plani i veprimit per femijet 2012-2015
TRANSCRIPT
PLANI I
VEP
RIMIT
PËR
FËM
IJË
2012
- 201
5
PLANI I
VEP
RIMIT
PËR
FËM
IJË
Republika e ShqipëRiSëMiniStRia e punëS, ÇëShtjeve Sociale
dhe ShanSeve të baRabaRta
2012
- 201
5
PLANI I
VEP
RIMIT
PËR
FËM
IJË
2012
- 201
5
2
3
Parathënie
Respektimi i të drejtave të fëmijëve është detyra e të gjithëve, si familjarë, qytetarë dhe anëtarë të një komuniteti.
Plani i Veprimit për Fëmijë 2012 - 2015, është një dokument që synon të nxisë bashkëpunimin ndërmjet aktorëve të ndryshëm qeveritarë, donatorëve, shoqërisë civile dhe komunitetit, për të marrë vendime të orientuara drejt respektimit të të drejtave të fëmijëve.
Miratimi i këtij dokumenti politik, në të njëjtën kohë, përmbushi edhe një nga pikat e rekomandimit 11 të BE-së për integrimin europian të vendit tonë.
Realizimi i të drejtave të fëmijëve për mbrojtje dhe përfshirje sociale; për mbrojtjen nga dhuna, abuzimi; për arsimim cilësor; për kujdes shëndetësor; për mbrojtje ligjore, do të mbeten përsëri prioritetet tona, duke siguruar kështu vazhdueshmërinë e politikave sociale të ndërmarra.
Plani i Veprimit për Fëmijë 2012 - 2015, pasqyron në të njëjtën kohë edhe ndryshimet e rëndësishme legjislative dhe institucionale që kanë ndodhur vitin e fundit. Një ligj i ri për të drejtat e fëmijëve dhe krijimi i mekanizmave të reja për realizimin e këtyre të drejtave, kanë krijuar një realitet të ri që kërkon marrjen e përgjegjësive të qarta sidomos nga pushteti vendor.
Shpresoj që zbatimi i këtij Plani Veprimi, të nxisë dhe forcojë bashkëpunimin ndërmjet të gjithë aktorëve në këtë fushë, për të arritur një qëllim të përbashkët “një mjedis të sigurtë për fëmijët tanë”.
SPIRO KSERA
Ministër i Punës Çështjeve Socialedhe Shanseve të Barabarta
4
Lista e Shkurtimeve
ASHMDF Agjencia Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të FëmijëveAKSHI Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së InformacionitBE Bashkimi EuropianDAR Drejtoritë Rajonale ArsimoreDPGJC Drejtoria e Përgjithshme e Gjendjes CivileCOMBI Për një shkollë miqësore pro sjelljeve pozitiveKM Këshilli i MinistraveKMD Komisioneri për Mbrojtje nga DiskriminimiKDF Konventa për të Drejtat e FëmijëveKKMDF Këshilli Kombëtar për Mbrojtjen e të Drejtave të FëmijëveKSHP Kujdesi Shëndetësor ParësorKSHB Komiteti Shqiptar i BirësimitKP Kodi PenalKPP Kodi i Procedurës PenaleIEVP Institucionet e Ekzekutimit të Vendimeve PenaleIST Infeksionet Seksualisht të TransmetueshmeISHP Inspektoriati Shtetëror i PunësISHP Instituti i Shëndetit PublikISSH Instituti i Sigurimeve ShëndetësoreMB Ministria e BrendshmeMITIK Ministria për Inovacionin dhe Teknologjinë e Informacionit e të KomunikimitMD Ministria e DrejtësisëMRD Mënyrat e Reja të DisiplinimitMSH Ministria e ShëndetsisëMASH Ministria e Arsimit dhe ShkencësMPÇSHSB Ministria e Punës, Çështjeve Sociale dhe Mundësive të BarabartaNE Ndihmë EkonomikeNJDF Njësia për të Drejtat e FëmijëveNJMF Njësia e Mbrojtjes së FëmijëveNJQV Njësitë e Qeverisjes VendoreOBSH Organizata Botërore e ShëndetitOJF Organizatat Jo FitimprurëseQN Qeveritë e NxënësveSHSSH Shërbimi Social ShtetërorVMNJ Vlerësimi mbi Matjen e Nivelit të JetesësVKM Vendim i Këshillit të MinistraveZABGJ Zyra e Administrimit të Buxhetit GjyqësorUNICEF Fondi i Kombeve të Bashkuara për Fëmijët
5
Falenderime
Procesi i hartimit të Planit të Veprimit për Fëmijë 2012-2015, ishte një proçes ndërveprues dhe gjithë-përfshirës, i udhëhequr nga MPÇSSHB, e cila angazhoi institucione të qeverisjes qendrore, lokale, shoqërisë civile, organizatave jofitimprurëse, si dhe donatorë e partnerë ndërkombëtarë.
Për përgatitjen e Planit të Veprimit për Fëmijë 2012-2015, kontribuan Znj. Miranda Pashaj dhe Znj. Arda Lazareni nga Agjencia Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve, përfaqësues të ministrisë MPÇSSHB, MSH, MASH dhe institucione të tjera si Avokati i Popullit, Komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi, Komiteti Shqiptar i Birësimeve, Drejtoria e Përgjithshme e Policisë, Shërbimi Social Shtetëror, Inspektoriati Shetëror i Punës, Instituti i Sigurimeve të Kujdesit Shëndetësor, Instituti i Shëndetit Publik.
Falenderime të veçanta i shkojnë Znj. Ilda Melo, Znj. Jolanda Memaj, Z. Dritan Sulçebe dhe Znj. Alba Braço, të cilët në cilësinë e ekspertëve, ndihmuan në mbledhjen dhe përpunimin e informacionit, realizuan takimet me përfaqësuesit e institucioneve shtetërore si edhe ndihmuan në përgatitjen e dokumentit.
Ministria e Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta falenderon organizatat e shoqërisë civile për komentet e vlefshme të paraqitura gjatë diskutimit të Planit të Veprimit për Fëmijë dhe që ndikuan në përmirësimin cilësor të tij dhe UNICEF për mbështetjen në gjithë këtë proces.
Plani Kombëtar i Veprimit për Fëmijë u përkthye në gjuhën angleze nga Mimoza Gjika.
6
Parathënie
Lista e Shkurtimeve
Falenderime
Hyrje
Kapitulli1 Kuadri ligjor dhe mekanizmat institucionalë për zbatimin e politikave që mbrojnë të drejtat e fëmijëve
Kapitulli 2 E drejta për mbrojtje dhe përfshirje sociale
Kapitulli 3 E drejta e fëmijëve për mbrojtje nga dhuna, abuzimi dhe shfrytëzimi ekonomik
Kapitulli 4 E drejta për zhvillim dhe arsim
Kapitulli 5 E drejta për kujdes shëndetësor
Kapitulli 6 E drejta për mbrojtje ligjore
Vlerësime përfundimtare Probleme kritike në lidhje me zbatimin e Planit të Veprimit
Plani i masave për zbatimin e objektivave strategjike, 2012-2015
Përmbajtja
3
4
5
7
9
11
13
15
17
19
21
23
7
Hyrje
Në programin e Qeverisë së Shqipërisë 2009-2013, nënvizohet angazhimi për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave të fëmijëve: “... gjatë këtij mandati, ne zotohemi të përmirësojmë me shpejtësi treguesit bazë të shëndetit të fëmijës duke i sjellë ato në nivelet europianë, do të shtrijmë vaksinimin ndaj të gjitha sëmundjeve të rrezikshme për shëndetin e fëmijëve, të ngremë në të katër anët e vendit sistemin e arsimit parashkollor, si kusht për një parapërgatitje dinjitoze të fëmijëve tanë në shkolla”.1
Në këtë program, objektivat e të drejtave të fëmijëve konsiderohen si një nga objektivat e rëndësisë së veçantë, gjë e cila është shprehur me thellimin e reformës legjislative dhe institucionale, për të krijuar një mjedis mbrojtës dhe gjithëpërfshirës për fëmijët. Kjo reformë ka kulmuar me miratimin e Ligjit nr. 10347, datë 4.11.2010, “Për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës”, si edhe me krijimin e Agjencisë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve.
Politikat për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve janë pjesë e rëndësishme e Strategjisë Kombëtare për Zhvillimin dhe Integrimin 2007 – 2013 (SKZHI), në të cilën kristalizohet vizioni afatmesëm dhe afatgjatë i zhvillimit të vendit bazuar në një proces të hapur dhe transparent. Në këtë dokument, çështjet që lidhen me të drejtat e fëmijës trajtohen në seksionin: Zhvillimi Social dhe Ekonomik2. Strategjia harton objektiva për zbutjen e varfërisë, luftën kundër trafikimit dhe formave më të këqija të punës së fëmijës, forcimin e arsimit të detyrueshëm dhe ngritjen e nivelit të shërbimit shëndetësor për fëmijët. Në mënyrë eksplicite, në dokument citohet i domosdoshëm zbatimi i legjislacionit për nxitjen e të drejtave të fëmijëve dhe mbrojtjen e jetës dhe shëndetit, si dhe garantimin e arsimimit dhe zhvillimin.
Strategjia Ndërsektoriale e Përfshirjes Sociale 2007-2013, e miratuar me VKM Nr. 218, datë 3.02.2008, trajton në një dimension gjithëpërfshirës çështjet dhe grupet e synuara që shtrihen përtej thelbit të problemeve afatgjata strukturore të zhvillimit, me të cilat përballet Shqipëria. Strategjia i kushton vëmëndje të posaçme vlerësimit të progresit të politikave të reduktimit të varfërisë si edhe të ndikimit që këto politika kanë në realizimin e të drejtave të fëmijëve. Gjithashtu, në mbështetje të zbatimit të parimit të
mundësive të barabarta, në të përfshihen dinamikat e zhvillimit të individëve në nevojë, familjeve dhe grupeve në komunitet që nga periudha e miratimit të kësaj strategjie.
Përveç strategjive të mësipërme, të cilat shërbejnë si udhërrëfyes për hartimin e politikave sektoriale dhe ndërsektoriale për të drejtat e fëmijëve, parimet, objektivat, ndërhyrjet afatgjata dhe afatshkutëra me përfitues të drejtëpërdrejtë fëmijët, parashikohen në strategji të veçana për fëmijët (2000-2005 dhe 2005-2010).
Strategjia Kombëtare dhe Plani i Veprimit për Fëmijët 2005 – 2010 si edhe raportet periodike vjetore të progresit të kësaj strategjie nënvizojnë në mënyrë sistematike domosdoshmërinë e koordinimit dhe harmonizimit të politikave ndërsektoriale me qëllim rritjen e efektivitetit të tyre në funksion të një garantimi të plotë të të drejtave të fëmijëve. Strategjia dhe Plani i veprimit për Fëmijë, 2005-2010 përfaqësojnë një hap progresiv të fuqishëm për Shqipërinë në raport me të drejtat e fëmijëve, sepse në harkun kohor të 5 vjetëve:
1. Të drejtat e fëmijëve u bënë pjesë e një programi politik kompleks, në të cilin komponentët ligjorë, institucionalë, financiarë dhe vlerësues të ecurisë, janë të gërshetuar në mënyrë harmonike.
2. Politikat për realizimin e të drejtave të fëmijëve dhe ndikimi i tyre në përmirësimin e mirëqënies së fëmijëve janë pjesë e debatit politik si edhe e çdo raportimi kombëtar;
3. Çështjet e të drejtave të fëmijëve janë pjesë e bashkëpunimit ndërinstitucional në nivel qendror dhe në nivel vendor. Në disa rajone të vendit, këto bashkëpunime janë materializuar nëpërmjet strategjive rajonale dhe planeve të veprimit për fëmijë;
4. Çështjet e të drejtave të fëmijëve po shndërrohen në çështje të të gjithë shoqërisë, duke siguruar përfshirjen dhe angazhimin e shumë aktorëve, qeveritarë dhe të shoqërisë civile si edhe të vetë fëmijëve.
5. Ngritja fillimisht e Sekretariati Teknik për Fëmijë, strukturë brenda MPÇSSHB dhe më pas krijimi i Agjencisë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve (ASHMDF), institucion ekzekutiv në varësi të MPÇSSHB, ishin hapa të rëndësishëm në
1 Për Shqipërinë Europianë – Programi i maxhorancës dhe qeverisë së integrimit europian 2009-13, paraqitur në Kuvendin e Shqipërisë, më 16.09.20092 SKZHI, 2008, f.42 dhe f 60.
8
krijimin e strukturës përgjegjëse për monitorimin dhe raportimin mbi zbatimin e të drejtave të fëmijëve në vend. Aktualisht ASHMDF është institucioni përgjegjës që monitoron zbatimin e ligjit, koordinon me të gjithë aktorët në nivel qendror e vendor politikat që lidhen me të drejtat e fëmijëve dhe vlerëson realizimin e tyre në Shqipëri.
Analiza e situatës ekonomike dhe sociale të vendit, tregon se edhe pse progresi është i dukshëm dhe mirëqënia është rritur, Shqipëria ende është një nga vendet më të varfëra të Europës.
Vlerësimi mbi Matjen e Nivelit të Jetesës i vitit 2008 konfirmon se përqindja e të varfërve në Shqipëri është zvogëluar nga 25.4 përqind në 2002 në 12.4 përqind në 2008. Popullsia ekstremisht e varfër, e përcaktuar si personat që kanë vështirësi në përmbushjen e nevojave bazë ushqimore, u ul nga 5 përqind në vitin 2002 në 1.2 përqind në atë 2008.
I njëjti studim pranon se varfëria vazhdon të jetë një fenomen rural edhe për shkak të mundësisë së kufizuar që popullsia rurale ka në përdorimin e shërbimeve publike. 1.8 përqind e fëmijëve jetojnë në varfëri ekstreme sipas VMNJ-së, 2008, ndërsa 17.14 përqind e fëmijëve jetojnë në varfëri. 13.48 përqind e fëmijëve të rajonëve malore jetojnë në familje në të cilat të dy mbajtësit e familjes ose vetëm njeri janë të papunë, ndërsa në nivel kombëtar ky tregues është 9.33 përqind.
Varfëria ndikon në rritjen e përjashtimit social dhe pabarazive rajonale. Zonat rurale dhe rajonet malore rezultojnë tejet të varfëra, sipas të gjitha përkufizimeve të varfërisë.
Nuk ekzistojnë modele qartësisht të ndara gjeografike për grupet më të rrezikuara dhe në varfëri ekonomike. Sidoqoftë, përjashtimi social është më i prekshëm dhe i qartë në zonat rurale. Një pjesë e konsiderueshme e kësaj popullsie është e përjashtuar për një arsye ose një tjetër nga mundësia e përdorimit të shërbimeve sociale dhe të punësimit, meqënëse këto shërbime janë kryesisht të disponueshme në qytete. Besohet se për shumë familje, mundësia e kufizuar e përdorimit të shërbimeve bazë, përfshirë edhe shërbimet e punësimit, është faktori kryesor që redukton aftësinë e tyre për të nxjerrë veten nga varfëria.
Megjithë sukseset e arritura, problemet që ndikojnë në mohimin e të drejtave të fëmijëve, janë komplekse. Si të tilla, ato kërkojnë edhe ndërhyrje nëpërmjet politikave komplekse dhe gjithëpërfshirëse, të cilat kanë në qendër të vëmëndjes “përfshirjen sociale të fëmijëve” në vend të përjashtimit.
Në këtë kuadër politik e shoqëror, Plani i Veprimit për Fëmijë 2012-2015 tërheq vëmëndjen në dy drejtime kryesore:
a. Forcimin e strukturave institucionale të krijuara për të monitoruar dhe raportuar mbi zbatimin e të drejtave të fëmijëve në nivel kombëtar e rajonal;
b. Nxitjen e hartimit të politikave gjithëpërshirëse, të koordinuara e harmonizuara të mbrojtjes dhe përfshirjes sociale të fëmijëve.
3 Studimi “Reformimi i Ndihmës Ekonomike: Nga mbijetesa tek investimi në reduktimin e varfërisë”, fq. 56, UNICEF
9
Si rezultat i një procesi diskutimi me pjesëmarrje të gjerë nga institucionet qeveritare e shoqëria civile, Kuvendi i Shqipërisë miratoi ligjin Nr.10347 datë 04.11.2010, për “Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve“. Miratimi i këtij ligji shënon një arritje të rëndësishme në mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve përmes një kuadri të plotë ligjor dhe institucional në përputhje me Kushtetutën Shqiptare dhe Konventën mbi të Drejtat e Fëmijës.
Ligji vendos themelin për ngritjen e mekanizmave të përshtatshëm institucionalë që do të garantojnë dhe sigurojnë respektimin e të drejtave të fëmijëve nga individët, familja, dhe shteti. Ligji siguron të gjitha masat e nevojshme për garantimin e jetës, mirërritjes dhe zhvillimit të fëmijës nëpërmjet një qasje të koordinuar ndërmjet aktorëve të ndryshëm që punojnë në fushën e të drejtave dhe të mbrojtjes së fëmijës. Pritet që ky ligj të përmirësojë ndjeshëm sistemin e mbrojtjes së fëmijës në Shqipëri duke institucionalizuar Njësitë e Mbrojtjes së të Drejtave të Fëmijës si struktura të nivelit lokal të cilat përgjigjen për koordinimin dhe vënien në zbatim të shërbimeve të mbrojtjes së fëmijës dhe menaxhimin e rasteve, në bashkëpunim me një numër aktorësh të fushave të ndryshme. Gjithashtu, në këtë ligj parashikohet si detyrim ligjor bashkëpunimi dhe bashkërendimi i punës ndërmjet institucioneve përgjegjëse në nivel qendror dhe vendor, duke e rregulluar këtë marrëdhënie nëpërmjet rregullave që do të përcaktojë Këshilli i Ministrave.
Në ligj parashikohet ngritja dhe funksionimi i Këshillit Kombëtar për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve (KKMDF), si një organ këshillimor panë Këshillin e Ministrave. Në përputhje me programin e qeverisë ai koordinon dhe përcakton politikat që duhen ndjekur për fëmijët dhe monitoron zbatimin e strategjisë kombëtare për të drejtat e fëmijës. Ky organ këshillimor ka në përbërje të tij 9 anëtarë, përfaqësues të ekzekutivit, të pushtetit vendor dhe të shoqërisë civile. Gjithashtu, parashikohet se pranë Këshillit do të ngrihen komitetet teknike, të cilat do të kenë funksion ndihmës për Këshillin, kryesisht në lidhje me vendimet që do të duhet të ndërmarrë ky organ.
Në ligj parashikohen edhe detyrat e Ministrit që bashkërendon punën për çështjet e mbrojtjes së të drejtave të fëmijës, i cili në referim të fushës së veprimtarisë që ushtrohet aktualisht, Ministri e Punës,
Kapitulli 1
Kuadri ligjor dhe mekanizmat institucionalë për zbatimin e politikave të përfshirjes sociale që mbrojnë të drejtat e fëmijëve.
Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta, do të jetë Ministri që do të mbulojë detyrat e parashikuara në nenet përkatëse.
Në zbatim të ligjit Nr 10347 “Për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve”, është ngritur dhe funksionon Agjencia Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve. Agjencia është institucion ekzekutiv, në varësi të ministrit që bashkërendon punën për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve ngritur me Urdhër të Kryeministrit Nr 30, dt 18.03.2011.
Detyrat e Agjencisë sanksionohen në ligj, ndërsa misioni i saj realizohet nëpërmjet funksioneve që vijojnë:
1. të monitorimit të zbatimit të ligjit nr. 10347, datë 04.11.2010 “Për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës” dhe legjislacionit në fuqi, si dhe të koordinimit të autoriteteve shtetërore përgjegjëse për monitorimin e zbatimit të strategjive dhe politikave në fushën e të drejtave të fëmijëve;
2. të propozimit në ministrinë që bashkërendon çështjet për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve, për ndërhyrje në politika dhe legjislacion, bazuar në problematikat që kanë dalë gjatë monitorimit të zbatimit të ligjit, strategjive dhe politikave në fushën e mbrojtjes së të drejtave të fëmijës;
3. të propozimit për udhëzime metodologjike për njësitë e të drejtave dhe të mbrojtjes së fëmijës në organet e qeverisjes vendore;
4. të mbështetjes teknike, për strukturat e organeve të qeverisjes qendrore dhe vendore, si dhe për organizatat jofitimprurëse, që punojnë në fushën e mbrojtjes së të drejtave të fëmijës;
5. të koordinimit me të gjitha strukturat e qeverisjes qendrore dhe vendore për përgatitjen e raporteve, informacionëve dhe statistikave për gjendjen e zbatimit të të drejtave të fëmijëve në Shqipëri;
6. të ndëshkimit ndaj subjektëve të cilat shkelin dispozitat e ligjit nr. 10347, datë 04.11.2010, “Për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës.”
ASHMDF ndjek zbatimin e këtij plan veprimi nga institucionet përgjegjëse në nivel qëndror dhe vendor, harton raportet e progresit, orienton dhe mbështet
10
donatorët vendas dhe ndërkombëtarë për zbatimin e objektivave të Planit të Veprimit për Fëmijë dhe organizon studime dhe analiza mbi gjendjen e fëmijëve në Shqipëri.
Për të plotësuar kuadrin institucional, që ligji synon të krijojë me qëllim zbatimin efektiv të tij, është parashikuar ngritja e Njësisë për të Drejtat e Fëmijës në nivel qarku dhe Njësisë për Mbrojtjen e Fëmijës në nivel bashkie apo komune. Ngritja dhe funksionimi i këtyre njësive do të bëjë të mundur zbatimin dhe monitorimin e mbrojtjes së të drejtave të fëmijëve, duke filluar që në terren, pra nga baza e duke vazhduar vertikalisht drejt ekzekutivit. Në respektim të parimit të autonomisë lokale, ligji ka parashikuar funksionimin e këtyre njësive brenda organizimit administrativ të strukturave përkatëse të pushtetit lokal, me detyrat e parashikuara në ligj.
Ligji Nr.10347 datë 04.11.2010 sanksionon krijimin e Njësive për të Drejtat e Fëmijës në çdo qark të Shqipërisë. NjDF funksionon si pjesë e strukturës administrative të Qarkut dhe ka për detyrë:
a. të monitorojë dhe të vlerësojë mënyrën e zbatimit të ligjeve dhe të politikave që lidhen me mbrojtjen e të drejtave të fëmijës në territorin e qarkut;
b. të identifikojë dhe të koordinojë referimin e rasteve të shkeljeve apo të abuzimit, të keqpërdorimit të të drejtave të fëmijëve në territorin e qarkut;
c. të koordinojë funksionimin e grupit multidisiplinar, për identifikimin, analizën dhe referimin e rasteve të dhunës në familje në territorin e qarkut;
d. të bashkëpunojë dhe të shkëmbejë informacionin për trajtimin e të drejtave të fëmijës me çdo strukturë përgjegjëse shëndetësore, arsimore, policore, të qeverisjes vendore, në bashki dhe komuna, apo të shoqërisë civile;
e. të organizojë takime informuese, edukuese dhe trajnuese për të drejtat e fëmijës në qark;
f. t’i raportojë këshillit të qarkut për ecurinë e respektimit të të drejtave të fëmijës në territorin e qarkut;
g. t’i raportojë periodikisht Agjencisë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës të dhënat statistikore që ka përpunuar, për gjendjen e të drejtave të fëmijës në qark;
h. t’i paraqesë periodikisht Agjencisë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës informacione për situatën e zbatimit të të drejtave të fëmijës në qark.
Objektivat dhe masat e Planit të Veprimit për Fëmijë 2012-2015 janë grupuar sipas të drejtave të fëmijës:
1. E drejta për mbrojtje dhe përfshirje sociale
2. E drejta e fëmijëve për mbrojtje nga dhuna, abuzimi dhe shfrytëzimi ekonomik
3. E drejta për zhvillim dhe arsim
4. E drejta për kujdes shëndëtësor
5. E drejta për mbrojtje ligjore
11
Politikat kombëtare për mirëqënien e fëmijëve (politikat sociale, shëndetësore, të edukimit, strehimit, etj.) duhet të synojnë promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve. Këto politika duhet t’u japin prioritet uljes së varfërisë dhe margjinalizimit, pabarazisë, mbështetjes së familjes, të adresojnë tolerancën dhe kohezionin social, të sigurojnë përfshirjen sociale dhe të nxisin bashkëpunimin e aktorëve të ndryshëm në të gjitha nivelet e qeverisjes.
Pranohet se çështja e përjashtimit të fëmijëve njihet shumë pak dhe se sistemi ekzistues i mbrojtjes sociale nuk është i orientuar drejt sigurimit të përkujdesit sipas grupeve të fëmijëve të përjashtuar. Megjithatë konstatohet se grupet e mëposhtme janë grupet e fëmijëve në situatë kritike ekonomike dhe shoqërore, si pasojë e të cilës të drejtat e tyre mohohen apo nuk respektohen. Këto grupe konsiderohen në nevojë për mbrojtje të veçantë.
Fëmijët e familjeve më të varfra: Fëmijët, familjet e të cilëve jetojnë me ndihmë ekonomike janë më të rrezikuarit nga përjashtimi social. Ato vuajnë nga disavantazhe të shumëfishta sociale pasi kanë vështirësi në marrjen e shërbimeve bazë si strehimi, edukimi, shërbimet shëndetësore dhe mbrojtja shoqërore.
Fëmijët pa kujdes prindëror: Analiza e të dhënave mbi numrin e fëmijëve të vendosur në institucione, si dhe dinamika e hyrjes dhe daljes nga këto institucionë tregon se afërsisht 60 përqind e fëmijëve vijnë nga familje të varfëra ose familje me probleme sociale, 35 përqind prej tyre janë të braktisur që në lindje dhe 5 përqind e tyre janë të vendosur në institucione për arsye të tjera, përfshirë këtu riatdhesimin e fëmijëve të trafikuar dhe fëmijët që punojnë4.
Fëmijë me aftësi të kufizuara: Nga të dhënat administrative mund të njihet vetëm numri i individëve të cilët përfitojnë pagesë paaftësie sipas llojit të paaftësisë: mendore, fizike, pamësore apo dëgjimore. Mbështëtur në analizën e të dhënave të përftuara nga dokumentat administrative rezulton se afro 60 përqind e fëmijëve me aftësi të kufizuara jetojnë në zonën rurale.
Fëmijët që detyrohen të punojnë: Në nivel kombëtar informacioni i saktë mungon, por së shpejti pritet një studim i INSTAT. Studimet lokale tregojnë se shumica e fëmijëve që punojnë në rrugë e kanë
Kapitulli 2
E drejta për mbrojtje dhe përfshirje sociale
braktisur shkollën, ose e ndjekin atë me ndërprerje. Pranohet se një pjesë e konsiderueshme e familjeve rome dhe egjiptiane, u kërkojnë fëmijëve të punojnë për të ndihmuar familjen.
Megjithë mbështetjen që jep kuadri ligjor për dhënien e ndihmës në para apo në natyrë për familjet pa të ardhura apo masat që merren për ndihmën dhe reduktimin e varfërisë tek familjet dhe grupet në nevojë, ka nevojë për masa specifike për të mbështetur veçanërisht fëmijët, me bindjen se investimi tek fëmijët është burimi më i sigurtë i zhvillimit njerëzor dhe shoqëror në të ardhmen. Në përgjigje të nevojave në rritje për shërbime gjithëpërfshirëse cilësore sociale si edhe në përputhje me angazhimet e marra në kuadrin e procesit të integrimit në BE, Plani i Veprimit për Fëmijë 2012-2015, nënvizon domosdoshmërinë e një vëmendje të veçantë mbi nevojat e fëmijëve në programin e ndihmës ekonomike, me qëllim që ky program të ndikojë në zbutjen e varfërisë dhe parandalimin e fenomeneve sociale negative që rrisin përjashtimit e fëmijëve të varfër.
Në këtë plan janë parashikuar masa konkrete për programin e ndihmës ekonomike, duke patur për qëllim që të merren në konsideratë nevojat e fëmijëve dhe kushtëzimin me përmbushjen e këtyre nevojave nga familjet përfituese.
Në lidhje me të drejtat e mbrojtjes dhe përfshirjes sociale të fëmijëve, Plani i Veprimit synon të kontribuojë në arritjen e rezultateve strategjike:
1. Rritja e rolit të njësive të qeverisjes vendore, në vlerësimin e nevojave të fëmijëve në raport me realizimin e të drejtave të tyre dhe zbutjen e varfërisë.
2. Reformimi i sistemit të shërbimeve sociale për fëmijë.
3. Harmonizimi i politikave për të drejtat e fëmijëve nëpërmjet funksionimit të mekanizmave për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve në nivel qendror dhe vendor.
Në planin e veprimit, përcaktohen objektiva specifike sipas secilit Objektiv Strategjik.
Objektivi strategjik 1, “Rritja e rolit të njësive të qeverisjes vendore, në vlerësimin e nevojave të fëmijëve në raport me realizimin e të drejtave të tyre dhe zbutjen e varfërisë” do të arrihet nëpërmjet objektivave: 1. Hartimi dhe vlerësimi i politikave rajonale për
4 Studimi “Vlerësimi i Institucioneve për fëmijët jashtë kujdesit prindëror”, UNICEF
12
çdo qark, për realizimin e të drejtave të fëmijëve, duke marrë parasysh gjendjen ekonomiko-sociale të rajonit; 2. Hartimi i politikave për zbutjen e varfërisë dhe përjashtimin social të fëmijëve në nevojë.
Hartimi dhe miratimi i strategjive rajonale për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve në çdo qark, monitorimi i zbatimit të të drejtave të fëmijëve në çdo njësi administrative të qarkut, vlerësimi i politikave rajonale për fëmijët si edhe rritja e buxhetëve për politikat sociale rajonale që ndikojnë në zbatmin e të drejtave të fëmijëve janë disa nga masat që do të mundësojnë arritjen e objektivit 1.
Objektivi 2, “Hartimi i politikave për zbutjen e varfërisë dhe përjashtimin social të fëmijëve në nevojë”, si një objektiv themelor i të gjithë politikës sociale të vendit do të realizohet nëpërmjet pilotimit në disa njësi vendore të një skeme të re të mbështetjes me të ardhura për fëmijët që ndjekin arsimin e detyrueshëm, familjet e të cilëve janë në skemën e NE si edhe nëpërmjet rritjes së kapacitëtëve të NjDF si edhe strukturave të tjera të qeverisjes vendore (zyrat e ndihmës ekonomike) në lidhje me zbatimin më efektiv të ndihmës ekonomike në raport me të drejtat e fëmijëve.
Objektivi strategjik 2 “Reformimi i sistemit të shërbimeve sociale për fëmijë” do të arrihet nëpërmjet objektivave: 1. Deinstitucionalizimi, transformimi i shërbimeve rezidenciale në tipologji të reja shërbmesh; 2. Përmirësimi i cilësisë së shërbimeve sociale për fëmijë; 3. Zgjerimi i hartës së shërbimeve për fëmijë; 4. Mbrojtje alternative për fëmijët e privuar nga kujdesi prindëror.
Në këtë kuadër, ngritja e shërbimeve ditore dhe komunitare për fëmijë, në qendrat rezidenciale të njësive të pushtetit vendor, sipas nevojave të komunitetit, shtrirja e tipologjisë shtëpi-familje në shërbimet rezidenciale të transferuara pranë NJQV, vlerësimi i zbatimit të standarteve të përkujdesit shoqëror për fëmijë në qendrat rezidenciale si edhe hartimi i standarteve për tipologjitë e reja të shërbimeve të përkujdesit shoqëror për fëmijë, janë disa nga masat që do të mundësojnë arritjen e objektivit. Plani i veprimit për fëmijë përcakton se njësitë e qeverisjes vendore duhet të intensifikojnë përpjekjet për marrjen e përgjegjësive financiare, reformimin e institucioneve rezidenciale dhe ngritjen e shërbimeve të reja në përputhje me dinamikën e nevojave të fëmijëve në nevojë në komunitet e tyre.
Masa të posaçme janë parashikuar për implementimin e shërbimit të kujdestarisë për fëmijët në familje, si një nga alternativat më të mira në interesin më të lartë të fëmijës.
Objektivi strategjik 3, “Harmonizimi i politikave për të drejtat e fëmijëve nëpërmjet funksionimit të mekanizmave për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve në nivel qëndror dhe vendor” kushtëzohet nga objektivat: 1. Monitorimi dhe vlerësimi i imple-mentimit të politikave për realizimin e të drejtave të fëmijëve; 2. Ngritja e një sistemi të unifikuar treguesish statistikorë për vlerësimin e realizimit të të drejtave të fëmijëve dhe përjashtimin social të fëmijëve në nivel kombëtar dhe në nivel qarku; 3.Vendosja e një partneriteti dhe nxitja e bashkëpunimit ndërmjet institucioneve shtetërore në nivel qendror e vendor, si dhe organizatave jo-fitimprurëse që veprojnë në këtë fushë.
Arritja e këtyre objektivave mbështetet në hartimin dhe funksionimin e një pakete aktesh e vendimesh, në zbatim të ligjit 10347, datë 04.11.2010, në të cilët një vend të veçantë zë sigurimi i funksionimit të zbatimit të kuadrit ligjor për funksionimin e Këshillit Kombëtar për të Drejtat e Fëmijëve, të Agjencisë Shtetërore për të Drejtat e Fëmijëve, të institucioneve respektive në nivel rajonal si edhe sigurimi i fuqizimit dhe rritjes së numrit të personelit të Agjencisë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve me kapacitetet e duhuara njerëzore dhe infrastrukturore për ushtrimin e funksioneve dhe përgjegjësive të caktuara nga legjislacioni në fuqi.
Ngritja e një sistemi të unifikuar treguesish statistikorë për vlerësimin e realizimit të të drejtave të fëmijëve dhe përjashtimin social të fëmijëve në nivel kombëtar dhe në nivel qarku do të arrihet nëpërmjet miratimit dhe zbatimit të aktit nënligjor që përcakton llojin e informacionit statistikor për analizën e nivelit të realizimit të të drejtave të fëmijëve, mënyrën e përcjelljes së këtij informacioni nga pushteti vendor në ASHMDF, fuqizimit të sektorit të statistikës në ASHMDF dhe rrjetit të NJDF në qarqe si edhe nëpërmjet hartimit dhe miratimit të listës së treguesve të përjashtimit social të fëmijëve sipas KDF.
Politikat për fëmijët nuk mund të ndahen nga politikat për familjet. Politikat për fëmijët dhe familjet duhet:
• Të mbrojnë fëmijën dhe familjen nga varfëria dhe përjashtimi social;
• Të mbështësin familjen në ushtrimin e përgjegjësive prindërore dhe kujdesit ndaj fëmijëve;
• Të parandalojnë sa më shumë të jetë e mundur ndarjen e fëmijëve nga familjet e tyre;
• Të promovojnë shërbimet me bazë komunitare dhe shërbimet alternative (shtëpi-familje, kujdestari) ndaj shërbimit rezidencial për fëmijë;
• Të promovojnë forma pozitive dhe jo të dhunshme të përkujdesit për fëmijët, prindërimin pozitiv.
13
Çështjet që lidhen me krijimin e një ambienti mbrojtës për fëmijët gradualisht janë përfshirë në listën e prioriteteve të qeverisë gjatë dhjetëvjeçarit të fundit. Pikpamja mbi mbrojtjen sociale të fëmijëve ka ndryshuar nga njohja e të drejtave të tyre, në respektimin dhe garantimin e këtyre të drejtave. Sidoqoftë, trashëgimia e varfër e të kaluarës si edhe problemet ekonomike dhe shoqërore të Shqipërisë, kanë përcaktuar edhe drejtimet e politikave sociale të Shqipërisë. Si rezultat i situatës ekonomike dhe shoqërore si edhe i dukurive që lidhen me tranzicionin, fëmijët përballen me shumë dukuri kritike që ndikojnë në mohimin, përjashtimin apo mosrespektimin e të drejtave të tyre.
Megjithatë, përpjekjet në rritje të institucionëve qeveritare dhe shoqërisë civile kanë rezultuar në rritjen e vëmendjes ndaj grupeve të fëmijëve të përjashtuar ose në rrezik përjashtimi nga e drejta e mbrojtjes shoqërore. Politikat e hartuara apo në proces hartimi, synojnë jo vetëm të mbrojnë fëmijët, por të parandalojnë, zbulojnë dhe të përgjigjen ndaj formave të ndryshme të dhunës apo shfrytëzimit të fëmijëve.
Në përputhje me detyrimet që rrjedhin nga ligji nr.10347 datë 04.11.2010, Njësitë e Mbrojtjes së Fëmijëve, të cilat janë në proces krijimi në bashki e komuna, duhet të ushtrojnë funksionët e tyre si vijon:
Njësia për Mbrojtjen e Fëmijës në bashki/komunë funksionon brenda strukturës administrative të bashkisë/komunës, si njësi e posaçme ose si njësi e strukturave të ngarkuara me çështje sociale dhe ka për detyrë:
a. të vlerësojë dhe të monitorojë në vazhdimësi situatën e familjeve të fëmijëve në rrezik, derisa fëmija të konsiderohet “jo në rrezik”;
b. të bëjë identifikimin dhe të bashkërendojë, në mënyrë multidisiplinare, mbrojtjen, referimin dhe analizën e rasteve në territorin e bashkisë/komunës;
c. të sensibilizojnë komunitetin, të organizojë takime informuese, edukuese dhe trajnuese për mbrojtjen e fëmijës në territorin e bashkisë/komunës;
d. të bashkëpunojë me administratorët e shërbimeve shoqërore, psikologët e shkollave, mjekun
Kapitulli 3
E drejta e fëmijëve për mbrojtje nga dhuna, abuzimi dhe shfrytëzimi ekonomik
e familjes, autoritetet përgjegjëse të rendit, punonjësit socialë të qendrave të shërbimeve publike e jopublike, për përmirësimin e situatës së mbrojtjes së fëmijës në territorin e bashkisë/komunës;
e. të shërbejë si qendër informacioni, ku fëmijët dhe familjet në territorin e bashkisë/komunës mund të informohen apo të referohen te shërbime të tjera mbështetëse, sipas nevojave që ata kanë;
f. t’i raportojë periodikisht Agjencisë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës të dhënat statistikore që ka përpunuar për mbrojtjen e fëmijës në territorin e bashkisë/komunës;
g. t’i paraqesë periodikisht Agjencisë Shtetërore për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijës informacione për situatën e mbrojtjes se fëmijës në territorin e bashkisë/komunës.
Në lidhje me të drejtën e fëmijëve për mbrojtje nga dhuna, abuzimi dhe shfrytëzimi ekonomik, plani i veprimit për fëmijë 2012-2015 synon arritjen e objektivave strategjike:
1. Parandalimi dhe mbrojtja e fëmijëve nga dhuna, abuzimi.
2. Mbrojtja e fëmijëve nga format më të këqija të punës.
Objektivi strategjik 1, “Parandalimi dhe mbrojtja e fëmijëve nga dhuna, abuzimi” kushtëzohet nga objektivat: 1. Rregjistrimi i të gjithë fëmijëve me shtetësi shqiptare, të lindur, brenda dhe jashtë territorit të Shqipërisë; 2. Ngritja dhe funksionimi i mekanizmave institucionalë në nivel vendor për mbrojtjen e fëmijëve dhe menaxhimin e rasteve te fëmijëve në rrezik; 3. Zbatimi i programit COMBI: “Për një shkollë miqësore pro sjelljeve pozitive”; 4. Vendosja dhe konsolidimi i shërbimit psikologjik në të gjitha kopshtet, shkollat e arsimit të detyruar dhe arsimit të mesëm; 5. Internet i sigurtë për fëmijët.
Zbatimi i objektivit të parë synon rregjistrimin e të gjithë fëmijëve edhe të atyre që kanë mbetur të parregjistruar brenda afateve, për shkaqe të ndryshme, si një hap i parë për parandalimin dhe mbrojtjen e fëmijës nga çdo formë dhune, abuzimi, neglizhimi.
14
Objektivi 2, kërkon ngritjen e njësive për mbrojtjen e fëmijëve në çdo bashki/komunë, duke filluar nga bashkitë më të mëdha të vendit, miratimin dhe zbatimin VKM “Për mekanizmin e bashkërendimit të punës ndërmjet autoriteteve shtetërore përgjegjese për referimin e rasteve të fëmijëvenë rrezik”, hartimin dhe miratimin e metodologjisë së veprimit të njësive për mbrojtjen e fëmijëve për trajtimin e rasteve të fëmijëve në rrezik, ngritjen dhe funksionimin e ekipeve teknike ndërdisiplinore në qarqe, bashki e komuna për menaxhimin e rasteve të fëmijëve në rrezik si edhe hartimin dhe miratimin e Statusit të Punonjësit Social.
Zbatimi i objektivit të dytë, kërkon që të përgatiten rregulloret tip të ekipeve teknike ndërdisiplinore në qarqe, bashki e komuna për menaxhimin e rasteve të fëmijëve në rrezik si edhe ngritjen e kapaciteteve të punonjësve të njësive të mbrojtjes/të drejtave të fëmijëve dhe grupeve teknike multidisiplinare në njësitë e qeverisjes vendore.
Objektivat 3 dhe 4 janë fokusuar në mbrojtjen e fëmijëve në institucionet e edukimit, shkolla, kopshte. Zbatimi i programit COMBI synon promovimin dhe zbatimin në shkolla të mënyrave të reja të disiplinimit (MRD) të fëmijëve dhe mobilizimin e komunitetit për respektimin e këtyre metodave të reja.
Shtrirja e shërbimit psikologjik në të gjithë kopshtet dhe shkollat në vend, është konsideruar një masë e domosdoshme dhe kërkesë e vazhdueshme e stafit pedagogjik në shkolla. Rritja e kapaciteteve të psikologëve të shkollave, hartimi i standarteve për cilësinë e punës së psikologëve, si edhe vendosja e bashkëpunimit ndërmjet psikologëve të shkollës dhe Njësive për Mbrojtjen e Fëmijëve në bashki/komunë për menaxhimin e rasteve të fëmijëve në rrezik, kushtëzojnë arritjen e objektivit 4 të përshkruar më lart.
Objektivi 5 “Internet i sigurtë për fëmijët” është një objektiv i ri dhe lidhet me nxitjen e praktikave të vetërregullimit ndërmjet siguruesve të shërbimit të internetit, institucioneve dhe aktorëve të tjerë të industrisë së komunikimit si dhe fushata ndërgjegjësimi, edukimi, informimi për sigurinë në internet, për të gjithë aktorët.
Objektivi strategjik 2, “Mbrojtja e fëmijëve nga format më të këqija të punës” do të arrihet nëpërmjet objektivave: 1. Forcimi i masave për parandalimin dhe garantimin e një mbrojtje më efikase për fëmijët e shfrytëzuar në format më të rënda të punës; 2. Rritja e rolit të Inspektoratit Shtetëror të Punës për mbrojtjen e fëmijëve dhe përmirësimin e situatës së fëmijëve që punojnë.
Objektivi për forcimin e masave për parandalimin dhe garantimin e një mbrojtje më efikase për fëmijët e shfrytëzuar në format më të renda të punës lidhet me ndryshimet në Kodin Penal, neni 124/b, lidhur me keqtrajtimin apo shfrytëzimin e fëmijëve nëpërmjet detyrimit për të punuar në rrugë, si dhe për punë që dëmtojnë shëndetin mendor dhe fizik të fëmijës.
Arritja e objektivave të mësipërme kërkon vendosjen e bashkëpunimit të ISHP me Njësinë e Mbrojtjes së Fëmijëve në bashki/komunë, forcimi i sanksionëve ndaj autorëve të formave më të këqija të punës, rritjen e kapaciteteve të inspektorëve të ISHP lidhur me çështjet e mbrojtjes së fëmijëve në rrezik, politikat e reja për bashkëpunimin e institucioneve në nivel vendor për menaxhimin e rasteve të fëmijëve në rrezik, forcimIn e inspektimeve duke përmirësuar monitorimin e punës së fëmijëve me fokus shëndetin e tyre dhe sigurinë në punë, si edhe përmirësimin e kuadrit ligjor për sigurinë dhe shëndetin në punë të fëmijëve.
15
Kapitulli 4
E drejta e fëmijëve për zhvillim duke filluar që nga grupmosha 0-3 vjeç, trajtohet për herë të parë në një Plan Kombëtar Veprimi për Fëmijë duke vazhduar më pas me fëmijët e grupmoshave të tjera.
Politika për përfshirjen e fëmijëve në procesin e hartimit të programeve mësimore vjetore duhet të parashikohet edhe nëpërmjet akteve ligjore dhe nënligjore përkatëse duke siguruar që ata të jenë pjesë aktive e grupit të punës gjatë hartimit të kurrikulës dhe planeve të mësimit. Për këtë çështje në planin e veprimit janë parashikuar disa politika dhe masa konkrete, për rishikimin e kurrikulave dhe teksteve shkollore duke i afruar më shumë me fëmijët.
Kërkohet që toleranca ndaj braktisjes shkollore të jetë zero, objektiv i cili do të arrihet me anë të programeve intregruese në shkolla dhe programeve sociale në komunitet. Përfshirja në arsimim e të gjitha grupeve të fëmijëve, pavarësisht, gjendjes social-ekonomike të familjes, aftësive të tyre të kufizuara, përkatësisë në një grup etnik apo minoritar etj, është parashikuar të realizohet nëpërmjet përcaktimit të disa masave konkrete në përgjegjësi të qeverisjes qendrore dhe vendore.
Politikat e reja të ndërmarra në kuadër të reformës në arsim duhet të shoqërohen me ndryshimet e nevojshme në infrastrukturën shkollore, si dhe me përgatitjen e stafit pedagogjik në përshtatje me kurrikulat dhe mënyrat e reja të mësimdhënies.
Gjithashtu Plani i Veprimit ka parashikuar në përmbajtjen e tij politika dhe masa të posaçme për:
a. forcimin e komunikimit dhe transparencën e pushtetit vendor me fëmijët dhe grupet e interesit, lidhur me politikat arsimore për fëmijët, politika që do të zbatohen në nivel rajonal.
b. përmirësimin e bashkëpunimit ndërmjet institucioneve të ndryshme në nivel vendor për t’ju përgjigjur me mirë nevojave të fëmijëve në përgjithësi dhe të fëmijëve në nevojë në veçanti, për të siguruar përfshirjen e të gjithë fëmijëve në sistemin e detyruar arsimor.
c. nxitjen e formave alternative të mbështetjes së fëmijëve romë e në nevojë të veçantë, si edhe të familjeve të tyre me qëllim arsimimin e tyre.
E drejta për zhvillim dhe arsim
Plani i Veprimit ka parashikuar masa me qëllim sigurimin e infrastrukturës së nevojshme dhe të përshtatshme shkollore, në zonat rurale, për të siguruar që proçesi mësimdhënës të zhvillohet në cilësinë e duhur, përmirësimin e kushteve higjeno-sanitare, si dhe instalimin dhe funksionimin e sistemit të ngrohjes.
Një drejtim tjetër shumë i rëndësishëm që shërben për garantimin e arsimimit cilësor të fëmijëve është edhe përmirësimi i mësimdhënies. Për të realizuar këtë objektiv janë parashikuar disa masa për rritjen e nivelit të kualifikimit të mësuesve si profesionistë dhe respektues të të drejtave të fëmijëve, vazhdimin e proçesit të reformimit të karrierës së mësuesit, proçes i cili ndikon thellësisht në rritjen e cilësisë së mësidhënies.
Qeveria e nxënësve, si organ legjitim i fjalës dhe organizimit të nxënësve brenda shkollës, është e domosdoshme të ketë pavarësi dhe status të veçantë nga drejtoria e shkollës. Në këtë kuadër, në Planin e Veprimit janë përcaktuar masa të cilat kërkojnë rishikimin e dispozitave normative, për t’i dhënë më shumë pavarësi qeverive të nxënësve.
Nga njësitë e qverisjes vendore kërkohet që të organizojnë më shumë veprimtari ndërgjegjësuese për të drejtat e fëmijëve jo vetëm brenda shkollës por edhe në komunitet, me iniciativën e vetë qeverive të nxënësve dhe të mbështeten këto iniciativa edhe në pikëpamjen financiare.
Gjykohet e arsyeshme që të organizohen aktivitete me qëllim shkëmbimin e eksperiencave dhe praktikave më të mira ndërmjet shkollave të ndryshme për sa i përket funksionimit të qeverive të nxënësve dhe pjesëmarrjes së tyre në jetën e komunitetit.
Strukturat e njësive të qeverisjes vendore, duhet të kenë në përbërjen e tyre këshilla, në të cilat edhe fëmijët marrin pjesë, ose këshilla të përbërë nga presidentët e qeverive të nxënësve të shkollave, si një detyrim moral dhe në zbatim të Konventës së Fëmijëve dhe kuadrit ligjor në Shqipëri për fëmijët, si dhe të krijohen kushtet për pjesëmarrje aktive të fëmijëve.
Plani i Veprimit ka parashikuar në përmbajtjen e tij, shtrirjen e mëtejshme të veprimtarisë së qeverisë së nxënësve edhe në komunitet, duke bërë të mundur sjelljen në vëmendje të problemeve që kanë fëmijët në komunitet.
16
Informimi dhe sensibilizimi i fëmijëve, për të drejtat e tyre, njohja nga ana e fëmijëve dhe e stafit mësimdhënës nëpër shkolla, vazhdon të mbetet një masë që duhet të aplikohet edhe për peridhën 2012-2015.
Në mënyrë të detajuar, realizimi i të drejtës për arsim në harkun kohor të veprimit të kësaj strategjie, do të përfshijë realizimin e objektivave strategjike:
1. Krijmi i një mjedisi që nxit zhvillimin e fëmijëve që në moshë të hershme,
2. Sistem arsimor gjithpërfshirës dhe cilësor, për fëmijët.
3. Rritja e pjesmarrjes së fëmijëve në procesin vendimarrës në shkollë dhe jashtë saj.
Objektivi strategjik 1, “Krijmi i një mjedisi që nxit zhvillimin e fëmijëve që në moshë të hershme” do të arrihet nëpërmjet nxitjes së qeverisjes vendore për të promovuar zhvillimin e hershëm të fëmijëve.
Realizimi i këtij objektivi kërkon fillimisht studimin e situatës dhe problematikave për zhvillimin e hershëm të fëmijëve 0-3 vjeç, si dhe hartimin e standarteve dhe programeve këshilluese për përmirësimin e shërbimit që ju ofrohet fëmijëve 0-3 vjeç në çerdhe.
Objektivi strategjik 2 “Sistem arsimor gjithë-përfshirës dhe cilësor për fëmijët”, do të arrihet nëpërmjet objektivave: 1. Përmirësimi dhe konsolidimi i vazhdueshëm i sistemit arsimor publik cilësor dhe falas në nivelet e parashkollorit dhe në arsimin e detyruar; 2. Gjithëpërfshirje në mësimnxënie pavarësisht gjendjes social-ekonomike të familjes, përkatësisë etnike, aftësisë së kufizuar apo vendodhjes gjeografike; 3. Ulja e nivelit të braktisjes së shkollës.
Objektivi i parë kërkon rritjen e aksesit të fëmijëve në arsim parashkollor, ndërtimin e kopshteve të reja, rehabilitimin e atyre ekzistuese dhe plotësimin me pajisjet e domosdoshme për një funksionim dinjitoz, duke këmbëngulur në përmirësimin në vazhdimësi të kurikulës shkollore, duke synuar shmangien e ngarkesave të tepërta si dhe duke patur në konsideratë zhvillimin e fëmijëve. Realizimi i këtij objektivi kërkon krijimin dhe forcimin e infrastrukturës të përshtatshme mësimdhënëse në shkollat e arsimit të detyruar dhe arsimit të mesëm, me qëllim rritjen e efektivitetit në përvetësimin e kurrikulës arsimore që përmirësohet në mënyrë të vazhdueshme e shoqëruar me rritjen e kapaciteteve mësimdhënëse.
Objektivi i dytë synon rritjen e numrit të rregjistrimit të fëmijëve romë, egjyptianë dhe me aftësi të kufizuar, në arsimin e detyruar, ndërtimin e kopshteve të reja në zonat e banuara nga popullsia rome, përfshirjen me prioritet të fëmijëve romë në arsimin parashkollor dhe mësimi i gjuhës shqipe për t’i përgatitur për klasën e parë, hartimin e një akti normativ që rregullon punën e individualizuar me fëmijë me nevoja të veçanta si edhe rritjen e numrit të mësuesve asistentë që punojnë me fëmijët me aftësi të kufizuar.
Realizimi i objektivit të tretë kërkon zbatimin e ligjit për arsimimin e detyrueshëm, kthimi në shkollë i fëmijëve që nuk e kanë përfunduar (pra braktisur atë) dhe ofrimi i alternativave të formimit profesional për të rinjtë në moshë pune, hartimin e programeve të veçanta pune në nivel klase dhe shkolle, me qëllim sensibilizimin e prindërve dhe fëmijëve për rëndësinë e shkollimit, dhe për kthimin në shkollë të fëmijëve jashtë sistemit arsimor, identifikimin e fëmijëve që braktisin shkollën dhe zhvillimi i programeve dhe projekteve për të parandaluar fenomenin dhe rikthimin në shkollë të tyre, identifikimi i saktë i fëmijëve të ngujuar si pasojë e gjakmarrjes si dhe zbatimin e programeve arsimore dhe projekteve në ndihmë të këtij kontigjenti fëmijësh me qëllim garantimin e të drejtës së tyre për arsimim.
Objektivi strategjik 3, “Rritja e pjesëmarrjes së fëmijëve në procesin vendimmarrës në shkollë dhe jashtë saj” kushtëzohet nga objektivat: 1. Pjesë-marrja e vazhdueshme dhe cilësore e fëmijëve në vendimarrjet për mënyrën e zhvillimit të procesit mësimor, si dhe në veprimtaritë brënda dhe jashtë shkollës; 2. Promovimi i të drejtave të fëmijëve.
Rritja e pjesëmarrjes së fëmijëve në vendimmarrje kërkon plotësimin e akteve normative të funksionimit të shkollës, që i njohin të drejtën fëmijëve të jenë pjesëmarrës në vendimarrjet që lidhen me procesin mësimor, veprimtaritë brënda dhe jashtë shkollës si dhe të përcaktohen instrumentat dhe modalitetet që do të bëjnë efektive këtë pjesëmarrje në disa drejtime si:
a. informimin dhe marrjen e vendimeve së bashku me trupin pedagogjik,
b. marrjen e përgjegjësive kundrejt vetvehtes, shko-llës, familjes dhe komunitetit,
c. praktikimit të formave të delegimit dhe përfaqësimit,
d. pjesëmarrjes në këshillat drejtuese të shkollës si edhe monitorim të zgjedhjes dhe të funksionimit të qeverisë së nxënësve.
17
Kapitulli 5
E drejta për kujdes shëndetësor, në harkun kohor pesë vjeçar do të realizohet nëpërmjet arritjes të katër objektivave strategjikë:
1. Sigurimi i kujdesit esencial shëndetësor për nënën dhe fëmijën;
2. Parandalimi i kequshqyerjes, obezitetit dhe mbipeshës tek fëmijët;
3. Parandalimi i sëmundjeve ngjitëse dhe reduktimi i nivelit të sëmundjeve kryesore të fëmijërisë;
4. Kontrolli dhe parandalimi HIV/AIDS dhe IST.
Arritja e secilit nga rezultatet udhëhiqet nga disa objektiva, të cilat në vetvete përfshijnë një listë të gjerë masash komplekse.
Arritja e sigurimit të kujdesit esencial shëndetësor për çdo foshnje të porsalindur (Objektivi strategjik 1) është një standard i domosdoshëm për uljen e vdekshmërisë foshnjore. Për arritjen e këtij rezultati është e nevojshme të arrihen objektivat: 1. Monitorimi dhe vlerësimi i shërbimeve shëndetësore për nënën dhe foshnjen e porsalindur; 2. Sigurimi, që çdo institucion kujdesi shëndetësor për nënën dhe fëmijën, të ofrojë kujdes efektiv dhe bashkëkohor për ushqyerjen me gji duke zbatuar 10 hapat për një ushqyerje të suksesshme me gji.
Me qëllim realizimin e objektivit të parë, plani i veprimit tërheq vëmëndjen mbi monitorimin, vëzhgimin si edhe auditimin e cilësisë së shërbimit të kujdesit neonatal nga shërbimet e kujdesit në maternitet si dhe trajnimin e personelit që ofron kujdes obstetrikal dhe neonatal mbi praktikat e kujdesit për foshnjën e porsalindur. Ndër treguesit kryesorë që përcaktojnë arritjen e këtij rezultati strategjik janë numri i institucioneve shëndetësore të akredituara si dhe numri i punonjësve të trajnuar mbi kujdesin për të porsalindurit.
Për arritjen e objektivit të dytë, kërkohet që të përforcohet zbatimi i ligjit për mbrojtjen dhe nxitjen e ushqyerjes me gji, nxitjen e gjithë shërbimeve të maternitetit në vend që të promovojnë praktikat më të mira të Iniciativës “Spitale Mike të fëmijës” të OBSH/UNICEF që përputhen me 10 hapat e ushqyerjes me gji, nxitjen e pjesëmarrjes së medias për të paraqitur ushqyerjen e shëndetshme me gji si edhe përfshirjen e treguesve të ushqyerjes me gji
E drejta për kujdes shëndëtësornë sistemin e monitorimit dhe vlerësimit të punës së institucioneve të kujdesit shëndetësor për nënën dhe fëmijën. Arritja e këtij objektivi do të ndikojë ndjeshëm në përmirësimin e treguesve shëndetësorë si të nënës ashtu dhe të fëmijës.
Objektivi strategjik 2, “Parandalimi i kequshqy-erjes, obezitetit dhe mbipeshës tek fëmijët, ushqyerja e shëndetshme” tërheq vëmëndjen mbi të gjitha çështjet që lidhen me ushqyerjen e shëndetshme për fëmijët. Aktualisht, ushqimi i fëmijëve mbetet një ndër problemet kryesore për shëndetin e fëmijëve. Ky rezultat synon garantimin e ushqyerjes së shëndetshme për fëmijët dhe do të arrihet nëpërmjet objektivit: 1. Zbatimi i programeve kombëtare për të promovuar të ushqyerit e shëndetshëm dhe aktivitetin fizik të fëmijëve, si dhe organizimin e aktiviteteve promocionale shëndetsore për ndërgjegjësimin e familjeve dhe komunitetit për mënyrat e shëndetshme të ushqyerjes dhe aktivitetit fizik tek fëmijët, të ndjeshme ndaj komponentit gjinor. Arritja e këtij objektivi do të përmirësojë ushqyerjen e fëmijëve dhe do të zvogëlojë numrin e fëmijëve të kequshqyer.
Realizimi i të vetmit objektiv të këtij rezultati parashikon zbatimin e një sërë masash që lidhen me politika shëndetsore, politika sociale dhe politika ndërgjegjësimi. Studimi dhe vlerësimi i situatës paraprakisht nga mjekët e kopshteve dhe shkollave për kequshqyerjen, mbipeshën dhe obezitetin, ofrimi i kujdesit të specializuar individual dhe me bazë gjinore, sigurimi i mbështetjes emocionale për fëmijët e kequshqyer, mbipeshë dhe obezë, si edhe përfshirja në kurrikulat shkollore të edukimit, e informacionit mbi ushqyerjen e shëndetshme të fëmijëve, janë disa nga masat që synojnë parandalimin e kequshqyerjes dhe të pasojave të saj negative në të ardhmen.
Gjithashtu, rritja e aktivitetit fizik të fëmijëve në programet shkollore dhe në lëndët jashtë programit, përcaktimi i udhëzuesve dietikë për fëmijët sipas nevojave që ato kanë në lidhje me moshën dhe gjininë, përgatitja e protokolleve të unifikuara për ndjekjen e rregullt të rritjes dhe zhvillimit të fëmijëve nga personeli i kujdesit shëndetësor parësor, trajnimi i punonjësve të kujdesit shëndetësor lidhur me ushqyerjen dhe këshillimin për ushqyerjen, përfshirja e treguesve lidhur me ushqyerjen e fëmijës në sistemin e monitorimit të performancës së qendrave shëndetësore si edhe organizimi i fushatave nxitëse në media për ushqyerjen e shëndetshme tek fëmijët
18
dhe adoleshentët, plotësojnë kuadrin e veprimit për arritjen e ndërgjegjësimit të shoqërisë, të komunitetit si edhe të vetë familjeve për domosdoshmërinë e ushqyerjes së shëndetshme.
Objektivi strategjik 3, “Parandalimi i sëmundjeve ngjitëse dhe reduktimi i nivelit të sëmundjeve kryesore të fëmijërisë” synohet të arrihet nëpërmjet vaksinimit të plotë e në kohë të gjithë fëmijëve sipas kalendarit kombëtar të vaksinimit, vendosjes të një sistemi të unifikuar për monitorimin e cilësisë dhe sistemit të survejimit për imunizimin e popullsisë, monitorimit të rritjes dhe zhvillimit të fëmijëve 0-5 vjeç si dhe zgjerimi i modelit MISF (Menaxhimi i Integruar i Sëmundejve të Fëmijërisë). Arritja e këtij objektivi do të ndikojë në rritjen e mbulesës vaksinale tek fëmijët si dhe në pakësimin e nivelit të sëmundjeve kryesore të fëmijërisë.
Arritja e këtij rezultati udhëhiqet nga objektivat: 1. Vaksinimi i plotë në kohë të gjithë fëmijëve sipas kalendarit kombëtar të vaksinimit. Monitorimi i cilësisë së vaksinave dhe survejimi për imunizim i popullatës; 2. Monitorimi i rregullt i rritjes dhe zhvillimit të fëmijëve 0-5 vjeç nga personeli i kujdesit shëndetësor parësor në qendrat shëndetësore dhe këshillimoret e fëmijës; 3. Zgjerimi i modelit të MISF (Menaxhimi i Integruar i Sëmundjeve të Fëmijërisë) për ndjekjen dhe trajtimin e fëmijëve 0-5 vjeç në të gjitha shërbimet e KSHP të kujdesit për fëmijën
Vaksinimi i plotë dhe në kohë i të gjithë fëmijëve sipas kalendarit përkatës, do të arrihet nëpërmjet rritjes së mbulesës vaksinale tek fëmijët, zgjerimit të skemës së kalendarit të vaksinimit nëpërmjet futjes së vaksinave te reja si edhe të përfshirjes në kalendarin e vaksinimit të grupeve të margjinalizuara, (p.sh popullata rome).
Vendosja e një sistemi të unifikuar për monitorimin e cilësisë të imunizimit në të gjithë popullsinë kërkon zbatimin e programeve kombëtare për vaksinimin që ju targetohen nënave me status të ulet social ekonomik dhe arsim të ulët, përmirësimin e vazhdueshëm të sistemit të zinxhirit ftohës dhe trainimit të personelit përkatës për ruajtjen sa më efektive të vaksinave si edhe organizimin e kontrolleve periodike të situatave epidemiologjike për sëmundjet infektive dhe joinfektive.
Monitorimi i rregullt i rritjes dhe zhvillimit të fëmijëve 0-5 vjeç nga personeli i kujdesit shëndetësor parësor në qendrat shëndetësore dhe këshillimoret e fëmijës parashikon përcaktimin e protokolleve të unifikuara, rregulloreve, etj për monitorimin e rregullt të rritjes dhe zhvillimit të fëmijës si edhe trajnimin e vazhdueshëm të personelit shëndetësor lidhur me monitorimin e rritjes, zhvillimit si dhe përmirësimin e aftësive këshilluese lidhur me shëndetin e fëmijës.
Parandalimi i problemeve të rritjes, zhvillimit dhe reduktimi i nivelit të sëmundjeve kryesore të fëmijërisë nëpërmjet strategjisë së MISF (Menaxhimi i integruar i sëmundjeve të fëmijëve) do të arrihet kryesisht nëpërmjet monitorimit të rregullt të rritjes dhe zhvillimit të fëmijëve 0-5 vjeç nga personeli i kujdesit shëndetësor parësor në qëndrat shëndetësore dhe këshillimoret e fëmijës si dhe trajnimit të personelit shëndetësor lidhur me ndjekjen e rritjes, dhe zhvillimin e fëmijës. Zbatimi i këtij objektivi do të ndikojë në uljen e vdekshmërisë dhe sëmundshmërisë foshnjore dhe fëminore, rritjen dhe zhvillimin e shëndetshëm të fëmijëve dhe përmirësimin e cilësisë të kujdesit shëndetësor të ofruar nga shërbimet KSHP për shëndetin e fëmijëve.
Objektivi strategjik 4, “Kontrolli dhe parandalimi HIV/AIDS dhe IST (infeksionet seksualisht të transmetueshme)” tek fëmijët është një ndër prioritetet më kryesore në garantimin e mbrojtjes së shëndetit të fëmijëve. Ky rezultat udhëhiqet nga objektivi “parandalimi dhe ulja e rasteve të HIV/AIDS dhe IST te fëmijët”. Ky objektiv mund të realizohet në sajë të përcaktimit dhe ngritjes së qendrave të referencës nëpër maternitete për parandalimin e transmetimit të HIV/AIDS nga nëna te fëmija, përfshirjes së informacionit mbi HIV/AIDS në kurrikulat shkollore dhe ofrimit të informacionit mbi parandalimin e HIV/AIDS dhe IST në publik dhe në veçanti për grupet në rrezik. Rezultatet e zbatimit të plotë të këtij objektivi janë ulja e rasteve të HIV/AIDS dhe IST te fëmijët dhe sensibilizimi i fëmijëve për rrezikun e HIV/AIDS dhe IST.
Ndonëse në planin e veprimit nuk përcaktohen masa të veçanta në lidhje me parandalimin e dhunës, aksidenteve e dëmtimeve fizike e psikologjike të fëmijëve, kjo çështje, meqenëse konsiderohet si ndër/institucionale nënvizohet si objektiv në vëmëndje të disa institucioneve. Dhuna, aksidentet, traumat dhe dëmtimet në shtëpi, familje, komunitet, përbëjnë aktualisht një fenomen të përhapur tek fëmijët, ndaj parandalimi i tyre paraqet rëndësi të veçantë. Kjo do të arrihet kryesisht në sajë të një fushate për ndërgjegjësimin mbi rrezikun e drejtimit të automjeteve nën influencën e alkoolit, drogave dhe hartimit të protokolleve për menaxhimin e fëmijëve dhe adoleshentëve që vuajnë nga pasojat e dhunës në familje në shërbimet e kujdesit shëndetësor për fëmijën. Arritja e këtij objektivi do të ndikojë në uljen e vdekshmërisë, sëmundshmërisë dhe paaftësive tek fëmijët, të shkaktuar nga dhuna, trauma dhe aksidentët.
19
Kapitulli 6
Reforma në drejtësinë për të mitur ka njohur progres gjatë viteve të fundit. Ministria e Drejtësisë është angazhuar në hartimin e një strategjie të re sektoriale për drejtësinë për të mitur, e cila do të ketë për qëllim trajtimin e të gjithë problemeve ligjore që hasin fëmijët në Shqipëri.
Vazhdimësia e politikave ekzistuese si edhe hartimi i politikave të reja në fushën e drejtësisë për të miturit, synojnë në arritjen e disa objektivave strategjike:
1. Mbrotja e fëmijëve në konflikt me ligjin,
2. Sigurimi i mbrojtjes së duhur për fëmijët nën moshën 14 vjeç, në konflikt me ligjin,
3. Mbrojtja e fëmijëve viktima dhe dëshmitarë të krimit.
Arritja e objektivit strategjik 1, “Mbrotja e fëmijëve në konflikt me ligjin”, kërkon realizimin e objektivave që lidhen me: 1. Rritja e efikasitetit të procedimeve ligjore ndaj të miturve si dhe shkurtimi i afateve kohorë të tyre; 2. Rritja e përdorimit të masave alternative të dënimit me burgim dhe efikasitetit të ekzekutimit të vendimeve penale për të mitur; 3. Rehabilitimi dhe rintegrimi i fëmijëve në konflikt me ligjin
Rritja e efikasitetit të procedimeve ligjore ndaj të miturve si edhe shkurtimi i afateve kohore të tyre është një proces kompleks, që do të realizohet nëpërmjet përmirësimit të aksesit në sistemin e drejtësisë nëpërmjet krijimit të seksioneve të të miturve në të gjithë gjykatat e shkallës së parë. Krijimi i gjashte seksioneve të të miturve ka qenë një hap pozitiv në drejtim të krijimit të nje trupe të specializuar për gjykimin e të miturve. Në të njëjtën kohë, është vështirësuar aksesi në drejtësi, për familjet dhe fëmijët (në përgjithësi me një situatë ekonomike të rënduar) që detyrohen të largohen nga qyteti i tyre për ndjekjen e procesit gjyqësor. Kjo ka krijuar mjaft probleme si financiare, po ashtu dhe të vonesave në procedurat e hetimit dhe gjykimit. Pasja e seksioneve të të miturve në çdo gjykatë (përfshi dhe gjykatat me numër të vogël rastesh, ku gjykatësi mund të trajtojë dhe raste të tjera në varësi të ngarkesës) do ta përmirësonte ndjeshëm këtë anomali. Kjo do të pasohet edhe nga krijimi i dhomës së gjyqtarëve për të mitur. Sigurisht trainimi i gjyqtarëve dhe prokurorëve për të mitur
E drejta për mbrojtje ligjore
me praktikat më të mira në administrimin e drejtësisë për të mitur mbetet një prioritet edhe në këtë Plan Veprimi.
Dhoma për të mitur e cila do të ngrihet në Gjykatat ekzistuese, për shkak të specializimit të tyre, do të rrisë ndjeshëm cilësinë e vendimeve, do të shkurtojë afatet kohore të procedimeve ligjore ndaj të miturve si dhe efikasitetin e tyre. Për më tepër, një reformë e tillë do të shënonte një hap të rëndësishëm në përmbushjen e standardeve evropiane në këtë fushë.
Objektivi 2 “Rritja e përdorimit të masave alternative të dënimit me burgim dhe efikasitetit të ekzekutimit të vendimeve penale për të mitur” do të arrihet nëpërmjet rritjes së efiçiencës së zbatimit të dënimeve alternative për të miturit në të gjithë territorin nëpërmjet forcimit të shërbimit të provës. Shërbimi i provës, që zbaton dënimet alternative, ka nevojë të zgjerojë prezencën e tij në të gjithë territorin, si dhe të përmirësojë cilësinë e dhënies së shërbimit.
Rritja e aplikimit të praktikave më të mira në zbatimin e dënimeve alternative për të mitur, kërkon hartimin e rregulloreve e protokolleve të veçanta për zbatimin e këtyre masave.
Ligji i ri për ndërmjetësimin rregullon licensimin e ndërmjetësve, si dhe detyron krijimin e një dhome për të miturit. Licensimi është në proces dhe krijimi i dhomës së ndermjetësve është një masë që pritet te realizohet brenda 2012
Në objektivin 3 “Rehabilitimi i të miturve në konflikt me ligjin” synohet përmirësimi i kuadrit ligjor për dhënien dhe ekzekutimin e vendimeve penale për të mitur. Në nenin 5 të ligjit Nr.8331, datë 21.4.1998, “ Për Ekzekutimin e Vendimeve Penale” përcaktohet qartë që: “Ekzekutimi i vendimeve për të miturit dhe gratë bëhet në vende dhe në mënyra të veçanta e favorizuese”. Aktualisht vepron vetëm një I.E.V.P ndaj të miturve në Kavajë, por nevojitet krijimi i institucioneve të tjera në mënyrë që të miturit të mos vuajnë më dënimin nëpër seksionet e I.E.V.P siç është vepruar deri më sot, por në I.E.V.P të specializuara për ta. Në këtë mënyrë kushtet e dënimit do të ishin më të përballueshëm për të miturit dhe rehabilitimi i tyre në shoqëri do të lehtësohej ndjeshëm. Krijimi i Institucioneve të Ekzekutimit të Vendimeve Penale për të Mitur, vendosja e treguesve të matshëm për
20
vlerësimin e cilësisë së shërbimeve në këto I.E.V.P si edhe sigurimi i arsimit dhe edukimit të fëmijëve në institucionet e paraburgimit dhe në burgje, janë disa masa të tjera të parshikuara në Planin e Veprimit.
Objektivi strategjik 2, “Sigurimi i mbrojtjes së duhur për fëmijët nën moshën 14 vjeç në konflikt me ligjin” përbën një shqetësim të vazhdueshëm. Përfshirja në aktivitetet kriminale të të miturve nën 14 vjeç, të cilët për shkak të moshës nuk trajtohen nga sistemi i drejtësisë, mbetet një problem. Me qëllim mbrojtjen sa më efikase të fëmijëve të kësaj kategorie si dhe për arsimimin e tyre do të hartohet një projekt ligj “Për masat edukative për fëmijët nën 14 vjeç në konflikt me ligjin”.
Realizimi i këtij rezultati kërkon: 1. Plotësim të kuadrit ligjor për fëmijët në konflikt me ligjin nën moshën (14 vjeç); 2. Ndikim i drejtpërdrejtë në rehabilitimin e tyre në shoqëri. Plani i veprimit parashikon se hartimi i një projekt ligji për masat edukative për fëmijët nën 14 vjeç në konflikt me ligjin, ngritja e shërbimeve të reja që kanë për qëllim ofrimin e shërbimeve të nevojshme, sigurimi i përkujdesjes së duhur psikologjike për fëmijët e kësaj kategorie si edhe vendosja e treguesve për matjen e rrezikut të përhapjes së aktiviteteve kriminale për fëmijët e kësaj kategorie, do të mundësojnë arritjen e objektivave të mësipërme.
Objektivi strategjik 3, “Mbrojtja e fëmijëve viktima dhe dëshmitarë të krimit”, kushtëzohet nga objektivat: 1. Përmirësimi i kuadrit ligjor lidhur me mbrojtjen e fëmijëve, viktima dhe dëshmitarë të krimit; 2. Përmirësimi i trajtimit të të miturve si viktima dhe dëshmitarë.
Në Planin e Veprimit parashikohen masa për ndryshime në Kodin e Proçedurës Penale dhe Kodin Penal lidhur me trajtimin e të miturve si viktima dhe dëshmitarë të krimit, hartimin e protokolleve të trajtimit të të miturve si viktima dhe dëshmitarë, përshtatja e ambjenteve të policisë ku intervistohen dhe mbahen të miturit, trainimi i gjykatësve, prokurorëve, policisë gjyqësore, avokatëve dhe punonjësve socialë.
21
Me qëllim rritjen e bashkëpunimit me institucionet e qeverisë lokale (qark, bashki e komunë) si edhe për ndërgjegjësimin e shoqërisë në lidhje me çështjet e të drejtave të fëmijëve, kërkohet që në vazhdimësi, institucionet përgjegjëse të ngarkuara për zbatimin e planit të veprimit të:
1. Nxisin ngritjen e njësive për mbrojtjen e fëmijëve bashki/komunë, strukturë e rëndësishme në nivel lokal për menaxhimin e rasteve të fëmijëve në rrezik.
2. Bashkëpunojnë me ASHMDF, njësitë për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve qark, bashki/komunë, për të garantuar realizimin e të drejtave të fëmijëve.
3. Rrisin bashkëpunimin ndërmjet përfaqësuesve të pushtetit në nivel qendror dhe në nivel vendor.
4. Tërheqin vëmendjen e hartuesve të politikave mbi domosdoshmërinë e përfshirjes së të drejtave të fëmijëve në politikat dhe strategjitë rajonale, duke siguruar edhe financimet përkatëse.
Komponent i rëndësisë së veçantë mbetet promovimi i të drejtave të fëmijëve dhe tërheqja, pjesëmarrja aktive e vetë fëmijëve në përpjekjen për realizimin e të drejtave të tyre. Në mënyrë që mbrojtja e të drejtave të fëmijëve të jetë sa më efikase duhet që këta të fundit si dhe të rriturit të jenë të ndërgjegjshëm për to. Rol kyç në këtë proces duhet të luajnë institucionët arsimore si dhe mediat. Për këtë arsye, miratimi i planit të veprimit do të shoqërohet nga një fushatë promovuese, në qendër të së cilës janë vetë fëmijët. Zhvillimi i një fushatë të tillë, synon ndërgjegjësimin e publikut të gjerë mbi të drejtat e fëmijëve në përgjithësi si dhe mbi Planin e Veprimit për Fëmijët 2012-2015 në veçanti.
Pavarësisht nga vendi që zë komponenti shoqëror në përpjekjet për të zbatuar planin e veprimit për fëmijë dhe të drejtat e fëmijëve në përgjithësi, çështja e të drejtave të fëmijëve kërkon angazhim serioz institucional, në radhë të parë të institucioneve që hartojnë politika, jo vetëm sociale, por edhe ekonomike e të zhvillimit.
Dentralizimi financiar dhe mundësitë reale të pushtetit vendor për hartim dhe zbatim të politikave rajonale; rritja e rolit të pushtetit vendor dhe pjesëmarrja qytetare në respektimin e të drejtave të fëmijëve përfaqësojnë sfida të përgjithshme, por të domosdoshme të zhvillimit të politikave të të drejtave të fëmijëve. Këto sfida kërkojnë pjesëmarrjen e motivuar të të gjithë aktorëve, të hartuesve të politikave, të zbatuesve të politikave, të organizatave të shoqërisë civile, të institucioneve qeveritare, jo qeveritare e të biznesit privat, të mediave, të vetë fëmijëve, të qytetarëve dhe të gjithë shoqërisë shqiptare, sepse:
1. Të gjithë mund të luajnë rolin e tyre edhe si qytetarë, edhe si familjarë, edhe si ofrues dhe realizues shërbimesh, edhe si të treja së bashku;
2. Nëse veprimet nuk janë të përbashkëta, të gërshetuara dhe të harmonizuara, rezultati i kërkuar nuk do të arrihet asnjë herë;
3. Çështja e fëmijëve është çështje e të gjithëve, sepse fëmijët jo vetëm nuk mund t’i zgjidhin vetë problemet e tyre, por janë motivi kryesor i punës, luftës dhe përpjekjeve tona të përbashkëta.
4. Fëmijët janë garancia më e fuqishme e ndërtimit të një të ardhmeje të sigurtë për Shqipërinë.
Vlerësime përfundimtare
Probleme kritike dhe masa të karakterit të përgjithshëm që lidhen me efektivitetin e zbatimit të planit të veprimit
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
E D
rejt
a pë
r M
broj
tje
dhe
Për
fshi
rje
Soc
iale
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
1. R
ritj
a e
rolit
të
njës
ive
të q
ever
isje
s ve
ndor
e, n
ë vl
erës
imin
e n
evoj
ave
të fë
mijë
ve n
ë ra
port
me
real
izim
in e
të
drej
tave
të
tyre
dhe
zbu
tjen
e v
arfë
risë
.
1. H
artim
i dhe
vl
erës
imi i
pol
itika
ve
rajo
nale
për
çdo
qar
k,
për
real
izim
in e
të
drej
tave
të fë
mijë
ve,
duke
mar
rë p
aras
ysh
gjen
djen
eko
nom
iko-
soci
ale
të r
ajon
it.
2.H
artim
i i p
oliti
kave
pë
r zb
utje
n e
varf
ërisë
dhe
pë
rjash
timin
soc
ial t
ë fë
mijë
ve n
ë ne
vojë
.
1.1
Har
timi d
he m
iratim
i i
Stra
tegj
ive
rajo
nale
për
mbr
ojtje
n e
të d
rejta
t e fë
mijë
ve.
1.2
Mon
itorim
i dhe
vle
rësim
i i z
batim
it të
pol
itika
ve p
ër t
ë dr
ejta
t e fë
mijë
ve n
ë çd
o nj
esi
adm
inist
rativ
e të
qar
kut.
1.3
Rritj
a e
buxh
etev
e pë
r po
litik
at
soci
ale
rajo
nale
që
ndik
ojnë
në
zbat
imin
e të
dre
jtave
të fë
mijë
ve.
2.1
Pilo
timi n
ë di
sa n
jësi
vend
ore,
i n
jë s
kem
e të
re
të n
dihm
ës
për
fëm
ijët q
ë nd
jeki
n ar
simin
e
dety
rues
hëm
, fam
iljet
e të
cilë
ve
janë
në
skem
ën e
NE.
2.2
Rritj
a e
kapa
cite
teve
të N
JDF
si ed
he s
truk
tura
ve të
tjer
a të
qe
veris
jes
vend
ore(
zyra
t e n
dihm
ës
ekon
omik
e) n
ë lid
hje
me
zbat
imin
m
ë ef
ektiv
të n
dihm
ës e
kono
mik
e në
rap
ort m
e të
dre
jtat e
fëm
ijëve
.
Kës
hilla
t e
Qar
qeve
, NJD
F, A
SHM
DF,
Kom
ision
eri p
ër
Mbr
ojtje
n ng
a D
iskrim
inim
i, O
bser
vato
rët
e të
dre
jtave
të
fëm
ijëve
në
qarq
e.
MPÇ
SSH
BN
JQV
NJD
FU
NIC
EF
2012
-201
4
Çdo
vit
Çdo
vit
2012
Buxh
eti i
qe
veris
jes
vend
ore,
U
NIC
EF
Buxh
eti i
sht
etit,
br
enda
fond
it pë
r N
E
1. N
umri
i qar
qeve
që
kan
ë m
iratu
ar s
trat
egji
rajo
nale
për
të d
rejta
t e
fëm
ijëve
.
2.N
umri
i rap
orte
ve të
pr
ogre
sit d
he v
lerë
simit
të
zbat
imit
të s
trat
egjiv
e.
3. %
e r
ritje
s s
ë bu
xhet
it pë
r fë
mijë
në
fush
ën e
ars
imit,
sh
ënde
tësis
ë, m
broj
tjes
soci
ale
në ç
do q
ark.
1. N
umri
i NJQ
V pë
r pi
lotim
.
2. H
artim
i i a
ktev
e në
nlig
jore
në
zba
tim të
ndr
yshi
me
të
ligjit
Nr
9355
dt 0
5.12
.200
6 pë
r pi
lotim
in.
3. N
umri
i NJD
F dh
e st
afit
të z
yrav
e të
NE
në N
JQV,
të
traj
nuar
.
Pla
ni i
mas
ave
për
zbat
imin
e o
bjek
tiva
ve s
trat
egjik
e, 2
012-
2015
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. R
efor
mim
i i s
iste
mit
të
shër
bim
eve
soci
ale
për
fëm
ijë
1. D
eins
tituc
iona
lizim
iTr
ansf
orm
imi i
shë
rbi-
mev
e r
ezid
enci
ale
në
tipol
ogji
të r
eja
shër
bi-
mes
h.
2.Pë
rmirë
simi i
cilë
sisë
së s
hërb
imev
e so
cial
e pë
r fë
mijë
.
3. Z
gjer
imi i
har
tës
së
shër
bim
eve
për
fëm
ijë
Bash
këpu
nim
me
NJQ
V dh
e d
onat
orë
të
1.1
Ngr
itja
e sh
ërbi
mev
e di
tore
dh
e ko
mun
itare
për
fëm
ijë,
në
qend
rat r
ezid
enci
ale
të n
jësiv
e të
pu
shte
tit v
endo
r, sip
as n
evoj
ave
të
kom
unite
tit.
1.2
Tran
sfor
mim
i fiz
ik i
godi
nave
ek
zist
uese
të
shër
bim
it re
zide
ncia
l, në
form
ën s
htëp
i-fam
ilje.
1.3
Shtr
irja
e tip
olog
jisë
sht
ëpi-
fam
ilje
në s
hërb
imet
rez
iden
cial
e të
tr
ansf
erua
ra p
ranë
NJQ
V.
2.1
Vler
ësim
i i z
batim
it të
st
anda
rtev
e të
për
kujd
esit
shoq
ëror
pë
r fë
mijë
në
qend
rat r
ezid
enci
ale.
2.2
Har
timi i
sta
ndar
teve
për
tip
olog
jitë
e re
ja të
shë
rbim
eve
të
përk
ujde
sit s
hoqë
ror
për
fëm
ijë.
2.3
Mbë
shte
tja m
e fo
nde
dhe
eksp
ertiz
ë e
14 s
hërb
imev
e re
zide
ncia
le të
dec
entr
aliz
uara
e të
tr
ansf
erua
ra n
ë pu
shte
tin v
endo
r në
rre
thet
Tira
në, K
orçë
, Shk
odër
, Le
zhë,
Dur
rës,
Vlo
rë, B
erat
, Sa
rand
ë.
3.1
Mbl
edhj
a e
të d
hëna
ve
dhe
krijim
i i n
jë d
atab
ase
rret
h sh
ërbi
mev
e so
cial
e që
ofr
ohen
sip
as
qarq
eve
dhe
bash
kive
për
katë
se.
MPÇ
SSH
B,
SHSS
H, N
JQV,
OJF
Insp
ekto
riati
i shë
rbim
eve
shoq
ëror
eN
JQV,
MPÇ
SSH
BO
JF M
PÇSS
HB,
NJQ
V,
UN
ICEF
2012
-201
5
Çdo
vit
2012
-201
5
2012
Viti
2012
– 1
21.9
Viti
2013
– 1
06.4
Viti
2014
– 1
24.0
Viti
2012
– 1
.8Vi
ti 20
13 –
1.8
Viti
2014
– 1
.9
Dix
hita
lizim
i i s
is-te
mit
të m
broj
tjes
soci
ale
Viti
2012
– 0
.09
Viti
2013
– 0
.6
1. N
umri
i shë
rbim
eve
të r
eja
për
fëm
ijë.
2.Tr
ansf
orm
imi i
qen
drav
e re
zide
ncia
le n
ë Sa
rand
ë, S
hko-
dë
r, T
iranë
, Vlo
rë, K
orçë
.
3.N
umri
i sht
ëpiv
e-fa
milj
e n
ë sh
ërbi
met
rez
iden
cial
e dh
e nu
mri
i fëm
ijëve
që
traj
tohe
n at
y.
1. R
apor
tet e
insp
ekto
riatit
të
shër
bim
eve.
2. S
tand
arte
t e r
eja
të
mira
tuar
a.
1.H
arta
e s
hërb
imev
e so
cial
e në
niv
el k
ombë
tar
dhe
sipas
N
JQV.
23
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
E D
rejt
a pë
r M
broj
tje
dhe
Për
fshi
rje
Soc
iale
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
1. R
ritj
a e
rolit
të
njës
ive
të q
ever
isje
s ve
ndor
e, n
ë vl
erës
imin
e n
evoj
ave
të fë
mijë
ve n
ë ra
port
me
real
izim
in e
të
drej
tave
të
tyre
dhe
zbu
tjen
e v
arfë
risë
.
1. H
artim
i dhe
vl
erës
imi i
pol
itika
ve
rajo
nale
për
çdo
qar
k,
për
real
izim
in e
të
drej
tave
të fë
mijë
ve,
duke
mar
rë p
aras
ysh
gjen
djen
eko
nom
iko-
soci
ale
të r
ajon
it.
2.H
artim
i i p
oliti
kave
pë
r zb
utje
n e
varf
ërisë
dhe
pë
rjash
timin
soc
ial t
ë fë
mijë
ve n
ë ne
vojë
.
1.1
Har
timi d
he m
iratim
i i
Stra
tegj
ive
rajo
nale
për
mbr
ojtje
n e
të d
rejta
t e fë
mijë
ve.
1.2
Mon
itorim
i dhe
vle
rësim
i i z
batim
it të
pol
itika
ve p
ër t
ë dr
ejta
t e fë
mijë
ve n
ë çd
o nj
esi
adm
inist
rativ
e të
qar
kut.
1.3
Rritj
a e
buxh
etev
e pë
r po
litik
at
soci
ale
rajo
nale
që
ndik
ojnë
në
zbat
imin
e të
dre
jtave
të fë
mijë
ve.
2.1
Pilo
timi n
ë di
sa n
jësi
vend
ore,
i n
jë s
kem
e të
re
të n
dihm
ës
për
fëm
ijët q
ë nd
jeki
n ar
simin
e
dety
rues
hëm
, fam
iljet
e të
cilë
ve
janë
në
skem
ën e
NE.
2.2
Rritj
a e
kapa
cite
teve
të N
JDF
si ed
he s
truk
tura
ve të
tjer
a të
qe
veris
jes
vend
ore(
zyra
t e n
dihm
ës
ekon
omik
e) n
ë lid
hje
me
zbat
imin
m
ë ef
ektiv
të n
dihm
ës e
kono
mik
e në
rap
ort m
e të
dre
jtat e
fëm
ijëve
.
Kës
hilla
t e
Qar
qeve
, NJD
F, A
SHM
DF,
Kom
ision
eri p
ër
Mbr
ojtje
n ng
a D
iskrim
inim
i, O
bser
vato
rët
e të
dre
jtave
të
fëm
ijëve
në
qarq
e.
MPÇ
SSH
BN
JQV
NJD
FU
NIC
EF
2012
-201
4
Çdo
vit
Çdo
vit
2012
Buxh
eti i
qe
veris
jes
vend
ore,
U
NIC
EF
Buxh
eti i
sht
etit,
br
enda
fond
it pë
r N
E
1. N
umri
i qar
qeve
që
kan
ë m
iratu
ar s
trat
egji
rajo
nale
për
të d
rejta
t e
fëm
ijëve
.
2.N
umri
i rap
orte
ve të
pr
ogre
sit d
he v
lerë
simit
të
zbat
imit
të s
trat
egjiv
e.
3. %
e r
ritje
s s
ë bu
xhet
it pë
r fë
mijë
në
fush
ën e
ars
imit,
sh
ënde
tësis
ë, m
broj
tjes
soci
ale
në ç
do q
ark.
1. N
umri
i NJQ
V pë
r pi
lotim
.
2. H
artim
i i a
ktev
e në
nlig
jore
në
zba
tim të
ndr
yshi
me
të
ligjit
Nr
9355
dt 0
5.12
.200
6 pë
r pi
lotim
in.
3. N
umri
i NJD
F dh
e st
afit
të z
yrav
e të
NE
në N
JQV,
të
traj
nuar
.
Pla
ni i
mas
ave
për
zbat
imin
e o
bjek
tiva
ve s
trat
egjik
e, 2
012-
2015
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. R
efor
mim
i i s
iste
mit
të
shër
bim
eve
soci
ale
për
fëm
ijë
1. D
eins
tituc
iona
lizim
iTr
ansf
orm
imi i
shë
rbi-
mev
e r
ezid
enci
ale
në
tipol
ogji
të r
eja
shër
bi-
mes
h.
2.Pë
rmirë
simi i
cilë
sisë
së s
hërb
imev
e so
cial
e pë
r fë
mijë
.
3. Z
gjer
imi i
har
tës
së
shër
bim
eve
për
fëm
ijë
Bash
këpu
nim
me
NJQ
V dh
e d
onat
orë
të
1.1
Ngr
itja
e sh
ërbi
mev
e di
tore
dh
e ko
mun
itare
për
fëm
ijë,
në
qend
rat r
ezid
enci
ale
të n
jësiv
e të
pu
shte
tit v
endo
r, sip
as n
evoj
ave
të
kom
unite
tit.
1.2
Tran
sfor
mim
i fiz
ik i
godi
nave
ek
zist
uese
të
shër
bim
it re
zide
ncia
l, në
form
ën s
htëp
i-fam
ilje.
1.3
Shtr
irja
e tip
olog
jisë
sht
ëpi-
fam
ilje
në s
hërb
imet
rez
iden
cial
e të
tr
ansf
erua
ra p
ranë
NJQ
V.
2.1
Vler
ësim
i i z
batim
it të
st
anda
rtev
e të
për
kujd
esit
shoq
ëror
pë
r fë
mijë
në
qend
rat r
ezid
enci
ale.
2.2
Har
timi i
sta
ndar
teve
për
tip
olog
jitë
e re
ja të
shë
rbim
eve
të
përk
ujde
sit s
hoqë
ror
për
fëm
ijë.
2.3
Mbë
shte
tja m
e fo
nde
dhe
eksp
ertiz
ë e
14 s
hërb
imev
e re
zide
ncia
le të
dec
entr
aliz
uara
e të
tr
ansf
erua
ra n
ë pu
shte
tin v
endo
r në
rre
thet
Tira
në, K
orçë
, Shk
odër
, Le
zhë,
Dur
rës,
Vlo
rë, B
erat
, Sa
rand
ë.
3.1
Mbl
edhj
a e
të d
hëna
ve
dhe
krijim
i i n
jë d
atab
ase
rret
h sh
ërbi
mev
e so
cial
e që
ofr
ohen
sip
as
qarq
eve
dhe
bash
kive
për
katë
se.
MPÇ
SSH
B,
SHSS
H, N
JQV,
OJF
Insp
ekto
riati
i shë
rbim
eve
shoq
ëror
eN
JQV,
MPÇ
SSH
BO
JF M
PÇSS
HB,
NJQ
V,
UN
ICEF
2012
-201
5
Çdo
vit
2012
-201
5
2012
Viti
2012
– 1
21.9
Viti
2013
– 1
06.4
Viti
2014
– 1
24.0
Viti
2012
– 1
.8Vi
ti 20
13 –
1.8
Viti
2014
– 1
.9
Dix
hita
lizim
i i s
is-te
mit
të m
broj
tjes
soci
ale
Viti
2012
– 0
.09
Viti
2013
– 0
.6
1. N
umri
i shë
rbim
eve
të r
eja
për
fëm
ijë.
2.Tr
ansf
orm
imi i
qen
drav
e re
zide
ncia
le n
ë Sa
rand
ë, S
hko-
dë
r, T
iranë
, Vlo
rë, K
orçë
.
3.N
umri
i sht
ëpiv
e-fa
milj
e n
ë sh
ërbi
met
rez
iden
cial
e dh
e nu
mri
i fëm
ijëve
që
traj
tohe
n at
y.
1. R
apor
tet e
insp
ekto
riatit
të
shër
bim
eve.
2. S
tand
arte
t e r
eja
të
mira
tuar
a.
1.H
arta
e s
hërb
imev
e so
cial
e në
niv
el k
ombë
tar
dhe
sipas
N
JQV.
23
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
ndry
shëm
për
ngr
itjen
e
shër
bim
eve
të r
eja.
4. M
broj
tje a
ltern
ativ
e pë
r fë
mijë
t e p
rivua
r ng
a ku
jdes
i prin
dëro
r.
.
3.2
Nxi
tja e
Një
sive
të Q
ever
isjes
Ve
ndor
e pë
r ha
rtim
in e
pla
neve
zo
nale
, ku
përc
akto
hen
edhe
nev
o-ja
t e s
hërb
imev
e pë
r fë
mijë
.
3.3
Mar
rëve
shje
dhe
kon
trat
a ba
shkë
puni
mi m
e do
nato
rët p
ër
ngrit
jen
e sh
ërbi
mev
e të
rej
a pë
r fë
mijë
, baz
uar
në h
artë
n e
nevo
jave
pë
r sh
ërbi
m.
4.1
Vler
ësim
i pr
oces
it të
pilo
timit
të s
hërb
imit
të k
ujde
star
isë.
4.2
Mira
timi P
/VK
M “
Përc
aktim
i i k
riter
eve,
dok
umen
taci
onit
dhe
proc
edur
ës s
ë sh
ërbi
mit
të k
ujde
-st
arisë
.
4.3
Ngr
itja
e Ko
mite
teve
të
Vler
ësim
it të
Fam
iljev
e ku
jdes
tare
në
6 b
ashk
i.
4.4
Ars
imim
i dhe
form
imi p
rofe
-sio
nal
i fam
iljev
e ku
jdes
tare
.
4.5
Traj
nim
i i a
nëta
rëve
të k
omi-
sione
ve q
ë p
ërzg
jedh
in fa
milj
en
kujd
esta
re, g
jyka
tësv
e, p
unon
jësv
e so
cial
ë, e
tj.
MPÇ
SSH
BU
NIC
EF
MPÇ
SSH
B
NJQ
VSH
SSH
SHSS
H
SHSS
H, U
NIC
EF
2012
-201
5
2012
2012
2013
2013
-201
5
2013
-201
5
Buxh
eti i
sht
etit
2. P
lane
t zon
ale
ku p
ërca
kto-
hen
nevo
jat e
kom
unite
tit p
ër
shër
bim
et p
ër fë
mijë
.
3. N
umri
i kon
trat
ave
të li
dhur
a të
NJQ
V m
e of
rues
shë
rbim
esh
për
fëm
ijë.
1.Ra
port
i i v
lerë
simit
të p
i-lo
timit.
2.VK
M e
mira
tuar
.
3.N
umri
i Kom
itete
ve të
vl
erës
imit
të n
gritu
ra.
4.N
umri
i fam
iljev
e ku
jdes
tare
të
traj
nuar
a.
5.N
umri
anët
arëv
e të
kom
isio-
neve
të tr
ajnu
ar.
24
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
ndry
shëm
për
ngr
itjen
e
shër
bim
eve
të r
eja.
4. M
broj
tje a
ltern
ativ
e pë
r fë
mijë
t e p
rivua
r ng
a ku
jdes
i prin
dëro
r.
.
3.2
Nxi
tja e
Një
sive
të Q
ever
isjes
Ve
ndor
e pë
r ha
rtim
in e
pla
neve
zo
nale
, ku
përc
akto
hen
edhe
nev
o-ja
t e s
hërb
imev
e pë
r fë
mijë
.
3.3
Mar
rëve
shje
dhe
kon
trat
a ba
shkë
puni
mi m
e do
nato
rët p
ër
ngrit
jen
e sh
ërbi
mev
e të
rej
a pë
r fë
mijë
, baz
uar
në h
artë
n e
nevo
jave
pë
r sh
ërbi
m.
4.1
Vler
ësim
i pr
oces
it të
pilo
timit
të s
hërb
imit
të k
ujde
star
isë.
4.2
Mira
timi P
/VK
M “
Përc
aktim
i i k
riter
eve,
dok
umen
taci
onit
dhe
proc
edur
ës s
ë sh
ërbi
mit
të k
ujde
-st
arisë
.
4.3
Ngr
itja
e Ko
mite
teve
të
Vler
ësim
it të
Fam
iljev
e ku
jdes
tare
në
6 b
ashk
i.
4.4
Ars
imim
i dhe
form
imi p
rofe
-sio
nal
i fam
iljev
e ku
jdes
tare
.
4.5
Traj
nim
i i a
nëta
rëve
të k
omi-
sione
ve q
ë p
ërzg
jedh
in fa
milj
en
kujd
esta
re, g
jyka
tësv
e, p
unon
jësv
e so
cial
ë, e
tj.
MPÇ
SSH
BU
NIC
EF
MPÇ
SSH
B
NJQ
VSH
SSH
SHSS
H
SHSS
H, U
NIC
EF
2012
-201
5
2012
2012
2013
2013
-201
5
2013
-201
5
Buxh
eti i
sht
etit
2. P
lane
t zon
ale
ku p
ërca
kto-
hen
nevo
jat e
kom
unite
tit p
ër
shër
bim
et p
ër fë
mijë
.
3. N
umri
i kon
trat
ave
të li
dhur
a të
NJQ
V m
e of
rues
shë
rbim
esh
për
fëm
ijë.
1.Ra
port
i i v
lerë
simit
të p
i-lo
timit.
2.VK
M e
mira
tuar
.
3.N
umri
i Kom
itete
ve të
vl
erës
imit
të n
gritu
ra.
4.N
umri
i fam
iljev
e ku
jdes
tare
të
traj
nuar
a.
5.N
umri
anët
arëv
e të
kom
isio-
neve
të tr
ajnu
ar.
24
4.6
Sist
emim
i i f
ëmijë
ve n
ë fa
milj
e në
përm
jet b
irësim
it br
enda
dhe
ja
shtë
ven
dit.
4.7
Përm
irësim
i i s
hërb
imit
të
birë
simit,
në
funk
sion
të m
broj
tjes
së të
dre
jtave
të të
mitu
rve.
1.1
Har
timi i
rap
orte
ve p
erio
dike
të
vler
ësim
it të
rea
lizim
it të
të d
rejta
ve
të f
ëmijë
ve d
he p
araq
itja
për
disk
utim
në
Kës
hilli
t Kom
bëta
r pë
r M
broj
tjen
e të
Dre
jtave
të F
ëmijë
ve.
1.2
Përm
irësim
i i p
oliti
kave
për
m
broj
tjen
e të
dre
jtave
të f
ëmi-
jëve
, zba
tues
hmër
isë s
ë ty
re d
he
bash
këpu
nim
it in
stitu
cion
al,
mbë
shte
tur
në
rek
oman
dim
et e
K
ëshi
llit K
ombë
tar
për
Mbr
ojtje
n e
të D
rejta
ve të
Fëm
ijës,
apo
nga
vl
erës
imi i
gjë
ndje
s s
ë re
spek
timit/
mbr
ojtje
s të
të d
rejta
ve të
fëm
ijës.
KSH
B
MD
KSH
B
ASH
MD
FM
inist
ritë
e lin
jës
NJQ
V, s
hoqë
ria
civi
le
KK
DF
MPÇ
SSH
BA
SHM
DF
1. M
onito
rimi d
he
vler
ësim
i i z
batim
it të
po
litik
ave
për
real
izi-
min
e të
dre
jtave
të
fëm
ijëve
.
2012
-201
3
2012
-201
3
Çdo
vit
Çdo
6 m
uaj
Viti
2012
- 39
Viti
2012
- 3.
8
MPÇ
SSH
B
Viti
2012
– 3
.6Vi
ti 20
13 –
4.9
Viti
2014
– 5
.04
Mon
itorim
i i P
lani
t të
Vep
rimit
për
Fëm
ijë, 2
012-
2015
.Vi
ti 20
12 –
1.6
Viti
2013
– 2
.3Vi
ti 20
14 –
2.6
6. N
umri
i fëm
ijëve
të b
irësu
ar.
7. M
onito
rime
perio
dike
nëp
ër
inst
ituci
one
publ
ike
dhe
jopu
b-lik
e pë
r zb
atim
in e
afa
teve
lig-
jore
për
filli
min
e p
roçe
dura
ve
për
birë
sim.
8. H
artim
i i s
tand
arte
ve të
sh
ërbi
mit
të b
irësim
it.
9.M
onito
rime
të p
eriu
dhës
pa
sbirë
sues
e.
1. R
apor
tet v
jeto
re te
gje
ndje
s së
rea
lizim
it të
të d
rejta
ve të
fë
mijë
ve.
2. M
bled
hjet
e K
KD
F pë
r të
di
skut
uar
mbi
situ
atën
e të
dr
ejta
ve të
fëm
ijëve
në
vend
, çd
o 6
mua
j.
3. R
ekom
andi
met
e d
ala
nga
mbl
edhj
a e
KK
DF.
4. N
umri
i sem
inar
eve
për
qark
lidh
ur m
e lig
jin e
ri p
ër të
dr
ejta
t e fë
mijë
ve d
he a
ktet
e
tij n
ënlig
jore
.
5. N
umri
i tra
jnim
eve
për
staf
in e
ASH
MD
F.
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
3. H
arm
oniz
imi i
pol
itika
ve p
ër t
ë dr
ejta
t e
fëm
ijëve
nëp
ërm
jet
funk
sioni
mit
të m
ekan
izm
ave
për
mbr
ojtje
n e
të d
rejta
ve
të fë
mijë
ve n
ë ni
vel q
endr
or d
he v
endo
r (K
ëshi
lli K
ombë
tar p
ër të
Dre
jtat e
Fëm
ijeve
, Min
istri
që b
ashk
ëren
don
punë
n pë
r çës
htje
t e m
broj
tjes s
ë të
dre
jtave
të
fëm
ijëve
, Agj
enci
a Sh
tetë
rore
për
Mbr
ojtje
n e
të D
rejta
ve të
Fëm
ijëve
, NJD
F në
qar
qe)
25
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
2.N
gritj
a e
një
siste
mi
të u
nifik
uar
treg
ue-
sish
stat
istik
orë
për
vl
erës
imin
e r
ealiz
imit
të të
dre
jtave
të fë
mi-
jëve
dhe
për
jash
timin
so
cial
të fë
mijë
ve n
ë ni
vel k
ombë
tar
dhe
në
nive
l qar
ku.
1.3
Org
aniz
imi i
sem
inar
eve
në ç
do
qark
me
akto
rë të
ndr
yshë
m (s
hën-
detë
sia, p
olic
ia, a
rsim
i, sh
ërbi
met
so
cial
e, d
rejtë
sia, O
JF, fë
mijë
) lid
hur
me
kuad
rin e
ri l
igjo
r pë
r m
broj
tjen
e të
dre
jtave
të fë
mijë
ve.
1.4
Rritj
a e
num
rit të
sta
fit d
he
ngrit
ja e
kap
acite
teve
të p
erso
nelit
të
Agj
enci
së S
htet
ëror
e pë
r M
bro-
jtjen
e të
Dre
jtave
të F
ëmijë
ve p
ër
mon
itorim
in e
zba
tues
hmër
isë s
ë lig
jit d
he v
lerë
simin
e s
ituat
ës s
ë re
aliz
imit
të të
dre
jtave
në
vend
.
2.1
Mira
timi i
akt
it në
nlig
jor
që
përc
akto
n llo
jin, i
nfor
mac
ioni
n st
atist
ikor
për
rea
lizim
in e
të
drej
tave
të fë
mijë
ve d
he m
ënyr
ën e
pë
rcje
lljes
së
kët
ij in
form
acio
ni n
ga
push
teti
vend
or n
ë A
SHD
MF.
2.2
Fuqi
zim
i i s
ekto
rit të
sta
tistik
ës
në A
SHM
DF
dhe
rrje
tit të
NJD
F në
qa
rqe.
2.3
Har
timi d
he m
iratim
i i li
stës
së
treg
uesv
e të
për
jash
timit
soci
al të
fë
mijë
ve s
ipas
KD
F.
ASH
MD
F, N
JQV,
D
onat
orë
MPÇ
SSH
BA
SHM
DF
ASH
MD
F, N
JDF,
UN
ICEF
,
INST
AT
Në
vazh
dim
ësi
Në
vazh
dim
ësi
Mar
s 20
12
2012
-201
3
2012
Buxh
eti i
sht
etit
UN
ICEF
6. R
ritja
e n
umrit
të s
tafit
të
ASH
MD
F.
1. A
kti n
ënlig
jor
i mira
tuar
.
2. In
stitu
cion
et p
ërgj
egjë
se
përc
jelli
n in
form
acio
nin
stat
istik
or të
kër
kuar
në
ASH
MD
F.
3. N
umri
traj
nim
eve
të
sekt
orit
të s
tatis
tikës
në
ASH
MD
F dh
e rr
jetit
të N
JDF
në q
arqe
.
4. L
ista
e tr
egue
sve
e pë
rfsh
irë
në le
gjisl
acio
ni p
ër m
bled
hjen
e
stat
istik
ave.
26
3. V
endo
sja e
një
pa
rtne
ritet
i dhe
nxi
tja
e ba
shkë
puni
mit
ndër
mje
t in
stitu
cion
eve
shte
tëro
re n
ë ni
vel
qend
ror
e ve
ndor
, O
rgan
izat
ave
Jo
fitim
prur
ëse
që
vepr
ojnë
në
këtë
fu
shë.
3.1
Mira
timi i
kua
drit
nënl
igjo
r në
zb
atim
të li
gjit
për
fëm
ijët l
idhu
r m
e:
a. K
oord
inim
in e
vep
rimta
risë
së
mek
aniz
mav
e në
niv
el q
ëndr
or
dhe
vend
or p
ër ç
ësht
jet q
ë lid
hen
me
mbr
ojtje
n e
të
drej
tave
të fë
mijë
ve.
b. B
ashk
ëpun
imin
mid
is m
ekan
izm
ave
inst
ituci
onal
ë pë
r m
broj
tjen
e të
dre
jtave
të
fëm
ijëve
dhe
org
aniz
atav
e jo
fit
impr
urës
e.
c. V
endo
sjen
e sa
nksio
neve
për
ra
stet
e m
oszb
atim
it të
ligj
it.
3.2
Taki
me
në ç
do q
ark,
me
të
gjith
ë ak
torë
t në
nive
l ven
dor
për
real
izim
in e
akt
eve
nënl
igjo
re të
m
ësip
ërm
e.
3.3
Mar
reve
shje
bas
hkëp
unim
i nd
ërm
jet A
gjen
cisë
Sht
etër
ore
për
Mbr
ojtje
n e
të D
rejta
ve të
Fëm
i-jë
ve a
po in
stitu
cion
eve
shte
tëro
re
përg
jegj
ëse
me
OJF
që
vepr
ojnë
në
fush
ën e
të d
rejta
ve të
fëm
ijëve
.
MPÇ
SSH
BA
SHM
DF
ASH
MD
F, in
stitu
cion
e sh
tetë
rore
, NJQ
V,
OJF
ASH
MD
F, in
stitu
cion
e sh
tetë
rore
, NJQ
V,
OJF
Mar
s 20
12
2012
-201
3
Në
vazh
dim
ësi
1. V
KM
-të
e m
iratu
ara.
2. M
arrë
vesh
jet e
nën
shkr
uara
nd
ërm
jet i
nstit
ucio
neve
sh
tetë
rore
dhe
OJF.
3. N
umri
i sem
inar
eve
të
orga
nizu
ara
dhe
num
ri i
pjes
mar
rësv
e në
to.
MPÇ
SSH
B
Viti
2012
- 1.
77Vi
ti 20
13 -
1.88
Viti
2014
- 1.
92
27
3. V
endo
sja e
një
pa
rtne
ritet
i dhe
nxi
tja
e ba
shkë
puni
mit
ndër
mje
t in
stitu
cion
eve
shte
tëro
re n
ë ni
vel
qend
ror
e ve
ndor
, O
rgan
izat
ave
Jo
fitim
prur
ëse
që
vepr
ojnë
në
këtë
fu
shë.
3.1
Mira
timi i
kua
drit
nënl
igjo
r në
zb
atim
të li
gjit
për
fëm
ijët l
idhu
r m
e:
a. K
oord
inim
in e
vep
rimta
risë
së
mek
aniz
mav
e në
niv
el q
ëndr
or
dhe
vend
or p
ër ç
ësht
jet q
ë lid
hen
me
mbr
ojtje
n e
të
drej
tave
të fë
mijë
ve.
b. B
ashk
ëpun
imin
mid
is m
ekan
izm
ave
inst
ituci
onal
ë pë
r m
broj
tjen
e të
dre
jtave
të
fëm
ijëve
dhe
org
aniz
atav
e jo
fit
impr
urës
e.
c. V
endo
sjen
e sa
nksio
neve
për
ra
stet
e m
oszb
atim
it të
ligj
it.
3.2
Taki
me
në ç
do q
ark,
me
të
gjith
ë ak
torë
t në
nive
l ven
dor
për
real
izim
in e
akt
eve
nënl
igjo
re të
m
ësip
ërm
e.
3.3
Mar
reve
shje
bas
hkëp
unim
i nd
ërm
jet A
gjen
cisë
Sht
etër
ore
për
Mbr
ojtje
n e
të D
rejta
ve të
Fëm
i-jë
ve a
po in
stitu
cion
eve
shte
tëro
re
përg
jegj
ëse
me
OJF
që
vepr
ojnë
në
fush
ën e
të d
rejta
ve të
fëm
ijëve
.
MPÇ
SSH
BA
SHM
DF
ASH
MD
F, in
stitu
cion
e sh
tetë
rore
, NJQ
V,
OJF
ASH
MD
F, in
stitu
cion
e sh
tetë
rore
, NJQ
V,
OJF
Mar
s 20
12
2012
-201
3
Në
vazh
dim
ësi
1. V
KM
-të
e m
iratu
ara.
2. M
arrë
vesh
jet e
nën
shkr
uara
nd
ërm
jet i
nstit
ucio
neve
sh
tetë
rore
dhe
OJF.
3. N
umri
i sem
inar
eve
të
orga
nizu
ara
dhe
num
ri i
pjes
mar
rësv
e në
to.
MPÇ
SSH
B
Viti
2012
- 1.
77Vi
ti 20
13 -
1.88
Viti
2014
- 1.
92
27
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
E D
rejt
a pë
r M
broj
tje
nga
Dhu
na, A
buzi
mi d
he S
hfry
tëzi
mi E
kono
mik
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
1. P
aran
dalim
i dhe
mbr
ojtj
a e
fëm
ijëve
nga
dhu
na, a
buzi
mi
1. R
egjis
trim
i i t
ë gj
ithë
fëm
ijëve
me
shte
tësi
shqi
ptar
e,
të li
ndur
, bre
nda
dhe
jash
të te
rrito
rit të
Sh
qipë
risë.
2. N
gritj
a dh
e fu
nksio
nim
i i
mek
aniz
mav
e in
stitu
cion
ale
në n
ivel
ve
ndor
për
mbr
ojtje
n e
fëm
ijëve
dhe
m
enax
him
in e
ras
teve
të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
1.1
Përm
irësim
i i k
uadr
it lig
jor
për
regj
istrim
in e
fëm
ijëve
.
1. 2
Evi
dent
imi i
të g
jithë
fëm
ijëve
të
par
egjis
trua
r.
1.3
Bash
këpu
nim
i ndë
rmje
t zyr
ave
të
gjen
djes
civ
ile, g
jyka
tave
, NJM
F pë
r të
leht
ësua
r re
gjist
rimin
e fë
mijë
ve të
pa
regj
istru
ar b
rend
a af
atev
e.
1.4
Përf
itim
i i s
hpër
blim
it ng
a re
gjist
rimi i
çdo
fëm
ije.
2.1
Taki
me
në ç
do q
ark,
me
krye
tarë
t e q
arqe
ve, k
ryet
arët
e
bash
kive
dhe
kom
unav
e pë
r nj
ohje
n e
ligjit
të r
i dhe
det
yrim
et e
pu
shte
tit v
endo
r në
zba
tim të
ligj
it.
2.2.
Ngr
itja
e nj
ësiv
e pë
r m
broj
tjen
e fë
mijë
ve n
ë ç
do b
ashk
i/kom
unë
(filli
mish
t në
bash
kitë
e m
ëdha
) dhe
e
2 nj
ësiv
e pë
r të
dre
jtat e
fëm
ijëve
.
2.3
Mira
timi P
/VK
M P
ër m
ekan
izm
in
e ba
shkë
rend
imit
të p
unës
ndë
rmje
t
MB
NJQ
V (Z
yrat
e
Gje
ndje
s C
ivile
, N
JMF,
OJF
DPG
JC, N
JQV
(Zyr
at e
Gje
ndje
s C
ivile
, NJM
F, O
JF
NJQ
V
Kës
hilla
t e q
arqe
ve,
NJQ
V A
SHM
DF,
UN
ICEF
, Sho
qëria
ci
vile
Kës
hilla
t e q
arqe
ve,
NJQ
V, D
onat
orët
ASH
MD
FM
PÇSS
HB
2013
Në
vazh
dim
ësi
Në
vazh
dim
ësi
Në
vazh
dim
ësi
2012
201
2-20
15
Mar
s 20
12
Buxh
eti i
MB,
për
G
jend
jen
Civ
ileVi
ti 20
12–
0.1
Viti
2013
– 0.
1Vi
ti 20
14–
0.1
MPÇ
SSH
B
Viti
2012
- 1.
82Vi
ti 20
13 -
1.91
Viti
2014
- 2.
09
1.M
iratim
i i a
ktev
e në
nlig
jore
.
2.M
bajtj
a e
aktit
të li
ndje
s pë
r të
gjit
hë fë
mijë
t e li
ndur
br
enda
ven
dit.
3.M
bajtj
a e
aktit
të li
ndje
s /
regj
istrim
i për
të g
jithë
fëm
ijët
e lin
dur
jash
të v
endi
t.
1.N
umri
i tak
imev
e dh
e i
pjes
mar
rrës
ve.
2.N
umri
i NJM
F dh
e N
JDF
të
ngrit
ura.
3. V
KM
e m
iratu
ar.
28
auto
ritet
eve
shte
tëro
re p
ërgj
egjë
se
për
refe
rimin
e r
aste
ve të
fëm
ijeve
në
rre
zik,
si d
he m
ënyr
ën e
pr
oced
imit
të ti
j.
2.4
Har
timi d
he m
iratim
i i
Met
odol
ogjis
ë së
vep
rimit
të n
jësiv
e pë
r m
broj
tjen
e fë
mijë
ve/m
broj
tjen
e të
dre
jtave
të fë
mijë
ve p
ër tr
ajtim
in e
ra
stev
e të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
2.5
Ngr
itja
dhe
funk
sioni
mi i
eki
peve
te
knik
e nd
ërdi
siplin
ore
në q
arqe
, ba
shki
e k
omun
a pë
r m
enax
him
in e
ra
stev
e të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
2.6
Përg
atitj
a e
rreg
ullo
reve
tip
dhe
mira
timi i
rre
gullo
reve
të
funk
sioni
mit
të K
omite
teve
Dre
jtues
në
qar
qe d
he të
eki
peve
tekn
ike
mul
tidisi
plin
ore
në b
ashk
i e k
omun
a pë
r m
enax
him
in e
ras
teve
të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
2.7
Ngr
itja
e ka
paci
tete
ve të
pu
nonj
ësve
të n
jësiv
e të
mbr
ojtje
s së
fëm
ijëve
/mbr
ojtje
s së
të d
rejta
ve
të fë
mijë
ve, g
rupe
ve te
knik
e m
ultid
isipl
inar
e në
një
sitë
e qe
veris
jes
vend
ore.
2.8
Har
timi d
he m
iratim
i i S
tatu
sit të
Pu
nonj
ësit
Soci
al.
2.9
Mon
itorim
i i m
enax
him
it të
ra
stev
e të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
ASH
MD
FM
PÇSS
HB
NJQ
V e
në K
ëshi
llat
e qa
rqev
e
ASH
MD
FN
JQV
e në
Kës
hilla
t e
qarq
eve
NJQ
V, In
stitu
cio-
net s
htet
ëror
e pë
rgje
gjës
e në
niv
el
vend
or, A
SHM
DF,
Don
ator
ët
MPÇ
SSH
B
ASH
MD
F
2013
Në
vazh
dim
ësi
2014
Në
vazh
dim
ësi
2013
Në
vazh
dim
ësi
4. U
dhëz
imi i
Min
istrit
për
M
etod
olog
jinë
e ve
prim
it të
një
sive
për
mbr
ojtje
n e
fëm
ijëve
/ mbr
ojtje
n e
të
drej
tave
të fë
mijë
ve p
ër
traj
timin
e r
aste
ve të
fëm
ijëve
në
rre
zik.
5. T
akim
et e
gru
peve
m
ultid
isipl
inar
e pë
r m
enax
him
in e
ras
tit të
fë
mijë
ve n
ë rr
ezik
.
6. R
regu
llore
të m
iratu
ara
në
qarq
et k
u ja
në n
gritu
r Ko
mite
tet D
rejtu
es d
he n
ë N
JQV
ku ja
në n
gritu
r ek
ipet
te
knik
e m
ultid
isipl
inor
e.
7. N
umri
i tra
jnim
eve
dhe
pers
onav
e të
traj
nuar
.
8.St
atus
i i p
unon
jësit
soc
ial i
m
iratu
ar.
9.N
umri
i kon
trol
leve
.
29
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
E D
rejt
a pë
r M
broj
tje
nga
Dhu
na, A
buzi
mi d
he S
hfry
tëzi
mi E
kono
mik
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
1. P
aran
dalim
i dhe
mbr
ojtj
a e
fëm
ijëve
nga
dhu
na, a
buzi
mi
1. R
egjis
trim
i i t
ë gj
ithë
fëm
ijëve
me
shte
tësi
shqi
ptar
e,
të li
ndur
, bre
nda
dhe
jash
të te
rrito
rit të
Sh
qipë
risë.
2. N
gritj
a dh
e fu
nksio
nim
i i
mek
aniz
mav
e in
stitu
cion
ale
në n
ivel
ve
ndor
për
mbr
ojtje
n e
fëm
ijëve
dhe
m
enax
him
in e
ras
teve
të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
1.1
Përm
irësim
i i k
uadr
it lig
jor
për
regj
istrim
in e
fëm
ijëve
.
1. 2
Evi
dent
imi i
të g
jithë
fëm
ijëve
të
par
egjis
trua
r.
1.3
Bash
këpu
nim
i ndë
rmje
t zyr
ave
të
gjen
djes
civ
ile, g
jyka
tave
, NJM
F pë
r të
leht
ësua
r re
gjist
rimin
e fë
mijë
ve të
pa
regj
istru
ar b
rend
a af
atev
e.
1.4
Përf
itim
i i s
hpër
blim
it ng
a re
gjist
rimi i
çdo
fëm
ije.
2.1
Taki
me
në ç
do q
ark,
me
krye
tarë
t e q
arqe
ve, k
ryet
arët
e
bash
kive
dhe
kom
unav
e pë
r nj
ohje
n e
ligjit
të r
i dhe
det
yrim
et e
pu
shte
tit v
endo
r në
zba
tim të
ligj
it.
2.2.
Ngr
itja
e nj
ësiv
e pë
r m
broj
tjen
e fë
mijë
ve n
ë ç
do b
ashk
i/kom
unë
(filli
mish
t në
bash
kitë
e m
ëdha
) dhe
e
2 nj
ësiv
e pë
r të
dre
jtat e
fëm
ijëve
.
2.3
Mira
timi P
/VK
M P
ër m
ekan
izm
in
e ba
shkë
rend
imit
të p
unës
ndë
rmje
t
MB
NJQ
V (Z
yrat
e
Gje
ndje
s C
ivile
, N
JMF,
OJF
DPG
JC, N
JQV
(Zyr
at e
Gje
ndje
s C
ivile
, NJM
F, O
JF
NJQ
V
Kës
hilla
t e q
arqe
ve,
NJQ
V A
SHM
DF,
UN
ICEF
, Sho
qëria
ci
vile
Kës
hilla
t e q
arqe
ve,
NJQ
V, D
onat
orët
ASH
MD
FM
PÇSS
HB
2013
Në
vazh
dim
ësi
Në
vazh
dim
ësi
Në
vazh
dim
ësi
2012
201
2-20
15
Mar
s 20
12
Buxh
eti i
MB,
për
G
jend
jen
Civ
ileVi
ti 20
12–
0.1
Viti
2013
– 0.
1Vi
ti 20
14–
0.1
MPÇ
SSH
B
Viti
2012
- 1.
82Vi
ti 20
13 -
1.91
Viti
2014
- 2.
09
1.M
iratim
i i a
ktev
e në
nlig
jore
.
2.M
bajtj
a e
aktit
të li
ndje
s pë
r të
gjit
hë fë
mijë
t e li
ndur
br
enda
ven
dit.
3.M
bajtj
a e
aktit
të li
ndje
s /
regj
istrim
i për
të g
jithë
fëm
ijët
e lin
dur
jash
të v
endi
t.
1.N
umri
i tak
imev
e dh
e i
pjes
mar
rrës
ve.
2.N
umri
i NJM
F dh
e N
JDF
të
ngrit
ura.
3. V
KM
e m
iratu
ar.
28
auto
ritet
eve
shte
tëro
re p
ërgj
egjë
se
për
refe
rimin
e r
aste
ve të
fëm
ijeve
në
rre
zik,
si d
he m
ënyr
ën e
pr
oced
imit
të ti
j.
2.4
Har
timi d
he m
iratim
i i
Met
odol
ogjis
ë së
vep
rimit
të n
jësiv
e pë
r m
broj
tjen
e fë
mijë
ve/m
broj
tjen
e të
dre
jtave
të fë
mijë
ve p
ër tr
ajtim
in e
ra
stev
e të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
2.5
Ngr
itja
dhe
funk
sioni
mi i
eki
peve
te
knik
e nd
ërdi
siplin
ore
në q
arqe
, ba
shki
e k
omun
a pë
r m
enax
him
in e
ra
stev
e të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
2.6
Përg
atitj
a e
rreg
ullo
reve
tip
dhe
mira
timi i
rre
gullo
reve
të
funk
sioni
mit
të K
omite
teve
Dre
jtues
në
qar
qe d
he të
eki
peve
tekn
ike
mul
tidisi
plin
ore
në b
ashk
i e k
omun
a pë
r m
enax
him
in e
ras
teve
të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
2.7
Ngr
itja
e ka
paci
tete
ve të
pu
nonj
ësve
të n
jësiv
e të
mbr
ojtje
s së
fëm
ijëve
/mbr
ojtje
s së
të d
rejta
ve
të fë
mijë
ve, g
rupe
ve te
knik
e m
ultid
isipl
inar
e në
një
sitë
e qe
veris
jes
vend
ore.
2.8
Har
timi d
he m
iratim
i i S
tatu
sit të
Pu
nonj
ësit
Soci
al.
2.9
Mon
itorim
i i m
enax
him
it të
ra
stev
e të
fëm
ijëve
në
rrez
ik.
ASH
MD
FM
PÇSS
HB
NJQ
V e
në K
ëshi
llat
e qa
rqev
e
ASH
MD
FN
JQV
e në
Kës
hilla
t e
qarq
eve
NJQ
V, In
stitu
cio-
net s
htet
ëror
e pë
rgje
gjës
e në
niv
el
vend
or, A
SHM
DF,
Don
ator
ët
MPÇ
SSH
B
ASH
MD
F
2013
Në
vazh
dim
ësi
2014
Në
vazh
dim
ësi
2013
Në
vazh
dim
ësi
4. U
dhëz
imi i
Min
istrit
për
M
etod
olog
jinë
e ve
prim
it të
një
sive
për
mbr
ojtje
n e
fëm
ijëve
/ mbr
ojtje
n e
të
drej
tave
të fë
mijë
ve p
ër
traj
timin
e r
aste
ve të
fëm
ijëve
në
rre
zik.
5. T
akim
et e
gru
peve
m
ultid
isipl
inar
e pë
r m
enax
him
in e
ras
tit të
fë
mijë
ve n
ë rr
ezik
.
6. R
regu
llore
të m
iratu
ara
në
qarq
et k
u ja
në n
gritu
r Ko
mite
tet D
rejtu
es d
he n
ë N
JQV
ku ja
në n
gritu
r ek
ipet
te
knik
e m
ultid
isipl
inor
e.
7. N
umri
i tra
jnim
eve
dhe
pers
onav
e të
traj
nuar
.
8.St
atus
i i p
unon
jësit
soc
ial i
m
iratu
ar.
9.N
umri
i kon
trol
leve
.
29
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
3. Z
batim
i i p
rogr
amit
CO
MBI
: “Pë
r nj
ë sh
kollë
miq
ësor
e pr
o sje
lljev
e po
zitiv
e”.
4. V
endo
sja d
he
kons
olid
imi i
sh
ërbi
mit
psik
olog
jik
në të
gjit
ha k
opsh
tet,
shko
llat e
ars
imit
të
dety
ruar
dhe
ars
imit
të m
esëm
.
3.1
Ngr
itja
e gr
upit
të a
voka
tëve
të
mën
yrav
e të
rej
a të
disi
plin
imit
(MRD
) në
të g
jitha
shk
olla
t e
arsim
it pa
raun
iver
sitar
.
3.2
Sean
ca tr
ajni
mi p
ër z
batim
in e
M
RD.
3.3
Prom
ovim
i dhe
zba
timi
i MRD
në
shk
olla
, nëp
ërm
jet
med
ias
dhe
sens
ibili
zim
it të
kom
unite
tit.
3.4
Vler
ësim
i i im
pakt
it të
zba
timit
të p
rogr
amit
CO
MBI
.
4.1
Shtr
irja
e sh
ërbi
mit
psik
olog
jik
në të
gjit
hë k
opsh
tet d
he s
hkol
lat n
ë ve
nd.
4.2
Rritj
a e
kapa
cite
teve
të
psik
olog
ëve
të s
hkol
lave
.
UN
ICEF
Në
të g
jitha
D
AR/
ZA
Në
të g
jitha
D
AR/
ZA
MA
SH, U
NIC
EF
MA
SH,
DA
R/Z
A, U
NIC
EF
2012
-201
3
2012
-201
4
Në
vazh
dim
ësi
2015
2012
-201
4Ko
nsol
idim
i i s
hërb
imit
psik
olog
jik ;
Vi
ti 20
12- 7
.5;
Viti
2013
-12;
Viti
2014
- 20
1. N
umri
i avo
katë
ve n
ë të
gjit
ha s
hkol
lat e
ars
imit
para
unie
rsita
r.
2. N
umri
i mës
uesv
e dh
e dr
ejtu
esve
të s
hkol
lave
të
traj
nuar
.3.
Num
ri i a
ktiv
itete
ve
prom
ovue
se n
ë ni
vel D
AR/
ZA
.4.
Em
ision
e te
levi
zive
dhe
ra
diof
onik
e. a
rtik
uj se
nsib
ilizu
es
në s
htyp
in e
për
dits
hëm
.5.
Krij
imi i
Ale
anca
ve R
ajon
ale
të M
RD (D
AR/
ZA
kom
unite
tit i
prin
dërv
e).
6. R
apor
te m
ujor
e pë
r di
skut
imin
e z
batim
it të
MRD
në
të g
jithë
shk
olla
t e a
rsim
it pa
raun
iver
sitar
.7.
Rap
orte
vle
rësu
ese
për
zb
atim
in e
MRD
në
fillim
dh
e në
fund
të z
batim
it të
pr
ogra
mit
CO
MBI
.
1. N
umri
i shk
olla
ve q
ë ka
në
psik
olog
.
2. T
rajn
imi i
psik
olog
ëve
(250
).
30
5.In
tern
et i
sigur
të
për
fëm
ijët
1.Fo
rcim
i i m
asav
e pë
r pa
rand
alim
in
dhe
gara
ntim
in e
nj
ë m
broj
tje m
ë ef
ikas
e pë
r fë
mijë
t e
shfr
ytëz
uar
në fo
rmat
m
ë të
rën
da të
pun
ës.
2.Rr
itja
e ro
lit
të In
spek
tora
tit
Shte
tëro
r të
Pun
ës
për
mbr
ojtje
n
4.3
Vend
osja
e b
ashk
ë-pu
nim
it nd
ërm
jet p
siko-
logë
ve të
shk
ollë
s dh
e N
jësiv
e pë
r M
broj
tjen
e Fë
mi-
jëve
në
bash
ki/k
omun
ë pë
r m
enax
-hi
min
e r
aste
ve të
fëm
ijve
në r
rezi
k.
5.1
Nxi
tja e
pra
ktik
ave
të
vetë
rreg
ullim
it nd
ërm
jet s
igur
uesv
e të
shë
rbim
it të
inte
rnet
it,
inst
ituci
onev
e d
he a
ktor
ëve
të
tjerë
të in
dust
risë
së k
omun
ikim
it.
5.2
Fush
ata
ndër
gjeg
jësim
i ,
eduk
imi,
info
rmim
i për
sig
urin
ë në
inte
rnet
, për
të g
jithë
akt
orët
, op
erat
orët
cel
ular
ë, IS
P, of
rues
it e
shër
bim
eve,
prin
dërit
, fëm
ijët e
tj.
1.1
Ndr
yshi
mi i
Kod
it Pe
nal,
neni
12
4/b,
lidh
ur m
e ke
qtra
jtim
in a
po
shfr
ytëz
imin
për
lypë
si, p
unë
që
dëm
tojn
ë sh
ënde
tin m
endo
r dh
e fiz
ik të
fëm
ijës.
1.2
Fush
atë
sens
ibili
zues
e ku
ndër
sh
fryt
ëzim
it pë
r pu
në të
fëm
ijëve
.
1.3
Vler
ësim
, stu
dim
i pu
nës
së
fëm
ijëve
.
2.1
Vend
osja
e b
ashk
ëpun
imit
të
ISH
P m
e N
jësin
ë e
Mbr
ojtje
s së
Fë
mijë
ve n
ë ba
shki
/kom
unë.
MIT
IKA
KSH
Iop
erat
orët
ce
lula
rë, I
SP
prov
ider
s.
MD
BKT
F
INST
AT
ISH
P, N
JQV(
NJM
F)
2012
-201
3
2013
-201
5
201
2
Çdo
vit
2012
2012
-201
5
Buxh
eti i
sht
etit
dona
torë
Buxh
eti i
sht
etit
dona
tore
MPÇ
SSH
B
Vi
ti 20
12 -
121.
86Vi
ti 20
13 -
106.
41Vi
ti 20
14 -
124
3.N
gritj
a e
siste
mit
koor
dinu
es
dhe
supe
rviz
ues
së S
HPS
H.
1. N
jë K
od K
ombë
tar
sjellj
eje,
et
ike
ndër
mje
t të
gjith
ë ak
torë
ve.
2. M
arrë
vesh
je b
ashk
ëpun
imi
ISP,
oper
ator
ëve
celu
larë
etj.
3. N
ënsh
krim
i i m
arrë
vesh
jeve
të
Bas
hkëp
unim
it nd
ërm
jet
inst
ituci
onev
e sh
tetë
rore
dhe
bi
znes
it.
1. M
iratim
i i n
drys
him
eve
në
Kodi
n Pe
nal.
2. A
ktiv
itete
ndë
rgje
gjës
uese
në
të g
jithë
qar
qet e
ven
dit.
3. S
tudi
mi i
INST
AT p
ër p
unën
e
fëm
ijëve
.
1.In
stitu
cion
aliz
im i
bash
këpu
nim
it në
për
puth
je
edhe
me
Ligj
in p
ër in
spek
timin
N
r104
33 d
t 16.
6.20
11
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. M
broj
tja
e fë
mijë
ve n
ga fo
rmat
më
të k
ëqija
të
punë
s
31
5.In
tern
et i
sigur
të
për
fëm
ijët
1.Fo
rcim
i i m
asav
e pë
r pa
rand
alim
in
dhe
gara
ntim
in e
nj
ë m
broj
tje m
ë ef
ikas
e pë
r fë
mijë
t e
shfr
ytëz
uar
në fo
rmat
m
ë të
rën
da të
pun
ës.
2.Rr
itja
e ro
lit
të In
spek
tora
tit
Shte
tëro
r të
Pun
ës
për
mbr
ojtje
n
4.3
Vend
osja
e b
ashk
ë-pu
nim
it nd
ërm
jet p
siko-
logë
ve të
shk
ollë
s dh
e N
jësiv
e pë
r M
broj
tjen
e Fë
mi-
jëve
në
bash
ki/k
omun
ë pë
r m
enax
-hi
min
e r
aste
ve të
fëm
ijve
në r
rezi
k.
5.1
Nxi
tja e
pra
ktik
ave
të
vetë
rreg
ullim
it nd
ërm
jet s
igur
uesv
e të
shë
rbim
it të
inte
rnet
it,
inst
ituci
onev
e d
he a
ktor
ëve
të
tjerë
të in
dust
risë
së k
omun
ikim
it.
5.2
Fush
ata
ndër
gjeg
jësim
i ,
eduk
imi,
info
rmim
i për
sig
urin
ë në
inte
rnet
, për
të g
jithë
akt
orët
, op
erat
orët
cel
ular
ë, IS
P, of
rues
it e
shër
bim
eve,
prin
dërit
, fëm
ijët e
tj.
1.1
Ndr
yshi
mi i
Kod
it Pe
nal,
neni
12
4/b,
lidh
ur m
e ke
qtra
jtim
in a
po
shfr
ytëz
imin
për
lypë
si, p
unë
që
dëm
tojn
ë sh
ënde
tin m
endo
r dh
e fiz
ik të
fëm
ijës.
1.2
Fush
atë
sens
ibili
zues
e ku
ndër
sh
fryt
ëzim
it pë
r pu
në të
fëm
ijëve
.
1.3
Vler
ësim
, stu
dim
i pu
nës
së
fëm
ijëve
.
2.1
Vend
osja
e b
ashk
ëpun
imit
të
ISH
P m
e N
jësin
ë e
Mbr
ojtje
s së
Fë
mijë
ve n
ë ba
shki
/kom
unë.
MIT
IKA
KSH
Iop
erat
orët
ce
lula
rë, I
SP
prov
ider
s.
MD
BKT
F
INST
AT
ISH
P, N
JQV(
NJM
F)
2012
-201
3
2013
-201
5
201
2
Çdo
vit
2012
2012
-201
5
Buxh
eti i
sht
etit
dona
torë
Buxh
eti i
sht
etit
dona
tore
MPÇ
SSH
B
Vi
ti 20
12 -
121.
86Vi
ti 20
13 -
106.
41Vi
ti 20
14 -
124
3.N
gritj
a e
siste
mit
koor
dinu
es
dhe
supe
rviz
ues
së S
HPS
H.
1. N
jë K
od K
ombë
tar
sjellj
eje,
et
ike
ndër
mje
t të
gjith
ë ak
torë
ve.
2. M
arrë
vesh
je b
ashk
ëpun
imi
ISP,
oper
ator
ëve
celu
larë
etj.
3. N
ënsh
krim
i i m
arrë
vesh
jeve
të
Bas
hkëp
unim
it nd
ërm
jet
inst
ituci
onev
e sh
tetë
rore
dhe
bi
znes
it.
1. M
iratim
i i n
drys
him
eve
në
Kodi
n Pe
nal.
2. A
ktiv
itete
ndë
rgje
gjës
uese
në
të g
jithë
qar
qet e
ven
dit.
3. S
tudi
mi i
INST
AT p
ër p
unën
e
fëm
ijëve
.
1.In
stitu
cion
aliz
im i
bash
këpu
nim
it në
për
puth
je
edhe
me
Ligj
in p
ër in
spek
timin
N
r104
33 d
t 16.
6.20
11
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. M
broj
tja
e fë
mijë
ve n
ga fo
rmat
më
të k
ëqija
të
punë
s
31
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
e fë
mijë
ve d
he
përm
irësim
in e
situ
atës
së
fëm
ijëve
që
puno
jnë.
2.2
Rritj
a e
kapa
cite
teve
të
insp
ekto
rëve
të IS
HP
lidhu
r m
e çë
shtje
t e m
broj
tjes
së fë
mijë
ve
në r
rezi
k, p
oliti
kat e
rej
a pë
r ba
shkë
puni
min
e in
stitu
cion
eve
në n
ivel
ven
dor
për
men
axhi
min
e
rast
eve
të fë
mijë
ve n
ë rr
ezik
.
2.3
For
cim
i i in
spek
timev
e du
ke
përm
irësu
ar m
onito
rimin
e p
unës
së
fëm
ijëve
me
foku
s sh
ënde
tin e
ty
re d
he s
igur
inë
në p
unë.
2.4
Përm
irësim
i i p
oliti
kave
kua
drit
ligjo
r pë
r sig
urin
ë dh
e sh
ënde
tin n
ë pu
në të
fëm
ijëve
.
ISH
P
ISH
P
MPÇ
SSH
B, IS
HP
2012
-201
3
Në
vazh
dim
ësi
2013
2. T
rajn
imi i
120
insp
ekto
rëve
të
ISH
P.
3.H
artim
i i S
trat
egjis
ë së
In
pekt
imit
në P
unë
2013
-202
0 du
ke i
dhën
ë nj
ë fo
kus
të
veça
ntë
punë
s së
të m
iturv
e.
E D
rejt
a pë
r Z
hvill
im d
he A
rsim
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
1. K
rijm
i i n
jë m
jedi
si që
nxi
t zh
villi
min
e fë
mijë
ve q
ë në
mos
hë t
ë he
rshm
e
1.Pu
shet
i ven
dor
ka
afte
sitë
dhe
buxh
etet
e
nevo
jshm
e pë
r të
pr
omov
uar
zhvi
llim
in
e he
rshë
m të
fë
mijë
ve.
1.1
Stu
dim
kom
bëta
r pë
r pr
oble
mat
ikat
dhe
rek
oman
dim
et
për
të p
rom
ovua
r z
hvill
imin
e
hers
hëm
të fë
mijë
ve 0
-3 v
jeç.
1.2.
Har
timi i
sta
ndar
deve
për
fë
mijë
t 0-3
vje
ç në
çer
dhe.
1.3
Rritj
a e
kapa
cite
teve
të p
usht
it lo
kal d
he a
ktor
ëve
të tj
erë
për
të
har
tuar
, bux
hetu
ar d
he z
batu
ar
UN
ICEF
, N
JQV
ASH
MD
F
ASH
MD
FM
PÇSS
HB,
UN
ICEF
UN
ICEF
, ASH
MD
FN
JQV
2012
2013
2013
-201
5
Buxh
eti i
NJQ
V,U
NIC
EF
1. S
tudi
mi k
ombë
tar
ësht
ë zh
villu
ar d
he k
a ev
iden
tuar
pr
oble
mat
ikat
dhe
hap
at p
ër
të a
rdhm
en.
2. S
tand
arde
t për
çer
dhet
, pë
r fë
mijë
t 0-
3 vj
eç, j
anë
përg
atitu
r d
he m
iratu
ar.
3. B
uxhe
ti i p
usht
etit
loka
l për
fë
mijë
t 0-3
vje
ç ës
htë
rritu
r m
e 5%
.
321.
Për
mirë
simi
dhe
kons
olid
imi
i vaz
hdue
shëm
i sis
tem
it ar
simor
pu
blik
cilë
sor
dhe
fala
s në
niv
elet
e
para
shko
llorit
, ars
imit
të d
etyr
uar.
polit
ika
për
fëm
ijët 0
-3 v
jeç,
duk
e i d
hënë
për
parë
si gr
upev
e të
fë
mijë
ve n
ë ne
vojë
.
1.4
Har
timi i
pro
gram
eve
kësh
illue
se p
ër p
rindë
rimin
poz
itiv.
1.1
Rritj
a e
akse
sit të
fëm
ijëve
në
arsim
in p
aras
hkol
lor.
Ndë
rtim
i i
kops
htev
e të
rej
a, r
ehab
ilitim
i i
atyr
e ek
zist
uese
dhe
kom
plet
imi m
e or
endi
e p
ajisj
e.
1.2
Përm
irësim
i në
vazh
dim
ësi i
ku
rrik
ulës
, duk
e sy
nuar
shm
angi
en
e ng
arke
save
të te
përt
a si
dhe
duke
pa
tur
në k
onsid
erat
ë zh
villi
min
e
fëm
ijëve
.
1.3
Përm
irësim
i i k
usht
eve
në
shko
lla,
ndër
timi i
shk
olla
ve të
rej
a,
reha
bilit
imi i
aty
re e
kzist
uese
.
1.4
Krij
imi n
ë sh
kolla
t e a
rsim
it të
de
tyru
ar d
he a
rsim
it të
mes
ëm i
infr
astr
uktu
rës
mës
imdh
ënës
e që
rr
it sh
kallë
n e
kërk
imit,
efe
ktiv
itetin
UN
ICEF
, ASH
MD
FN
JQV
MA
SH
MA
SH
2013
2012
-201
4
2012
-201
5
2012
-201
5
2012
-201
5
Viti
2012
- 2,
8;Vi
ti 20
13 -
2,9;
Viti
2014
- 3,
1
Viti
2012
-29,
3;
Viti
2013
-30,
3;
Viti
2014
- 33,
3
4. P
rogr
ame
prin
dërim
i sid
omos
me
foku
s sh
tres
at
në n
evoj
ë ja
në k
rijua
r dh
e im
plem
entu
ar.
1. R
ritje
e n
umrit
të fë
mijë
ve
5 vj
eçar
me
10%
dhe
fëm
ijëve
3-
4 vj
eçar
ë në
ars
imin
pa
rash
kollo
r. 2.
Num
ri ko
psht
eve
të r
eja
dhe
atyr
e të
rik
onst
rukt
uara
.
3. R
ishik
imi i
kur
rikul
ave
të
arsim
it të
det
yrua
r.
4. N
umri
i shk
olla
ve të
rej
a pë
r ar
simin
e d
etyr
uar.
5. P
ërqi
ndja
e b
uxhe
tit të
shte
tit
dhe
Përq
indj
a e
fond
eve
që d
o të
alo
kohe
n ng
a të
ard
hura
t e
njës
ive
të q
ever
isjes
ven
dore
pë
r për
hapj
en e
shko
llave
të
reja
dhe
për
mirë
simin
e
infr
astr
uktu
rës e
kzist
uese
në
to.
6. N
gritj
a ap
o re
habi
litim
i i
bibl
iote
kave
.N
gritj
e e
kabi
nete
ve d
he
labo
rato
rëve
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. S
istem
ars
imor
gjit
hpër
fshi
res
dhe
cilë
sor,
për
fëm
ijët
33
1. P
ërm
irësim
i dh
e ko
nsol
idim
i i v
azhd
uesh
ëm i
siste
mit
arsim
or
publ
ik c
ilëso
r dh
e fa
las
në n
ivel
et e
pa
rash
kollo
rit, a
rsim
it të
det
yrua
r.
polit
ika
për
fëm
ijët 0
-3 v
jeç,
duk
e i d
hënë
për
parë
si gr
upev
e të
fë
mijë
ve n
ë ne
vojë
.
1.4
Har
timi i
pro
gram
eve
kësh
illue
se p
ër p
rindë
rimin
poz
itiv.
1.1
Rritj
a e
akse
sit të
fëm
ijëve
në
arsim
in p
aras
hkol
lor.
Ndë
rtim
i i
kops
htev
e të
rej
a, r
ehab
ilitim
i i
atyr
e ek
zist
uese
dhe
kom
plet
imi m
e or
endi
e p
ajisj
e.
1.2
Përm
irësim
i në
vazh
dim
ësi i
ku
rrik
ulës
, duk
e sy
nuar
shm
angi
en
e ng
arke
save
të te
përt
a si
dhe
duke
pa
tur
në k
onsid
erat
ë zh
villi
min
e
fëm
ijëve
.
1.3
Përm
irësim
i i k
usht
eve
në
shko
lla,
ndër
timi i
shk
olla
ve të
rej
a,
reha
bilit
imi i
aty
re e
kzist
uese
.
1.4
Krij
imi n
ë sh
kolla
t e a
rsim
it të
de
tyru
ar d
he a
rsim
it të
mes
ëm i
infr
astr
uktu
rës
mës
imdh
ënës
e që
rr
it sh
kallë
n e
kërk
imit,
efe
ktiv
itetin
UN
ICEF
, ASH
MD
FN
JQV
MA
SH
MA
SH
2013
2012
-201
4
2012
-201
5
2012
-201
5
2012
-201
5
Viti
2012
- 2,
8;Vi
ti 20
13 -
2,9;
Viti
2014
- 3,
1
Viti
2012
-29,
3;
Viti
2013
-30,
3;
Viti
2014
- 33,
3
4. P
rogr
ame
prin
dërim
i sid
omos
me
foku
s sh
tres
at
në n
evoj
ë ja
në k
rijua
r dh
e im
plem
entu
ar.
1. R
ritje
e n
umrit
të fë
mijë
ve
5 vj
eçar
me
10%
dhe
fëm
ijëve
3-
4 vj
eçar
ë në
ars
imin
pa
rash
kollo
r. 2.
Num
ri ko
psht
eve
të r
eja
dhe
atyr
e të
rik
onst
rukt
uara
.
3. R
ishik
imi i
kur
rikul
ave
të
arsim
it të
det
yrua
r.
4. N
umri
i shk
olla
ve të
rej
a pë
r ar
simin
e d
etyr
uar.
5. P
ërqi
ndja
e b
uxhe
tit të
shte
tit
dhe
Përq
indj
a e
fond
eve
që d
o të
alo
kohe
n ng
a të
ard
hura
t e
njës
ive
të q
ever
isjes
ven
dore
pë
r për
hapj
en e
shko
llave
të
reja
dhe
për
mirë
simin
e
infr
astr
uktu
rës e
kzist
uese
në
to.
6. N
gritj
a ap
o re
habi
litim
i i
bibl
iote
kave
.N
gritj
e e
kabi
nete
ve d
he
labo
rato
rëve
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. S
istem
ars
imor
gjit
hpër
fshi
res
dhe
cilë
sor,
për
fëm
ijët
33
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
2. G
jithë
përf
shirj
e në
mës
imnx
ënie
pa
varë
sisht
gje
ndje
s so
cial
-eko
nom
ike
të fa
milj
es,
përk
atës
isë e
tnik
e,
aftë
sisë
së k
ufiz
uar
apo
vend
odhj
es
gjeo
graf
ike.
e pë
rvet
ësim
it të
kur
rikul
ës
arsim
ore
që p
ërm
irëso
het.
1.5
Rritj
a e
nive
lit të
form
imit
dhe
traj
nim
it të
mës
uesit
.
2.1
Rritj
a e
num
rit të
reg
jistr
imit
të fë
mijë
ve r
omë,
egj
yptia
në d
he
me
AK
në
arsim
in e
det
yrua
r2.
2 Pë
rfsh
irja
me
prio
ritet
i fë
mi-
jëve
rom
ë n
ë ar
simin
par
ashk
ollo
r dh
e m
ësim
i i g
juhë
s sh
qipe
për
t’i
përg
atitu
r pë
r kl
asën
e p
arë.
2.3
Përm
irësim
i i k
urrik
ulav
e,
hart
imi i
pro
gram
eve,
met
odav
e të
pun
ës q
ë le
htës
ojnë
pro
cesin
e
të n
xëni
t të
fëm
ijëve
me
AK
.
2.4
Har
timi i
akt
eve
nënl
igjo
re p
ër
arsim
imin
e fë
mijë
ve m
e ne
voja
të
veça
nta.
2.5
Rritj
a e
akse
sit n
ë ar
simin
e
dety
ruar
të
fëm
ijëve
që
vijn
ë ng
a fa
milj
e në
gje
ndje
të v
ësht
irë s
ocia
l ek
onom
ike
dhe
nga
vend
bani
me
të la
rgët
a.
MA
SH, O
JFN
JQV
MA
SH
MA
SH
MA
SH, O
JFN
JQV
2012
-201
5
2012
-201
5
2014
2012
-201
5
Traj
nim
etVi
ti 20
12- 2
5.8;
Vi
ti 20
13-2
6;
Vi
ti 20
14- 2
9.2
Buxh
eti i
sht
etit
Kom
pens
imi i
vl
erës
së
teks
teve
Viti
2012
– 0
.2Vi
ti 20
13 –
0.2
Viti
2013
– 0
.2
Sigu
rimi i
lidh
jes
me
inte
rnet
dh
e la
bora
torë
t e te
knol
ogjis
ë
7.H
artim
i dhe
për
gatit
ja e
m
odel
eve
alte
rnat
ive
për
traj
nim
in e
mës
uesv
e dh
e zh
villi
min
e v
azhd
uesh
ëm
prof
esio
nal t
e m
ësue
sve
në
përp
uthj
e m
e ne
voja
t e ty
re
1. R
ritja
e tr
egue
sit të
re
gjist
rimit
me
4.5%
ose
160
fë
mijë
për
nxë
nësit
rom
ë dh
e eg
jiptia
në, 2
% p
ër n
xënë
sit
me
AK
2. P
rogr
ame
pune
, kur
rikul
a
për
fëm
ijët m
e A
K q
ë st
udio
jnë
në s
hkol
la
3. A
ktet
e m
iratu
ara
4. V
azhd
imi i
shp
ërnd
arje
s së
teks
teve
fala
s në
ars
imin
e
dety
ruar
9-v
jeça
r, pë
r të
sig
urua
r ak
sesin
e d
uhur
në
arsim
të fë
mijë
ve q
ë i p
ërka
sin
34
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
2. G
jithë
përf
shirj
e në
mës
imnx
ënie
pa
varë
sisht
gje
ndje
s so
cial
-eko
nom
ike
të fa
milj
es,
përk
atës
isë e
tnik
e,
aftë
sisë
së k
ufiz
uar
apo
vend
odhj
es
gjeo
graf
ike.
e pë
rvet
ësim
it të
kur
rikul
ës
arsim
ore
që p
ërm
irëso
het.
1.5
Rritj
a e
nive
lit të
form
imit
dhe
traj
nim
it të
mës
uesit
.
2.1
Rritj
a e
num
rit të
reg
jistr
imit
të fë
mijë
ve r
omë,
egj
yptia
në d
he
me
AK
në
arsim
in e
det
yrua
r2.
2 Pë
rfsh
irja
me
prio
ritet
i fë
mi-
jëve
rom
ë n
ë ar
simin
par
ashk
ollo
r dh
e m
ësim
i i g
juhë
s sh
qipe
për
t’i
përg
atitu
r pë
r kl
asën
e p
arë.
2.3
Përm
irësim
i i k
urrik
ulav
e,
hart
imi i
pro
gram
eve,
met
odav
e të
pun
ës q
ë le
htës
ojnë
pro
cesin
e
të n
xëni
t të
fëm
ijëve
me
AK
.
2.4
Har
timi i
akt
eve
nënl
igjo
re p
ër
arsim
imin
e fë
mijë
ve m
e ne
voja
të
veça
nta.
2.5
Rritj
a e
akse
sit n
ë ar
simin
e
dety
ruar
të
fëm
ijëve
që
vijn
ë ng
a fa
milj
e në
gje
ndje
të v
ësht
irë s
ocia
l ek
onom
ike
dhe
nga
vend
bani
me
të la
rgët
a.
MA
SH, O
JFN
JQV
MA
SH
MA
SH
MA
SH, O
JFN
JQV
2012
-201
5
2012
-201
5
2014
2012
-201
5
Traj
nim
etVi
ti 20
12- 2
5.8;
Vi
ti 20
13-2
6;
Vi
ti 20
14- 2
9.2
Buxh
eti i
sht
etit
Kom
pens
imi i
vl
erës
së
teks
teve
Viti
2012
– 0
.2Vi
ti 20
13 –
0.2
Viti
2013
– 0
.2
Sigu
rimi i
lidh
jes
me
inte
rnet
dh
e la
bora
torë
t e te
knol
ogjis
ë
7.H
artim
i dhe
për
gatit
ja e
m
odel
eve
alte
rnat
ive
për
traj
nim
in e
mës
uesv
e dh
e zh
villi
min
e v
azhd
uesh
ëm
prof
esio
nal t
e m
ësue
sve
në
përp
uthj
e m
e ne
voja
t e ty
re
1. R
ritja
e tr
egue
sit të
re
gjist
rimit
me
4.5%
ose
160
fë
mijë
për
nxë
nësit
rom
ë dh
e eg
jiptia
në, 2
% p
ër n
xënë
sit
me
AK
2. P
rogr
ame
pune
, kur
rikul
a
për
fëm
ijët m
e A
K q
ë st
udio
jnë
në s
hkol
la
3. A
ktet
e m
iratu
ara
4. V
azhd
imi i
shp
ërnd
arje
s së
teks
teve
fala
s në
ars
imin
e
dety
ruar
9-v
jeça
r, pë
r të
sig
urua
r ak
sesin
e d
uhur
në
arsim
të fë
mijë
ve q
ë i p
ërka
sin
34
3. U
lja e
niv
elit
të
brak
tisje
s së
shk
ollë
s.3.
1 K
thim
i në
shko
llë i
fëm
ijëve
që
nuk
e k
anë
përf
undu
ar
(pra
bra
ktisu
r at
ë) d
he o
frim
i i a
ltern
ativ
ave
të fo
rmim
it pr
ofes
iona
l për
të r
injtë
në
mos
hë
pune
.
3.2
Har
timi i
pro
gram
eve
të
veça
nta
pune
në
nive
l kla
se d
he
shko
lle, m
e që
llim
sen
sibili
zim
in
e pr
indë
rve
dhe
fëm
ijëve
për
rë
ndës
inë
e sh
kolli
mit,
dhe
për
kt
him
in n
ë sh
kollë
të fë
mijë
ve
jash
të s
istem
it ar
simor
.
3.3
Iden
tifik
imi i
sak
të i
fëm
ijëve
të
nguj
uar
si pa
sojë
e g
jakm
arrje
s dh
e zb
atim
i i p
rogr
amev
e ar
simor
e dh
e pr
ojek
teve
në
ndih
më
të k
ëtij
kont
igje
nti f
ëmijë
sh.
MA
SHM
PÇSS
HB
MA
SHD
AR/
ZA
NJM
FO
JF
MA
SHD
AR/
ZA
NJM
FO
JF
Çdo
vit
Çdo
vit
Çdo
vit
Shër
bim
i i tr
ans-
port
it pë
r m
ësue
sitVi
ti 20
12 -
0.3
Viti
2013
– 0
.3Vi
ti 20
14 –
0.3
Buxh
eti i
sht
etit
fam
iljev
e pë
rfitu
ese
të
Ndi
hmës
eko
nom
ike.
5. V
endo
sja e
tran
spor
tit p
ër
fëm
ijët d
he m
ësue
sit.
1. U
ljen
e br
aktis
jes
shko
llore
në
AB
nën
0.3%
.
35
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
3. R
ritja
e p
jesë
mar
rjes
së
fëm
ijëve
në
proc
esin
ven
dim
arrë
s në
shk
ollë
dhe
jas
htë
saj
1 N
xitja
e p
jesm
arrje
s së
vaz
hdue
shm
e dh
e ci
lëso
re të
fëm
ijëve
në
ven
dim
arrje
për
m
ënyr
ën e
zhv
illim
it të
pro
cesit
mës
imor
, si
dhe
në v
eprim
tarit
ë br
enda
dhe
jash
të
shko
llës.
2. P
rom
ovim
i i të
dr
ejta
ve të
fëm
ijëve
.
1.1
Plot
ësim
i i a
ktev
e no
rmat
ive
të fu
nksio
nim
it të
shk
ollë
s, q
ë i
njoh
in të
dre
jtën
fëm
ijëve
të je
në
pjes
ëmar
rës
në v
endi
mar
rjet q
ë lid
hen
me
proc
esin
mës
imor
, ve
prim
tarit
ë br
enda
dhe
jash
të
shko
llës.
1.2
Ndë
rgje
gjës
imi i
një
sive
të
qeve
risje
s ve
ndor
e pë
r ro
lin e
or
gani
zata
ve të
fëm
ijëve
.
1.3
Rritj
a e
kapa
cite
tit të
QN
.
2.1
Har
timi d
he s
hpër
ndar
ja
nëpë
rmje
t rru
gëve
të n
drys
hme
të k
omun
ikim
it të
mat
eria
leve
, in
form
acio
nit l
idhu
r m
e të
dre
jtat
e ty
re d
he m
undë
sitë
ligjo
re p
ër të
m
broj
tur
këto
të d
rejta
.
2.2
Org
aniz
imi i
fëm
ijëve
për
us
htrim
in e
të d
rejtë
s dh
e pë
rgje
gjës
ive
të ty
re p
jesm
arrë
se
në v
endi
mar
rje të
rën
dësis
hme
të
shko
llës
dhe
jash
të s
aj.
2.3
Org
aniz
atat
e fë
mijë
ve m
arrin
pj
esë,
akt
ive
në re
aliz
imin
e të
dre
jta-
ve të
tyre
gja
të p
roce
sit m
ësim
or
MA
SH
NJQ
V
OJF,
MA
SH
MA
SH, K
MD
, A
SHM
DF
Qev
eritë
e
nxën
ësve
nëp
ër
shko
lla.
Në
vazh
dim
ësi
Nuk
kër
kon
fond
e të
pos
açm
e,
kryh
en b
rend
a bu
xhet
it të
m
iratu
ar të
in
stitu
cion
eve
1. H
artim
i i in
stru
men
tave
dhe
m
odal
itete
ve p
ër p
jesm
arrje
n e
fëm
ijëve
në:
a.
info
rmim
in d
he m
arrje
n e
vend
imev
e së
bas
hku
me
trup
in p
edag
ogjik
.b.
të m
arrin
për
gjeg
jësi
kund
rejt
vetv
etes
, shk
ollë
s,
fam
iljes
dhe
kom
unite
tit.
c. të
pra
ktik
ojnë
form
a të
de
legi
mit
dhe
përf
aqës
imit.
d. të
mar
rin p
jesë
në
bord
et
drej
tues
e të
shk
ollë
s m
onito
rim të
zgj
edhj
es d
he
të fu
nksio
nim
it të
qev
erisë
së
nxë
nësv
e.
1. L
loji
i mat
eria
leve
të
shpë
rnda
ra.
2. N
umri
i shk
olla
ve k
u ja
në
shpë
rnda
rë.
3. N
umri
i QN
të tr
ajnu
ar.
4. L
loji
i akt
ivite
teve
ku
fëm
ijët
kanë
ush
trua
r të
dre
jtën
e ty
re
për
pjes
mar
rje (n
ë sh
kolla
, st
rukt
ura
vend
imm
arrë
se n
ë N
JQV)
.
36
E D
rejt
a pë
r K
ujde
s Sh
ënde
tëso
r
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
1. S
igur
imi i
kuj
desit
ese
ncia
l shë
ndet
ësor
për
nën
ën d
he fë
mijë
n
1. M
onito
rimi d
he
vler
ësim
i i s
hërb
imev
e sh
ënde
tëso
re p
ër
nënë
n dh
e fo
shnj
ën e
po
rsal
indu
r.
2. T
ë sig
uroh
et q
ë çd
o in
stitu
cion
kuj
desi
shën
detë
sor
për
nënë
n dh
e fë
mijë
n, të
of
rojë
kuj
des
efek
tiv
dhe
bash
këko
hor
1.1.
Kuj
desi
për
grua
n sh
tatë
zënë
që
mua
jt e
par
ë të
sht
atza
nisë
.
1.2
Sigu
rimi i
kuj
desit
ese
ncia
l për
të
gjit
ha fo
shnj
et e
por
salin
dura
pë
rfsh
irë r
eani
mac
ioni
n, k
ontr
ollin
e
tem
pera
turë
s dh
e fil
limin
e h
ersh
ëm
të u
shqy
erje
s m
e gj
i.
1.3.
Për
gatit
ja e
pro
toko
lleve
për
ku
jdes
in n
eona
tal n
ë çd
o ni
vel
shër
bim
i lid
hur
me
kujd
esin
për
të
pors
alin
durin
.
1.4.
Tra
jnim
i për
të g
jithë
pun
onjë
sit
e ku
jdes
it sh
ënde
tëso
r të
për
fshi
rë
në o
frim
in e
kuj
desit
obs
tetr
ikal
dh
e ne
onat
al ,
lidhu
r m
e pr
aktik
at
e ku
jdes
it ho
listik
për
lind
jen
dhe
e ku
jdes
in p
ër fo
shnj
en e
por
salin
dur.
1.5
Aud
itim
i i rr
egul
lt i c
ilësis
ë së
sh
ërbi
mit
të k
ujde
sit sh
ënde
tëso
r për
në
nën
dhe
fosh
njën
e p
orsa
lindu
r.
2.1
Nxi
tja e
gjit
hë s
hërb
imev
e të
mat
erni
tetit
në
vend
që
të
prom
ovoj
në p
rakt
ikat
më
të m
ira të
In
icia
tivës
“Sp
itale
Mik
e të
fëm
ijës”
të
OBS
H/U
NIC
EF q
ë pë
rput
hen
me
10 h
apat
e u
shqy
erje
s m
e gj
i.
MSH
, ISK
SH
MSH
, ISH
P
Në
vazh
dim
ësi
2012
-201
5
Në
vazh
dim
ësi
2012
-201
5
Viti
2012
- 7,8
Vi
ti 20
13- 8
,4
Viti
2014
- 8,8
Viti
2012
- 0.
72
Viti
2013
- 0. 8
4Vi
ti 20
14- 0
.82
1. Z
vogë
lim i
vdek
shm
ërisë
fo
shnj
ore
me
3% n
ë vi
tin
2014
nga
niv
eli b
azë
i viti
t 20
12.
Zvo
gëlim
i i v
deks
hmër
isë
amta
re m
e 2%
në
vitin
201
4 ng
a ni
veli
aktu
al i
2012
.
2. P
ërqi
ndja
e g
rave
sh
tatë
zënë
që
mar
rin v
izitë
n e
parë
bre
nda
trem
ujor
it të
pa
rë të
sht
atza
nisë
.
3.Pë
rqin
dja
e gr
ave
që
asist
ohen
nga
per
sone
l m
jekë
sor
gjat
ë lin
djes
.
4.N
umri
prot
okol
leve
të
përg
atitu
ra p
ër k
ujde
sin p
ër të
po
rsal
indu
rin.
5. N
umri
puno
njës
ve të
tr
ajnu
ar.
1.N
umri
inst
ituci
onev
e sh
ënde
tëso
re t
ë ak
redi
tuar
pë
r m
enax
him
in e
ush
qyer
jes
me
gji.
37
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
3. R
ritja
e p
jesë
mar
rjes
së
fëm
ijëve
në
proc
esin
ven
dim
arrë
s në
shk
ollë
dhe
jas
htë
saj
1 N
xitja
e p
jesm
arrje
s së
vaz
hdue
shm
e dh
e ci
lëso
re të
fëm
ijëve
në
ven
dim
arrje
për
m
ënyr
ën e
zhv
illim
it të
pro
cesit
mës
imor
, si
dhe
në v
eprim
tarit
ë br
enda
dhe
jash
të
shko
llës.
2. P
rom
ovim
i i të
dr
ejta
ve të
fëm
ijëve
.
1.1
Plot
ësim
i i a
ktev
e no
rmat
ive
të fu
nksio
nim
it të
shk
ollë
s, q
ë i
njoh
in të
dre
jtën
fëm
ijëve
të je
në
pjes
ëmar
rës
në v
endi
mar
rjet q
ë lid
hen
me
proc
esin
mës
imor
, ve
prim
tarit
ë br
enda
dhe
jash
të
shko
llës.
1.2
Ndë
rgje
gjës
imi i
një
sive
të
qeve
risje
s ve
ndor
e pë
r ro
lin e
or
gani
zata
ve të
fëm
ijëve
.
1.3
Rritj
a e
kapa
cite
tit të
QN
.
2.1
Har
timi d
he s
hpër
ndar
ja
nëpë
rmje
t rru
gëve
të n
drys
hme
të k
omun
ikim
it të
mat
eria
leve
, in
form
acio
nit l
idhu
r m
e të
dre
jtat
e ty
re d
he m
undë
sitë
ligjo
re p
ër të
m
broj
tur
këto
të d
rejta
.
2.2
Org
aniz
imi i
fëm
ijëve
për
us
htrim
in e
të d
rejtë
s dh
e pë
rgje
gjës
ive
të ty
re p
jesm
arrë
se
në v
endi
mar
rje të
rën
dësis
hme
të
shko
llës
dhe
jash
të s
aj.
2.3
Org
aniz
atat
e fë
mijë
ve m
arrin
pj
esë,
akt
ive
në re
aliz
imin
e të
dre
jta-
ve të
tyre
gja
të p
roce
sit m
ësim
or
MA
SH
NJQ
V
OJF,
MA
SH
MA
SH, K
MD
, A
SHM
DF
Qev
eritë
e
nxën
ësve
nëp
ër
shko
lla.
Në
vazh
dim
ësi
Nuk
kër
kon
fond
e të
pos
açm
e,
kryh
en b
rend
a bu
xhet
it të
m
iratu
ar të
in
stitu
cion
eve
1. H
artim
i i in
stru
men
tave
dhe
m
odal
itete
ve p
ër p
jesm
arrje
n e
fëm
ijëve
në:
a.
info
rmim
in d
he m
arrje
n e
vend
imev
e së
bas
hku
me
trup
in p
edag
ogjik
.b.
të m
arrin
për
gjeg
jësi
kund
rejt
vetv
etes
, shk
ollë
s,
fam
iljes
dhe
kom
unite
tit.
c. të
pra
ktik
ojnë
form
a të
de
legi
mit
dhe
përf
aqës
imit.
d. të
mar
rin p
jesë
në
bord
et
drej
tues
e të
shk
ollë
s m
onito
rim të
zgj
edhj
es d
he
të fu
nksio
nim
it të
qev
erisë
së
nxë
nësv
e.
1. L
loji
i mat
eria
leve
të
shpë
rnda
ra.
2. N
umri
i shk
olla
ve k
u ja
në
shpë
rnda
rë.
3. N
umri
i QN
të tr
ajnu
ar.
4. L
loji
i akt
ivite
teve
ku
fëm
ijët
kanë
ush
trua
r të
dre
jtën
e ty
re
për
pjes
mar
rje (n
ë sh
kolla
, st
rukt
ura
vend
imm
arrë
se n
ë N
JQV)
.
36
E D
rejt
a pë
r K
ujde
s Sh
ënde
tëso
r
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
1. S
igur
imi i
kuj
desit
ese
ncia
l shë
ndet
ësor
për
nën
ën d
he fë
mijë
n
1. M
onito
rimi d
he
vler
ësim
i i s
hërb
imev
e sh
ënde
tëso
re p
ër
nënë
n dh
e fo
shnj
ën e
po
rsal
indu
r.
2. T
ë sig
uroh
et q
ë çd
o in
stitu
cion
kuj
desi
shën
detë
sor
për
nënë
n dh
e fë
mijë
n, të
of
rojë
kuj
des
efek
tiv
dhe
bash
këko
hor
1.1.
Kuj
desi
për
grua
n sh
tatë
zënë
që
mua
jt e
par
ë të
sht
atza
nisë
.
1.2
Sigu
rimi i
kuj
desit
ese
ncia
l për
të
gjit
ha fo
shnj
et e
por
salin
dura
pë
rfsh
irë r
eani
mac
ioni
n, k
ontr
ollin
e
tem
pera
turë
s dh
e fil
limin
e h
ersh
ëm
të u
shqy
erje
s m
e gj
i.
1.3.
Për
gatit
ja e
pro
toko
lleve
për
ku
jdes
in n
eona
tal n
ë çd
o ni
vel
shër
bim
i lid
hur
me
kujd
esin
për
të
pors
alin
durin
.
1.4.
Tra
jnim
i për
të g
jithë
pun
onjë
sit
e ku
jdes
it sh
ënde
tëso
r të
për
fshi
rë
në o
frim
in e
kuj
desit
obs
tetr
ikal
dh
e ne
onat
al ,
lidhu
r m
e pr
aktik
at
e ku
jdes
it ho
listik
për
lind
jen
dhe
e ku
jdes
in p
ër fo
shnj
en e
por
salin
dur.
1.5
Aud
itim
i i rr
egul
lt i c
ilësis
ë së
sh
ërbi
mit
të k
ujde
sit sh
ënde
tëso
r për
në
nën
dhe
fosh
njën
e p
orsa
lindu
r.
2.1
Nxi
tja e
gjit
hë s
hërb
imev
e të
mat
erni
tetit
në
vend
që
të
prom
ovoj
në p
rakt
ikat
më
të m
ira të
In
icia
tivës
“Sp
itale
Mik
e të
fëm
ijës”
të
OBS
H/U
NIC
EF q
ë pë
rput
hen
me
10 h
apat
e u
shqy
erje
s m
e gj
i.
MSH
, ISK
SH
MSH
, ISH
P
Në
vazh
dim
ësi
2012
-201
5
Në
vazh
dim
ësi
2012
-201
5
Viti
2012
- 7,8
Vi
ti 20
13- 8
,4
Viti
2014
- 8,8
Viti
2012
- 0.
72
Viti
2013
- 0. 8
4Vi
ti 20
14- 0
.82
1. Z
vogë
lim i
vdek
shm
ërisë
fo
shnj
ore
me
3% n
ë vi
tin
2014
nga
niv
eli b
azë
i viti
t 20
12.
Zvo
gëlim
i i v
deks
hmër
isë
amta
re m
e 2%
në
vitin
201
4 ng
a ni
veli
aktu
al i
2012
.
2. P
ërqi
ndja
e g
rave
sh
tatë
zënë
që
mar
rin v
izitë
n e
parë
bre
nda
trem
ujor
it të
pa
rë të
sht
atza
nisë
.
3.Pë
rqin
dja
e gr
ave
që
asist
ohen
nga
per
sone
l m
jekë
sor
gjat
ë lin
djes
.
4.N
umri
prot
okol
leve
të
përg
atitu
ra p
ër k
ujde
sin p
ër të
po
rsal
indu
rin.
5. N
umri
puno
njës
ve të
tr
ajnu
ar.
1.N
umri
inst
ituci
onev
e sh
ënde
tëso
re t
ë ak
redi
tuar
pë
r m
enax
him
in e
ush
qyer
jes
me
gji.
37
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
për
ushq
yerje
n m
e gj
i du
ke z
batu
ar 1
0 ha
pat
për
një
ushq
yerje
të
suks
essh
me
me
gji.
1. Z
batim
i i p
rogr
amev
e ko
mbë
tare
për
të
prom
ovua
r të
ush
qyer
it e
shën
dets
hëm
, ak
tivite
tin fi
zik
të
fëm
ijëve
, “g
ende
r se
nsiti
ve”.
2.2
Traj
nim
i i p
unon
jësv
e të
ku
jdes
it sh
ënde
tëso
r të
për
fshi
rë
në p
rogr
amet
shë
ndet
ësor
e pë
r në
nën
dhe
fëm
ijën
lidhu
r m
e pr
aktik
at e
ush
qyer
jes
se
suks
essh
me
me
gji.
2.3
Për
fshi
rja e
treg
uesv
e të
us
hqye
rjes
me
gji n
ë sis
tem
in e
m
onito
rimit
dhe
vler
ësim
it të
pu
nës
së in
stitu
cion
eve
të k
ujde
sit
shën
detë
sor
për
nënë
n dh
e fë
mijë
n.
2.4
Kry
erja
e fu
shat
ave
prom
ocio
nale
në
med
ia p
ër
të p
araq
itur
ushq
yerje
n e
shën
dets
hme
me
gji.
1.1.
Përc
aktim
i i u
dhëz
uesv
e pë
r us
hqye
rjen
e fo
shnj
ave
dhe
fëm
ijëve
.
1.2
Përg
atitj
a e
prot
okol
leve
të
uni
fikua
ra p
ër n
djek
jen
e rr
egul
lt të
rrit
jes
dhe
zhvi
llim
it të
fë
mijë
ve n
ga p
erso
neli
i kuj
desit
sh
ënde
tëso
r pa
rëso
r.
MSH
Br
enda
bux
hetit
të
mira
tur
për
çdo
inst
ituci
on
2. N
umri
i per
sone
lit
shën
detë
sor
të tr
ajnu
ar
për
ushq
yerje
n m
e gj
i dhe
çë
shtje
t gjin
ore
lidhu
r m
e të
.
3. T
regu
esit
e us
hqye
rjes
me
gji t
ë pë
rcak
tuar
dhe
të
agr
egua
r sip
as g
jinisë
, ve
ndnd
odhj
es d
he g
jend
jes
soci
al e
kono
mik
e dh
e të
m
bled
hur
perio
diki
sht.
4. N
umri
fush
atav
e në
med
ia
lidhu
r m
e us
hqye
rjen
me
gji.
1. U
dhëz
uesit
die
tetik
ë pë
r fë
mijë
t të
për
gatit
ur s
ipas
m
oshë
s dh
e gj
inisë
.
2. P
roto
kolle
t e h
artu
ara.
3. N
umri
i tre
gues
ve li
dhur
m
e us
hqye
rjen
e fë
mijë
s të
për
fshi
ra n
ë sis
tem
in e
m
onito
rimit
të p
erfo
rman
cës
së q
ëndr
ave
shën
detë
sore
.
2012
-201
5
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. P
aran
dalim
i i k
equs
hqye
rjes
, obe
zite
tit d
he m
bipe
shës
tek
fëm
ijët
38
1.Va
ksin
imi i
plo
të
në k
ohë
të g
jithë
fë
mijë
ve s
ipas
ka
lend
arit
kom
bëta
r të
vak
sinim
it.
Mon
itorim
i i
cilë
sisë
së v
aksin
ave
dhe
surv
ejim
i pë
r im
uniz
im të
po
pulla
tës.
1.3
Përf
shirj
a e
treg
uesv
e lid
hur
me
ushq
yerje
n e
fëm
ijës
në s
istem
in
e m
onito
rimit
të p
erfo
rman
cës
së
qend
rave
shë
ndet
ësor
e.
1.4
Përf
shirj
a në
kur
rikul
at
shko
llore
të e
duki
mit,
info
rmac
ion
m
bi u
shqy
erje
n e
shën
dets
hme
të
fëm
ijëve
.
1.5
Fush
ata
IEK
, (in
form
imi e
duki
mi
kom
unik
imi)
në s
hkol
la d
he m
edia
pë
r rr
itje
e ak
tivite
tit fi
zik
dhe
ushq
yerje
n e
shën
dets
hme
tek
fëm
ijët/
adol
eshe
ntet
.
1.1
Rritj
a e
mbu
lesë
s va
ksin
ale
tek
fëm
ijët.
1.2
Zgj
erim
i i s
kem
ës s
ë ka
lend
arit
të v
aksin
imit
nëpë
rmje
t fut
jes
së
vaks
inav
e të
rej
a.
1.3
Përf
shirj
a në
kal
enda
rin
e va
ksin
imit
të g
rupe
ve të
m
argj
inal
izua
ra,
(p.s
h po
pulla
ta
rom
e).
ISH
P, M
ASH
MSH
, ISH
P,
2012
-201
5
Në
vazh
dim
ësi
2012
-201
4Va
ksin
imi i
fëm
i-jë
ve
Viti
2012
- 0.2
5Vi
ti 20
13- 0
.3Vi
ti 20
14- 0
.35
4. N
umri
i per
sone
lit
shën
detë
sor
të tr
ajnu
ar p
ër
ushq
yerje
n dh
e kë
shill
imin
për
us
hqye
rjen.
5. N
umri
i tra
jnim
eve
të
krye
ra.
6.Ku
rrik
ulat
shk
ollo
re p
ër
ushq
yerje
n të
për
gatit
ura
dhe
të
për
fshi
ra n
ë pr
ogra
met
sh
kollo
re.
7.Pë
rqin
dja
e pe
rson
elit
arsim
or të
traj
nuar
për
rë
ndës
inë
e us
hqye
rjes
dhe
aktiv
itetit
fizi
k.
8.N
umri
fush
atav
e pr
omoc
iona
le li
dhur
me
aktiv
itetin
fizi
k pë
r fë
mijë
t.
1.Pë
rqin
dja
e fë
mijë
ve të
va
ksin
uar
sipas
kal
enda
rit
rutin
ë.
2.N
umri
vaks
inav
e te
rej
a te
për
fshi
ra n
ë ka
lend
arin
ko
mbë
tar
të v
aksin
imit.
3. P
ërqi
ndja
e p
opul
latë
s ro
me
të v
aksin
uar
sipas
kal
enda
rit
rutin
ë.
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
3. P
aran
dalim
i i s
ëmun
djev
e ng
jitës
e dh
e re
dukt
imi i
niv
elit
të s
ëmun
djev
e k
ryes
ore
të fë
mijë
risë
39
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
për
ushq
yerje
n m
e gj
i du
ke z
batu
ar 1
0 ha
pat
për
një
ushq
yerje
të
suks
essh
me
me
gji.
1. Z
batim
i i p
rogr
amev
e ko
mbë
tare
për
të
prom
ovua
r të
ush
qyer
it e
shën
dets
hëm
, ak
tivite
tin fi
zik
të
fëm
ijëve
, “g
ende
r se
nsiti
ve”.
2.2
Traj
nim
i i p
unon
jësv
e të
ku
jdes
it sh
ënde
tëso
r të
për
fshi
rë
në p
rogr
amet
shë
ndet
ësor
e pë
r në
nën
dhe
fëm
ijën
lidhu
r m
e pr
aktik
at e
ush
qyer
jes
se
suks
essh
me
me
gji.
2.3
Për
fshi
rja e
treg
uesv
e të
us
hqye
rjes
me
gji n
ë sis
tem
in e
m
onito
rimit
dhe
vler
ësim
it të
pu
nës
së in
stitu
cion
eve
të k
ujde
sit
shën
detë
sor
për
nënë
n dh
e fë
mijë
n.
2.4
Kry
erja
e fu
shat
ave
prom
ocio
nale
në
med
ia p
ër
të p
araq
itur
ushq
yerje
n e
shën
dets
hme
me
gji.
1.1.
Përc
aktim
i i u
dhëz
uesv
e pë
r us
hqye
rjen
e fo
shnj
ave
dhe
fëm
ijëve
.
1.2
Përg
atitj
a e
prot
okol
leve
të
uni
fikua
ra p
ër n
djek
jen
e rr
egul
lt të
rrit
jes
dhe
zhvi
llim
it të
fë
mijë
ve n
ga p
erso
neli
i kuj
desit
sh
ënde
tëso
r pa
rëso
r.
MSH
Br
enda
bux
hetit
të
mira
tur
për
çdo
inst
ituci
on
2. N
umri
i per
sone
lit
shën
detë
sor
të tr
ajnu
ar
për
ushq
yerje
n m
e gj
i dhe
çë
shtje
t gjin
ore
lidhu
r m
e të
.
3. T
regu
esit
e us
hqye
rjes
me
gji t
ë pë
rcak
tuar
dhe
të
agr
egua
r sip
as g
jinisë
, ve
ndnd
odhj
es d
he g
jend
jes
soci
al e
kono
mik
e dh
e të
m
bled
hur
perio
diki
sht.
4. N
umri
fush
atav
e në
med
ia
lidhu
r m
e us
hqye
rjen
me
gji.
1. U
dhëz
uesit
die
tetik
ë pë
r fë
mijë
t të
për
gatit
ur s
ipas
m
oshë
s dh
e gj
inisë
.
2. P
roto
kolle
t e h
artu
ara.
3. N
umri
i tre
gues
ve li
dhur
m
e us
hqye
rjen
e fë
mijë
s të
për
fshi
ra n
ë sis
tem
in e
m
onito
rimit
të p
erfo
rman
cës
së q
ëndr
ave
shën
detë
sore
.
2012
-201
5
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. P
aran
dalim
i i k
equs
hqye
rjes
, obe
zite
tit d
he m
bipe
shës
tek
fëm
ijët
38
1.Va
ksin
imi i
plo
të
në k
ohë
të g
jithë
fë
mijë
ve s
ipas
ka
lend
arit
kom
bëta
r të
vak
sinim
it.
Mon
itorim
i i
cilë
sisë
së v
aksin
ave
dhe
surv
ejim
i pë
r im
uniz
im të
po
pulla
tës.
1.3
Përf
shirj
a e
treg
uesv
e lid
hur
me
ushq
yerje
n e
fëm
ijës
në s
istem
in
e m
onito
rimit
të p
erfo
rman
cës
së
qend
rave
shë
ndet
ësor
e.
1.4
Përf
shirj
a në
kur
rikul
at
shko
llore
të e
duki
mit,
info
rmac
ion
m
bi u
shqy
erje
n e
shën
dets
hme
të
fëm
ijëve
.
1.5
Fush
ata
IEK
, (in
form
imi e
duki
mi
kom
unik
imi)
në s
hkol
la d
he m
edia
pë
r rr
itje
e ak
tivite
tit fi
zik
dhe
ushq
yerje
n e
shën
dets
hme
tek
fëm
ijët/
adol
eshe
ntet
.
1.1
Rritj
a e
mbu
lesë
s va
ksin
ale
tek
fëm
ijët.
1.2
Zgj
erim
i i s
kem
ës s
ë ka
lend
arit
të v
aksin
imit
nëpë
rmje
t fut
jes
së
vaks
inav
e të
rej
a.
1.3
Përf
shirj
a në
kal
enda
rin
e va
ksin
imit
të g
rupe
ve të
m
argj
inal
izua
ra,
(p.s
h po
pulla
ta
rom
e).
ISH
P, M
ASH
MSH
, ISH
P,
2012
-201
5
Në
vazh
dim
ësi
2012
-201
4Va
ksin
imi i
fëm
i-jë
ve
Viti
2012
- 0.2
5Vi
ti 20
13- 0
.3Vi
ti 20
14- 0
.35
4. N
umri
i per
sone
lit
shën
detë
sor
të tr
ajnu
ar p
ër
ushq
yerje
n dh
e kë
shill
imin
për
us
hqye
rjen.
5. N
umri
i tra
jnim
eve
të
krye
ra.
6.Ku
rrik
ulat
shk
ollo
re p
ër
ushq
yerje
n të
për
gatit
ura
dhe
të
për
fshi
ra n
ë pr
ogra
met
sh
kollo
re.
7.Pë
rqin
dja
e pe
rson
elit
arsim
or të
traj
nuar
për
rë
ndës
inë
e us
hqye
rjes
dhe
aktiv
itetit
fizi
k.
8.N
umri
fush
atav
e pr
omoc
iona
le li
dhur
me
aktiv
itetin
fizi
k pë
r fë
mijë
t.
1.Pë
rqin
dja
e fë
mijë
ve të
va
ksin
uar
sipas
kal
enda
rit
rutin
ë.
2.N
umri
vaks
inav
e te
rej
a te
për
fshi
ra n
ë ka
lend
arin
ko
mbë
tar
të v
aksin
imit.
3. P
ërqi
ndja
e p
opul
latë
s ro
me
të v
aksin
uar
sipas
kal
enda
rit
rutin
ë.
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
3. P
aran
dalim
i i s
ëmun
djev
e ng
jitës
e dh
e re
dukt
imi i
niv
elit
të s
ëmun
djev
e k
ryes
ore
të fë
mijë
risë
39
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
1.4
Përm
irësim
i dhe
uni
fikim
i i
siste
mit
të r
egjis
trim
it të
vak
sinav
e të
fëm
ijëve
.
1.5
Përm
irësim
i i v
azhd
uesh
ëm
i sist
emit
të z
inxh
irit f
tohë
s dh
e tr
aini
mi i
per
sone
lit p
ërka
tës
për
ruaj
tjen
sa m
ë ef
ektiv
e të
va
ksin
ave.
1.6
Kont
rolle
per
iodi
ke të
situ
atav
e ep
idem
iolo
gjik
e pë
r së
mun
djet
in
fekt
ive
dhe
join
fekt
ive.
1.7
Fush
ata
IEK
në
shko
lla
dhe
kom
unite
t për
vak
sinim
in,
para
ndal
imin
e s
ëmun
djev
e in
fekt
ive.
1.8
Ngr
itja
e O
bser
vato
rit të
sh
ënde
tit n
ë IS
HP.
ISH
P, M
ASH
4. N
umri
i per
sone
lit
shën
detë
sor
të tr
ajnu
ar li
dhur
m
e im
uniz
imin
, dh
e sis
tem
in e
ra
port
imit.
5. N
umri
i per
sone
lit
shën
detë
sor
të tr
ajnu
ar p
ër
zinx
hirin
ftoh
ës.
6. N
umri
i kon
tro-
lleve
të
bëra
pë
r së
mun
djet
infe
ktiv
e dh
e jo
infe
ktiv
e.
7. N
umri
i akt
ivite
teve
pro
mo-
cion
ale,
edu
kim
i shë
ndet
ësor
i ko
mu-
nite
tit, f
amilj
eve,
lidh
ur
me
rënd
ësin
ë e
vaks
inim
it të
fë
mijë
s.
Fuqi
zim
i i s
istem
it A
LERT
.
8. N
umri
i akt
ivite
teve
pr
omoc
iona
le d
he e
duku
ese
për
para
ndal
imin
e s
ë-m
undj
eve
infe
ktiv
e/ h
igje
na
ushq
imor
e, v
etja
ke d
he e
am
bjen
tit, m
asat
mbr
ojtë
se
ndaj
sëm
undj
eve
ngjit
ëse,
etj
.
9. N
umri
i tem
ave/
orëv
e m
ësim
ore
të z
hvill
uara
në
shko
llë m
bi s
ëmun
djet
infe
ktiv
e.
10.O
bser
vato
ri i s
hënd
etit
në IS
H
Pajis
je, l
abor
ator
ë,
tekn
olog
ji te
rej
a,
mje
dise
te D
SHP
Viti
2012
- 0.1
Viti
2013
- 0.1
Vi
ti 20
14- 0
.1
Kont
rolle
t e
situa
tave
epi
de-
mio
logj
ike
per
se-
mun
djet
infe
ktiv
e dh
e jo
infe
ktiv
eVi
ti 20
12- 2
,3Vi
ti 20
13- 2
,2Vi
ti 20
14- 2
,3
40
2.M
onito
rimi i
rre
gullt
i r
ritje
s dh
e zh
villi
mit
të fë
mijë
ve 0
-5 v
jeç
nga
pers
onel
i i k
ujde
sit
shën
detë
sor
parë
sor
në
qend
rat s
hënd
etës
ore
dhe
kësh
illim
oret
e
fëm
ijës.
3. Z
gjer
imi i
mod
elit
të M
ISF
(Men
axhi
mi i
In
tegr
uar
i Së
mun
djev
e të
Fëm
ijëris
ë) p
ër
ndje
kjen
dhe
traj
timin
e
fëm
ijëve
0-5
vje
ç në
të
gjith
a sh
ërbi
met
e K
SHP
të k
ujde
sit p
ër fë
mijë
n.
1. P
aran
dalim
i dhe
ulja
e
rast
eve
të H
IV/A
IDS
dhe
IST
te fë
mijë
t.
2.1
Përc
aktim
i pro
toko
lleve
të
unifk
uara
, rre
gullo
reve
, etj
për
mon
itorim
in e
rre
gullt
të r
ritje
s dh
e zh
villi
mit
të fë
mijë
s.
2.2
Traj
nim
i i p
erso
nelit
shë
ndet
ësor
lid
hur
me
mon
itorim
in e
rrit
jes,
zh
villi
mit
si dh
e pë
rmirë
simin
e
aftë
sive
kësh
illue
se li
dhur
me
shën
detin
e fë
mijë
s.
3.1
Traj
nim
i i p
erso
nelit
të K
SHP
mbi
MIS
F.
3.2
Zgj
erim
i MIS
F në
kom
unite
tet
me
stat
us të
ulë
t soc
ial e
kono
mik
.
1.1.
Përc
aktim
i dhe
ngr
itja
e
qend
rave
të r
efer
encë
s në
për
mat
erni
tete
për
par
anda
limin
e
tran
smet
imit
të H
IV/A
IDS
nga
nëna
te
fëm
ija.
MSH
, ISK
SH
MSH
, ISH
P
MSH
, ISH
P
Në
vazh
dim
ësi
Në
vazh
dim
ësi
2013
Buxh
eti i
sht
etit
Bren
da b
uxhe
tit të
m
iratu
ar p
ër ç
do
inst
ituci
on
Bren
da b
uxhe
tit të
m
iratu
ar p
ër ç
do
inst
ituci
on
1. P
roto
kolle
t e u
nifik
uara
, rr
egul
lore
ve, e
tj pë
r m
onito
rimin
e r
regu
llt të
rr
itjes
dhe
zhv
illim
it të
fëm
ijës
2.N
umri
i qen
drav
e sh
ënde
tëso
re q
ë of
rojn
ë nd
jekj
en e
rrit
jes
dhe
zhvi
llimit
të fë
mijë
s.
3. P
ërqi
ndja
e fë
mijë
ve të
m
oshë
s 0-
1 vj
eç q
ë m
arrin
vi
zita
t e d
etyr
uesh
me
sipas
pr
otok
ollit
klin
ik.
4.N
umri
i tra
jnim
eve
dhe
pers
onel
lit të
traj
nuar
.
1. N
umri
pers
onel
it te
tr
ajnu
ar.
2. N
umri
i kom
unav
e që
janë
pë
rfsh
irë n
ë m
odel
in e
MIS
F ko
mun
itar.
1. N
umri
i fëm
ijëve
dhe
në
nave
me
HIV
/AID
S.
2. N
umri
qend
rave
të
refe
renc
ës n
ëpër
mat
erni
tete
dh
e që
janë
të p
ajisu
ara
me
reag
entë
dhe
paj
isje
labo
rato
rike
për
HIV
/AID
S.
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
4. K
ontr
olli
dhe
para
ndal
imi H
IV/A
IDS
dhe
IST
41
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
1.2
Sigu
rimi i
bar
nave
ant
iretr
ovira
le
për
PTN
F (p
aran
dalim
i tra
nsm
etim
it në
në-f
ëmijë
) dhe
për
traj
timin
e
fëm
ijëve
me
HIV
/AID
S.
1.3
Ngr
itja
e nj
ë Q
endr
e të
sp
ecia
lizua
r pë
r nd
jekj
en d
he
traj
timin
e fë
mijë
ve m
e H
IV/A
IDS.
1.4
Përf
shirj
a e
info
rmac
ioni
t mbi
H
IV/A
IDS
në p
rogr
amin
shk
ollo
r.
1.5
Fush
ata
IEK
për
par
anda
limin
dh
e pë
rhap
jen
e H
IV/A
IDS
në
mos
hën
fëm
inor
e dh
e m
broj
tjen
e të
dre
jtave
të fë
mijë
ve q
ë vu
ajnë
me
HIV
/AID
S pë
r m
osdi
skrim
inim
in e
ty
re n
ga s
hoqë
ria.
MA
SH, I
SHP
2012
-201
53.
Num
ri qe
ndra
ve
shën
detë
sore
që
ofro
jnë
traj
tim p
ër H
IV/A
IDS.
4. N
umri
i mat
eria
leve
in
form
ativ
e pë
r H
IV/A
IDS
të
përg
atitu
ra d
he s
hpër
ndar
a.
5.O
frim
i i e
gzam
inim
eve
dhe
tr
ajtim
i i f
ëmijë
ve q
ë vu
ajnë
m
e H
IV/A
IDS,
në
një
qend
ër
të s
peci
aliz
uar.
6. N
umri
i fus
hata
ve p
ër
mbr
ojtje
n e
të d
rejta
ve të
fë
mijë
ve q
ë vu
ajnë
me
HIV
/A
IDS.
E dr
ejta
për
Mbr
ojtj
e Li
gjor
e
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
1. M
brot
ja e
fëm
ijëve
në
konf
likt
me
ligjin
1. R
ritja
e e
fikas
itetit
të
pro
cedi
mev
e lig
jore
nda
j të
mitu
rve
si dh
e sh
kurt
imi i
af
atev
e ko
horë
të
tyre
.
1.1.
Për
mirë
simi i
aks
esit
në d
rejtë
si në
përm
jet k
rijim
it të
sek
sione
ve të
të
mitu
rve
në të
gjit
hë g
jyka
tat e
sh
kallë
s së
par
ë.
1.2.
Rre
gullim
et m
e ko
din
e pr
oce-
durë
s pe
nale
që
refle
ktoj
në d
ënim
in
me
burg
im p
ër të
mitu
rit s
i mas
ë e
fund
it dh
e pë
r ko
hën
më
të s
hkur
tër.
MD
, UN
ICEF
O
rgan
izat
a N
dërk
ombë
tare
MD
2013
-201
5
2013
Sipa
s bu
xhet
it të
mira
tuar
, do
nato
rët
1. U
lja e
koh
ëzgj
atje
s së
m
bajtj
es n
ë pa
rabu
rgim
të të
m
iturv
e (v
lerë
sohe
t: 5-
7 m
uaj,
syni
mi :
2-4
mua
j).
2. D
ekre
ti i P
resid
entit
për
se
ksio
net e
të m
iturv
e në
gj
ykat
at e
shk
allë
s së
par
ë.
42
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
1.2
Sigu
rimi i
bar
nave
ant
iretr
ovira
le
për
PTN
F (p
aran
dalim
i tra
nsm
etim
it në
në-f
ëmijë
) dhe
për
traj
timin
e
fëm
ijëve
me
HIV
/AID
S.
1.3
Ngr
itja
e nj
ë Q
endr
e të
sp
ecia
lizua
r pë
r nd
jekj
en d
he
traj
timin
e fë
mijë
ve m
e H
IV/A
IDS.
1.4
Përf
shirj
a e
info
rmac
ioni
t mbi
H
IV/A
IDS
në p
rogr
amin
shk
ollo
r.
1.5
Fush
ata
IEK
për
par
anda
limin
dh
e pë
rhap
jen
e H
IV/A
IDS
në
mos
hën
fëm
inor
e dh
e m
broj
tjen
e të
dre
jtave
të fë
mijë
ve q
ë vu
ajnë
me
HIV
/AID
S pë
r m
osdi
skrim
inim
in e
ty
re n
ga s
hoqë
ria.
MA
SH, I
SHP
2012
-201
53.
Num
ri qe
ndra
ve
shën
detë
sore
që
ofro
jnë
traj
tim p
ër H
IV/A
IDS.
4. N
umri
i mat
eria
leve
in
form
ativ
e pë
r H
IV/A
IDS
të
përg
atitu
ra d
he s
hpër
ndar
a.
5.O
frim
i i e
gzam
inim
eve
dhe
tr
ajtim
i i f
ëmijë
ve q
ë vu
ajnë
m
e H
IV/A
IDS,
në
një
qend
ër
të s
peci
aliz
uar.
6. N
umri
i fus
hata
ve p
ër
mbr
ojtje
n e
të d
rejta
ve të
fë
mijë
ve q
ë vu
ajnë
me
HIV
/A
IDS.
E dr
ejta
për
Mbr
ojtj
e Li
gjor
e
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
1. M
brot
ja e
fëm
ijëve
në
konf
likt
me
ligjin
1. R
ritja
e e
fikas
itetit
të
pro
cedi
mev
e lig
jore
nda
j të
mitu
rve
si dh
e sh
kurt
imi i
af
atev
e ko
horë
të
tyre
.
1.1.
Për
mirë
simi i
aks
esit
në d
rejtë
si në
përm
jet k
rijim
it të
sek
sione
ve të
të
mitu
rve
në të
gjit
hë g
jyka
tat e
sh
kallë
s së
par
ë.
1.2.
Rre
gullim
et m
e ko
din
e pr
oce-
durë
s pe
nale
që
refle
ktoj
në d
ënim
in
me
burg
im p
ër të
mitu
rit s
i mas
ë e
fund
it dh
e pë
r ko
hën
më
të s
hkur
tër.
MD
, UN
ICEF
O
rgan
izat
a N
dërk
ombë
tare
MD
2013
-201
5
2013
Sipa
s bu
xhet
it të
mira
tuar
, do
nato
rët
1. U
lja e
koh
ëzgj
atje
s së
m
bajtj
es n
ë pa
rabu
rgim
të të
m
iturv
e (v
lerë
sohe
t: 5-
7 m
uaj,
syni
mi :
2-4
mua
j).
2. D
ekre
ti i P
resid
entit
për
se
ksio
net e
të m
iturv
e në
gj
ykat
at e
shk
allë
s së
par
ë.
42
2.Rr
itja
e pë
rdor
imit
të m
asav
e al
tern
ativ
e të
dën
imit
me
burg
im
dhe
efik
asite
tit
të e
kzek
utim
it të
ve
ndim
eve
pena
le
për
të m
itur.
3. R
ehab
ilitim
i dhe
rin
tegr
imi i
fëm
ijëve
në
kon
flikt
me
ligjin
.
1.3.
Tra
inim
i i g
jyqt
arëv
e dh
e pr
okur
orëv
e pë
r të
mitu
r m
e pr
aktik
at m
ë të
mira
në
adm
inist
rimin
e
drej
tësis
ë pë
r të
mitu
r.
1.4.
Krij
imi i
dho
mës
së
gjyq
tarë
ve
për
të m
itur.
2.1
Vëni
a në
efic
ienc
e e
zbat
imit
të
dëni
mev
e al
tern
ativ
e pë
r te
mitu
rit
në të
gjit
hë te
rrito
rin n
ëpër
mje
t fo
rcim
it të
shë
rbim
it të
pro
vës.
2.2
Apl
ikim
i i p
rakt
ikav
e m
ë të
mira
në
zba
timin
e d
ënim
eve
alte
rnat
ive
për
të m
iturit
.
2.3
Zgj
erim
i i z
batim
i i p
rakt
ikav
e të
dre
jtësis
ë re
stau
rues
e dh
e nd
ërm
jetë
sism
it pë
r të
mitu
rit d
he
kriji
mi d
hom
ës s
ë nd
ërm
jetë
sve.
3.1
Krij
imi i
dy
inst
ituci
onev
e të
Ekz
ekut
imit
të V
endi
mev
e Pe
nale
për
të M
itur
(sip
as m
odel
it të
Inst
itutit
të K
avaj
ës),
si dh
e pë
rmirë
simi i
gje
ndje
s së
sek
sione
ve
të të
mitu
rve
në p
arab
urgi
me.
3.2
Vend
osja
e tr
egue
sve
të
mat
shëm
për
vle
rësim
in e
cilë
sisë
së
shër
bim
eve
në I.
E.V.
P pë
r të
mitu
r.
3.3
Gar
antim
i i a
rsim
imit
të
dety
rues
hëm
dhe
shk
ollim
i i fë
mijë
ve
në p
arab
urgi
m d
he n
ë bu
rgje
.
MD
, Shk
olla
e
Mag
jistr
atur
ës,
UN
ICEF
MD
, ZA
BGJ
MD
UN
ICEF
MD
MA
SHU
NIC
EF
2012
-201
5
2013
-201
5
2012
2015
2014
-201
5
Në
vazh
dim
ësi
UN
ICEF
–
40,0
00U
SD
UN
ICEF
–
240,
000U
SDBu
xhet
i i s
htet
itU
NIC
EF –
120
,000
3.M
iratim
i i n
drys
him
eve
në
Kodi
n e
Proc
edur
ës P
enal
e.
4. N
umri
i tra
jnim
eve
dhe
i të
traj
nuar
ve
1. P
ërqi
ndja
e të
mitu
rve
në
konf
likt m
e lig
jin të
dev
ijuar
nga
pr
oces
i gjy
qëso
r dh
e re
feru
ar
në m
asa
alte
rnat
ive
të d
ënim
it m
e bu
rgim
(vle
rësim
: 20%
, sy
nim
i: 40
%)
2. P
roto
kolle
, rre
gullo
re p
ër
zbat
imin
e d
ënim
eve
alte
rnat
ive
për
të m
iturit
.
3. K
rijim
i i d
hom
ës s
ë nd
ërm
jetë
sve.
1. %
e të
mitu
rve
në in
stitu
cio-
net e
par
abur
gim
it dh
e vu
ajtje
s së
dën
imit,
që
ndje
kin
arsim
të
dety
ruar
(vle
rësim
: ska
, sy
nim
i: 10
0% e
të m
iturv
e që
nuk
kan
ë kr
yer
arsim
imin
e d
etyr
uar
ndje
kin
shko
llën)
.2.
% e
të m
iturv
e që
kry
ejnë
pr
ogra
me
form
imi p
rofe
siona
l dh
e pr
ogra
me
rinte
grue
s (v
lerë
sim:5
0%, s
ynim
i: 90
%
krye
jnë
prog
ram
e fo
rmim
i pr
ofes
iona
l dhe
pro
gram
e rin
tegr
ues)
.
43
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
1. P
lotë
simi i
kua
drit
ligjo
r pë
r fë
mijë
t në
konf
likt m
e lig
jin n
ën
mos
hën
(14
vjeç
) e
përg
jegj
ësisë
pen
ale.
2. N
diki
m i
drej
tpër
drej
të n
ë re
habi
litim
in e
tyre
në
shoq
ëri.
3.4
Zba
timi i
pro
gram
eve
riint
egru
ese
për
të m
iturit
e d
ënua
r dh
e pa
rabu
rgim
.
1.1
Har
timi e
një
pro
jekt
ligj
i dhe
ak
teve
nën
ligjo
re p
ër z
batim
in e
m
asav
e ed
ukat
ive
për
fëm
ijët n
ën
mos
hën
e pë
rgjë
sisë
pena
le.
1.2
Ngr
itja
e sh
ërbi
mev
e të
re
ja q
ë ka
në p
ër q
ëllim
ofr
imin
e
shër
bim
eve
të n
evoj
shm
e,
përk
ujde
sjen
e du
hur
psik
olog
jike
për
fëm
ijët e
kës
aj k
ateg
orie
.
2.1
Vend
osja
e tr
egue
sve
për
mat
jen
e rr
ezik
ut të
për
hapj
es s
ë ak
tivite
teve
krim
inal
e pë
r fë
mijë
t e
kësa
j kat
egor
ie.
MD
,
NJQ
V,
O
JF,
UN
ICEF
O
rgan
izat
a N
dërk
ombë
tare
MD
Dre
jtoria
e
Përg
jiths
hme
e Po
licisë
2015
2015
Bren
da b
uxhe
tit të
m
iratu
ar, d
onat
orët
UN
ICEF
– 1
20,0
00
3.Tr
egue
sit p
ër v
lerë
simin
e
cilë
sisë
së s
hërb
imit
të
mira
tuar
a.
1. L
igji
i mira
tuar
.
2. 5
0 %
e të
mitu
rve
që
krye
jnë
krim
dhe
janë
nën
m
oshë
n e
përg
jëgj
esisë
pen
ale
të
për
fshi
rë n
ë pr
ogra
me
eduk
uese
.
1. H
artim
i i n
jë s
et tr
egue
sish.
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. S
igur
imi i
mbr
ojtje
s së
duh
ur p
ër fë
mijë
t në
n m
oshë
n 14
vje
ç në
kon
flikt
me
ligjin
.
44
1.Pë
rmirë
simi i
ku
adrit
ligj
or li
dhur
m
e m
broj
tjen
e fë
mijë
ve v
iktim
a dh
e dë
shm
itarë
të k
rimit.
2.Pë
rmirë
simi i
tr
ajtim
it të
të m
iturv
e si
vikt
ima
dhe
dësh
mita
rë.
1.1
Rreg
ullim
et n
ë K
PP d
he K
P lid
hur
me
traj
timin
e të
mitu
rve
si vi
ktim
a dh
e dë
shm
itarë
të k
rimit.
1.2
Har
timi i
pro
toko
lleve
të
traj
timit
të të
mitu
rve
si vi
ktim
a dh
e dë
shm
itarë
.
2.1
Përs
htat
ja e
am
bjen
teve
të p
olic
isë
ku in
terv
istoh
en d
he m
bahe
n të
m
iturit
, në
mje
dise
miq
ësor
e pë
r të
mitu
rit.
2.2
Traj
nim
i i T
rajn
erëv
e (g
jyka
tës,
pr
okur
orë,
pol
ici g
jyqë
sore
, avo
katë
dh
e pu
nonj
es so
cial
ë) p
ër tr
ajtim
in e
fë
mijë
ve v
iktim
ave
dhe
dësh
mita
rëve
të
krim
it.
2.3
Traj
nim
i vaz
hdue
s (Sh
kolla
e
Mag
jistr
atur
ës d
he A
kdem
ia e
Pol
icisë
) i p
rofe
sioni
stëv
e të
dre
jtësis
ë pë
r të
mitu
rit p
ër tr
ajtim
in e
të m
iturv
e si
vikt
ima
dhe
dësh
mita
rë.
MD
, NJQ
V,
OJF,
UN
ICEF
Org
aniz
ata
Ndë
rkom
bëta
re
2015
Bren
da b
uxhe
tit të
m
iratu
ar, d
onat
orët
UN
ICEF
– 1
20,0
00
1. R
regu
llim
et n
ë K
PP, K
P të
m
iratu
ara.
2. P
roto
kolle
dhe
sist
emi
i mon
itoiri
mit
të tr
ajtim
it të
mitu
rve
si vi
ktim
a dh
e dë
shm
itarë
.
1. N
drys
him
e në
in
fras
truk
turë
n e
mje
dise
ve
të p
olic
isë.
2. N
umri
i tra
jnim
eve
dhe
i pe
rson
ave
të tr
ajnu
ar.
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
3. M
broj
tja e
fëm
ijëve
, vik
tima
dhe
dësh
mita
rë t
ë kr
imit
45
OB
JEK
TIV
AT
MA
SAT
TR
EGU
ESIT
INST
ITU
CIO
NET
PË
RG
JEG
JËSE
/ B
ASH
KËP
UN
UES
AFA
TI
BU
RIM
ET E
Z
BA
TIM
IT(M
illio
n le
k)
1. P
lotë
simi i
kua
drit
ligjo
r pë
r fë
mijë
t në
konf
likt m
e lig
jin n
ën
mos
hën
(14
vjeç
) e
përg
jegj
ësisë
pen
ale.
2. N
diki
m i
drej
tpër
drej
të n
ë re
habi
litim
in e
tyre
në
shoq
ëri.
3.4
Zba
timi i
pro
gram
eve
riint
egru
ese
për
të m
iturit
e d
ënua
r dh
e pa
rabu
rgim
.
1.1
Har
timi e
një
pro
jekt
ligj
i dhe
ak
teve
nën
ligjo
re p
ër z
batim
in e
m
asav
e ed
ukat
ive
për
fëm
ijët n
ën
mos
hën
e pë
rgjë
sisë
pena
le.
1.2
Ngr
itja
e sh
ërbi
mev
e të
re
ja q
ë ka
në p
ër q
ëllim
ofr
imin
e
shër
bim
eve
të n
evoj
shm
e,
përk
ujde
sjen
e du
hur
psik
olog
jike
për
fëm
ijët e
kës
aj k
ateg
orie
.
2.1
Vend
osja
e tr
egue
sve
për
mat
jen
e rr
ezik
ut të
për
hapj
es s
ë ak
tivite
teve
krim
inal
e pë
r fë
mijë
t e
kësa
j kat
egor
ie.
MD
,
NJQ
V,
O
JF,
UN
ICEF
O
rgan
izat
a N
dërk
ombë
tare
MD
Dre
jtoria
e
Përg
jiths
hme
e Po
licisë
2015
2015
Bren
da b
uxhe
tit të
m
iratu
ar, d
onat
orët
UN
ICEF
– 1
20,0
00
3.Tr
egue
sit p
ër v
lerë
simin
e
cilë
sisë
së s
hërb
imit
të
mira
tuar
a.
1. L
igji
i mira
tuar
.
2. 5
0 %
e të
mitu
rve
që
krye
jnë
krim
dhe
janë
nën
m
oshë
n e
përg
jëgj
esisë
pen
ale
të
për
fshi
rë n
ë pr
ogra
me
eduk
uese
.
1. H
artim
i i n
jë s
et tr
egue
sish.
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
2. S
igur
imi i
mbr
ojtje
s së
duh
ur p
ër fë
mijë
t në
n m
oshë
n 14
vje
ç në
kon
flikt
me
ligjin
.
44
1.Pë
rmirë
simi i
ku
adrit
ligj
or li
dhur
m
e m
broj
tjen
e fë
mijë
ve v
iktim
a dh
e dë
shm
itarë
të k
rimit.
2.Pë
rmirë
simi i
tr
ajtim
it të
të m
iturv
e si
vikt
ima
dhe
dësh
mita
rë.
1.1
Rreg
ullim
et n
ë K
PP d
he K
P lid
hur
me
traj
timin
e të
mitu
rve
si vi
ktim
a dh
e dë
shm
itarë
të k
rimit.
1.2
Har
timi i
pro
toko
lleve
të
traj
timit
të të
mitu
rve
si vi
ktim
a dh
e dë
shm
itarë
.
2.1
Përs
htat
ja e
am
bjen
teve
të p
olic
isë
ku in
terv
istoh
en d
he m
bahe
n të
m
iturit
, në
mje
dise
miq
ësor
e pë
r të
mitu
rit.
2.2
Traj
nim
i i T
rajn
erëv
e (g
jyka
tës,
pr
okur
orë,
pol
ici g
jyqë
sore
, avo
katë
dh
e pu
nonj
es so
cial
ë) p
ër tr
ajtim
in e
fë
mijë
ve v
iktim
ave
dhe
dësh
mita
rëve
të
krim
it.
2.3
Traj
nim
i vaz
hdue
s (Sh
kolla
e
Mag
jistr
atur
ës d
he A
kdem
ia e
Pol
icisë
) i p
rofe
sioni
stëv
e të
dre
jtësis
ë pë
r të
mitu
rit p
ër tr
ajtim
in e
të m
iturv
e si
vikt
ima
dhe
dësh
mita
rë.
MD
, NJQ
V,
OJF,
UN
ICEF
Org
aniz
ata
Ndë
rkom
bëta
re
2015
Bren
da b
uxhe
tit të
m
iratu
ar, d
onat
orët
UN
ICEF
– 1
20,0
00
1. R
regu
llim
et n
ë K
PP, K
P të
m
iratu
ara.
2. P
roto
kolle
dhe
sist
emi
i mon
itoiri
mit
të tr
ajtim
it të
mitu
rve
si vi
ktim
a dh
e dë
shm
itarë
.
1. N
drys
him
e në
in
fras
truk
turë
n e
mje
dise
ve
të p
olic
isë.
2. N
umri
i tra
jnim
eve
dhe
i pe
rson
ave
të tr
ajnu
ar.
Obj
ekti
vi S
trat
egjik
3. M
broj
tja e
fëm
ijëve
, vik
tima
dhe
dësh
mita
rë t
ë kr
imit
45
46
PLANI I
VEP
RIMIT
PËR
FËM
IJË
2012
- 201
5
PLANI I
VEP
RIMIT
PËR
FËM
IJË
Republika e ShqipëRiSëMiniStRia e punëS, ÇëShtjeve Sociale
dhe ShanSeve të baRabaRta
2012
- 201
5