s

peci

fic r

elat

ions

hip

that

exi

sts

betw

een

the

natu

re a

nd t

he lo

cal

peop

le in

the

cas

e of

a

Nat

iona

l Par

k

Med

ium

4600

in

habi

tant

s

- N

o at

trac

tion

s fo

r vi

sito

rs a

nd t

ouri

sts;

- N

o do

nati

ons

to m

ake

impr

ovem

ents

;-

The

ener

gies

of

the

vari

ous

acto

rs

not

utili

zed

and

the

cond

itio

n of

the

Par

k no

t im

prov

ed

* *


�0

4.2

Fore

sts

Non

exp

loit

atio

n of

the

fe

edin

g ca

paci

ty o

f th

e na

tura

l pas

ture

s (s

itua

ted

mai

nly

in t

he M

ali i

Tha

te)

- La

ck o

f dr

inki

ng w

ater

for

th

e an

imal

s-

larg

e di

stan

ces

and

lack

of

infr

astr

uctu

re f

or lo

ng

tern

sta

tion

ing

of t

he

anim

als

Med

ium

30

00

inha

bita

nts

- In

com

e fr

om li

vest

ock

redu

ced

- En

viro

nmen

t in

the

su

rrou

ndin

g of

the

lake

po

llute

d-

Nat

ural

cap

acit

ies

for

feed

ing

anim

als

not

expl

oite

d

* *

- N

on e

nfor

cem

ent

of

the

prin

cipl

es o

f ra

tion

al

graz

ing

in t

he f

ores

ts a

nd

in t

he p

astu

res

insi

de t

he

fore

sts.

- Ir

resp

onsi

ble

cond

uct

by

the

shep

herd

s-

Anim

als

are

not

sent

on

the

alp

ine

past

ures

. N

eith

er a

re t

hey

circ

ulat

ed

from

pas

ture

to

past

ure

duri

ng g

razi

ng

Hig

h30

00

inha

bita

nts

- Pe

r ca

pita

inco

me

redu

ced

- Th

e ec

osys

tem

s of

fo

rest

s an

d pa

stur

ed

dam

aged

per

petu

ally

-The

hab

itat

of

anim

al

spec

ies

dam

aged

* *

*

- Fa

ilure

to

carr

y ou

t im

prov

emen

ts in

the

pa

stur

es a

s de

fined

by

the

Com

mun

al a

nd P

astu

res

Man

agem

ent

Plan

s

- La

ck o

f fin

anci

al

reso

urce

sLo

w46

00

inha

bita

nts

- Th

e fe

edin

g ca

paci

ty o

f th

e pa

stur

es r

educ

ed-

Inco

me

from

live

stoc

k pr

oduc

tion

dec

linin

g

*

- Ab

senc

e of

wat

er

colle

ctin

g po

ols

for

anim

als

in t

he p

astu

res

of

Mal

i i T

hate

- La

ck o

f fu

nds

for

the

crea

tion

of

anim

al d

rink

ing

pool

s-

The

Fore

st S

ervi

ce

Dir

ecto

rate

in t

he r

egio

n of

Ko

rce

plac

es n

o pr

iori

ty o

n cr

eati

ng t

hese

poo

ls

Hig

h30

00

inha

bita

nts

- D

iffic

ulti

es t

o ha

ve t

he

anim

als

drin

k w

ater

- In

crea

sed

pres

sure

on

the

fore

sts

and

past

ures

by

the

ani

mal

s -

Dec

line

of t

he v

alue

s of

th

e pa

rk

***


�1

4.3

Prot

ecte

d ar

eas

- Co

mm

unit

ies

faili

ng

to h

onor

the

sta

tus

of

prot

ecte

d ar

eas

- Po

or p

erfo

rman

ce o

f th

e pa

rk e

mpl

oyee

s w

ith

rega

rd t

o co

mm

unit

y aw

aren

ess

- Lo

w le

vels

of

know

ledg

e of

the

val

ues

of t

he

prot

ecte

d zo

nes

by t

he

loca

l com

mun

itie

s -

Poor

sig

ns p

osts

to

orie

nt

peop

le in

the

pro

tect

ed

area

s-

Insu

ffici

ent

effo

rts

by

the

Asso

ciat

ion

of U

sers

of

Com

mun

al P

astu

res

and

Fore

sts

Med

ium

46

00

inha

bita

nts

- D

amag

e to

the

flor

a an

d fa

una

- de

grad

ing

of t

he

ecol

ogic

al v

alue

s,

biod

iver

sity

in p

arti

cula

r

* *

- M

issi

ng s

egm

ents

of

the

surr

ound

ing

fenc

e an

d la

ck o

f si

gnal

s in

trod

ucin

g th

e ar

eas

unde

r sp

ecia

l pr

otec

tion

- N

o fin

anci

al r

esou

rces

- W

eak

perf

orm

ance

of

the

staf

f em

ploy

ed t

o m

aint

ain

the

Park

-Low

leve

ls o

f kn

owle

dge

and

awar

enes

s of

the

co

mm

unit

y w

ith

rega

rd t

o th

e va

lues

of

the

Park

.-

Inco

nsis

tent

eff

orts

by

the

Asso

ciat

ion

of U

sers

of

Com

mun

al P

astu

res

and

Fore

sts

Med

ium

4600

in

habi

tant

s

- In

suffi

cien

t kn

owle

dge

of t

he c

omm

unit

y ab

out

the

spec

ial v

alue

s of

the

pa

rk*

*

4.4

Biod

iver

sity

- Ab

senc

e of

a

com

preh

ensi

ve s

tudy

on

the

actu

al c

ondi

tion

and

th

e ne

cess

ary

mea

sure

s to

pro

tect

the

rar

e an

d en

dang

ered

spe

cies

- La

ck o

f fin

anci

al

allo

cati

ons

for

com

mis

sion

ing

such

a s

tudy

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- D

amag

e to

the

hab

itat

s -

Impo

veri

shm

ent

of

biod

iver

sity

- La

ck o

f a

stra

tegy

for

pr

otec

tion

of

biod

iver

sity

* *

*


�2

- In

com

plet

e in

vent

ory

of t

he p

lant

s w

ith

spec

ial

valu

es f

or u

se in

indu

stry

, m

edic

ine,

etc

.

- La

ck o

f fu

nds

to

unde

rtak

e th

e bu

ildin

g of

a

full

inve

ntor

y-

Lack

of

com

mit

men

t on

the

par

t of

the

par

k em

ploy

ees

Low

4600

in

habi

tant

s

- D

amag

e ca

used

to

the

plan

ts d

ue t

o ig

nora

nce

to r

ecog

nize

the

m-

Biod

iver

sity

bel

ittl

ed-

Dam

aged

cau

sed

by

harv

esti

ng t

hese

pla

nts

no

t in

acc

orda

nce

wit

h ap

plic

able

rul

es-

Redu

ced

inco

me

for

the

loca

l pop

ulat

ion

* *

- Re

al r

educ

tion

of

the

faun

a in

the

ter

rito

ry o

f th

e Pr

espa

Par

k

- Ill

egal

hun

ting

dur

ing

the

peri

od o

f an

imal

and

bir

d re

prod

ucti

on-

Igno

ranc

e of

the

bi

olog

ical

law

s of

the

fa

unis

tic

type

s-

Lack

of

poss

ibili

ty t

o es

tabl

ish

full

cont

rol

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- Re

duct

ion

of t

he v

alue

s of

the

Par

k-

dam

age

to t

he li

fe a

nd

feed

ing

chai

ns o

f th

e fo

rest

eco

syst

ems

* *

*

5. M

OU

NTA

INO

UT

LAN

DSC

APE

AND

SPE

CIFI

C EC

OSY

STEM

S

- Co

nsta

nt d

amag

e to

the

co

ast

of t

he la

ke o

ver

cert

ain

segm

ents

- Ex

trac

tion

of

sand

in a

n un

cont

rolla

ble

way

-Ext

ract

ion

of s

tone

s fr

om

the

coas

t of

the

lake

Med

ium

3000

in

habi

tant

s

- D

amag

e to

the

en

viro

nmen

t-

Redu

ctio

n of

the

nu

mbe

r of

tou

rist

s-

Redu

ctio

n of

inco

me

from

tou

rism

-

Dam

age

to n

atur

al

tour

ism

s

**

- da

mag

e to

the

ter

rain

du

e to

reh

abili

tati

on w

ork

on t

he n

atio

nal r

oad

- D

iggi

ng t

o w

iden

the

tr

ack

of t

he r

oad

- N

on in

stit

utio

n of

m

easu

res

to r

ehab

ilita

te

the

dam

aged

ter

rain

Low

4600

in

habi

tant

s

- D

amag

ed la

ndsc

ape

view

-

Scar

s to

the

bea

utif

ul

view

of

the

Nat

iona

l Par

k


�3

6. S

OCI

AL A

ND

ECO

NO

MIC

EN

VIRO

NM

ENT

6.1

Educ

atio

n-

Lim

ited

env

iron

men

tal

educ

atio

n

- Ab

senc

e of

a s

peci

al

prog

ram

for

env

iron

men

tal

educ

atio

n at

all

leve

ls o

f ed

ucat

ion

Med

ium

2000

stu

dent

s

- N

egat

ivel

y im

pact

s th

e en

viro

nmen

tal e

duca

tion

of

the

ent

ire

com

mun

ity

- N

on s

tand

ard

beha

vior

of

the

com

mun

ity

tow

ards

the

Par

k

* *

6.2

Hea

lth

care

- D

ysfu

ncti

onal

hos

pita

l in

Liqe

nas

and

lack

of

heal

th

care

cen

ters

in s

ever

al

villa

ges

- La

ck o

f fin

anci

al

reso

urce

s-

Insu

ffici

ent

com

mit

men

t of

the

com

mun

e st

aff

and

elec

ted

lead

ers

at a

ll le

vels

Hig

h30

00

inha

bita

nts

- Po

or h

ealt

h ca

re

serv

ices

* *

*

6.3

Agri

cult

ure

- La

ck o

f ac

cess

to

agri

cult

ural

mar

kets

; ab

senc

e of

a c

erti

ficat

ion

syst

em o

f ag

ricu

ltur

al

prod

ucts

- La

ck o

f in

fras

truc

ture

ne

eded

to

colle

ct

agri

cult

ural

pro

duct

s-

Lack

of

a sy

stem

to

cert

ify

prod

ucts

com

ing

from

the

Pre

spa

Park

.

Hig

h40

00

inha

bita

nts

- Ec

onom

ic g

ains

be

littl

ed-

Redu

ced

inte

rest

s in

agr

icul

ture

and

th

e st

reng

then

ing

of

sust

aina

ble

farm

ing

- N

o st

imul

ate

give

n to

na

tura

l far

min

g w

hich

is

in h

arm

ony

wit

h th

e ch

arac

teri

stic

s of

the

Pa

rk

* *

6.5

Live

stoc

kLa

ck o

f pr

oces

sing

and

m

arke

ting

cha

ins

for

lives

tock

pro

duct

s

- La

ck o

f pr

ivat

e in

itia

tive

s-

Lack

of

finan

cial

re

sour

ces

for

acqu

isit

ion

of

tech

nolo

gy a

nd f

acili

ties

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- Pe

r ca

pita

inco

me

not

incr

easi

ng-

Non

-inc

reas

e of

ani

mal

he

adco

unt

in p

ropo

rtio

n w

ith

the

feed

ing

and

graz

ing

oppo

rtun

itie

s of

th

e pa

stur

es

* *

6.6

Bee

hive

sU

nder

deve

lopm

ent

of b

ee

hivi

ng in

the

com

mun

e’s

terr

itor

y

- La

ck o

f sp

onso

rshi

p-

Lack

of

inte

rest

and

in

suffi

cien

t aw

aren

ess

on

the

part

of

the

farm

ers

Med

ium

2500

in

habi

tant

s

- D

isad

vant

ages

cre

ated

by

a n

on d

evel

oped

se

ctor

- Sh

orta

ges

of h

oney

in

the

mar

ket

* *


�4

6.7

Fish

ing

Illeg

al fi

shin

g; u

se o

f ex

term

inat

ing

met

hods

; fis

hing

dur

ing

repr

oduc

tive

se

ason

- W

eak

law

enf

orce

men

t -

Insu

ffici

ent

com

mit

men

t of

the

res

pons

ible

st

ruct

ures

Hig

hEn

tire

co

mm

unit

y

- To

tal d

amag

e to

the

re

st o

f th

e w

ater

flor

a an

d fa

una

- D

amag

e of

the

rar

e sp

ecie

s

* *

*

- La

ck o

f a

faci

lity

for

fish

colle

ctio

n an

d pr

oces

sing

- O

bsol

ete

infr

astr

uctu

re-

Lack

of

suffi

cien

t al

loca

tion

sM

ediu

m20

0 in

habi

tant

s

- In

crea

sed

inco

me

by

the

fishi

ng s

ecto

r-

Incr

ease

d nu

mbe

r of

jo

bs-

Enfo

rced

law

* *

*

- Lo

w t

echn

olog

ical

leve

ls-L

ack

of p

rofe

ssio

nalis

m

and

orga

niza

tion

al s

kills

- A

dysf

unct

iona

l Fis

hing

As

soci

atio

n-

Lack

of

trai

ning

op

port

unit

ies

to p

rom

ote

fishi

ng t

hrou

gh e

ffec

tive

m

etho

ds

Hig

h40

0 in

habi

tant

s

- Im

pact

s co

mm

unit

y w

ellb

eing

- G

ood

qual

ity

fish

caug

ht

for

cons

umpt

ion

and

mar

keti

ng-

Prom

otes

cle

an

envi

ronm

ent

* *

*

6.8

Tour

ism

- To

uris

t gu

ides

not

av

aila

ble

- In

telle

ctua

ls in

the

reg

ion

not

com

mit

ted

to t

he

prep

arat

ions

of

a qu

alit

y an

d re

pres

enta

tive

gui

de

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- To

uris

m n

ot d

evel

oped

bo

th in

qua

lity

and

quan

tity

*

* *

6.9

Urb

an p

lann

ing

- La

ck o

f re

gula

tion

pla

ns

for

the

villa

ges

- La

ck o

f a

deve

lopm

ent

for

the

coas

tal a

rea

- La

ck o

f fin

anci

al a

nd

hum

an r

esou

rces

-

Lack

of

visi

on a

nd

com

mit

men

t on

the

par

t of

loca

l gov

ernm

ent

auth

orit

ies

Med

ium

4600

in

habi

tant

s

- Il

lega

l con

stru

ctio

ns-L

ack

of c

omfo

rtab

le a

nd

qual

ity

faci

litie

s in

the

po

pula

ted

area

.-

Lack

of

deve

lopm

ent

pers

pect

ive

* *

*

-Sho

rtag

e of

dri

nkin

g w

ater

in t

he v

illag

es o

f th

e ar

ea.

- La

ck o

f fin

anci

al

reso

urce

s -

Bad

adm

inis

trat

ive

man

agem

ent

- la

ck o

f pl

ans

to b

uild

w

ater

sup

ply

syst

ems

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- La

ck o

f sa

tisf

acto

ry

livin

g st

anda

rds

- H

igh

wat

er p

ollu

tion

ri

sks

-

Infe

ctio

us d

isea

ses

easi

ly s

prea

ding

- To

uris

m d

evel

opm

ent

not

sust

aina

ble

* *

*


�5

- La

ck o

f sy

stem

s fo

r se

wag

e an

d w

ater

sup

ply

in t

he v

illag

es

- La

ck o

f qu

alit

ativ

e pr

ojec

ts.

- La

ck o

f fin

anci

al

reso

urce

s-

Lack

of

seri

ous

thin

king

ab

out

the

prob

lem

s.

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- Lo

w li

ving

sta

ndar

d fo

r th

e co

mm

unit

y-

Real

pot

enti

al f

or

infe

ctio

us d

isea

se t

o br

eak

out

* *

*

- W

aste

not

reg

ular

ly

rem

oved

fro

m t

he

colle

ctio

n po

ints

in

the

villa

ges,

wit

h th

e ex

cept

ion

of t

he c

omm

une

of L

iqen

as

- Co

mm

unit

y no

t pa

ying

th

e cl

eani

ng t

ax

- H

eads

of

com

mun

es n

ot

suffi

cien

tly

com

mit

ted.

- Ci

vic

educ

atio

n in

low

le

vels

Hig

h36

00

inha

bita

nts

- In

crea

sed

risk

for

en

viro

nmen

tal p

ollu

tion

- Sp

read

of

the

vari

ous

dise

ases

- Po

lluti

on o

f th

e en

viro

nmen

t

* *

*

Org

anic

was

te-

Mas

sive

am

ount

s of

or

gani

c w

aste

clo

se t

o th

e ho

mes

, on

bot

h si

de o

f th

e in

tern

al r

oad

thro

ugho

ut

the

com

mun

e

- An

imal

sta

lls b

uilt

clo

se

to t

he h

omes

, in

side

the

in

habi

ted

area

of

the

villa

ges

- N

o de

posi

ting

pla

ces

for

orga

nic

was

te c

reat

ed-

Lack

of

syst

ems

for

man

ure

proc

essi

ng

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- W

ater

pol

lute

d, b

oth

in

the

lake

and

in t

he w

ells

-

Air

pollu

ted

- D

amag

ed in

ner

villa

ge

road

s

* *

*

- Th

e na

tion

al r

oad

Korç

e-G

orri

ce c

onne

ctin

g th

e co

untr

y of

Alb

ania

wit

h he

co

untr

y of

Mac

edon

ia,

not

com

plet

ely

pave

d

- La

ck o

f fin

anci

al

allo

cati

ons

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- Cr

eate

s di

fficu

ltie

s to

the

act

ivit

y of

the

pr

ivat

e se

ctor

- D

oes

not

enco

urag

e to

uris

ts f

rom

the

ne

ighb

orin

g co

untr

ies

to

visi

t th

e ar

ea

* *

*

- La

ck o

f re

gula

tion

pla

ns

for

the

coas

t of

the

lake

- La

ck o

f m

aste

r pl

ans

- La

ck o

f fin

anci

al

reso

urce

sM

ediu

m46

00

inha

bita

nts

- Th

e va

lue

of t

he

beac

hes

coul

d ha

ve b

een

enha

nced

.*

*


�6

-Abu

sive

use

of

woo

d by

ho

useh

olds

to

serv

e ne

eds

whi

ch c

an o

ther

wis

e be

m

et b

y th

e m

arke

t (s

uch

as c

ooki

ng b

read

at

hom

e th

roug

hout

the

yea

r).

- La

ck o

f al

tern

ativ

e so

urce

s of

ene

rgy

- N

o tr

adit

ion

in u

sing

gas

fo

r he

atin

g an

d co

okin

g.

Med

ium

4600

in

habi

tant

s

- O

vere

xplo

itat

ion

of t

he

fore

sts

- Li

ving

con

diti

ons

for

the

inha

bita

nts

of t

he

area

not

impr

oved

* *

- La

ck o

f us

e of

the

so

urce

s of

ren

ewab

le

ener

gies

suc

h as

sun

, w

ing

, et

c.

- La

ck o

f fin

anci

al

reso

urce

s to

inst

all s

un

pane

ls

- Lo

ws

leve

ls o

f co

mm

unit

y aw

aren

ess

Med

ium

4600

in

habi

tant

s

- Th

e w

ellb

eing

of

the

com

mun

ity

not

impr

oved

- En

viro

nmen

t no

t pr

otec

ted

thro

ugh

the

use

of c

lean

ene

rgie

s

* *

- Te

leco

mm

unic

atio

nLa

ck o

f fix

ed t

elep

hone

ac

cess

in t

he c

omm

une

- La

ck o

f in

itia

tive

by

the

loca

l gov

ernm

ent

auth

orit

ies

- La

ck o

f fin

anci

al

reso

urce

s

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- Co

mm

unic

atio

n pr

oble

ms

and

dela

yed

acce

ss t

o in

form

atio

n -

Use

of

alte

rnat

ive

high

cos

ts c

hann

els

of

com

mun

icat

ion

* *

*

Cult

ural

and

his

tori

cal

valu

es

- La

ck o

f a

cult

ure

hom

e in

the

vill

age

serv

ing

as

cent

er t

o th

e co

mm

une

- La

ck o

f ne

cess

ary

finan

cial

res

ourc

es-

Not

incl

uded

as

a pr

iori

ty

in t

he b

udge

t

Med

ium

4600

in

habi

tant

s

- La

ck o

f pr

omot

ion

of

the

cult

ural

tra

diti

ons

of

the

area

- N

o ar

tist

ic e

vent

or

gani

zed,

par

ticu

larl

y by

the

you

th

- M

assi

ve e

mig

rati

on o

f th

e yo

unge

r ge

nera

tion

to

war

ds t

he u

rban

ce

nter

s

* *

*

- Fa

ilure

to

prop

erly

or

gani

ze e

vent

s su

ch a

s:-

the

Folk

Fes

tiva

l of

the

area

- Th

e Ce

lebr

atio

n of

the

Cr

eati

on o

f M

aced

onia

an

d th

e Su

mm

er D

ay

- Bu

ildin

g aw

aren

ess

of t

he

com

mun

ity

wit

h re

gard

to

the

impo

rtan

ce o

f th

ese

cele

brat

ions

- La

ck o

f al

loca

tion

s to

fu

nd t

hese

cel

ebra

tion

s

Hig

h46

00

inha

bita

nts

- W

ill in

crea

se t

he

num

ber

of t

ouri

sts

in t

he

area

- W

ill in

crea

se in

com

e fo

r ho

useh

olds

- W

ill p

rovi

de

oppo

rtun

itie

s fo

r pe

rson

al c

onta

cts

* *


��

- Th

e ho

me

whe

re t

he

wri

ter

Ster

jo S

pass

e w

as

born

has

not

bee

n tu

rned

in

to a

mus

eum

- La

ck o

f fin

anci

al

reso

urce

s to

reh

abili

tate

an

d re

furb

ish

the

hom

eH

igh

4600

in

habi

tant

s

- Th

e nu

mbe

r of

tou

rist

s an

d vi

sito

rs in

the

are

a w

ill in

crea

se-

Dis

sem

inat

ion

of t

he

life

and

acti

vity

of

the

wri

ter

* *

*

- Ab

senc

e of

a c

ross

ing

poin

t be

twee

n Al

bani

a an

d G

reec

e in

the

vill

age

of C

erje

whi

ch w

ould

fa

cilit

ate

exch

ange

s in

th

e co

ntex

t of

the

Pre

spa

Park

.

-Low

leve

ls o

f aw

aren

ess

on t

he p

art

of r

espe

ctiv

e go

vern

men

ts w

ith

rega

rd

to s

igni

ng t

he r

elev

ant

agre

emen

t an

d es

tabl

ishi

ng

the

cros

sing

fac

iliti

es

Hig

h20

00

inha

bita

nts

- Co

mm

unic

atio

n of

pe

ople

is la

ckin

g an

d so

is c

oord

inat

ion

wit

h re

gard

to

busi

ness

re

late

d to

the

Pre

spa

Park

.

* *

*

Upg

radi

ng t

he c

apac

itie

s of

hum

an r

esou

rces

- Fe

w a

ctiv

itie

s by

th

e no

n go

vern

men

tal

orga

niza

tion

s

- La

ck o

f ca

paci

ty

- La

ck o

f in

form

atio

n M

ediu

m20

%

- Re

duce

d st

anda

rd o

f liv

ing

- D

ecre

ased

num

ber

of

visi

tors

* *

3Action Plan


101

Pro

blem

(Pro

blem

is t

aken

by

the

mat

rix

whi

ch

cont

ains

pro

blem

s id

enti

fied

in t

he fi

rst

phas

e)

Act

ions

(Lis

t of

con

cret

e ac

tion

s to

be

take

n to

war

ds t

he s

olut

ion

of t

he p

robl

em

unde

r co

nsid

erat

ion.

Cou

ld b

e on

e or

mor

e ac

tivi

ties

.)

Pri

orit

y (o

n a

scal

e of

m

easu

rem

ent)

(Mea

sure

d as

fo

llow

s):

*-Le

ast

impo

rtan

t **

- Av

erag

ely

impo

rtan

t**

*- V

ery

impo

rtan

t

Tim

e lin

e(p

lace

on

the

scal

e:)

(Sho

rt t

erm

(up

to

5 ye

ars)

Mid

ter

m (

up t

o 10

ye

ars)

Long

ter

m )

up t

o 15

ye

ars)

Res

pons

ible

su

bjec

ts a

nd

pote

ntia

l co

llabo

rato

rs

(Cou

ld b

e th

e in

stit

utio

ns d

irec

tly

resp

onsi

ble

for

the

issu

e or

oth

er a

ctor

s in

the

cap

acit

y of

co

llabo

rato

rs)

Cos

tA

ppro

x.

(Est

imat

es

shou

ld a

re

give

n in

lek,

ot

herw

ise

indi

cate

d)

Effe

ct(D

escr

ipti

on o

f th

e po

siti

ve e

ffec

t br

ough

t ab

out

by t

he s

olut

ion

of

the

prob

lem

)

1 -

WAT

ER

1.1

Lake

- Co

nsta

nt d

ecre

ase

of

the

wat

er o

f th

e La

ke

of G

reat

Pre

spa

1- S

tudy

und

erta

ken

to t

ake

coun

t of

all

wat

er d

rain

ings

fro

m t

he la

ke,

wat

er lo

st t

o th

e la

ke o

f O

hrid

, bu

t al

so o

ther

leak

s2-

Pur

pose

ful u

se o

f th

e w

ater

of

the

Lake

3- C

oncl

udin

g ag

reem

ents

wit

h th

e ne

ighb

orin

g co

untr

ies

tow

ards

the

ra

tion

al u

se o

f th

e hy

dric

res

erve

* *

Long

ter

m

- G

over

nmen

t st

ruct

ures

- Lo

cal a

nd n

atio

nal

scie

ntifi

c in

stit

utio

ns-

Nei

ghbo

ring

co

untr

ies

Not

es

tim

ated

- Lo

ng t

erm

pro

tect

ion

of t

he la

ke’s

eco

syst

em-

Sust

aina

ble

qual

ity

of

life

in t

his

area

- Po

lluti

on o

f th

e la

ke

wat

er b

y th

e co

m-

mun

ity,

the

nat

ural

ca

uses

, in

clud

ing

ero-

sion

.

1- D

esig

nati

ng a

nd c

onst

ruct

ing

was

te c

olle

ctio

n po

ints

aw

ay f

rom

th

e la

ke s

urro

undi

ngs

2- B

anni

ng t

he d

umpi

ng o

f se

wag

e an

d us

ed w

ater

s in

the

lake

;3.

Con

stru

ctin

g pi

pes,

can

als,

de

cant

atio

n sy

stem

s, e

tc.

4- C

onst

ruct

ing

dam

s, a

nti e

rosi

on

wal

ls t

o pr

otec

t th

e ar

ea f

rom

flo

odin

gs b

y th

e ri

ver

of G

oric

a e

Mad

he a

nd t

he S

trea

m o

f Li

qena

s.

* *

*

Mid

ter

m

-Rel

evan

t M

inis

trie

s-C

omm

une

of L

iqen

as-I

nhab

itan

ts in

the

ar

ea-

Fore

ign

dono

rs-

Envi

ronm

enta

l as

soci

atio

ns

2.00

0.00

0

- Cl

ean

envi

ronm

ent

- Cl

ean

wat

er-

Larg

e va

riet

y of

wat

er

faun

a an

d flo

ra-

Impr

oved

fer

tile

land

- Ec

onom

ic w

ell b

eing


102

1.2

Rive

rs a

nd s

trea

ms

(sur

face

flow

ing

wa-

ters

)-W

ater

spi

llove

rs

(wat

er o

verfl

owin

g th

e ba

nks

of t

he r

iver

of

Gor

rica

e M

adhe

and

th

e st

ream

of

Liqe

nas

at t

he s

easo

n of

hea

vy

rain

fall

1- R

einf

orci

ng t

he r

iver

bed

s in

the

ca

se o

f G

oric

a e

Mad

he a

nd L

iqen

as.

2- F

ores

tati

on a

nd b

uild

ing

of a

nti

eros

ion

wal

ls in

the

bar

ren

slop

es o

f th

e m

ount

ains

and

alo

ng t

he w

ater

co

llect

ing

basi

ns o

f th

e ri

ver

and

of

the

stre

am.

3- S

tric

t pr

ohib

itio

n of

the

dum

ping

of

con

stru

ctio

n de

bris

, ho

useh

old

was

te,

anim

al m

anur

e an

d ot

her

was

te in

the

bed

s of

riv

ers

and

stre

ams.

4.

Bui

ldin

g of

a h

ouse

hold

col

lect

ions

w

aste

for

eve

ry v

illag

e.

* *

*

Mid

ter

m

- Co

mm

une

of

Liqe

nas

- En

viro

nmen

tal

asso

ciat

ions

and

the

w

omen

’s a

ssoc

iati

on

of t

he c

omm

une

- As

soci

atio

n fo

r th

e pr

otec

tion

of

the

land

- Fi

rst

and

seco

nd

acti

on50

0.00

0 le

k-

Cont

inuo

us

free

of

char

ge

cont

ribu

tion

by

the

co

mm

unit

y fo

r th

ird

acti

on-

1.50

0.00

0 le

k fo

r fo

urth

ac

tion

- En

viro

nmen

t im

prov

e ov

eral

l, p

arti

cula

rly

in

the

inha

bite

d ar

ea.

- Cl

eanl

ines

s of

the

la

ke e

nhan

ced

- F

lood

ing

of t

he la

nd

cont

rolle

d -

Eros

ion

of t

he r

iver

s co

ntai

ned

- Co

nsid

erab

le p

ollu

-ti

on o

f th

e ri

ver

bed

in

the

segm

ent

cros

sing

th

e vi

llage

of

Gor

ica

e M

adhe

, co

nseq

uent

ly,

the

pollu

tion

of

the

wat

er,

too.

The

sam

e is

tru

e fo

r th

e st

ream

of

Liq

enas

.

Solu

tion

s ar

e th

e sa

me

as t

hose

for

pr

oble

m a

bove

(1.

2)

* *

*

Shor

t te

rm

- Co

mm

une

of

Liqe

nas

- To

uris

m a

ssoc

iati

ons

As in

poi

nt

1.2

- Pr

otec

tion

of

the

envi

ronm

ent

and

drin

king

wat

er in

the

la

ke c

oast

line

1.3

Irri

gati

on s

yste

m1.

3.1

Wat

er r

eser

ves

- Fi

lling

up

of t

he r

e-se

rves

by

solid

was

te

carr

ied

over

and

lim

it-

ing

thei

r w

ater

hol

ding

ca

paci

ty.

Loss

of

wat

er

at t

he d

amag

ed j

unc-

tion

s, a

nd d

ue t

o th

e dy

sfun

ctio

nal p

umpi

ng

stat

ion.

1- C

lean

ing

the

exis

ting

res

erve

s by

th

e so

lid w

aste

and

oth

er e

rosi

on

mat

eria

ls2-

Rep

airi

ng t

he d

amag

ed j

unct

ions

an

d th

e pu

mpi

ng s

tati

ons

3- F

ores

tati

on o

f th

e sl

opes

and

im

prov

ed m

aint

enan

ce w

ork

for

the

exis

ting

for

ests

and

woo

ds

* *

*

Mid

ter

m

- Co

mm

une

of

Liqe

nas

- As

soci

atio

n of

W

ater

Use

rs.

- Co

mm

unal

For

ests

U

sers

Ass

ocia

tion

Firs

t ac

tion

1.

200.

000

lek

Seco

nd

acti

on

70 0

00 le

kTh

ird

acti

on

com

bine

d80

0 00

0 le

k

- W

ater

col

lect

ing

capa

city

enh

ance

d.-

Land

und

er w

ater

in

crea

sed.

- T

he F

ores

t ec

osys

tem

s im

prov

ed


103

1.3.

2 Ir

riga

tion

pip

es-

60

per

cent

of

the

leng

th o

f th

e ir

riga

tion

ca

nals

dam

aged

1- R

ehab

ilita

tion

of

the

tota

lly

dam

aged

seg

men

t of

the

irri

gati

on

segm

ent

2- R

epai

ring

the

dam

aged

sec

tion

s of

th

e ca

nals

* *

*

Mid

ter

mCo

mm

une

of L

iqen

as

The

two

acti

ons

15.0

00.0

00

lek

- In

crea

sed

prod

ucti

vity

; in

crea

sed

wel

l bei

ng f

or t

he

popu

lati

on.

- In

crea

se e

ffec

tive

ness

of

wat

er u

se;

save

on

wat

er c

onsu

mpt

ion

1.4

Und

ergr

ound

w

ater

s be

ing

depl

eted

an

d ru

nnin

g de

eper

- In

suffi

cien

t ra

infa

ll fa

ils t

o ad

equa

tely

fe

ed u

nder

grou

nd

wat

ers

1- In

crea

sing

the

for

est

area

ove

r th

e ba

rren

and

slo

ping

land

scap

es2-

Effi

cien

t us

e of

wat

er s

ourc

es3-

Hyd

rolo

gica

l stu

dy o

f th

e ar

ea a

nd

evid

enci

ng o

f th

e fa

ctor

s ca

usin

g th

e de

epen

ing

of u

nder

grou

nd w

ater

s

* *

Long

ter

m

Com

mun

e of

Liq

enas

Farm

ers

in t

he

Com

mun

e

Firs

t ac

tion

2.

000.

000

lek

Seco

nd

acti

on

– co

st f

ree

awar

enes

s bu

ildin

g of

the

co

mm

unit

yTh

ird

acti

on

200

000

lek

- In

crea

se f

ores

t ar

e -

Impr

ove

ecos

yste

ms

in t

he a

rea

2 -

AIR

2.1

Pollu

tion

of

the

air

wit

h ha

rmfu

l gas

ses

such

as

amm

onia

c,

diox

ins,

etc

.

1- C

onst

ruct

was

te c

olle

ctio

n po

ints

in

eve

ry v

illag

e, a

t re

ason

able

di

stan

ce f

rom

the

inha

bite

d ar

ea a

nd

wit

hout

neg

ativ

ely

impa

ctin

g th

e ec

osys

tem

of

the

area

.2-

Dis

cuss

will

vill

ager

s th

e po

ssib

ility

of

put

ting

ani

mal

s in

to s

tall

away

fr

om t

he in

habi

ted

area

. In

the

ca

se o

f an

agr

eem

ent,

the

loca

l co

mm

unit

y sh

ould

mob

ilize

ow

n re

sour

ces

to a

ccom

plis

h th

e ta

sk a

nd

the

envi

ronm

enta

l ass

ocia

tion

s m

ay

appl

y fo

r fu

ndin

g to

don

ors

* *

Mid

ter

m

- M

inis

try

of

Envi

ronm

ent,

Fo

rest

and

Wat

er

Man

agem

ent,

- Co

mm

une

of

Liqe

nas

- En

viro

nmen

tal

asso

ciat

ions

-Com

mun

ity

-Don

ors.

For

two

of

the

villa

ges,

th

e fir

st

acti

on is

co

vere

d ab

ove;

her

e is

incl

uded

th

e co

st f

or

the

rest

of

the

villa

ges,

ex

clud

ing

Liqe

nas

and

Gor

ica

e M

adhe

60

0.00

0 le

kSe

cond

ac

tion

15

000

000

le

k

- C

lean

lines

s an

d hy

gien

e le

vels

in t

he

villa

ges

enha

nced

- In

crea

sed

attr

acti

vene

ss o

f th

e ar

ea f

or t

he c

omm

unit

y an

d to

uris

ts,

too.


104

2.2

Pollu

tion

of

the

air

by d

ust

1- In

crea

se t

he f

ores

ted

area

2- C

reat

e fo

rest

s on

the

sid

es o

f th

e ro

ads

3- Im

prov

e th

e qu

alit

y of

intr

a an

d in

ter

rura

l roa

ds

* *

Long

ter

m

-Com

mun

e of

Liq

enas

- Ec

olog

ical

As

soci

atio

ns

-Min

istr

y of

En

viro

nmen

t,

Fore

st a

nd W

ater

M

anag

emen

t

Fist

tw

o ac

tion

s30

0.00

0Th

ird

acti

on

20 0

00 0

00

lek

- Im

prov

ed

envi

ronm

enta

l cl

eanl

ines

s

3 -

LAN

D

3.1

Agri

cult

ural

land

- La

rge

perc

enta

ge

of s

tone

con

tent

in

the

agri

cult

ural

land

; pe

rsis

tenc

e of

thi

s co

nten

t

1- C

lear

ing

ston

es o

ff t

he la

nd;

use

thes

e st

ones

to

crea

te p

rote

ctio

n w

alls

.

* *

Mid

ter

m

Farm

ers

in t

he

Com

mun

e

Cont

ribu

tion

of

the

fa

rmer

s-

Impr

oved

fer

tilit

y of

th

e la

nd

- Fl

oodi

ng o

f th

e ag

-ri

cult

ural

land

in t

he

case

of

heav

y ra

infa

ll

1- B

uild

dam

s 2-

Reh

abili

tate

the

bed

s of

riv

ers

and

stre

ams

3- Im

prov

e pa

stur

es,

build

dra

inag

e sy

stem

s

* *

Lon

g te

rm

-Com

mun

e of

Liq

enas

- Cr

oss

bord

er

proj

ect

for

land

ir

riga

tion

-Far

mer

s in

the

co

mm

une

Fist

tw

o ac

tion

s pl

anne

d ab

ove

Thir

d ac

tion

2.

000

000

lek

-Im

prov

ed q

ualit

y of

th

e ag

ricu

ltur

al la

nd-I

ncre

ased

pro

duct

ivit

y ra

tes

- 12

.7 %

of

the

agri

cul-

tura

l lan

d le

ft b

arre

n;Co

nsta

nt t

hinn

ing

of

the

agri

cult

ural

land

s si

tuat

ed o

n th

e sl

opes

1- P

lant

ing

of m

edic

inal

cro

ps2-

Gro

win

g di

ffer

ent

tree

s an

d pl

ants

in

acc

orda

nce

wit

h th

e pr

inci

ples

of

agri

- fo

rest

ry (

com

bini

ng f

ruit

tre

es

or f

ores

t tr

ees

wit

h gr

ass

and

othe

r lo

w v

eget

atio

n ki

nd)

3- C

reat

e ne

w o

ak f

ores

ts,

plan

t oa

k tr

ees

to r

etur

n th

e fo

rest

s in

to t

heir

or

igin

al c

ondi

tion

s

* *

Mid

ter

m

Asso

ciat

ion

of

Com

mun

al F

ores

t U

sers

Farm

ers

in t

he

com

mun

e

Firs

t ac

tion

1.

000

000

lek

Seco

nd

acti

on5.

000

000

le

k.Th

ird

acti

on

3.00

0.00

0 le

k

- In

crea

sed

wel

l bei

ng

for

the

com

mun

ity

- Im

prov

ed e

nvir

onm

ent

- Re

duct

ion

of a

gric

ul-

tura

l lan

d du

e to

ext

ra

lega

l con

stru

ctio

ns

1- V

illag

es s

houl

d ex

pand

on

non

prod

ucti

ve la

nd a

nd in

the

ne

w d

wel

ling

plac

es c

lose

to

the

com

mun

e of

Liq

enas

.2-

Des

ign

regu

lati

on p

lans

for

ev

ery

villa

ge in

the

com

mun

e an

d co

nseq

uent

ly im

plem

ent

thes

e pl

ans

in a

str

ict

way

* *

*

Lon

g te

rm

- Re

gion

al U

rban

Pl

anni

ng D

irec

tora

te-

Com

mun

e Co

unci

l fo

r Te

rrit

oria

l Re

gula

tion

-

Villa

ge e

lder

s

Seco

nd

acti

on80

0.00

0 le

k

- Sa

ving

s on

the

ara

ble

land

-

Rati

onal

use

of

the

mai

n as

set

– th

e la

nd-

Soci

al v

alue

s


105

3.2

For

est

and

pas-

ture

land

s-

Low

hum

us c

onte

nt

in t

he f

ores

t la

nds

of

the

com

mun

e

1- U

nder

take

the

fer

tiliz

atio

n of

ce

rtai

n pa

rts

of p

astu

res

in t

he

villa

ges

of t

he c

omm

une.

2- A

llow

the

ent

ire

biom

ass

to

unde

rgo

natu

ral t

rans

form

atio

n pr

oces

sed,

wit

h th

e in

terf

eren

ce o

f th

e hu

man

act

ivit

y.

* *

Long

ter

m

-Adm

inis

trat

ion

of

the

Park

- Co

mm

unal

For

est

and

Pas

ture

s U

sers

’ As

soci

atio

n-

Loca

l Com

mun

ity

Not

es

tim

ated

- Fo

rest

s im

prov

ed a

nd

past

ures

enh

ance

d

- H

igh

inci

denc

e of

er

osio

n in

the

for

est

land

s w

ith

limit

ed

vege

tati

on.

1- F

ores

tati

on o

f ce

rtai

n ar

eas

in

part

icul

ar t

he s

lopp

y an

d ba

rren

on

es.

2- P

ut in

pla

ce a

nti e

rosi

on w

alls

.

* *

Long

ter

m

-Adm

inis

trat

ion

of

the

Park

-Com

mun

al F

ores

t an

d Pa

stur

es U

sers

’ As

soci

atio

n

2.00

0.00

0 le

k

- G

roun

d er

osio

n co

unte

rvai

led

- Ec

olog

y im

prov

ed

- S

olid

mat

ter

carr

ied

over

by

the

stre

ams

redu

ced

3.3

Cons

truc

tion

land

- Ab

usiv

e an

d ir

rati

on-

al u

se o

f co

nstr

ucti

on

land

1- C

ondu

ct p

arti

al u

rban

pla

ns in

ac

cord

ance

wit

h re

gula

tion

pla

ns f

or

the

villa

ges.

* *

*

Long

ter

m

- G

over

nmen

t in

stit

utio

ns-C

omm

une

of L

iqen

as40

0.00

0 le

k

- Vi

llage

s ex

pand

in a

co

ntro

lled

man

ner

- Ag

ricu

ltur

al la

nd

prot

ecte

d

4. B

IOSP

HER

E

4.1

Dam

aged

con

di-

tion

of

the

oak

fore

st

in t

he v

icin

ity

of t

he

villa

ges,

ove

r ab

out

1000

ha

of c

omm

unal

fo

rest

1- P

rote

ct t

he f

ores

ts f

ro a

nim

al

graz

ing,

cut

ting

of

folia

ge a

nd f

ellin

g of

the

tre

es f

or fi

re w

ood.

2- C

onst

ruct

pro

tect

ive

wal

ls

* *

Mid

ter

m

- Ad

min

istr

atio

n of

th

e Pa

rk-

Com

mun

al F

ores

t an

d Pa

stur

es U

sers

As

soci

atio

n-

Com

mun

e of

Li

qena

s-

Loca

l com

mun

ity

Firs

t ac

tion

ex

clud

ed o

f in

vest

men

tSe

cond

ac

tion

300.

000

lek

- Q

ualit

y im

prov

emen

t of

the

oak

for

ests

.-

Envi

ronm

ent

enri

ched

an

d im

prov

ed o

vera

ll.

- La

ck o

f fo

llow

up

wor

ks in

the

are

as r

e-pl

ante

d 4-

5 ye

ars

ago

(200

ha)

.

- Ca

rry

out

impr

ovem

ent

wor

k in

200

ha

* *

*

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Com

mun

e of

Li

qena

s-

Asso

ciat

ions

3.00

0.00

0 le

k

- Em

ploy

men

t in

crea

sed

- In

com

e in

crea

sed

- Q

ualit

y of

for

ests

and

en

viro

nmen

t im

prov

ed


106

- L

ow e

ffec

tive

ness

of

the

act

ivit

y of

the

st

aff

empl

oyed

by

the

Park

s a

dmin

-is

trat

ion,

low

leve

ls

of c

oope

rati

on w

ith

the

loca

l gov

ernm

ent

auth

orit

ies

and

the

com

mun

ity

- D

esig

n a

com

preh

ensi

ve s

trat

egy

for

the

man

agem

ent

of t

he p

ark

- T

rain

ing

staf

f em

ploy

ed w

ith

the

Park

’s a

dmin

istr

atio

n

* *

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Com

mun

e of

Li

qena

s-

Asso

ciat

ions

500.

000

lek

- In

crea

sed

effe

ctiv

enes

s of

Par

k re

late

d ac

tivi

ties

-

Nat

ural

val

ues

of t

he

Park

enh

ance

d

4.2

Past

ures

Non

exp

loit

atio

n of

th

e ca

paci

ties

of

the

natu

ral p

astu

res

in t

he

com

mun

e to

fee

d th

e an

imal

s (t

he p

astu

res

on t

he M

ali i

Tha

te)

1- C

onst

ruct

poo

ls f

or a

nim

als

to

drin

k fr

om in

the

se p

astu

res

2- M

anag

e th

e se

ason

al s

umm

er

graz

ing

* *

Mid

ter

m

-Don

ors

-Com

mun

e of

Liq

enas

Firs

t ac

tion

2 00

0.00

0 le

k

- Li

vest

ock

gene

rate

d pe

r ca

pita

inco

me

incr

ease

d w

itho

ut

caus

ing

dam

age

to t

he

envi

ronm

ent

- N

on e

nfor

cem

ent

of t

he p

rinc

iple

s of

ra

tion

al g

razi

ng in

the

fo

rest

s an

d w

oods

in

the

mid

dle

of p

astu

res

1- E

nfor

ce r

atio

nal g

razi

ng

2- S

peci

ficat

ion

in t

he p

lan

of

com

mun

al f

ores

t an

d pa

stur

e m

anag

emen

t of

for

est

plot

s op

en f

or

graz

ing

thro

ugho

ut t

he y

ear.

* *

*

Mid

ter

m

-Dir

ecto

rate

for

Fo

rest

Ser

vice

s-C

omm

une

of L

iqen

as-C

omm

unal

For

est

and

Past

ures

Use

rs

Asso

ciat

ion

-Pri

vate

und

erta

ker

in f

ores

try

No

addi

tion

al

cost

invo

lved

- Th

e pr

inci

ple

of s

usta

inab

le

deve

lopm

ent

enfo

rced

- D

amag

es t

o th

e fo

rest

s co

ntro

lled

- Fa

ilure

to

mak

e im

prov

emen

ts in

the

pa

stur

e as

req

uire

d by

th

e M

anag

emen

t Pl

an

of C

omm

unal

For

ests

an

d Pa

stur

es

1- C

lear

the

pas

ture

s fr

om s

tone

s an

d de

ad t

rees

and

mak

e al

l oth

er

nece

ssar

y im

prov

emen

ts

* *

Mid

ter

m

- D

irec

tora

te f

or

Fore

st S

ervi

ces

- Co

mm

une

of

Liqe

nas

- Co

mm

unal

For

ests

an

d Pa

stur

es U

sers

’ As

soci

atio

n

2 00

0 00

0 le

k-

Feed

ing

capa

city

of

the

past

ures

incr

ease

d

- Ab

senc

e of

ani

mal

dr

inki

ng p

ools

in a

go

od p

orti

on o

f pa

s-tu

res

in M

ali i

Tha

te.

As in

dica

ted

abov

e*

* *

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Com

mun

e-

Com

mun

al F

ores

ts

and

Past

ures

Use

rs

Asso

ciat

ion

- E

ffec

tive

and

rat

iona

l us

e of

the

pas

ture

s


10�

4.3

Prot

ecte

d zo

nes

- N

on o

bser

vanc

e of

th

e st

atus

by

the

loca

l co

mm

unit

y

1- In

stal

l sig

ns in

dica

ting

pro

tect

ed

zone

s; m

ake

thes

e si

gns

easi

ly

visi

ble;

2- In

clud

e in

dica

tion

s of

the

spe

cific

bi

odiv

ersi

ty v

alue

s of

the

zon

es

invo

lved

3- C

onst

ruct

pro

tect

ive

wal

ls

* *

*

Mid

ter

m

- Ad

min

istr

atio

n of

th

e Pa

rk-

Com

mun

e of

Li

qena

s-

Com

mun

al F

ores

ts

and

Past

ures

Use

rs’

Asso

ciat

ion

-Non

pro

fit

orga

niza

tion

s

Fist

tw

o ac

tion

s20

0 00

0 le

kTh

ird

acti

on30

0 00

0 le

k

- Bi

odiv

ersi

ty p

rote

cted

an

d en

hanc

ed-

Faun

a re

ceiv

es

incr

ease

d gr

owth

4.4

Biod

iver

sity

- La

ck o

f a

com

pre-

hens

ive

stud

y of

the

cu

rren

t si

tuat

ion

and

mea

sure

s to

ens

ure

the

prot

ecti

on o

f ra

re

and

enda

nger

ed s

pe-

cies

1- S

peci

al a

nd in

dep

th s

tudy

on

the

rare

and

end

ange

red

spec

ies

in t

he P

resp

a pa

rk;

plan

ning

and

im

plem

enti

ng m

easu

res

tow

ards

th

e pr

otec

tion

and

suc

cess

ful

deve

lopm

ent

of t

hese

spe

cies

.2-

The

str

ict

impl

emen

tati

on o

f th

e st

udy

reco

mm

enda

tion

s by

the

Par

k’s

Adm

inis

trat

ion.

* *

*

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Dir

ecto

rate

for

Fo

rest

Ser

vice

s-

Com

mun

e of

Li

qena

s-

Scie

ntifi

c In

stit

utes

in

the

cou

ntry

The

tw

o ac

tion

s5.

000.

000

lek

- Bi

odiv

ersi

ty e

nhan

ced

-The

val

ues

of t

he p

ark

incr

ease

d

- In

com

plet

e id

enti

fi-ca

tion

of

the

spec

ial

valu

e pl

ants

wit

h op

-po

rtun

itie

s fo

r in

dus-

tria

l pro

cess

ing.

1- P

ublis

h a

broc

hure

on

the

spec

ial

valu

e pl

ants

gro

win

g in

the

zon

e of

th

e Pa

rk a

nd w

ays

to m

anag

e th

em.

2- P

rom

ote

a co

ntro

llabl

e ex

ploi

tati

on o

f th

ese

plan

ts in

ac

cord

ance

wit

h es

tabl

ishe

d no

rms

and

tech

niqu

es.

* *

Mid

ter

m

- Ad

min

istr

atio

n of

th

e Pa

rk.

- D

onor

s-

Dir

ecto

rate

for

Fo

rest

Ser

vice

s-

Asso

ciat

ions

- Sc

ient

ific

inst

itut

es

3.00

0.00

0 le

k

- Sp

ecia

l val

ues

of t

he

plan

ts r

ecog

nize

d;

vege

tati

on p

rote

cted

fr

om d

amag

es-

Inco

me

deri

ved

from

th

ese

plan

ts in

crea

sed

- Re

duct

ion

of t

he

faun

a in

the

ter

rito

ry

of t

he P

resp

a Pa

rk

1- B

an h

unti

ng in

the

Pre

spa

Park

for

an

inde

finit

e pe

riod

of

tim

e.

2- B

an c

ars

and

vehi

cles

fro

m

ente

ring

the

par

k.

* *

*

Mid

ter

m

- D

irec

tora

te f

or

Fore

st S

ervi

ce

- Co

mm

une

of

Liqe

nas

- H

unte

rs’

Asso

ciat

ions

No

addi

tion

al

cost

invo

lved

- N

umbe

r of

bir

ds a

nd

anim

als

in t

he P

ark

of

Pres

pa in

crea

sed;

the

ir

vari

ety

enha

nced


108

5. M

OU

NTA

INO

US

LAN

DSC

APES

AN

D S

PECI

FIC

ECO

SYST

EMS

- Co

nsta

nt d

amag

e of

th

e co

ast

of t

he la

ke

in c

erta

in s

egm

ents

of

its

leng

th

1- S

tric

tly

ban

the

extr

acti

on o

f th

e sa

nd f

rom

the

coa

st o

f th

e la

ke*

*M

id t

erm

- Co

mm

une

- Ad

min

istr

atio

n of

th

e Pa

rk

No

addi

tion

al

cost

invo

lved

- Th

e va

lue

of t

he s

and

beac

hes

max

imiz

ed.

- La

nd s

lides

in c

er-

tain

seg

men

ts o

f th

e na

tion

al r

oad

(dur

ing

reha

bilit

atio

n w

ork)

1- M

odif

y th

e te

rrai

n an

d st

op

its

furt

her

dete

rior

atio

n fr

om

atm

osph

eric

pre

ssur

es

* Mid

ter

m

- Co

mm

une

- Ad

min

istr

atio

n of

th

e Pa

rk

Not

es

tim

ated

- D

ecor

ativ

e va

lues

of

the

land

scap

e pr

otec

ted.

7. S

OCI

AL A

ND

ECO

NO

MIC

EN

VIRO

NM

ENT

7.1

Educ

atio

n-

Low

leve

ls o

f en

vi-

ronm

enta

l edu

cati

on

in t

he s

choo

ls

1- P

ublis

h te

xtbo

oks

in t

he

Mac

edon

ian

lang

uage

2- Im

prov

e te

achi

ng a

nd le

arni

ng3-

Incl

ude

envi

ronm

enta

l edu

cati

on in

th

e sc

hool

cur

ricu

la

* *

*

Shor

t te

rm

- M

inis

try

of

Educ

atio

n an

d Sc

ienc

e of

the

Re

publ

ic o

f Al

bani

a-

Teac

hing

sta

ff in

th

e sc

hool

s of

the

co

mm

une

- Th

e la

ngua

ge

and

cult

ure

of t

he

Mac

edon

ian

min

orit

y pr

otec

ted

- Th

e yo

unge

r ge

nera

tion

eq

uipp

ed w

ith

know

ledg

e on

the

en

viro

nmen

t an

d it

s va

lue

for

hum

anki

nd.

7.2

Hea

lth

- Po

or d

eliv

ery

of t

he

hosp

ital

in L

iqen

as;

lack

of

prim

ary

heal

th

care

cen

ters

in a

nu

mbe

r of

vill

ages

1- U

pgra

de t

he h

ospi

tal;

est

ablis

h he

alth

car

e ce

nter

s in

the

vill

ages

w

itho

ut o

ne2-

Impr

ove

heal

th a

nd h

ygie

ne

know

ledg

e an

d aw

aren

ess

amon

g th

e lo

cal c

omm

unit

y

* *

*

Mid

ter

m

- G

over

nmen

t-

Com

mun

e-

Asso

ciat

ions

Firs

t ac

tion

2.00

0.00

0 le

k

- Po

pula

tion

’s h

ealt

h im

prov

ed-

Hyg

iene

sta

ndar

ds

impr

oved

bot

h at

hom

e an

d in

the

ope

n sp

ace

7.3

Agri

cult

ure

-Abs

ence

of

a m

ar-

ket

for

agri

cult

ural

pr

oduc

ts a

nd la

ck o

f ce

rtifi

cati

on s

yste

ms

1- E

stab

lish

a m

arke

t in

Liq

enas

2- D

eman

d fr

om t

he M

inis

try

the

intr

oduc

tion

of

cert

ifica

tion

for

ag

ricu

ltur

al p

rodu

cts

* *

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Gov

ernm

ent

Firs

t ac

tion

10.0

00.0

00

lek

- Ag

ricu

ltur

al a

nd

lives

tock

pro

duct

s re

ceiv

e th

e at

tent

ion

they

des

erve

- En

viro

nmen

t pr

otec

ted

whi

le

prom

otin

g en

viro

nmen

tally

fr

iend

ly a

gric

ultu

re.


10�

- U

ncon

trol

labl

e us

e of

pe

stic

ides

in o

pen

air

- Es

tabl

ish

prog

nosi

s an

d al

ert

syst

ems

* *

Mid

ter

m-

Don

ors

800.

000

lek

- Co

st o

f pr

oduc

ts

decl

ines

-

Land

and

wat

ers

beco

me

less

pol

lute

d

7.4

Live

stoc

kLa

ck o

f pr

oces

sing

and

m

arke

ting

cha

ins

for

lives

tock

pro

duct

s

- Bu

ild t

wo

diar

y pl

ants

in t

he r

egio

n-

Prom

ote

and

push

agr

icul

tura

l and

liv

esto

ck p

rodu

cts

into

the

mar

ket

* *

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Loc

al b

usin

esse

s10

.000

.000

le

k

- Li

vest

ock

prod

ucts

re

ceiv

e gr

eate

r in

dust

rial

pro

cess

ing,

th

us t

he in

com

e ge

nera

ted

from

thi

s se

ctor

s al

so in

crea

se

wit

hout

dee

peni

ng t

he

expl

oita

tion

of

thes

e re

sour

ces

7.5

Bees

The

bee

sect

or is

un

derd

evel

oped

co

mpa

red

to t

he r

eal

oppo

rtun

itie

s in

the

ar

ea

- En

cour

age

the

old

tim

e fa

rmer

s in

volv

ed in

bee

rai

sing

to

keep

up

and

expa

nd t

heir

act

ivit

y-

Prov

ide

ince

ntiv

es t

o th

e fa

rmer

s-

prov

isio

n of

opp

ortu

niti

es f

or

trai

ning

, ex

peri

ence

sha

ring

and

ex

chan

ges

wit

h th

e co

untr

ies

of t

he

regi

on.

* *

Mid

ter

m

- Lo

cal G

over

nmen

t au

thor

itie

s-

Loc

al b

usin

esse

s-

Non

Pro

fit

orga

niza

tion

s-

Don

ors

Not

es

tim

ated

- In

crea

sed

inco

me

from

act

ivit

ies

whi

ch

are

in h

arm

ony

wit

h na

ture

- To

uris

t va

lues

of

the

area

enh

ance

d-

Biod

iver

sity

va

lues

incr

ease

d by

tr

ansp

osin

g m

ater

ial

from

rar

e pl

ants

into

ad

diti

onal

ter

rito

ries

7.6

Fish

ing

Illeg

al fi

shin

g us

ing

expl

osiv

es a

nd o

ther

ha

rmfu

l sub

stan

ces

1- B

uild

com

mun

ity

awar

enes

s on

the

ne

cess

ity

for

dece

nt fi

shin

g m

etho

ds.

2- S

tren

gthe

n co

ntro

l and

dis

cipl

inar

y m

etho

ds

* *

*

Mid

ter

m

- Fi

shin

g as

soci

atio

n-

Com

mun

e-

Cent

ral G

over

nmen

t

- Ra

re s

peci

es o

f th

e fis

h pr

otec

ted

- Th

e am

ount

of

fish

incr

ease

d

- La

ck o

f fis

h co

llec-

tion

and

pro

cess

ing

chai

ns

- Es

tabl

ish

a fa

cilit

y fo

r fis

h co

llect

ion

and

proc

essi

ng

* *

*

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Loc

al b

usin

esse

s5.

000.

000

lek

- Co

mm

unit

y in

com

e im

prov

ed

- Lo

w le

vels

of

the

tech

nolo

gy,

lack

of

capa

city

and

pro

fes-

sion

alis

m .

- Tr

aini

ng fi

sher

men

to

impr

ove

thei

r pr

ofes

sion

al s

kills

* *

*

Mid

ter

m

- Fi

shin

g As

soci

atio

n-

Com

mun

e au

thor

itie

s1.

000.

000

lek

- St

anda

rd fi

shin

g he

lps

regu

late

the

nor

mal

de

velo

pmen

t of

the

w

ater

fau

na


110

7.7

Tour

ism

-

Abse

nce

of a

tou

rist

gu

ide

1- P

rodu

ce a

qua

lity

tour

ist

guid

e fo

r th

e ar

ea

* *

*Sh

ort

term

- Co

mm

une

lead

ersh

ip-

Spec

ialis

ts-

Tour

ist

asso

ciat

ions

500

000

lek

-The

val

ues

of t

he

Park

are

ade

quat

ely

prop

agat

ed.

- To

uris

m in

the

are

a im

prov

ed.

7.8

Urb

an p

lann

ing

-Lac

k of

reg

ulat

ion

plan

s fo

r th

e vi

llage

s-

Lack

of

a m

aste

r pl

an f

or u

rban

dev

el-

opm

ent

of t

he a

rea

alon

g th

e la

ke c

oast

1- D

esig

n an

urb

an p

lan

for

the

coas

t of

the

lake

2- D

esig

n re

gula

tion

pla

ns f

or e

very

vi

llage

* *

*

Mid

ter

m

- G

over

nmen

t-

Com

mun

e of

Li

qena

s

The

two

acti

ons

20.0

00.0

00

lek

- Ex

tra

lega

l co

nstr

ucti

ons

elim

inat

ed-

Rati

onal

exp

loit

atio

n of

the

land

enh

ance

d.-

Beau

tifu

l and

co

mfo

rtab

le b

each

es

cons

truc

ted

- Th

e nu

mbe

r of

to

uris

ts in

crea

sed.

- Sh

orta

ges

of d

rink

ing

wat

er

1- B

uild

wat

er s

uppl

y sy

stem

s in

ev

ery

villa

ge in

clud

ing

depo

ts a

nd

dist

ribu

tion

pip

es t

o ca

rry

wat

er t

o ev

ery

hous

ehol

d2-

Sea

rch

for

addi

tion

al s

ourc

es o

f dr

inki

ng w

ater

3- C

ondu

ct r

egul

ar c

hem

ical

and

ba

cter

iolo

gica

l tes

ts f

or t

he d

rink

ing

wat

er

* *

*M

id t

erm

- D

onor

s-

Gov

ernm

ent

- Co

mm

une

Firs

t tw

o ac

tion

s50

.000

.000

le

k

- In

fect

ious

dis

ease

s pl

aced

und

er c

ontr

ol-

Hyg

ieni

c co

ndit

ion

impr

oved

- To

uris

t at

trac

tion

s im

prov

ed.

- La

ck o

f se

wag

e an

d us

ed w

ater

sys

tem

s,

incl

udin

g th

eir

trea

t-m

ent

e

1- C

onst

ruct

sew

age

and

used

wat

er

pipe

s fo

r ev

ery

villa

ge2-

Con

stru

ct w

orks

to

trea

t an

d cl

ean

thes

e w

ater

s

* *

*

Long

ter

m

- Co

mm

une

- G

over

nmen

t

The

tw

o ac

tion

s80

.000

.000

le

k

- Li

ving

con

diti

ons

impr

oved

.-

The

wat

er a

nd a

ir in

th

e la

ke a

rea

prot

ecte

d fr

om p

ollu

tion

.

- La

ck o

f co

llect

ion

and

depo

sit

poin

ts

for

was

te p

rodu

ced

by h

ouse

hold

s in

all

seve

n vi

llage

s of

the

ar

ea.

1- E

stab

lish

was

te c

olle

ctio

n po

ints

in

eve

ry v

illag

e in

acc

orda

nce

wit

h w

aste

pro

duct

ion

need

s 2-

Bui

ld la

nd fi

lls f

or t

he lo

ng t

erm

de

posi

ting

of

was

te f

rom

the

vill

age.

Co

mpl

ete

nece

ssar

y w

orks

for

the

pr

otec

tion

of

land

, w

ater

and

air

fr

om s

uch

was

te

* *

*

Mid

ter

m

-Com

mun

e of

Liq

enas

-

Ecol

ogic

al

Asso

ciat

ions

-

Com

mun

ity

The

tw

o ac

tion

s4.

000.

000

lek

- H

ealt

hy e

colo

gica

l co

ndit

ions

cre

ated

fo

r in

habi

tant

s an

d to

uris

ts.

- Im

prov

emen

t of

hy

gien

e in

com

mon

sp

ace

for

com

mun

ity.


111

- D

ysfu

ncti

on w

aste

re

mov

al s

ervi

ces

in a

l,

the

villa

ges

wit

h th

e ex

cept

ion

of t

he v

il-la

ge o

f L

iqen

as

1- E

stab

lish

syst

ems

for

the

daily

re

mov

al o

f w

aste

fro

m t

he c

olle

ctio

n po

ints

in a

ll th

e vi

llage

s

* *

*

Mid

ter

m

- Co

mm

une

of

Liqe

nas

800.

000

lek

- Im

prov

emen

t of

hy

gien

e in

com

mon

sp

ace

for

com

mun

ity.

Org

anic

was

te(A

nim

al e

xcre

tion

s)-

Mas

sive

am

ount

s of

or

gani

c w

aste

col

-le

cted

clo

se t

o th

e ho

me

on t

he s

ides

of

the

inne

r ro

ads

of t

he

villa

ges

1- B

uild

ani

mal

sta

lls a

way

fro

m t

he

inha

bite

d ar

ea2-

Bui

ld f

acili

ties

for

com

post

ing

the

man

ure

* *

*

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Gov

ernm

ent

- Co

mm

une

of

Liqe

nas

- As

soci

atio

ns

- Co

mm

unit

y

10.0

00.0

00

lek

- Po

lluti

on o

f th

e ho

me,

wat

er a

nd a

ir

elim

inat

ed-

Inha

bite

d ar

eas

beco

me

mor

e at

trac

tive

for

tou

rist

s

- Im

prov

e ru

ral r

oad

both

intr

a an

d in

ter

villa

ge

1- P

ave

whe

reve

r po

ssib

le

2- C

over

wit

h gr

avel

and

sto

ne t

he

rem

aini

ng in

ner

road

s

* *

Mid

ter

m-

Gov

ernm

ent

- Co

mm

une

The

tw

o ac

tion

s to

geth

er50

000

000

le

k

- O

vera

ll liv

ing

cond

itio

ns im

prov

ed o

n a

com

mun

ity

scal

e.-

Clea

nlin

ess

enha

nced

, en

viro

nmen

t im

prov

ed

- Th

e na

tion

al r

od K

o-rç

e-G

oric

e co

nnec

ting

Al

bani

a to

Gre

ece

not

enti

rely

pav

ed

1- P

ave

the

rem

aini

ng f

ract

ion

of

the

road

. (f

rom

the

pla

ce w

here

the

la

pida

ry s

tand

s to

the

Cus

tom

s po

int)

* *

*

Mid

ter

m-

Gov

ernm

ent

100

000

000

lek

- T

ouri

sm d

evel

oped

an

d st

anda

rd o

f liv

ing

rais

ed.

- Po

lluti

on o

f ai

r du

e to

tra

nspo

rt v

ehic

les

redu

ced

7.9

Ener

gy-

The

elec

tric

ity

dist

ribu

tion

gri

d to

o ol

d: u

nsaf

e ai

r ca

ble

stre

tche

d ov

er d

iffi-

cult

mou

ntai

n te

r-ra

ins,

whi

ch in

crea

ses

risk

s fo

r fu

rthe

r da

m-

age,

etc

.

- Es

tabl

ish

a ne

w e

lect

rici

ty li

ne f

or

the

area

to

repl

ace

the

exis

ting

one

* *

*

Mid

ter

m

- G

over

nmen

t-

Don

ors

- Co

mm

une

4.00

0.00

0 le

k

- Sa

fety

of

the

elec

tric

ity

grid

en

hanc

ed-

Ener

gy c

uts

beco

me

less

fre

quen

t an

d pr

oble

ms

in t

he

wat

er s

uppl

y sy

stem

el

imin

ated

.


112

- N

on r

atio

nal u

se o

f w

ood

as e

nerg

y so

urce

fo

r ho

useh

old

need

s (b

akin

g br

ead

at h

ome

in a

ll se

ason

s)

1- P

rovi

de f

or b

read

sup

ply

by a

ba

kery

usi

ng m

oder

n an

d up

to

date

te

chno

logy

.2-

Use

alt

erna

tive

sou

rces

suc

h as

ga

s fo

r co

okin

g an

d ot

her

hous

ehol

d ne

eds

* *

Mid

ter

m

- G

over

nmen

t-

Com

mun

e-

Loc

al b

usin

esse

s-

Com

mun

ity

-Fir

e w

ood

cons

umpt

ion

decl

ined

-Neg

ativ

e pr

essu

re o

n th

e fo

rest

s de

crea

sed;

th

eir

cond

itio

n im

prov

ed-P

ollu

tion

of

the

air

wit

h ca

rbon

ic g

as

plac

ed u

nder

con

trol

.

- P

rom

ote

the

use

of r

enew

able

ene

rgy

sour

ces

such

as

sun

and

win

d en

ergy

, et

c.

1- In

stal

l sun

pan

els

for

prod

ucti

on o

f th

erm

ic a

nd e

lect

ric

ener

gy.

* *

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Loca

l bus

ines

ses

9.60

0.00

0 le

k

- Cl

ean

and

rene

wab

le

ener

gy s

ourc

es u

sed.

- Fi

re w

ood

cons

umpt

ion

redu

ced.

-Neg

ativ

e pr

essu

re o

n th

e fo

rest

s re

duce

d;

fore

st c

ondi

tion

im

prov

ed.

7.10

Cul

ture

- L

ack

of a

cul

ture

ho

me

at t

he c

ente

r of

th

e co

mm

une

1- B

uild

a c

ultu

re h

ome

in L

iqen

as*

* *

Mid

ter

m

- G

over

nmen

t-

Com

mun

e of

Li

qena

s

10.0

00.0

00

lek

- Kn

owle

dge

leve

ls in

th

e ar

ea in

crea

sed;

cu

ltur

al h

erit

age

prot

ecte

d.

- In

abili

ty t

o ho

ld g

ood

qual

ity

folk

fes

tiva

ls

for

the

area

; la

ck o

f fa

cilit

ies

to c

eleb

rate

ho

liday

s su

ch a

s th

e da

y of

cre

atio

n of

M

aced

onia

and

the

su

mm

er d

ay

1- H

old

fold

fes

tiva

ls a

nd p

opul

ar

cele

brat

ions

* *

Mid

ter

m-

Com

mun

e-

Don

ors

2.00

0.00

0 le

k-

Cond

itio

ns a

re

crea

ted

for

cult

ural

ad

vanc

emen

t of

the

co

mm

unit

y.


113

- La

ck o

f fin

anci

al r

e-so

urce

s to

reh

abili

tate

th

e bi

rth

hom

e of

the

w

rite

r St

erjo

Spa

sse

and

turn

into

a lo

cal

mus

eum

1- R

ehab

ilita

te a

nd t

urn

into

a

mus

eum

of

the

birt

h ho

me

of S

terj

o Sp

asse

* *

*

Mid

ter

m

- D

onor

s-

Gov

ernm

ent

- Co

mm

une

of

Liqe

nas

10.0

00.0

00

lek

- Th

e lif

e an

d w

ork

of

the

wri

ter

Ster

jo S

pass

e pr

omot

ed.

- La

ck o

f a

cros

sing

po

int

betw

een

Alba

-ni

a an

d G

reec

e in

the

vi

llage

of

Cerj

e w

hich

w

ould

fac

ilita

te e

x-ch

ange

s in

the

fra

me-

wor

k of

the

Cro

ss

bord

er P

resp

a Pa

rk

1- E

stab

lish

a bo

rder

cro

ssin

g po

int

in

the

villa

ge o

f Ce

rje

* *

*

Mid

ter

m

- G

over

nmen

t-

Don

ors

5.00

0.00

0 le

k

- An

inte

nsiv

e co

mm

unic

atio

n es

tabl

ishe

d en

ablin

g an

in

tegr

ated

man

agem

ent

of t

he P

resp

a Pa

rk.

Build

hum

an r

esou

rce

capa

citi

es in

the

com

-m

une

and

its

cons

titu

-en

t vi

llage

s

1- T

rain

ing

the

com

mun

e st

aff

for

impr

oved

gov

erna

nce

and

impr

oved

se

rvic

e de

liver

y to

the

ben

efit

of t

he

com

mun

ity.

* *

*M

id t

erm

- Co

mm

une

- G

over

nmen

t3.

000

000

le

k

- Th

e ke

y to

sus

tain

able

de

velo

pmen

t, lo

cal

gove

rnan

ce is

upg

rade

d an

d im

prov

ed


114


114

Plani Lokal i Veprimit në Mjedis Komuna Liqenas

Liqenas Commune


Albania

U ND P

Plani Lokal i Veprimit në Mjedis - Komuna Liqenas

Local Environmental Action Plan - Liqenas Commune

plani lokal i veprimit në mjedis environemnt...plani lokal i veprimit ne mjedis - komuna liqenas 12...

Documents