www.rbf.net.pl

1

RAPORT Informacje dotyczące działalności chioskich firm na rynku europejskim

www.rbf.net.pl

2

Spis treści

1. Wstęp .................................................................................................................................................. 3

2. Podstawowe informacje gospodarcze o ChRL..................................................................................... 6

3. Kontakty w zakresie branży transportowej ......................................................................................... 9

4. Wpływ rozwoju chioskiej gospodarki na transportowy rynek europejski ........................................ 11

5. Możliwa ekspansja chioskich firm kolejowych w Polsce ................................................................... 12

5.1 Kwestie techniczne i organizacyjne ............................................................................................. 15

5.2 Kwestie prawne i zatrudnienia obywateli Chin ............................................................................... 16

5.3 Kwestie ekonomiczno - polityczne .............................................................................................. 18

6. Chioskie przedsiębiorstwa kolejowe w Europie. ............................................................................... 20

7. Charakterystyka chioskich firm kolejowych i jednostek naukowych. ............................................... 22

8. Przemysł polski naprawczo - produkcyjny. ........................................................................................ 25

9. Uwagi koocowe ................................................................................................................................. 27

www.rbf.net.pl

3

1. Wstęp

Światowe trendy globalizacyjne i coraz szybszy przepływ informacji, w połączeniu z bardzo wysokim wskaźnikiem tempa rozwoju Chin, na tle stagnacji gospodarki paostw Unii Europejskiej powodują, że coraz częściej ekonomiści i politycy rozważają zagadnienia wpływu współpracy gospodarczej z Chioską Republiką Ludową na poszczególne rynki w Europie. Lokowanie na terytorium Chin na przełomie XX i XXI w. inwestycji wielkich i ponadnarodowych konglomeratów gospodarczych spowodowało, że praktycznie bez ograniczeo przepływały do tego kraju nowoczesne technologie, doświadczenia, referencje i know-how, które w dużym stopniu zostały zasymilowane z rodzimą gospodarką Chin. Obecnie chioskie przedsiębiorstwa oferują w ramach eksportu, nierzadko urządzenia oraz wyroby oparte o dokumentację i pierwotnie skonstruowane w paostwach będących aktualnie potencjalnymi klientami. „W 2007 roku utworzono z siedzibą w Pekinie specjalny fundusz China Investment Corporation z 200 miliardami dolarów, który miał wspierad ekspansję wielkich chioskich firm na rynkach globalnych. Posunięcie to zapowiadało zmianę strategii Pekinu w stronę dywersyfikacji posiadanych nadwyżek kapitałowych, czyli inwestycji w aktywa rzeczowe przy jednoczesnym ograniczaniu, oczywiście jeśli to możliwe, zakupów obligacji rządowych denominowanych w USD”.1 Wszystko wskazuje na to, że jeśli gospodarka chioska będzie nadal utrzymywad wysokie tempo rozwoju, chioskie plany obejmą Polskę, jako przyczółek w Unii Europejskiej i kraj, z którego łatwo będzie prowadzid ekspansję, jeśli nie na zachód Europy, to na pewno w kierunku dawnych paostw KDL w tej części świata. „Taka jest właśnie geneza i w tym kontekście należy patrzed na prawdziwą ofensywę chioskiego kapitału którą obserwujemy (...) Chioskie spółki w różnych częściach globu (nie tylko jak dotychczas w Afryce) kupują upadające (a więc tanie) przedsiębiorstwa w Grecji, lub inwestują w strategiczne branże (energetyka, telekomunikacja, transport) w innych krajach. Chioski olbrzym zbudził się ze snu i nie ulega wątpliwości, iż skutki wzmożonej aktywności Chin odczujemy już wkrótce.”2 Już kilka lat temu analitycy przewidywali szybki wzrost gospodarki chioskiej, co wcześniej czy później musi coraz mocniej oddziaływad na rynki w układzie globalnym. W artykule H.S. Tuszyoskiego można było przeczytad, iż „kilkadziesiąt lat temu powstała wizja przekształcenia Chin w prawdziwą potęgę. Ta wizja wówczas była niezwykle śmiała, bo co prawda dotyczyła kraju wielkiego obszarem oraz ilością mieszkaoców, ale wówczas był to kraj niezwykle biedny i zacofany. Ta wizja była tak śmiała, że mało kto ją zauważał i włączał w prognozy rozwoju globu, jako znaczący jego element. Jednak konsekwencja w działaniu (niekiedy bolesna i nie zawsze akceptowana przez światową społecznośd) spowodowała, że teraz eksperci coraz częściej i coraz dokładniej przyglądają się Chinom. (…) Już dziś wydaje się, że Chiny są na prostej drodze do pozycji NR2 w światowej gospodarce i polityce. Jest bardzo prawdopodobne, że w niedalekiej przyszłości zdobędą tę pozycję. Przemawiają za tym obecne ich atuty jak wielkośd rynku, dynamika rozwoju kraju, stabilnośd polityczna, niskie koszty wytwarzania, wysokiej klasy kadra produkcyjna i obecnie rosnąca, dobra opinia o chioskich towarach. Świat jest zadowolony z otwarcia chioskiego rynku oraz z wkładu Chin w trzymanie niskiego poziomu cen światowych i w ich stabilizację. Chioczycy też są

1 Radosław Pyffel, Centrum Studiów Polska-Azja, opublikowane w polska-azja.salon24.pl/politykawschodnia

2 Tamże op. cit.

www.rbf.net.pl

4

zadowoleni, bo zyskali możliwośd ucieczki od wielowiekowej biedy, a świat zyskał dostęp do ich atrakcyjnych rynkowo produktów. „3 W strukturach Unii Europejskiej zjawisko ekspansji chioskiej gospodarki dostrzeżone zostało stosunkowo późno, bo dopiero pod koniec 2010 r. Problemy wynikające z kryzysu gospodarczego i osłabienie ekonomiczne takich paostw jak Grecja, Hiszpania, Portugalia czy Irlandia wzbudziły zainteresowanie Chin i Komisja Europejska zaczęła przekazywad sygnały o potrzebie zajęcia się tą kwestią, a w szczególności przejmowaniem europejskich firm przez chioskie. Komisarz ds. przemysłu Antonio Tajani zasugerował nawet koniecznośd powołania urzędu monitorującego inwestycje w UE, przeprowadzane przez paostwa spoza Wspólnoty. Urząd ten miałby byd wyposażony w instrumenty, za pomocą których możliwa byłaby blokada tego typu przedsięwzięd. „- Chodzi o inwestycje, ale za nimi idzie strategia polityczna - powiedział Tajani niemieckiemu dziennikowi "Handelsblatt". - Europa też musi znaleźd na to odpowiedź polityczną. To kolejne ostrzeżenie dla pogrążonej w kryzysie UE, w której Chioczycy są gotowi inwestowad ogromne pieniądze. - Mają za co kupid nowoczesne europejskie firmy z ważnych sektorów - ostrzegł Włoch.”4 Sytuacja ta wywołała nawet komentarze o zabarwieniu bardzo pesymistycznym:

„Bruksela jest przerażona. Według komisarzy, jedno z supermocarstw zagraża istnieniu Unii. Chce ono bowiem, jak twierdzą eurokraci, wykorzystad kłopoty strefy euro i przejąd najważniejsze firmy.”5

Chiny zwracają coraz baczniejsza uwagę na rynek krajów Europy Środkowo - Wschodniej. Wiele chioskich firm stara sie o ulokowanie swoich inwestycji w tym regionie, który jeszcze niedawno był domeną inwestycji paostw zachodnich. Zgodnie z artykułem zamieszczonym w New York Times6 Chioczycy preferują takie kraje jak Rumunia i Węgry. Od Bałtyku po Bałkany chioskie przedsiębiorstwa kupują nieruchomości i startują w przetargach w sektorze publicznym, szczególnie w Polsce i na Ukrainie, które przygotowują sie do organizacji Mistrzostw Europy w piłce nożnej. Dotychczas rzadko zdarzało się, aby w przetargach wygrywały paostwa spoza UE. „Niektóre polskie przedsiębiorstwa są niezadowolone – powiedziała zapytana przez NYT Henryka Bochniarz – szefowa Polskiej Konfederacji Pracodawców – twierdza, że Chioczycy są finansowani przez rząd w Pekinie. Szczerze mówiąc, dopóki spełniają warunki zgodnie z prawem, nie możemy ich wykluczyd”. Chioskie firmy i chioski rząd interesują sie także zakupami w sąsiadujących z UE paostwach. W roku 2009 Chiny zadeklarowały pożyczkę dla Mołdawii w wysokości 1 miliarda USD i zgodziły sie na 3 letni swap walutowy dla Białorusi, obejmujący 2,3 miliarda USD. Doradca ekonomiczny i handlowy Ambasady Chin w Warszawie p. Ma Changlin twierdzi, iż Chiny „są zainteresowane aby poprzez ten region rozciągnąd swoje działania na pozostałą częśd Europy”. Z danych Ministerstwa Gospodarki wynika, że branże które najbardziej interesują firmy chioskie w kontekście inwestycji to branże: elektroniczna, samochodowa, maszynowa, AGD, nowe technologie, IT. Zwiększa się zainteresowanie nie tylko inwestycjami bezpośrednimi, ale także poszukiwanie partnerów do joint venture oraz przejmowanie upadających spółek. Bezpośrednie inwestycje chioskie w Polsce wyniosły wg PAIiIZ w 2009 r. 160 mln euro, podczas gdy w 2008 r. było to 90 mln euro, a w 2007 r. 53 mln euro. Szacunki na 2010 r. mówiły o inwestycjach rzędu 500 mln euro, ale była to kwota nierealna. Aktywnośd firm chioskich wzmogła się dopiero w roku bieżącym. Cywilna częśd Huty Stalowa Wola została sprzedana koncernowi LiuGong za 63 mln euro. Koncern stał się tym samym największym chioskim inwestorem w naszym kraju. Pozostałymi są: NucTech Company (buduje zakład skanerów do prześwietlania pojazdów, kontenerów czy przesyłek) – 30 mln

3 Henryk S. Tuszyoski www.globaleconomy.pl, Wydawnictwo Instytutu, Analiz i Prognoz Gospodarczych

4 Fragment wypowiedzi Antonio Tajani za www.gazeta.pl 30 grudnia 2010 r. „UE musi bronid strategicznych

sektorów przemysłu przed Chinami” 5 www.dziennik.pl 28. 12 2010 „Bruksela straszy: Supermocarstwo zagraża Unii”.

6 The New York Times „Chinese Business Gains Foothold in Eastern Europe” 21 wrzesieo 2010

www.rbf.net.pl

5

USD; GD Poland Investments (zarządza centrum handlowym w Wólce Kosowskiej) - 25 mln USD; Min Hoong Development (budownictwo mieszkaniowe w Warszawie i Sopocie) - 25 mln USD; TTE Polska (produkcja telewizorów LCD i odbiorników radiowych w Żyrardowie) - 60 mln USD; Digital View (produkcja telewizorów LCD i nagrywarek DVD w Koszalinie) – 50 mln USD. Trwają rozmowy z firmą Sany w zakresie możliwości wybudowania za 38 mln euro fabryki maszyn budowlanych pod Warszawą. Koncern Shanghai Electric przymierza się do rozpoczęcia produkcji urządzeo stanowiących wyposażenie elektrowni wiatrowych Jednym z przykładów aktywności Chin w Europie jest stworzenie wspólnej chiosko - węgierskiej grupy do spraw budowy połączenia kolejowego z lotniskiem w Budapeszcie. Podczas światowej wystawy EXPO w Szanghaju polska ekspozycja cieszyła się dużą popularnością. Z wypowiedzi przedstawicieli polskich władz wynikało, że polska obecnośd gospodarcza w Chinach jest bardzo ważna, ale głównym celem działao jest wskazanie naszego kraju jako „drzwi do Europy” dla firm chioskich.7

Jako znamienne należy odnotowad ostatnie doniesienia na temat aktywności firmy Covec ( China

Overseas Engineering Group) który deklaruje inwestycje w infrastrukturę transportową w Polsce

obejmujące kwotę 5 mld euro. „Tych pieniędzy może byd więcej – powiedział „Rzeczpospolitej”

Marek Frydrych, dyrektor wykonawczy Sunningwell International, reprezentujący w Polsce m.in.

firmę Covec.8

Ostatnio chioski producent koparek Guangxi LiuGong Machinery zakupił zorganizowaną, cywilną częśd Huty Stalowa Wola, największego polskiego dostawcę sprzętu budowlanego (wartośd inwestycji jest szacowana na dwierd miliarda złotych)

7 Strona : http://www.airrailnews.com 17 lutego 2011

8 Rzeczpospolita, 28 marca 2011

www.rbf.net.pl

6

2. Podstawowe informacje gospodarcze o ChRL

Chioska Republika Ludowa została utworzona 1 października 1949 r. Na czele paostwa stoi przewodniczący ChRL (Hu Jintao). Funkcje władzy wykonawczej sprawuje rząd na czele z premierem (Wen Jiabao). Organem ustawodawczym jest Ogólnochioskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych. Chiny zajmują powierzchnię 9 597 tys. km2. Są trzecim pod względem obszaru paostwem na świecie, po Rosji i Kanadzie. Szacunkowa liczba ludności to 1 338,6 mln osób (2009 r.). Paostwo składa się z 22 prowincji, 5 regionów autonomicznych, 4 miast wydzielonych (Pekin, Szanghaj, Tianjin, Chongqing) oraz 2 regionów specjalnych (Hong Kong oraz Makao). Stolicą kraju jest Pekin. Walutą jest yuan chioski (skrót międzynarodowy CNY, skrót chioski RMB). Wartośd handlu zagranicznego Chin w 2009 r. wyniosła ok. 2 116 mld USD, w tym eksport 1 194 mld USD, a import 922 mld USD. Nadwyżka w handlu osiągnęła wyniosła 273 mld USD. Kraje UE pozostały największym partnerem handlowym Chin. Wartośd dwustronnej wymiany towarowej w 2009 r. wyniosła 296 mld euro, a handlu usługami 30 mld euro. Chiny stanowią trzeciego partnera UE w eksporcie i zajmują pierwsze miejsce jako dostawca towarów do Unii. Zagregowana wartośd bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Chinach do kooca 2009 r. wyniosła 576 mld USD, natomiast inwestycje Chin za granicą osiągnęły wartośd 227,3 mld USD. Chiny posiadają największe na świecie rezerwy dewizowe, przekraczające 2,8 biliona USD. Znaczna częśd rezerw lokowana jest w amerykaoskich papierach wartościowych (ok. 650 mld USD).

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne:

Wskaźniki 2007 2008 2009

PKB nominalny (mld USD) 3378 4222 4814

Realna stopa wzrostu PKB (%) 11,4 9,8 8,7 %

PKB (per capita w USD, jako parytet siły nabywczej PPP) 5700 6100 6600

Inflacja CPI - ceny towarów konsumpcyjnych (%) 4,8 6,0 - 0,8

Stopa bezrobocia (%) 4,0 4,2 4,3*

Eksport (mld USD) 1218 1465 1194

Stopa wzrostu eksportu (%) 25,7 20,3 -16,8

Import (mld USD) 956 1156 921,5

Stopa wzrostu importu (%) 20,8 20,9 -14,2

Saldo (mld USD) +262 +309 + 272,5

Obroty handlowe (mld USD) 2174 2621 2115,5

Stopa wzrostu obrotów handlu zagranicznego (%) 23,5 20,6 -15,7

Wartośd bezpośrednich inwestycji zagranicznych (mld USD) 74,7 90 130

Zagregowana wartośd inwestycji Chin za granicą (mld USD) 146 184 227,3

Zadłużenie zagraniczne 442 400,6 347,1

Rezerwy dewizowe i złota (mld USD) 1528 1995 2206

Źródła: (dane za 2007):Narodowe Biuro Statystyczne ChRL, Bank Światowy; (2008, 2009) wg informacji Min. Handlu ChRL. Chiny podają tylko dane dot. bezrobocia w miastach. Całkowite bezrobocie w Chinach oceniane jest na 9 %.

www.rbf.net.pl

7

Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej z Polską:

Umowa między Rządem PRL a Rządem ChRL o cywilnej komunikacji lotniczej, podpisana w Pekinie w dniu 20 czerwca 1986 r.

Umowa między Rządem PRL a Rządem ChRL w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, zawarta w Pekinie 7 czerwca 1988 r.

Umowa między Rządem PRL a Rządem ChRL w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji, zawarta w Pekinie w dniu 7 czerwca 1988 r.

Umowa między Rządem RP a Rządem ChRL o współpracy w transporcie morskim, podpisana w Warszawie w październiku 1996 r.

Umowa o współpracy finansowej z września 2000 r. - umowa o polskim kredycie eksportowym

Umowa między Rządem RP a Rządem ChRL o współpracy gospodarczej, podpisana w Warszawie w czerwcu 2004 r.

Wymiana handlowa z Polską (w mln euro):

2007 2008

Dynamika 2007=100

2009 Dynamika 2008=100

Obroty 9 237 12121 131 10934 90

Eksport do Chin 722 867 120 1051 121

Import z Chin 8 516 11254 132 9983 87

Saldo -7 794 -10387 133 -8932

Źródło: Ministerstwo Gospodarki RP

W polskim eksporcie największy udział mają półprodukty z metali nieszlachetnych (38,9 %), maszyny (25,2 %) i produkty przemysłu chemicznego (13,0 %). W ujęciu towarowym w pierwszej dziesiątce towarów znajdują się miedź, kaprolaktam, obudowy górnicze, izocyjaniany, elementy kierownic samochodów i silników elektrycznych, oktanol, rudy ołowiu, silniki spalinowe, poliamidy, kauczuk i wały napędowe. Udział wyrobów wysokoprzetworzonych w eksporcie w 2009 r. wzrósł z 29 do 32 %.

W imporcie do Polski ponad połowę stanowią wyroby przemysłu elektromaszynowego (54,8 %). Ważną kategorią są także wyroby włókiennicze (13,1 %), oraz wyroby różne (głównie meble i zabawki (6,5 %). Do najważniejszych produktów w imporcie z Chin do Polski w 2009 r. należały komputery, aparaty telefoniczne, części oraz akcesoria komputerowe i telefoniczne, transformatory, zestawy ubraniowe, maszyny drukarskie, zabawki, walizki i torby oraz bluzy i swetry.

www.rbf.net.pl

8

Dane statystyczne dotyczące transportu kolejowego w Chinach (sierpieo 2010)

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2010

Linie kolejowe (km) 71 898 73 002 74 408 75 438 77 084 77 966

91 000*

w tym linie:

Dwutorowe 23 951 24 650 24 908 25 566 26 404 27 031

Zelektryfikowane 18 115 18 758 19 303 20 151 24 433 25 457

Prywatne 7 651 7 738 8 524 8 462 8 935 9 517

Lokalne 4 717 4 818 4 869 4 775 4 737 4 813

Dużych prędkości 1 960 6 849 7 431

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Pasażerowie

Mln osób 152 345 155 061

Paskm 7338,65 8180,17

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2010

Ładunki

Mln ton 2 050 2 242 2 490 2 693 2 882 3 142

Mld tnkm 1 566 1 724 1 929 2 073 2 195 2 380

Śr. odległośd 760 765 770 765 762

Śr. prędkośd 32 33 32 32 32

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Zatrudnienie w branży (mln)

225,5 213,8 211,8 209,8 205,1 200,8 200,2

Źródła : Statystyki do roku 2007 włącznie - Tiedao Zhishi ("Railway Knowledge"), China's Railway magazine - wydawany co dwa miesiące. http://www.itdzs.com/ - strona wydawcy. Oficjalna strona Ministerstwa Kolei CRL: http://www.china-mor.gov.cn/zwzc/tjxx/tjgb/201012/t20101229_5997.html - 2008, wydane 1 czerwca 2009 http://www.china-mor.gov.cn/zwzc/tjxx/tjgb/201012/t20101229_5999.html - 2009, wydane 25 marca 2010 http://www.china-mor.gov.cn/zwzc/tjxx/zyzb/201102/t20110212_8115.html - 2010, wydane 12 lutego 2011 *Różne źródła podają nieco inne dane. Wykazana wartośd za wikipedia.org „Rail Transport in The People Republic of China Łączna ilośd eksploatowanych składów dużych prędkości w 2010 roku: 483. Nakłady inwestycyjne na rozbudowę kolei w Chinach średnio co roku wzrastają o około 35%.

www.rbf.net.pl

9

3. Kontakty w zakresie branży transportowej

W zakresie branży transportowej, leżącej w kompetencjach Ministerstwa Infrastruktury, a w szczególności sektora transportu szynowego, historia zacieśniania się kontaktów Polski i Chin ma około 5 lat. Warto zwrócid uwagę, że w drugiej połowie 2010 r. wystąpiło szczególne nasilenie współpracy, poprzez wzajemne wizyty delegacji obu paostw na szczeblu ministrów oraz grup roboczych, mające związek z organizowanym w Pekinie Kongresie Kolei Dużych Prędkości. Istotny jest fakt niewielkiej aktywności polskiego przemysłu kolejowego w Chinach, przy rosnącym zainteresowaniu strony chioskiej planami uczestnictwa w projektach transportowych w Polsce.

Najważniejsze fakty dotyczące współpracy polsko - chioskiej w zakresie kolei:

Październik 2006 - spotkanie przedstawicieli chioskiego Ministerstwa Kolei przedstawicielami UTK i PKP Cargo. Maj 2007 - Minister Kolejnictwa ChRL J.E. Liu Zhijun prowadził rozmowy z przedstawicielami PKP SA na temat współpracy pomiędzy kolejami chioskimi i Grupą PKP. PKP S.A. zaprezentowały plany inwestycyjne dotyczące sieci kolejowej w Polsce. Wrzesieo 2007 - Minister Jerzy Polaczek złożył wizytę w Chinach. W trakcie wizyty w Pekinie minister spotkał się z Ministrem Komunikacji ChRL Li Shenglinem oraz Ministrem Kolei ChRL Liu Zhijunem. Rozmowy dotyczyły głównie możliwości zaangażowania przedsiębiorców chioskich w proces rozwoju infrastruktury drogowej i kolejowej w Polsce, poprzez zachęcanie chioskich przedsiębiorstw do udziału w odpowiednich przetargach, organizowanych przez stronę polską. W tym celu podpisane zostało Memorandum o Porozumieniu pomiędzy Ministrem Transportu Rzeczypospolitej Polskiej, a Ministrem Komunikacji Chioskiej Republiki Ludowej o współpracy w zakresie budowy infrastruktury. W delegacji do ChRL uczestniczył Prezes PKP PLK S.A. Krzysztof Celioski, który podpisał stosowne listy intencyjne z partnerami chioskimi. Grudzieo 2007 – Do Polski przybyła chioska delegacja, reprezentująca Ministerstwo Kolejnictwa ChRL, instytuty naukowe oraz firmę China Civil Engineering Construction Corporation, która zajmuje się zagranicznymi inwestycjami kolejowymi. Listopad 2008 - Prezes PKP Cargo SA Wojciech Balczun i członek zarządu ds. międzynarodowych Daniel Ryczek reprezentowali spółkę w czasie wizyty delegacji rządowej i przedstawicieli polskiego biznesu w Chinach. Czerwiec 2009 – Minister Infrastruktury Cezary Grabarczyk i Prezes PKP SA Andrzej Wach prowadzili rozmowy z przedstawicielami chioskiego rządu i chioskich kolei paostwowych w Pekinie. Polska zaoferowała stronie chioskiej m.in. współpracę z PKP Cargo. Czerwiec 2009 - Minister Infrastruktury Cezary Grabarczyk poinformował po rozmowach w Pekinie, że coraz bardziej realna jest wizja stworzenia wspólnej spółki typu joint - venture PKP Cargo z jedną z chioskich firm. Sierpieo 2009 - Na zaproszenie Ministerstwa Infrastruktury przebywali w Polsce przedstawiciele Ministerstwa Kolei ChRL oraz chioskich firm działających na rynku kolejowym. Był to rezultat ustaleo podczas wizyty Ministra Infrastruktury Cezarego Grabarczyka w Chinach w czerwcu 2009 r.

www.rbf.net.pl

10

Sierpieo 2009 - PKP CARGO podpisały trzy listy intencyjne z partnerami chioskimi, na zakooczenie wizyty delegacji kolei chioskich w Polsce. Listy dotyczyły współpracy w zakresie budowy i naprawy taboru kolejowego oraz przewozów intermodalnych między Europą i Chinami. Wrzesieo 2009 - Na zaproszenie firmy China CNR Corporation Limited, w dniach 4-6 września przebywała w Chinach delegacja przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury i PKP Cargo. Delegacji przewodniczył podsekretarz stanu Juliusz Engelhardt. Listopad 2009 - Wizyta sześciu przedstawicieli chioskiej grupy kapitałowej CNR, wchodzących w skład wspólnego zespołu roboczego, którego zadaniem jest przygotowanie gruntu pod powstanie spółki joint - venture z udziałem PKP Cargo SA i China CNR Corporation Limited, która miałaby zająd się montażem wagonów na bazie majątku PKP Cargo Wagon w Szczecinie. Czerwiec 2010 - 29 czerwca 2010 r. PKP Cargo wraz z chioskim partnerem Jinan Railway Vehicles Equipment podpisały umowę, na mocy której, na bazie szczecioskiego zakładu PKP Cargo Wagon powstanie montownia wagonów z części sprowadzanych z Chin. Listopad 2010 – Ministerstwo Infrastruktury zorganizowało w dniach 17-18 listopada konferencję „Chioskie technologie Kolei Dużych Prędkości” z udziałem przedstawicieli Chioskiego Ministerstwa Kolei i firm kolejowych z Chin. Na seminarium byli obecni Minister Infrastruktury Cezary Grabarczyk, Wiceminister Juliusz Engelhardt, Wiceminister, Główny Inżynier Ministerstwa Kolei Chin He Huawu, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocnik ChRL w Rzeczpospolitej Polskiej Sun Yuxi, najważniejsi prezesi polskich przedsiębiorstw kolejowych takich jak PKP S.A., PKP PLK S.A. i chioskich firm, które prezentowały swe osiągnięcia. Jednym z tematów poruszonych na konferencji była idea budowy linii dużych prędkości łączącej Londyn, Berlin, Warszawę i Moskwę z Szanghajem. Wskazywano na duże możliwości chioskich przedsiębiorców przy realizacji takiego projektu. Na koniec pierwszego dnia konferencji sednem całej debaty okazała się współpraca i jej formy. Poinformowanie strony chioskiej o możliwości współfinansowania i finansowania projektów na zasadzie koncesji wywołało duże zainteresowanie. Padło również wiele słów na temat PPP (Partnerstwo Publiczno Prywatne). Przekazano informacje o staraniach hiszpaoskich firm kolejowych o kontrakty i ich próbach wejścia na rynek w Polsce, co może spowodowad zintensyfikowanie działao chioskich przedsiębiorstw celem wyprzedzenia ruchów Hiszpanów. Listopad 2010 - Na prośbę przedstawicieli kolei Chin, 18 listopada PKP PLK przygotowały wizytę techniczną na trasie Warszawa - Łódź. Przedmiotem rozmów była modernizacja linii konwencjonalnych oraz plany budowy linii dużej prędkości Grudzieo 2010 - Udział delegacji Ministerstwa Infrastruktury, PKP SA i PKP PLK w Światowym Kongresie Kolei Dużych Prędkości w Pekinie.

www.rbf.net.pl

11

4. Wpływ rozwoju chioskiej gospodarki na transportowy rynek europejski

Przez ostatnie 10 lat nieustannego wzrostu gospodarczego Chin, rozwój chioskich metropolii i okręgów przemysłowych przyniósł ze sobą ogromną falę motoryzacji całego kraju. W wyniku tego, infrastruktura na przedmieściach tych obszarów uległa przeciążeniu. Rząd chioski postanowił więc przeznaczyd olbrzymie fundusze na inwestycje w infrastrukturę drogową i kolejową. Obecny, jedenasty plan rozwoju na lata 2006-2010, zakłada przeznaczenie 182 miliardów dolarów (517 mld zł) na rozbudowę infrastruktury transportowej na obszarze całych Chin. Program rozwoju infrastruktury jest sukcesywnie wprowadzany co pięd lat, a środki przeznaczone na jego realizacją są stale powiększane.

Plan rozwoju Chin zakłada w latach 2010 – 2020 wydatki na inwestycje w kolejnictwie

w wysokości ok. 300 miliardów USD

Ilośd eksploatowanego taboru w Chinach:

Tabor 2005 2006 2007 2008

Lokomotywy parowe 193 133 100 89

Lokomotywy spalinowe 12 114 12 148 11 229 11 041

Lokomotywy elektryczne 5 166 5 518 5 993 6 206

Wagony towarowe 548 368 564 899 577 521 585 000

Wagony pasażerskie 41 974 42 592 44 243 46 200

Nowe wagony towarowe 34 408 33 976

Nowe wagony pasażerskie 1 521 1 699

Wycofane wagony towarowe 12 934 12 445

Wycofane wagony pasażerskie 900 1 081

Źródło: Ministerstwo Kolei ChRL

Miesięczny wzrost wydatków na inwestycje transportu kolejowego Chin (mld PLN)

Inwestycje w środki trwałe

Inwestycje w budowę infrastruktury

Inwestycje w technologię i zakup lokomotyw

Sierpieo 2009 21,25 19,53 1,71

Wrzesieo 2009 23,24 19,31 3,25

Październik 2009 23,00 21,10 1,90

Listopad 2009 27,00 24,57 2,42

Grudzieo 2009 81,28 63,38 17,90

Styczeo 2010 13,48 9,79 3,69

Źródło: Ministerstwo Kolei ChRL

www.rbf.net.pl

12

5. Możliwa ekspansja chioskich firm kolejowych w Polsce

Zainteresowanie polskim rynkiem kolejowym przez chioskich przedsiębiorców ujawniło się w latach 2006-2007. Pierwsze spotkanie z przedstawicielami chioskiego Ministerstwa Kolei odbyło się w dniach 30-31 października 2006 r., w siedzibie Urzędu Transportu Kolejowego. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele PKP Cargo, co wskazuje na zainteresowanie polskiego przewoźnika nawiązaniem współpracy z CNR. Podczas spotkania strona chioska została poinformowana przez Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego Wiesława Jarosiewicza o aktualnych działaniach UTK, jego zadaniach, celach, nadzorze technicznym jaki sprawuje, o kolejowych przewoźnikach pasażerskich i towarowych w Polsce. Dodatkowo, przedstawiciele PKP S.A. i kolejowych spółek przewozowych dokonali prezentacji prawa przewozowego oraz odpowiedzialności przewoźnika kolejowego w zakresie skutków wypadków i katastrof kolejowych. Spotkanie kooczyła dyskusja dotycząca potencjału, jaki niesie ze sobą uruchomienie kolejowego „Jedwabnego Szlaku” przebiegającego przez terytorium Polski. Spotkanie w UTK poprzedzały liczne kontakty drogą elektroniczną, przesyłano foldery reklamowe i prezentacje chioskich firm kolejowych. Zabiegi te są kontynuowane, a owocem pracy strony polskiej i chioskiej jest informacja podana w czerwcu 2010 r. o powstaniu pierwszej w Polsce spółki joint - venture pomiędzy PKP Cargo i chioskim producentem taboru China CNR Corporation Ltd. - CNR CARGO WAGON Sp. z o.o. Do stworzenia spółki joint - venture została wybrana spółka Jinan Railway Vehicles Equipment Co., Ltd. (dalej JRVEC), która należy do grupy China CNR Corporation Ltd. Udziały w spółce zostały podzielone po połowie. Głównym celem współpracy ma byd produkcja i sprzedaż wagonów towarowych na rynek polski i europejski.

Joint venture (przedsiębiorstwo z udziałem kapitału zagranicznego) – to przedsiębiorstwo, w którym częśd kapitału zakładowego wnosi wspólnik, nie będący obywatelem polskim ani polską osobą prawną. Praktycznie nie ma różnic pomiędzy spółkami joint venture, a krajowymi. Mamy do czynienia jedynie z nieco odmienną sprawozdawczością gospodarczą i w przypadku inwestycji rzędu kilku milionów euro, z dodatkowymi ulgami czy korzyściami.

JRVEC - powstało w 1910 r., a jego głównym zadaniem była naprawa lokomotyw parowych oraz projektowanie i produkcja lokomotyw spalinowych. W 1993 r. przedsiębiorstwo otrzymało fundusze od Ministerstwa Kolei Chin na rozwój firmy oraz projektowania i produkcji wagonów towarowych. Obecnie JRVEC produkuje ok. 7 tys. wagonów towarowych rocznie.

Największe chioskie firmy kolejowe (59), w tym JRVEC posiadają wiele ważnych certyfikatów, poświadczających możliwości i jakośd produkowanych wyrobów. Certyfikaty posiadane przez JRVEC: EN15085 CL1 - wystawiony przez SLV Duisburg; certyfikat zarządzania jakością TSI dla wózka Y25 Lsd1 i zestawu kołowego BA004 - wystawiony przez Lloyd’s Register; ISO 9001:2008; ISO 14001:2004 oraz OHSAS 18000.

Podczas wizyty w Polsce w lipcu 2009 r. przedstawiciele Ministerstwa Kolei ChRL oraz chioskich firm działających na rynku kolejowym, wyrazili zainteresowanie udziałem w takich przedsięwzięciach jak: rozwój terminali kontenerowych, produkcja i utrzymanie taboru, modernizacja dworców kolejowych oraz modernizacja linii kolejowych. Zadeklarowali również chęd udziału w programie budowy Kolei Dużych Prędkości oraz nie wykluczyli możliwośd uczestnictwa w prywatyzacji spółek Grupy PKP. Na współpracy z Chinami miała również skorzystad spółka Przedsiębiorstwo Napraw Infrastruktury Sp. z. o.o. (dalej PNI). PNI zajmuje się modernizacją, projektowaniem oraz budową dróg szynowych i kołowych, obiektów inżynieryjnych, budynków i budowli oraz kompleksową naprawą i utrzymaniem infrastruktury kolejowej. W minionym roku obrotowym spółka zanotowała 9,1 mln zł. zysku. Zatrudnia ponad 1700 pracowników. Wstępnie, władze spółki PNI ustaliły wraz z China Railway Engineering Co. (dalej CREC), że będą wspólnie w ramach konsorcjum ubiegały się o kontrakty na

www.rbf.net.pl

13

modernizację infrastruktury kolejowej. Chioskie przedsiębiorstwo w sierpniu 2009 r. podpisało list intencyjny z PNI w tej sprawie. CREC jest trzecią największą firmą budowlano - inżynieryjną na świecie. Posiada pozycję lidera na chioskim rynku budowlanym i bierze udział w wielu przedsięwzięciach infrastrukturalnych na terenie Azji i Afryki jako wykonawca robót drogowych, linii kolejowych i tuneli. W skład grupy CREC wchodzi 31 spółek z całych Chin, w tym trzy duże instytuty naukowe. Chioska firma jest zainteresowana współpracą z PNI, ponieważ sama nie posiada wykwalifikowanego personelu i sprzętu na terenie Polski, co stanowi istotną barierę. Ministerstwo Infrastruktury chciałoby, aby na rynku pojawił się kolejny gracz, co wpłynęłoby na obniżenie oferowanych przez wykonawców cen. W październiku 2010 r. PKP SA zaprosiło zainteresowanych do negocjacji w sprawie nabycia nie mniej niż 29 231 udziałów o wartości 500 zł każdy, należących do PKP SA, stanowiących nie mniej niż 10 proc. kapitału spółki PNI. Na krótkiej liście podmiotów dopuszczonych do badao due diligence spółki znalazły się: Alpine Bau GmbH Salzburg, Budimex SA Warszawa, MCI Private Ventures Fundusz Inwestycyjny Zamknięty działający na rzecz subfunduszu MCI Euroventures 1.0, PBG SA Wysogotowo oraz Polimex-Mostostal SA Warszawa. Powstało pytanie czy za funduszem MCI nie stoją inwestorzy chioscy, ale nie ma na to potwierdzenia. Inwestor w PNI ma byd znany do kooca marca 2011 r. China Overseas Engineering Group Co., Ltd. (dalej COVEC) wygrała przetarg na budowę 2 odcinków autostrady A2. W komentarzach często przewijał się wątek zaniżenia ceny o ok. 400 mln zł. dzięki korzystaniu z pomocy finansowej paostwa chioskiego. COVEC tłumaczył, że niska cena została osiągnięta dzięki temu że: - ze względu na swój potencjał jest w stanie zapewnid skondensowany mechanizm zakupów pozwalający uniknąd wahao cen dla materiałów budowlanych, - finansowanie przedsięwzięcia odbędzie się ze środków własnych bez konieczności zaciągania kredytów, a zatem bez kosztów finansowych, - oszczędności przyniosą wykorzystanie doświadczenia w zakresie organizacji pracy i procesu realizacji projektów, - będzie w stanie obniżyd częśd kosztów osobowych, wskutek skorzystania w pewnym stopniu z ekspertów z Chin, których oczekiwania płacowe - zwłaszcza kadry zarządzającej - są niższe niż wśród europejskich wykonawców, - ufając własnym umiejętnościom zdecydował się zminimalizowad ryzyko kar umownych z tytułu nieterminowego wykonania prac, - potrafił wykorzystad efekty synergii z góry zakładając, iż uzyska zamówienie na dwa odcinki autostrady, - z uwagi na światowy kryzys gospodarczy przyjął, że marża uzyskana z tytułu realizacji tego projektu będzie niższa niż dotychczas. COVEC startował wcześniej w przetargu na budowę drugiej linii metra w Warszawie. Złożona oferta była druga (4,5 mld zł) i przegrała z włosko-turecko-polskim konsorcjum Astaldi-Gulermak-Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów (4,1 mld zł), które wygrało przetarg. Nie dając za wygraną Chioczycy oraz trzeci oferent Mostostal Warszawa S.A. złożyli protesty, jednak protesty te zostały odrzucone. To samo chioskie przedsiębiorstwo budowlane próbowało brad udział w przetargach na budowę stadionów piłkarskich na Euro 2012.

www.rbf.net.pl

14

Pod koniec 2009 r. samorządowa spółka Koleje Mazowieckie (KM) rozpisały przetarg na zakup 11 dwukabinowych lokomotyw elektrycznych, które będą wykorzystywane do prowadzenia pociągów zmiennokierunkowych „push-pull”. Po otwarciu 3 ofert nadesłanych przez producentów taboru (CSR Zhuzhou Electric Locomotive Co. Ltd. (ZELC) - 34 mln 980 tys. euro netto; Bombardier - 40 mln 520 euro netto; Siemens - 44 mln 028 tys. 988 euro netto) okazało się, iż najtaoszą ofertę złożyła firma chioska. W swojej historii wyprodukowała ona już 30 typów elektrycznych lokomotyw dla przewozów pasażerskich i towarowych. Dostarczyła ponad 70 proc. wszystkich tego typu pojazdów użytkowanych w Chinach. Współpracowała m.in. z Siemensem. Jak dotąd firmie udało się wyeksportowad lokomotywy m.in. do Iranu, Kazachstanu i Uzbekistanu. Koleje Mazowieckie jako zwycięzcę przetargu wskazały firmę Bombardier i zaproponowane lokomotywy Traxx P160 DC.

www.rbf.net.pl

15

5.1 Kwestie techniczne i organizacyjne

Problem zaistnienia chioskich firm kolejowych na rynku europejskim należy również rozpatrywad w kontekście elementów technicznych. Prawie wszystkie przedsiębiorstwa produkujące podzespoły lokomotyw lub wagonów kolejowych na rynku chioskim, posiadają odpowiednie certyfikaty ISO, certyfikaty zgodności z normami europejskimi, certyfikaty zgodności z TSI (Techniczne Specyfikacje Interoperacyjności) lub certyfikaty IRIS (International Railway Industry Standard). Chioska firma legitymująca się tymi certyfikatami może nie mied w ogóle problemów z produkcją podzespołów na rynek europejski, gdyż z technicznego punktu widzenia wszelkie normy zostaną spełnione. Jedynie eksploatacja i testy mogą podważyd jakośd chioskiego wyrobu. Zanim chioska firma JRVEC będzie mogła sprzedad jakikolwiek produkt, musi otrzymad aprobatę techniczną, wydaną przez odpowiednią jednostkę naukową np. Instytut Kolejnictwa, Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor” czy Politechnikę Poznaoską po przeprowadzeniu testów. Na podstawie wydanej aprobaty technicznej Urząd Transportu Kolejowego może wydad dopuszczenie czasowe, a później bezterminowe. JRVEC posiada certyfikaty systemu zarządzania produkcją wózka Y25 lsd1 i zestawu kołowego BA004 zgodne z TSI, dyrektywa 2001/16/WE i 2004/50/WE, wydane przez Lloyd’s Register (jednostka notyfikująca LRV 0038 zaakceptowana przez Komisję Europejską). Oznacza to, iż produkty wykonane na terenie Chin spełniają wszystkie europejskie wymogi techniczne. Certyfikaty te nie dają pozwolenia na produkcję tych samych wyrobów w Polsce, ponieważ wydawane są dla konkretnej lokalizacji. Jednak posiadanie tych certyfikatów umożliwia szybsze i łatwiejsze uzyskanie dopuszczenia przez UTK.

www.rbf.net.pl

16

5.2 Kwestie prawne i zatrudnienia obywateli Chin

Zatrudnienie chioskich obywateli na terenie Polski jest złożonym i trudnym procesem, ale możliwym do zrealizowania. Liczba zatrudnianych w Polsce obcokrajowców stale się zwiększa. W 2010 r. ilośd wydanych zezwoleo wyniosła 37121. Najwięcej w województwie mazowieckim (19300 zezwoleo), pomorskim (2391), małopolskim (2503), lubuskim (1809) i śląskim (2259). Wzrost jest podyktowany wejściem w życie w lutym 2009 przepisów uproszczających i usprawniających procedury związane z podejmowaniem pracy przez cudzoziemców. Usunięcie potrzeby pozyskania przyrzeczenia zezwolenia na pracę i wydłużenie okresu wydawania zezwolenia na pracę do 3 lat bardzo pomogło przy zatrudnianiu obcokrajowców.

Przyznawane obcokrajowcom zezwolenia na pracę dzielimy na następujące typy:

A - dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; B - dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę polegającą na pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przez okres przekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy; C - dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, delegowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego lub podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym; D - dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, delegowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa); E - dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę u pracodawcy zagranicznego, delegowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 3 miesiące w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt. 2-4. Przyznane w Polsce pozwolenia na pracę wg obywatelstwa:

Ukraina – 13150 zezwoleo; Chiny – 6387 zezwoleo; Wietnam – 2252 zezwoleo; Nepal – 2158 zezwoleo; Białoruś – 1958 zezwoleo; Turcja – 1521 zezwoleo.

W ubiegłym roku wydano również 1756 zezwoleo na pracę cudzoziemców oddelegowanych do Polski w celu realizacji usług eksportowych. W tej grupie dominowali cudzoziemcy zatrudnieni na stanowiskach robotników wykwalifikowanych (1050 zezwoleo), przede wszystkim w budownictwie (1029 zezwoleo). Zezwolenia na pracę wydane dla obywateli Chin według grupy pracowniczej:

kadra kierownicza – 1184 zezwoleń na 3916 ogółem;

robotnicy wykwalifikowani – 2086 zezwoleń na 11 144 ogółem;

robotnicy niewykwalifikowani – 259 zezwoleń na 5020 ogółem.

www.rbf.net.pl

17

Chioskie firmy wskazują, że na ich niższe koszty wpływ mają niższe płace i korzystanie z tzw. usługi eksportowej, w przypadku kiedy nie mają swojego przedstawicielstwa w Polsce, co jednak nie zwalnia ich z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę typu „D”. W innym przypadka chioska firma posiadająca swoje przedstawicielstwo na terenie Polski, musi się ubiegad o zezwolenie typu „A” na pracę dla obcokrajowca wydawane przez wojewodę. Chioskie przedsiębiorstwo może wypłacid chioskiemu robotnikowi pracującemu w Polsce wynagrodzenie w wysokości średniej krajowej maksymalnie umniejszonej o 30%. Podsumowując, można zauważyd wyraźne ożywienie na rynku pracy w przypadku cudzoziemców. Tendencja ta będzie się utrzymywad ze względu na niższy koszt zatrudnienia pracowników. Dodatkowo, chioscy robotnicy wyrażają zgodę na niższy standard zakwaterowania, dwunastogodzinną pracę na jednej zmianie i sześciodniowy tydzieo pracy. Chioscy budowlaocy pracujący na terenie Polski są bardzo dobrze przygotowani do wypełniania swoich obowiązków. Paostwowa Inspekcja Pracy po przeprowadzeniu kontroli na budowach, podkreśla przestrzeganie przepisów BHP, posiadanie wszystkich ważnych dokumentów i sumiennie wykonywaną pracę przez pracowników chioskich. Wszystko to stwarza konkurencję dla naszych firm budowlanych. Nie wiadomo jednak jak długo taka sytuacja utrzyma się, gdyż powoli zarysowują się postulaty wśród chioskich pracowników w zakresie wyrównywania warunków płacowych.

www.rbf.net.pl

18

5.3 Kwestie ekonomiczno - polityczne

Wejście chioskiego przedsiębiorstwa kolejowego na polski i europejski rynek stwarza bardzo poważne zagrożenie. Nowe miejsca pracy utworzone w zakładzie produkcyjnym w Polsce przez firmę z udziałem chioskim, nie zrekompensują utraty miejsc pracy w innych zakładach produkujących tabor. Szacuje się, że realizacja planu zakupu przez PKP Cargo 2,5 tys. wagonów, w ciągu 5 lat od uruchomienia spółki joint venture w Szczecinie, może doprowadzid do spadku zatrudnienia od 1500 do 3000 osób w pozostałych zakładach zlokalizowanych na terenie Polski. Będzie to także skutkowad zmniejszeniem poziomu zatrudnienia u kooperantów tych zakładów o ok. 2000 tys. osób. Sygnalizuje się także, że utworzenie zakładu w Szczecinie może byd zaczątkiem dalszych tego typu inicjatyw, tak w dziedzinie taboru dla przewozów pasażerskich (na potrzeby paostwowego PKP Intercity SA), jak i w sektorze modernizacji infrastruktury. Wybór Szczecina jako miejsca lokalizacji zakładu jest związany z dostępem do portu w Szczecinie skąd odbierane byłyby dostawy zaopatrujące fabrykę CNR CARGO WAGON. W zależności od armatora średni czas przewozu drogą morską kontenera wynosi: China Shipping – 20-25 dni; Hapag-Lloyd AG – 30-35 dni; Maersk – 40 dni. Weryfikacji wymaga jednak informacja, że duże statki, które miałyby dostarczad komponenty do produkcji na potrzeby zakładu, ze względu na warunki techniczne portu i głębokośd kanału, nie mogłyby bezpośrednio zawijad do portu w Szczecinie. W tej sytuacji transport skierowany byłby do portu w Hamburgu, skąd półfabrykaty byłyby przewożone do Szczecina koleją albo za pomocą feederów.

Tworzenie spółek joint venture z przedsiębiorstwami chioskimi, niesie za sobą sporo niekorzystnych zjawisk. W opinii ekonomistów, tylko bardzo silne przedsiębiorstwa powinny próbowad wspólnych interesów z Chinami. Tymczasem, nawet najwięksi partnerzy firm chioskich tacy jak General Electric, Siemens czy BASF, ostrożnie podchodzą do kreowania wspólnych przedsięwzięd. Profesor Andrew Hupert z Uniwersytetu Nowy Jork w Szanghaju uważa, że długie stosunki partnerskie nie niosą za sobą obopólnych korzyści, a może się okazad, że najbardziej zwycięska będzie strona chioska: „Należy byd przygotowanym na sytuację, gdy nasz chioski przyjaciel zostawi nas, kiedy bardziej atrakcyjny partner pojawi się na rynku”.

Na temat działao chioskich wypowiadają się również „Pracodawcy RP” wskazując na fakt, iż Polska jako jedyny kraj radzący sobie z kryzysem, może byd łącznikiem pomiędzy Paostwem Środka, a Unią Europejską. Przewodniczący organizacji Andrzej Malinowski powiedział: "Polska wiele zyskała przy informacjach pokazujących, że jesteśmy jedynym krajem, który rozwija się w miarę normalnie w momencie kryzysu, czy osłabienia gospodarczego. Chioczycy to natychmiast wykorzystali". Dodatkowo w tym czasie KGHM Polska Miedź podpisała umowę handlową na dostawę do Chin w 100 tys. ton miedzi elektrolitycznej, więc jak powiedział: "Chioczycy podjęli chyba decyzję, że Polska ma byd swoistym mostem dla gospodarki chioskiej, prowadzącym do gospodarki unijnej". 3 listopada 2010 r. minister gospodarki Waldemar Pawlak i wiceminister handlu Chin Jiang Zengwei podpisali w Warszawie deklarację, która ma zacieśnid stosunku między obydwoma krajami. Minister gospodarki zadeklarował pomoc chioskim firmom i określił nasz kraj jako miejsce gdzie chioskie inwestycje mogą się rozwijad. Wszystko to wskazuje na zainteresowanie zwiększenia współpracy z Chinami, bez przeprowadzenia koniecznych analiz skutków takiej współpracy.

www.rbf.net.pl

19

Widoczne jest przyzwolenie polskiego rządu na rozwój chioskich przedsiębiorstw na terenie Polski. Tymczasem w UE, w celu ograniczenia dostępu do rynku, pojawiły się postulaty:

rozszerzenia stosowania przepisów UE z zakresu pomocy publicznej na paostwa trzecie, jeżeli wyrażają one wolę uczestniczenia w rynku zamówieo publicznych,

przystąpienia Chin do tzw. The Agreement on Government Procurement (GPA) w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO). Umowa o przydzielaniu zamówieo publicznych zabrania pomocy paostwowej. Chiny jako członek WTO nie podpisały dotychczas tej umowy, jednak cały czas prowadzone są negocjacje, co daje wciąż szansę odstąpienia Chin od udzielania pomocy własnym przedsiębiorstwom działającym na innych rynkach.

Polska zapewnia równe traktowanie wszystkim podmiotom prowadzącym działalnośd gospodarczą. Podmioty te są tak samo traktowane i poddawane są tym samym obowiązkom na przykład z zakresu ochrony środowiska, zobowiązao podatkowych, norm jakości czy warunków zatrudnienia pracowników. Chioskie przedsiębiorstwa startujące w przetargu, podlegają tak jak wszyscy uczestnicy jednakowym procedurom. Istnieją odpowiednie zabezpieczenia, uniemożliwiające składania nierzetelnych ofert, w szczególności obowiązek odrzucenia oferty o rażąco niskiej cenie. Niestety, Polsce borykającej się z problemami finansowania inwestycji, zależy na jak najtaoszej realizacji inwestycji co sprawia, że badanie rażąco niskiej ceny dokonywane jest pobieżnie. W wymiarze międzynarodowym gwarancja równego traktowania inwestycji wynika m.in. z umów o współpracy gospodarczej. W szczególności umowa pomiędzy Polską a Chinami nakazuje (z wzajemnością) traktowad inwestycje chioskie w Polsce według takich zasad, jakimi cieszą się inwestycje z innych krajów, korzystających z klauzuli najwyższego uprzywilejowania. Jest to określenie traktatowego zobowiązania stosowanego w międzynarodowych stosunkach handlowych. Paostwo przyznające tę klauzulę innemu paostwu, zapewnia mu uprawnienia i udogodnienia nie mniejsze, niż jakiemukolwiek innemu paostwu, z którym handluje. Zazwyczaj klauzula największego uprzywilejowania obejmuje wszystkie kwestie dotyczące handlu, żeglugi morskiej, komunikacji, tranzytu i traktowania cudzoziemców.

www.rbf.net.pl

20

6. Chioskie przedsiębiorstwa kolejowe w Europie.

Polska nie jest jedynym krajem, w którym zauważono działalnośd chioskich przedsiębiorstw kolejowych. Działalnośd ta najbardziej zauważalna jest w krajach o mniejszym potencjale gospodarczym lub borykających się z kryzysem gospodarczym. Można przypuszczad, że Chiny celują w paostwa, dla których wizja rozbudowy linii kolejowych, nowy tabor i inwestycje kapitału azjatyckiego są dużą szansą na rozwój. Inwestycje chioskie nakierowane są więc głównie na Bułgarię, Rumunię i Węgry z kręgu paostw UE oraz na Białoruś, Rosję i Ukrainę z Europy Wschodniej. Rząd Rosji, wobec zagrożenia dla producentów cystern kolejowych, zamknął rynek przed producentami chioskimi, oferującymi cysterny po 12–15 tys. dolarów, chod takie same cysterny na rynku chioskim kosztują 40-45 tys. dol. Pojawiły się także informacje o aktywności firm chioskich w Europie Zachodniej m.in.. start chioskiego przedsiębiorstwa produkującego klocki hamulcowe w przetargu dla Deutsche Bahn. Rządy paostw zachodnich dążą jednak do niedopuszczenia inwestycji firm chioskich na swoim terytorium. Dlatego też, nie docierają obecnie poważne sygnały ze strony innych paostw UE, dotyczące prób rozpoczęcia działalności produkcyjnej lub usługowej chioskich firm kolejowych. Zebrane opinie ekspertów i przedstawicieli różnych podmiotów aktywnych w krajach Unii wskazują, że problem możliwości ekspansji firm chioskich na rynkach europejskich jest obecnie słabo dostrzegany, a przypadek powstania spółki polsko-chioskiej odosobniony. Należy jednak zwrócid uwagę na fakt, że nie istnieją żadne oficjalne badania w tym zakresie. Przytoczone we Wstępie raportu stanowisko komisarza Antonio Tajani, jest praktycznie najgłośniejszym i najczęstszym w Unii głosem zaniepokojenia problemem konkurencji firm chioskich. Opinie prezentowane przez organizacje z obszaru działania kolejnictwa, takie jak UIC (International Union of Railways) czy CER (The Community of European Railway and Infrastructure Companies) świadczą o niewielkiej znajomości spraw związanych z chioskimi inwestycjami w tej branży, a także o braku jakichkolwiek opracowao analizujących ten problem.

Białoruś Chiny zainwestują na Białorusi 3,5 mld dolarów. Jest to wynikiem podpisania w 2010 r. umów w trakcie wizyty w Pekinie delegacji, której przewodniczył prezydent Aleksandr Łukaszenka. Zawarto umowy w energetyce, budownictwie, przemyśle i infrastrukturze transportowej. Białoruskie władze podpisały z bankiem paostwowym Eximbank, odpowiedzialnym m.in. za sprawy finansowe związane z polityką zagraniczną Chin, umowę o sfinansowaniu inteligentnego systemu transportowego Mioska, elektryfikacji fragmentów linii kolejowych w obwodach mioskim i mohylewskim oraz dostaw elektrowozów. Ministerstwo gospodarki oraz chioski koncern inżynieryjny SAMS wybudują białorusko-chioski park przemysłowy. Chioskie władze sfinansują budowę fabryki celulozy, a także powstanie dwóch nowych elektrowni, których budowa będzie kosztowad łącznie 400 mln dol. Firma Beijing Uni-Construction Group wybuduje w Miosku kompleks hotelowy "Pekin". Chioczycy zainwestują również 600 mln dolarów w modernizację międzynarodowego lotniska w Miosku. Białoruski wicepremier Uładzimir Siemaszka podkreślił, że oba kraje stworzyły już bazę dla realizacji kolejnych 100 białorusko-chioskich projektów o łącznej wartości 15 mld dolarów. O tym, że współpraca chiosko-białoruska może mied głębszy charakter, mogą świadczyd również informacje o podpisanej w lipcu umowie dotyczącej budowy centrum bezpieczeostwa informacyjnego. Według relacji prasowych, za chioskie pieniądze miałaby powstad struktura zajmująca się m.in. kontrolą lotów kosmicznych. Skoro jednak Białoruś nie wysyła na orbitę żadnych satelitów, eksperci podejrzewają, że może ona służyd Chioczykom do nasłuchu elektronicznego.

www.rbf.net.pl

21

Węgry.

Premier Viktor Orbán podczas wizyty w Szanghaju zapowiedział wzrost wartości chioskich inwestycji na Węgrzech. Świat po kryzysie będzie w innym miejscu, a centrum gospodarcze świata przesuwa się na wschód. Węgiersko-chioskie partnerstwo będzie miało specjalne miejsce w myśleniu strategicznym na przyszłośd. Obaj przywódcy omówili kwestię znalezienie chioskich spółek, które będą uczestniczyd w drogowych i kolejowych projektach budowlanych na Węgrzech. Chioski premier zaznaczył potrzebę współpracy finansowej i bankowej między krajami. Szczegóły dotyczące projektów zostaną opracowane później przez odpowiednie ministerstwa. Węgierska delegacja spotkała się także z liderami biznesu, a wśród nich z Feng Chen, szefem grupy Hainan, z którym przedyskutowano możliwośd utworzenia nowej linii lotniczej, które mogłaby przejąd węgierskie linie MALEV. W tej chwili minister rozwoju Tamas Fellegi negocjuje porozumienie w sprawie współpracy ze stroną chioską przy projekcie budowy kolei dużych prędkości na Węgrzech, np. linii pomiędzy lotniskiem a centrum Budapesztu. Jednakowoż kwestia przydatności kolei dużych prędkości na Węgrzech jest dyskusyjna ze względu na niewielką liczbę dużych miast i stosunkowo małe odległości pomiędzy nimi. Ukraina.

Podczas wizyty prezydenta Ukrainy w ChRL, Wiktor Janukowycz podpisał umowę na finansowanie i budowę 8 km linii kolejowej dla przewozów pasażerskich pomiędzy Kijowem a lotniskiem Boryspol, budowę 4 stacji pasażerskich i dostawę pociągów elektrycznych. Umowa warta 1 mld USD zostanie zrealizowana przez China National Corporation. Podczas wizyty podpisano wspólną deklarację o przyjaźni i współpracy między Chinami i Ukrainą. Według prezydenta Ukrainy, do 2012 r. obroty handlowe między obu krajami powinny wzrosnąd do 10 mld USD.

www.rbf.net.pl

22

7. Charakterystyka chioskich firm kolejowych i jednostek naukowych.

China Academy of Railway Sciences (CARS)

Chioska Akademia Nauk Kolejnictwa jest jedyną unikatową, interdyscyplinarną Akademią przemysłu kolejowego w Chinach. Zajmuje się badaniami naukowymi, rozwojem, produkcją, doradztwem i inną działalnością gospodarczą. Głównym zadaniem Chioskiej Akademii Nauk Kolejnictwa jest wspieranie badao naukowych i postępu technicznego w dziedzinie kolejnictwa w Chinach. Badania i osiągnięcia Akademii znajdują praktyczne zastosowanie w rozwoju m.in. kolei dużych prędkości, transporcie kolejowym, informatyzacji kolei, bezpieczeostwie transportu kolejowego, nowoczesnych technologiach miejskiego transportu szynowego oraz usługach na rzecz kolejnictwa. Zatrudnia 2400 pracowników i posiada fundusze w wysokości 500 mln zł.

3rd Railway Survey & Design Institute Group Corporation (TSDI)

III Instytut Badawczo-Projektowy Kolejnictwa prowadzi na szeroką skalę kompleksowe prace badawczo – projektowe na poziomie podstawowym. Zajmuje się także doradztwem, nadzorem, generalnym wykonawstwem robót kolejowych, w tym metra oraz dróg. Najważniejsze prace w których współuczestniczył to: projektowanie kolei dużych prędkości, ciężki transport kolejowy, kolej magnetyczna (Maglev), duże i zintegrowane węzły komunikacyjne, zintegrowany projekt miejskiego transportu kolejowego i inne.

China Railway Engineering Corporation (CREC)

Firma specjalizuje się w różnych dziedzinach takich jak: projektowanie i prace przygotowawcze z zakresu inżynierii i montażu, produkcji przemysłowej, nieruchomości oraz inwestycji finansowych. CREC jest obecnie drugą na świecie firmą wykonawczą. Firma brała i bierze udział w projektowaniu i realizacji ponad 4000 ważnych projektów infrastrukturalnych w ChRL i za granicą. CREC skupia 46 spółek i zatrudnia ok. 280 tys. pracowników. Wartośd aktywów firmy wynosi 139 mld zł.

China National Overseas Engineering Corporation (COVEC)

Jest to firma córka należąca do CREC. Specjalizuje się wyłącznie w wykonawstwie projektów zagranicznych oraz handlu międzynarodowym. COVEC jest jedną z pierwszych chioskich firm, które weszły na międzynarodowy rynek wykonawstwa budowlanego oraz eksportu usług pracowniczych. Po wielu latach pracy i zaangażowaniu w projekty, cieszy się dobrym wizerunkiem w społeczeostwie chioskim oraz międzynarodowym, zwłaszcza w Azji południowo – wschodniej i Afryce. Firma posiada międzynarodowe certyfikaty jakości ISO9001, ISO14000 i OHS18000. Posiada kwalifikacje głównego chioskiego wykonawcy pierwszej klasy w dziedzinie budownictwa cywilnego, projektowania, budowy oraz remontu dróg i innych prac budowlanych. COVEC uzyskał nagrodę International Project Menagment Award Committee (IPMA) za stworzenie własnego systemu zarządzania projektami.

China Railway Shanghaiguan Bridge Group Co., Ltd. (CRSBG) Działająca na dużą skalę Grupa swoją działalnością obejmuje produkcję, prace konstrukcyjne i projektowe oraz usługi budowlane. Przedsiębiorstwo wytwarza konstrukcje stalowe do budowy mostów, rozjazdy kolejowe, duże gabarytowo maszyny i inne urządzenia. Firma posiada certyfikaty ISO9001, ISO14001, GB/T28001, brytyjski UKAS, amerykaoski certyfikat konstrukcji stalowych, certyfikat AWS i kanadyjski certyfikat spawalniczy. We współpracy z chioskimi instytutami i ośrodkami badawczymi, opracowano w firmie nowe rozjazdy kolejowe, stosowane w kolejach dużych prędkości oraz na liniach ciężkich przewozów towarowych. Rozwiązania te są eksportowane do USA, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii, Korei, Wenezueli, Iranu, Angoli, Tajwanu, Hong Kongu i innych krajów. Pierwszy w Chinach rozjazd przystosowany do prędkości 160-250 km/h oraz drugi 350 km/h został opracowany i wyprodukowany w CRSBG.

www.rbf.net.pl

23

Firma stosuje zaawansowaną technologię produkcji różnych modeli wysokomanganowych rozjazdów stalowych, które są stosowane na wielu magistralach kolejowych Chin.

China Railway Construction Co., Ltd. (CRCC) Firma CRCC jest jedną z największych firm wykonawczych na świecie. W roku 2009 obrót firmy wyniósł ponad 15 mld zł, a wartośd nowych kontraktów podpisanych w tym samym roku wyniosła ponad 26 mld zł. Przedsiębiorstwo specjalizuje się w wykonawstwie projektów budowlanych, miernictwie, projektowaniu i konsultingu, produkcji przemysłowej, działa w branży nieruchomości, logistyce oraz zajmuje się operacjami kapitałowymi. W realizacji projektów korzysta z łaocucha powiązao przemysłu z ośrodkami badawczo-naukowymi, projektowymi, konsultingu ekonomicznego, zarządzania i nadzoru oraz samodzielnie prowadzi operacje inwestycyjne i finansowe, W ten sposób dostarcza właścicielowi projektu usługi typu „one-stop shop”. Firma jest liderem w dziedzinie budowy kolei położonych wysoko nad poziomem morza, kolei dużych prędkości, autostrad, mostów i tuneli.

China Civil Engineering Construction Corporation (CCECC) Należy do Grupy chioskich firm, które jako pierwsze weszły na międzynarodowy rynek budowlany. Tak jak COVEC posiada kwalifikacje wykonawcy generalnego pierwszej klasy. Specjalizuje się w budownictwie kolejowym. Zakres działalności firmy obejmuje takie dziedziny jak wykonawstwo projektów budowlanych, konsulting i projektowanie, współpraca w zakresie usług pracowniczych, nieruchomości, handel zagraniczny, inwestycje oraz zarządzanie hotelami. CCECC brał udział w budowie linii kolejowej między Tanzanią a Zambią, dokonywał naprawy i modernizacji linii kolejowej w Nigerii, uczestniczył w budowie autostrad w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Kuwejcie, centrum konferencyjnego w Nepalu, linii kolejowej w zachodniej części Hong Kongu. Wzmocniona przez doświadczenie projektowe oraz możliwości finansowe zdobyła trzykrotnie największe eksportowe kontrakty budowlane w historii wykonawstwa budowlanego Chin – projekt rekonstrukcji linii kolejowej Ankara – Istambuł wartości 1,27 mld USD, projekt autostrady wschód – zachód w Algierii (wartośd 5,75 mld USD) oraz projekt modernizacji linii kolejowej w Nigerii (8,3 mld USD).

China CNR Corporation Ltd. (CNR) Kapitał zakładowy chioskiego przedsiębiorstwa produkującego tabor kolejowy wynosi 22 mld zł. Zakres działalności China CNR obejmuje: badania i rozwój, projektowanie, produkcję, naprawy i serwis zmechanizowanego taboru kolejowego (w tym jednostek trakcyjnych), miejskich pojazdów szynowych, urządzeo budowlanych, sprzętu elektromaszynowego i elektronicznego, jak również sprzedaży produktów, usługi techniczne i leasing sprzętu, handel zagraniczny oraz związaną z tym sferę projektów inwestycyjnych, zarządzania aktywami i konsulting. China CNR dysponuje potężnym potencjałem w dziedzinie badao i rozwoju technologii. Firma posiada dwie przodujące w świecie platformy technologiczne w zakresie elektrycznych jednostek trakcyjnych o dużej mocy (EMU), w której dysponuje serią kilku produktów, elektrycznymi zespołami trakcyjnymi na prąd przemienny typu CRH-2 oraz CRH-3. Stanowią one ponad 70% wszystkich elektrowozów typu CRH i realizują zadania na ważnych liniach kolejowych w Chinach. Firma prowadzi aktywne działania na rynkach zagranicznych, jej produkty są eksportowane do ponad 30 krajów i regionów na świecie. Za granicą spółka utworzyła firmy typu joint venture i realizuje transfer technologii. CNR dysponuje widocznymi osiągnięciami w zakresie obróbki mechanicznej, odlewów i odkuwek, produkcji i montażu konstrukcji stalowych, sprzętu elektromaszynowego oraz urządzeo elektrycznych. Obecnie jej roczne moce produkcyjne to: 370 elektrowozów, 460 lokomotyw spalinowych, 2300 wagonów pasażerskich i elektrycznych zespołów trakcyjnych (EMU), 1100 miejskich pojazdów szynowych, 26000 wagonów towarowych różnego typu. Roczne zdolności naprawczo-remontowe taboru to: 260 elektrowozów, 600 lokomotyw spalinowych, 2500 wagonów pasażerskich i 32000 wagonów towarowych różnego typu.

www.rbf.net.pl

24

CSR Corporation Ltd. (CSR) Obecnie w skład CSR wchodzi 16 firm, których kapitał w całości należy do CSR lub jest przez nią kontrolowany. Firma zajmuje się głównie badaniami i rozwojem, produkcją, sprzedażą, remontem, leasingiem taboru kolejowego i części zamiennych do niego (w tym jednostek trakcyjnych EMU i miejskich pojazdów szynowych). Jej zakres działalności obejmuje również transfer technologii w zakresie urządzeo transportu szynowego oraz związane z podstawową formą działalności usługi techniczne, konsulting, projekty inwestycyjne i ich zarządzanie oraz handel międzynarodowy. CSR dysponuje kompletnym systemem obejmującym samodzielne badania i rozwój, produkcję na dużą skalę oraz znormalizowane usługi w zakresie taboru kolejowego i części zamiennych do niego (w tym elektrycznych zespołów trakcyjnych EMU i miejskich pojazdów szynowych). Posiada największą w Chinach bazę R&D zajmującą się elektrowozami, bazę produkcyjną i badawczą ekspresowych elektrycznych jednostek trakcyjnych oraz czołową w branży bazę badawczo-produkcyjną lokomotyw spalinowych dużej mocy. CSR specjalizuje się również w produkcji wagonów pasażerskich wysokiej klasy oraz spełniającą normy światowe bazę badawczo-produkcyjną wagonów towarowych. Normy te są poświadczone wieloma certyfikatami, które firma posiada np. ISO9001, ISO14000, OHSMS18000, DIN6700-2 i IRIS. CSR posiada ponadto Centrum Badawcze pracujące nad technologiami inżynieryjnymi i technikami przetwarzania, Paostwowe laboratorium zajmujące się eksportowymi elektrycznymi jednostkami trakcyjnymi EMU, 5 paostwowych jednostek certyfikacji technicznej oraz utworzone w USA (pierwsze utworzone zagranicą) Centrum R&D w zakresie elektryki i elektroniki stosowanej w branży produkcji sprzętu i urządzeo transportowych. Obecnie kapitał zakładowy CSR wynosi ok. 2,7 mld zł.

China Railway Signal & Communication Corporation (CRSC) CRSC zajmuje się głównie projektowaniem, konsultingiem i inspekcją systemów automatycznego sterowania, elektrycznych, informatycznych, sygnalizacyjnych i łącznościowych urządzeo, służących transportowi kolejowemu i miejskiemu transportowi szynowemu, a także badaniami i rozwojem oraz produkcją sprzętu, integracją systemów, pracami budowlanymi i montażem, konserwacją sprzętu i serwisem. Przedsiębiorstwo posiada pierwszorzędne kwalifikacje w realizacji wielu zdao, które obejmują: paostwowe pomiary geodezyjne w inżynierii lądowej i wodnej, projektowanie i konsulting dotyczący obiektów inżynierii lądowej, a także wykonawstwo specjalistycznych projektów budowlanych w zakresie telekomunikacji i wyposażenia elektrycznego kolei. Firm ma zezwolenie na prowadzenie działalności eksploatacyjnej i realizowanie zdao głównego wykonawcy projektów zagranicą. Uzyskała certyfikaty ISO9001 i ISO14001. CRSC jest również jednostką badawczo-projektową systemów łączności i sygnalizacji oraz standaryzacji i normalizowania projektów inżynieryjnych w zakresie wyposażenia elektrycznego kolei paostwowych ChRL. W ostatnim okresie, CRSC utworzyła system innowacji technicznej, centrum wymiany urządzeo rozjazdowych, doświadczalne centrum technologii systemowych oraz centrum remontowe sprzętu i urządzeo. Jednocześnie podjęła się wykonawstwa w Chinach blisko tysiąca projektów w dziedzinie łączności, sygnalizacji, sprzętu elektromaszynowego i energetycznego.

www.rbf.net.pl

25

8. Przemysł polski naprawczo - produkcyjny.

Produkcja wagonów towarowych

Rok 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Ilośd 1400 1700 1688 2793 2233 1474 2252 2372 3763 4307 4009 3287 2670

Produkcja wagonów pasażerskich

Rok 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Ilośd 21 SZ 17 EZT

0 W

12 SZ 17 EZT

0 W

9 SZ 0 EZT 5 W

32 SZ 4 EZT 6 W

SZ – autobus szynowy; EZT – elektryczny zespół trakcyjny; W – wagon pasażerski

Produkcja lokomotyw

Rok 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Ilośd - 6 8 14 25 30 12 bd bd 10 10 14 12

Import wagonów

Rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Wagony pasażerskie

-

-

-

-

22

37

35

Wagony towarowe

-

1934

-

884

470

-

-

Eksport wagonów

Rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Wagony pasażerskie

-

15

-

-

-

-

-

Wagony towarowe

2276

2714

1801

1996

1319

1611

1971

w tym eksport wagonów towarowych do krajów:

Niemcy 1622 1623 1079 490 950 1090 1330

Francja - - - - - 110

W.Brytania 332 319 181 793 207 199

www.rbf.net.pl

26

Główne zakłady taborowe w Polsce: 830

Lp. Firma Zatrudnienie Szacunkowa ilośd kooperantów

1. Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz SA 2300 b.d.

2. Greenbrier Europe - Wagony Świdnica SA 800 250-300

3. Bombardier Transportation Poland Sp. z o.o. 700 b.d.

4. NEWAG SA 1255 2500

5. Tabor Szynowy Opole SA 451 50-60

6. ZNTK Miosk Mazowiecki SA 610 b.d.

7. Autosan SA 800 100

8. Bumar-Fablok SA 590 -

9. Fabryka Pojazdów Szynowych Sp. z o.o. 400 b.d.

10. Fabryka Wagonów Gniewczyna SA 753 80

11. EKK Wagon Sp. z o.o. 400 b.d.

12. ALSTOM Konstal SA 300 b.d.

13. Zakłady Naprawcze Lokomotyw Elektrycznych SA 485 26

14. ZNTK Oleśnica SA 320 b.d.

15. ZNTK Paterek SA 300 b.d.

16. DB Schenker Rail Tabor SA - Rybnik 300 b.d.

17. Remonty i Modernizacja Tramwajów Protram Wrocław Sp. z o.o. 14 200

18. ZNTK SA Poznao 400 b.d.

19. Wagrem Sp. z o.o. 340 10

20. Modertrans Sp. z o.o. 250 b.d.

21. LRS Polska Sp. z o.o. bd -

22. Gorzów Wagony Sp. z o.o. 200 80

23. ZNTKiM Gdaosk 109 b.d.

24. Zakład Naprawy i Budowy Wagonów Sp. z o.o. 200 b.d.

25. "Remtrak" ZUT Sp. z o.o. 170 80

26. ZP-NTMiU "Tabor" M.Dybowski Sp. j. 232 80

27. Zakład Naprawy Pojazdów Szynowych Malbork Sp. j. 20 -

28. ZTK "SIARKOPOL" Sp. z o.o. 50 20

29. FHU Orion Kolej bd -

30. Franz Kaminski Waggonbau Polska Sp. z o.o. bd -

31. P.P.H.U. TABOR 18 b.d.

32. PPHU Nautex Sp. z o.o. 15 b.d.

33. TRANSKOL Sp. z o.o. 100 b.d.

W 2007 r. zakłady te zatrudniały 18343 pracowników. Do 2011 r. liczba ta spadła o 5731 osób, do poziomu 12612.

www.rbf.net.pl

27

9. Uwagi koocowe

Chioskie parametry dotyczące realizacji inwestycji infrastrukturalnych, w tym w szczególności

kolejowych, są bardzo rozbieżne z europejskimi. Brak konieczności spełnienia szeregu wymogów

formalno-prawnych i pokonywania przeszkód ekonomiczno – organizacyjnych powoduje zupełnie

odmienne tempo realizacji przedsięwzięd w Chinach. Brak konieczności prowadzenia uzgodnieo

w zakresie ochrony środowiska naturalnego, uproszczone procedury z przejmowaniem terenów

pod inwestycje, brak skomplikowanych postępowao przetargowych i praktycznie nieograniczony

dostęp do środków technicznych, finansowych i ludzkich powodują, iż w Chinach drogi czy linie

kolejowe buduje się wiele razy szybciej niż w Europie. Przeniesienie tempa budów z Chin na rynek

UE nie jest zatem w pełni możliwe!

W przypadku produkcji taboru kolejowego, dla firm chioskich nie będą problemem normy techniczne, gdyż większośd z nich posiada certyfikaty zgodności z normami europejskimi. Także dostęp do kapitału na niezbędną skalę inwestycji nie stanowi żadnego problemu. Krajowe przepisy związane z zatrudnianiem pracowników spoza krajów UE, zostały w ostatnim czasie uproszczone, co dla strony chioskiej jest dodatkowym atutem.

Oczywistym jest, że zarówno Paostwa rozwinięte jak i międzynarodowe koncerny przyjmują wobec problemu chioskiej ekspansji mało jednoznaczną pozycję. Dzieje się tak dlatego, że nie mogą one lekceważyd Chin jako rynku zbytu dla swoich produktów, miejsca gdzie ulokowana jest ich produkcja oraz coraz większej roli tego kraju w finansowaniu długu publicznego wraz z możliwością sfinansowania w przyszłości także kapitałochłonnych inwestycji. Z tych powodów patrzy się przez palce na fakt kopiowania przez ChRL wielu rozwiązao technologicznych z Zachodu czy na kwestię łamania praw człowieka. Nie ma jednak wsparcia dla zabiegów strony chioskiej o ulokowanie się na rynku UE, nie ma wsparcia dla firm chioskich, jest za to wsparcie dla firm rodzimych. Przykładem takich zachowao niech będzie wizyta chioskiego prezydenta Hu Jintao we Francji w listopadzie 2010 r. Podpisane wówczas umowy handlowe szacowane są na kwotę od 14 do 16 mld euro. Największe z nich dotyczą sprzedaży ponad 100 francuskich airbusów oraz dostawy uranu dla Chin przez koncern Areva, francuskiego producenta reaktorów jądrowych.

Żaden z krajów UE nie prowadzi polityki wspierania inwestycji chioskich na swoim rynku, po to żeby zwiększad konkurencję względem obecnych już na nim własnych przedsiębiorstw. Polska jest na tym tle niechlubnym wyjątkiem! Działania polskiego rządu budzą zdziwienie, ale też krytykę, gdyż polska otwierając drzwi na własny rynek, przybliża zagrożenia dla Zachodu. Komisarz Antonio Tajani krytykował dopuszczenie przez Polskę firm chioskich do budowy autostrady A2, która na dodatek – tutaj jednak się pomylił – budowana jest za pieniądze podatników UE, które zostaną wyprowadzone poza rynek Unii. Chioskie firmy nie weszły na nasz rynek ze względu na jakąś jego szczególną atrakcyjnośd cenową, ale na chęd posiadania w swoim portfolio inwestycji zrealizowanych na rynku UE, co umożliwi im dalszą na nim ekspansję. Podobnie będzie i z taborem kolejowym, który będzie eksportowany, gdyż nasz rynek okaże się po jakimś czasie zbyt mało chłonny dla inwestora chioskiego.

Nie ma w tej chwili jak uniemożliwid udziału w przetargach firmom z Chin. Pojawia się postulat rozciągnięcia przepisów UE z zakresu pomocy publicznej na paostwa trzecie, chcące uczestniczyd w rynku zamówieo publicznych oraz przystąpienia Chin do tzw. public procurement agreement w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO). Ta umowa o przydzielaniu zamówieo publicznych zabrania pomocy paostwowej. Chiny są członkiem WTO, ale do umowy przystąpid nie chcą.

www.rbf.net.pl

28

Chioczycy - z PKP Cargo czy bez – prawdopodobnie prędzej czy później i tak na rynek UE wejdą. Ważne by wszyscy jego uczestnicy mieli do tego czasu możliwośd lepszego przygotowania się na to i wzmocnienia oraz by mieli równe szanse prowadzenia biznesu, uzyskane dzięki działaniom polityków zmierzającym do narzucenia firmom chioskim tych samych zasad. Do tego czasu rolą polskiego rządu nie powinno byd ściąganie firm chioskich na rynek UE i szkodzenie tym samym własnym przedsiębiorstwom .

PKP Cargo ma otrzymad dzięki kooperacji z podmiotem chioskim, wagony taosze o 30 proc. Jeśli tak będzie, to zapewne tylko przez początkowy okres. Zrozumiałe jest dążenie spółki do oszczędności w procesie inwestycyjnym, ale dopóki jest ona paostwowa, to muszą byd brane przez rząd pod uwagę, nie tylko jej krótkoterminowe zyski, ale i konsekwencje dla całej gospodarki i rynku pracy.

Poddad należy w wątpliwośd utrzymanie niskiej ceny produkowanego taboru. W jaki sposób ma byd ona uzyskana, skoro zderzaki do wagonów, koła oraz hamulce, a także stal sprowadzana z Europy, będą kosztowad tyle samo co w Europie? Atrakcyjnośd cenowa każdego produktu chioskiego bierze się w 40% z subwencji paostwowej uzyskiwanej przez producenta danego towaru, w 40% dzięki taoszej sile roboczej oraz w 20% na skutek operacji związanych z kursem walutowym, dokonywanych przez Ludowy Bank Chin. Jeśli tak jest, to rząd polski nie powinien wspierad wzrostu „konkurencji” na rynku, akceptując działania, które można określid jako „nieuczciwą konkurencję”.

Wg roczników GUS w latach 2003-08 Polska produkowała średnio rocznie 3332 wagony, z czego 60 proc. na eksport, w tym większośd na wymagający rynek niemiecki. Nie jesteśmy wiec technologicznie zacofani pod względem produkcji taboru kolejowego, bo eksport na rozwinięte rynki rośnie, zwłaszcza ostatnio za sprawą producentów taboru pasażerskiego i tramwajów.

Najbardziej niepokojące są konsekwencje inwestycji chioskich dla kondycji polskich zakładów taborowych i dla rynku pracy. Nie zostały one zbadanie ani przez resort infrastruktury, ani przez inne podmioty rządowe. Tak jak i wiele innych kwestii. Jakie inwestycje netto da spółka w Szczecinie? Jakie będą skutki dla polskich producentów? Ile osób zostanie zwolnionych z polskich zakładów taborowych oraz kooperujących z nimi podmiotami gospodarczymi? Czy nie powtórzy się sytuacja z ZNTK w Łapach, gdzie upadek zakładów naprawczych doprowadził do poważnych problemów dla całej lokalnej społeczności? Wg szacunków i analiz samych przedsiębiorców zwolnienia mogą objąd od 1500 do 3000 osób oraz zmniejszenie poziomu zatrudnienia u kooperantów tych zakładów o ok. 2000 tys. osób. Najlepiej aktualną na marzec 2011 r. sytuację ilustruje wypowiedź Henryka Klimkiewicza - przewodniczącego zarządu RBF: „Sprawa chioskich inwestycji jest bardzo kontrowersyjna. I nie chodzi tu o tylko o jeden zakład w formie spółki CNR Cargo Wagon w Szczecinie. Istnieje bardzo silne poczucie zagrożenia konkurencją paostw spoza Unii Europejskiej i obawa, że konkurencja ta może nie byd uczciwa ze względu na niejasny udział paostwa chioskiego we wsparciu swoich podmiotów gospodarczych. Jest oczywiste, ze firma chioska, jeśli dysponuje dotacją paostwową, będzie mogła ze względu na niższe koszty, oferowad ceny usług mniejsze niż firmy z UE, które nie mogą byd dotowane. Musimy bacznie się przyglądad aktywności inwestycji chioskich, zwłaszcza, że Chioczycy nie ukrywają, iż Polska jest dla nich jedynie przyczółkiem dla dalszej ekspansji w Europie. Reasumując: RBF nie jest przeciw chioskim inwestycjom. Oczekujemy tylko, ze warunki działania wszystkich przedsiębiorców będą równe.”9

9 www.rynek-kolejowy.pl „RBF: Razem możemy więcej” 7 marca 2011 r.