plan wynikowy – klasa 1 - mrat.pl · średniowiecze, źródło historyczne, źródła pisane,...

Plan wynikowy – klasa 1

P – poziom podstawowyPP – poziom ponadpodstawowy

Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia

Cele lekcji w ujęciu operacyjnym

Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi

1. Czym jest historia?• Historia bada i opisuje przeszłość ludzkiej cywilizacji.• Źródła wiedzy o przeszłości.• O czym będziemy się uczyć na lekcjach historii w klasie I gimnazjum?• Metody i formy pracy na lekcjach.• Podręcznik historii do klasy I gimnazjum.• Materiały uzupełniające.• Zasady i kryteria oceniania uczniów.

• zakres treści kształcenia historycznego w roku bieżącym (P)• materiały podstawowe i uzupełniające, do których będzie sięgać (P)• zasady organizacji pracy na lekcjach (P)• zasady i kryteria oceniania (P)• nazwy epok historycznych (P)

•pojęcia: dzieje, historia, historyk, nauki humanistyczne, epoka historyczna, starożytność, średniowiecze, źródło historyczne, źródła pisane, aktowe, opisowe, niepisane, historia regionalna, narodowa, powszechna (P)• sens i istotę pracy historyka (PP)• potrzebę obecności historii jako przedmiotu nauki w gimnazjum (PP)• przyjęte kryteria oceniania osiągnięć uczniów (P)

• określić historię jako wiedzę o dziejach człowieka i społeczności ludzkiej (P)• wskazać dwa znaczenia pojęcia historia: jako dzieje (to, co się wydarzyło w przeszłości) i jako relacja o dziejach (opis i badanie) (P)• wymienić epoki historyczne (P)• wyróżnić podstawowe rodzaje źródeł historycznych (P)• wskazać przykłady ilustrujące zapisy w tabeli ,,Podział źródeł” (PP)• wykazać się orientacją w układzie treści podręcznika szkolnego (P)

1




2. Czas w historii.• Jednostki czasu w historii.• Różne rachuby czasu.• Sposoby mierzenia czasu.• Epoki historyczne.

• epoki historyczne składające się na całość dziejów (P)• ramy czasowe epok (P)• wydarzenia, które zapoczątkowały oraz kończą (umownie) poszczególne epoki (P)

• pojęcia: chronologia, rok, wiek, tysiąclecie, milenium, epoka, era, przed naszą erą, nasza era, starożytność, średniowiecze, epoka nowożytna, epoka najnowsza (współczesna) (P)• znaczenie daty narodzin Chrystusa dla chrześcijańskiej rachuby czasu (P)

• narysować oś czasu (P)• lokalizować daty na osi czasu (P)• odczytywać z osi czasu potrzebne informacje (P)• przyporządkować datę wiekowi (P)• określić daty graniczne wieków (P)• obliczyć upływ czasu między podanymi datami (P)• wymienić podstawowe jednostki czasu (P)• używać poprawnie określeń: pierwsza (druga) połowa wieku (tysiąclecia) (P)• wykonać zestaw zadań z zakresu mierzenia czasu w zeszycie ćwiczeń (P)

3. Sprawdzian z orientacji uczniów w czasie historycznym.

2




I. Prehistoria: pierwsi ludzie, pierwsze społeczeństwa.

4. Czas koczowników.• Początki społeczeństwa ludzkiego.•Człowiek prehistoryczny.•Tryb życia, narzędzia i broń człowieka pierwotnego.•Sztuka prehistoryczna.•Życie duchowe ludzi pierwotnych.

•kryteria podziału przeszłości na epoki (P)• tryb życia, mieszkania, narzędzia, broń człowieka pierwotnego (P)• elementy życia duchowego ludzi pierwotnych (P)

• pojęcia i terminy historyczne: prehistoria, epoka, paleolit, epoka kamienia łupanego, epoka kamienia gładzonego, neolit, era metali, człowiek pierwotny, gromada, krzemień, zbieractwo, łowiectwo, koczowniczy tryb życia, sztuka prehistoryczna, Starożytny Wschód, kultura, społeczeństwo (P)• rolę warunków przyrodniczych w rozwoju człowieka, zależność człowieka od przyrody (PP)• znaczenie odkrycia ognia (P)

• interpretować treści zobrazowane na taśmie chronologicznej (skali czasu) w podręczniku (P)• określać relacje człowieka z przyrodą (PP)• wskazać cechy różniące człowieka od zwierząt (P)• scharakteryzować tryb życia, sposoby zdobywania pożywienia, zajęcia ludzi pierwotnych, ich narzędzia i broń (P)• wskazać na ilustracjach i omawiać przykłady sztuki ludzi pierwotnych (P)• wskazać na mapie regiony rozwoju osadnictwa i miejsca siedzib ludzkich odkrytych przez archeologów (PP)

3




5. Czas rolników.• Początki rolnictwa i hodowli.• Przejście do osiadłego trybu życia.• Pierwsze osady rolnicze.• Zajęcia ludzi i ich narzędzia.• Wytop miedzi, brązu, żelaza.• Rewolucja neolityczna.

• tryb życia, mieszkania, zajęcia i narzędzia ludzi epoki neolitu (P)• metale wytapiane przez człowieka od IV tysiąclecia przed Chr. (P)

• pojęcia: neolit, era metali, rewolucja neolityczna, osiadły tryb życia, ród, kapłani, kult religijny, tkactwo, ceramika, handel, społeczny podział pracy, epoka brązu, epoka żelaza (P)• doniosłe znaczenie i charakter zmian epoki neolitu (P)• znaczenie upowszechnienia wytopu metali (P)• skutki rewolucji neolitycznej (P)

• wskazać na mapie regiony, w których ludzie najwcześniej nauczyli się uprawiać zboże i hodować zwierzęta (PP)• opisać życie w osadzie neolitycznej (PP)• porównać koczowniczy i osiadły tryb życia, wyjaśnić różnice między nimi (P)• wskazać na osi czasu epokę kamienia, brązu i żelaza, podać ich ramy czasowe (P)• charakteryzować przyczyny nierównomiernego rozwoju społeczności ludzkich (PP)• wymienić metale wytapiane przez ludzi (P)•

4




II. Cywilizacje Starożytnego Wschodu.

6. Najstarsza cywilizacja na świecie –Mezopotamia.• Położenie geograficzne i warunki naturalne Mezopotamii.• Ludy semickie.• Sumerowie. Pismo.• Wielkie miasto Babilon.• Nieograniczona władza królów.•Osiągnięcia cywilizacyjne Babilończyków.•Państwo asyryjskie.• Persja.

• główne ośrodki życia politycznego i kulturalnego Starożytnego Wschodu (P)• państwa współcześnie zajmujące te obszary (PP)• osiągnięcia Sumerów i Babilończyków (P)• przejawy potęgi i zasięg podbojów państw asyryjskiego i perskiego (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Mezopotamia, Międzyrzecze, Sumerowie, państwa-miasta Sumerów, Babilonia, ludy semickie, cywilizacja, państwo, monarchia despotyczna, politeizm, pismo klinowe, prawo, religia, epos, zikkurat, kapłani, wieża Babel, kodeks (P)• rolę miast jako ognisk cywilizacji (PP)• znaczenie sprzyjających warunków naturalnych dla powstania pierwszych cywilizacji (P)• rolę Sumerów jako twórców podstaw kultury Mezopotamii (P)• symboliczne znaczenie pojęcia wieża Babel (PP)• myśl przewodnią Kodeksu Hammurabiego: oko za oko, ząb za ząb (PP)

• wskazać na mapie pierwsze cywilizacje na Bliskim i Dalekim Wschodzie, siedziby Sumerów (P)• określić czas powstania pierwszych cywilizacji Mezopotamii (P)• wskazać, które współczesne narody mówią językami semickimi (PP)• wskazać różnice między prawem zwyczajowym a stanowionym (PP)• analizować i interpretować przepisy prawne Kodeksu Hammurabiego (PP)• rozpoznać na ilustracjach i omówić najważniejsze zabytki Mezopotamii (P)•określić wkład mieszkańców Mezopotamii w rozwój cywilizacji (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

5




7. Egipt faraonów.• Znaczenie Nilu w życiu Egipcjan.• Władza faraona.• Urzędnicy.• Rzemieślnicy.• Praca egipskich chłopów.

• nazwy: Egipt Dolny i Górny, Nil, Morze Śródziemne, Morze Czerwone, Pustynia Libijska, Pustynia Nubijska (P)• rolę faraona, urzędników, kapłanów (P)• położenie i obowiązki chłopów egipskich (P)

• pojęcia: państwo, społeczeństwo, faraon, delta, katarakta, oaza, sieć irygacyjna, władza absolutna, politeizm, skrybowie (P)• rolę Nilu dla życia w Egipcie (P)• sposób sprawowania władzy w Egipcie (P)• co mieszkańcy Egiptu zawdzięczali Nilowi, a co własnej pracy (PP)

• wskazać na mapie i określić położenie starożytnego Egiptu (P)• zaznaczyć na osi czasu powstanie państwa w starożytnym Egipcie (PP)• dostrzegać wpływ warunków naturalnych na powstanie i rozwój cywilizacji starożytnego Egiptu (PP)• wykazać, czym różniły się warunki naturalne Egiptu od warunków naturalnych Mezopotamii (PP)• wyjaśnić powiedzenie: „Egipt – darem Nilu” (P) • scharakteryzować społeczeństwo egipskie (P)• wyrazić w formie graficznej hierarchię społeczną w Egipcie (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

6




8. Wierzenia Egipcjan.• Bogowie egipscy.• Kult faraona.• Rola kapłanów.•Wiara w życie pozagrobowe.• Wiedza i technika.• Sztuka.

• imiona i wyobrażenia głównych bogów egipskich (P)•cechy charakterystyczne wierzeń Egipcjan (P)• rolę kapłanów (P)• obrzędy pogrzebowe (PP)

• pojęcia: politeizm, kult, balsamowanie zwłok, mumia, piramida, sfinks, sarkofag, pismo piktograficzne, hieroglify, papirus (P)• znaczenie odczytania hieroglifów dla poznania cywilizacji egipskiej (PP)• rolę religii w życiu Egipcjan (P)• specyfikę wierzeń egipskich (PP)• pozycję kapłanów w państwie (P)• stosunek Egipcjan do faraona (PP)

• rozpoznawać na ilustracjach bogów egipskich, zabytki architektury i sztuki Egiptu oraz pismo egipskie (P)• opowiedzieć o egipskiej wizji losu człowieka po śmierci i obrzędach pogrzebowych starożytnych Egipcjan (PP)• analizować i interpretować fragment Księgi Umarłych, objaśniać zasady moralne Egipcjan (PP)• opowiedzieć o osiągnięciach naukowych i technicznych Egipcjan (P)

7




9. Palestyna – ziemia biblijnego Izraela.• Położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny.• Czas patriarchów.• Z Egiptu do Ziemi Obiecanej .• Państwo żydowskie. Dawid i Salomon.• Podział i upadek państwa.• Religia żydowska – judaizm.

•postacie: Abraham, Izaak, Jakub, Mojżesz, Saul, Dawid, Goliat, Salomon (P)•nazwy: Izrael, Palestyna, Ziemia Kanaan, Jerozolima, Galilea, Judea, Synaj, Samaria, Jordan, Morze Martwe (P)•nazwy ludów: Filistyni, Izraelici, Hebrajczycy, Żydzi (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Ziemia Obiecana, patriarcha, prorocy, Biblia, Dekalog, Arka Przymierza, psalm, niewola babilońska, monoteizm, Jahwe, judaizm, naród wybrany, Mesjasz, Ściana Płaczu, Tora, Talmud, szabat, rabin, synagoga, Stary Testament (P)• specyfikę warunków naturalnych Palestyny, ich wpływ na historię Żydów (P)• związek między wędrówkami Żydów a ich zajęciami (PP)• drogę Żydów do własnego państwa (P)• dosłowny i przenośny sens zwrotu salomonowy wyrok (PP)

•wskazać na mapie i omówić położenie i warunki naturalne Palestyny (P)•zaprezentować główne wydarzenia z dziejów Żydów, umiejscowić je w czasie i przestrzeni historycznej (P)• rozpoznać na ilustracjach i nazwać miejsca i zabytki związane z dziejami Żydów (PP)•wskazać zasadnicze różnice między wierzeniami Żydów i innych ludów Wschodu (PP)•przedstawić główne zasady judaizmu (P)• rozpoznać na ilustracjach symbole narodu żydowskiego, dostrzec bogactwo jego kultury i wkład do dziedzictwa światowego (PP)•wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

10. Lekcja powtórzeniowa: Co nam pozostawiły cywilizacje Starożytnego Wschodu?11. Praca klasowa

8




III. Starożytna Grecja i świat hellenistyczny.

12. Świat Greków.• Warunki naturalne Grecji.• Plemiona greckie.• Wielka Kolonizacja.• Ustroje poleis greckich: oligarchia, demokracja, tyrania.• Instytucje polityczne: zgromadzenie i rada.• Zaangażowanie obywateli w życie polityczne polis.

•główne źródła do dziejów starożytnej Grecji•postacie historyków greckich: Herodota, Tukidydesa, Ksenofonta, Plutarcha (P)•nazwy: Grecja, Peloponez, Płw. Bałkański, Morze Egejskie, Kreta, Ateny, Sparta, Azja Mniejsza, Olimp, Hellada (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Hellenowie, polis, kolonia, kolonizacja, metropolia, Wielka Grecja, Minotaur, hegemonia, obywatel, polityka, prawa polityczne, agora, oligarchia, demokracja, tyrania, arystokracja (P)• różnice między położeniem geograficznym i zajęciami ludności w Grecji i w państwach Starożytnego Wschodu (PP)• zasady funkcjonowania polis greckiej (P)• istotę ustroju oligarchicznego i demokratycznego (P)• różnice w ustrojach poleis (PP)

• wskazać na mapie i opisać położenie geograficzne oraz warunki naturalne Grecji i kolonii greckich (P)• wymienić nazwy plemion greckich, omówić i wskazać na mapie kierunki ich ekspansji (PP)• przedstawić przyczyny kolonizacji greckiej (P)• określić zasięg greckiego świata po Wielkiej Kolonizacji (P)• wyjaśnić przyczyny rozbicia Grecji na wiele państewek, braku jednolitego organizmu państwowego (PP)• wskazać różnice w ustrojach poleis greckich (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

9




13. Najdawniejsze dzieje Grecji.• Kultura minojska.• Kultura mykeńska.• Iliada i Odyseja.

• nazwy: Kreta, Knossos, Mykeny, Tyryns, Peloponez, Troja, Achajowie, Dorowie (P)• ramy czasowe kultur: minojskiej i mykeńskiej oraz początków cywilizacji Grecji klasycznej (P)• treść i bohaterów Iliady i Odysei (PP)

• pojęcia: kultura minojska, kultura mykeńska, freski, labirynt (P)• obecność wątków greckich w kulturze współczesnej (PP)• pierwotne i symboliczne znaczenie zwrotów: koń trojański, pięta Achillesa (PP)

• określić ramy czasowe kultur mykeńskiej i minojskiej (P)• wskazać na mapie ośrodki i przedstawić osiągnięcia kultury minojskiej i mykeńskiej w różnych dziedzinach (PP)• dostrzec, iż poematy Homera są bogatym źródłem wiedzy o życiu starożytnych Greków (PP)• podać pierwotne i symboliczne znaczenie oraz przykłady zastosowania w języku współczesnym poznanych zwrotów (np. nić Ariadny, wierna jak Penelopa) (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

10




14. Wojny Greków.• Persowie i ich państwo.• Wojny grecko-perskie: starcie dwóch światów.• Wojna peloponeska.

• postacie: Dariusza, Kserksesa, Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa (P)• przebieg wojen• miejsca i daty bitew: pod Maratonem (490 r. przed Chr.), pod Termopilami, pod Salaminą (480 r. przed Chr.), pod Platejami (479 r. przed Chr.) (P)• nazwy: Jonia, Efez, Attyka, Ateny (P)• metody walki armii greckiej i perskiej (PP)

• pojęcia i terminy historyczne: wojna peloponeska, Związek Peloponeski, Związek Morski, hegemonia, hoplita, trójrzędowiec (P)• przyczyny wojen grecko-perskich (P)• związek pomiędzy współczesnym biegiem maratońskim a wydarzeniami z 490 r. przed Chr. (PP)• znaczenie przystąpienia Greków do walki z Persami (PP)• przyczyny ostatecznego zwycięstwa Greków (P)• skutki wojny peloponeskiej (P)

• wskazać na mapie państwo perskie (P)• lokalizować poznane wydarzenia na osi czasu (P)• wskazać na mapie miejsca bitew Greków z Persami (P)• wyjaśnić, dlaczego Maraton i Termopile są obecne w tradycji cywilizacji współczesnej (PP)• dostrzec w zagrożeniu perskim ważny element kształtowania się wśród Greków świadomości własnej kultury i poczucia wspólnoty (PP)• opisać uzbrojenie żołnierzy obu stron walczących (PP)• określić przyczyny wybuchu wojny między Atenami i Spartą (P)• opisać przebieg wojny peloponeskiej (P)• scharakteryzować sytuację w Grecji po wojnie peloponeskiej (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

11




15. Sparta – państwo surowych wojowników.• Położenie Sparty.• Grupy ludności: Spartiaci, periojkowie, heloci.• Ustrój Sparty.• Wychowanie spartańskie• Armia.

• postać Likurga (PP)• zasady wychowania spartańskiego (P)• organy władzy w Sparcie i ich uprawnienia (P)• nazwy: Lakonia, Messenia, Lacedemon (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Spartanie, Spartiaci, periojkowie, heloci, hoplici, oligarchia, arystokracja, geruzja, eforowie, zgromadzenie ludowe, obywatel, falanga (P)• przyczyny ingerencji państwa w życie rodzinne Spartan i wychowanie młodzieży (PP)• cele, którym podporządkowane było wychowanie spartańskie (P)• dobre i złe strony praw obowiązujących w Sparcie (PP)

• omówić życie mieszkańców Sparty (mężczyzn, kobiet i dzieci) (P)• przedstawić wzajemne zależności między grupami społecznymi w Sparcie (PP)• wykazać związek między sposobem wychowania a zwycięstwami militarnymi Spartan (P)• opisać uzbrojenie hoplity (P)• wyjaśnić i podać przykłady zastosowania zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z tarczą lub na tarczy (PP)• wskazać różnice między ustrojem Sparty i innych poleis greckich (PP)

12




16. Ateny – pierwsze państwo demokratyczne.• Położenie Aten.• Drakon porządkuje prawa.• Reformy Solona.• Reformy Klejstenesa.• Demokracja ateńska.• Wiek Peryklesa.

• nazwy: Attyka, Pireus (P)• postacie: Pizystrat, Drakon, Solon, Klejstenes, Perykles (P)• instytucje i cechy demokracji ateńskiej (P)• zakres władzy poszczególnych organów (P)• działania zabezpieczające Ateńczyków przed nieuczciwością urzędników (P)

• pojęcia i terminy historyczne: demokracja bezpośrednia, ostracyzm, metojkowie, kodyfikacja prawa, strateg, demagog, zgromadzenie ludowe, areopag, Akropol, Partenon, Erechtejon, agora, oligarchia (P)• problemy społeczne nękające Ateny i przyczyny reform ustrojowych w VII–VI w. przed Chr. (P)• pojęcie obywatelstwa w demokracji ateńskiej (P)• związek między ustrojem demokratycznym a zaangażowaniem obywateli w sprawy publiczne (PP)• zalety i wady demokracji ateńskiej (PP)• różnice między sposobami rządzenia w Sparcie i Atenach (PP)

• wskazać przykłady reform przeprowadzonych Drakona, Solona, Klejstenesa (P)• scharakteryzować kompetencje zgromadzenia ludowego, Rady Pięciuset, urzędu stratega (P)• interpretować tekst źródłowy poświęcony funkcjonowaniu demokracji ateńskiej (P)• wskazać podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a współczesnymi formami demokracji (PP)• wyjaśnić i podać przykłady zastosowania zwrotów: drakońskie prawo, ostracyzm (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiednich rozdziałów (P)

13




17., 18. Kultura starożytnych Greków.A.• Wierzenia religijne Greków.• Literatura grecka.• Historiografia.• Teatr.B.• Igrzyska sportowe.• Nauki ścisłe.• Filozofia.• Szkoły filozoficzne.• Sztuka i architektura.• Życie codzienne Greków.

• miejsca: Olimp, Olimpia, Peloponez (P)• daty: 776 r. przed Chr. i 1896 r. (pierwsze igrzyska olimpijskie, pierwsze igrzyska nowożytne) (P)• postacie i dokonania Herodota, Tukidydesa, Ksenofonta, Plutarcha, Homera, Hezjoda, Ezopa, Ajschylosa, Sofoklesa, Eurypidesa, Pitagorasa, Euklidesa, Archimedesa, Arystarcha, Hipparcha, Talesa z Miletu, Eratostenesa, Polikleta, Fidiasza, Myrona, Arystotelesa, Sokratesa, Platona, Heraklita z Efezu (P)• imiona bogów greckich (P)

• pojęcia i terminy historyczne: politeizm, antropomorfizm, bogowie olimpijscy, heros, mit, mitologia, Muzy, wyrocznia, Wielkie Dionizje, teatr, tragedia, komedia, igrzyska olimpijskie, olimpiada, filozofia, etyka, Akademia, Lykeion, cynicy, stoicy, epikurejczycy, Akropol, Partenon, Erechtejon, porządek (styl) dorycki, joński, koryncki, tympanon, ceramika, amfora (P)

• rolę religii w utrwalaniu więzi między Grekami (P)• różnicę między mitem a faktem (P)• rolę i znaczenie teatru i igrzysk w życiu Greków (PP)• pochodzenie wybranych zwrotów i określeń (np. nić Ariadny) (PP)

•wymienić imiona najważniejszych bogów oraz dziedziny, którymi się opiekowali (P)• rozpoznać na ilustracjach wizerunki bogów greckich, łączyć w pary bogów i ich atrybuty (P)•opowiadać wybrany mit (P)•dostrzec i podać przykłady obecności motywów mitologii greckiej w kulturze współczesnej (PP)•określić, co zawdzięczamy starożytnym Grekom w dziedzinie kultury (P)•wyjaśnić, czym zajmowali się filozofowie greccy, dostrzec aktualność problematyki interesującej starożytnych Greków (PP)• zebrać i prezentować informacje na temat twórców greckich i ich osiągnięć w różnych dziedzinach (PP)• rozpoznać na ilustracjach i omówić najważniejsze zabytki architektury i sztuki greckiej (P)• dostrzegać w ceramice, rzeźbach i innych dziełach sztuki ważne źródło informacji o życiu Greków (PP)• porównać teatr i igrzyska antyczne ze współczesnymi (PP)• obliczyć, ile lat minęło od pierwszych 14




19. Dzieło Aleksandra Macedońskiego.• Grecja po wojnie peloponeskiej.• Macedonia za Filipa II i Aleksandra.• Grecja pod panowaniem Macedonii.• Wyprawa Aleksandra Macedońskiego przeciw Persji.• Polityka Aleksandra Wielkiego wobec podbitych ludów.• Państwa hellenistyczne.

• postacie i dokonania: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, Dariusza III (P)• nazwy: Macedonia, Persja (P)• miejsca i daty bitew: Cheronea (338 r. przed Chr.) oraz Gordion, Issos, Gaugamela (okres 334–323 r. przed Chr.) (P)• stosunek Aleksandra do podbitych ludów (PP)• losy państwa po śmierci Aleksandra (P)

• pojęcia: filipiki, hegemonia, imperium, kultura helleńska, kultura hellenistyczna, epoka hellenistyczna, państwa hellenistyczne (P)• rolę kultury greckiej w państwie Aleksandra Wielkiego (PP)• dosłowny i przenośny sens określeń: węzeł gordyjski, rozciąć węzeł gordyjski (PP)• przyczyny nadania Aleksandrowi przydomku „Wielki” (PP)

• podać przyczyny zdobycia przez Macedonię hegemonii w Grecji (P)• wskazać na mapie i określić: granice państwa perskiego, trasę wyprawy Aleksandra Wielkiego, zasięg świata hellenistycznego (P)• wskazać istotę przemian w podbitych państwach Wschodu (PP)• określić różnice między kulturą helleńską i hellenistyczną (PP)• podać znane z poprzednich lekcji osiągnięcia kultury okresu hellenistycznego (P)• wskazać na ilustracjach poznane zabytki architektury i sztuki (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P).

20. Lekcja powtórzeniowa: Dziedzictwo starożytnej Grecji.21. Praca klasowa.

15




IV. Starożytny Rzym

22. Początki Rzymu. Republika Rzymska.• Italia przed Rzymianami.• Legendy o początkach Rzymu.• Królestwo. Republika.• Świat wartości Rzymian – cnoty rzymskie.

• główne źródła do dziejów starożytnego Rzymu, imiona dziejopisarzy rzymskich (P)• nazwy ludów zamieszkujących Italię przed Rzymianami (P)• treść legend o założeniu Rzymu, postacie w nich występujące (P)• legendarną datę założenia Rzymu (753 r. przed Chr.), datę zaprowadzenia republiki w Rzymie (509 r. przed Chr.) (P)• nazwy urzędów i kompetencje urzędników rzymskich (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Lacjum, Wieczne Miasto, Palatyn, Kapitol, monarchia, republika, zgromadzenie ludowe, senat, senator, konsul, kwestor, edyl, cenzor, pretor, trybun ludowy, plebejusze, patrycjusze, prawo weta (P)• początki dziejów Rzymu w świetle legend oraz badań archeologicznych i historycznych (PP)• podstawy potęgi państwa rzymskiego (P)• rolę daty 753 r. przed Chr. jako punktu odniesienia dla rzymskiego sposobu mierzenia czasu (P)• silny wpływ języka Rzymian – łaciny – na język polski i wiele innych języków europejskich (PP)• rolę łaciny w życiu współczesnym (PP)

• wymienić ludy zamieszkujące Italię (P)• charakteryzować rolę Etrusków w rozwoju cywilizacji na Półwyspie Apenińskim, podać przykłady osiągnięć Etrusków (PP)• umieścić na linii chronologicznej symboliczną datę założenia Rzymu (P)• analizować i interpretować dane umieszczone na osi czasu (królestwo, republika, cesarstwo) (PP)• wskazać na mapie Półwysep Apeniński, Rzym, rzekę Tyber (P)• przedstawić zasadnicze różnice między systemem rządów w monarchii i republice (P)• porównać zasady rządzenia w republice rzymskiej i demokracji ateńskiej (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiednich rozdziałów (P).

16




23. Wojny Rzymu z okresu Republiki.• Podbój Italii.• Walki o dominację w basenie Morza Śródziemnego.• Romanizacja podbitych terenów.

• przyczyny i etapy podbojów rzymskich okresu Republiki (P)• przebieg i efekty wojen Rzymu z Kartaginą oraz podbojów we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego (P)• postać i dokonania Hannibala (P)

•pojęcia i terminy historyczne: legion, sprzymierzeńcy, triumf, Punijczycy, wojny punickie, prowincja, namiestnik, imperium, romanizacja (P)• sens określenia przez Rzymian Morza Śródziemnego mianem mare nostrum (nasze morze) (P)

• wskazać na mapie i określić zasięg podbojów Rzymu w okresie Republiki (P)• lokalizować w czasie poznane wydarzenia (P)• wskazać źródła sukcesów Rzymu (PP)• charakteryzować strukturę i organizację armii rzymskiej (PP)• przedstawić organizację podbitych przez Rzym terenów (P)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

24. Społeczne skutki podbojów.• Struktura społeczeństwa rzymskiego. Patrycjusze i plebejusze. Sytuacja poszczególnych warstw.• Armia zawodowa.• Niewolnicy i powstania niewolników.

•wpływ podbojów na sytuację poszczególnych warstw społeczeństwa rzymskiego (P)• sytuację różnych grup niewolników (P)•działalność Tyberiusza Grakchusa (P)•daty 73–71 r. przed Chr. – przebieg i wynik powstania Spartakusa (P)

• pojęcia: proletariusze, plebejusze, patrycjusze, latyfundia, armia zawodowa, niewolnictwo, niewolnik, gladiator, amfiteatr (P)• sytuację społeczną w imperium (P)• przyczyny podejmowania prób reform i poprawy sytuacji najuboższych (PP)• przyczyny przekształcenia wojska rzymskiego z poborowego w armię zawodową (PP)

•przedstawić społeczne skutki podbojów (PP)•omówić zależność gospodarki rzymskiej od pracy niewolniczej (PP)• wykazać przyczyny coraz mniejszej opłacalności produkcji w drobnych gospodarstwach chłopskich w Italii (P)•porównać sytuację niewolników w Grecji i Rzymie (PP)•wskazać przyczyny upadku powstania Spartakusa (P)

17




25. Cesarstwo w Rzymie.•Bezwład instytucji, obojętność obywateli.• Koniec Republiki – dyktatura Cezara. •Początek Cesarstwa – pryncypat Oktawiana.• Czas rozwoju – II w.• Czas zamętu – III w.• Czas podziału – IV w.

• postacie i rolę: Juliusza Cezara, Marka Antoniusza, Oktawiana Augusta, Trajana, Marka Aureliusza, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego (P)• daty: 44 r. przed Chr. (zabójstwo Cezara), 31 r. przed Chr. (bitwa pod Akcjum, koniec Republiki), 395 r. (podział Cesarstwa na część zachodnią i wschodnią) (P)

• pojęcia: dyktator, dyktatura, imperator, pryncypat, cesarz, Cesarstwo, imperium, pax romana, plemiona germańskie, barbarzyńcy (P)• przyczyny popularności Cezara, jego pozycję w Rzymie (PP)• proces przemian ustrojowych w Rzymie od Republiki do Cesarstwa (P)• dosłowny i symboliczny sens określeń i zawołań: Chleba i igrzysk, Kości zostały rzucone, Przekroczyć Rubikon, veni, vidi, vici, I ty, Brutusie, przeciwko mnie (PP)• przyczyny stopniowego narastania kryzysu władzy cesarskiej i słabnięcia państwa (PP)

• przedstawić przyczyny i okoliczności upadku Republiki Rzymskiej i ustanowienia pryncypatu (P)• charakteryzować zmiany zaprowadzone w Rzymie (P)• wskazać na mapie kierunki i zasięg podbojów rzymskich (P)• wyszczególnić i krótko scharakteryzować etapy w dziejach Cesarstwa (PP)• wskazać na mapie granicę podziału ustaloną w 395 r. (P)• omówić zasadnicze różnice między obu częściami Cesarstwa (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

18




26. Cywilizacja rzymska.• Greckie „podboje" w Rzymie.• Prawo rzymskie.• Literatura.• Historiografia.• Filozofia.• Osiągnięcia Rzymian w dziedzinie budownictwa.

• imiona wybranych bogów rzymskich i ich greckich poprzedników (P)• imiona i dzieła rzymskich poetów (Wergiliusza, Owidiusza, Horacego), historyków (Tytusa Liwiusza, Tacyta), filozofów (Seneki, Marka Aureliusza) (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Forum Romanum, Koloseum, Panteon, westalka, akwedukt, termy, limes, wał Hadriana, romanizacja, kodyfikacja (P)• w jakich dziedzinach Rzymianie byli naśladowcami, a w jakich wnieśli twórczy wkład (PP)• pochodzenie i sens powiedzenia: Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu (PP)

• przedstawić wpływy greckie w kulturze rzymskiej w dziedzinie filozofii, literatury, religii, rzeźby, architektury (P)• scharakteryzować oryginalne osiągnięcia cywilizacyjne Rzymian: prawo rzymskie (Prawo XII Tablic, Kodeks Justyniana), budownictwo (drogi, mosty, sklepienia łukowe, wodociągi, łaźnie, amfiteatry, linie umocnień na granicach) (P)• rozpoznać na ilustracjach zabytki architektury i sztuki rzymskiej (P)• wskazać przykłady zastosowania prawa rzymskiego we współczesnym prawodawstwie (P)•wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

19




27. Narodziny chrześcijaństwa.• Palestyna pod panowaniem rzymskim.• Nauki Jezusa Chrystusa.• Konflikt z przywódcami żydowskimi.• Apostołowie.• Nowy Testament.• Szerzenie się chrześcijaństwa.• Prześladowania chrześcijan.

• źródła do początków chrześcijaństwa (P)• życie i działalność Jezusa Chrystusa (P)• postacie: Herod Wielki, Poncjusz Piłat (P)• Apostołowie Piotr i Paweł, Judasz, Mateusz, Marek, Łukasz, Jan (P)• pisma wchodzące w skład Nowego Testamentu (P)

• pojęcia i terminy historyczne: chrześcijaństwo, monoteizm, sanhedryn, faryzeusze, Mesjasz, Ewangelie, apostoł, gmina chrześcijańska, Stary i Nowy Testament, Biblia, Kościół, biskup, męczennicy, katakumby (P)• dosłowne i przenośne znaczenie określeń: moralność faryzejska, judaszowe srebrniki, judaszowy pocałunek (PP)• różnice między nauką Jezusa i przywódców żydowskich (PP)• przyczyny zwalczania chrześcijaństwa zarówno przez przywódców żydowskich, jak i władze rzymskie (P)• wpływ chrześcijaństwa na przemiany społeczne w Rzymie i tworzenie fundamentów kultury europejskiej (PP)

• wskazać na mapie Palestynę, zasięg chrześcijaństwa (P)• przedstawić położenie Palestyny pod panowaniem rzymskim (P)• dostrzec uniwersalny charakter chrześcijaństwa, jego wyjście poza ramy społeczności żydowskich (PP)• formułować powody przyjmowania chrześcijaństwa przez ludzi różnych narodów i warstw (PP)• wymienić i rozpoznać symbole chrześcijaństwa (P)• podać przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan (P)• wymienić przyczyny szerzenia się chrześcijaństwa w imperium rzymskim (PP)

20




28. Kościół w Cesarstwie.• Edykt mediolański.• Chrześcijaństwo religią panującą.• Organizacja Kościoła.• Kult Matki Bożej i świętych.• Kultura chrześcijańska.• Różnice między Wschodem i Zachodem.

• postacie: Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego, Antoniego, Augustyna, Hieronima (P)• daty: 313 r. (edykt mediolański), 380 r. (chrześcijaństwo religią państwową) (P)

• pojęcia: Kościół katolicki, papież, patriarcha, diakoni, synod, sobór, diecezje, edykt, zakonnicy, reguła zakonna, mnisi, pustelnicy, kontemplacja, męczennicy, święci, kult, relikwie, pielgrzymki, teologia, Ojcowie Kościoła (P), credo, Wulgata, homilia, eremici (PP)• przyczyny wydania, postanowienia i znaczenie edyktu mediolańskiego (P)• różnice między religią i kulturą we wschodniej i zachodniej części Cesarstwa (PP)

• analizować i interpretować fragment edyktu mediolańskiego pod kątem tego, jak cesarz Konstantyn Wielki uzasadniał potrzebę wydania edyktu (PP)• dostrzec i wyjaśnić przyczyny ewolucji postawy cesarzy rzymskich wobec chrześcijaństwa (PP)• przedstawić organizację Kościoła (P)• wyjaśnić początki zakonów, kult świętych (P)•wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

21




29. Upadek Cesarstwa Rzymskiego.• Czynnik zewnętrzny – najazdy barbarzyńców.•Germańscy „sprzymierzeńcy”.•Wielka Wędrówka Ludów.•Czynnik wewnętrzny – kryzys władzy i gospodarki.•Wzrost podatków i biurokracji.•Koniec Rzymu – koniec starożytności.

• nazwy i usytuowanie plemion germańskich (P)•postacie: Odoaker, Romulus Augustulus (P)•datę: 410 r. (zdobycie Rzymu przez Wizygotów), 476 r. (upadek Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie, umowna data końca starożytności) (P)

• pojęcia i terminy historyczne: ludy barbarzyńskie, plemiona germańskie, sprzymierzeńcy, romanizacja, Wielka Wędrówka Ludów, Hunowie, kolonat (P)• pierwotne i współczesne znaczenie pojęć barbarzyńca i wandal (PP)• znaczenie i wymowę odnalezionych przez archeologów dowodów bytności na naszych ziemiach kupców rzymskich (PP)• przyczyny i przejawy upadku znaczenia stolicy cesarstwa – Rzymu (P)• przyczyny słabnięcia i upadku Cesarstwa Zachodniego (P)• skutki upadku Rzymu (PP)

• wymienić przykłady pokojowych kontaktów Rzymian z barbarzyńcami (P)• wskazać i omówić trasę szlaku bursztynowego (P)• omówić przyczyny wzmożenia naporu ludów barbarzyńskich na północne i zachodnie granice imperium od połowy III w. (PP)• podzielić przyczyny upadku Cesarstwa Zachodniego na wewnętrzne i zewnętrzne, porządkować je według ważności (PP)• obliczyć, ile wieków istniał starożytny Rzym (P)• ocenić skutki upadku Rzymu (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

30. Lekcja powtórzeniowa: Dziedzictwo starożytnego Rzymu.

31. Praca klasowa.

22




V. Cywilizacje wczesnego średniowiecza.

32. Tworzenie się Europy. Odnowienie cesarstwa na Zachodzie.• Początki Europy średniowiecznej.• Starożytne źródła kultury europejskiej.• Greckie ideały i rzymski ład.• Żywioł ludów barbarzyńskich.• Wspólny mianownik duchowy. Rola chrześcijaństwa i Kościoła.• Klasztory benedyktyńskie ośrodkami kultury.

•historyczne podstawy kultury europejskiej (P)•pozycję Kościoła po upadku Cesarstwa Zachodniego (P)• istotę reguły zakonnej św. Benedykta (PP)

•pojęcia i terminy historyczne: tożsamość europejska, barbarzyńcy, plemiona germańskie, Celtowie, chrystianizacja, zakon, mnisi, klasztor, reguła zakonna (P)•podstawy kultury europejskiej (P)•autorytet papiestwa, rolę Kościoła w rozwoju administracji i szkolnictwa we wczesnym średniowieczu (P)•rolę chrześcijaństwa jako czynnika jednoczącego różne ludy (P)

• wskazać, co kultura europejska zawdzięcza Grekom i Rzymianom (P)• określić pozostałe elementy, które złożyły się na podstawy kultury europejskiej (P)• omówić zajęcia i tryb życia zakonników (P)• objaśnić różnice między chrześcijaństwem na Wschodzie i Zachodzie (PP)• wskazać dosłowny i przenośny sens określenia benedyktyńska praca (PP)• wyjaśnić, dlaczego św. Benedykta nazywa się ojcem Europy (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

23




33. Cesarstwo Bizantyńskie.• Cesarstwo Wschodnie w okresie Wędrówki Ludów.• Okres potęgi w VI w.• Kodeks Justyniana.• Konstantynopol (dawne Bizancjum) – stolica Cesarstwa Wschodniego.• Absolutna władza cesarzy.• Kultura Bizancjum.• Kościół wschodni.

•postać i dokonania Justyniana Wielkiego (P)• datę: 1054 r. (schizma wschodnia) (P)• rolę cesarza w Bizancjum (P)• rolę Konstantynopola w ówczesnym świecie (P)•przyczyny rozłamu w Kościele (P)• główne zabytki sztuki bizantyńskiej (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Cesarstwo Wschodnie, Bizancjum, ceremoniał dworski, Hagia Sophia, mozaika, fresk, ikona, Ojcowie Kościoła, sobór, cezaropapizm, patriarcha, schizma, Kościół wschodni (prawosławny), obrządek grecki, pop, cerkiew, herezje (P) heretyk, arianizm, ikonostas (PP)• położenie Cesarstwa Wschodniego i Zachodniego w okresie Wędrówki Ludów (P)• greckie korzenie Bizancjum (PP)• różnice między Kościołem wschodnim i zachodnim (PP)• rolę Cesarstwa Wschodniego w procesie ocalenia zdobyczy literatury i nauki greckiej dla potomności (P)

• porównać położenie Cesarstwa Wschodniego i Zachodniego w okresie Wędrówki Ludów (P)•wykazać znaczenie Bizancjum dla kultury światowej (PP)•charakteryzować osiągnięcia Bizancjum w różnych dziedzinach (nauka, literatura, szerzenie chrześcijaństwa, budownictwo) (P)•określić, korzystając z mapy, zasięg Cesarstwa Bizantyńskiego (P)•wskazać współczesne państwo, do którego należy Konstantynopol, podać obecną nazwę miasta (PP)•zaznaczyć na linii chronologicznej okres trwania Cesarstwa Wschodniego, obliczyć, ile lat istniało po upadku Rzymu (P)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

24




34. Państwa germańskie.• Porzymski świat po upadku Cesarstwa Zachodniego.• Wędrówki plemion germańskich.• Królestwa germańskie na ziemiach byłego Cesarstwa• Państwo Franków.• Chrystianizacja państwa Franków.

•nazwy i siedziby plemion germańskich (m.in. Ostrogoci, Longobardowie, Wandalowie, Wizygoci) (P)• postacie: Teodoryk, Chlodwig (P)• datę 496 r. (chrzest Chlodwiga) (P)

• pojęcia: Wędrówka Ludów, arianizm (P)• sytuację polityczną w Europie po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego (PP)• skutki najazdów plemion germańskich (P)• różnice między ludnością miejscową a najeźdźcami germańskimi (P)• przyczyny przyjęcia chrześcijaństwa przez Chlodwiga (PP)• przyczyny nietrwałości państw germańskich (PP)

•wskazać części Cesarstwa Zachodniego zajęte przez Germanów (P)•omówić osiągnięcia i losy państwa Ostrogotów (PP)•wskazać i określić siedziby państwa Franków (P)•wskazać różnice między państwem Franków a pozostałymi państwami germańskimi (P)• wyjaśnić, dlaczego państwo Franków okazało się pierwszym trwałym państwem w Europie Zachodniej (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

25




35. Arabowie.• Półwysep Arabski – położenie i warunki naturalne.• Mieszkańcy Arabii.• Mahomet i jego nauka.• Zasady islamu.• Podboje Arabów.• Kalifowie.• Kultura arabska.

• postacie: Mahomet, Karol Młot (P)• daty: 622 r. (opuszczenie przez Mahometa Mekki i udanie się do Medyny, początek ery muzułmańskiej), 732 r. (bitwa pod Poitiers) (P)• główne zasady islamu (wyznanie wiary, nakazy, zakazy) (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Beduini, karawana, prorok, hidżra, islam, Allah, monoteizm, muzułmanin, mahometanin, Koran, meczet, minaret, Sunna, sunnici, szyici, dżihad, kalif, kalifat, arabeski, ramadan (P)• zasady muzułmańskiej rachuby czasu (PP)• rolę Mahometa i jego nauk dla jedności plemion arabskich (P)• podobieństwa i różnice między islamem, chrześcijaństwem i judaizmem (PP)• znaczenie bitwy pod Poitiers (PP)• rolę, jaką odegrali Arabowie w kulturze średniowiecznej (P)

•korzystając z mapy, omówić położenie i warunki naturalne Arabii, kierunki i zasięg podbojów arabskich, kalifaty i ich stolice po śmierci Mahometa (P)•wskazać współczesne państwa leżące na ziemiach podbitych przez Arabów (PP)•podać przykłady oryginalnych osiągnięć Arabów w różnych dziedzinach oraz przykłady pośredniczenia w przekazywaniu dorobku kulturalnego innych ludów (P)• rozpoznawać na ilustracjach i charakteryzować zabytki sztuki arabskiej (P)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

26




36. Próba odbudowy cesarstwa na Zachodzie: monarchia karolińska.• Organizacja państwa Franków.• Majordomowie królami.• Państwo Kościelne.• Przywrócenie cesarstwa na Zachodzie. Koronacja Karola Wielkiego na cesarza.• Organizacja państwa.• Akwizgran.• Renesans karoliński.• Traktat w Verdun. Początek kształtowania się Francji, Niemiec i Włoch.

• rządy dynastii Merowingów w państwie Franków (P)• postacie: Karola Młota, Pepina Krótkiego, Karola Wielkiego (P)• daty: 754 r. (koronacja Pepina Krótkiego przez papieża), 800 r. (koronacja Karola na cesarza w Rzymie), 843 r. (traktat w Verdun) (P)• datę (755 r.) i okoliczności powstania Państwa Kościelnego (P)• reformy Karola Wielkiego (P)

• pojęcia i terminy historyczne: majordomus, dynastia, Karolingowie, Państwo Kościelne, papiestwo, cesarz, cesarstwo, hrabstwo, hrabia, marchia, margrabia, renesans karoliński, minuskuła karolińska, katedra, uniwersalizm (P)• znaczenie koronacji Karola Wielkiego na cesarza w ówczesnym świecie; znaczenie przywrócenia cesarstwa na Zachodzie (PP)• powody zainteresowania Karola Wielkiego rozwojem kultury i nauki (PP)• wpływ postanowień traktatu w Verdun na powstanie nowych państw w Europie (P)• załamanie się jedności cesarstwa oraz idei Europy zjednoczonej na wzór Cesarstwa Rzymskiego (P)

• określić podstawy świeckiej władzy papieży (P)• wskazać na mapie i omówić zasięg państwa Karola Wielkiego (P)• wyszczególnić na podstawie tekstu źródłowego, jakie zadania należały do cesarza, a jakie do papieża (P)• ocenić dokonania Karola Wielkiego, wyjaśnić, dlaczego uważa się go za jednego z największych władców w historii (PP)• wskazać, czym różniło się cesarstwo Karola Wielkiego od cesarstwa rzymskiego (PP)• wskazać na mapie części, na jakie podzielono państwo na mocy traktatu w Verdun, wymienić imiona władców (wnuków Karola Wielkiego) (P)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

27




37. Państwo Ottonów – Rzesza Niemiecka czy Cesarstwo?• Powstanie Królestwa Niemieckiego.• Panowanie Ottona I.• Odnowienie cesarstwa.• Otton III i jego plany.

• daty: 919 r. (powstanie Królestwa Niemieckiego) (P)• 962 r. (koronacja Ottona I na cesarza rzymskiego) (P)• postacie i dokonania: Henryka I, Ottona I, margrabiego Gerona, Ottona III (P)

• pojęcia i terminy historyczne: marchia wschodnia, Słowiańszczyzna połabska, I Rzesza Niemiecka, cesarz niemiecki, cesarz rzymski, Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, cesarstwo uniwersalne, ekspansja (P)• znaczenie koronacji Henryka I jako wydarzenia oznaczającego koniec karolińskiego państwa wschodniofrankijskiego i początek historii średniowiecznych Niemiec (P)• znaczenie koronacji Ottona I jako początku I Rzeszy Niemieckiej (PP)

• omówić początki średniowiecznych Niemiec (PP)•przedstawić kierunki ekspansji niemieckiej (P)•przedstawić dążenia Ottona I do odnowienia cesarstwa na Zachodzie i okoliczności koronacji króla Niemiec na cesarza rzymskiego (P)• charakteryzować główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III i wymieniać jego części (P)• przedstawić wzajemne relacje między władzą cesarską a papieską (P)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

28




38. Powstanie państw północnych.• Irlandia – „wyspa uczonych i mnichów”.• Anglosasi i Skandynawowie – kształtowanie się państwa angielskiego.

• postacie: św. Patryka, papieża Grzegorza Wielkiego, Edwarda Wyznawcy, Kanuta Wielkiego, Wilhelma Zdobywcy (P)• datę 1066 r. (bitwa pod Hastings) (P)• działalność misyjną, kulturalną i naukową mnichów irlandzkich (PP)• początki państwa angielskiego (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Iroszkoci, Anglowie, Sasi, Celtowie, Wikingowie, Normanowie, Skandynawia, Normandia, chrystianizacja, dynastia normandzka (P)• rolę Iroszkotów w przechowaniu dziedzictwa antyku i przekazaniu go na kontynent europejski (PP)• przyczyny uznania św. Patryka za narodowego patrona Irlandczyków (PP)• rolę wypraw Normanów w dziejach Europy (P)• znaczenie bitwy pod Hastings dla historii Anglii (P)

• przedstawić i wskazać obszary działalności misyjnej mnichów irlandzkich (P)• charakteryzować efekty podboju Brytanii przez germańskie plemiona Anglów, Sasów i Jutów (PP)• na podstawie analizy tekstów źródłowych wskazać metody misyjne zalecane przez papieża Grzegorza I Wielkiego i zasady chrystianizacji ludów północnej Europy (PP)• wskazać na mapie trasy wypraw Normanów (P)• przedstawić przyczyny oraz efekty podbojów Normanów (P)• zaprezentować efekty ekspansywnej polityki władców skandynawskich wobec Wysp Brytyjskich (PP)• przedstawić drogę Wilhelma Zdobywcy do korony angielskiej (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

29




39. Seniorzy i wasale – początki feudalizmu.• Walki wewnętrzne między panami feudalnymi.• Mozaika zależności.• Ceremoniał lenny.• Piramida feudalna.• Rozdrobnienie władzy i własności.• Konflikty lokalne.• Feudalizacja Kościoła.

•strukturę społeczeństwa feudalnego (P)• przejawy rozdrobnienia feudalnego (P)

• pojęcia: system lenny, feudalizm, senior, wasal, komendacja, lenno, hołd lenny, inwestytura, rozdrobnienie feudalne, pokój Boży, własność niecałkowita, symonia (P)• genezę systemu lennego (PP)• feudalizm jako sieć wzajemnych powiązań osobistych (P)• wpływ systemu lennego na osłabienie pozycji władcy (PP)• skutki feudalizacji Kościoła (P)

• objaśnić zobowiązania wzajemne seniora i wasala na podstawie analizy aktu komendacji z XII w. (P)• prezentować główne elementy ceremoniału lennego (P)• interpretować treści schematu (piramida feudalna) (PP)• wyjaśnić sens zasady: Wasal mojego wasala nie jest moim wasalem (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

30




40. Słowianie.• Odłamy Słowian.• Organizacja społeczna: od rodu do plemienia.• Ustrój plemion: wiec i naczelnik.• Wierzenia Słowian.• Pierwsze państwa słowiańskie: państwo Samona, państwo wielkomorawskie, Ruś Kijowska.• Misja Cyryla i Metodego na Wielkich Morawach.

• pierwsze państwa słowiańskie (P)• postaci: Samona, Rościsława I, Cyryla, Metodego, Włodzimierza Wielkiego (P)• datę 988 r. (chrzest Rusi) (P)• podział Słowiańszczyzny na zachodnią, wschodnią i południową (P)• podstawy życia społecznego Słowian (P)• cechy wierzeń Słowian, ich główni bogowie (P)

• pojęcia i terminy historyczne: Prasłowianie, Słowianie, Ruś Kijowska, Rusini, ród, opole, plemię, wiec, naczelnik, książę, drużyna, misjonarze, głagolica, cyrylica, liturgia słowiańska (P)• powody określenia Cyryla i Metodego mianem Apostołów Słowian i patronów Europy (PP)• przyczyny i konsekwencje dla Słowian przyjęcia chrześcijaństwa w obrządku zachodnim lub wschodnim (PP)

• wskazać na mapie siedziby plemion słowiańskich pod koniec Wielkiej Wędrówki Ludów (P)• omówić podstawy życia społecznego i wierzenia Słowian (P)• przedstawić w formie graficznej odłamy (grupy językowe) Słowian (PP)• wymienić plemiona zaliczane do poszczególnych odłamów Słowian (P)• wskazać na mapie ich siedziby (P)• dostrzec, że pierwotne siedziby Słowian pokrywają się z granicami państw ludów pochodzenia słowiańskiego (PP)• wskazać na mapie współczesne państwa słowiańskie (PP)

41. Lekcja powtórzeniowa:• Cywilizacje wczesnego średniowiecza.• Kształtowanie się stosunków feudalnych w Europie.42. Praca klasowa.

31




VI. Polska pierwszych Piastów. Europa w okresie rozkwitu średniowiecza.

43. Powstanie państwa polskiego. Chrzest Polski.• Plemiona polskie i ich siedziby. Polanie, Wiślanie.• „Wewnętrzny podbój”.• Państwo Mieszka I.• Wewnętrzna organizacja państwa.• Religijne, polityczne i kulturowe skutki przyjęcia chrześcijaństwa.• Mieszko I wobec Niemiec.• Dagome iudex.

• nazwy i rozmieszczenie plemion polskich (P)• postacie: Siemowita, Lestka, Siemomysła, Mieszka I, księcia czeskiego Bolesława, Dobrawy, Jordana, Hodona (P)• daty: 965 r. (sojusz z Czechami), 966 r. (chrzest Mieszka I), 968 r. (biskupstwo misyjne w Poznaniu), 972 r. (bitwa pod Cedynią) (P)

• pojęcia: teoria podboju wewnętrznego, dynastia, plemię, państwo, gród, podgrodzie, komes, kasztelan, kmieć, trybut, biskupstwo misyjne (P)• teorię podboju wewnętrznego, tłumaczącą powstanie państwa polskiego (P)• trudności, jakie stanęły przed Mieszkiem I na drodze do zjednoczenia plemion i stworzenia państwa (P)• znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa (P)• funkcje grodów, podgrodzi, wsi służebnych (P)

• wskazać główne źródła informacji o początkach Polski (P)• określić i wskazać na mapie siedziby plemion polskich (P)•przedstawić losy państwa Wiślan i państwa Polan (PP)•korzystając z mapy, określić zasięg terytorialny państwa na początku i na końcu panowania Mieszka I (ziemie, główne grody) (P)• narysować drzewo genealogiczne Mieszka I (PP)• omówić znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa (P)• scharakteryzować zasługi Mieszka I dla Polski (PP)• omówić dokument Dagome iudex (PP)• na podstawie nazw wsi służebnych wskazać, w jakich daninach i świadczeniach się one specjalizowały (PP)• porównać państwo polskie na początku i na końcu panowania 32




44. Polska za Bolesława Chrobrego.• Objęcie władzy przez Bolesława.• Misja św. Wojciecha do kraju Prusów.• Zjazd gnieźnieński i jego znaczenie.• Stosunki z cesarstwem po śmierci Ottona III.• Wyprawa kijowska.• Koronacja Chrobrego.

• postacie: Bolesława Chrobrego, św. Wojciecha, Ottona III, Sylwestra II, Radzima-Gaudentego, Henryka II (P)• daty: 997 r. (śmierć biskupa Wojciecha), 999 r. (jego kanonizacja), 1000 r. (zjazd gnieźnieński), 1002–1018 (wojny z Henrykiem II), 1018 r. (pokój w Budziszynie, przyłączenie Grodów Czerwieńskich), 1025 r. (koronacja Chrobrego) (P)

• pojęcia i terminy historyczne: misja, Prusowie, kanonizacja, męczennik, relikwie, Drzwi Gnieźnieńskie, legat papieski, diadem, arcybiskupstwo, metropolia gnieźnieńska, lennik, trybut, trybutariusz, insygnia koronacyjne (P)• rolę Polski w planach cesarza Ottona III (P)• symboliczne znaczenie gestu nałożenia diademu na głowę Chrobrego przez cesarza Ottona III (PP)• powody starania Chrobrego o koronę (P)• znaczenie koronacji królewskiej Chrobrego, jej symbolikę (PP)

•przedstawić cele, losy i polityczne skutki misji św. Wojciecha (P)•analizować i porównywać ton zapisów poświęconych zjazdowi gnieźnieńskiemu w kronikach Galla Anonima oraz Thietmara (PP)•omówić decyzje i znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla obrazu Polski w Europie (PP)•przedstawić postanowienia pokoju w Budziszynie (P)•wskazać na mapie nabytki terytorialne Polski (P)• dokonać bilansu rządów Bolesława Chrobrego (PP)• dostrzegać znaczenie wydarzeń dotyczących Kościoła dla średniowiecznego państwa (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

33




45. Kryzys monarchii wczesnopiastowskiej.• Polska po śmierci Bolesława Chrobrego.• Najazd sąsiadów na Polskę w 1031 r.• Zanik państwa i hierarchii kościelnej po śmierci Mieszka II.• Najazd czeski w 1039 r.• Kazimierz – odnowiciel państwa i organizacji kościelnej.• Kraków siedzibą księcia i ośrodkiem władzy.

• postacie: Mieszka II, Bezpryma, Miecława (Masława), Brzetysława, Henryka II, Jarosława Mądrego, Kazimierza Odnowiciela (P)• sytuację państwa po śmierci Bolesława Chrobrego (P)

• pojęcia: władza centralna, reakcja pogańska, bunt ludowy, anarchia, kryzys (P)• wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny oraz przejawy kryzysu po śmierci Bolesława Chrobrego (P)• skutki załamania władzy państwowej i chaosu wewnętrznego dla państwa polskiego (P)• przyczyny udzielenia przez Niemcy i Ruś poparcia i pomocy Kazimierzowi (PP)•powody, dla których Kraków zaczął pełnić funkcję stolicy (PP)

• charakteryzować sytuację państwa po śmierci Chrobrego (P)•przedstawić przyczyny i skutki buntu ludowego po śmierci Mieszka II, analizować i interpretować fragment kroniki Galla Anonima (PP)•charakteryzować skutki najazdu Brzetysława (P)•przedstawić sukcesy Kazimierza Odnowiciela w dziele wewnętrznej odbudowy państwa polskiego i struktury kościelnej (PP)• prześledzić na mapach zmiany terytorialne państwa polskiego od Mieszka I do Kazimierza Odnowiciela (PP)• porządkować wydarzenia w kolejności chronologicznej (P)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

34




46. Państwo i społeczeństwo wczesnopiastowskie.•Monarchia patrymonialna.• Prawo książęce.•Wzrost roli możnowładztwa.• Początki rycerstwa.• Duchowieństwo.• Chłopi i ich powinności.

• grupy, z jakich składało się społeczeństwo polskie w XI w., ich pozycję i obowiązki (P)• organizację administracji państwa za pierwszych Piastów (P)• rolę grodów (P)

• pojęcia: monarchia patrymonialna, prawo książęce, danina, stan, podwody, stróża, poradlne, podymne, cło, myto, regalia, możnowładztwo, rycerstwo, duchowieństwo, kasztelan, komes, kmieć, gród, podgrodzie, osady służebne, dziesięcina (P)• istotę monarchii patrymonialnej (P)• przyczyny i przejawy wzrostu roli możnowładztwa (P)• położenie duchowieństwa (P)•zmiany w organizacji siły zbrojnej (PP)

• wskazać podstawy, na jakich opierała się władza w monarchii patrymonialnej (P)• wymienić i objaśnić rozmaite zobowiązania (daniny) uiszczane na rzecz władcy przez poddanych (P)• formułować wnioski na temat zmian struktury społecznej za panowania Kazimierza Odnowiciela (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

35




47., 48. Kultura średniowiecznej Europy. A.• Od chrystianizacji do społeczności chrześcijańskiej.• Religijna i cywilizacyjna rola Kościoła katolickiego.• Uniwersalizm.• Trzy kręgi kulturowe: Zachód, Bizancjum i Arabowie.• Kultura dworska, rycerska, mieszczańska, ludowa.• Nowe zakony. Zajęcia mnichów.B.• Szkoły i uniwersytety.• Metody kształcenia.• Teologia i inne nauki.• Piśmiennictwo w

• postacie: św. Bernarda z Clairvaux, św. Franciszka z Asyżu, św. Tomasza z Akwinu, Dantego Alighieri, Franciszka Petrarki, Giovanniego Boccaccio, Giotta, Fra Angelico (P)• nauki składające się na siedem sztuk wyzwolonych (PP)• rodzaje szkół w średniowieczu (PP)• język piśmiennictwa średniowiecznego (P)• dorobek średniowiecza w różnych dziedzinach kultury (P)• obrzęd pasowania na rycerza (P)

• pojęcia i terminy historyczne: kultura, krąg kulturowy, średniowiecze, uniwersalizm, społeczność chrześcijańska, stan, rycerz, giermek, benedyktyni, cystersi, zakony żebracze, dominikanie, franciszkanie, siedem sztuk wyzwolonych, trivium, quadrivium, retoryka, dialektyka, scholastyka, teologia, żywoty świętych, kronika, chorał gregoriański, styl romański, styl gotycki, sklepienie kolebkowe, portal, witraż, prezbiterium, sklepienie krzyżowo-żebrowe, ratusz, katedra, sukiennice, pergamin, uniwersytet (P)• elementy, jakie złożyły się na powstanie kultury średniowiecznej (PP)• rolę odgrywaną przez Kościół w średniowieczu (P)• różnice występujące w kulturze poszczególnych stanów (PP)• współczesne znaczenie pojęcia: rycerskość (PP)• konsekwencje jedności religijnej Europy (PP)• zasady organizacji i funkcjonowania średniowiecznych uniwersytetów (P)

• wskazać, w czym przejawiał się uniwersalizm w różnych dziedzinach życia średniowiecznej Europy (P)• dostrzec i wskazać wkład poszczególnych kręgów kulturowych do dorobku cywilizacyjnego średniowiecza (PP)• charakteryzować główne przejawy kultury rycerskiej, dworskiej, miejskiej, ludowej (PP)•wyróżnić główne cnoty rycerskie i obowiązki rycerza (P)• wskazać cechy rycerza średniowiecznego aprobowane współcześnie (PP)•przybliżyć specyfikę poszczególnych zakonów (PP)•wskazać najstarsze uniwersytety europejskie (P)•wymienić najważniejsze dzieła literatury średniowiecznej (P)•wyróżnić główne cechy stylów: romańskiego i gotyckiego w architekturze, wymienić główne zabytki, wskazać je na ilustracjach (P)•wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

36




49. Średniowieczne wieś i miasto. Przeobrażenia gospodarczo-społeczne na Zachodzie w wiekach XI-XIII.• Zmiany na wsi.• Odrodzenie się życia miejskiego między XI a XIII w.• Rządy patrycjatu.• Gospodarka towarowo-pieniężna.• Ruch osadniczy.

• przejawy kryzysu gospodarczego po upadku Cesarstwa (P)• nowe sposoby uprawy roli i udoskonalenia w rolnictwie (P)• cechy charakterystyczne życia miasta średniowiecznego (P)• zajęcia mieszkańcówmiast (P)

• pojęcia: osadnictwo, czynsz, socha, sierp, dwupolówka, trójpolówka, pług żelazny, kosa, urbanizacja, mieszczaństwo, patrycjat, pospólstwo, plebs, czeladnik, burmistrz, rada miejska, cechy, gildie, gospodarka towarowo-pieniężna (P)• zależność między zwiększeniem wydajności produkcji rolnej a przyrostem liczby ludności miast i rozwojem handlu na zachodzie Europy (PP)• stosunki społeczne w miastach (P)• sytuację poszczególnych grup społeczności miejskiej (PP)

• analizować, porównać i interpretować dane zawarte w schemacie systemu dwupolówki i trójpolówki (PP)• wskazać korzyści płynące z zastosowania trójpolówki (P)• określić przyczyny wzrostu znaczenia i bogactwa miast (PP)• wskazać na mapie główne ośrodki miejskie (P)• omówić funkcje cechów (PP)• porównać gospodarkę opartą na wymianie towar za towar z gospodarką towarowo-pieniężną (PP)

• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

37




50. Kościół w XI–XII wieku: kryzys i reforma.• Sytuacja wewnętrzna Kościoła.• Cluny – początek reformy.• Papieże-reformatorzy.• Spór papiestwa z cesarstwem.• Dictatus papae.

• postacie: papieża Grzegorza VII, cesarza Henryka IV (P)• daty: 1215 r. (obrady IV soboru laterańskiego), 1077 r. (ukorzenie się Henryka IV przed papieżem – Canossa), 1122 r. (konkordat wormacki) (P)• tezy dokumentu Dictatus papae (PP)

• pojęcia: ,,czarne stulecie”, symonia, opactwo, konklawe, kardynał, celibat, inwestytura, pontyfikat, konkordat, klątwa, prawo kanoniczne (P)• konieczność podjęcia reform w Kościele (P)• rolę opactwa w Cluny w zapoczątkowaniu ruchu reformatorskiego i odnowy duchowej Kościoła (P)• płaszczyzny konfliktu tiary z koroną, istotę sporu o inwestyturę (P)• postanowienia konkordatu wormackiego jako rozwiązania kompromisowego w sporze między papiestwem a cesarstwem (P)

• zinterpretować dążenia Kościoła i papieży-reformatorów do wyzwolenia się spod dominacji władzy świeckiej (PP)• przedstawić reformy gregoriańskie, omówić konsekwencje ich wprowadzenia (P)• analizować i interpretować fragmenty Dictatus papae (PP)• wyjaśnić i podać przykłady zastosowania zwrotu: pójść do Canossy (PP)• określić skutki sporów i walk cesarstwa z papiestwem (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

38




51. Wyprawy krzyżowe.• Zajęcie Palestyny przez Turków Seldżuckich.• Synod w Clermont. Wezwanie papieża do krucjat.• Wyprawy do Palestyny.• Utworzenie i obrona Królestwa Jerozolimskiego.• Zakony rycerskie: templariusze, joannici, Krzyżacy.• Utrata Jerozolimy.• Znaczenie krucjat.

• daty: 1095 r. (synod w Clermont), 1096 r. (wyprawa ludowa, I wyprawa krzyżowa), 1204 r. (IV wyprawa krzyżowa), 1291 r. (zdobycie Akki) (P)• przyczyny i okoliczności powstania zakonów rycerskich (P)

• pojęcia i terminy historyczne: krucjaty, krzyżowcy, synod, Turcy Seldżuccy, Ziemia Święta, Królestwo Jerozolimskie, zakony rycerskie, rycerskość (P)• trwałe ślady krucjat w kulturze i innych dziedzinach (PP)

• przedstawić przyczyny, cele, przebieg oraz rezultaty krucjat (P)• analizować i interpretować fragment mowy papieża Urbana II na synodzie w Clermont pod kątem obietnic udzielonych przez papieża uczestnikom wyprawy krzyżowej (P)• wymienić nazwy i przedstawić specyfikę zakonów rycerskich utworzonych w Palestynie (P)• wymienić najsławniejszych uczestników krucjat (PP)• wskazać przykłady odejścia od idei krucjatowej (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

39




52. Królowie i stany.• Przemiany polityczne w Europie Zachodniej.• Francja Kapetyngów.• Anglia Plantagenetów.• Wzmocnienie władzy i konflikt z Kościołem.• Powstanie przedstawicielstw stanów: Anglia – parlament, Francja – Stany Generalne.

• postacie: Filipa II Augusta, Ludwika IX Świętego, Henryka II Plantageneta, Tomasza Becketa, Ryszarda Lwie Serce, Jana bez Ziemi (P)• daty: 1215 r. (Wielka Karta Swobód), 1264 r. (ukształtowanie się parlamentu w Anglii) (P)

• pojęcia i terminy historyczne: monarchia stanowa, stan, przywilej, parlament, Kapetyngowie, Plantageneci, Stany Generalne, Izba Gmin, Izba Lordów (P)• na czym polegała monarchia stanowa (P)• jaki był ideał władcy chrześcijańskiego (P)• w jaki sposób Wielka Karta Swobód wpłynęła na ograniczenie władzy króla w Anglii, zaistnienie w Anglii monarchii stanowej (PP)

• przedstawić dokonania władców Francji na drodze jednoczenia kraju i budowania jego potęgi (P)• analizować i interpretować fragment testamentu duchowego Ludwika IX Świętego pod kątem obowiązków władcy chrześcijańskiego (P)• omówić sytuację w Anglii za panowania Henryka II i Jana bez Ziemi, straty terytorialne na rzecz Francji (P)• analizować i interpretować postanowienia Wielkiej Karty Swobód (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

53. Lekcja powtórzeniowaPolska pierwszych Piastów. Europa w okresie rozkwitu średniowiecza.54. Praca klasowa

40




VII. Polska w okresie konfliktu papiestwa z cesarstwem. Rozbicie dzielnicowe i jego skutki. Zjednoczenie Polski.

55. Polska pod panowaniem Bolesława Śmiałego.•Polska wobec konfliktu między cesarstwem a papiestwem.•Po stronie papieża, przeciw cesarzowi.•Odbudowa metropolii gnieźnieńskiej•Koronacja Bolesława Śmiałego. Zdobycze na Wschodzie.•Konflikt miedzy królem a biskupem

• postacie: Bolesława Śmiałego, Grzegorza VII, Władysława Hermana, Sieciecha (P)• daty: 1076 r. (koronacja Bolesława Śmiałego) (P)• państwa obozu gregoriańskiego i cesarskiego (PP)

•pojęcia: trybut, lennik, klątwa, palatyn, kanonizacja (P)• okoliczności zdobycia korony przez Bolesława Śmiałego (P)•przyczyny i okoliczności konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem krakowskim Stanisławem (P)•kontrowersje historyczne wokół sprawy biskupa Stanisława (PP)•przyczyny i skutki ucieczki Bolesława Śmiałego z kraju po zabójstwie biskupa (P)• przyczyny zmiany pozycji międzynarodowej i znaczenia Polski po upadku Bolesława Śmiałego (PP)

• wyjaśnić, dlaczego Bolesław Śmiały znalazł się w obozie gregoriańskim (P)• przedstawić działania Bolesława Śmiałego jako stronnika papieża (P)• podać przykłady prowadzenia przez Bolesława Śmiałego aktywnej polityki na wschodzie (P)• analizować i interpretować fragmenty kronik Galla Anonima i Wincentego Kadłubka poświęcone sprawie biskupa Stanisława, wskazać różnice w ocenie wydarzenia u obu kronikarzy (PP)•ocenić Bolesława Śmiałego jako władcę i polityka (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

41




56. Polska za panowania Bolesława Krzywoustego.• Rządy Władysława Hermana.•Walki o władzę między Zbigniewem a Bolesławem.• Wyprawa cesarska na Polskę.•Podbój Pomorza i jego chrystianizacja.• Testament (statut) Krzywoustego.

• postacie: Władysława Hermana, Zbigniewa, Bolesława, Henryka V Ottona z Bambergu, ks. Salomei (P)• daty: 1109 r. (wyprawa cesarska na Polskę, obrona Głogowa), 1138 r. (testament Krzywoustego) (P)• losy Pomorza od czasów Mieszka I (P)• imiona synów Krzywoustego (P)

• pojęcia: trybut, chrystianizacja, testament, statut, zasada senioratu, senior, juniorzy, dzielnica senioralna, dzielnice dziedziczne (P)• przyczyny wzrostu znaczenia możnych za panowania Władysława Hermana (PP)• podłoże konfliktu między Zbigniewem a Bolesławem (P)• przyczyny i okoliczności odparcia najazdu cesarskiego (P)• przyczyny podjęcia przez Krzywoustego decyzji o podziale Polski między synów (P)• zasady testamentu Krzywoustego (P)

• omówić przebieg i efekty wyprawy cesarza przeciw Krzywoustemu (P)• analizować i interpretować fragment kroniki Galla Anonima (odpowiedź Krzywoustego udzielona cesarzowi Henrykowi V) pod kątem cech osobowości księcia (PP)• wskazać największe osiągnięcia panowania Krzywoustego (PP)• korzystając z mapy, omówić decyzje terytorialne zawarte w statucie (P)• dostrzec zagrożenia dla Polski wynikające z postanowień testamentu (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

42




57., 58. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego. A.• Upadek zasady senioratu.• Walki o tron krakowski.• Postępujące rozdrobnienie dzielnicowe.• Utracone terytoria.• Sprowadzenie Krzyżaków.• Podbój ziem pruskich.• Budowa państwa zakonnego.• Najazdy Mongołów na Polskę.B.• Osadnictwo wiejskie i miejskie.• Wygląd miast i wsi.• Organizacja życia w mieście i na wsi.• Początki stanów.

• postacie: Władysława II, Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego, Henryka Sandomierskiego, Fryderyka I Barbarossy, Konrada Mazowieckiego, Czyngis-chana, Henryka Brodatego, Henryka Pobożnego (P)• daty: 1226–1230 (sprowadzenie do Polski Krzyżaków), 1283 r. (zakończenie podboju plemion pruskich), 1241 r. (najazd tatarski na Polskę, bitwa pod Legnicą) (P)• zasięg terytorialny monarchii Henryków śląskich (PP)

• pojęcia i terminy historyczne: senior, juniorzy, seniorat, rozbicie dzielnicowe, marchia brandenburska, zakon rycerski, Krzyżacy, Prusowie, państwo zakonne, Mongołowie, Tatarzy, jasyr, lokacja, dokument lokacyjny, osadnictwo, kolonizacja, prawo niemieckie, prawo magdeburskie, łan, zasadźca, sołtys, czynsz, samorząd, ława wiejska, wolnizna, trójpolówka, wójt, rada miejska, ratusz, burmistrz, cech, stan, immunitet ekonomiczny, immunitet sądowy, prawo kanoniczne (P), nowa marchia, patrycjat, pospólstwo, plebs, komturia (PP)• rolę możnych w walkach między książętami (PP)• przyczyny i przejawy pogłębiania się rozbicia dzielnicowego (P)• znaczenie i skutki najazdów mongolskich na Polskę (PP)• zasady lokacji miast i wsi na prawie polskim i niemieckim (P)

• przedstawić przyczyny i skutki upadku zasady senioratu (P)• dostrzec zagrożenia dla Polski w okresie rozbicia dzielnicowego (PP)• scharakteryzować i ocenić organizację państwa zakonnego (PP)• wskazać ziemie utracone przez Polskę, omówić okoliczności ich odpadnięcia (P)• dostrzec i wskazać przykłady ożywienia gospodarczego ziem polskich wskutek rozwoju ruchu osadniczego, omówić zmiany, jakie zaszły w gospodarce polskiej (PP)• wskazać przejawy wzrostu pozycji możnowładztwa i duchowieństwa (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

43




59. Zjednoczenie Polski.• Czynniki sprzyjające zjednoczeniu. Dążenia i ośrodki zjednoczeniowe.• Przemysł II i Wacław II Czeski – koronacje.• Działalność zjednoczeniowa Władysława Łokietka.• Koronacja Łokietka. Koniec okresu rozbicia dzielnicowego.• Ziemie utracone w okresie walk zjednoczeniowych.• Wojny z Krzyżakami za Władysława Łokietka.• Terytorium Królestwa Polskiego.

• postacie Jakuba Świnki, Henryka IV Probusa, Przemysła II, Wacława II Czeskiego, Wacława III, Władysława Łokietka, Jana Luksemburskiego (P)• daty: 1295 r. (koronacja Przemysła II), 1300 r. (koronacja Wacława II), 1320 r. (koronacja Łokietka), 1331 r. (bitwa pod Płowcami) (P)• miejsce i okoliczności koronacji Łokietka (P)• przebieg i efekty wojen z Krzyżakami toczonych za Łokietka (P)

• pojęcia: świadomość narodowa, godło, kanonizacja, starosta (P)• sytuację wewnętrzną Polski w okresie rozbicia dzielnicowego (P)• przyczyny pojawienia się na ziemiach polskich dążeń zjednoczeniowych (P)• rolę kultu św. Stanisława w procesie jednoczenia ziem polskich (PP)• zmiany wprowadzone w administracji w czasie krótkich rządów Przemyślidów w Polsce (PP)• rolę aktu koronacji w działaniach zjednoczeniowych (PP)

• wskazać i omówić czynniki sprzyjające działaniom zjednoczeniowym książąt polskich (PP)• wyróżnić ośrodki zjednoczeniowe (P)• przedstawić działania władców, ich trudności i sukcesy na drodze do zjednoczenia kraju (PP)• przedstawić przebieg i efekty wojen toczonych przez Łokietka z Krzyżakami (P)• określić terytorium Królestwa Polskiego, porównać kształt granic Polski za Bolesława Krzywoustego i Władysława Łokietka (PP)• odczytywać potrzebne informacje z tablicy genealogicznej Piastów (PP)• wskazać ziemie polskie, które znalazły się poza granicami państwa polskiego (P)•wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału (P)

44




60. Kultura polska w okresie romańskim.• Początki kultury polskiej.• Okres romański.• Malarstwo, rzeźba, architektura.• Ksiązki, pieśni, dokumenty.• Pierwsze kroniki.

• dwa nurty średniowiecznej kultury polskiej (P)• postacie i dokonania: św. Brunona z Kwerfurtu, Galla Anonima, Wincentego Kadłubka (P)• najważniejsze budowle i rzeźby romańskie w Polsce (P)• nazwy i siedziby najważniejszych opactw (klasztorów) (P)• zabytki polskiej literatury średniowiecznej (P)

• pojęcia: nurt ludowy i dworski kultury polskiej, kolegiata, rocznik, kronika (P)• religijny charakter polskiej kultury średniowiecznej (P)• rolę zakonów w kulturze i życiu duchowym (P)• znaczenie kroniki Galla Anonima dla poznania najwcześniejszych dziejów Polski (PP)

• wyróżnić i scharakteryzować nurty w średniowiecznej kulturze polskiej (P)• charakteryzować cechy budowli i rzeźb romańskich i rozpoznawać je na ilustracjach (P)• wskazać zabytki sztuki romańskiej w swojej miejscowości i regionie (PP)• wskazać osiągnięcia kultury polskiej na tle kultury europejskiej (PP)• wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)

61. Lekcja powtórzeniowaPolska od drugiej połowy XI do początku XIV w.62. Praca klasowa.

45

plan wynikowy – klasa 1 - mrat.pl · średniowiecze, źródło historyczne, źródła pisane,...

Documents