tus farmakoloji otonom sinir sistemi

197
Otonom Sinir Otonom Sinir Sistemi Sistemi Uzm. Dr. Oğuz SARIYILDIZ Uzm. Dr. Oğuz SARIYILDIZ www.stetuskop.com

Upload: stetuskopcom-tip-ve-tusun-merkezi

Post on 26-Jun-2015

1.169 views

Category:

Documents


17 download

DESCRIPTION

Otonom Sinir SistemiTıpta Uzmanlık Sınavı FarmakolojiUzm. Dr. Oğuz SARIYILDIZ

TRANSCRIPT

Page 1: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Otonom Sinir Otonom Sinir SistemiSistemi

Uzm. Dr. Oğuz SARIYILDIZUzm. Dr. Oğuz SARIYILDIZ

www.stetuskop.com

Page 2: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Sinirsel KomponentlerSinirsel Komponentler

Somatik Sinir Somatik Sinir

SistemiSistemi

Otonom Sinir Otonom Sinir

SistemiSistemi

Page 3: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Otonom Sinir SistemiOtonom Sinir Sistemi

ParasempatikParasempatik

SempatikSempatik

www.stetuskop.com

Page 4: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Tek Tip Otonomik Tek Tip Otonomik İnnervasyona Sahip İnnervasyona Sahip

DokularDokularSempatikSempatik ParasempatikParasempatik

Gözde radial kaslarGözde radial kaslar

Ekrin ter bezleriEkrin ter bezleri

Apokrin ter bezleriApokrin ter bezleri

Ventrikül kasıVentrikül kası

His-Purkinje lifleriHis-Purkinje lifleri

Dalak kapsülüDalak kapsülü

Arter ve venlerArter ve venler

KaraciğerKaraciğer

Yağ dokusuYağ dokusu

Gözde sirküler kaslarGözde sirküler kaslar

Gastrointestinal sistemGastrointestinal sistem

ParotisParotis

Page 5: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Gözdeki KaslarGözdeki Kaslar

RadialRadial

SirkülerSirküler

SilierSilier

SempatSempatikik

ParasempaParasempatiktik

Sempatik+ParasemSempatik+Parasempatikpatik

MidriyaziMidriyaziss

MiyoziMiyoziss

KonstrüksiyKonstrüksiyonon

KonstrüksiyKonstrüksiyonon

Page 6: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Ter BezleriTer Bezleri

EkrinEkrin ApokrinApokrin

SempatiSempatikk

AchAch NANA

MM ,,

AtropiAtropinn

Page 7: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

KVSKVS GİSGİS

SempatikSempatik ParasempatiParasempatikk

DamarlarDamarlar

Page 8: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Ko-transmitterlerKo-transmitterlerSempatikSempatikParasempatiParasempati

kk

AchAch VİPVİP

VDVD VDVD

NANA NPYNPY

VKVK VKVK

Ach=VİPAch=VİP

Page 9: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Otonom Sinir Sistemi Otonom Sinir Sistemi AnatomisiAnatomisi

T1T1

L3L3

II IIII

33

7,9,17,9,100

SSII

IIII

www.stetuskop.com

Page 10: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

O.S.S. Genel KrokisiO.S.S. Genel KrokisiSempatikSempatik ParasempatikParasempatik

,, MM

AchAch

AchAch

NANA AchAch

NiNi

NiNi

NiNi

Adr.Adr.

Page 11: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NikotinNikotinSempatikSempatik ParasempatikParasempatik

,, MM

AchAch

AchAch

NANA AchAch

NiNi

NiNi

NiNi

Adr.Adr.

GİSGİSKVKVSS

Page 12: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

FizostigminFizostigminSempatikSempatik ParasempatikParasempatik

,, MM

AchAch

AchAch

NANA AchAch

NiNi

NiNi

NiNi

Adr.Adr.

Page 13: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Fizostigmin etkisini asetilkolini Fizostigmin etkisini asetilkolini

artırarak ortaya çıkardığına göre aynı artırarak ortaya çıkardığına göre aynı

etkiyi asetilkolin vererek de elde etkiyi asetilkolin vererek de elde

edebilirmiyiz?edebilirmiyiz?

Ach sinaptik kavşağa Ach sinaptik kavşağa

ulaşamadan psödokolinesteraz ulaşamadan psödokolinesteraz

tarafından parçalanırtarafından parçalanır

Page 14: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Nörotransmitter SalınımıNörotransmitter Salınımı

Page 15: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Nörotransmitter SalınımıNörotransmitter Salınımı

CaCa

Page 16: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Nörotransmitter SalınımıNörotransmitter Salınımı

CaCa

Page 17: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Nörotransmitter SalınımıNörotransmitter Salınımı

AchAch

Page 18: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Kolinerjik SistemKolinerjik Sistem

AchAch

Page 19: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Kolinerjik SistemKolinerjik Sistem

Kolin+Asetil Kolin+Asetil CoACoA

AchAch

Page 20: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

HemikolinyumHemikolinyum

Page 21: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

VesamikolVesamikol

Kolin+Asetil Kolin+Asetil CoACoA

AchAch

Page 22: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Kolinerjik Sistemin Kolinerjik Sistemin ReseptörleriReseptörleri

Nikotinik Nikotinik

reseptörlerreseptörler

Muskarinik Muskarinik

reseptörlerreseptörler

Page 23: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Nikotinik ReseptörlerNikotinik Reseptörler

LokalizasyonLokalizasyon AntagonistAntagonist

NNMMNöromusküler Nöromusküler kavşakkavşak

D-TubokürarinD-Tubokürarin

RokuronyumRokuronyum

VekuronyumVekuronyum

NNNN GangliyonlarGangliyonlar TrimetafanTrimetafan

HeksametonyHeksametonyumum

MekamilaminMekamilamin

PentolinyumPentolinyum

NNSSSSSS SSSSSS

Page 24: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Muskarinik ReseptörlerMuskarinik Reseptörler

Etki Etki MekanizmMekanizm

asıası

LokalizasyonLokalizasyon AntagonistAntagonist

MM11 GqGq Sinir dokusuSinir dokusu PirenzepinPirenzepinAtropinAtropin

MM22 GiGi KalpKalp TripitraminTripitraminAtropinAtropin

MM33 GqGq Düz kas, Düz kas, glandlarglandlar

DarifenasinDarifenasinAtropinAtropin

MM44 GiGi OkülerOküler AtropinAtropin

MM55 GqGq ??

Page 25: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Muskarinik ReseptörlerMuskarinik Reseptörler

M1M1

M2M2

M3M3

M4M4

SinirSinir

KalpKalp

DiğerDiğer

OkülerOküler

Page 26: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Adrenerjik SistemAdrenerjik Sistem

NANAYOOOK!YOOOK!

Page 27: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Adrenerjik SistemAdrenerjik Sistem

NANA

Page 28: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Adrenerjik SistemAdrenerjik Sistem

NANA

Page 29: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Trisiklik AntidepressanTrisiklik Antidepressan

NANA

NANA

NANA NANANANA

NANA

NANANANA

Page 30: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

ReserpinReserpin

NANA

Page 31: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Adrenerjik SistemAdrenerjik Sistem

NANA

NANAYOOOK!YOOOK!

Page 32: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Adrenerjik SistemAdrenerjik Sistem

NANACOMTCOMT

Page 33: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

SteroidlerSteroidler

NANACOMTCOMT

Page 34: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolamin SenteziKatekolamin Sentezi

TirozinTirozin

DOPADOPA

DopamDopaminin

NoradrenaliNoradrenalinnAdrenalinAdrenalin

Tirozin Tirozin hidroksilazhidroksilaz

Dopamin Dopamin hidroksilaz hidroksilaz

PNMTPNMT

DOPA dekarboksilazDOPA dekarboksilaz

Page 35: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin Katekolaminlerin MetabolitleriMetabolitleri

Katekolaminler MAO ve COMT ile Katekolaminler MAO ve COMT ile

yıkılırlaryıkılırlar

Katekolaminlerin metaboliti Katekolaminlerin metaboliti VMAVMA’dır’dır

Ancak SSS’de katekolaminler sadece Ancak SSS’de katekolaminler sadece

MHPGMHPG’ye kadar yıkılırlar’ye kadar yıkılırlar

MHPG daha sonra perifere geçer ve MHPG daha sonra perifere geçer ve

VMA’ya çevrilir ve VMA olarak atılırVMA’ya çevrilir ve VMA olarak atılır

Page 36: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

PARASEMPATİKPARASEMPATİK SEMPATİKSEMPATİK

Hız kısıtlayıcı Hız kısıtlayıcı basamakbasamak

Kolinin re-uptake’iKolinin re-uptake’i Tirozin hidroksilazTirozin hidroksilaz

Hız kısıtlayıcı Hız kısıtlayıcı basamağı bloke basamağı bloke eden eden

HemikolinyumHemikolinyum MetitirozinMetitirozin

Depolanmayı bloke Depolanmayı bloke edeneden

VesamikolVesamikol ReserpinReserpin

Salınımı bloke edenSalınımı bloke eden Botulin toksiniBotulin toksini

MgMgNöron blokörleriNöron blokörleri

MgMg

Salınımı aktive Salınımı aktive edeneden

LatrotoksinLatrotoksin LatrotoksinLatrotoksin

AnjiotensinAnjiotensin

EndotelinEndotelin

Re-uptake’i bloke Re-uptake’i bloke edeneden

HemikolinyumHemikolinyum TADTAD

KokainKokain

KortikosteroidlerKortikosteroidler

Page 37: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

PARASEMPATOMİMETİKLPARASEMPATOMİMETİKLERER

Page 38: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin EtkileriAsetilkolinin Etkileri

Vazodilatasyon + Diğer düz Vazodilatasyon + Diğer düz kaslarda konstrüksiyonkaslarda konstrüksiyon

++

Tüm dış salgılarda artış Tüm dış salgılarda artış

(Sfinkterler gevşediği için)(Sfinkterler gevşediği için)

Page 39: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

AsetilkolinAsetilkolin

Damarlarda vazodilatasyonDamarlarda vazodilatasyonSolunum sisteminde Solunum sisteminde

bronkokonstrüksiyonbronkokonstrüksiyonGastrointestinal sistemde Gastrointestinal sistemde

tonus ve peristaltizmde tonus ve peristaltizmde artmaartma

Page 40: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

AsetilkolinAsetilkolin

İriste sirküler kaslarda İriste sirküler kaslarda

konstrüksiyon ve miyoziskonstrüksiyon ve miyozis

Silier kaslarda konstrüksiyon Silier kaslarda konstrüksiyon

ile akomodasyon spazmıile akomodasyon spazmı

Page 41: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

AsetilkolinAsetilkolin

Mesane çeper kaslarında kasılma ve Mesane çeper kaslarında kasılma ve

sfinkterlerde gevşeme ile miksiyonsfinkterlerde gevşeme ile miksiyon

Midenin asit, pepsin, mukus, Midenin asit, pepsin, mukus,

hipersalivasyon, pankreas ekzokrin hipersalivasyon, pankreas ekzokrin

salgısı, solunum yolu mukoza salgısı, salgısı, solunum yolu mukoza salgısı,

terleme, lakrimasyon, miksiyon, terleme, lakrimasyon, miksiyon,

defekasyon gibi bütün dış salgılarda defekasyon gibi bütün dış salgılarda

artışartış

Page 42: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin Damardaki Asetilkolinin Damardaki EtkisiEtkisi

NONO

Page 43: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin Damardaki Asetilkolinin Damardaki EtkisiEtkisi

Page 44: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin KVS’deki Asetilkolinin KVS’deki EtkileriEtkileri

(-) İnotorop(-) İnotorop

(-) Kronotrop(-) Kronotrop

(-) Dromotrop(-) Dromotrop

Page 45: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin EtkileriAsetilkolinin Etkileri

Solunum sistemiSolunum sistemi BronkokonstrüksiyonBronkokonstrüksiyon

Gastrointestinal sistemGastrointestinal sistem Barsak düz kaslarında kasılmaya Barsak düz kaslarında kasılmaya

bağlı olarak tonüs ve peristaltizm bağlı olarak tonüs ve peristaltizm artışıartışı

Dış salgı bezleriDış salgı bezleri Tüm dış salgılarda artışTüm dış salgılarda artış

Page 46: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin Gözdeki Asetilkolinin Gözdeki EtkileriEtkileri

SirkülerSirkülerAchAch

Page 47: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin Gözdeki Asetilkolinin Gözdeki EtkileriEtkileri

SirkülerSirkülerAchAch

Gece KörlüğüGece Körlüğü

Page 48: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin Gözdeki Asetilkolinin Gözdeki EtkileriEtkileri

SirkülerSirküler AtropinAtropin

Page 49: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin Gözdeki Asetilkolinin Gözdeki EtkileriEtkileri

SirkülerSirküler AtropinAtropin

FotofobiFotofobi

Page 50: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin Gözdeki Asetilkolinin Gözdeki EtkileriEtkileri

SilierSilier

AchAch

AtropinAtropin

Akomodasyon felci Akomodasyon felci (siklopleji)(siklopleji)

MiyopiMiyopi

HipermetropHipermetropii

Akomodasyon Akomodasyon spazmıspazmı

Page 51: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Asetilkolinin EtkileriAsetilkolinin Etkileri

MesaneMesane

Detrussör (çeper) kasını kasıp, Detrussör (çeper) kasını kasıp,

sfinkterin tonusunu düşürerek sfinkterin tonusunu düşürerek

miksiyon oluştururmiksiyon oluşturur

Nörojenik mesanede (flask tip) Nörojenik mesanede (flask tip)

tedavi amacıyla kullanılırtedavi amacıyla kullanılır

Page 52: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Parasempatomimetik Parasempatomimetik İlaçlarİlaçlar

Kolin esterleri: Kolin esterleri: Ach, Betanekol, Ach, Betanekol, Karbakol, MetakolinKarbakol, Metakolin

Alkaloidler: Alkaloidler: Pilokarpin, Arekolin, Pilokarpin, Arekolin, Oksotremorin, Muskarin, DMPP, Oksotremorin, Muskarin, DMPP, Lobelin, AseklidinLobelin, Aseklidin

Antikolinesterazlar:Antikolinesterazlar:Reversibl:Reversibl: Edrofonyum, Distigmin, Edrofonyum, Distigmin,

Ambenonyum, Neostigmin, Fizostigmin, Ambenonyum, Neostigmin, Fizostigmin, Tacrine, Rivastigmin, Pridostigmin, Tacrine, Rivastigmin, Pridostigmin, DemekaryumDemekaryum

İrreversibl:İrreversibl: Organofosfatlar Organofosfatlar

Page 53: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Kolin EsterleriKolin Esterleri

KolinesteraKolinesteraza za

DuyarlılıkDuyarlılık

MuskariniMuskarinik Etkik Etki

Nikotinik Nikotinik EtkiEtki

AsetilkoliAsetilkolinn

++++++++ ++++++ ++ / +++++ / +++

MetakolinMetakolin ++ ++++++ ++

KarbakolKarbakol -- ++ ++++++

BetanekolBetanekol -- ++++ --

Page 54: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Kolin EsterleriKolin Esterleri

BetanekolBetanekol GİS ve mesane üzerine en güçlü GİS ve mesane üzerine en güçlü

etki oluştururetki oluşturur Nörojenik mesane ve reflu özefajit Nörojenik mesane ve reflu özefajit

tedavisinde kullanılırtedavisinde kullanılırKarbakolKarbakol

Sadece oftalmik olarak kullanılırSadece oftalmik olarak kullanılırMetakolinMetakolin

KVS üzerinde en güçlü etki KVS üzerinde en güçlü etki oluştururoluşturur

www.stetuskop.com

Page 55: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

BetanekolBetanekol

Page 56: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

AlkaloidlerAlkaloidler

PilokarpinPilokarpinArekolinArekolinOksotremorinOksotremorinMuskarinMuskarinMuscımolMuscımolAmanitinAmanitin

Page 57: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

PilokarpinPilokarpin

Bütün parasempatomimetik maddelerden Bütün parasempatomimetik maddelerden

dış salgılardış salgılar ve ve ter bezleriter bezleri üzerine en üzerine en

belirgin etki gösterenlerden biridirbelirgin etki gösterenlerden biridir

Hem açık hem de dar açılı glokomda Hem açık hem de dar açılı glokomda

kullanılırkullanılır (akut dar-açılı glokomun acil (akut dar-açılı glokomun acil

tedavisinde miyozis yaptığı için; açık açılı tedavisinde miyozis yaptığı için; açık açılı

glokomda Schlemm’s kanalını açtığı için glokomda Schlemm’s kanalını açtığı için

kullanılır)kullanılır)

Page 58: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Glokom TedavisiGlokom Tedavisi

Dar açılıDar açılı

Açık Açık açılıaçılı

Page 59: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

İridokorneal Açıİridokorneal Açı

Page 60: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Glokom TedavisiGlokom Tedavisi

Dar açılıDar açılı

Açık Açık açılıaçılı

ParasempatomimetiklParasempatomimetiklerer

ParasempatomimetiklParasempatomimetiklerer

++

SempatomimetiklerSempatomimetikler

Page 61: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

ArekolinArekolin SSS’de öğrenme ve bellek SSS’de öğrenme ve bellek

fonksiyonları ile ilgili M1 reseptörleri fonksiyonları ile ilgili M1 reseptörleri selektif olarak uyarırselektif olarak uyarır

OksotremorinOksotremorin Beyinde striatumdaki muskarinik Beyinde striatumdaki muskarinik

reseptörleri selektif olarak etkilerlerreseptörleri selektif olarak etkilerler Sonuçta ataksi, tremor ve rijidite Sonuçta ataksi, tremor ve rijidite

gibi parkinsonizm benzeri belirtiler gibi parkinsonizm benzeri belirtiler oluştururoluşturur

Page 62: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

AntikolinesterazlarAntikolinesterazlar

Tüm kolinerjik sinapslarda Tüm kolinerjik sinapslarda

kolinesteraz enzimini inhibe ederek kolinesteraz enzimini inhibe ederek

Ach’in parçalanmasını engeller. Ach’in parçalanmasını engeller.

Böylelikle tüm kavşaklarda Ach Böylelikle tüm kavşaklarda Ach

birikmesine yol açarlar ve Ach birikmesine yol açarlar ve Ach

biriktirdikleri için de; biriktirdikleri için de; muskarinik + muskarinik +

nikotiniknikotinik etki gösterirler etki gösterirler

Page 63: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

AntikolinesterazlarAntikolinesterazlar

Kardiyovasküler sistem hariç etkileri Kardiyovasküler sistem hariç etkileri

muskariniklerle aynıdır. muskariniklerle aynıdır.

Kardiyovasküler sistemde sempatik Kardiyovasküler sistemde sempatik

aşırımı artırdıkları için aşırımı artırdıkları için kan basıncını kan basıncını

bütün diğer kolinerjik maddelerden bütün diğer kolinerjik maddelerden

farklı olarak yükseltirlerfarklı olarak yükseltirler

Page 64: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

FizostigminFizostigminSempatikSempatik ParasempatikParasempatik

,, MM

AchAch

AchAch

NANA AchAch

NiNi

NiNi

NiNi

Adr.Adr.

AchAch

AchAch

AchAch

Page 65: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

AntikolinesterazlarAntikolinesterazlar

Nöromusküler kavşakta Ach Nöromusküler kavşakta Ach

birikimine yol açtıklarından birikimine yol açtıklarından

çizgili kasları stimüle ederler. Bu çizgili kasları stimüle ederler. Bu

nedenle nedenle myastenia gravis myastenia gravis

tedavisitedavisinde kullanılırlarnde kullanılırlar

Page 66: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Reversibl Kolinesteraz Reversibl Kolinesteraz İnhibitörleriİnhibitörleri

EdrofonyumEdrofonyumEn kısa etkilisidirEn kısa etkilisidir

DistigminDistigminEn uzun En uzun

etkilisidiretkilisidir

Page 67: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Reversibl Kolinesteraz Reversibl Kolinesteraz İnhibitörleriİnhibitörleri

FizostigminFizostigminSantral antikolinerjik ilaçlar (atropin vb.), Santral antikolinerjik ilaçlar (atropin vb.),

fenotiyazinler ve TAD ile zehirlenme kullanılırfenotiyazinler ve TAD ile zehirlenme kullanılır

NeostigminNeostigminSantral etkiden yoksundurSantral etkiden yoksundurMyastenia graviste en güçlü etki gösteren Myastenia graviste en güçlü etki gösteren

ilaçtırilaçtır

Tacrine / RivastigminTacrine / RivastigminSantral etkili kolin esteraz inhibitörüdürSantral etkili kolin esteraz inhibitörüdürAlzheimer hastalığının tedavisinde kullanılırlarAlzheimer hastalığının tedavisinde kullanılırlar

Page 68: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

İrreversibl Kolinesteraz İrreversibl Kolinesteraz İnhibitörleriİnhibitörleri

Tabun / Sarin / Soman (Sinir Gazları)Tabun / Sarin / Soman (Sinir Gazları) Bu gruptaki en toksik maddelerdirBu gruptaki en toksik maddelerdir

EkotiofatEkotiofat İnsanlarda ilaç olarak kullanılırİnsanlarda ilaç olarak kullanılır

Açık-açılı glokomun lokal olarak kronik tedavisinde Açık-açılı glokomun lokal olarak kronik tedavisinde

kullanılırlar ve oldukça uzun etkilidirkullanılırlar ve oldukça uzun etkilidir

Malation / ParationMalation / Paration Güvenlik indeksi en yüksek ve toksisitesi en düşük Güvenlik indeksi en yüksek ve toksisitesi en düşük

olandırolandır

İnsektisit olarak kullanılırlarİnsektisit olarak kullanılırlar

Page 69: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Organofosfat Organofosfat ZehirlenmesiZehirlenmesi

AchAchAchAchAchAch AchAchAchAch

AchAchAchAch

Page 70: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Organofosfat Organofosfat ZehirlenmesiZehirlenmesi

Oküler (miyozis, oküler ağrı, Oküler (miyozis, oküler ağrı,

konjuktival konjesyon, siliyer konjuktival konjesyon, siliyer

spazm) ve respiratuar bulgular ilk spazm) ve respiratuar bulgular ilk

önce oluşurönce oluşur

Rinore, bronkokonstrüksiyon ve Rinore, bronkokonstrüksiyon ve

bronşiyal sekresyonda artış, bronşiyal sekresyonda artış,

istemsiz defekasyon, ereksiyon, istemsiz defekasyon, ereksiyon,

bradikardi ve hipotansiyonbradikardi ve hipotansiyon

Page 71: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Organofosfat Organofosfat Zehirlenmesinin TedavisiZehirlenmesinin Tedavisi

Oksimler (Pralidoksim (PAM), Obidoksim)Oksimler (Pralidoksim (PAM), Obidoksim)

Bunlar kolinesteraz enzim reaktivatörüdürBunlar kolinesteraz enzim reaktivatörüdür

Kolinesteraz enzimi ile organofosfat arasındaki bağı Kolinesteraz enzimi ile organofosfat arasındaki bağı

parçalar ve böylece kolinesteraz enzimini serbestleştirirparçalar ve böylece kolinesteraz enzimini serbestleştirir

İlk 2 saatte kullanılırlarİlk 2 saatte kullanılırlar

SSS’de etkileri yokturSSS’de etkileri yoktur

AtropinAtropin

Muskarinik reseptör blokörüdürMuskarinik reseptör blokörüdür

Her zaman kullanılır ve SSS’e geçerHer zaman kullanılır ve SSS’e geçer

Page 72: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Parasempatomimetik Parasempatomimetik İlaçların Yan Etkileriİlaçların Yan Etkileri

Diare, aşırı terleme, hipersalivasyon, rinore, Diare, aşırı terleme, hipersalivasyon, rinore,

lakrimasyon ve miksiyon gibi tüm dış lakrimasyon ve miksiyon gibi tüm dış

salgılarda artışsalgılarda artış

Peptik ülserPeptik ülser

Görme bulanıklığıGörme bulanıklığı

Bronkospazm Bronkospazm Solunum güçlüğü Solunum güçlüğü

Hipotansiyon, bradikardi ve kalp ileti Hipotansiyon, bradikardi ve kalp ileti

sisteminde yavaşlamasisteminde yavaşlama

Page 73: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Parasempatomimetiklerin Parasempatomimetiklerin EndikasyonlarıEndikasyonları

Paralitik İleusParalitik İleus

Mesane atonisi ve nörojenik mesane Mesane atonisi ve nörojenik mesane

bozukluklarıbozuklukları

Reflü özefajitReflü özefajit

Miyastenia gravisMiyastenia gravis

GlokomGlokom

Atropin, TAD ve fenotiyazinlerle olan Atropin, TAD ve fenotiyazinlerle olan

zehirlenmelerin tedavisizehirlenmelerin tedavisi

Page 74: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Parasempatomimetiklerin Parasempatomimetiklerin KontrendikasyonlarıKontrendikasyonları

GİS ve üretrada mekanik tıkanıklıkGİS ve üretrada mekanik tıkanıklıkHipertiroidiHipertiroidiAstımAstımKoroner yetmezlikKoroner yetmezlikPeptik ülserPeptik ülserParkinsonParkinsonGebelikGebelik

Page 75: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

PARASEMPATOLİTİKLERPARASEMPATOLİTİKLER

Page 76: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

ParasempatolitiklerParasempatolitikler

Belladon alkaloidleri: Belladon alkaloidleri: Atropin, SkopolaminAtropin, Skopolamin

Sentetik belladon alkaloidleri: Sentetik belladon alkaloidleri: Tropikamid, Tropikamid,

HomatropinHomatropin

Kuarterner amin türevleri: Kuarterner amin türevleri: İpratropium, İpratropium,

Propantelin, Hiyosin-N-butilbromür, Propantelin, Hiyosin-N-butilbromür,

GlikopirolatGlikopirolat

Selektifler: Selektifler: PirenzepinPirenzepin

Santral antikolinerjikler: Santral antikolinerjikler: Biperiden, Benztropin, Biperiden, Benztropin,

TriheksifenidilTriheksifenidil

Page 77: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

ParasempatolitiklerParasempatolitikler

Bu gruptaki ilaçlar kolinerjik reseptörler Bu gruptaki ilaçlar kolinerjik reseptörler

için kompetetif antagonsittirleriçin kompetetif antagonsittirler

Sadece muskarinik reseptör blokörleridir Sadece muskarinik reseptör blokörleridir

ve nikotinik reseptörleri etkilemezler ve nikotinik reseptörleri etkilemezler

(Kuvarterner amin türevleri hariç)(Kuvarterner amin türevleri hariç)

Page 78: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

ParasempatolitiklerParasempatolitikler

Çeşitli dokularda bulunan muskarinik Çeşitli dokularda bulunan muskarinik

reseptörlerin bu ilaçlarla bloke olma reseptörlerin bu ilaçlarla bloke olma

sıraları farklılıklar gösterirlersıraları farklılıklar gösterirler

En kolay bloke olan; tükrük ve ter bezleridirEn kolay bloke olan; tükrük ve ter bezleridir

En dirençli olan ise; mideden asit salınımı, En dirençli olan ise; mideden asit salınımı,

pankreas ekzokrin salgısı ve safra salınımıdırpankreas ekzokrin salgısı ve safra salınımıdır

Page 79: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Belladon AlkaloidleriBelladon Alkaloidleri

Bu ilaçlar muskarinik reseptörlerin Bu ilaçlar muskarinik reseptörlerin

kompetetif blokörüdür ve iki kompetetif blokörüdür ve iki

tanedir:tanedir:

Atropin: Kalp, GİS ve bronşlar üzerine Atropin: Kalp, GİS ve bronşlar üzerine

etkisi daha belirgindiretkisi daha belirgindir

Skopolamin: Ter, tükrük, dış salgı Skopolamin: Ter, tükrük, dış salgı

bezleri ve göz üzerine daha belirgin bezleri ve göz üzerine daha belirgin

etki gösteriretki gösterirwww.stetuskop.com

Page 80: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

AtropinAtropin

Atropinin tAtropinin t1/21/2’si 4 saattir ’si 4 saattir

Midriyazis hariç bütün Midriyazis hariç bütün

etkileri 4 saatte biteretkileri 4 saatte biter

Midriyazis 24 saat, Midriyazis 24 saat,

akomodasyon bozukluğu ise akomodasyon bozukluğu ise

1 hafta devam edebilir1 hafta devam edebilir

Page 81: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropinin EtkileriAtropinin Etkileri

Damarlarda muskarinik Damarlarda muskarinik

aktivite baskın olmadığı için, aktivite baskın olmadığı için,

damarlardaki etkileri belirgin damarlardaki etkileri belirgin

değildirdeğildir

Yüksek dozda histamin Yüksek dozda histamin

salınımı nedeniyle flushing ve salınımı nedeniyle flushing ve

hipertermi oluştururhipertermi oluşturur

Page 82: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Histamin Salınımına Yol Histamin Salınımına Yol Açan İlaçlarAçan İlaçlar

AtropinAtropin

KürarKürar

MorfinMorfin

VankomisVankomis

inin

Page 83: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Histamin = AchHistamin = Ach

KBKB KBKB

TT BB

Page 84: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropin + Ach’nin EtkisiAtropin + Ach’nin Etkisi

Ach tek başına verilince hipotansiyon Ach tek başına verilince hipotansiyon

oluştururoluşturur

Atropin kullanıldıktan sonra Ach Atropin kullanıldıktan sonra Ach

kullanılırsa; muskarinik reseptörler kullanılırsa; muskarinik reseptörler

atropin ile bloke olduğu için, Ach atropin ile bloke olduğu için, Ach

sadece nikotinik reseptörleri uyarabilirsadece nikotinik reseptörleri uyarabilir

Bu nedenle atropinlenmiş kişide Ach Bu nedenle atropinlenmiş kişide Ach

kan basıncını yükseltebilirkan basıncını yükseltebilir

Page 85: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropinin Kalpteki EtkisiAtropinin Kalpteki Etkisi

Düşük dozlarda santral vagal Düşük dozlarda santral vagal

nukleusu uyararak bradikardi nukleusu uyararak bradikardi

oluşturabilirleroluşturabilirler

Fakat esas olarak taşikardi Fakat esas olarak taşikardi

oluştururlaroluştururlar

AV iletimi hızlandırırlar (AV nodda AV iletimi hızlandırırlar (AV nodda

refraktör periyodu kısaltırlar) ve bu refraktör periyodu kısaltırlar) ve bu

nedenle EKG’de P-R aralığı kısalırnedenle EKG’de P-R aralığı kısalır

Page 86: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Önce bradikardi, sonra taşikardi ortaya Önce bradikardi, sonra taşikardi ortaya

çıkartan üç tane ilaç vardır:çıkartan üç tane ilaç vardır:

AtropinAtropin

SüksinilkolinSüksinilkolin

DijitallerDijitaller

Önce taşikardi sonra bradikardi ortaya Önce taşikardi sonra bradikardi ortaya

çıkaran ilaç:çıkaran ilaç:

KinidinKinidin

Page 87: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Ach ve Atropinin Gözdeki Ach ve Atropinin Gözdeki EtkileriEtkileri

AchAch, sirküler kasları kasarak , sirküler kasları kasarak miyozismiyozis oluşturur. oluşturur.

AtropinAtropin sirküler kasları gevşeterek sirküler kasları gevşeterek midriyazismidriyazis

yaparyapar

AchAch, silier kasları kasarak gözü yakın görmeye , silier kasları kasarak gözü yakın görmeye

odaklar (odaklar (Akomodasyon spazmıAkomodasyon spazmı). Atropin, silier ). Atropin, silier

kasları gevşetip gözü uzak görmeye odaklar. kasları gevşetip gözü uzak görmeye odaklar.

Dolayısıyla Dolayısıyla akomodasyon felciakomodasyon felci ( (sikloplejisiklopleji) gelişir) gelişir

Page 88: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

AchAch

AtropinAtropin

Akomodasyon Akomodasyon spazmıspazmı

Akomodasyon felci Akomodasyon felci (siklopleji)(siklopleji)

SempatomimetiklerSempatomimetikler Akomodasyonu Akomodasyonu bozmazbozmaz

Page 89: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropinin Dış Salgı Atropinin Dış Salgı Bezlerine EtkileriBezlerine Etkileri

Ter ve tükrük bezlerinin salgısını inhibe Ter ve tükrük bezlerinin salgısını inhibe

edereder Sempatik sistem tarafından innerve edilen Sempatik sistem tarafından innerve edilen

apokrin ter bezlerinin salgısını etkilemezlerapokrin ter bezlerinin salgısını etkilemezler

Ekrin ter bezlerinin salgısını keserlerEkrin ter bezlerinin salgısını keserler

Bronş mukozasında mukus salgılayan Bronş mukozasında mukus salgılayan

bezleri de inhibe ederbezleri de inhibe eder Bu nedenle anestezik premedikasyonda Bu nedenle anestezik premedikasyonda

kullanılırlarkullanılırlar

Page 90: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropinin GİS’e EtkileriAtropinin GİS’e Etkileri

Ach, barsaklarda tonüs ve motiliteyi Ach, barsaklarda tonüs ve motiliteyi

artırır. Atropin, tonüs ve motiliteyi artırır. Atropin, tonüs ve motiliteyi

azaltıp, azaltıp, konstipasyonkonstipasyon ortaya çıkartır ortaya çıkartır

Atropin Atropin antispazmodiktirantispazmodiktir. Fakat safra . Fakat safra

kanalları ve safra kesesinin tonüs ve kanalları ve safra kesesinin tonüs ve

motilitesi üzerine inhibitör etkileri motilitesi üzerine inhibitör etkileri

belirgin değildirbelirgin değildir

Page 91: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropinin GİS’e EtkileriAtropinin GİS’e Etkileri

Asid, HCOAsid, HCO33, müsin ve proteolitik enzim , müsin ve proteolitik enzim

salınımını azaltırlarsalınımını azaltırlar

Dış salgı olarak; asid salgılayan Dış salgı olarak; asid salgılayan

hücreleri, pankreas dış salgısını, barsak hücreleri, pankreas dış salgısını, barsak

mukoza bezlerinin salgısını ve safra mukoza bezlerinin salgısını ve safra

salgınmasını (yani GİS dış salgıları) salgınmasını (yani GİS dış salgıları)

diğer yerler kadar belirgin etkilemezlerdiğer yerler kadar belirgin etkilemezler

Page 92: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropinin GÜS’e EtkileriAtropinin GÜS’e Etkileri

Mesanenin çeper kaslarını gevşetir Mesanenin çeper kaslarını gevşetir

ve sfinkterleri kasar (ve sfinkterleri kasar (=miksiyon =miksiyon

güçlüğügüçlüğü))

Nörojenik mesane (Nörojenik mesane (spastik tipspastik tip) ve ) ve

stres inkontinans olgularını stres inkontinans olgularını

tedavisindetedavisinde kullanılır kullanılır

Page 93: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropinin SSS’deki Atropinin SSS’deki EtkileriEtkileri

Terapötik dozTerapötik doz Yüksek dozYüksek doz

AtropinAtropin Etki yokEtki yok EksitasyonEksitasyon

SkopolamSkopolaminin

Depresyon-Depresyon-sedasyonsedasyon

EksitasyonEksitasyon

Skopolamin, hareket hastalığının tedavisinde Skopolamin, hareket hastalığının tedavisinde kullanılırkullanılır

Page 94: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Hareket Hastalığının Hareket Hastalığının TedavisiTedavisi

Antihistaminikler (H1 reseptör Antihistaminikler (H1 reseptör

blokörleri)blokörleri)

SkopolaminSkopolamin

Page 95: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropin ZehirlenmesiAtropin Zehirlenmesi

Atropin zehirlenmesinin Atropin zehirlenmesinin ilk bulgusu ağız, ilk bulgusu ağız,

boğaz ve cilt kuruluğudurboğaz ve cilt kuruluğudur

Atropin zehirlenmesinin Atropin zehirlenmesinin en spesifik bulgusu en spesifik bulgusu

ani başlayan yakın görme bozukluğudurani başlayan yakın görme bozukluğudur

Hipertermi, eksitasyon, mental konfüzyon, Hipertermi, eksitasyon, mental konfüzyon,

halusinasyonlar ve koma görülürhalusinasyonlar ve koma görülür

Page 96: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropin Zehirlenmesinin Atropin Zehirlenmesinin TedavisiTedavisi

Zehirlenme tedavisinde Zehirlenme tedavisinde

kolinerjik bir madde olan kolinerjik bir madde olan

fizostigminfizostigmin kullanılır kullanılır

Psişik eksitasyonlara karşı Psişik eksitasyonlara karşı

diazepamdiazepam da faydalıdırda faydalıdır

Page 97: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Atropinin Atropinin KontrendikasyonlarıKontrendikasyonları

Sıcak ortam ve ateşli Sıcak ortam ve ateşli

hastalıklarhastalıklar

Dar-açılı glokomDar-açılı glokom

Prostat hipertrofisiProstat hipertrofisi

Mide ve barsak atonisi (ileus)Mide ve barsak atonisi (ileus)

Reflu özefajitReflu özefajit

Page 98: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Sentetik Belladon Sentetik Belladon AlkaloidleriAlkaloidleri

TropikamidTropikamidM4 reseptörleri üzerinden etki M4 reseptörleri üzerinden etki

gösterirgösterirSikloplejik ve midriyatik etkisi Sikloplejik ve midriyatik etkisi

en kısa sürendir en kısa sürendir (en uzun (en uzun süren atropin)süren atropin)

HomatropinHomatropin

Page 99: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Kuvarterner Amin Kuvarterner Amin TürevleriTürevleri

Bu gruptaki ilaçlar muskarinik reseptörlerden Bu gruptaki ilaçlar muskarinik reseptörlerden

başka, sempatik ve parasempatik başka, sempatik ve parasempatik

gangliyonlarda gangliyonlarda nikotinik reseptörleri de bloke nikotinik reseptörleri de bloke

ederlerederler

Nikotinik reseptörleri de bloke ettikleri için Nikotinik reseptörleri de bloke ettikleri için

sempatolitik yan etkilersempatolitik yan etkiler oluşturabilirler oluşturabilirler

(=postural hipotansiyon, idrar retansiyonu)(=postural hipotansiyon, idrar retansiyonu)

Yüksek dozlarda Yüksek dozlarda kürar benzeri nöromusküler kürar benzeri nöromusküler

blokajblokaj oluşturabilirler oluşturabilirler

Page 100: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

İpratropiumİpratropium

Bronşlara oldukça selektif etki Bronşlara oldukça selektif etki

gösterirlergösterirler

Atropine en önemli üstünlükleri; Atropine en önemli üstünlükleri;

mukosilier aktiviteyi mukosilier aktiviteyi

bozmamalarıdırbozmamalarıdır

Page 101: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Hyosin-N-ButilbromürHyosin-N-Butilbromür

Safra kanallarına en güçlü Safra kanallarına en güçlü

etki gösteren etki gösteren

antispazmodiktirantispazmodiktir

Atropinin safra kanallarına Atropinin safra kanallarına

belirgin etkisi yokturbelirgin etkisi yoktur

Page 102: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

PropantelinPropantelin

Gangliyon blokör etkisi en Gangliyon blokör etkisi en

belirgin olanıdırbelirgin olanıdır

Enürezis nokturna (Enürezis nokturna (ilk tercih ilk tercih

imipraminimipramin) ve nörojenik ) ve nörojenik

mesane tedavisinde kullanılırmesane tedavisinde kullanılır

Page 103: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

GlikopirolatGlikopirolat

Tükrük salgısını inhibeTükrük salgısını inhibe edici edici

etkisi atropinden bile daha etkisi atropinden bile daha

güçlüdürgüçlüdür

Bu nedenle Bu nedenle anestezi anestezi

premedikasyonlarında ilk premedikasyonlarında ilk

tercihtercih edilmesi gereken edilmesi gereken

antikolinerjiktirantikolinerjiktir

Page 104: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Selektif EtkililerSelektif Etkililer

PirenzepinPirenzepinGastroselektif M1 reseptör blokörüdürGastroselektif M1 reseptör blokörüdür

Mide asit salgısını azaltırlarMide asit salgısını azaltırlar

TripitraminTripitraminKalpteki M2 reseptörlerin selektif Kalpteki M2 reseptörlerin selektif

blokörüdürblokörüdür

DarifenasinDarifenasinGlandlar ve düz kaslardaki M3 Glandlar ve düz kaslardaki M3

reseptörlerinin selektif blokörüdürreseptörlerinin selektif blokörüdür

Page 105: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Santral AntikolinerjiklerSantral Antikolinerjikler

BiperidenBiperidenBenztropinBenztropinTriheksifenidilTriheksifenidilOrfenadrilOrfenadrilSikriminSikriminProsiklidinProsiklidinBornaprinBornaprinKlorfenoksaminKlorfenoksamin

Page 106: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

SEMPATOMİMETİKLERSEMPATOMİMETİKLER

Page 107: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NANA

NANA

AdrenalinAdrenalin

İsoprotorenİsoprotorenolol

DopaminDopamin

DobutaminDobutamin

Direkt Etki!Direkt Etki!

Page 108: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NANA

TiraminTiraminAmfetamiAmfetaminn

Page 109: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NANA

İndirekt İndirekt Etki!Etki!

TiraminTiraminAmfetamiAmfetaminn

Page 110: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NANA

Miks Etki!Miks Etki!

EfedrinEfedrin

Page 111: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolamin ReseptörleriKatekolamin Reseptörleri

11

22

11

22

33

44

KonstrüksiyKonstrüksiyonon

(+) İnotrop(+) İnotrop

DilatasyonDilatasyon

LipolizLipoliz

Page 112: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin Metabolik Katekolaminlerin Metabolik EtkileriEtkileri

LipolizLipoliz

HipergliseHiperglisemimi

1+1+33

22

GlikojenoliGlikojenoliz z GlukagoGlukagon n

İnsülin İnsülin

Page 113: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Tek Yönlü İlişkili Tek Yönlü İlişkili HormonlarHormonlar

İnsülinİnsülin GlukagGlukagonon

Vit DVit D ParathormoParathormonn

ProgesteroProgesteronn

ÖstrojeÖstrojenn

Page 114: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

2 Reseptörler2 Reseptörler

NANA

NANANANA

NANANANA

NANA

NANA

NANA

22

22

Page 115: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

2 Reseptör Agonisti2 Reseptör Agonisti

NANANANA

SempatoliSempatolitiktik

22

22

Page 116: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

2 Reseptör Antagonisti2 Reseptör Antagonisti

NANA

SempatomimSempatomimetiketik

NANA

NANA

NANANANA NANANANA NANANANA

22

22

Page 117: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Hiperkalemi Yapan Hiperkalemi Yapan Kardiyovasküler Sistem Kardiyovasküler Sistem

İlaçlarıİlaçları

-blokörler-blokörler

ACE inhibitörleriACE inhibitörleri

Toplayıcı tübüle etkili Toplayıcı tübüle etkili

diüretiklerdiüretikler

Page 118: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Otonom Sinir Sisteminin Otonom Sinir Sisteminin ReseptörleriReseptörleri

11 GGqq

M1M1

22 GiGi M2M2

GsGs

Nikotinik reseptörler Nikotinik reseptörler iyon kanalı iyon kanalı reseptörüdürreseptörüdür

Page 119: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Otonom Sinir Sisteminin Otonom Sinir Sisteminin ReseptörleriReseptörleri

11 GGqq

M1-3-5M1-3-5

22 GiGi M2-M2-44

GsGs

Nikotinik reseptörler Nikotinik reseptörler iyon kanalı iyon kanalı reseptörüdürreseptörüdür

www.stetuskop.com

Page 120: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NA, İsoproterenol, NA, İsoproterenol, AdrenalinAdrenalin

NANA

İsoprİsopr..

Adr.Adr.

++

VKVK

VDVD

VK+VVK+VDD

KBKB

KBKB

KBKB

BB

TT

TT

Page 121: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin EtkileriKatekolaminlerin Etkileri

DamarlarDamarlarKatekolaminlerin etkisine en Katekolaminlerin etkisine en

duyarlı damar segmenti duyarlı damar segmenti arteriyoller ve prekapiller arteriyoller ve prekapiller sfinkterlerdirsfinkterlerdir: Kasıcıdır. Cilt, mukoza ve : Kasıcıdır. Cilt, mukoza ve

splanknik damarlarda bulunursplanknik damarlarda bulunur: Gevşeticidir. İskelet kas : Gevşeticidir. İskelet kas

damarlarında bulunurdamarlarında bulunur

Page 122: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin EtkileriKatekolaminlerin Etkileri

KalpKalp (+) inotrop ve kronotrop (+) inotrop ve kronotrop

etkilidirleretkilidirlerAritmojen (çok odaklı ventriküler Aritmojen (çok odaklı ventriküler

taşikardi / fibrilasyon) etkileri taşikardi / fibrilasyon) etkileri bulunmaktadırbulunmaktadır

Tüm bu etkiler esas olarak Tüm bu etkiler esas olarak 1 1 reseptörler ile oluşurreseptörler ile oluşur

Page 123: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin EtkileriKatekolaminlerin Etkileri

Dış Salgı BezleriDış Salgı Bezleri

Mukus salgıda artışMukus salgıda artış (submaksiller ve (submaksiller ve

sublingual bezlerde) + sublingual bezlerde) + seröz salgıda seröz salgıda

azalmaazalma = yapışkan salya ve ağızda = yapışkan salya ve ağızda

kurulukkuruluk

Parotis bezini etkilemezlerParotis bezini etkilemezler. Çünkü . Çünkü

parotis sadece n. glossofarengeus yani parotis sadece n. glossofarengeus yani

parasempatik innervasyon sahiptirparasempatik innervasyon sahiptir

Page 124: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin EtkileriKatekolaminlerin Etkileri

NoradrenaliNoradrenalinn

Sistol Sistol - Diastol - Diastol BradikarBradikardidi

AdrenalinAdrenalin Sistol Sistol - Diastol - Diastol TaşikardiTaşikardi

İzoproterenİzoproterenolol

Sistol Sistol - Diastol - Diastol TaşikardiTaşikardi

Page 125: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin EtkileriKatekolaminlerin Etkileri

AdrenalinAdrenalin NANA İzoproterenİzoproterenolol

DopamiDopaminn

Total Periferik Total Periferik DirençDirenç Ortalama Kan Ortalama Kan BasıncıBasıncı Koroner Kan Koroner Kan AkımıAkımı Renal Kan Renal Kan AkımıAkımı

Page 126: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin EtkileriKatekolaminlerin Etkileri

Düz kasDüz kas

Adrenalin ve isoproterenol; Adrenalin ve isoproterenol; 2-reseptörler üzerinden 2-reseptörler üzerinden

tüm düz kaslı yapıları gevşetirler (tüm düz kaslı yapıları gevşetirler (bronkodilatasyonbronkodilatasyon, ,

barsak, safra kesesi, dalak kapsülü, mesane, barsak, safra kesesi, dalak kapsülü, mesane, uterusuterus

vb.). Buna karşılık vb.). Buna karşılık sfinkterleri ise kasarlarsfinkterleri ise kasarlar

Mesane detrüssör kasını gevşetir (Mesane detrüssör kasını gevşetir () ve sfinkteri ise ) ve sfinkteri ise

kasarlar (kasarlar (). Sonuç etki ). Sonuç etki miksiyon güçlüğümiksiyon güçlüğüdürdür

Page 127: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin EtkileriKatekolaminlerin EtkileriGözGöz

Radial düz kasları kasarak midriyazis Radial düz kasları kasarak midriyazis

ortaya çıkartırlar. ortaya çıkartırlar. Reseptörü Reseptörü 1’dir1’dir

Göz içi basınç:Göz içi basınç:

Aköz humorun aoutflow’unu Aköz humorun aoutflow’unu artırırlarartırırlar

Silier epitelden aköz Silier epitelden aköz humor humor

salınımını artırırlarsalınımını artırırlar

Page 128: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin EtkileriKatekolaminlerin Etkileri

Metabolik EtkileriMetabolik EtkileriHiperglisemiHiperglisemi

Karaciğer ve çizgili kaslarda Karaciğer ve çizgili kaslarda

glikojenolizde artma (glikojenolizde artma (2/2/ Glukagon salınımı ve reaktif olarak Glukagon salınımı ve reaktif olarak

insülin salınımında artış (insülin salınımında artış (2)2)

İnsülin salınımının inhibisyonu (İnsülin salınımının inhibisyonu (2)2)

Glukoz uptake’inde azalmaGlukoz uptake’inde azalma

Page 129: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Katekolaminlerin EtkileriKatekolaminlerin Etkileri LipolizLipoliz

Hormon duyarlı lipoprotein lipaz stimülasyonu Hormon duyarlı lipoprotein lipaz stimülasyonu

((1 ve 3)1 ve 3)

Lipoliz inhibisyonu (Lipoliz inhibisyonu (2)2)

Kan laktat düzeyinde yükselme (= Kan laktat düzeyinde yükselme (=

metabolik asidoz)metabolik asidoz)

Hipokalemi / fosfatemiHipokalemi / fosfatemi

Potasyum ve fosfatın hücre içine alınması (Potasyum ve fosfatın hücre içine alınması (2)2)

ACTH ve GnRH salgılanımında artışACTH ve GnRH salgılanımında artış

Page 130: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

SempatomimetiklerSempatomimetikler

KatekolaminKatekolaminlerler

SempatomimeSempatomimetik tik

AminlerAminler

MAMAOO

COMCOMTT

Page 131: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Dopamin/Dobutamin Arasındaki Dopamin/Dobutamin Arasındaki FarklılıklarFarklılıklar

DobutaminDobutamin

DopamiDopaminn

11

11++D1D1

Renal kan Renal kan

GFGFRR

HipovoleHipovolemimi

KBKB TT

Page 132: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

KetakolaminlerKetakolaminler

DipiverfinDipiverfin Adrenalinin ön-ilacıdırAdrenalinin ön-ilacıdır Göz dokusunda hidrolize edilerek Göz dokusunda hidrolize edilerek

aktif adrenaline yıkılıraktif adrenaline yıkılır Kronik açık açılı glokomun Kronik açık açılı glokomun

tedavisinde lokal olarak kullanılırtedavisinde lokal olarak kullanılırEtilnoradrenalinEtilnoradrenalin

Bronkodilatör etki için parenteral Bronkodilatör etki için parenteral kullanılırkullanılır

Page 133: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Sempatomimetik AminlerSempatomimetik Aminler

İki tip sınıflandırma İki tip sınıflandırma

mevcuttur:mevcuttur:

Etki mekanizmalarına göreEtki mekanizmalarına göre

Reseptör etkilerine göreReseptör etkilerine göre

Page 134: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Sempatomimetik Aminler Sempatomimetik Aminler (Etki Mekanizmasına Göre)(Etki Mekanizmasına Göre)

Direkt Direkt EtkililerEtkililer

İndirekt İndirekt EtkililerEtkililer

Miks EtkililerMiks Etkililer

FenilefrinFenilefrin

MetoksaminMetoksamin

MitodrinMitodrin

TiraminTiramin

AmfetaminlerAmfetaminlerEfedrinEfedrin

MetaraminolMetaraminol

Page 135: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Sempatomimetik Aminler Sempatomimetik Aminler (Reseptör Etkilerine Göre)(Reseptör Etkilerine Göre)

-MİMETİK-MİMETİK

AntihipotansiflerAntihipotansifler

DekonjestanlarDekonjestanlar

SSS stimülanlarıSSS stimülanları

Santral Santral

Sempatolitikler (Sempatolitikler (2-2-

agonistler)agonistler)

-MİMETİK-MİMETİK

Vazodilatatör (Vazodilatatör (2)2)

Bronkodilatatörler Bronkodilatatörler

((2)2)

Tokolitikler (Tokolitikler (2)2)

Kardiyostimülanlar Kardiyostimülanlar

((1)1)

Page 136: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Mimetik Aminler-Mimetik AminlerAntihipotansiflerAntihipotansifler

EfedrinEfedrinMiks (direkt ve indirekt) etkilidirMiks (direkt ve indirekt) etkilidir ve ve reseptörleri etkilediği için; etki reseptörleri etkilediği için; etki

kalıbı adrenaline benzerkalıbı adrenaline benzerAmfetaminler gibi hem SSS üzerinde hem Amfetaminler gibi hem SSS üzerinde hem

de atletik performans üzerinde belirgin de atletik performans üzerinde belirgin etkisi vardıretkisi vardır

Çok şiddetli palpitasyon oluştururÇok şiddetli palpitasyon oluştururEtkisine çok çabuk tolerans gelişir Etkisine çok çabuk tolerans gelişir

(Taşiflaksi)(Taşiflaksi)

Page 137: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Mimetik Aminler-Mimetik Aminler

AntihipotansiflerAntihipotansifler FenilefrinFenilefrin

Direkt etkilidirDirekt etkilidir

Esas olarak Esas olarak 1 reseptörleri etkiler1 reseptörleri etkiler

1 agonistleri; hem arter hem de venleri kastıkları için, 1 agonistleri; hem arter hem de venleri kastıkları için,

ortostatik hipotansiyonun tedavisinde en etkilidirlerortostatik hipotansiyonun tedavisinde en etkilidirler

MetaraminolMetaraminol

FMF teşhisinde kullanılırFMF teşhisinde kullanılır

HidroksiamfetaminHidroksiamfetamin

SSS’e geçmeyen bir amfetamin türevidir. Etkisi SSS’e geçmeyen bir amfetamin türevidir. Etkisi

periferiktirperiferiktir

Page 138: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Dört Önemli AmfetaminDört Önemli Amfetamin

MetilfenidatMetilfenidat Hiperkinetik çocuk hastalığıHiperkinetik çocuk hastalığı

FenfluraminFenfluramin İştah kesiciİştah kesici

HidroksiamfetaminHidroksiamfetamin Pür periferik etkiPür periferik etki

KloramfetaminKloramfetamin Deneysel serotonin eksikliğiDeneysel serotonin eksikliği

Page 139: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Mimetik Aminler-Mimetik Aminler

DekonjestiflerDekonjestifler

Lokal EtkililerLokal Etkililer

Sistemik EtkililerSistemik Etkililer

PsödoefedrinPsödoefedrin

FenilpropranolaminFenilpropranolamin

Santral Stimülanlar (Amfetaminler)Santral Stimülanlar (Amfetaminler)

Santral Sempatolitikler (Santral Sempatolitikler (2-agonistler)2-agonistler)

Page 140: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Mimetik Aminler-Mimetik Aminler

Bronkodilatatörler (Bronkodilatatörler (2)2)

TerbutalinTerbutalin

SalbutamolSalbutamol

Salmeterol / FormeterolSalmeterol / Formeterol Bronkodilatatör etkisi en uzun Bronkodilatatör etkisi en uzun

sürenlerdirsürenlerdir

Salmeterol / Pirbuterol / ProkaterolSalmeterol / Pirbuterol / Prokaterol En yüksek selektif En yüksek selektif 2 agonitidirler2 agonitidirler

Page 141: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Mimetik Aminler-Mimetik Aminler

Vazodilatatörler (Vazodilatatörler (2)2)NilidrinNilidrin

Daha çok çizgili kas damarlarını gevşetirDaha çok çizgili kas damarlarını gevşetirCilt damarlarında etkisi yoktur. Bu nedenle Cilt damarlarında etkisi yoktur. Bu nedenle

Reynaud fenomenine karşı çok etkili Reynaud fenomenine karşı çok etkili değildirdeğildir

Kardiyostimülanlar (Kardiyostimülanlar (1)1)KsamoterolKsamoterolİbopaminİbopaminButopaminButopamin

Page 142: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Mimetik Aminler-Mimetik Aminler

Tokolitikler (Tokolitikler (2)2)

Terbutalin / Salbutamol / RitodrinTerbutalin / Salbutamol / Ritodrin

Uterus düz kaslarındaki Uterus düz kaslarındaki 2’leri 2’leri

uyarıp uterusu gevşetirler uyarıp uterusu gevşetirler

(tokolizis)(tokolizis)

Prematür doğumları durdurmak için Prematür doğumları durdurmak için

kullanılırlarkullanılırlar

Page 143: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

SEMPATOLİTİKLERSEMPATOLİTİKLER

Page 144: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

SempatolitiklerSempatolitikler

Reseptör Reseptör BlokörleriBlokörleri

Nöron BlokörleriNöron Blokörleri

--bloköblokörr

--bloköblokörr

Page 145: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Reseptör Blokörleri-Reseptör Blokörleri

-reseptörleri damarlarda -reseptörleri damarlarda

konstrüksiyondan sorumludurkonstrüksiyondan sorumludur

Eğer Eğer blokör verirsek damarlarda blokör verirsek damarlarda

vazodilatasyon ortaya çıkarvazodilatasyon ortaya çıkar

Vazodilatasyonun iki refleks sonucu Vazodilatasyonun iki refleks sonucu

vardır:vardır:

TaşikardiTaşikardi

Böbrekler su ve tuz tutarBöbrekler su ve tuz tutar

Page 146: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Reseptör Blokörleri-Reseptör Blokörleri

Kan basıncının postural hemostazından Kan basıncının postural hemostazından

reseptörler sorumludurreseptörler sorumludur

-blokör kan basıncının postural homeostazını -blokör kan basıncının postural homeostazını

bozar. Ortostatik hipotansiyon olurbozar. Ortostatik hipotansiyon olur

Ortostatik hipotansiyonun iki nedeni vardır:Ortostatik hipotansiyonun iki nedeni vardır:

reseptörler üzerinden postural hemostazın reseptörler üzerinden postural hemostazın

bozulmasıbozulması

Kişi birden ayağa kalkarsa kan venlerde göllenir. Kişi birden ayağa kalkarsa kan venlerde göllenir.

Kardiyak output düşer. Kan bacıncı azalırKardiyak output düşer. Kan bacıncı azalır

Page 147: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Reseptör Blokörlerinin -Reseptör Blokörlerinin EtkileriEtkileri

TaşikardiTaşikardiVazodilatasyon yapmaları ve Vazodilatasyon yapmaları ve --

reseptörleri bloke etmemeleri nedeni ilereseptörleri bloke etmemeleri nedeni ile

Burun tıkanıklığıBurun tıkanıklığıVazodilatasyona bağlı konjesyon nedeni Vazodilatasyona bağlı konjesyon nedeni

ileile

MiyozisMiyozis Ejekülasyon inhibisyonuEjekülasyon inhibisyonu Apokrin ter bezlerinin salgısını azaltırApokrin ter bezlerinin salgısını azaltır SedasyonSedasyon

Page 148: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Ter BezleriTer Bezleri

EkrinEkrin ApokrinApokrin

SempatiSempatikk

AchAch NANA

MM ,,

AtropiAtropinn

Page 149: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

-Reseptör Blokörlerinin -Reseptör Blokörlerinin SınıflandırılmasıSınıflandırılması

1 SELEKTİFLER1 SELEKTİFLER 2 SELEKTİFLER2 SELEKTİFLER NON-NON-SELEKTİFLERSELEKTİFLER

PrazosinPrazosin

TerazosinTerazosin

DoksazosinDoksazosin

TamsulosinTamsulosin

YohimbinYohimbin FenoksibenzaminFenoksibenzamin

FentolaminFentolamin

Ergot alkaloidleriErgot alkaloidleri

TolazolinTolazolin

Page 150: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

FenoksibenzaminFenoksibenzamin

Nonselektiftir. Hem Nonselektiftir. Hem 1’i hem 1’i hem

de de 2’yi irreversibl bloke eder. 2’yi irreversibl bloke eder.

Bu nedenle etki süresi Bu nedenle etki süresi

uzunduruzundur

Etkisi irreversibl olduğu için Etkisi irreversibl olduğu için

feokromasitoma tedavisinde feokromasitoma tedavisinde

oldukça kullanışlıdıroldukça kullanışlıdırwww.stetuskop.com

Page 151: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

FentolaminFentolamin

Etki süresi kısadırEtki süresi kısadır

FeokromasitomaFeokromasitoma teşhisinde teşhisinde

ve ve cerrahisi sırasındacerrahisi sırasında

oluşabilecek akut etkileri oluşabilecek akut etkileri

önlemek için kullanılırönlemek için kullanılır

Page 152: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

FeokromasitomaFeokromasitoma

Adrenal Adrenal medullamedulla

AdrenalAdrenalinin

LabetolLabetololol

XX XX

Page 153: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Ergot AlkaloidleriErgot Alkaloidleri

-reseptörler, 5-HT ve DA reseptörleri -reseptörler, 5-HT ve DA reseptörleri

üzerine parsiyel agonist etki oluştururlarüzerine parsiyel agonist etki oluştururlar

Üç tanedirÜç tanedir

ErgotoksinErgotoksin

ErgotaminErgotamin

Ergonovin (Ergometrin)Ergonovin (Ergometrin)

Page 154: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Ergot AlkaloidleriErgot Alkaloidleri

ErgotoksinErgotoksin-blokör etkisi en güçlü olandır -blokör etkisi en güçlü olandır

(= vazodilatasyon)(= vazodilatasyon)Vazodilatasyon amacıyla Vazodilatasyon amacıyla

kullanılan dihidroergotoksin’dirkullanılan dihidroergotoksin’dirErgotaminErgotamin

En vazokonstrüktör olandırEn vazokonstrüktör olandırMigren krizinin tedavisinde Migren krizinin tedavisinde

kullanılırkullanılır

Page 155: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Migren PatogeneziMigren Patogenezi

Page 156: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Migren PatogeneziMigren Patogenezi

BOS BOS

Page 157: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

ErgotaminErgotamin

Page 158: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

SumatriptanSumatriptan

5-HT5-HT1D1D

5-HT5-HT1D1D

Page 159: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

SumatriptanSumatriptan

Page 160: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

SumatriptanSumatriptan

Page 161: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Ergot AlkaloidleriErgot Alkaloidleri

Ergonovin (Ergometrin)Ergonovin (Ergometrin)

Oksitosik olarak kullanılır. Gebe olmayan Oksitosik olarak kullanılır. Gebe olmayan

uterus ergonovinin etkisine duyarlı değildiruterus ergonovinin etkisine duyarlı değildir

İndüksiyon amacıyla değil; plasentanın İndüksiyon amacıyla değil; plasentanın

atılması ve postpartum uterus büzülmesini atılması ve postpartum uterus büzülmesini

hızlandırmak için kullanılırhızlandırmak için kullanılır

Uterusu sürekli kasarlar; bu nedenle Uterusu sürekli kasarlar; bu nedenle

uteroplasental kan akımını azaltırlaruteroplasental kan akımını azaltırlar

Page 162: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Ergot Alkaloidlerinin Ergot Alkaloidlerinin Yan EtkileriYan Etkileri

Bulantı-kusmaBulantı-kusmaSSS’de KTZ’u stimüle ederler SSS’de KTZ’u stimüle ederler

(dopaminerjik etkisi nedeni ile)(dopaminerjik etkisi nedeni ile)MikrotrombüsMikrotrombüs

Kapiller duvarı zedeledikleri içinKapiller duvarı zedeledikleri içinBradikardiBradikardiProlaktin salınımını inhibisyonuProlaktin salınımını inhibisyonu

Dopamin = Prolaktin İnhibitör FaktörDopamin = Prolaktin İnhibitör FaktörSedasyonSedasyon

Page 163: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Ergot zehirlenmesinin tedavisinde Ergot zehirlenmesinin tedavisinde

Na nitroprusiyatNa nitroprusiyat kullanılır kullanılır

Page 164: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

PrazosinPrazosin

1 blokördür1 blokördür

2 reseptörlerini (otoreseptörler) bloke 2 reseptörlerini (otoreseptörler) bloke

etmedikleri için kalpte belirgin stimülasyon etmedikleri için kalpte belirgin stimülasyon

oluşturmazlaroluşturmazlar

Prostat hiperplazisinin tedavisinde kullanılır Prostat hiperplazisinin tedavisinde kullanılır

(mesane boynu ve prostat düz kaslarında tonüsü (mesane boynu ve prostat düz kaslarında tonüsü

düşürerek idrar akımı sağlar)düşürerek idrar akımı sağlar)

En sık ortaya çıkardığı yan etki ilk doz senkopudurEn sık ortaya çıkardığı yan etki ilk doz senkopudur

Page 165: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

YohimbinYohimbin

Presinaptik Presinaptik 2 reseptörleri bloke eder2 reseptörleri bloke eder

NA salınımını artırır ve NA salınımını artırır ve

sempatomimetik etki ortaya çıkartırsempatomimetik etki ortaya çıkartır

Erektil impotans tedavisinde kullanılırErektil impotans tedavisinde kullanılır

Page 166: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

TolazolinTolazolin

Pulmoner damarlara selektivitesi Pulmoner damarlara selektivitesi

vardır ve pulmoner vazodilatasyon vardır ve pulmoner vazodilatasyon

ortaya çıkartırortaya çıkartır

Yenidoğanda pulmoner Yenidoğanda pulmoner

hipertansiyonla seyreden kalp hipertansiyonla seyreden kalp

hastalıklarında kullanılırhastalıklarında kullanılır

Page 167: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Adrenerjik Nöron Adrenerjik Nöron BlokörleriBlokörleri

Bütün adrenerjik nöron blokörleri akut etki Bütün adrenerjik nöron blokörleri akut etki

ile NA’in nöron içine geri alımını bloke ile NA’in nöron içine geri alımını bloke

ederler ve bu nedenle ilk olarak geçici ederler ve bu nedenle ilk olarak geçici

sempatomimetik etkiler oluşturabilirlersempatomimetik etkiler oluşturabilirler

3-6 gün sonra tam tersine sempatik 3-6 gün sonra tam tersine sempatik

aktivasyonu inhibe ederleraktivasyonu inhibe ederler

Page 168: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Adrenerjik Nöron Adrenerjik Nöron BlokörleriBlokörleri ReserpinReserpin GuanetidinGuanetidin GuanadrelGuanadrel BretilyumBretilyum DebrisoquinDebrisoquin BetanidinBetanidin -Metiltirozin-Metiltirozin

Page 169: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

ReserpinReserpin

Veziküler amin pompasını irreversibl Veziküler amin pompasını irreversibl

bloke ederek nöronlarda NA, bloke ederek nöronlarda NA,

dopamin ve serotonin depolanmasını dopamin ve serotonin depolanmasını

engellerengeller

Bu etkileri birkaç gün sonra (3-6 Bu etkileri birkaç gün sonra (3-6

gün) tam olarak ortaya çıkargün) tam olarak ortaya çıkar

Page 170: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

ReserpinReserpin Yan EtkileriYan Etkileri

Sempatolitik yan etkiler (ortostatik hipotansiyon, Sempatolitik yan etkiler (ortostatik hipotansiyon,

burun tıkanıklığı, ejekülasyonun inhibisyonu)burun tıkanıklığı, ejekülasyonun inhibisyonu)

Parkinson tablosuParkinson tablosu

HiperprolaktinemiHiperprolaktinemi

BradikardiBradikardi

GİS motilitesinde ve asit salgısında artmaGİS motilitesinde ve asit salgısında artma

DepresyonDepresyon

Page 171: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

GuanetidinGuanetidin

Page 172: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

GuanetidinGuanetidin

Page 173: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

GuanetidinGuanetidin

Yalancı Yalancı NörotransmitterNörotransmitter

Page 174: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Yalancı Nörotransmitter Yalancı Nörotransmitter Oluşturan İlaçlarOluşturan İlaçlar

GuanetidinGuanetidin

MetildopaMetildopa

Page 175: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

GuanetidinGuanetidin

Page 176: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

GuanetidinGuanetidin

Membran Membran StabilizasyonuStabilizasyonu

Page 177: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

MetiltirozinMetiltirozin

Tirozin hidroksilaz enzim inhibitörü Tirozin hidroksilaz enzim inhibitörü

ve aynı zamanda bir nöron ve aynı zamanda bir nöron

blokörüdürblokörüdür

Diğer nöron blokörlerinden farklı Diğer nöron blokörlerinden farklı

olarak; feokromasitoma tedavisinde olarak; feokromasitoma tedavisinde

kullanılır (adrenal medullada kullanılır (adrenal medullada

katekolamin sentezini azalttığı için)katekolamin sentezini azalttığı için)

Page 178: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Gangliyon StimülanlarıGangliyon Stimülanları

NikotinNikotin

LobelinLobelin

Dimetilfenilpiperazinium Dimetilfenilpiperazinium

(DMPP)(DMPP)

Feniltrimetilamonyum (PTMA)Feniltrimetilamonyum (PTMA)

Page 179: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NikotinNikotinSempatikSempatik ParasempatikParasempatik

,, MM

AchAch

AchAch

NANA AchAch

NiNi

NiNi

NiNi

Adr.Adr.Adr.Adr.

GİSGİSKVKVSS

Page 180: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NikotinNikotin

Hem bir sempatiktir, hem de bir Hem bir sempatiktir, hem de bir

parasempatiktirparasempatiktir

Sempatikler damarlarda baskındır. Nikotin Sempatikler damarlarda baskındır. Nikotin

kan basıncını yükseltir, kardiyak debiyi artırırkan basıncını yükseltir, kardiyak debiyi artırır

Parasempatikler GİS’de baskındır. Tonüs ve Parasempatikler GİS’de baskındır. Tonüs ve

peristaltik hareketleri ve asit salgısını artırırperistaltik hareketleri ve asit salgısını artırır

Page 181: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NikotinNikotin

Düşük dozda stimülasyon, Düşük dozda stimülasyon,

yüksek dozda blokaj ortaya yüksek dozda blokaj ortaya

çıkartırçıkartır

Hem bir gangliyon stimülanıdır, Hem bir gangliyon stimülanıdır,

hem de bir gangliyon blokörüdürhem de bir gangliyon blokörüdür

www.stetuskop.com

Page 182: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Düşük Doz Nikotinin EtkileriDüşük Doz Nikotinin Etkileri

NiNi

Page 183: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Düşük Doz Nikotinin EtkileriDüşük Doz Nikotinin Etkileri

NiNi

Page 184: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Düşük Doz Nikotinin EtkileriDüşük Doz Nikotinin Etkileri

NiNi

Page 185: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Yüksek Doz Nikotinin Yüksek Doz Nikotinin EtkileriEtkileri

NiNi

Page 186: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Yüksek Doz Nikotinin Yüksek Doz Nikotinin EtkileriEtkileri

NiNi

Page 187: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Yüksek Doz Nikotinin Yüksek Doz Nikotinin EtkileriEtkileri

Depolarizasyonla Depolarizasyonla BlokBlok

Page 188: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Depolarizasyonla Blok Oluşturan Depolarizasyonla Blok Oluşturan İlaçlarİlaçlar

NikotinNikotin

SüksinilkoliSüksinilkoli

nn

LityumLityum

Page 189: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

NikotinNikotin

Tütün ve patlıcanda bulunurTütün ve patlıcanda bulunur

Karacierde parçalanır ve metaboliti Karacierde parçalanır ve metaboliti

Kotinin’Kotinin’dirdir

Sürekli sigara içenlerde karaciğer Sürekli sigara içenlerde karaciğer

enzimleri indüklenir (polisiklik enzimleri indüklenir (polisiklik

aromatik hidrokarbonlara bağlı aromatik hidrokarbonlara bağlı

olarak)olarak)

Page 190: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Düşük Doz Nikotinin Düşük Doz Nikotinin EtkileriEtkileri

TxATxA22 düzeyini yükselterek trombüs düzeyini yükselterek trombüs

agregasyonunu kolaylaştırıragregasyonunu kolaylaştırır

Lipoliz ortaya çıkartır. Serbest YA Lipoliz ortaya çıkartır. Serbest YA

düzeyini artırırdüzeyini artırır

Nöromusküler kavşakta önce Nöromusküler kavşakta önce

stimülasyon, yüksek dozda ise felç stimülasyon, yüksek dozda ise felç

oluştururoluşturur

Page 191: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Düşük Doz Nikotinin Düşük Doz Nikotinin EtkileriEtkileri

SSS’de psikomotor stimülasyon ortaya SSS’de psikomotor stimülasyon ortaya

çıkartır. Kognitif fonksiyonları stimüle eder. çıkartır. Kognitif fonksiyonları stimüle eder.

Keyif verici etkileri vardırKeyif verici etkileri vardır

İştahı azaltırİştahı azaltır

Bulantı-kusma oluştururBulantı-kusma oluşturur

Analjezik etkisi vardırAnaljezik etkisi vardır

ADH, ACTH, kortizon gibi stres ADH, ACTH, kortizon gibi stres

hormonlarının düzeyini yükseltirhormonlarının düzeyini yükseltir

Page 192: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Stres Hormonlarının Stres Hormonlarının Düzeyini Yükselten Düzeyini Yükselten

MaddelerMaddeler

NikotinNikotin

Anjiotensin IIAnjiotensin II

Page 193: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Gangliyon BlokörleriGangliyon Blokörleri

Kompetetif BlokörlerKompetetif Blokörler Depolarizasyonla Blok Depolarizasyonla Blok OluşturanlarOluşturanlar

Trimetafan kamsilatTrimetafan kamsilat

HeksametonyumHeksametonyum

MekamilaminMekamilamin

PentoliniumPentolinium

KlorizondaminKlorizondamin

NikotinNikotin

Page 194: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Gangliyon BlokörleriGangliyon Blokörleri

Sempatik ve parasempatik sistemi Sempatik ve parasempatik sistemi

bloke ederler ve tüm otonom bloke ederler ve tüm otonom

kontrol sistemlerini bozarlar. Bu kontrol sistemlerini bozarlar. Bu

nedenle Valsalva manevrasına nedenle Valsalva manevrasına

alınan refleks cevapları azaltırlaralınan refleks cevapları azaltırlar

Postüral ve egzersiz sonrası Postüral ve egzersiz sonrası

gelişen hipotansiyon yaparlargelişen hipotansiyon yaparlar

Page 195: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Gangliyon BlokörleriGangliyon Blokörleri

Ereksiyon (parasempatik) ve ejekülasyon Ereksiyon (parasempatik) ve ejekülasyon

(sempatik) güçlüğü(sempatik) güçlüğü

TaşikardiTaşikardi

Gözde kolinerjik kontrol kaybına bağlı siklopleji Gözde kolinerjik kontrol kaybına bağlı siklopleji

ve midriyazisve midriyazis

GİS’de tonüs ve motilitede azalma = Paralitik GİS’de tonüs ve motilitede azalma = Paralitik

ileusileus

Dış salgı bezlerinin salgısında azalmaDış salgı bezlerinin salgısında azalma

Page 196: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

Trimetafan KamsilatTrimetafan Kamsilat

En kısa etkilisidirEn kısa etkilisidir

En önemli kullanılış yeri En önemli kullanılış yeri

hipertansif kriz tedavisihipertansif kriz tedavisidirdir

Page 197: TUS FARMAKOLOJI OTONOM SINIR SISTEMI

BungarotoksinBungarotoksin

Hem Hem gangliyonlargangliyonlardaki hem daki hem

de de nöromusküler kavşaknöromusküler kavşaktaki taki

nikotinik reseptörleri bloke nikotinik reseptörleri bloke

edereder

www.stetuskop.com