1. 2 OTONOM SNR SSTEMOtonom sinir sistemi, organlarda birlikte bulunan iki komponentten oluur: ParasempatikSempatik Bu iki komponentin birbirlerini dengeleyici etkileri vardr. Ancak baz organ ve dokularda sadece bir komponent baskndr ve bu tek tip innervasyon olarak tarif edilir.SEMPATKPARASEMPATK Gzde sirkler kaslar Ekrin ter bezleri (lifler sempatik, fakat ileti ve reseptr kolinerjiktir) Gastrointestinal sistem (baskn olan parasempatiktir) Apokrin ter bezleri () Parotis AN Gzde radial kaslar (1) Ventrikl kas () His-Punkinje lifleri () Dalak kapsl (1, 2)D O Arter ve venler (parasempatikler sadece, d genital organlarn erektil yaplarndaki damarlarda belirgin aktivite gsteririler)n Vezikula seminalis / Vas deferens (1 ejeklasyon)si Karacier (1, 2) Ya dokusu (2, 1, 3) Pineal bez / Nrohipofiz ()c Trombositler (2)Ya skelet kas (2)zaTek Tip nnervasyona Sahip lk Doku, Gzdeki Kaslardr; Gzde tane kas vardr. Radial, sirkler ve siliyer kaslar.Ec Radial kaslar sempatik egemenlik altndadr ve gzde midriyazis ortaya kartr. Sempatik sistem, radial kaslarda ortaya kard konstrksiyon ile midriyazis oluturur. Yani midriyazis bir konstrksiyon olaydr. Sirkler kaslar parasempatik egemenlik altndadr ve gzde miyozis ortaya kartr. Parasempatik sistem, sirkler kaslarda ortaya kard konstrksiyon ile miyozis oluturur. Yani miyozis de konstrksiyon olaydr. Miyozis de midriyazis de konstrksiyon olaydr. Kaslar farkl olduu iin sonular farkldr. Siliyer kaslar tek tip innervasyona sahip deildir. Hem sempatik, hem de parasempatik innervasyona sahiptir.@

2. Eczac Yasin DOANTek Tip nnervasyona Sahip Dier Bir Doku da Ter Bezleridir; Otonom sinir sistemi asndan iki tane nemli ter bezi vardr; ekrin ve apokrin. Her iki ter bezinde de lifler sempatiktir. Ekrin ter bezinde lifler sempatik olmasna ramen, nrotransmitter asetilkolindir. Dolaysyla, karsndaki reseptr de muskariniktir. Apokrin ter bezinde lifler sempatiktir ve nrotransmitter de noradrenalindir. Dolaysyla kar taraftaki reseptrler de -reseptrleridir.ekil : Ter Bezlerinin Otonomik nnervasyonu ANki tane byk sistem vardr;D O Kardiyovaskler sistem: Sempatik egemenlik altndadr. Peki kardiyovaskler sistemde yani damar sisteminde hi parasempatik egemenlik yok mu? Tabi ki var. D genital organlarn erektil yaplarndaki damarlarda belirgin parasempatik egemenlik vardr. Bu yzden de ereksiyondan parasempatik sistemsorumludur.siOSS ANATOMSn Gastrointestinal sistem: Parasempatik egemenlik altndadr.YaSempatik Sinir Sistemi Medulla spinalisde T1-L3 arasndaki spinal sinirlerde uniblok olarak yerlemitir. Birinci sra nronlar ksa, ikinci sra nronlar ise uzundur.czaParasempatik Sinir Sistemi SSSde tek bir yerde yerleimli deildir.III. kafa ifti (Mezensefalon) VII, IX ve X. kafa ifti (Medulla oblongata) Omuriliin sakral ksm Ec46Birinci sra nronlar uzun, ikinci sra nronlar ise ksadr.ekil : Ter Bezlerinin Otonomik nnervasyonu 3. FARMAKOLOJOTONOM SNR SSTEMNN KONTROL OSSnin periferik blmnn almasn kontrol eden santral ekirdeklerin bir ksm beyin sapnda bulunur. Bu ekirdeklerin bir ksm, limbik sistem, hipotalamus ve korteks gibi beynin daha st seviyeleri tarafndan dzenlenir. Beyin sapndaki bu ekirdekler, periferden otonom ve somatik afferent lifler iinden gelen uyarlar ile st merkezlerden gelen uyarlar entegre ederler ve istemsiz fonksiyonlarn olumasn salarlar.NROTRANSMTTERLER Sempatik sistemin reseptr ya da dr. Dolaysyla nrotransmitteri noradrenalindir (NA). Adrenal medulla istisnadr; adrenal medulladan nrotransmitter olarak byk oranda adrenalin salnr. Parasempatik sistemde ise organ dzeyinde reseptr muskariniktir. Dolaysyla nrotransmitter asetilkolindir. AN Tm otonom gangliyonlar (ister parasempatik, ister sempatik), adrenal medulla ve nromuskler kavakta reseptrler nikotinikEczacYasinD Oolduu iin nrotransmitter asetilkolindir.ekil : Otonom Sinir Sisteminde Reseptr Ve Nrotransmitterlerin LokalizasyonuNROTRANSMTTER SALINIMI Nrotransmitterler presinaptik nronda vezikllerin iinde depolanrlar. Bu transmitterlerin depoland vezikllerden sinaptik kavaa salnmnda esas rol oynayan, plato faznda hcre iine giren Ca++dur. Bu Ca++nn hcre iine girmesinden sorumlu olan, N tipi voltaj baml yava Ca++ kanallardr. Vezikller presinaptik nronda mikrotbler alarn zerinde yerlemilerdir. eri giren Ca++ ncelikle sinaptobrevin proteinine balanr ve vezikln mikrotbler alar zerinde nron membranna kadar ilerlemesini salar. Vezikl nron membranna kadar ilerledikten sonra Ca++ sinaptobrevini brakr ve sinaptotagmin proteinine balanr. Vezikl membran ile nron membrannn fzyonunu salar. Bylece nrotransmitterler sinaptik arala dklr.47 4. Eczac Yasin DOAN Botulinum toksini; presinaptik nronda bulunan vezikllerin membranndaki sinaptobrevin proteinini paralar ve dolaysyla vezikllerin hareket etmesini nleyerek, asetilkolinin (Ach) sinaptik arala salnmn bloke eder.KO-TRANSMTTERLER Sempatik ve parasempatik sistem, kotransmitterler asndan da birbirlerinden farkldr:@ Katekolaminerjik Sistem Nropeptit YKolinerjik Sistem VIPDier ko-transmitterler:NA ve ACh salnmnnda azalmaCGRPKardiyovaskler sistemde bulunur ve stimlan etki oluturur.KolesistokininBaz nromuskler enterik sinirlerde eksitatr etkiEnkefalinEnterik nervz sistemde sekretomotor nronlarda bulunur ve Ach salnmn engeller. Sekresyonu stimle edebilir.GalaninSekretomotor nronlarda bulunur. tah ve tokluk mekanizmalarnda rol oynarGABAEksitatr enterik nronlarda presinaptik olarak bulunurGastrin-releasing peptit (bombesin)Gastrin hcrelerinde eksitatr etki gsterir.NOnhibitr enterik nervz sistemde nromuskler kavakta bulunur.D OnsiYaEnterik nervz sistem nromuskler kavaklarda asetilkolinle birlikte eksitatr ilev grr.zacSubstance P ANATPKOLNERJK SSTEMEc48 Asetilkolin sinaptik aralkta etki ortaya kardktan sonra kolinesteraz enzimi tarafndan paralanr. Bu paralanma ile kolin ve asetat aa kar. Asetat vcuttan atlr, ancak kolin vcut iin ok deerli bir maddedir. Vcut kolinden vazgeemez. Bu yzden kolini presinaptik nron iine reuptake eder. Reuptake edilen kolin, Kolin asetil transferaz enzimi tarafndan asetil CoA ile birletirilir ve asetilkolin sentezlenir. Presinaptik nron sitoplazmasnda sentezlenen asetilkolin bir tayc proteinin srtnda vezikl ierisine alnr ve dng tamamlanm olur. Asetilkolin sentezinde hz kstlayan basamak; kolinin presinaptik nron iine reuptakeidir. Hemikolinyum bu reuptakein spesifik inihibitrdr. Vesamikol ise asetilkolini vezikl iine tayan proteini inhibe eder ve sonuta asetilkolinin vezikllerde depolanmasn engeller. 5. siekil :nD O ANFARMAKOLOJzayon kanal ile kenetli (Na-Ca) reseptrlerdir.EccNikotinik Reseptrler:Lokalizasyon NMYaKOLNERJK SSTEMN K RESEPTR BULUNMAKTADIRNromuskler kavakAgonist Nikotin Feniltrimetilamonyum NikotinNNGangliyonlarDMPP EpibatidinAntagonist Tubokrar -konotoksin -bungarotoksin Trimetafan HeksametonyumNikotin NSSSSSSSistinErisodinEpibatidinLofotoksinAnatoksin ANikotinik reseptrlere affinite: Nikotin > Ach > MuskarinMuskarinik Reseptrler: G-proteini ile kenetli reseptrlerdir.49 6. Eczac Yasin DOANEtki MekanizmasLokalizasyonSelektif AntagonistlerM1GqSinir dokusu (renme ve bellek), glandlarPirenzepinM2GiKalp, dz kas, sinir dokusuTripitramin MetoktraminM3GqDz kas, glandlar, okler, endotel, sinir dokusuDarifenasinM4GiSinir dokusuM5GqSubstansia nigra / hipokampus-Muskarinik reseptrlere affinite: Muskarin > Ach > Nikotin@D O ANKolay hatrlamak iin:Eliminasyon:sin Sinaptik aralkta grevini tamamlayan asetilkolin, postsinaptik membranda bulunan asetilkolinesteraz enzimi tarafndan kolin ve asetata paralanr.c@Ya Asetilkolini paralayan bir de plazma ve karacierde bulunan psdokolinesteraz (dier ismi; butirilkolinesteraz) enzimi bulunmaktadr.zaPSDOKOLNESTERAZ TARAFINDAN PARALANAN LALARAsetilkolinAtropin / SkopolaminSksinilkolin / MivakuryumEc50 Ester yapl lokal anestezikler RemifentanilADRENERJK SSTEM Tirozin hidroksilaz: Noradrenalin sentezinde hz kstlayan basamaktr. metiltirozin bu enzimi bloke eder. Dopamin -Hidroksilaz: NAy sentezleyen enzim budur (noradrenalin dopaminden oluur) ve plazma dzeyi sempatik aktivitenin iyi bir gstergesidir. Feniletanolamin N-Metiltransferaz (PNMT): Bu enzim esas olarak adrenal medulla ve beyinde bulunur. Bu enzimi steroidler aktive eder. 7. FARMAKOLOJ@@ ANTirozin L-amino asid dekarboksilaz enzimi tarafndan yan yola saparsa; tiramine evrilir. Tiramin ise; dopamin -hidroksilaz enzimi tarafndan bir yalanc nrotransmitter olan oktopamine evrilir. Oktopamin ise; hidroksilaz enzimi tarafndan NAe dntrlr.@D ODopamin ise; N-metil transferaz enzimi tarafndan Epinine evrilir. Epinin ise; fenilamin -hidroksilaz enzimi tarafndan adrenaline evrilir. Katekolaminlerin Depolanmas:YasinSitoplazmada katekolamin sentezi balar ve tirozinden dopamine kadar sentezlenip vezikl iine alnr. Vezikl iine alnan dopamin; dopamin hidroksilaz enzimi tarafndan NAe evrilir ve veziklde biriktirilir. NA vezikllerde; askorbik asid, ATP, dopamin -hidroksilaz, enkefalin, nropeptit Y ve Kromogranin A ile (TUS) kompleks oluturarak depolanmaktadr. NA; nron iinde, veziklde ve stoplazmik mobil havuz iinde depolanr:c1. Vezikl: Burada yedek havuz ve mobil havuz olmak zere 2 havuz bulunur. Yedek havuzda NA, ATP ile balanarak depolanr. Mobil havuz ise; sinirsel uyar ile salnan havuzdur.Ecza2. Stoplazmik Mobil Havuz: Bu havuz stoplazmada serbest olarak bulunur ve sinirsel impulslardan etkilenmez. Bu havuzu, indirekt etkili sempatomimetikler (tiramin gibi) sinaptik arala boaltr. Etkinin Sonlandrlmas:1. Sinaptik arala salnan NAin eliminasyonunda en nemli mekanizma; NAin salnd sinir ucuna geri alnmasdr (uptake - 1 = nronal uptake). Bir aktif transport olaydr.@ NAi sinaptik kavakta paralayan herhangi bir enzim yoktur. Bu nedenle; sinaptik kavaa salnan NA etki oluturduktan sonra, etkisinin sinaptik kavakta bir ekilde sonlandrlmas gerekmektedir. Hcre membrannda bulunan stoplazmik amin pompas (aktif transport pompasdr ve bu nedenle doyurulabilir); sinaptik aralktaki NAi nron iine geri alr. NA, sinaptik kavaktan uzaklatrld iin etkisi sonlandrlm olur. Eer biz NAin etkisini sonlandran ve nron iine alnmasn salayan bu pompay kapatrsak, NA nron iine geri alnamayaca iin, sinaptik kavakta kalr ve orada birikmeye balar. NA sinaptik kavakta birikecei iin, postsinaptik reseptrleri etkileme ans ve dolaysyla etkisi artm olur.Sonu: Sitoplazmik arttrr.aminpompasnkapatmak;katekolaminerjikaktiviteyi51 8. Eczac Yasin DOAN@ Sinir hcresi iine alnan NA; vezikler amin pompas ile vezikl iinde toplanr. Bu vezikler amin pompas ise; reserpin tarafndan bloke edilir. Eer NAin nron iinde vezikllerde depolanmasn salayan bu pompa, reserpin tarafndan kapatlrsa; NA vezikller iinde depolanamaz. NA vezikllerde depolanamazsa; sinaptik kavaa da salnamaz.Sonu: Vezikler amin pompasn kapatmak; katekolaminerjik aktiviteyi azaltr. Sitoplazmik amin pompasn inhibe edip, NAin nron iine geri alnmasn bloke eden maddeler:@ Kokain / Amfetamin Fenoksibenzamin Metaraminol Trisiklik Antidepressanlar (TAD) Na pompasn inhibe eden uvabain gibi maddeler AN 2. Ayrca katekolaminlerin etkileri; nron dnda da re-uptakee urayarak sonlandrlr (uptake - 2 = ekstranronal up-take). Kolaylatrlm diffzyondur.D OBu ekstranronal amin pompasn inhibe edip, NAin hcre iine alnmasn bloke eden maddeler:YasiGlukokortikoidler / Mineralokortikoidler strojen Fenoksibenzamin Metanefrin Teofilinc n@Eliminasyon:zaKatekolaminleri paralayan 3 enzim bulunmaktadr: 1. MAO: Mitokondriyal membrann d yznde bulunurlar. Nronlarda, karacier endotel hcrelerinde ve barsaklarda bulunur. A ve B olmak zere 2 alt tipiEc52bulunmaktadr:@ MAO-A: Daha ok 5-HT ve katekolaminleri paralar. MAO-B: -feniletilamin ve benzilamini paralar. Dopamin (baskn olan MAO-Bdir) , tiramin / oktopamin ve triptamin; hem A ve B tarafndan ayn oranda yklr. Barsak mukozasnda A, trombositlerde ise B tipi daha fazla bulunmaktadr. 2. COMT (Katekol-O-Metil Transferaz): Sempatik nronlarda bulunmaz. Karacierde ve eitli organlarda damar endotel hcrelerinde (en ok akcierlerde), ayrca beyinde baz postsinaptik nronlarda ve glial hcrelerde bulunur. Stoplazmik bir enzimdir.@ Tolkapon, Entakapon ve Pirogalol; bu enzimin blokrdrler. 9. FARMAKOLOJ3. Sulfotransferaz Metabolitleri: 1. Valinmandelik Asit (VMA): En fazla oluan metabolitdir. 2. Metoksi-Hidroksifeniletilen Glikol (MOPEG =MHPG): SSSde oluan metabolittir.Parasempatik ve Sempatik Sistemi Etkileyen Maddeler PARASEMPATKSEMPATKRe-uptakei bloke eden:HemikolinyumTADHz kstlayc basamak:Kolinin re-uptakeiTirozin hidroksilazHz kstlayc basama bloke eden:HemikolinyumMetitirozinDepolanmay inhibe eden:VesamikolRezerpinSalnm aktive eden:LatrotoksinLatrotoksinSalnm bloke eden:Botulin toksini MagnezyumNron blokrleri Magnezyum AN@ Latrotoksin: Tarantula zehiri olarak bilinir ve nreksine balanarak hem Ach, hem de katekolamin salnmn artrrD OPARASEMPATOMMETKLERnAsetilkolinin Etkileri:si@za* DamarlarcYaAsetilkolinin tm sistemler zerindeki genel etkileri bir kural olarak u ekilde zetlenebilir: Damar dz kaslarn ve sfinkter kaslarn gevettii halde, dier tm yaplarn dz kaslarn kasar. Ve tm d salglar arttrr.EcArter ve venlerde M3 reseptrleri zerinden endotel ii Ca dzeyini arttrr. Dolaysyla Ca baml olarak endotelden NO salnmna yol aarak vazodilatasyon oluturur.@Eger damarlarda endotel hasar varsa (ateroskleroz gibi); NO salnamayaca iin, Ach damarlarda tam tersine konstrksiyon oluturur. * KVS Sins dm ve AV nodlde baskn olan sistem parasempatiklerdir. Negatif kronotrop = Spontan diastolik depolarizasyonu azaltrlar.Negatif dromotop = leti sisteminde yavalama (zellikler AV dmde kalp blou geliebilir.Negatif inotrop = zellikle atriyumda oluur.Hipotansiyon yapmalar nedeniyle koroner kan akmn azaltabilirler.53 10. Eczac Yasin DOANParasempatikSempatik Kalp hz Kaslma gc Otomatisite AV dmde iletim * Solunum sistemiBronkokonstrksiyon * GIS Barsak dz kaslarnda kaslmaya bal olarak tons ve peristaltizmi arttrrlar. * D Salg Bezleri ANTm d salglar arttrr: Midenin asit, pepsin ve mukus salgsn . Hipersalivasyona yol aar. Pankreas exokrin salgsn, solunum yolu mukoza salgsn, terleme ve lakrimasyonu . Ayrca M3 reseptrleri zerinden inslin salnmnda art. * GzParasempatiklerin gzde 2 etkileri bulunur:D O1. risin sirkler kaslarn kasarak myozis oluturur. Myozis nedeniyle iridokorneal a geniler. Sonuta gz ii basn . 2. Siliyer kas kasp akomodasyon spazm oluturur. Bu kas kaslnca gz yakn grmeye ayarlanm olur, sonuta uzak grme bozulur (geici miyopi).n@zacYasiKolinerjik ilalar; miyozis nedeniyle karanlkta grme bozulur ve geici gece krl oluabilirler. Retina dekolman ve katarakt yapabilirler.Ec54ekil : * Mesane Detrussr (eper) kasn kasp ve sfinkterinin tonsn drerek miksiyon oluturur. Nrojenik mesanede (flask tip) tedavi amacyla kullanlrlar.Parasempatomimetiklerin Endikasyonlar Paralitik ileus (tons ve peristaltizmi artrd iin) Mesane atonisi ve nrojenik mesane bozukluklar (miksiyon reglasyonu salad iin) Refl zefajit (alt zefagus sfinkter basncn artrd iin)Miyastenia Gravis (asetilkolinin etkinliini artrdklar iin)Glokom (miyozis yaptklar ve Schlemm kanalndaki dz kaslar kastklar iin) 11. FARMAKOLOJ Atropin, TAD, fenotiyazinler ve benzodiazepinlerle olan zehirlenmelerin tedavisi (antikolinerjik etkileri engelledikleri iin)Parasempatomimetik lalarn Yan Etkileri Tm d salglarda ar bir artGrme bulanklHipotansiyon, bradikardi ve kalp ileti sisteminde yavalamaBronkospazm Solunum glKoroner yetmezlikPeptik lserParasempatomimetiklerin Kullanm Kontrendikasyonlar AstmPeptik lserKoroner yetmezlikParkinsonHipertiroidi (Atriyal Fibrilasyon insidansn artrr)GebelikPARASEMPATOMMETK LALAR ANGS ve retrada mekanik tkanklkD O1. Kolin Esterleri: Ach, Betanekol, Karbakol, Metakolin 2. Alkaloidler: Pilokarpin, Arekolin, Oksotremorinn3. Antikolinesterazlar:Yasi Reversibl: Edrofonyum, Distigmin, Ambenonyum, Neostigmin, Takrin, Rivastigmin, Pridostigmin, FizostigminASETLKOLNzaKOLN ESTERLERc rreversibl: Organofosfatl insektisitEcKolinesterazlara en duyarlsdr. Muskarinik ve nikotinik etkisi yaklak ayn gtedir.BETANEKOLKolinesterazlara dayankldr. Oral ve sc kullanlr. Kardiyak arreste neden olabilecei iin im ve iv kullanlmaz. Sadece muskarinik reseptrler zerinden etki oluturur. GIS ve mesane zerine en gl etkiyi oluturur. Nrojenik mesane ve reflux zofajit tedavisinde oral olarak kullanlr.KARBAKOL Kolinesterazlara dayankldr. Nikotinik etkisi muskarinik etkisinden daha gldr. Sistemik kullanldnda nikotinik etki ile adrenalin salnmna yol aar. Sadece oftalmik olarak kullanlr.METAKOLN Asetilkolinesteraza dayanksz, fakat psdokolinesteraza dayankldr. Muskarinik etkisi KVSde Achden daha gldr. KVS zerinde en gl etki oluturur.55 12. Eczac Yasin DOANKolinesteraza duyarllkMuskarinik etkiNikotinik etkiAsetilkolin+++++++++ / +++Metakolin+++++/-Karbakol-++++Betanekol-++-Muskarin-++++-Pilokarpin-+++-Muskarinik Aktivite KardiyovasklerGastrointestinal ++riner SistemAsetilkolin++Metakolin++++++++Karbakol+++++++++Betanekol+/-++++++++Muskarin++Pilokarpin++++++++++++ AN++++++D OALKALODLER Pilokarpin:D salglar ve ter bezleri zerine belirgin etkiler oluturur.n++Gzsi Kistik fibroziste tan amacyla kullanlr.Ya Ba boyun blgesine radyoterapi uygulanan hastalarda az kuruluunu gidermek iin tercih edilir.za@c Hem dar (miyozis oluturduu iin), hem de ak al glokomda (Schlemm kanalndaki dz kaslar kasarak akz humrn drenajn artrd iin) kullanlr.Ec56Arekolin: SSSde renme ve bellek ile ilgili M1 reseptrlerinin selektif agonistidir. SSSyi eksite ederek fori oluturur.Oksotremorin: SSSde bazal gangliyonlardaki M1 reseptrlerinin agonistidir. Bazal gangliyonlarda kolinerjik aktiviteyi artrd iin deneysel Parkinson tablosu ortaya kartr.Sevimelin (Cevimeline) M3 reseptr aktivatrdr. D salglar arttrr ve xerostomi tedavisinde kullanlr. 13. FARMAKOLOJMuskarin Muskarinik etkisi ok gl olan ve nikotinik etkisi olmayan bir maddedir.Musimol / Psilosibin Mantarlarda bulunurlar ve halsinojen etkileri vardr.Amanitin(=Amatoksin) Amanita Phalloides grubu mantarlarda bulunur. RNA polimeraz IIyi inhibe ederek mRNA sentezini engellerler. 4-7 gn sonra renal ve hepatik yetmezlik sonucu lm geliir. Zehirlenme tedavisinde; penisilin, thiotic asid ve silibinin kullanlr.Aseklidin: Yapca arekoline benzer.Pilokarpin gibi glokom tedavisinde kullanlr. ANANTKOLNESTERAZLAR Kolinesteraz enzimini inhibe ederek Achnin paralanmasn engeller ve tm kavaklarda Ach birikmesine yol aarlar. Bylelikle; hem muskarinik, hem de nikotinik etki gsterirler.D O Sempatik gangliyonlarda da asetilkolini biriktirip nikotinik reseptrleri uyard iin dier kolinerjik maddelerden farkl olarak kan basncn ykseltebilirler. Nromuskler kavakta da asetilkolin birikimine yol atklarndan izgili kaslar stimle ederler. Bu nedenle miyastenia gravis tedavisinde kullanlrlar.sinREVERSIBL NHBTRLERYaEdrofonyum: En ksa etkilisidir.Miyastenia graviste test amacyla kullanlr.cEn uzun etkilisidir.EcFizostigmin: zaDistigmin:SSSye belirgin gei gsterir. Bu nedenle santral antikolinerjik ilalar (atropin), fenotiyazinler ile zehirlenme durumunda antidot olarak kullanlr.Neostigmin: Pr periferik etki ortaya kartr. Miyastenia gravis tedavisinde en fazla kullanlandr. Krar ve benzeri kompetitif nromuskler blokrlerin etkisini reverse etmek (geri evirmek) iin de kullanlr.Takrin: Alzheimer hastal tedavisinde kullanlan santral etkili kolinesteraz inhibitrdr. Hepatotoksiktir.Donepezil: Alzheimer hastalnda kognitif fonksiyonlarn dzeltilmesi iin kullanlan nonkompetitif bir kolinesteraz inhibitrdr.57 14. Eczac Yasin DOANRivastigmin: Alzheimer hastalnda kognitif fonksiyonlarn dzeltilmesi iin kullanlan bir kolinesteraz ve btiril kolinesteraz inhibitrdr.Galantamin: Alzheimer hastalnda kognitif fonksiyonlarn dzeltilmesi iin kullanlan bir kolinesteraz inhibitrdr. Ayrca allosterik nikotinik reseptr modlatrdr.RREVERSBL NHBTRLER (ORGANOFOSFATL NSEKTSTLER): Bunlar organofosfatlardr (OF). Kolinesteraz ve karboksilesteraz enzimlerini inhibe ederler.@Kolinesteraz rreversibl inhibitrler: fosforillerler.Kolinesterazenzimininserin AN Reversibl inhibitrler: karbamillerler.enzimininserinblgesini blgeleriniD OKolinesteraz enzimine fosforilasyonla balanan organofosfat ile kolinesteraz enzimi arasndaki ba erken dnemlerde kolay krlabilmektedir. Fakat zaman getike bu ba glenir ve bu irreversibl ban krlmas daha da zorlamaktadr.OF Zehirlenmesi:n@YasiOkler (miyozis, okler ar, konjuktival konjesyon, siliyer spazm) ve respiratuvar bulgular ilk nce oluur. Rinore, bronkokonstrksiyon ve broniyal sekresyonda art, istemsiz defekasyon, ereksiyon, bradikardi ve hipotansiyon.za@cOFlar Vcutta 3 Enzim Paralar: Karboksilesteraz Paraoxonaz (A-esteraz) Sit p450Ec58Tabun-Sarin-Soman (Sinir Gazlar): En toksik olanlardrEkotiofat / zoflurofat: Ak-al glokomun tedavisinde lokal olarak kullanlrlar.Malation / Paration: En ok toksisite oluturandr, ancak potensleri dktr.OF zehirlenmesinin tedavisi: 1. Oksimler (PAM, Obidoksim): Kolinesteraz enzimi ile OF arasndakikovalent ba paralar ve kolinesteraz enzimini tekrar aktif konuma getirir. ntoksikasyonu takiben ilk 2-4 saatte kullanlmaldr.2. Atropin: Muskarinik reseptr blokrdr. Her zaman kullanlabilir. 15. FARMAKOLOJPARASEMPATOLTKLER 1. Belladon alkaloidleri: Atropin, Skopolamin 2. Sentetik belladon alkaloidleri: Tropikamid, Homatropin 3. Kuvarterner amin trevleri: pratropium, Propantelin, Hiyosin-N-butil bromr, Glikopirolat 4. Selektifler: Pirenzepin 5. Santral antikolinerjikler: Biperiden, Benztropin, Triheksifenidil Kuarterner amin trevleri haricinde bu gruptaki ilalar sadece muskarinik reseptrleri bloke ederler. Kuvarterner amin trevleri ise hem muskarinik, hem de nikotinik reseptrleri bloke ederler. eitli dokularn bloke olma hzlar farkldr En kolay bloke olanlar; tkrk ve ter bezleridir.En direnli olanlar ise; mideden asit salnm, pankreas enzokrin salgs ve safra salnmdr.BELLADON ALKALODLER Karacierde psdokolinesteraz tarafndan paralanrlar. AND OBu ilalar muskarinik reseptrlerin kompetetif blokrdr ve 2 tanedir: Atropin: Kalp, GIS ve bronlar zerine etkisi daha belirgindir.Skopolamin: Ter, tkrk, d salg bezleri ve gz zerine daha belirgin etki gsterir.sin@* DamarlarzaEtkileri:cYaAtropin iin t1/2 = 4 saattir. Gzdeki etkiler hari tm dier etkiler 3-4 saatte biter (midriyazis 24 saat, akomodasyon bozukluu ise 1 hafta devam edebilir).EcDamarlarda muskarinik aktivite baskn olmad iin, bu grup maddelerin damarlardaki etkileri belirgin deildir. Fakat yksek dozda flushing olutururlar (bu etki; histamin salnmyla cilt damarlarnn vazodilatasyonu ve terleyememe ile ilgilidir). Atropinle zehirlenenlerde ciltte yaygn kzarma ve hipertermi oluur.@ Ach tek bana verilince hipotansiyon oluturur. Fakat atropin kullanldktan sonra Ach kullanlrsa; muskarinik reseptrler atropin ile bloke olduu iin, Ach sadece nikotinik reseptrleri uyarabilir. Bu nedenle atropinlenmi kiide Ach kan basncn ykseltebilir. * Kalp Dk dozlarda santral vagal nukleusu uyararak bradikardi oluturabilirler. Fakat esas olarak taikardi olutururlar. AV iletimi hzlandrrlar (AV nodda reflaktr periyodu ksaltrlar) ve bu nedenle EKGde P-R aral ksalr. Bradikardi ve AV blok durumlarnn tedavisinde kullanlrlar.* Gz Sirkler kas geveterek midriyazis olutururlar. Uzun sreli midriyazis nedeniyle fotofobi oluur.59 16. Eczac Yasin DOANMidriyatik etkilerinin uzun srmesinden dolay en nemli kullanl yerlerinden birisi; veit ve iritte oluan sineiyi (adhezyon) nlemektir.Siliyer kas gevetirler (akomodasyon felci = siklopleji) ve bylece yakn grmede fokuslama bozulur. Siliyer kaslar geveyince yakndaki cisimler bulanklar (hipermetropi).MiyopiParasempatolitiklerHipermetropi ANParasempatiklerD Oekil: Asetilkolin ve Atropinin Akomodasyona Etkisi * D Salg BezlerisinTer ve tkrk bezlerinin salgsn inhibe ederler (mukozalarda kuruma ve hipertermi).Ya@Atropine ait ilk ortaya kan belirtiler; kalp hznda hafif azalma ve az - boaz - cilt kuruluudur.zacSempatik sistem tarafndan innerve edilen apokrin ter bezlerinin salgsn etkilemezler. Bron mukozasnda mukus salglayan bezleride inhibe ederler. Bu nedenle preanestezik medikasyonda kullanlrlar.* GISEc60 TMotiliteyi azaltp, eper kaslarnn tonsn azaltrlar (= antispazmodik ve konstipasyon). Fakat safra kanallar ve safra kesesinin tons ve motilitesi zerine inhibitr etkileri belirgin deildir (nitratlar; safra kanallarna en etkilidir). Asid, HCO3, msin ve proteolitik enzim salnmn azaltrlar. D salg olarak; asid salglayan hcreleri, pankreas d salgsn, barsak mukoza bezlerinin salgsn ve safra salglanmasn (yani GIS d salglar) dier yerler kadar belirgin etkilemezler.* GS Mesanenin eper kaslarn gevetirler ve sfinkteri kasarlar (= miksiyon gl). reter tonsn de azaltrlar. Bu nedenle renal kolik tedavisinde kullanlrlar. Uterus zerine ok belirgin bir etkileri yoktur. Nrojenik mesane (spastik tip) ve stres inkontinans olgularnn tedavisinde kullanlrlar.* SSS 17. FARMAKOLOJTeraptik dozYksek dozEtki yok Depresyon sedasyonAtropin SkopolaminEksitasyon EksitasyonSkopolamin; uykunun REM dneminde azalma ile ryasz uykuya yol aarlar. zellikle skopolamin, hareket hastalnn tedavisinde olduka etkilidir. Skopolamin yakn zamanl hafzay bloke edebilir (benzodiazepinler gibi). Anterograd amnezi yapar.@ Hareket hastalnn tedavisinde kullanlan iki ila; Antihistaminikler (H1 reseptr blokrleri) (Dimenhidrinat, meklizin, buklizin, siklizin)Atropin zehirlenmesi: AN Skopolaminocuklarda oftalmik amala atropinik preparatlarn kullanlmas ile intoksikasyon oluabilir. Az kuruluuna bal konuma ve yutma glD OTaikardi ve midriyazis nedeniyle fotofobi Ani balayan yakn grme bozukluu itme ve solunum glnHipertermiExitasyon, mental konfzyon, halsinasyonlar - deliryum ve komasi Ya@cZehirlenme tedavisinde kolinerjik bir madde olan fizostigmin kullanlr. Ayrca psiik eksitasyonlara kar diazepamda faydaldr.zaParasempatolitiklerin Kullanm Endikasyonlar: AV blokntoksikasyon (parasempatomimetik veya asetilkolin esteraz)Enuresis nokturnaMidriyazis oluturmak iinParkinson hastalPreanestezik medikasyonTat tutmas (hareket hastal)EcParasempatolitiklerin Kullanm Kontrendikasyonlar: Dar-al glokomProstat hipertrofisiRefl zefajitScak ortam ve ateli hastalklarMide ve barsak atonisi (ileus)61 18. Eczac Yasin DOANSENTETK BELLADON ALKALODLER Oftalmik Solsyonlar: M3 reseptrleri zerinden etki ortaya kartrlar.Tropikamid: Sikloplejik ve midriyatik etkisi en ksa srendir. Sikloplejik ve midriyatik etkisi en uzun sren atropindir.Homatropin katropinOksifensiklimin Piperidolat Disiklamin Adifenin}Antispazmodikleri: Tolterodin M3 reseptrleri bloke eder.Flavoksatnriner inkontinans tedavisinde kullanlr.siKolon divertiklnde ve irritabl kolon sendromunda kullanlrlar.D OAntispazmodikler: ANSiklopentolatYaOksifensikliminDisiklomin/ Propiverin/ Oksibutinin/ Piperidolat/ AdifenincKUVARTERNER AMN TREVLERza SSSye girmezler. Sadece muskarinik reseptrleri deil, sempatik ve parasempatik gangliyonlardaki nikotinik reseptrleri de bloke ederler ve sempatolitik yan etkiler olutururlar.Ec62 ok yksek dozlarda nromuskler kavaktaki nikotinik reseptrleri de bloke ettikleri iin nromskler blokaj oluturabilirler.pratropium / Oksitropiyum / Tiyotropiyum: Bronlara selektiviteleri olduka yksektir. Bronkodilatasyon olutururken mukosiliyer aktiviteyi bozmazlar. Bu da atropine belirgin bir stnlktr. nhalasyon yoluyla kullanldklar ve bron mukozasndan nemsiz derecede absorbe edildikleri iin sistemik yan etkileri grlmez. Bronkodilatatr etkileri 2 agonitlerden daha zayftr. En bronkoselektif olan ve en uzun etkilisi tiyotropiyumdur.Hiyozin-N-butilbromr: Safra kanallarna en gl etki gsteren antispazmodiktir.Glikopirolat: Tkrk salgsn inhibe edici etkisi en gl olan antikolinerjiktir. 19. FARMAKOLOJPropantelin / Metantelin: Enresis noktrna tedavisinde kullanlr (bu endikasyonda ilk tercih olarak imipiramin kullanlr).SELEKTF ETKLLER Pirenzepin / Telenzepin: M1 reseptrlerinin selektif blokrleridir.Gastroselektiftirler.Tripitramin: Kalpteki M2 reseptrlerinin selektif blokrdr.Kolinerjik uyaryla oluan bradikardi tedavisinde kullanlr.Darifenasin / Solifenasin: Glandlar ve dz kaslardaki M3 reseptrlerinin selektif blokrdr.riner inkontinans tedavisinde kullanlrlar. ANSANTRAL ANTKOLNERJKLER BenztropinTriheksifenidilOrfenadrilSikriminProsiklidinBornaprinKlorfenoksaminD OBiperidenYasincSEMPATOMMETKLER Bu ilalar direkt ve indirekt etkililer olmak zere ikiye ayrlrlar:za1. Direkt etkililer: KatekolaminlerEc2. ndirekt etkililer: Tiramin gibi baz sempatomimetik aminlerdir. Bunlar, sinaptik kavaktan adrenerjik nron iine uptake mekanizmas ile alnrlar ve sitoplazmik mobil havuzdan NA salnmna yol aarlar.KATEKOLAMNLER Direkt etki ortaya kartrlar. Yani presinaptik ve postsinaptik reseptrleri etkilerler.Adrenalin ve (1 = 2, 1 = 2)Noradrenalin ve 1-3 (1 = 2, 3 > 1 >> 2)zoprotrenol (1 = 2 = 3 >>> )DopaminD1 = D2 > 1 > Dobutamin1DipiverfinFenoldopamEtilnoradrenalin63 20. Eczac Yasin DOAN ve Olmak zere ki Katekolaminerjik Reseptr Bulunur:121EtkiVaskler dz kaslar (1A) Gzde radyal kas Pilomotor dz kas Sfinkterler Karacier Kalp (1B) Baz vaskler dz kaslar Ya hcreleri Pankreas Bbrek Trombosit Kalp Bbrek Ya hcreleriKonstrksiyon Kontraksiyon ( midriyazis) Kontraksiyon Konstrksiyon Glikojenoliz / glukoneogenez Kontraktiliteyi Kontraksiyon Lipolizin inhibisyonu nslin salnmnn inhibisyonu Renin salnmnn inhibisyonu Agregasyon (+) inotrop ve kronotrop Renin salnm Lipoliz Relaksasyon Glukojenoliz / glukoneogenez Glukagon salnm nslin salnm Kun hcre iine almnn ve tremor (+) inotrop kronotrop etki Histamin - lkotrien salnmnda ve ntrofil, lenfosit, bazofil, eozinofil fonksiyonlarnda inhibisyon2Vaskler ve dier dz kaslar Karacier Pankreas skelet kas Kalp3Ya hcreleriLipoliz ANDokuD O2 ve 2ler otoreseptrdr. 2nin uyarlmas inhibisyona, 2nin uyarlmas ise NA salnmnda aktivasyona yol aar.n 2ler otoreseptrdr. 2 reseptrlerinin uyarlmas sonu etki olarak sempatolitik etki oluturur. Bloke etmek ise tam tersine sempatomimetik etki ortaya kartr.siKatekolaminlerin bu reseptrlere etki gleri: 1/2: Adrenalin > Noradrenalin >> zoproterenol1: zoproterenol >Adrenalin = Noradrenalin2: zoproterenol > Adrenalin >> Noradrenalin3: zoproterenol = Noradrenalin > AdrenalincYazaOtonom Sinir Sistemi Reseptrlerinin Tipleri:@Ec64Etkileri: Damarlar: Katekolaminlerin etkisine en duyarl damar segmenti arteriyoller ve prekapiller sfinkterlerdir.@ : Kascdr. Cilt, mukoza ve splanknik damarlarda bulunur. 2 : Geveticidir. skelet kas damarlarnda bulunur. Adrenalin: veya 2 egemenliine gre ya vazokonstrksiyon yada vazodilatasyon yapar. 21. FARMAKOLOJ@ Dk dozlarda dilatasyon, yksek dozlarda ise konstriktr etkisi belirgindir (Dopamin gibi). NA: Tm damar yataklarnda (koronerler hari) ve venlerde vazokonstrksiyon yapar. zoproterenol: Sadece vazodilatasyon oluturur.Kalp: (+) inotrop ve kronotrop Aritmojenik (zellikle ventrikler kaynakl)Noradrenalin Adrenalin zoproterenolBradikardiSistol - Diastol TaikardiSistol - Diastol TaikardiAdrenalin Total Periferik diren Ortalama kan basnc Koroner Kan Akm Renal Kan Akm Serebral Kan Akm Kas kan akm Kutanz kan akm Splanknik kan akm Aritmojen Etkizoproterenol0/0/D ODopamin n0/ YasiRespirasyoncDz Kas:NA ANSistol - Diastol @EczaAdrenalin ve izoprotrenol; 2-reseptrler zerinden tm dz kasl yaplar gevetirler (bronkodilatasyon, barsak, safra kesesi, dalak kapsl, mesane, uterus vb. gibi). Buna karlk sfinkterleri ise kasarlar.Mesane detrssr kasn gevetir () ve sfinkteri ise kasarlar (). Sonu etki miksiyonda glktr.Gz: Midriyazis olutururlar. Bu etkiyi radyal dz kaslar (M. dilatr pupillae) kasarak gsterirler ( reseptr ile). Akomodasyon iin art olan siliyer kasta az bir geveme olutururlar. Fakat akomodasyon bozukluu yapmazlar. Yaptklar midriyazisin ksa srmesi ve akomodasyon bozukluu yapmamalar parasempatolitiklere stnlkleridir.@ Silier epitelden akz humor salnmn arttrrlar (). Akz humorun outflowunu arttrrlar ().65 22. Eczac Yasin DOAN Ak al glokomda kullanlrlar. Midriyazis yaptklar iin dar al glokomda kullanlmalar kontrendikedir.D Salg Bezleri: Mukus salgda art (submaksiller ve sublingual bezlerde) + Serz salgda azalma = yapkan salya ve azda kurulukRenin Salnm: Bbrekte jukstaglomerler hcreler zerinde bulunan 1 ve 2 reseptrleri ile renin salnmn artrrken, 1 ile azaltr.GS: Tonus ve motiliteyi 1, 2 ve 2 ile azaltr.Sfinkterlerde 1 ile kaslma yapar.Mide ve barsakta sekretuvar bezleri 2 ve 2 ile inhibe eder. ANMetabolik ve Hormonal Etkiler: 1. Hiperglisemi:Hem kas, hem de karacierde glukojenolizi artrrlar (2)Glukagon salnmna ve reaktif olarak inslin salnmna neden olurlar (2)nslin salnmn inhibe ederler (2)D O2. Lipoliz: 1 ve 3: Lipoliz (hormon duyarl lipoprotein lipazda stimlasyon oluturarak)sin3. Kan laktat dzeyinde ykselme ve buna bal metabolik asidoz tablosu ortaya kartrlar.Ya4. 2 reseptrler potasyum ve fosfatn hcre iine alnmasn artrrlar. 2 reseptrler hipokalemi ortaya kartmaya eilimlidir. Dolaysyla -blokrler hiperkalemi ortaya kartr.c5. ACTH ve GnRH salglanmnda art (tecavze urayan bayanlarda hamilelik riskindeki artn nedenidir)zaDier Etkileri: Pilomotor dz kaslarn kaslmasna bal piloereksiyon ortaya kartr (morfin yoksunluk sendromunun tipik bulgusudur).Ec66Adrenalin: En nemli kullanl endikasyonu anaflaktik oktur.Noradrenalin: Gelitirdii vazokonstrksiyona bal olarak bradikardi oluturabilir (BezoldJarish etkisi). Beta2 reseptrleri etkilemedii iin; bronkodilatatr etkisi yoktur. Metabolizma zerine olan etkileri; dier katekolaminlere gre ok daha zayftr.zoproterenol: Dier katekolaminlerden farkl olarak sadece COMT tarafndan inaktive edilir, MAO tarafndan paralanmaz.Dopamin: 1 reseptrleri zerinden etki ortaya kartr.Dk dozda; sadece DA1 reseptrlerini aktive eder. 23. FARMAKOLOJ Bu reseptr aktivasyonuna bal olarak bbrek kan akmn artrr. Bu art glomerler filtrasyondaki art ve direz izler. Gelien hipovolemiye bal olarak taikardi ortaya kartr. Sonuta kalbin i ykn ve oksijen tketimini artrr.ekil: Dopamin le Dobutamin Arasndaki Fark AN Daha yksek dozlarda 1 reseptrleri uyararak (+) inotrop ve (+) kronotrop etki oluturur. Bylece kardiyak debiyi artrr. Dk infzyon hznda kalbin oksijen tketimini artrmakszn kaslabilirliini artrabilir. ok yksek dozlarda reseptrlerini de uyarr ve vazokonstrksiyon oluturur.ok tedavisinde kullanlrD ODobutamin: 1e olduka selektiftir.n Dopaminerjik reseptrleri etkilemez. Bu nedenle kalbin kontraktilite gcn artrrken, miyokardn oksijen tketimini artrmaz.si Dekompanse kalp yetmezliinde kullanlrYaDipiverfin:zaEtilnoradrenalin:c Adrenalinin n ilacdr. Siklopleji yapmakszn midriyazis amacyla kullanlrBronkodilatatr etki iin parenteral kullanlr.EcKatekolaminlerin Yan Etkileri: Akcier demi (katekolaminler; pulmoner kapiller filtrasyon basncn artrrlar) skemiye bal bbrek yetmezlii Hipertansif ensefalopati ve subaraknoid kanama Katekolaminler fosfat ve potasyumun hcre iine giriini artrdklar iin, bunlarn infzyonu akut hipokalemi yapabilir. Tremor, terleme, anksiyete, taikardi, palpitasyon ve ba arsKatekolamin ve Sempatomimetik Aminlerin Kullanm Endikasyonlar: ok (zellikle hipotansif, anaflaktik ve septik ok tedavisinde) Kardiyak arrest; -agonistler; kardiyak out-putu beyin ve koroner damarlara ynlendirirler. Konjestif kalp yetmezlii: Akut tedavide kullanlrlar Nazal dekonjesyon AV blok Enrezis nokturna Narkolepsi67 24. Eczac Yasin DOANKatekolaminlerin Kullanm Kontrendikasyonlar: skemik kalp hastal Hipertansiyon Taiaritmiler Hipertiroidi Halotan ile yaplan genel anestezi Nonselektif -blokrlerle birlikte kullanm Dar al glokomSEMPATOMMETK AMNLER Sempatomimetik aminler reseptr zerine gre snflandrlrlar: -MMETK1. Antihipotansifler: Efedrin, Fenilefrin, Mitodrin, Metoksamin, Metaraminol 2. Dekonjestanlar: Psdoefedrin, Fenilproponalamin 3. SSS stimlanlar: Amfetaminler 4. Santral Sempatolitikler (2-agonistler): Klonidin, Metildopa, Guanfasin, Guanabenz1. Vazodilatatrler (2): Nilidrin 2. Bronkodilatatrler (2): Terbutalin, Salbutamol vb. 3. Tokolitikler (2): Ritodrin 4. Kardiyostimlanlar (1): Prenalterol, bopamin, Ksameterol vb. AN-MMETKSempatomimetik aminler etki ekillerine gre snflandrlrlar: ndirekt EtkililerMiks EtkililerFenilefrin (1) -mimetikler Modafinil Metoksamin Mitodrin Lokal dekonjestanlar AdrafinilTiramin AmfetaminlerEfedrin Metaraminol Hidroksiamfetamin MefenterminsinD ODirekt etkililerYaSempatomimetik aminler ayrca etki spektrumlarna grede snflandrlrlar: Etki kalb Noradrenaline benzeyen ( reseptrler zerinden etki oluturan) Fenilefrin Mitodrin MetoksaminzacEtki kalb adrenaline benzeyen ( ve reseptrler zerinden etki oluturan) Efedrin-Agonist Aminler:Ec681. ANTHPOTANSFLER 1 reseptrler zerinden bu etkiyi ortaya kartrlar.Efedrin: Miks (direkt ve indirekt) etkilidir. ve reseptrleri etkiledii iin; etki kalb adrenaline benzer (TUS). SSSini stimle eder. Keyif verici etkisi bulunmaktadr.Kaslarda kontraktiliteyi arttrr (atletik performans).Morfinin analjezik etkisini potansiyalize eder (amfetaminler gibi). Etkisine ok abuk tolerans geliir (taiflaksi).Fenilefrin: Direkt etkiyle 1 reseptrleri uyarr. Etki kalb noradrenalin benzer. Vazokonstrksiyon yaparak sistolik ve diastolik basnc ykseltir. Nazal dekonjestan olarak kullanlr. 25. FARMAKOLOJModafinil Direkt etkili 1 agonistleridir.Midodrin 1 agonistidir. Bir n ilatr.Metoksamin: Direkt etkili bir 1 agonistidir. Paroksismal supraventrikler taikardinin tedavisinde kullanlr.Hidroksiamfetamin: Pr periferik etkili bir amfetamindir. Santral etki ortaya kartmaz. Hipotansiyon tedavisinde ve gzde midriyatik olarak kullanlr.@ Metilfenidat (Hiperkinetik ocuk hastal tedavisi) Fenfluramin (tah azaltc etkisiyle obezite tedavisi) Hidroksiamfetamin (Pr periferik etki) Kloramfetamin (Deneysel serotonin eksiklii)Metaraminol: ANDrt nemli amfetamin Total periferik rezistans ve miyokardn kontraktilitesini artrr.D O Adrenerjik sinir ucuna geerek yalanc nrotransmitter olarak noradrenalinin yerini alabilir. FMFin tehisinde kullanlrlar.n2. DEKONJESTFLER:siLokal EtkililerYa Etkileri klonidine benzer ve esas olarak 2 reseptrlerini uyarrlar, ancak lokal uygulandklarndan 1 reseptrler zerinden vazokonstrksiyon olutururlar. Nafazolin / Tetrahidrozolin / Ksilometazolin / Oksimetazolinndanozolin / Siklopentamin / Tuaminoheptan / MetilheksaminPropilheksedrinzacSistemik Etkililer:Psdoefedrin Fenilpropanolamin Fenilefrin / Efedrin: Hem lokal, hem de sistemik dekonjestan etkilidirler.Ec 3. SANTRAL STMLANLAR: Amfetaminler4. SANTRAL SEMPATOLTKLER (2-agonistler): BETA-MMETK AMNLER Etkilerine gre 4 alt gruba ayrlrlar: 1. BRONKODLATATRLER (2 agonistler): Terbutalin, Salbutamol (Albuterol), Metaproterenol (Orsiprenalin), Fenoterol, Karbuterol, Protokilol, zoetarin (bir katekolamindir ve COMT tarafndan yklr), Rimeterol, Pirbuterol, Salmeterol, Formoterol, Bitolterol.@ Salmeterol / Formeterol: Bronkodilatatr etkisi en uzun srenlerdir. Bu nedenle noktrnal astm tedavisinde kullanlrlar. Astm krizinde kullanlmazlar. Adrenalin: Bronkodilatatr etkisi en ksa srendir. Salmeterol / Pirbuterol / Prokaterol: En yksek selektif 2 agonistidirler.69 26. Eczac Yasin DOAN2. VAZODLATATRLER (2 agonistler): Nilidrin@ Daha ok izgili kas damarlarn gevetir. Cilt damarlarinda etkisi yoktur. Bu nedenle reynaud fenomenine kar ok etkili deildir. 3. KARDYOSTMLANLAR: Prenalterol, Ksamoterol, bopamin, Butopamin, Denopamin@ Bunlarn dobutamine stnl oral kullanlabilmeleridir. 4. TOKOLTKLER (2 agonistler=uterus gevetici): Ritodrin, Terbutalin, Salbutamol@ ANUterus dz kaslarndaki 2leri uyarp uterusu gevetirler (tokolizis). Prematr doumlar durdurmak iin kullanlrlar.-agonistlerle lgili nemli Yan Etkiler: Pulmoner dem TremorD O HipokaleminSEMPATOLTKLERsi-ADRENERJK RESEPTR BLOKRLERYa Damarlarn normal sempatik uyars reseptrler zerinden saland iin bu reseptrlerin blokaj damarlarda sempatik tonusun azalmasna ve total periferik rezistansn dmesine neden olur. Kan basncnn postrel homeostazn -reseptrler salar. Hem venodilatasyon yaptklar, hem de postrel homeostaz bozduklar iin iddetli ortostotik hipotansiyon ortaya kartrlar.zaHem arteriyollerde, hem de venllerde vazodilatasyon yaparlar.c Vazodilatasyona bal olarak su ve tuz retansiyonu ve taikardi ortaya kartrlar.Ec70Miyozis Apokrin ter bezlerinin salgsnda azalma Burun tkankl Ejeklasyon inhibisyonu Sedasyon1 SELEKTFLER2 SELEKTFLERNON-SELEKTFLERPrazosin Tamsulosin Labetolol (+ -blokr) Terazosin Doksazosin Trimazosin Alfuzosin ndoramin Urapidil BunazosinYohimbin Korinantin RovolsinFenoksibenzamin Fentolamin Ergot Tolazolin Dapiprazol (oftalmik) 27. FARMAKOLOJFenoksibenzamin: -reseptrleri irreversibl bloke eder. Feokromasitomann semptomatik tedavisinde kullanlr (-blokrle kombine etmek gerekir). Fenoksibenzaminle reseptrler bloke edildikten sonra adrenalin uygulanrsa sadece reseptr etkisi oluup kan basnc der. Raynaud sendromu ve otonomik hiperrefleksi tedavisinde kullanlmtr.Fentolamin: Etki sresi ksadr.sinD O AN Feokromasitoma cerrahisi srasnda ortaya kabilecek hipertansif ataklarn tedavisinde kullanlr.Yaekil: Feokromasitomann Semptomatik TedavisicErgot Alkaloidleri: 3 tanedirler:za -reseptrler, 5-HT ve DA reseptrleri zerine parsiyel agonistik etki olutururlar.Ec1. Ergotoksin: -blokr etkisi en gl olandr (= vazodilatasyon). 2. Ergotamin: En vazokonstrktr olduu iin migren krizinin tedavisinde kullanlr. 3. Ergonovin (ergometrin): Postpartum uterus kanamalarnn tedavisinde oksitosik olarak kullanlr. Doum indksiyonu iin kullanlmaz.Yan Etkileri: Bulant-kusma (En sk) (KTZdeki dopaminerjik reseptrleri direkt olarak uyardklar iin). Bradikardi ve asit salnmnda art olutururlar (sempatik tons ortadan kaldrdklar iin) Prolaktin salnmn inhibe ederler (dopaminerjik etkisinden dolay) Sedasyon Kapiller duvarda harabiyet ve buna bal mikrotrombs olutururlar. Barsaklarda infarktslere yol aabilirler. U Obstrktif vaskler hastalklarda (serebrovaskler olaylar, koroner kalp hastalklar vb), karacier ve bbrek yetmezliinde, sepsis ve kollojen doku hastalklarnda kullanlmalar kontrendikedir.71 28. Eczac Yasin DOANU Triptanlar ile birlikte alnmamaldrlar. Ergot zehirlenmesinin tedavisi = Na nitroprusiyatPrazosin / Terazosin / Doksazosin: Selektif 1A-B-D blokrleridir.@ En ksa etkili = prazosin En uzun etkili ve tek fees ile itrah edilen = doksazosin Biyoyaralanm en fazla olan = terazosin Hem arterleri, hem de venlleri dilate ederler. Prostat hiperplazisinin semptomatik tedavisinde kullanlrlar (mesane boynu ve prostat dz kaslarnda tons drerek miksiyon kolayl ortaya kartr). En nemli yan etkileri; ilk doz senkopudur. ANTamsulosin: 1A reseptr blokrdr. Benign prostat hiperplazisinin semptomatik tedavisinde kullanlr. Prostata spesifiktir.D OLabetolol: Hem 1, hem de reseptrleri bloke ettii iin feokromasitomann semptomatik tedavisinde en etkili ilatr.hipertansif kriz tedavisidirn Dier nemli bir endikasyonusiYohimbin:Ya Presinaptik 2 reseptrleri bloke ederek sonuta sempatomimetik etki ortaya kartr. Erektil impotans tedavisinde kullanlr.cADRENERJK NRON BLOKRLERzaReserpin Guanetidin Guanadrel Bretilyum Debrisoquin Betanidin -Metiltirozin Etkileri bifaziktirEc72Akut etki ile vezikl iine reuptakeini bloke ettikleri iin balangta sempatomimetik etkiler oluturabilirler. Asl sempatolitik etkileri tedaviye baladktan birka gn (3-6 gn) sonra ortaya kar. Adrenerjik nron blokrlerinin etki ortaya kartabilmeleri iin sitoplazmik amin pompasndan presinaptik nrona girmeleri gerekir. Bu nedenle TAD gibi bupompay kapatan ilalar etkilerini belirgin olarak azaltr.Rezerpin: Vezikler amin pompasnda irreversibl blokaj ortaya kartarak presinaptik nronlardaki vezikllerde NA, dopamin ve serotonin depolanmasn engeller. Sitoplazmada kalan noradrenalin MAO tarafndan yklr ve salnabilen noradrenalin miktar azalr. Esas etkisi tam olarak birka gn sonra (3-6 gn) ortaya kar. 29. FARMAKOLOJYan Etkileri: Sempatolitik yan etkiler (ortostatik hipotansiyon, burun tkankl, ejeklasyonun inhibisyonu) SSSde dopaminerjik aktiviteyi azaltt iin Parkinson hastalna benzer belirtiler ve hiperprolaktinemi Parasempatik basknlk oluturur: Bradikardi Diyare ve asit salgsnda art (aktif peptik lserde kullanlmas kontrendikedir, komplikasyon geliimine neden olur).Sedasyon ve depresyonGuanetidin: Presinaptik nron iine alndktan sonra vezikllerde birikir ve NAnn yerini alr. Aksiyon potansiyeli presinaptik nrona geldii zaman vezikllerden sinaptik arala guanetidin salnr. Postsinaptik nrondaki vezikller guanetidini tanmaz ve etki ortaya kartamaz (yalanc nrotransmitter). AN@Yalanc nrotransmitter etkisi ortaya kartan ila;D O Guanetidin Guanadrel Presinaptik nron membrannda lokal anestezik etkiye bal olarak membran stabilizasyonu ortaya kartr ve vezikllerin sinaptik arala boalmasn engeller.sin Rezerpinden farkl olarak; SSSye gemez ve santral yan etkiler ortaya kartmaz.YaGANGLYON STMLANLARIc@EczaNikotin Lobelin Dimetilpiperazinium (DMPP) Feniltrimetilamonyum (PTMA)NKOTN Ttn yapraklarnda bulunan bir alkaloiddir. Farmakolojik bir nemi olmamakla beraber patlcan ve domateste de bulunur. Oral olarak, inhalasyon ve transdermal olarak kullanlabilir. Yar-mr 1 saattir Kalevi, ufak molekll (plazma proteinlerine fazla balanmaz) ve lipofilik bir maddedir. Bu nedenle cilt ve mukozalardan kolayca absorbe edilebilir. Ste belirgin geer. drarn asidletirilmesi; nikotin ve metabolitlerinin bbreklerden atlmn arttrr.Srekli sigara ienlerde karacier enzimleri indklenir (polisiklik aromatik hidrokarbonlara bal olarak).Karacierde oksidasyona urayarak metabolize olur.@ Ana metaboliti kotinindir73 30. Eczac Yasin DOAN Psiik ve fiziksel bamllk oluturur. Etkilerine kar ksmen tolerans geliir. Emzirenlerde nikotin belirgin olarak ste geer. ANekil: Nikotinin Etkiledii ReseptrlerEtkileri (siara iildii zaman alnabilen kadar nikotinin etkileri):D OEtkileri karktr. Kark olmasnn nedenleri:sin1. Nikotin hem sempatik hemde parasempatik etkiler ortaya kartr. 2. Nikotinin kendi reseptrlerini balangta stimle eder. Buna karlk yksek dozlarda ise devaml uyarmaya (depolarizasyon) bal blokaj oluturur.YaSigara iildiinde (dk doz nikotin); Nikotin adrenal medullada stimlasyon yapar. Plazma katekolamin dzeyini ve buna bal olarak taikardi olur. Kan basnc ve KD artar.Parasempatik sistemin dominant olduu GISde gangliyon stimlasyonu sonucu; tons ve peristaltik hareketler . Asit salgs .TxA2 dzeyini arttrr. Bylelikle trombosit adezivitesini ve trombs oluumunu kolaylatrr.Lipoliz oluturup, serbest ya asidi ve VLDL dzeyini ykseltir. Kronik sigara kullananlarda HDLyi drp, LDLyi artrr.tah azaltr.Bulant-kusma (santral ve periferik etki)Nikotin, sinir ucundan opioid peptid salnmn artrd iin analjezik etki oluturur.SSSde ufak dozda psikomotor stimlasyon yapar. Kognitif fonksiyonlar stimle eder. Keyif verici etkisi bulunmaktadr. Toksik dozlarda ise, ar stimlasyona bal konvlsiyon oluturur.Dk dozlarda solunum merkezinde stimlasyon ve taipne yapar. Bu etki kemoreseptr stimlasyonuna baldr. Doz ykseltildiinde ise direkt olarak solunum merkezi uyarm oluturur. Doz daha da artrlrsa solunum merkezinde de fel geliir. Bu arada periferik etki ile solunum kaslarnda fel gelimitir.Nromuskler kavakta nce stimlasyon, yksek dozda ise fel oluturur.zacEc74@ Nikotin zehirlenmesinde primer lm nedeni solunum felcidir. 31. FARMAKOLOJ@ Akut Nikotin Zehirlenmesi: Bulant - kusma, salivasyon, abdominal kramplar, baars, grme duyma bozukluklar, kan basncnda , kas zayfl, solunum yetmezlii. Arka hipofizden vazopressin, n hipofizden ACTH salnmn artrr. Kortizol ve inslin dzeylerini de ykseltir. LH ve prolaktin salnmn inhibeeder.@ Stres hormonlarnn dzeyini artran maddeler; Nikotin Anjiotensin II Metabolizma hzndaki arta ve itah azalmasna bal olarak kilo kayb oluturabilir. ANGANGLYON BLOKRLER Depolarizasyonla blok oluturanlarTrimetafan kamsilat Heksametonyum Mekamilamin Pentolinium Klorizondamin NikotinD OKompetetif blokrlerEtkileri:sin Hem sempatik, hem de parasempatik sistemi bloke ederler (yani otonom sinir sistemini ortadan kaldrrlar). Sonuta valsalva manevrasna alnan refleks cevaplar azalr.Ya Hipotansiyon Ereksiyon (parasempatik) ve ejeklasyon (sempatik) gl Parasempatik sistemin etkilerini ortadan kaldrr GISde tons ve motilite azalmas (atoni) = Paralitik ileusGzde kolinerjik kontrol kaybna bal siklopleji ve midriyazisD salg bezlerinin salgsnda (anhidroz ve kserostomi) ve mide asit salgsnda.Kalpte genelde taikardi oluur.drar retansiyonuRespiratuvar paraliziEczacBaskn Otonomik Komponent Arterler Venler Kalp Hz ris Siliyer kaslar GIS Mesane Salya / Tkrk TerlemeGangliyon Blokaj Sonucu Oluan EtkiSempatikVazodilatasyonSempatikDilatasyonParasempatikTaikardiParasempatikMidriyazisParasempatikSikloplejiParasempatikMotilite azalmas vb.Parasempatikriner retansiyonParasempatikKserostomiSempatik (kolinerjik)AnhidrozGangliyon Blokrlerinin Kullanl Yerleri: Hipertansif kriz (= Trimetafan) Medulla spinalis zedelenmesinde gelien otonomik hiperrefleksi (=Mekamilamin ve Pentolinium)75 32. Eczac Yasin DOANAkut dissekan aort anevrizmasKan basncn drrler ve sempatik refleksleri de inhibe ederler.Trimetafan kamsilat: En ksa etki srelisidir (bu nedenle sadece V infzyon ile kullanlr). Periferdeki nikotinik reseptrleri, santral sinir sistemindekilere gre relatif olarak daha fazla bloke eder. En nemli endikasyonlar; kontroll hipotansiyon ve hipertansif kriz tedavisidir. Pulmoner vaskler basnc azaltmak iin akut pulmoner demde de kullanlr.Mekamilamin: ki tane nemli endikasyonu vardr; 1. Omurilik zedelenmesine bal otonomik hiperrefleksi tedavisi 2. Sigara tiryakilerinin detoksifikasyonuBUNGAROTOKSN AN Hem gangliyonlardaki, hem de nromuskler kavaktaki nikotinik reseptrleri bloke eder. Yani hem otonom, hem de somatik sinir sistemini ortadan kaldrr.GLOKOM TEDAVSAkut / kronik Kapal Al Glokom: Bu tip daha ok nbetler eklinde oluur. Anterior kameradan gerekleen drenaj bozulmutur. Bu nedenle irisin dilate olmas, akz humr drenajnn gerekletii kornea ve silier body arasndaki ay kapatarak glokomun iddetini daha da arttrr.sinD OPrimer glokomun 2 tipi bulunmaktadr:Ya@Akut tedavide sadece kolinomimetikler ve osmotik ajanlar kullanlr. Kronik Ak Al Glokom: En sk grlen tiptir. Grme alan daralmas ile karakterizedir. Tedavide; lokal -blokrler, kolinerjikler, sempatomimetikler karbonik anhidraz inhibitrleri kullanlr.zacTedavi Yaklam: 1. Ya akz humr salnm azaltlrEc762. Ya da akz humr ak arttrlrETK MEKANZMASI Kolinomimetikler Pilokarpin, Karbakol, Fizostigmin, Ekotiofat Alfa Agonist Nonselektif Epinefrin, Dipiverfin Alfa Agonist 2 Selektifler, Apraklonidin Beta Blokrler Timolol, Betaxolol, Carteolol, Levobunolol, Metipranolol Diretikler Asetozolamid, Metazolamid, Dorzolamid, Etakrinik Asit Prostaglandinler LatanoprostUYGULAMA YOLUSilier kas kontraksiyonu ve buna bal olarak akz outflowun artmasTopikalOutflowu arttrrlar.TopikalAkz salnmn azaltr Silier epitelden akz salnmn azaltrlarTopikal TopikalAkz sekresyonunu Oral ntraokler injeksiyonOutflowu arttrr.Topikal 33. Eczacmzn zgemii 1989 zmir doumlu eczacmz Yasin DOAN, lise renimini zmir Atatrk Lisesinde, baarlarla dolu yksek renimini ise Ege niversitesi Eczaclk Fakltesinde 2013 tamamlad.O ANEczacmz Yasin DOAN 3-4 Kasm 2012 tarihinde stanbulda Ltfi Krdar Kongre ve Sergi Saraynda 11. Eczaclk Fuar ve 1. OTC altay kapsamnda dzenlenen Hayalimdeki Eczane En yi Proje Yarmas'nda birinci olarak bir sene sonra mezun olunca aaca kendi adn tayan eczanesinde ne kadar baarl olacan bir kez daha kantlam oldu.ac Ya sinDAyrca her yl Ankara Eczac Odas Genlik Komisyonu tarafndan dzenlenen ve bu yl 2930-31 Mart 2013 tarihlerinde, 12 eczaclk fakltesinden rencilerin katlmyla 10.su dzenlenen Ulusal Hasta Bilgilendirme Yarmasnda eczacmz Yasin DOAN eczane eczaclna ynelik ila ve ila d rn bilgisi, hastalklara gre yaam tarz deiiklikleri, ila etkileimleri, hasta memnuniyeti, iletiim becerileri gibi birok kriteri gz nnde bulunduran juri karsnda bilgisini sergileyerek birincilii kazand.Ec zAyrca eczacmz Yasin DOAN, 5 yllk renim hayat boyunca pek ok eitime ve organizasyona katlp kendini gelitirerek meslektalarndan her zaman bir adm nde olmay ve zaman yakalamay bir yaam tarz olarak benimsemitir. Eitim ve retim hayatn resmi olarak 2013 ylnn Haziran aynda tamamlamasna ramen, renim hayatna mr boyu devam edecei kendi adn da tayan eczanesini 2014 tarihinde hasta ve dananlarnn hizmetine at.Ayrntl bilgi iin: www.yasindoan.com.tr