orta ÖĞretİm projesismek.ibb.gov.tr/ismek-el-sanatlari-kurslari/webedition/file/2013_hbo... ·...

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

ORTA ÖĞRETİM PROJESİ

AİLE VE TÜKETİCİ HİZMETLERİ

ALIŞVERİŞ–2

ANKARA 2009

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 04.09.2008 tarih ve 182 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterliklerikazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

ii

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................31. GİYİM EŞYASI ALMA ......................................................................................................3

1.1. Giyim Seçimini Etkileyen Etmenler .............................................................................41.1.1. İklim....................................................................................................................... 41.1.2. Yaş ......................................................................................................................... 41.1.3. Sosyal Çevre ..........................................................................................................81.1.4. Moda...................................................................................................................... 81.1.5. Ekonomik Yapı ......................................................................................................9

1.2. Giyim Eşyası Satın Almadan Önce Dikkat Edilecek Hususlar.....................................91.3. Giyim Eşyası Alırken Dikkat Edilecek Hususlar........................................................ 10

1.3.1. Çocuk Giysisi Alırken Dikkat Edilecek Hususlar ...............................................111.3.2. Hazır Giyim Ürünlerinde Etiket Özellikleri ........................................................ 131.3.3. Konfeksiyon Ürünleri Alırken ve Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler ......131.3.4. Gömlek Alırken Dikkat Edilecek Hususlar ......................................................... 141.3.5. Pantolon Alırken Dikkat Edilecek Hususlar........................................................ 151.3.6. Ceket Alırken Dikkat Edilecek Hususlar............................................................. 161.3.7. Ayakkabı Seçiminde ve Satın Almada Dikkat Edilecek Noktalar....................... 16

1.4. Giyim Eşyası Aldıktan Sonra Dikkat Edilecek Hususlar............................................201.5. Semboller ve Anlamları .............................................................................................. 21

1.5.1. Yıkama İşlemleri ile İlgili Semboller ve Anlamları ............................................211.5.2. Ağartma İşlemleri ile İlgili Semboller ve Anlamları ...........................................211.5.3. Kurutma İşlemleri ile İlgili Semboller ve Anlamları...........................................221.5.4. Ütüleme İşlemi ile İlgili Semboller ve Anlamları ...............................................231.5.5. Kuru Temizleme İşlemi ile İlgili Semboller ve Anlamları ..................................23

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 24ÖLÇME DEĞERLENDİRME........................................................................................... 25

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ..................................................................................................282. ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EV ARAÇLARI ALMA............................................28

2.1. Araçları Satın Almadan Önce Dikkat Edilecek Hususlar ...........................................282.2. Araçların Seçiminde Dikkat Edilecek Faktörler ......................................................... 29

2.2.1. Buzdolabı.............................................................................................................302.2.2. Bulaşık Makinesi .................................................................................................322.2.3. Çamaşır Makinesi ................................................................................................ 332.2.4. Fırın ve Ocak .......................................................................................................342.2.5. Elektrikli Süpürge................................................................................................ 35

2.3. Elektrikli Ev Araçlarının Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar ............................ 36UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 38ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 40

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 ..................................................................................................443. TEMİZLİK MADDELERİ ALMA.................................................................................... 44

3.1. Temizlik Maddelerinin Sınıflandırılması ....................................................................443.1.1. Temizlik Maddelerinin Kullanım Alanlarına Göre Sınıflandırılması.................. 443.1.2. Temizlik Maddelerinin Fiziksel Ve Kimyasal İşlevlerine Göre Sınıflandırılması.......................................................................................................................................47

İÇİNDEKİLER

iii

3.2. Temizlik Maddelerini Seçerken Dikkat Edilecek Noktalar ........................................473.3. Temizlik Maddelerini Kullanırken Dikkat Edilecek Noktalar ....................................48

3.3.1. Kullanılan Temizlik Maddesinin Miktarı ............................................................ 483.3.2. Suyun Sıcaklığı....................................................................................................483.3.3. Yüzey ile Temasa Geçme Süresi .........................................................................483.3.4. Ovma Süresi ........................................................................................................493.3.5. Temizleme Suyunu Kullanma Süresi ..................................................................49

3.4. Temizlik Maddelerinin Saklanması ............................................................................503.5. Temizlik Maddeleri.....................................................................................................50

3.5.1. Deterjanlar ...........................................................................................................503.5.2. Dezenfektan .........................................................................................................51

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 53ÖLÇME DEĞERLENDİRME........................................................................................... 55

ÖĞRENME FAALİYETİ–4 ..................................................................................................584. GIDA MADDESİ ALMA..................................................................................................58

4.1. Alışveriş Öncesinde Dikkat Edilecek Hususlar .......................................................... 594.2. Alışveriş Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar ............................................................ 604.3. Alışveriş Sonrasında Dikkat Edilecek Hususlar ......................................................... 654.4. Gıdaların Saklanması ..................................................................................................65

4.4.1. Gıdaların Buzdolabına Yerleştirilmesi ................................................................ 664.5. Süpermarketlerden Alışveriş Yapmak ........................................................................67

4.5.1. Süpermarkette Alışverişte Dikkat Edilecek Noktalar ..........................................684.6. Semt Pazarlarından Alışverişte Dikkat Edilecek Noktalar .........................................69

4.6.1. Pazarda Alışverişte Dikkat Edilecek Noktalar..................................................... 694.7. Sağlıklı Besin Seçimi ..................................................................................................71UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 73ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 74

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 77CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................79KAYNAKÇA......................................................................................................................... 81

iiii

AÇIKLAMALARKOD 341TP0062

ALAN Aile ve Tüketici Hizmetleri

DAL/MESLEK Tüketici Hizmetleri

MODÜLÜN ADI Alışveriş–2

MODÜLÜN TANIMIGiyim eşyaları, elektrikli ev araçları, temizlik maddeleri, gıdamaddeleri alımında bilinçli tüketici olmak için gereklibilgilerin verildiği öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL Alışveriş 1 modülünü başarmış olmak

YETERLİKBilinçli tüketici olma ve bilinçli alışveriş yapabilme becerilerikazandırmak

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Bu modül ile bilinçli alışveriş kurallarına dikkat ederekbilinçli bir tüketici olabileceksiniz.

Amaçlar

1. Giyim eşyası satın alırken ve kullanırken dikkat etmenizgereken hususları bileceksiniz.

2. Elektrikli/elektronik ev eşyası satın alırken ve kullanırkendikkat etmeniz gereken hususları bileceksiniz.

3. Temizlik maddeleri satın alırken ve kullanırken dikkatetmeniz gereken hususları bileceksiniz.

4. Gıda maddeleri satın alırken ve kullanırken dikkatetmeniz gereken hususları bileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Sınıf ortamı; sınıf, tahta, defter, kalem

Bireysel öğrenme ortamı; internet, çevre, alışveriş yapılanyerler, aile ortamı, tüketici ile ilgili kurum ve kuruluşlar

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modülün içinde yer alan, her faaliyetten sonra verilen ölçmearaçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendi kendinizideğerlendireceksiniz.

Öğretmen, modülün sonunda, ölçme aracı (test, çoktanseçmeli, doğru-yanlış, vb.) kullanarak modül uygulamaları ilekazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Boşa harcanmış paralar, bilinçsizce yapılan tüketim önce aile ekonomisine sonra ülkeekonomisine vurulan bir darbedir. Daha iyi bir yaşam için ihtiyaç duyulan yüksek kalitedekimal ve hizmetleri düşük fiyata satın alarak para, zaman, enerji gibi kaynaklardan üst düzeydeyarar sağlamaya çalışmak bilinçli tüketici olmak için gereklidir.

Bu modülle siz; giyim, gıda, temizlik, elektrikli ev araçlarının özelliklerini, satınalırken dikkat edilecek hususları, kullanımında nelere dikkat edileceğini öğreneceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Giyim eşyası satın alırken ve kullanırken dikkat etmeniz gereken hususlarıbileceksiniz.

Giyim seçimini etkileyen faktörleri araştırarak kendinizin ve yakın çevrenizinhangi faktörlerden etkilendiğini sınıfta paylaşınız.

Giyim eşyalarında olması gereken etiketleri ve işaretlerin anlamlarını araştıraraksınıf panosu oluşturunuz.

1. GİYİM EŞYASI ALMA

Giyim, vücudu tabiatın dış etkilerinden koruyan, medeniyetin ilerlemesiyle değişiklikgösteren ve vücuda göre şekil alan giysilerin tümüdür. Aksesuar ve bunları kullanmaktır.

Cinsiyet, kültür, coğrafi bölge ve tarihsel çağlara göre çok büyük farklılıklargöstermektedir.

Giyim, ekonomik duruma ve kullanım amacına bağlı olduğu gibi, modaya göre dedeğişiklik göstermektedir. Giyim tarzlarını gösteren, seri olarak üretilmiş model resimleri ilkkez 19. yüzyılda yapılmıştır. Giyim konusundaki yeni düşüncelerin hızla yayılmasınısağlayan bu modeller, günümüzde de yaygın biçimde kullanılmaktadır. Tarih boyuncagiyimde belli bir tarz ve biçim bazen moda dışı kalmışsa da zamanla yeniden gözdeolmuştur.

Giyim gömlek, etek, pantolon, ceket, palto gibi akla ilk gelen giysilerin yanı sıra,ayakkabı, kep ve şapka, pijama ve gecelik, spor kıyafeti, korse ve eldiven gibi eşyayı dakapsamaktadır. Zamana göre yaygınlaşan veya gözden düşen ve çeşitli görünümler alan saç,sakal ve bıyık biçimleri ve peruk kullanımı da moda ve giyim tarihiyle yakından ilişkilidir.Aynı şey kozmetik ve mücevher kullanımı için de geçerlidir.

Hazır giyimde ve ilgili sanayilerde kullanılan hammaddeler yapım tekniklerine göre,iplik, hamur, kütle ve doğal malzeme olarak sınıflandırılır. İplikler dokuma veya örmeyoluyla kumaş durumuna getirilir. Hamur biçimindeki malzemeden ise keçe, kâğıt ya dakıtık gibi ürünler elde edilir. Zar biçimindeki çok ince plastik, metal veya kauçuk yapraklarınüretiminde kullanılan yapım yöntemlerinde, hammadde, molekül yapısı bozulmadan kütlehalinde işlenir. Deri, kürk veya sentetik köpük gibi ürünlerin hazırlanmasında, hammaddeyihücre yapısını bozmadan doğal biçimi ile işlemek gerekir.

AMAÇ

ARAŞTIRMA


4

İnsanlar giyimleri ile iklim yapılarını, milli ve dini kültürlerini, bulundukları sosyalstatülerini, mesleklerini, duygu ve düşüncelerini, yaşlarını, cinsiyetlerini ve etkilendikleriözellikleri yansıtmaktadırlar.

Resim 1.1: Giyim eşyası

1.1. Giyim Seçimini Etkileyen Etmenler

İnsanların giyim seçimini etkileyen etmenler şunlardır: İklim, yaş, sosyal çevre, moda,ekonomik yapı.

1.1.1. İklim

Yazlık giysilerin seçiminde açık renk, pamuklu, keten ve ipekli kumaşlar kullanılır.Yapay kumaşlar teri emmeyeceği için sağlıklı değildir. Kışın ise koyu renk kalınkumaşlardan yapılmış kumaşlar tercih edilmelidir.

Rengi koyu ve yüzeyi pürüzlü kumaşlar güneşin ışınlarını çekerek vücudu sıcaktutarlar. Açık renkler ise güneş ışınlarını yansıtırlar. Kürkler ve buna benzer tüylü kumaşlar,içlerinde bol hava bulundurdukları için çok ısıtır. Ancak su buharı emmediklerindenterlemeye neden olacağından çok iş yapanların devamlı kullanmaları uygun değildir.

1.1.2. Yaş

Bireyler, giysilerini seçerken her yaşın kendine göre özellikleri olduğunu bilmeliolduğundan genç ya da yaşlı görünmeye çalışmamalıdır. Giyimleri yaşlara göregruplandırarak model, kumaş ve renk seçerken dikkat edilecek noktaları şöyle sıralayabiliriz:

5

1.1.2.1. Çocuk Giyimleri

Çocuk giyimleri bebeklik çağı, oyun çağı, okul çağı olarak gruplanabilir.

Bebeklik çağı, doğuştan ikinci yaşa kadardır. Rahat hareket etmesi için robadanbüzgülü, rahat giysiler, pantolon ve tulumlar giydirilmelidir. Kumaşlaryumuşak, ter emici, yıkanabilir ve dayanıklı olmalıdır. Ev giysileri sade ve basitolurken gezme giyimlerinin daha süslü yapılmış olanları alınabilir.

Resim 1.2: Bebek tulumu

Bebek giysileri seçilirken dikkatli olunmalıdır. Hareketleri kısıtlamayan ve rahatkıyafetler seçilmelidir. Alınacak giysilerin bebeğin kollarından ve başından rahatlıklageçebilecek genişlikte ve çamaşır makinesinde yıkanabilir olması gerekir. Ayrıca giysileralınırken sentetik olmamasına dikkat edilmeli, vücut ısısını dengeleyen doğal liflerdenyapılmış kumaşlar tercih edilmelidir.

6

Resim 1.3: Bebek giyimi

Oyun çağı, 2–6 yaş arasındaki dönemdir. Çocuk bu çağda devamlı hareketettiğinden elbiselerinin rahat, bol, kolay temizlenebilecek ve dayanıklıkumaşlardan yapılmış olması gerekir. Bu yaşlardaki çocuklar giyim seçimindekendi fikirlerinin alınmasını istediklerinden alışverişe gidildiğinde onlarınfikirlerinin alınmasında yarar vardır.

Resim 1.4: Çocuk elbisesi

7

Okul çağı, 6–12 yaş arasındaki dönemdir. Bu çocukların belli başlı kıyafetleri,okul giysileridir. Ev ve gezme giysileri ikinci planda kalır. Okul giysileri rahatve kolay giyilip çıkarılan tipte olmalıdır. Günün büyük bir kısmını okuldageçiren çocuk eve geldiğinde hemen okul kıyafetini çıkarmalı ve evkıyafetlerini giymelidir. Ev kıyafetlerinin de rahat olması, kendinin giyipçıkarabileceği rahatlıkta olması gerekir. Yerine ve zamanına göre fantezigiyimler de çocuklar için tercih edilebilir.

Genel olarak çocuk giyimlerinde; rahat ve kendi kendine giyebileceği modellerinseçilmesine, çocuğun gelişmesine engel olabilecek olan dar modellerden kaçınılmasına,çocuğun yaş ve cinsiyetine uygun renklerin seçilmesine, küçük desenli, canlı ve yumuşakkumaşlardan yapılmış, kolay ve çabuk yıkanabilir, ütülenebilen kumaşlardan yapılmışkıyafetlerin seçilmesine dikkat edilmelidir.

1.1.2.2. Genç Kız Giysileri

Bireylerin temiz ve düzgün görünmelerini sağlayan, doğal güzelliklerini bozmayansadelikte, temiz ve ütülü olmalıdır. 13–14 yaşlarındaki gençlere daha çocuksu modeller,spor, büzgülü, pilili etekler, bebe yakalı bluzlar ve kazaklar, renkli çoraplar daha çok yakışır.18–19 yaşlarındaki gençler için artık modaya uygun, giyimin bütününde renk ve desenolarak bütünlük aranmalı, yerine göre fantezi kıyafetler tercih edilebilmelidir.

1.1.2.3. Yetişkin Giyimleri

Güzel ve yerinde giyinmenin yaşantımızda yeri çok önemlidir. Kişinin kendineyakışan giyimi, rengi, deseni, aksesuarı seçebilmesinde kendi vücut özelliklerini bilmesi vebuna göre giysi tercihini yapması gerekir. Vücut yapısına göre giysiler seçilirken şunlaradikkat edilmelidir.

Kısa boylu ve şişman olanlar tek parçalı, koyu renkli giysileri seçmeli; geniş veiri kareli, çok kalın kumaşlardan yapılmış, parlak renklerden ve enine kuplumodellerden kaçınmalıdırlar.

Uzun boylu ve zayıf olanlar için etek ve bluz en iyi giyimdir. İri desenli, karelive kalın kumaşlar, enine kesik kuplar, uzun tüylü kürkler, canlı renkler, parlakkumaşlar, kalın kemerler kullanılabilir. İnce jarse kumaşlar daha zayıf ve uzungöstereceğinden seçilmemelidir.

Beden boyu kısa olanlar, boydan giysiler, düşük kemerler kullanmalıdır.

Beden boyu uzun olanlar ise bluzlu modelleri, enine kupları ve çizgilerikullanmalıdır.

Saç, göz ve ten rengi dikkate alınmalıdır. Açık ten rengi olanlar koyu renkleri,ancak cansız ve solgun cildi olanlar koyu tonları yüzlerine yakınkullanmamalıdır.

8

1.1.3. Sosyal Çevre

Toplumun koyduğu bazı kurallar vardır ve belli yerlerde, belirli zamanlarda onlarauygun giyinmemiz gerekir. Aile arasında giyim fazla önemli olmamakla birlikte göze hoşgörünmeyecek kıyafetlerden kaçınılmalıdır. Ev kıyafetlerinin ucuz olmakla birlikte, rahat vetemizlenmesi kolay kumaşlardan yapılmış olmasına dikkat etmek gerekir. Öğleden sonra veakşam giyilecek kıyafetler gidilecek yere göre tercih edilmelidir. Sinemaya giderken rahat,günlük bir kıyafet giyilebilirken bir konsere veya tiyatroya giderken giyeceğimiz kıyafetinbiraz daha özenli olmasına dikkat etmek gerekir. Kokteyl kıyafeti olarak yarı fantezi veyafantezi bir kıyafet seçilirken balo ve düğün için fantezi ve parlak kumaşlardan yapılmış,günün modasına uygun elbise ve tuvaletler giyilebilir. Piknikte ve deniz kenarında giyilenkıyafetlerin açık ve çok renkli olmasında, yolculuk kıyafetleri olarak spor ve rahat bir giysiseçilmesinde yarar vardır.

1.1.4. Moda

Resim 1.5: Moda

Belirli bir süre etkin olan toplumsal beğeni, bir şeye karşı gösterilen aşırı düşkünlükolarak tanımlanabilir.

Tüketiciler ürün ve hizmetleri satın alırken temel ihtiyaçlarını ön planda tutmalı, herçeşit savurganlığın karşısında olmalı ve kararlarının sonuçlarını aile ve ülke ekonomisi

9

açısından değerlendirmelidir. Tüketimin nesnesi değil, öznesi olduklarını düşünen, statüyüeğitimli ve bilinçli davranışlar sergilemekte arayan tüketicilerin modanın çekiciliğinden enaz etkilenerek tüketim davranışlarını gerçekleştirmeleri beklenir.

Güzel giyinmek isteyen bir birey günün modasından esinlenerek kendine yakışangiysileri seçmelidir. Vücut yapısını ve tipini iyi tanıyan bir birey modanın emrettiğini değilkendine yakışanı seçer. Ancak kendimizi tamamen modadan soyutlamamalı, modanınçizgilerini de üzerimizde taşımalıyız.

1.1.5. Ekonomik Yapı

Ailelerin ve bireylerin ekonomik durumları giysi satın almayı etkileyen en önemlinedenlerden biridir. O nedenle alışverişlerde ekonomik durumumuza uygun olan giysileri veödeme şeklini tercih etmeliyiz. Gelir kaynakları kısıtlı olan aile bireylerinin, eldekigiyimlerini dikkatli kullanmaları, eskiyen giysilerin onarımlarının yapılması, büyükleringiysilerinden küçüklere giysi yapılması, yeni giysi alırken modası çabuk geçecekleri tercihetmemeleri aile ekonomisi açısından iyi olur. Güzel ve iyi giyinmenin çok para ile ilgisiolmadığı; ancak giyim ile ilgili bilgilere sahip olmakla da ilgili olacağı dikkate alınmalıdır.

Giyim eşyalarını satın alırken bilinçli bir tüketici olarak karar verebilmek için giyimeşyasını almaya karar vermeden önce ve alışveriş sırasında dikkat edilmesi gereken hususlarvardır.

1.2. Giyim Eşyası Satın Almadan Önce Dikkat Edilecek Hususlar

İlk adımda "Neye" ihtiyacınız olduğunu doğru olarak saptayabilmek için hâlihazırdasahip olduğunuz giyim eşyalarının bir listesini çıkarınız.

Daha sonra bu listedeki giyim eşyalarını, günün şartlarına uygunluk ve giyilebilmeaçısından gözden geçirerek küçük düzeltmelerle günün şartlarına uydurabilecekleriniziayırınız.

Bütün bunlardan sonra ne tip giyim eşyalarınızın eksik olduğunu düşünüp gerçekihtiyaçlarınızı saptayınız.

Saptadığınız ihtiyaçlarınızı önem ve öncelik sırasına koyarak listeleyiniz.

Daha sonra ihtiyaç olarak saptadığınız giyim eşyalarının renk, model, kumaş cinsi vb.özelliklerini belirleyiniz.

Satın alacağınız giyim eşyasının stilini ve modelini saptamada yaşantı biçiminizi ve ensık giydiğiniz giyecekleri düşünmek size yardımcı olabilir.

Daima sade ve çeşitli faaliyetler için kolayca kullanabileceğiniz giyim eşyalarınınseçilmesi, aşırı derecede modaya bağlı giyim eşyalarının tercih edilmemesi daha doğru birdavranıştır.

10

Satın alınacak giyim eşyalarının renk kombinasyonlarına dikkat ederek her türlürenkle kolayca uyum sağlayabilecek renkleri tercih ediniz.

Satın almayı düşündüğünüz giyim eşyalarının kumaşlarının farklı mevsimlerde veuzun süre giyilebilen, kolayca yıkanabilen, dayanıklı ve buruşmayan bir kumaş olmasınaözellikle dikkat ediniz. Giyim eşyalarının maliyetinin onların bakımı ve temizlenmeleri içinharcanacak para ile giderek artacağını unutmayınız.

Alışverişe çıkmadan önce bir harcama planı yaparak kaç liralık bir giyim eşyası satınalabileceğinize karar veriniz. Planlamayı gerçekçi yapabilmek için piyasada bulunan giyimeşyalarının fiyat ve kalitesini değişik yerlerden kontrol ediniz.

Tüm bu planlamaların ailedeki her fert için ayrı ayrı yapılması, bir yıllık veya son birkaç aylık giyim ihtiyacının belirlenmesi ihtiyacınız olmayan ya da çok seyrek giyilebilecekbir giyim eşyasını satın almanızı önleyerek alışverişe bilinçli bir yön verir. Ayrıca mevsimsonu ucuz satışlardan yararlanmayı kolaylaştırarak harcamalarınızı kontrol altına almanızısağlar.

1.3. Giyim Eşyası Alırken Dikkat Edilecek Hususlar

Alışverişi daha önce planladığınız ihtiyaçlara göre organize ediniz.

Alışverişi hiçbir zaman aceleye getirmeyiniz ve daima mağazaların rahat ve tenhaolduğu zamanları tercih ediniz.

Kesin kararınızı vermeden önce mağazaları dolaşarak fiyat, kalite, çeşit ve modelaçısından karşılaştırma yaparak en uygun yerden satın almaya çaba gösteriniz.

Ölçü ve beden yönünden kesin bilgilere sahip değilseniz satın alacağınız giyimeşyasını mutlaka deneyiniz.

Birlikte alışverişe çıktığınız kimselerin veya satış elemanlarının kararınızıetkilemelerine izin vermeyiniz.

Satın alacağınız giyim eşyalarının yan ürünlerini; örneğin düğme, fermuar, astar vb.dikkatle kontrol ediniz.

Satın alacağınız giyim eşyalarının kumaş cinsini, uygulanacak bakım ve temizlikyöntemlerini, satın almadan önce mutlaka öğrenip, bakım ve temizlenmeleri konusunda bilgiverici etiketleri olan giyim eşyalarını tercih ediniz.

Herhangi bir nedenle değiştirme söz konusu olduğunda kullanmak üzere mutlaka satışbelgelerinizi alınız ve saklayınız.

11

1.3.1. Çocuk Giysisi Alırken Dikkat Edilecek Hususlar

Çocuğun ölçülerine uygun olmalıdır.

Sık yıkanabilir özellikte olmalıdır.

Sağlığa uygun (ter emen) kumaşlardan olmalıdır.

Ütü tutma özelliği olmalıdır.

Dayanıklı, esnek, yumuşak, renk atmayan cinsten olmalıdır.

Mevsime uygun olmalıdır.

Modaya uygun olmalıdır.

Çocuğun yaş grubuna uygun olmalıdır.

Aile bütçesine uygun olmalıdır.

1.3.1.1. Çocukların Elbiseleri Hakkında Bilinmesi Gereken Bilgiler

Kol ağızları: Çocuk elbiselerinde kollar ve kol ağızları, çocukların rahat giyipçıkartacağı biçimde olmalıdır. Çocuklar, örneğin bir kazağı sırtına geçirdiktensonra kollarını rahatlıkla yukarıya, aşağıya indirebilmelidir. Giysilerin kollarıyeterince uzun olmalıdır.

Paça payı: Pantolonun kumaşının çekme ihtimaline karşı yeteri miktarda paçapayı olması gerekir.

Ölçülerin uygunluğu: Çocuğunuza kıyafet satın alırken mutlaka onu daalışveriş yaptığınız mağazaya götürmeli, giydirip çocuğunuzun rahatça hareketetiğini gördükten sonra karar vermelisiniz. Çünkü çocuğunuzun zevki de sizinkikadar önemlidir. Alışverişe çocuğunuzu götürmediğiniz zaman, alacağınızkıyafet çocuğa uygun gelmeyebilir; bu da sizin zaman ve enerjinizi boşaharcamanıza neden olur. Kalça genişliği ve oturuş yüksekliği geniş ve rahatolmalıdır, Çünkü çocuklar atlamaya, zıplamaya meraklıdırlar.

12

Resim 1.6: Çocuk giyimi

Düğme delikleri: Çocuğunuzun pantolonundaki düğme delikleri örülmüşolmalıdır. Eğer örülmemişse siz örülmüş olanı tercih ediniz. Çünkü düğmedelikleri örülmeyecek kadar baştan savma bir giyecekte başka tür hatalar daolabilir. Düğme delikleri, açıp kaparken zorlamamalı, yeterince büyükolmalıdır.

Cepler: Çocuğunuzun cebi, herhangi bir şey koyup kapatabilecek büyüklükteolmalıdır.

Dizler-dirsekler: Diz ve dirseklerde “kuvvetlendirici” bulunmalıdır. Bazıkumaş ya da deriden ek parça ile diz ve dirsekler güçlendirilmelidir. Böylehazırlanmış bir pantolon ve kazak, çocuk kıyafetlerinin ömrünü uzatır.

Fermuar: Satın aldığınız pantolonun fermuarına da dikkatlice bakınız.Çocuğunuzun rahatlıkla indirip çekebileceği sağlamlıkta olmalıdır. Kalitesizfermuarlar birkaç çekmeyle pantolonu kullanılmaz hale getirebilir.

Dikiş: Dikiş aralıkları yeterince sık mı? Kumaş özenli dikilmiş mi? Çocuklarçok hareketli oldukları için ilk oturup kalkmalarında dikişler patlayabilmektedir.

Yaka: Çocuğunuza satın aldığınız kazağın boğaz kısmı, çocuğun kafasınarahatlıkla olmalıdır. Bazı kazakların boğaz kısmındaki lastikler kalitesizolduğundan esnemeye dayanıklı değildir ve kısa zamanda bozularak olumsuzbir görüntü meydana getirebilir. Hatta bu hatadan ötürü kazağı kullanmak

13

istemeyebilirsiniz. Bazı kazaklarda çocuğunuzun boynunu üşütmemesi içintercih etmeniz gereken nokta, boyun kısmı yüksek olmalı ve boğazı sarmalıdır.

Etikete dikkat: Satın aldığınız kazağı çamaşır makinesine atabilir misiniz?Lütfen dikkat ediniz. Üretici firmaların çoğu etiketlerinde bu konularıyazmamaktadır.

Askılık: Çocuğunuza satın aldığınız kıyafetin askı ilmeği var mı? Mutlakadikkat ediniz.

Başlık: Başlık, çocuğunuzun görüş alanını etkilememelidir. Çocuk başını yanaçevirdiğinde başlıkla birlikte dönebilmeli, görüş açısını engellememelidir.Yoksa trafikte yandan gelen bir aracı görmeyebilir.

Ayakkabı: Okula giden çocuklar, ayakkabılarını rahatlıkla giyipçıkartabilmelidirler.

1.3.2. Hazır Giyim Ürünlerinde Etiket Özellikleri

Her üründe mutlaka cinsine göre uluslararası bakım ve kullanım işaretleribulunmalıdır.

Ürünün üzerinde dikili olarak menşei etiketi bulunmalıdır. Menşei etiketinde malın ithal olması halinde etikette “ithal” ibaresi ve üretildiği

ülke adı belirtilmelidir. Yine menşei etiketinde malın yerli olması halinde ise “Made in Turkey”,

“Türkiye” veya “Türk Malı” ibarelerinden biri bulunmalıdır. Kompozisyon etiketleri malın üzerinde dikili olarak yer almalıdır. Kompozisyon etiketlerinde, ürünün yapımında kullanılan ürün ana maddeleri

gösterilmelidir. Kullanım oranı yüzde 5 ve altında oranlar “diğer” ibaresi ilebelirtilmelidir.

Aksesuarlarda bakım, kullanım ve kompozisyon etiketi zorunluluğu yoktur.

1.3.3. Konfeksiyon Ürünleri Alırken ve Kullanırken Dikkat EdilmesiGerekenler

Alacağınız elbisenin kumaşının (liflerin) bitkisel, hayvansal, madensel vesentetik mi olduğu satıcıya sorularak veya etiketine bakılarak öğrenilmeli;desenleri silinmeyen, ütü tutan kumaşlar tercih edilmelidir.

Renkleri solmayan, çabuk deforme olmayan, kırışmayan, iç çamaşırları tercihedilmelidir.

Güvenilir markaların ürünleri alınmalıdır. Tanıdık, güvenilir, bilinen işletmelerden alışveriş yapılmalıdır. Taklit ürünler

alınmamalıdır. Dikişlerin düzgün ve sağlam olmasına dikkat edilmelidir. Astarlı ve dubleli elbiselerin uyumuna özen gösterilmelidir. Teri emen çamaşırlar tercih edilmeli, sentetik olanlar alınmamalıdır. Çamaşırların ağları ve lastikleri dayanıklı olmalıdır. Düğme, agraf, fermuar vs. gereçlerin sağ1amlığı kontrol edilmelidir.

14

1.3.4. Gömlek Alırken Dikkat Edilecek Hususlar

Resim 1.7: Gömlek

Yaka dikişlerinin muntazam olup olmadığını kontrol ediniz. Yaka kapanıncaboyun ile gömlek arasına bir parmak girecek kadar boşluk kalmalıdır.

Düğmeler gömleğin rengine uygun olmalıdır.

Kol yırtmacında, manşet üzerinde bir düğme bulunmalıdır.

Gömlek kumaşı, bedeni aşırı sarmamalı, pantolondan dışarı fazlasarkmamalıdır.

Gömleğin arka, omuz kısmında dikey bir dikiş olmalıdır. Gömlek, üzerine ceketgiyilerek prova edilmelidir.

İğne darbesi her 1 santimde 9 adet bulunmalıdır.

İki bacak arasında birleşecek kadar uzun olmalıdır.

Sırttaki pililer fazla olmamalı, ceket önünde gömlek kumaşının gereğinden fazlatoplanmamasına dikkat edilmelidir. Kolun manşetine birleştiği noktadabüzgüler bulunmalıdır.

Gömlek yakası, ceket yakasından, gömlek manşeti ise ceket kolundan 1,5 cm.dışarı taşmalıdır. Yakanın sertliği, giysinin resmiyeti ile paralellik göstermelidir.Yakaya karar verirken yüz şekli ve boyuna uygun olmasına dikkat edilmelidir.

15

Gömlekler elde yıkanmalıdır. Bu olmazsa makinede yıkanırken su sıcaklığı 30dereceyi geçmemeli ve sıkılmamalıdır. Gömlekleri kuruturken mandal iziolmayacak şekilde ve gömleğin görünmeyen yerinden asmak gerekir.Gömlekler nemliyken ütülenmeli, tamamen kuruması beklenilmemelidir.Gömlek ütüsüne yakadan başlanmalıdır. Sırt kesimine ortadan başlayıp ikiyöne, yan dikişlere doğru ütülenmelidir.

Gömlek kaliteli, ahşap bir askıya asılmalıdır.

Yüzde yüz pamuklu kumaşlar tercih edilmelidir. Gömlekte sentetik oranı 1/3’ügeçmemelidir.

1.3.5. Pantolon Alırken Dikkat Edilecek Hususlar

Resim 1.8: Pantolon

Pantolon alırken hem ceketli hem ceketsiz üzerinizde nasıl durduğuna bakınız.Büyükçe bir boy aynasında arkanıza bakmayı da sakın unutmayınız.

Alacağınız pantolon cepleri pot yapmamalı, ayakkabılarınızın burnugörünebilecek uzunlukta olmalıdır.

Pantolonunuzu, birlikte giymeyi planladığınız ayakkabı ile deneyiniz.

Fazla dar bir pantolon boyunuzu kısa gösterir bu nedenle hafif bol olmasınadikkat ediniz.

Kilo probleminiz yoksa pilili pantolonları tercih edebilirsiniz.

16

1.3.6. Ceket Alırken Dikkat Edilecek Hususlar

Resim 1.9: Ceket

Ceketi denerken kollarınızı başınıza doğru kaldırarak kendinizi rahat hissediphissetmediğinizi test ediniz.

Boyunun düzgün olup olmadığına bakınız. Genelde ceketlerin önü ile arkasıfarklı boylarda olabilir.

Ceketin içinde kendinizi nasıl hissediyorsunuz? Rahat mı? Uyumsuz mu?Hantal mı? Bunlara mutlaka dikkat etmelisiniz.

1.3.7. Ayakkabı Seçiminde ve Satın Almada Dikkat Edilecek Noktalar

Ayakkabı ayakların korunmasını ve yürüme ahengini sağlayan yürüme etkenliğininsağlanmasında ve iyi bir vücut duruşunun sağlanmasında önemli bir giyecektir. Sağlıksızayakkabılar vücudun duruş özelliğini ve yürüyüş ahengini bozar ve ayakkabının ayaklarısıkması, vurması ve buna bağlı ağrıların neden olduğu duruş bozuklukları zamanla iskeletsistemini de etkiler. İyi seçilmeyen ayakkabılar, tırnak batması, parmakların birbiri üzerinebinmesi, yürüyüş bozuklukları, nasırlar, ağrı ve sızıların ve yorgunlukların oluşmasına nedenolur. Bu yüzden ayakkabı seçerken şunlara dikkat edilmelidir:

17

Resim 1.10: Ayakkabı

Ayak numaranızı ayaktayken ölçtürünüz.

Her zaman ayakkabıları her iki ayağınızda da deneyip mağazada bir süre böyleyürüyün. Ayakkabının yürüme ve durma anında ayağın tabii şekline tamamenuymasına, ayağı sıkmamasına ve bol olmamasına dikkat ediniz.

Her zaman büyük ayağınıza göre alın. Sağ ve sol ayak numaraları, nadirenbirbirini tutar.

Ayakkabının ayağınıza oturmasını beklemeyin, ayakkabılar giydiğiniz andarahat olmalıdır. Ayakkabıyı giydiğinizde ayağınız ayakkabının içinde rahatetmiyorsa satıcının daha sonra rahat eder vb. sözlerini dikkate almadanayakkabıyı satın almak istemediğinizi belirtin.

Astar kullanılmayan ayakkabılar daha rahat ve yumuşaktır, fakat bazenayağınızı ilk birkaç kullanımda boyayabilir. Bu boyama zamanla geçecektir.Ayakkabının astarında ayağı rahatsız edici kırışıklar bulunmamasına dikkatediniz.

Son giydiğiniz ayakkabının numarasına güvenmeyin. Bir ayakkabı üreticisininkalıbı, bir diğerininkinden farklı olabilir. Ayrıca ayağınız da büyüyebilir.

Ayakkabı alımını günün ilerleyen saatlerinde yapın. Ayaklar gün boyuncaşişerler. En sağlıklısı ayaklar genişlemişken ayakkabıyı denemektir.

Ayakkabının iyi oturduğundan emin olun. Ağırlığın dağılması açısından önden,yandan ve arkadan ayağınızı rahat hissetmelisiniz. Başparmağınız ayakkabının

18

ön kısmıyla asla temas etmemelidir. Başparmak ile ayakkabı ucu arasında 1cm’lik boşluk kalmasına dikkat ediniz.

Temelde bilinen bir şey olmasına rağmen tekrarlamakta fayda var; ayağınızın engeniş kısmı ayakkabının en geniş kısmıyla örtüşsün.

Seçeceğiniz ayakkabının üstü hakiki deri (nubuk, analin, glase, süet vb.), sıkıkonçlu, içi yastıklı ve ayak parmakları kısmının esnek olmasına dikkat edin.Deri, kösele ve üzeri dikişli (saraçlı) ayakkabıların su alması normaldir. Bunedenle bu tür ayakkabılar yağmurlu günlerde dikkatli giyilmelidir, suyla veçamurla teması engellenmelidir.

Ayakkabının tanıtım ve ikaz etiketinde suya dayanıklı veya su geçirmez (waterresistant/water proof) ibaresi bulunmuyorsa bu ayakkabıyı aşırı sulu ortamdakullanmayınız.

Resim 1.11: Erkek ayakkabısı

Ayakkabıyı denerken o ayakkabı ile birlikte giymeyi düşündüğünüz çorap iledeneyiniz.

Dayanıklı, esnek, hafif ve yumuşak maddeden yapılmış olanları seçiniz.

Taban kısmının yerin pürüz ve sertliğini hissettirmeyecek kalınlıkta (10-12mm)olanları tercih ediniz.

Ökçe yüksekliği ayakkabının taban kalınlığının 2–4 katı yüksekliğinigeçmemesine dikkat ediniz. Çok yüksek topuklu ve / veya sivri uçluayakkabıları tercih etmeyiniz.

Satın almaya karar verdiğiniz ayakkabının tekleri arasında görünüm, şekil,işçilik, boyut farkının olmamasına dikkat ediniz.

Dikiş uçları ve bitim yerlerinin sağlam olmasına dikkat ediniz.

19

Ayakkabının içinde sentetik malzeme kullanılmamasına dikkat ediniz, çünküsentetik madde ayağın hava geçirmesini engeller ve bu, ayak sağlığı açısındanolumsuz bir durumdur.

Yazlık ayakkabıların tabanı kösele, kışlık ayakkabıların sentetik ve üst derisiyumuşak olanlarını tercih ediniz.

Nubuk, süet gibi çabuk kirlenen ya da rugan gibi boyası çabuk soyulanayakkabıları satın alırken ve kullanırken iklim koşullarını göz önünde tutunuz.

Çocuk ayakkabılarını seçerken çocuğun kolay hareket etmesini sağlayabilecekhafiflikte tabanı olmasına, burun bölümünün ayakları sıkmamasına dikkatediniz ve köseleden yapılmış bot biçiminde ve ortopedik olanları tercih ediniz.

Resim 1.12: Ortopedik çocuk botu

Ayakkabı satın alırken piyasa araştırması yapıp farklı model ve fiyattakiayakkabılar hakkında bilgi sahibi olunuz. Unutmayınız ki aynı model vemarkadaki ayakkabılar farklı mağazalarda farklı fiyata satılabilir.

4077 sayılı tüketicinin korunması hakkındaki kanuna göre üretim hatası olanmalın değiştirilmesi ancak 15 gün içerisinde ve satış belgesi ile mümkündür.Eğer ayakkabınızın tamire ihtiyacı olursa ayakkabıyı direkt olarak satınaldığınız firmaya götürün. Firma ayakkabının üreticisi olduğu veya üreticisinegönderebileceği için ayakkabının tamiri en sağlıklı şekilde yapılacaktır.

Resim 1.13: Ayakkabı iadesi

20

1.3.7.1. Ayakkabı Bakımı

Ayakkabılarınızı uzun süre kullanmak istiyorsanız onları temiz ve iyi durumdatutmaya çalışın.

Ayakkabının derisinin cinsini öğrenin ve ayakkabıya ait bakım malzemelerinibulundurarak düzenli olarak kullanın.

Topukların ve tabanların fazla aşınmasına izin vermeyin.

Ayakkabılarınızı dönüşümlü olarak giyin. Böylelikle ayakkabılarınızındinlenmesini sağlamış olursunuz.

Asla başkasının kullanmış olduğu ayakkabıyı giymeyiniz; bu, özellikle çocuklariçin önemlidir. Çünkü çoğu zaman büyük kardeşlerinden kalan ayakkabılarıgiymek zorunda bırakılırlar.

1.4. Giyim Eşyası Aldıktan Sonra Dikkat Edilecek Hususlar

Aldığınız giyim eşyaları konusunda içiniz rahatsa giyiminizden doyum sağladığınızıdüşünüyorsanız,

Aldığınız giyim eşyası gerçekten ihtiyacınızı karşılıyorsa,

İhtiyacınıza uygun kalitede olan giyim eşyasını mümkün olan en ucuz fiyataalabildiyseniz,

Değişik şartlara ve farklı faaliyetlere uygun giyim eşyalarına sahipolabildiyseniz,

Satın aldığınız giysiler giydiğiniz çevrelere, sizin stilinize ve kişiliğinize uygunise,

Satın aldığınız giyim eşyalarının bakımı istenen şekilde gerçekleşiyorsa,

Alışverişinizi en uygun biçimde gerçekleştirmişsiniz demektir.

21

1.5. Semboller ve Anlamları

1.5.1. Yıkama İşlemleri ile İlgili Semboller ve Anlamları

Bu işaret elde veya makinede yıkama için kullanılır. İçineyıkama sıcaklığını belirten (°C) işareti veya rakamlarkonulabilir.

30°C–40°C: ılık suda yıkama

60°C: sıcak suda yıkama

95°C: çok sıcak su ile yıkamayı gösterir.

Bu ısı simgeleri, rakamlarla da şu şekilde gösterilebilir.

1: 30°C’de yıkamayı

1 B: 40°C’de yıkamayı

2: 60°C’de yıkamayı

3: 95°C’de yıkamayı belirtir.

Tekne içinde el simgesi varsa "makinede yıkanmaz, eldeyıkanır" anlamındadır.

Yıkanmaz işareti

1.5.2. Ağartma İşlemleri ile İlgili Semboller ve Anlamları

Bu işaret ağartma işlemi yapılabileceğini gösterir.

Bu sembol ağartma yapılabileceğini gösterir, ağartmadaüreticinin belirttiği ağartıcı tipi dikkate alınmalıdır.

Etiket üzerinde bu sembol evde ağartma yapılamayacağınıgösterir. Yani klorlu ağartıcı (çamaşır suyu) kullanılmaz.

22

1.5.3. Kurutma İşlemleri ile İlgili Semboller ve Anlamları

Bu işaret kurutma için kullanılır.

Santrifüj (sıkarak) kurutma yapılabilir.

Santrifüj (sıkarak) kurutma yapılamaz.

İpe asılarak kurutma tavsiye edilir.

Sıkmadan asarak kurutma tavsiye edilir.

Düz bir yere sererek kurutma tavsiye edilir.

23

1.5.4. Ütüleme İşlemi ile İlgili Semboller ve Anlamları

Bu işaret ütüleme için kullanılır. Ütü üzerindeki daha aznokta daha soğuk ütülemeyi, daha çok nokta ise daha sıcakütülemeyi gösterir.

Özel sakınmaların zorunluluğunu gösterir. Bu simge bazenüzerinde 1 rakamı ile de ifade edilebilir.

Bazı özel sakınmaların zorunluluğunu gösterir. Bu simgebazen üzerinde 2 rakamı ile de ifade edilebilir.

Hiçbir özel sakınma olmadığını ifade eder. Bu simge bazenüzerinde 3 rakamı ile ifade edilir.

Ütü yapılamaz.

1.5.5. Kuru Temizleme İşlemi ile İlgili Semboller ve Anlamları

Bu işaret kuru temizleme için kullanılır. (Solventlerle-çözücülerle temizlemeyi belirtir.) Daire içindeki harflerkuru temizlemede kullanılacak maddeleri simgeler.

Trikolar, etilen de dâhil olmak üzere temizleme işlerindekullanılan bütün solventlerin kullanılabileceğini gösterir.

Sadece mineral esanslar ya da buna eşit çözücülerinkullanılabileceğini gösterir.

F kategorisine giren solventlerden başka, prekloretilencinsinden trikolar, etilen hariç diğerlerininkullanılabileceğini gösterir.

Kuru temizleme yapılmaz.

24

UYGULAMA FAALİYETİ

Giyim sektöründe kullanılan sembolleri ve anlamlarını gösteren pano hazırlayınız.

İşlem Basamakları Öneriler

5 farklı renkten fon kâğıdı hazırlayınız.

Her bir işlemin ayrı renklerde olmasınısağlayarak daha dikkat çekici olmasınısağlayabilirsiniz.(Mavi, sarı, kırmızı,beyaz, yeşil)

Yıkama işlemleri ile ilgili sembolleri veanlamlarını yazınız.

Mavi renkli kâğıda yıkama işlemisembollerini çizerek anlamlarınıyazabilirsiniz.

Ağartma işlemleri ile ilgili sembolleri veanlamlarını yazınız.

Beyaz renkli kâğıda ağartma işlemisembollerini çizerek anlamlarınıyazabilirsiniz.

Kurutma işlemleri ile ilgili sembolleri veanlamlarını yazınız.

Sarı renkli kâğıda kurutma işlemisembollerini çizerek anlamlarınıyazabilirsiniz.

Ütüleme işlemleri ile ilgili sembolleri veanlamlarını yazınız.

Kırmızı renkli kâğıda ütüleme işlemisembollerini çizerek anlamlarınıyazabilirsiniz.

Kuru temizleme işlemleri ile ilgilisembolleri ve anlamlarını yazınız.

Yeşil renkli kâğıda kuru temizleme işlemisembollerini çizerek anlamlarınıyazabilirsiniz.

Hazırladığınız panoyu uygun yere asınız.Dikkat çekici ve herkes tarafından

görülecek bir yer seçebilirsiniz.

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözdengeçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikleriniziaraştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.


25

ÖLÇME DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz, boş bırakılan yerlere doğru kelimeleriyerleştiriniz.

1. ................ belirli bir süre etkin olan toplumsal beğeni, bir şeye karşı gösterilen aşırıdüşkünlük olarak tanımlanabilir.

2. Alışverişe çıkmadan önce bir ……………. planı yaparak kaç liralık bir giyim eşyasısatın alabileceğinize karar veriniz.

3. Çocuk giysilerinin diz ve dirseklerinde ……………….. bulunmalıdır.

4. Beden boyu ……….. olanlar, boydan giysiler, düşük kemerler kullanmalıdır.

5. Gömlek, üzerine ………….. giyilerek prova edilmelidir.

Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.

6. İnsanlar giyimleri ile hangi özelliklerini yansıtırlar?A) YaşlarınıB) CinsiyetleriniC) StatüleriniD) Hepsi

7. Aşağıdakilerden hangisi bebeklik çağında giysi alırken dikkat edilecek hususlardandeğildir?A) Yumuşak kumaş olmalıB) Ter emmeyen kumaş olmalıC) Yıkanabilir kumaş olmalıD) Dayanıklı kumaş olmalı

8. Robadan büzgülü, rahat giysiler, pantolon ve tulumlar giydirilmesi gereken yaşdönemi hangisidir?A) Bebeklik çağıB) Oyun çağıC) Okul çağıD) Ergenlik çağı

9. Aşağıdakilerden hangisi uzun boylu ve zayıf kişilerin giysi seçiminde tercih etmesigereken kumaş çeşitlerinden değildir?A) İri desenli kumaşlarB) Kareli kumaşlarC) Parlak kumaşlarD) İnce jarse kumaşlar


26

10. Aşağıdakilerden hangisi giyim eşyası alırken dikkat edilmesi gereken unsurlardandeğildir?A) Daima mağazaların rahat ve tenha olduğu zamanları tercih ediniz.B) Satın alacağınız giyim eşyasını mutlaka deneyiniz.C) Satış elemanlarının kararınızı değiştirmesine izin veriniz.D) Düğme, fermuar, astar vb. dikkatle kontrol ediniz.

11. Aşağıdakilerden hangisi giyim alışverişinin en uygun şekilde gerçekleştiğini gösterenunsurlardan değildir?A) Aldığınız giyim eşyası ihtiyacınızı karşılıyorsaB) İhtiyacınıza uygun kalitede olan giyim eşyasını yüksek bir fiyata aldıysanızC) Değişik şartlara ve farklı faaliyetlere uygun giyim eşyalarına sahip

olabildiysenizD) Satın aldığınız giysiler giydiğiniz çevrelere sizin stilinize ve kişiliğinize uygun

ise

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı modülün sonundaki cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevapsayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirkentereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.

27

UYGULAMALI TEST

Edindiğiniz bilgiler doğrultusunda satın aldığınız triko kazağınızda bulunan sembolleriçizerek anlamlarını açıklayınız

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Triko kazağınızda etiket bilgilerinin olup olmadığını kontrolettiniz mi?

2. Etiket bilgilerinin sembollerinin neler olduğunu kontrol ettinizmi?

3. Sembollerin açıklamalarının olup olmadığını kontrol ettiniz mi?

4. Yıkama işlemleri ile ilgili semboller var mı?

5. Hangi sembol olduğunu ayırt ettiniz mi?

6. Ağartma işlemleri ile ilgili semboller var mı?


8. Kurutma işlemleri ile ilgili semboller var mı?


10. Ütüleme işlemi ile ilgili semboller var mı?


12. Kuru temizleme işlemi ile ilgili semboller var mı?


14. Ayırt ettiğiniz sembolleri not aldınız mı?

15. Kazağınızdaki etiket bilgilerinin sembollerini çizdiniz mi?

16. Kazağınızdaki etiket bilgilerinin sembollerinin anlamlarınıyazdınız mı?

DEĞERLENDİRME


28


Elektrikli/elektronik ev eşyası satın alırken ve kullanırken dikkat etmeniz gerekenhususları bileceksiniz.

Az enerji harcayan elektrikli/elektronik ev eşyalarını araştırıp çizelgehazırlayınız.

2. ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EVARAÇLARI ALMA

Buzdolabı, televizyon, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, elektrik süpürgesi, ütü,elektrikli fırın, müzik seti, elektrikli termosifon, video, bilgisayar, tost makinesi, mutfakrobotu, saç kurutma makinesi, elektrikli soba, aspiratör, fritöz, ekmek kızartma makinesi,musluk şofbeni, elektrikli dikiş makinesi, elektrikli battaniye, elektrikli radyatör, vantilatörve çöp öğütücü gibi araçlardır.

Elektrikli ev araçları, ailelerin ev işlerini daha etkin bir biçimde daha kolayyapmalarını sağlar. Ev araçları tüm kadınların daha az zaman enerji harcayarakyorgunluğunu en aza indirmesine yardım eder. Araçla yapılan işler araçsız yapılanlara göredaha iyi sonuç verir. Elektrikli ve elektronik araçlar teknolojiye paralel olarak sürekligelişmekte ve değişmektedir. Aynı işi yapan farklı marka ve çeşitteki araçların olmasıtüketicilerin karar vermesini zorlaştırmaktadır. Bu nedenle tüketicilerin ev araçlarını satınalmadan önce ihtiyaçlarını doğru olarak saptaması için araçların seçiminde, alışverişöncesinde ve alışveriş sonrasında şu hususlara dikkat etmelisiniz.

2.1. Araçları Satın Almadan Önce Dikkat Edilecek Hususlar

Elektrikli ve elektronik araçlar, teknolojik gelişmelere bağlı olarak sürekligelişmekte ve her geçen gün piyasaya yeni teknolojilere dayalı ürünlersunulmaktadır. Bu nedenle aynı işi gören farklı marka ve çeşitteki araçlarıinceleyiniz, satın alınacak araç hakkında bilgi toplayınız. Bunun için en doğruyol bütün piyasayı gezip mevcut araçları incelemek, hangisinin ihtiyaca uygunolduğunu anlamaktır. İhtiyaca ve kullanım amacınıza uygun olduğunuanladığınız ve kullanacağınız ortamda randıman alabileceğini tespit ettiğinizürünleri tercih ediniz.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

29

Özellikle dayanıklı tüketim mallarının kullanılacağı ortamda elektrik ve sukullanımındaki (elektrik voltajı, sudaki kireç oranı) koşullarının, ürününperformansını ve kullanım ömrünü etkileyeceğini unutmayınız.

İhtiyacınızı karşılamayan bir ürün işinize yaramayacağı gibi ihtiyacınızdan fazlaözelliklere sahip olan bir ürün için ödenen fazla paranın da kayıp olduğunadikkat ediniz.

Ne kadar ödeme yapabileceğinize; yeni mi, yoksa kullanılmış mı alacağınızakarar veriniz.

Araçla hangi işlerin yapılacağına karar veriniz.

Aracın işleyiş tarzını, büyüklüğünü, emniyetli olup olmadığını, kullanmakolaylığını, servis ve yedek parça kolaylıklarını, bakım ve temizliğini,dayanıklılığını, fiyatını, eve yerleştirmek için harcanacak para miktarınısatıcıdan öğreniniz.

Aracı satın aldıktan sonra evde nereye yerleştireceğinize karar verin.

2.2. Araçların Seçiminde Dikkat Edilecek Faktörler

Kullanma kolaylığı: Bazı araçları kullanarak yapılan işten daha iyi sonuçalınmasına rağmen bu araçların kullanılmaya hazırlanmaları, parçalarınınbirbirine takılması, temizlenmesi ve bakımı fazla zaman ve enerji tüketiminigerektirir ki bu gibi araçları satın almayınız.

Temizleme kolaylığı: Araçların temizlenmesi kolay olmalıdır. Yapımındakullanılan malzemenin kolay temizlenebilir olması, kir tutacak girinti veçıkıntılarının fazla olmaması ve özellikle mutfakta kullanılacak araçlarınyıkanmasının kolay olması gerekir.

Garantisinin olması: Bir araç satın alınırken dikkat edilecek en önemlihususlardan biri de garanti belgesinin olup olmadığıdır. Araç alınırken ne türgarantiler verildiği ve garantinin süresi incelenmelidir. Ayrıca tanınmış vegüvenilir bir üretici tarafından yapılmış olması ve aracın güvenilir bir firmadanalınması önemli bir faktördür. Tüketicinin sorumluluğu ise araçla birlikteverilen kullanma kılavuzunda yer alan tavsiyeleri dikkatle uygulamak ve aracıhangi amaç için yapılmışsa o iş için kullanmak, üretici tarafından yapılanaçıklamalara uygun olarak bakımını yapmaktır. Bunlara dikkat ettiğinizdegerekli onarım ve bakım işlemi de kendiliğinden aşılmış olur.

Yedek parça: Bir araç satın alırken yedek parçasının piyasada bulunupbulunmadığını da kontrol ediniz ve yedek parçası kolaylıkla bulunamayacakaraçları satın almayınız.

Emniyetli olma: Özellikle elektrikli ısıtıcı ve soğutucu araçlarda üzerindedikkatle durulması gereken bir konu aracın emniyetli olmasıdır. Bu tür araçlarüzerinde TSE damgası ya da bunun gibi standart belirten logoların bulunmasıaracın seçiminde bir tercih sebebi olmalıdır.

30

Fiyat: Piyasada aynı işlemi yapan çok sayıda araç vardır. Bunlar fiyat ve özellikbakımından çeşitlilik gösterir. Aracın ilaveleri arttıkça fiyatı da yükselir. Aynıişi yapan çeşitli araçların özellik ve fiyatlarını dikkatlice kontrol ediniz. Çünkükullanılmayacak bir özelliği için bir araca fazla fiyat ödemek akılcı bir davranışdeğildir.

Bakım ve onarım: Elektrikli ve elektronik araçlar için yapılan harcamalararacın satın alındığı gün sona ermez. Bütün araçların zaman zaman onarılmalarıve belirli bir süre sonunda yerine yenilerinin alınması gerekir. Bu bakımdansağlam araç almak kadar aracın nasıl kullanılacağını bilmek de onun ömrünüarttıracağından satın alma prensiplerinin yanı sıra aracın bakım ve kullanımınıda bilmek gerekir. Bunun için de araçla birlikte verilen tanıtım kitapçığınıdikkatle okuyunuz.

Arıza ve tamir: Yeni aldığınız elektrikli/elektronik bir araç çalışmazsaöncelikle kullanma talimatına uygun olarak kurup kurmadığınızı yenidengözden geçiriniz, şayet emin değilseniz yetkili servise müracaat ediniz. Eğeraraç garanti süresi içinde arızalanırsa yetkili servis tarafından ücretsiz tamir vebakımını yaptırma hakkına sahipsiniz. Bunun için sizden parça parası, işçilik venakliye gibi herhangi bir ücret talep edilemez. Tamirin en geç otuz iş günündeyapılması gerekir. Azami tamir süresinin geçirilmesi, aynı arızanın garantisüresi içinde ikiden fazla ortaya çıkması veya yine garanti süresi içinde değişikyerlerden dört defadan fazla arızalanması durumunda aracın bir başkasıyladeğiştirilmesini talep etme hakkınız olduğunu unutmayınız.

2.2.1. Buzdolabı

Resim 2.1: Buzdolabı

Bir buzdolabı alırken mutfağınızın boyutlarını göz önünde bulundurmanızgerekecektir. Buzdolaplarında birçok boyut veya şekil alternatifi mevcuttur. Eğer yerinizbolsa ve aileniz genişse iki kapılı bir buzdolabı edinebilirsiniz. Unutmayın, tüm eveşyalarınız arasında en çok elektriği buzdolabınız tüketir; çünkü sürekli çalışmaktadır. Birbuzdolabı alırken enerji tasarrufuna da dikkat etmek gerekir. “A” ve “B” enerji sınıfı beyaz

31

eşyalar daha az enerji harcayacaklardır. Tiplerine göre buzdolapları az ya da çok enerjitüketirler. Örneğin dondurucu bölümün üstte olduğu dolaplarda enerji tüketimi azdır. No-frost buzdolapları diğerlerine göre daha fazla elektrik harcarlar. Otomatik eritmeli modellerdaha fazla enerji çekerler. Ancak otomatik olmayan modellerde, enerji verim oranınıkorumak için periyodik olarak eritme işlemi yapılmalıdır. Otomatik buz yapıcılar vekapısından soğuk su verme gibi özelliği olan modellerde enerji tüketimi artabilir. Tümbunları göz önünde bulundurduktan sonra en önemli noktayı ele alabiliriz. Biraz daha pahalıolsa da defrost yerine no-frost bir buzdolabı almak her zaman daha avantajlıdır. Buzçözdürme zahmetinden kurtulduğunuz gibi yiyeceklerinizin de daha sağlıklı ve hijyenik birortamda saklanmasını da sağlarsınız.

Resim 2.2: Enerji etiketi

Antibakteriyel: Farklı markaların çoğunlukla farklı adlarla lanse ettiği bu özellik,genellikle yiyeceklerinizin üzerinde bakteri oluşumunu engeller. Buzdolabının iç duvarlarınakaplanan Ag (gümüş) / ION (iyon) sayesinde bakteri ve mantarların oluşumu engellenmişolur.

Süper (Hızlı) Dondurma: Genel anlamda şoklama olarak bilinen bu yöntem, artık evtipi buzdolaplarında da sıkça görülmeye başladı. Dondurucu bölmenin ısısının ani şekildedüşürülerek yiyeceklerin ani bir şekilde donmasını sağlayan bu yöntemde şoklama süresiyiyeceğin miktarına göre değişir.

I Care: Akıllı soğutma sistemi olarak da bilinen bu sistemde buzdolabı, iç ısıseviyesini her türlü koşulda, yiyecek miktarını ve ortamın ısısını da hesaplayarak en azsarfiyatı yapacak ve en uygun saklama koşulunu sağlayacak şekilde ayarlar.

32

2.2.2. Bulaşık Makinesi

Resim 2.3: Bulaşık makinesi

Standart beyaz plastik tekneli bulaşık makineleri, genellikle en ekonomik olanlarıdır.Lüks modellerde kullanılan paslanmaz çelik tekneli bulaşık makineleri ise yüksek ısılaradaha çabuk çıkabildiklerinden temizlikte daha iyi sonuç verir.

İç sepetlerin derinliği, markadan markaya değişir ve bazı modellerde ayarlanabilir. Altsepette daha çok yer veren seçenekler; uzun ve geniş tencereleri, tabakları, vazoları yıkamakiçin gereklidir. Bulaşık makineleri çok enerji harcamaz. Bulaşık makineleri, sanıldığınınaksine elde yıkamaya göre daha az enerji ve su harcar. Ayrıca insan eli asla bir makineninyıkadığı sıcaklıkta bulaşık yıkayamaz.

Bulaşık makinelerinde bulaşıkların üzerine su püskürten iki kol bulunur. Bunlardanbiri, üstteki bulaşıklığın altında, diğeri ise makinenin iç kısmının en altında bulunur.Bulaşıkların, bu kolların hareketini engellemeyecek şekilde yerleştirilmesine dikkatetmelisiniz.

Tabak ve bardakların parlak ve lekesiz olmaları için makinelerde parlatıcı kullanılır.Ancak çoğu zaman parlatıcının yanlış kullanımı nedeniyle bulaşıklarda çizikler, lekeler ya daopaklık meydana gelebilir. Eğer bulaşıklarınız çiziliyorsa parlatıcı miktarını azaltmanız,lekeli veya opaklı olarak kalıyorsa miktarı arttırmanız gerekebilir.

Bulaşıklarınızı makineye yüklemeden önce bir sudan geçirmek makinenizin ömrünüciddi anlamda uzatacaktır. Bulaşık makinenizin tuzunun kullanım miktarı gerçekte makineyegöre değil suyun yumuşaklığına veya sertliğine göre belirlenmelidir.

Belirli aralıklarla makinenin alt kısmında bulunan filtreyi temizlemek gereklidir. Bunuyapmak bulaşık makinenizin temizliği ve uzun ömürlü olması açısından önemli bir unsurdur.

Bulaşık makineniz, evinizde belki de en çok ses çıkaran alettir. Üretici firmanınkatoloğunda gürültü/ses seviyesini bulabilirsiniz (db). Ses seviyesi ne kadar düşükse o kadarsessiz bir makineyle karşı karşıyasınız demektir.

33

2.2.3. Çamaşır Makinesi

Resim 2.4:Çamaşır makinesi

Çamaşır makinesini teknolojisine göre seçiniz. Bugünlerde her boyutta çamaşırmakinesi bulmak mümkün. Hatta ufak banyolar için dar olanları, daha büyük kazanlıları,daha geniş kapılıları bile üretildi. Önce kendi banyonuza neyin uygun olabileceğini seçmektefayda var.

Çamaşır makineleri çamaşırlarınızı yüksek sıcaklıkta ve hijyenik olarak yıkamanızısağlar. Ayrıca modellerine göre çeşitlilik gösteren su sıcaklığı ve yıkama program ayarlarısayesinde yıkadıklarınız deforme olmaz. Piyasada satılan çamaşır makineleri yıkamakapasiteleri (kg), enerji türleri, sıkma ve kurutma özelliklerine göre sınıflandırılıyor.

Kurutma makinelerini ise çamaşır makinelerinin üzerlerine monte etmek mümkün.Genelde kaç kiloluk çamaşır yıkıyorsanız ona göre seçim yapmak daha tasarruflu olacaktır.Bazı çamaşır makinelerinde kurutucu da bulunduğu için ekstradan kurutma makinesialmanıza gerek kalmayabilir.

Çamaşır makinelerinde de bulaşık makinelerinde olduğu gibi kireçli sulara dikkatedilmesi gerekir. Çamaşırlarınızı yıkarken ve kuruturken doğru programı seçtiğinizden eminolmalısınız.

Yatay eksenli ve önden doldurmalı makinelerde, giysileri temizlemek için çok daha azelektrik ve su kullanılmaktadır. Birçok araştırma sonucuna göre bu tip makineler eski dikeksenli makinelere göre çamaşırları çok daha temiz yıkamaktadırlar. Bu makinelerde enerjitasarrufunun yanı sıra su tasarrufu da yapıldığından suyun kıt ve pahalı olduğu yerlerdeönem arz etmektedir.

34

Diğer bir özellik de bu makinelere kuru çamaşırları koyabildiğinizden, kirli çamaşırlariçin bir depo özelliği taşır ve evde ekstra yer kazanırsınız. Günümüzde artık yükleme veboşaltma ağzı 15 dereceye kadar eğimli yapılarak kolaylık sağlanmaktadır.

Çamaşır makinesi alırken kapasite, enerji faktörü, bir yılda harcayacağı enerji vemaliyeti ile program sonunda hangi kurulukta çamaşır vereceğini araştırınız. Yeni tip yatayeksenli makinelerin enerji etkinliği daha yüksektir yani verimlidir. Enerji faktörü, makinekapasitesi ile birim kapasite için makinenin harcayacağı enerji arasındaki ilişkidir. Bu türmakine almak, dik eksenli makinelere göre biraz daha maliyetli olabilir. Ancak birkaç seneiçerisinde elektrik ve sudan yapacağınız tasarrufla kazanmaya başlayacaksınız. Ayrıca bumakineler daha hızlı döndüğünden çamaşırlar yıkandıktan sonra daha kuru çıkarlar. Bu daeğer çamaşırları kurutucuda kurutacaksanız enerji tasarrufu sağlar.

Çamaşırlarınızı yüksek sıcaklık yerine ılık suyla yıkayıp soğuk suyla durulayın.Yıkama programını tam kapasitede yapın. Makinenin kurutma kısmını mümkün olduğuncakullanmayın. Doğal kurutma yöntemlerini tercih edin. Kurutmalı makine alacaksanızçamaşırların nem oranını anlayan otomatik sensörlü tiplerini tercih edin.

2.2.4. Fırın ve Ocak

Fırınlar ve ocaklar ısıtıcılar grubuna girer.

2.2.4.1. Fırınlar

Standart olarak 85x60x60 (yükseklik, genişlik, derinlik) ölçülerinde üretilir. Eğer özelihtiyaçlarınız varsa daha yüksek (90 cm) ve daha dar (50 cm) ürünleri ender de olsa piyasadabulabilirsiniz. Türkiye'de satılan fırınların hemen hepsi kendinden 4 göz ocaklıdır.

Resim 2.5: Fırın

Çift bölmeli fırınlar, birkaç değişik yemeği aynı anda pişirmek için idealdir. Tekbölmeli fırınlar ise daha uygun fiyatlarıyla cazip bir alternatif olarak göze çarpmaktadır.

35

Fırınların, gazlı ve elektrikli seçenekleri mevcuttur. Elektrikli fırınlar, ısı kontrolünükolaylaştırdığından tercih edilir; ancak çok elektrik harcadıklarından uzun dönemde pahalıbir alternatif olabilir. Gazlı fırınlar ise özellikle doğalgazın ulaşmış olduğu kullanımalanlarında çok daha ekonomik bir tercih olacaktır. Bu tip fırınlar çabuk ısındıklarındanızgara yapmak için de idealdir. Gazın veya elektriğin kesildiği şartlarda aç kalmamayıgarantilemek için hem gazlı hem elektrikli olan fırınlar da tercih sebebi olabilir.

Turbo fırınlar, turbo pervaneleri sayesinde fırın içinde homojen ısı dağılımı sağlarkenmini/midi fırınlar ise küçük mutfaklarda yer kazanmak açısından avantajlıdır. Son dereceuygun fiyatlı olmalarına rağmen "küçük" olduklarından tüm ihtiyaçlarınızıkarşılamayabilirler. Genellikle standart fırını olan evlerde basit ara öğünleri pişirmek ya datekrar ısıtmak için kullanılırlar.

2.2.4.2. Ocak

Set üstü ocaklar standart 60 cm eninde ve derinliğindedir. Tüplü, doğalgazlı veelektrikli çeşitleri vardır. Gazlı ocaklar, elektrikliye oranla daha çabuk ısınır ve aynı orandada çabuk soğur. Elektrikli ocakların çoğu, özellikle de fırın üstü olanları, kolaytemizlenebilen seramik ya da camdan üretilir. Portatif tek ya da çift gözlü elektrikli ocaklarıda piyasada bulabilirsiniz.

Bölmelerin farklı ısı ayarları olmasına özen gösterin.

Resim 2.6: Ocak

2.2.5. Elektrikli Süpürge

Elektrikli süpürge alırken sessiz çalışma, ayarlanabilir emiş gücü, torbasız hazne,enerji sarfiyatı, teknik servis imkânı ve sağa sola çekiştirirken devrilmeyecek ve düzgüntakip edecek bir makine olmasına dikkat etmek gerekir. Süpürge alırken mutlaka emişgücüne bakılmalıdır. Markası ne olursa olsun bu bilgiyi vermeyen üretici tercihedilmemelidir.

36

Resim 2.7: Elektrikli süpürge

Torbasız süpürge sistemlerinde genelde tasarım markaya göre çok değişiklikgöstermemektedir. Çünkü hepsinde toz haznesinin kolaylıkla çıkarılabilmesi ve mümkünolduğu kadar ön tarafta olması temel noktadır. Hepa filtreli elektrik süpürgesi HEPA "HighEfficiency Particulate Air" ya da "High Efficiency Particle Absorbing" demektir. Görevihavadaki zerrecikleri filtrelemektir. Bu filtre sayesinde makineden çıkan havanın temizolması sağlanır. Yani önden toz emen makine arkadan hava atarken emdiği tozu bırakmazÇok ileri düzey makinelerde havadaki mikropları dahi öldüren filtreler mevcuttur. Bunlarıözellikle alerji sorunu olan kişiler almaktadır.

Cyclon: Toz emerken tozsuz makinelerde artık standart olan bir sistem vardır. BunaCyclone denir. Toz torbasız kullanım ve devir düşürmeden çalışma imkânı bu sistemlemümkündür. Astımı olanın, ev tozuna (akarlara) alerjisi olanların, alerji ve bakterilere karşıözel filtre içeren pahalı elektrik süpürgelerini seçmeleri daha uygundur.

2.3. Elektrikli Ev Araçlarının Kullanımında Dikkat EdilecekNoktalar

Araçların çalışması sırasında kullanıcının birtakım tehlikelerden korunması içinkullanımında birtakım noktalara dikkat etmesi gerekir. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

Elektrikli araçların prize takılıp çıkarılmasında tek el kullanınız. Prizden fişiçekerken diğer elinizle prizi tutunuz.

Prizden fişi çıkarırken kordonundan tutarak değil, fişten tutarak çekiniz.

Elektrikli araçları nemli ve ıslak bir yerde kullanmayınız.

Elektrikli aracınız çalışırken nemli ve ıslak ellerinizle onlara dokunmayınız.

37

Resim 2.8: Elektrik

Çıplak teller asla karşı karşıya getirilmemelidir. Eğer çıplak tellerin karşıkarşıya geldiği kısımlarda izolasyon yoksa derhal izole ediniz.

Eskimiş ve yıpranmış kordonları kullanmayınız.

Araçlar kullanıldıktan sonra bakım ve temizliğini kullanma kılavuzuna uygunolarak yapınız.

Araçları temizledikten sonra kullanma yerine en yakın depolama alanındadepolayınız.

Aletleri kullandıktan sonra fişlerini prizde takılı tutmayınız.

Aynı anda birçok elektrikli ev aletini kullanmayınız.

Araçların kullanma ve bakımlarında kullanma talimatları kılavuzunu dikkatealınız. Bu talimatlara göre kullanınız, aksi takdirde aracınız çeşitli kazalara yada bozulmalara neden olabilir. Bu da aile bütçenize ek bir külfet getirir.

38


Tüketicilerin elektrikli ev araçlarını alırken ve kullanırken nelere dikkat ettiğikonusunda anket çalışması yapınız.


Buzdolabı alırken nelere dikkat ettiklerihususunda sorular hazırlayınız.

Mutfaktaki yeri

Büyüklüğü

Enerji tasarrufu

No-frost/de-frost özellikleri

Ag/ION özelliği

Şoklama özelliği

I Care özelliği ile ilgili sorularhazırlayabilirsiniz.

Çamaşır makinesi alırken nelere dikkatettikleri hususunda sorular hazırlayınız.

Yıkama kapasitesi

Enerji türü

Sıkma özelliği

Kurutma özelliği ile ilgili sorularhazırlayabilirsiniz.

Bulaşık makinesi alırken nelere dikkatettikleri hususunda sorular hazırlayınız.

Ekonomik olanları

Parlatıcı kullanımı

Tuz kullanımı

Ses seviyesi (db) özelliği ile ilgili sorularhazırlayabilirsiniz.

Fırın ve ocak alırken nelere dikkatettikleri hususunda sorular hazırlayınız.

Tek/çift bölmeli

Gazlı/elektrikli

Turbo özelliği

Boyutu midi/mini özellikleri ile ilgilisorular hazırlayabilirsiniz.

Elektrikli süpürge alırken nelere dikkatettikleri hususunda sorular hazırlayınız.

Emiş gücü

Torbalı/torbasız hazne

Enerji sarfiyatı

Sessiz çalışma


39

Hepa filtreli

Cyclon özelliği ile ilgili sorularhazırlayabilirsiniz.

Hazırladığınız anketi uygulayınız. Yakın çevrenizden yardım alabilirsiniz.

Anketi değerlendiriniz.Değerlendirme sonuçlarını

arkadaşlarınızla paylaşınız.

DEĞERLENDİRME

Yapmış olduğunuz değerlendirme sonunda eksiğiniz varsa faaliyete dönerek ilgilikonuyu tekrarlayınız.

40

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME


1. Araçların temizlenmesi …………..olmalıdır.

2. Tüm ev eşyalarınız arasında en çok elektriği …………………. tüketir.

3. ……. ve …… enerji sınıfı beyaz eşyalar daha az enerji harcayacaklardır.

4. No-frost buzdolapları diğerlerine göre daha ………… elektrik harcarlar.

5. Bulaşıklarınız çiziliyorsa …………….. miktarını azaltmalısınız.

Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları okuyunuz, doğru seçeneği işaretleyiniz.

6. Aşağıdakilerden hangisi elektrikli ev araçlarını almadan önce dikkat edilecekhususlardan değildir?A) İhtiyacınızı karşılamayan bir ürün değil, ihtiyacınızdan fazla fazla özelliklere

sahip ürünleri alınız.B) İşi gören farklı marka ve çeşitteki araçları inceleyiniz.C) Yeni mi yoksa kullanılmış mı alacağınıza karar verin.D) Araçla hangi işlerin yapılacağına karar veriniz.

7. Aşağıdakilerden hangisi elektrikli ev araçlarının seçiminde dikkat edilecekhususlardan değildir?A) Kullanım kolaylığı olmasıB) Aracın emniyetli olmasıC) Garanti belgesinin olmasıD) Kir tutacak girinti ve çıkıntılarının fazla olması

8. Aşağıdakilerden hangisi buzdolabı alırken dikkat edilmesi gereken hususlardandeğildir?A) Mutfağın boyutlarına dikkat edilmeli.B) No-frost yerine de-frost buzdolabı tercih edilmeli.C) Buzdolabı alırken enerji tasarrufuna da dikkat etmek gerekir.D) “A” ve “B” enerji sınıfı beyaz eşyalar daha az enerji harcarlar.

9. Buzdolabında bakteri ve mantarların oluşumunu engelleyen sistem hangisidir?A) Süper (Hızlı) DondurmaB) I CareC) Ag / IOND) De-frost


41

10. Aşağıdakilerden hangisi bulaşık makinesi alırken ve kullanırken dikkat edilecekhususlardan değildir?A) Bulaşık makineleri elde yıkamaya göre daha az enerji ve su harcarlar.B) Bulaşıklarınız lekeli veya opaklı olarak kalıyorsa parlatıcı miktarını

azaltmalısınız.C) Bulaşıklarınız çiziliyorsa parlatıcı miktarını azaltmalısınız.D) Bulaşıkları makineye yüklemeden önce sudan geçirmelisiniz.

DEĞERLENDİRME


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer öğrenme faaliyetine geçiniz

42

UYGULAMALI TEST

Kendinize saç düzleştirici almak istiyorsunuz aracınızı seçerken ve kullanırken dikkatetmeniz gereken noktaları aşağıdaki değerlendirme ölçütlerine göre değerlendiriniz.


1. Aracınızın kullanım kolaylığını kontrol ettiniz mi?

2. Aracınızın temizleme kolaylığı kontrol ettiniz mi?

3. Aracınızın garantisinin olup olmadığını kontrol ettiniz mi?

4. Aracınızın garantisinin kapsamını okudunuz mu?

5. Aracınızın yedek parçasının kolaylıkla bulunup bulunmayacağınıaraştırdınız mı?

6. Aracınızda TSE damgası olup olmadığını kontrol ettiniz mi?

7. Aynı işi yapan çeşitli araçların özellik ve fiyatlarını dikkatlicekontrol ettiniz mi?

8. Aracınızın bakım ve onarım koşullarını öğrendiniz mi?

9. Aracınızın arıza ve tamir koşullarını öğrendiniz mi?

10. Aracınızı prize takarken tek ellinizi mi kullandınız?

11. Prizden fişi çekerken bir elinizle fişi, diğer elinizle prizi tuttunuzmu?

12. Prizden fişi çıkarırken kordonundan mı fişten mi tutarak çektiniz?

13. Aracınızı nemli ve ıslak bir yerde kullanmamaya dikkat ediyormusunuz?

14. Elektrikli aracınızı çalıştırırken nemli ve ıslak ellerinizledokunmamaya dikkat ettiniz mi?

15. Aracınızı kullanırken oluşan çıplak telleri karşı karşıya gelenkısımlarda izolasyon yoksa izole ettiniz mi?

16. Eskimiş ve yıpranmış kordonları kullanmamaya dikkat ettiniz mi?

17. Aracınızı kullanıldıktan sonra bakım ve temizliğini kullanmakılavuzuna uygun olarak yaptınız mı?

43

18. Aracınızı temizledikten sonra kullanma yerine en yakın depolamaalanında depoladınız mı?

19. Aracınızı kullandıktan sonra fişini prizde çıkardınız mı?

20. Aracınızın kullanma ve bakımlarında kullanma talimatlarıkılavuzunu dikkate aldınız mı?

DEĞERLENDİRME


Cevaplarınızın tamamı “evet” ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

44


Temizlik maddeleri satın alırken ve kullanırken dikkat etmeniz gereken hususlarıbileceksiniz.

Temizlik maddelerinin kullanım yerlerine göre özelliklerini araştırarak çizelgehalinde sınıf panosuna asınız.

3. TEMİZLİK MADDELERİ ALMA

Temizlik araçları gözle görülen yabancı madde ve yiyecek artıklarını uzaklaştırmaktarol oynarken, kirlilik yapan maddelerin yok edilmesi ve mikroorganizmaların ortamdanarındırılması için deterjan ve dezenfektan maddeler gereklidir.

Temizliğin hoşa giden bir iş olması için işi kolaylaştırıcı çeşitli temizlik maddeleriüretilmektedir. Bununla beraber pek çok etkin temizleyici uygun şekilde kullanılmazsaetkisiz olur, hatta istenmeyen sonuçlar yaratır. Bir temizliğin iyi gerçekleşmesi için uyguntemizlik gereçleri seçilmelidir.

3.1. Temizlik Maddelerinin Sınıflandırılması

Temizlik maddeleri sınıflandırılması kullanım alanlarına, temizlik maddelerininfiziksel ve kimyasal işlevlerine göre yapılmaktadır.

3.1.1. Temizlik Maddelerinin Kullanım Alanlarına Göre Sınıflandırılması

Temizlik maddelerini, kullanım alanlarına göre şu şekilde sınıflandırabiliriz:

3.1.1.1. Temel Temizlik Maddeleri

Yüzeydeki kiri temizlemek amacıyla kullanılır. Taş, mozaik, fayans gibi yüzeylerinyoğunlaşmış kirlerden temizlenmesinde ve cilanın yüzeyden çıkarılmasında kullanılır.Ahşapta kullanılmamalıdır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

45

Resim 3.1: Temizlik

3.1.1.2. Genel Temizlik Maddeleri

Banyo, küvet, fayans, cam, ayna ve kapı gibi yüzeylerin temizliğinde kullanılır. Asitlimaddeler olmadıklarından kullanıldıkları yüzeye zarar vermez. Kullanıldıktan sonra iyidurulanmalıdır. Hoş kokulu gereçlerdir.

3.1.1.3. Nötr temizlik maddeleri

Cilalı yüzeylerin günlük temizlik ve bakımında kullanılır. Cilalı yüzeyler diğertemizlik gereçlerinden zarar görürler. Asitli gereçler cilanın matlaşmasına ya da çıkmasınaneden olur Ayrıca alkali olanlar da bu yüzeylere zarar verir o yüzden nötr olan temizlemegereçleri bu yüzeylerin temizliğinde tercih edilmelidir.

3.1.1.4. Ovma maddeleri

Yüzeydeki kirleri ovma yoluyla temizleyen maddelerdir. Banyo, lavabo, küvet vefayans temizliğinde kullanılır. İçinde klor olduğu için kirleri yok ederken aynı zamandayüzeyi ağartır. Toz olanların yüzeyi çizme oranı sıvı olanlardan fazla olduğu için sıvı olanlartercih edilmelidir. Toz olanlar ise suyla ıslatılarak macun haline getirilerek kullanılabilir.Yüzeye doğrudan dökmek yerine beze ve fırçaya dökerek kullanmak gerekir.

3.1.1.5. Dezenfektanlar

Dezenfeksiyon için yani yüzeydeki mikroorganizmaların yok edilmesinde kullanılır vebir temizleme maddesi değildir. Bu yüzden temizleme işleminden sonra kullanılmalıdır.Kullanılacak yüzeye ve ortamda bulunacak mikroorganizmanın türüne göre dezenfektankullanılmalıdır. Kireç kaymağı, javel suyu, labarak suyu, çamaşır sodası, tuz ruhu, sirke,sudkostik, amonyak birer dezenfektandır.

46

3.1.1.6. Cam ve ayna temizleme maddeleri

Cam ve aynaların temizliğinde kullanılan temizlik gereçleridir.

3.1.1.7. Tıkanmış boruları açma maddeleri

Su tesisatında tıkanmış boruları ve giderleri açın asitli gereçlerdir. Asitli gereçlerboruları tıkayan saç, sabun vb. organik artıkları eriterek yok eder.

3.1.1.8. Kireç ve pas çözücüler

Banyo, lavabo, küvet, gider ve armatürler sürekli su ile temas ettiklerindenkireçlenerek mat ve kötü görünürler. Asit oranı yüksek olan bu temizleme gereçleri buamaçla bu yüzeylerin temizliğinde iyi sonuç verir.

3.1.1.9. Leke çözücüler

Her yüzey ve leke çeşidi için leke çözücüler vardır. Leke çıkarıcılar piyasada spreyveya sıvı halinde bulunur.

3.1.1.10.Cilalar

Yüzeylerin (zeminlerin) daha parlak ve bakımlı olmasını sağlar. Genellikle mermer,mozaik, ahşap, parke ve marley vb. yüzeylerin parlatılmasında kullanılır. Cilalar zeminleriçizilmeye karşı korur, görünümlerini güzelleştirir, zeminlerin güzel görünmesini, hijyenikolmasını ve kolay temizlenmesini sağlar.

3.1.1.11.Özel temizlik maddeleri

Metal, mobilya, deri vb. yüzeylerin temizlenmesi için ve bakımı için hazırlanmıştemizleme gereçleridir. Piyasada çeşitli isimlerde satılmaktadır. Ovularak kullanılır.

Resim 3.2: Temiz insan

47

3.1.2. Temizlik Maddelerinin Fiziksel Ve Kimyasal İşlevlerine GöreSınıflandırılması

Çözücüler: Soda, su, benzin, gazyağı, alkol.

Temizleyiciler: Sabun ve sentetik temizleyiciler (deterjan).

Ovucular ve emiciler: Tuz, ovucu tozlar, talk pudrası vb.

Alkaliler: Amonyak, karbonat, soda vb.

Asitler: Limon suyu, sirke, okzalik asit, tartarik asit, tuz ruhu.

Ağartıcı ve dezenfektanlar: Hidrojen peroksit, (oksijenli su), klorlu ağartıcılar(çamaşır suyu), naftalin vb.

3.2. Temizlik Maddelerini Seçerken Dikkat Edilecek Noktalar

Resim 3.3: Temizlik maddesi alma

Kimyasal olarak yumuşak olmasına, yüzey ve cilde zarar vermemesine dikkatediniz.

Kötü kokulu olanları almayınız. Ambalajlı olanlarını tercih ediniz. Delik ve yırtık ambalajlı olanları satın

almayınız. Kullanacağınız yüzeylere uygun olan temizlik gereçlerini satın alınız. Son kullanma tarihine bakınız. Ambalajlarının üzerinde marka, firma adı, seri nu., net ağırlık ve kullanım

bilgisi olmasına dikkat ediniz. TSE damgası olan temizlik maddelerini tercih ediniz. Yeni çıkan ürünleri kullanınız; ancak sürekli kullanmak için mevcut olanlarla

fiyat, temizleme gücü ve cilde zarar verme durumu yönünden karşılaştırmayapınız.

Temizleme, beyazlatma gücü yüksek olanları tercih ediniz. Bir temizlik gerecinden beklentilerinizin neler olduğunu belirleyiniz.

48

3.3. Temizlik Maddelerini Kullanırken Dikkat Edilecek Noktalar

Temizlik maddelerinden en üst düzeyde verim alınabilmesi için bunları kullanırken şunoktalara dikkat edilmesi gerekir:

3.3.1. Kullanılan Temizlik Maddesinin Miktarı

Kirlerin çıkarılması için yeterli miktarda madde kullanılmazsa temizleyicinin etkisitam olmaz ve o iş için harcanan zaman ziyan edilmiş olur. Temizleme işine, mamulünpaketinde önerilen miktarla başlanmalı ve daha sonra suyun sertliği ve kirin derecesine göreuygun kullanma miktarı ayarlanmalıdır. “Çok köpük iyi temizlik” yanılgısıyla gereğindenfazla miktarda temizlik maddesi kullanmayınız. Her türlü temizlik maddesini her yüzeydekullanmayınız. Örneğin, çamaşırda toz deterjan daha aktiftir; bulaşıkta ise sıvı veya kremtürde olanları tercih edilmelidir.

Resim 3.4: Köpük

3.3.2. Suyun Sıcaklığı

Kirin çeşidine göre su yeterli sıcaklıkta olmalıdır. Örneğin, yağlı kirler sıcak su iledaha kolayca ve çabuk çıkarıldığı gibi, temizliğin kalitesi de yüksek olur.

3.3.3. Yüzey ile Temasa Geçme Süresi

Temizleyici madde, temizlenen yüzey ile belirli bir sürede (aktif hale) temasa geçer.Bu nedenle temizleme sırasında çok acele etmemek gerekir.

49

Resim 3.5: Temizleyici madde

3.3.4. Ovma Süresi

Ovma kirli yüzeyle temizleyici maddenin kısa sürede temasa geçmesini sağlar. Buişlem özellikle pürüzlü yüzeylerdeki kirin daha çabuk çıkmasında faydalı olur.

Resim 3.6: Ovma süresi

Ancak bazı yüzeylerde aşırı ovma yüzeyi bozabilir. Temizlemede basınç uygulayınız,fakat aşırı ovmadan kaçınınız.

3.3.5. Temizleme Suyunu Kullanma Süresi

Eğer temizleme suyu kirlenmişse ve kullanılmaya devam ediliyorsa iyi bir sonuçbeklenemez; çünkü bu durumda temizlenen yüzeye, çıkarılan kirden daha fazlası depo edilir.Bu nedenle su orta derecede kirlendiği zaman suyu değiştiriniz.

50

3.4. Temizlik Maddelerinin Saklanması

Temizlik maddelerini mümkün olduğunca kendi ambalajlarında saklayınız. Ambalajlarının kapağını açık bırakmayınız. Özellikle toz ve benzeri türdeki deterjanları nemden uzak tutunuz. Gıda maddelerinden uzak tutunuz. Depolama alanını sık sık havalandırınız. Çocuklardan uzak tutunuz.

3.5. Temizlik Maddeleri

Hijyenik bir ortamın sağlanması için deterjan ve dezenfektanlara ihtiyaç vardır.

3.5.1. Deterjanlar

Deterjanlar kullanım alanlarına göre farklı özellikler içerirler.

3.5.1.1.Deterjanların Özellikleri

Resim 3.7: Çözünme

Çalışılan ortamın ısı derecesinde çözünür olmalı.

Araç ve ekipmanların yüzeylerinde aşındırıcı etkisi olmamalı.

Deri ve gözlere karşı tahriş edici ve toksin etkisi olmamalı.

Çalkalanma özelliği yüksek olmalı.

Depolamaya uygun olmalı.

Ekonomik olmalı.

51

3.5.1.2.Deterjanları Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Daima temiz ve sıcak su ile kullanılmalı.

Deterjanlar dezenfektan maddelerle veya başka deterjanla karıştırılarakkullanılmamalı.

Tarifede belirtilen miktarda kullanılmalı.

Kullanırken veya kullanımdan sonra temiz ve güvenli bir yerde saklanmalıdır.

Yıkama makinelerinde kullanılan deterjanlar makine için üretilmiş olmalı, eldeyıkama maddeleri asla kullanılmamalı.

3.5.2. Dezenfektan

Mikroorganizmaları yok etmek amacıyla kullanılan maddelerdir.

3.5.2.1. Dezenfektanların Özellikleri

Mikroorganizmaların özellikle bakteri ve küf sporlarına karşı hemen etkiliolmalıdır.

Organik maddelerin bulunduğu ortamlarda ve sert sularda etkinliğinisürdürmelidir.

Ortamdaki başka maddelerle bileşik oluşturmamalıdır.

Aşındırıcı olmamalı.

Toksin özelliği olmamalı, göz ve deriyi tahriş etmemeli.

Çevreye zarar vermemeli.

Yiyecek konulan yerlerde kullanılanlar kokusuz ve renksiz olmalı.

Yüzeylerde kolayca durulanır olmalı.

Kullanımı kolay olmalı.

52

3.5.2.2. Dezenfektanları Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar

Resim 3.8: Dezenfektan kullanma

Dezenfektanlı karışımlar önceden temizlenmiş yüzeye uygulanmalıdır.

Açık bırakılmamalıdır, aksi takdirde etkileri azalır.

Kullanılmış dezenfektanlı suya yenisi eklenmemelidir.

Dezenfektan kullanılan yüzeyler iyice durulanmalıdır.

Dezenfektan maddelerle çalışırken eldiven ve maske kullanılmalı.

Dezenfektan başka dezenfektanlarla karıştırılmamalıdır.

53


Temizlik maddelerinin kullanım alanlarına göre sınıflandırılmasını gösteren tablohazırlayınız.


Temizlik maddelerinin kullanım alanlarınılisteleyiniz.

Temizlik maddelerinin kullanım alanlarınıaraştırıp not alabilirsiniz.

Temizlik maddelerinin kullanım alanlarınıayırt ediniz.

Temizlik maddelerinin kullanımalanlarının farklılıklarını yazabilirsiniz.

Genel temizlik maddelerinin kullanımalanlarını ayırt ediniz.

Genel temizlik maddelerinin kullanımalanlarını araştırıp not alabilirsiniz.

Nötr temizlik maddelerinin kullanımalanlarını ayırt ediniz.

Nötr temizlik maddelerinin kullanımalanlarını araştırıp not alabilirsiniz.

Ovma maddelerinin kullanım alanlarınıayırt ediniz.

Ovma maddelerinin kullanım alanlarınıaraştırıp not alabilirsiniz.

Dezenfektanların kullanım alanlarını ayırtediniz.

Dezenfektanların kullanım alanlarınıaraştırıp not alabilirsiniz.

Cam ve ayna temizleme maddelerininkullanım alanlarını ayırt ediniz.

Cam ve ayna temizleme maddelerininkullanım alanlarını araştırıp notalabilirsiniz.

Kireç ve pas çözücülerin maddelerininkullanım alanlarını ayırt ediniz.

Kireç ve pas çözücülerin maddelerininkullanım alanlarını araştırıp notalabilirsiniz.

Leke çözücü maddelerinin kullanımalanlarını ayırt ediniz.

Leke çözücü maddelerinin kullanımalanlarını araştırıp not alabilirsiniz.

Cilaların kullanım alanlarını ayırt ediniz.Cilaların kullanım alanlarını araştırıp not

alabilirsiniz.


54

Özel temizlik kullanım alanlarını ayırtediniz.

Özel temizlik kullanım alanlarını araştırıpnot alabilirsiniz.

Elde ettiğiniz bilgileri resimlerledestekleyiniz.

Resimleri konularla ilişkilendiriniz.

Tablonuzu oluşturunuz. Dikkat çekici olmasına özen gösteriniz.

DEĞERLENDİRME


55



1. Aşağıdakilerden hangisi bir temizlik maddesi olmayıp temizleme işleminden sonrakullanılır?A) Nötr temizlik maddeleriB) Ovma maddeleriC) DezenfektanlarD) Leke çözücüler

2. Aşağıdakilerden hangisi temizlik maddelerinin seçiminde dikkat edilecek hususlardandeğildir?A) Beyazlatma gücü düşük olanları tercih ediniz.B) Kullanacağınız yüzeylere uygun olan temizlik gereçlerini satın alınız.C) Son kullanma tarihine bakınız.D) TSE damgası olan temizlik maddelerini tercih ediniz.

3. Aşağıdakilerden hangisi temizlik maddelerini kullanırken dikkat edilmesi gerekenhususlardan değildir?A) Kirin çeşidine göre su yeterli sıcaklıkta olmalıdır.B) Temizleme sırasında çok acele etmemek gerekir.C) Temizlemede basınç uygulayınız, fakat aşırı ovmadan kaçınınız.D) Çok köpük olması için temizlik maddesini fazla ilave ediniz.

4. Aşağıdakilerden hangisi temizlik maddelerinin saklanmasında dikkat edilecekhususlardan değildir?A) Gıda maddelerinden uzak tutunuz.B) Depolama alanını sık sık havalandırınız.C) Ambalajlarının kapağını açık bırakarak saklayınız.D) Çocuklardan uzak tutunuz.

5. Aşağıdakilerden hangisi deterjanların özelliklerinden değildir?A) Çalışılan ortamın ısı derecesinde çözünür olmalı.B) Araç ve ekipmanların yüzeylerinde aşındırıcı etkisi olmamalı.C) Deri ve gözlere karşı tahriş edici ve toksin etkisi olmamalı.D) Çalkalanma özelliği düşük olmalı.

DEĞERLENDİRME



56

UYGULAMALI TEST

Sanitasyon ve hijyen kurallarına uygun olarak banyonuzun küvet, lavabo ve klozetinitemizlemek için gerekli gereçleri seçerken, kullanırken ve saklarken dikkat etmeniz gerekenilkeleri aşağıdaki değerlendirme ölçütlerine göre değerlendiriniz.


1. Sanitasyon ve hijyen kurallarını tekrar gözden geçirdiniz mi?

2. Banyonuzun küvet, lavabo ve klozetinin yapı malzemelerininözelliklerini öğrendiniz mi?

3. Banyonuzun küvet, lavabo ve klozetinin hangi gereçler iletemizlendiğini belirlediniz mi?

4. Belirlediğiniz gereçlerin kullanım talimatlarını okudunuz mu?

5. Seçtiğiniz temizlik gereçlerinin etkileşimini karşılaştırdınız mı?

6. Seçtiğiniz temizlik gereçlerinin kimyasal olarak yumuşakolmasına dikkat ettiniz mi?

7. Seçtiğiniz temizlik gereçlerinin yüzey ve cilde zararvermemesine dikkat ettiniz mi?

8. Seçtiğiniz temizlik gereçlerinin kötü kokulu olmamalarına dikkatettiniz mi?

9. Seçeceğiniz temizlik gereçlerinin ambalajlı olmalarına dikkatettiniz mi?

10. Seçeceğiniz temizlik gereçlerinin delik ve yırtık ambalajlıolanlarını satın almamaya dikkat ettiniz mi?

11. Seçtiğiniz temizlik gereçlerinin kullanacağınız yüzeylere uygunolup olmadığına dikkat ettiniz mi?

12. Temizlik gereçlerinin son kullanma tarihine ve TSE damgasıolup olmadığına dikkat ettiniz mi?

13. Seçtiğiniz temizlik gereçlerinin ambalajlarının üzerinde, marka,firma adı, seri nu., net ağırlık ve kullanım bilgisi olmasına dikkatettiniz mi?

14. Sanitasyon ve hijyen kurallarına uygun banyonuzun küvet,lavabo ve klozetini temizlerken kullandığınız temizlikmaddesinin miktarını ayarladınız mı?

15. Sanitasyon ve hijyen kurallarına uygun olarak banyonuzun küvet,lavabo ve klozetini temizlerken kullandığınız suyun sıcaklığınıayarladınız mı?

16. Sanitasyon ve hijyen kurallarına uygun olarak banyonuzun küvet,lavabo ve klozetini temizlerken kullandığınız temizlikmaddesinin yüzey ile temasa geçme süresine dikkat ettiniz mi?

57

17. Sanitasyon ve hijyen kurallarına uygun olarak banyonuzun küvet,lavabo ve klozetini temizlerken kullandığınız temizlikmaddesinin ovma süresini ayarladınız mı?

18. Sanitasyon ve hijyen kurallarına uygun olarak banyonuzun küvet,lavabo ve klozetini temizlerken kullandığınız temizleme suyununkullanma süresini ayarladınız mı?

19. Seçtiğiniz temizlik maddelerini kendi ambalajlarında veambalajlarının kapağını kapalı olarak saklamaya dikkat ettinizmi?

20. Toz ve benzeri türdeki deterjanları nemden uzak bir alanda mıdepoladınız?

21. Gıda maddelerinden ve çocuklardan uzak bir alanda mıdepoladınız?

22. Seçtiğiniz temizlik maddelerinin depolama alanını sık sıkhavalandırdınız mı?

DEĞERLENDİRME


Cevaplarınızın tamamı “Evet” ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

58


Gıda maddeleri satın alırken ve kullanırken dikkat etmeniz gereken hususlarıbileceksiniz.

Gıda maddelerini gruplandırarak satın alınmasında dikkat edilmesi gerekenlerilisteleyiniz.

Sağlıklı beslenmenin alışverişle ilgisini araştırarak sınıfta paylaşınız.

4. GIDA MADDESİ ALMA

Beslenme; büyüme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için besinlerinkullanılması olup insanın temel ihtiyaçlarının başında gelmektedir. İnsanların fiziksel,zihinsel yönden gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olanbesin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır.

Bütün gelişmiş ülkelerde gıda kanunlarında öngörülen temel ilke, tüketicinin sağlıklıve nitelikli gıdalarla yeterli ve dengeli beslenmesidir ve gıda alımında aldatılmasınınönlenmesidir. İnsanların sağlıklı olmalarında tüketilen yiyecek maddelerinin kalitesi vetazeliği çok önemlidir.

Resim 4.1: Beslenme


AMAÇ

ARAŞTIRMA

59

Hangi yaş grubuna mensup olursa olsun her tüketicinin, yeterli ve dengeli beslenmekuralları dışında, günlük besin ihtiyaçlarını sağlarken ve tüketirken dikkat etmesi gerekenbirçok önemli kurallar bulunmaktadır.

Bu kuralların başında, gıda güvenliği gelmektedir. Gıda güvenliği, kelime anlamıitibariyle, gıdalarda olabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik ve her türlü zararların bertarafedilmesi için yapılan faaliyeti ifade etmektedir.

Resim 4.2: Güvenli gıda

Gıda maddelerinin hammaddeden başlayarak sofraya gelinceye kadar geçen gıdaüretim zincirinde, gıda güvenliğinin sağlanması için alınması gereken tüm tedbirler baştaüreticiler olmak üzere her kesimi yakından ilgilendiren bir husustur.

Yiyecek maddelerini satın alırken dikkat edilecek hususları şu şekilde sıralayabiliriz:

4.1. Alışveriş Öncesinde Dikkat Edilecek Hususlar

İlk adımda günlük, haftalık, aylık satın alınacak besinleri belirleyiniz.

Kuru besinleri (un, bulgur, pirinç, makarna, nohut, mercimek, şeker vb.), kapalı

teneke, şişe veya kutularda satılan yemeklik margarin ve sıvı yağı, zeytin ve

salçayı aylık olarak satın alınız.

Listede bulunan bir yiyecek o hafta pazara az gelmişse fiyatı yüksek olabilir. O

zaman onun yerine geçebilen başka bir yiyecek satın alınız.

Et, haftalık veya günlük alınabilir; ancak haftalık alınırsa buzlukta dondurarak

veya kavurarak saklayınız.

60

Sebze, meyve, peynir, yumurta haftalık olarak satın alınmalıdır.

Ekmek veya (pastörize) sütü günlük satın alınız, eğer (pastörize) süt haftalık

alınacaksa yoğurt yaparak buzdolabında saklayınız.

Aylık satın alınacak besinlere karar verdikten sonra haftalık satın alınacaklar

için beslenmeye yeter miktarda para ayırınız ve satın alınan malın maliyetini

yükseltmesi nedeniyle veresiye alışveriş yapmaktan sakınınız. Çünkü sonuçta

alınanlar aynı miktar gelirle ödenecektir.

Gerçekçi bir planlama yapabilmek için piyasada bulunan yiyeceklerin fiyat ve

kalitesini değişik yerlerden kontrol ediniz.

Piyasa fiyat araştırması yapıp doğru besin gruplarını seçiniz.

Sabit gelirli ailelerde beslenmeye ayrılan para bilinmeli, satın almadan önce besinlerindeğişik yerlerdeki fiyatları araştırılmalı ve ona göre satın alınmalıdır. Pazarların genelliklemanav ve bakkallardan daha ucuz olduğu, aylık satın alınacak besinlerin tüketimkooperatifleri gibi az kârla satış yapan yerlerden temin edilebileceği dikkate alınmalıdır.

Aylık ve haftalık olarak ayrılan para, besin grupları arasında bölünerek her gruptansatın alma yoluna gidilmelidir. Her grup için pahalı ve ucuz besinler vardır. Örneğin et,yumurta ve kuru baklagillerden çok daha pahalıdır. Gereksinmemiz olan protein,yumurtadan etin yarı fiyatına, kuru fasulye veya nohuttan beşte bir fiyatına sağlanabilir.Düşük gelirli aileler enerji ihtiyaçlarını karşılamak için daha ucuz olan tahılların yanında birmiktar kuru baklagil ve yumurta satın alarak diyetlerini enerji ve protein yönünden dengeliduruma getirebilirler.

4.2. Alışveriş Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar

Alış verişlerinizi kendiniz yapınız. Yalnız başına alışveriş ediniz. Açken alışverişe çıkmayınız. Hazırladığınız listeye uygun alışveriş yapınız. Etiket bilgilerini dikkatle kontrol ediniz.

Ürün etiketindeki ürünün adlandırılmasına dikkat edilmeli ve içindekiler bölümüincelenmelidir. Satın alınması düşünülen ürünün özellikleri etiket bilgileri ilekarşılaştırılmalıdır. Meyve suyu, meyve nektarı, meyveli içecek gibi birbirine yakın isimleresahip, ancak birbirinden farklı ürünleri alırken o ürünün alınmak istenen ürün olupolmadığına özellikle dikkat edilmeli. Ayrıca içindekiler bölümü okunarak ürünün içeriğihakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Örneğin, alkolsüz içeceğin etiketindeki ürününadlandırılmasına dikkat edilmelidir.

61

Resim 4.3: Gıda etiketi

Üretim veya ithalat iznine dikkat ediniz.

Tarım ve Köy işleri Bakanlığı’nca verilen üretim izni tarih ve numarasının, eğer ürünithal ise Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın ithalat izin, tarih ve numarasının etikette yazıyorolmasına dikkat edilmelidir.

Son tüketim tarihini kontrol ediniz.

Ürünün, ambalajının üzerindeki son tüketim tarihi ve raf ömrü dikkatle okunmalıdır.Son tüketim tarihi geçmiş ürünler alınmamalı ve bu ürünler için satıcı uyarılmalıdır.

Resim 4.4: Son kullanma tarihi

Son tüketim tarihi geçmiş veya üretim izni olmayan ürünleri satan satış yerleri, Tarımİl Müdürlüklerine bildirilmelidir.

Gıdalar, uygun koşullarda muhafaza edilmeli, hazırlanmalı ve tüketilmelidir. Satın alınan yiyeceklerin kalitesine dikkat ediniz.

62

Resim 4.5: Kırmızı et alımı

Çiğ kırmızı etleri ve hazırlanmış kırmızı et karışımlarını satın alırken dış yüzeyrenginin parlak kırmızı ve homojen nitelikte olmasına, renkli ışık ile etlere aldatıcı görünümverilip verilmediğine, etlerin veteriner hekim kontrolünden geçtiğini gösterir sağlık damgasıolmasına, 0–4 derecede muhafaza edilmesine ve soğuk zincirin kırılmamasına dikkatedilmelidir.

Kuru fasulye, nohut, mercimek, bulgur, pirinç ve unun böceklenmemiş veküflenmemiş olmasına dikkat ediniz.

Meyvelerin ve sebzenin düzgün, pürüzsüz, pörsümemiş, doğal görünümlü, rengiparlak ve canlı olanlarını; mevsimin sebze ve meyvelerini tercih ediniz.

Resim 4.6: Meyve alımı

Yeşil yapraklı sebzelerin yaprağı bol ve yeşil olanlarını, patatesin yeşillenmemiş veçillenmemiş olanını alınız. Fasulyenin kılçıksız olanını ve kolay kırılanı tercih ediniz.

Yumurtanın kalitelisi iri ve taze olanıdır. Taze yumurta ağırdır ve kırıldığında sarısıortada, beyazı kenarında düzgün durur. Yumurtanın kabuğu temiz olanını, çatlak olmayanınıtercih ediniz.

63

Resim 4.7: Yumurta

Balığın taze olanını seçin. Taze balığın solungaçları kırmızı, pulları yapışık, görünüşüdiridir; hoş olmayan bir kokusu yoktur.

Resim 4.8: Balık

Depolama imkânınız sınırlı ise ihtiyaçtan fazlasını almayınız, bittikçe satın alınız.

Ambalaj kontrolü yapınız.

Bozulmuş, bombe yapmış, şişmiş, delinmiş, sızıntı yapmış, çökmüş ambalaja sahipgıda ürünleri risk taşıyabileceğinden satın alınmamalıdır. Sucuk, salam, sosis vb. ürünlerisatın alırken kılıfta yağ ve su sızması, hava kabarcığı ve renk farklılığının olmamasına veambalajın sağlam olmasına dikkat edilmelidir.

Muhafaza şartlarını kontrol ediniz.

Etiket üzerindeki uyarılara dikkat edilmeli ve her ürünün kendine özgü muhafazaşartlarında (sıcaklık, nem, ışık, vb.) satışa sunulup sunulmadığı kontrol edilmelidir.

64

Resim 4.9: Güvenli gıda tüketimi

Örneğin yumurta alırken kabuğun temiz olmasına, yumurtanın kırık veya çatlakolmamasına ve serin yerde (<12°C) muhafaza edilmesine dikkat edilmelidir.

Raflardaki sıcaklığı kontrol ediniz.

Buzdolabında ve derin dondurucuda muhafaza edilen gıda maddeleri uygun şartlardasoğutulmalıdır. Varsa soğutucu ve dondurucudaki sıcaklık ölçer kontrol edilmelidir.

Dondurulmuş gıdalarda soğuk zincirin kırılmamasına dikkat edilmelidir. Dondurulmuşgıdalar alışverişin en sonunda alınmalı ve en kısa sürede eve ulaştırılarak derin dondurucuyakonulmalıdır.

Dondurma ve diğer dondurulmuş gıdalarda çözülüp donma durumunu gösteren şekilbozukluğu gibi işaretlere dikkat edilmelidir.

Soğutucu dolaplar uygun şartlarda çalışıyor olmalı ve gıdalar hava akımına izinverecek şekilde depolanmalıdır.

Kırmızı et ve kanatlı etleri alışverişin en sonunda alınmalı, yüksek sıcaklıkta fazladolaştırılmadan en kısa sürede eve ulaştırılmalı ve buzdolabında saklanmalıdır.

Açıkta satışa sunulan gıdaları satın almayınız.

Taze meyve ve sebzeler ile teknik ve hijyenik koşullarına uygun olarak satılan dökmegıdalar hariç, açıkta satılan ambalajsız gıdalar satın alınmamalıdır.

Dökme olarak (orijinal ambalajından çıkarılmış) satın alınan gıdaların etiket bilgileri(son kullanım tarihi, üretici firma vb.) mutlaka istenmelidir. Doğrudan ve çapraz bulaşmanınönlenmesi ve izlenebilirliğin sağlanması amacıyla mümkün olduğunca orijinal ambalajlıürünler tercih edilmelidir.

65

Resim 4.10: Ambalajsız ürün

Depolama imkânınız varsa toptan alışveriş yapınız. Bu durum zaman, enerji veparadan tasarruf sağlar.

Market alışverişinizi paketleme

Satın aldığınız malzemeyi poşetlere koyarken soğuk ve donmuş ürünleri bir aradapaketleyiniz. Taze et ve tavuk paketlerini poşetin en altına yerleştirin. Deterjan gibi kimyasalmalzemeleri gıda maddeleri ile aynı poşete koymayınız. Bir başkası sizin için poşetlereyerleştiriyorsa bu şekilde yapmasını isteyiniz.

4.3. Alışveriş Sonrasında Dikkat Edilecek Hususlar

Harcanan paraya karşılık en iyi gıda maddesinin alınıp alınmadığını, Alınan yiyeceklerin istenen miktarda olup olmadığını, İstenilen kalitede ve amacına uygun olarak alınıp alınmadığını değerlendiriniz. Ortaya çıkan aksaklıklar bir dahaki alışverişte giderilmeye çalışılmalıdır.

4.4. Gıdaların Saklanması

Süt ve süt ürünleri buzdolabı koşullarında 0–4 derecede muhafaza edilmelidir. Etler, sakatatlar ve kıyma 4 derecenin altında, dondurulmuş ürünler ise -18

derecede derin dondurucuda muhafaza edilmelidir. Dondurularak muhafazaedilen ürünlerin de bir son tüketim tarihi ve raf ömrü olduğu unutulmamalıdır.

Yumurtalar, evde 0–4 derecede buzdolabı koşullarında muhafaza edilmelidir. Taze meyve ve sebzeler buzdolabı koşullarında 10 derecenin altında muhafaza

edilmelidir. Bal, oda sıcaklığında kapalı bir kapta, kuru ortamda muhafaza edilmelidir. Pirinç, bulgur, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek gibi besin maddelerinin

içerisindeki taş, çöp gibi yabancı maddeleri ayıkladıktan sonra bez torbalardasaklayınız.

Yağları kapalı olarak serin ve ışıksız yerde saklayınız.

66

Taze sebzeler çok dayanıksız olduklarından ıspanak, marul gibi sebzelerinköklerindeki çamurları ve tozları gidecek şekilde yıkadıktan sonra naylontorbalara koyarak buzdolabında 3–5 gün saklayabilirsiniz. Diğer taze sebze vemeyveleri eğer üzerinde çamur varsa yıkadıktan sonra, yoksa yıkamadan temiznaylon poşetlere koyun ve poşetlerin birkaç yerinden delik açarak buzdolabınınsebzelik bölümünde saklayın. Poşetin delinmesindeki amaç sebzelerin poşetiniçinde nemlenip çürümelerini önlemektir.

Patatesi orta nemlilikte, karanlık ve hava akımı olan yerde, kuru soğanı serin vekuru yerde saklayınız.

Günlük tüketeceğinizden fazla et satın almışsanız pişirilecek miktarda ayırarakbuzlukta saklayın ve buzu çözdürülen bir eti bir daha dondurmayın ve hemenkullanınız.

Yumurtayı yıkamadan buzdolabında 1–2 hafta saklayabilirsiniz. Kullanmadanönce mutlaka yıkayınız.

Sütü buzdolabında buzluğa yakın olan yerde yani üst raflarda saklayın. Hiçbirişlem görmemiş yani sokaktan alınan sütleri önce kaynatıp (sütü kaynadıktansonra karıştırarak beş dakika daha kaynatın) sonra dolaba koyun ve 1–2 güniçinde tüketin.

Uzun ömürlü sütü açtıktan sonra üç gün içinde tüketiniz. Ekmeği günlük alınız. Ekmek iki günden fazla bekleyecekse buzdolabında

muhafaza ediniz. Eğer derin dondurucunuz varsa yiyecekleri daha uzun süre burada

saklayabilirsiniz ve derin dondurucudan çıkardığınız yiyecekleri çözdürdüktensonra tekrar dondurmayınız ve hemen kullanınız.

Satın aldığınız dondurulmuş yiyeceklerin üzerindeki etiket bilgilerine dikkatediniz.

4.4.1. Gıdaların Buzdolabına Yerleştirilmesi

Üst Raf: Peynir, pişmiş yemek, salata, tütsülenmiş balık ve et üste konmalı.Artan yemekleri kapalı kaplarda yaklaşık üç gün, tütsülenmiş balık ve etler debir hafta tazeliğini korur.

Orta Raf: Süt, süzme yoğurt, yoğurt, krema ve taze peynirin yeri buzdolabınınorta raflarıdır. Açılmış kutular yaklaşık dört gün buzdolabında kalabilir.

Sebzelik: Çilek, böğürtlen vs. mantar, yeşil salata, yapraklı sebzeler, maydanoz,taze nane, dereotu gibi yeşilliklerin yeri sebzeliktir. Hassas meyve ve sebzelerbuzdolabının sebzelik bölümünde üç gün saklanabilir. Diğer sebze ve meyveleribuzdolabında saklamanız şart değil. Muz, papaya, mango gibi egzotik meyve,portakal, mandalina gibi turunçgilleri, domatesleri buzdolabına koymayın,tatları kaybolur. Salatalık veya biber gibi sulu sebzelerin ise ne buzdolabında nede dışarıda ömürleri fazla uzun değil. Mümkün olduğunca çabuk tüketilmeliler.

Kapı: Tereyağı, margarin, yumurta, reçel kavanozları, içecekler, salata soslarıvs. kapı gözünde yerini buluyor.

67

Resim 4.11: Buzdolabı yerleştirme

4.5. Süpermarketlerden Alışveriş Yapmak

Süpermarketler; çok çeşitli malları bir arada bulundurması, bireyleri dükkân dükkândolaştırmaktan kurtarması ve böylece tek duraklı alışveriş olanağının sağlanması, tarımsalüreticilerden ve gıda imalatçılarından direkt olarak almaları nedeniyle malı ucuza mal etmesive piyasaya ucuz mal sağlamaları nedeniyle günümüzde çok fazla rağbet görmektedir.

Resim 4.12: Süpermarket

Bunların yanı sıra eğlenme, dinlenme, yemek yeme olanağı sağlaması, bazı kültürelfaaliyetlerin de olması bu alışveriş merkezlerini daha cazip kılmaktadır. Bu kadar çok imkanıbir arada sunan süpermarketlerin bireyleri fazla para harcamaya itmesi, çok büyük olduklarıiçin fazla zaman harcamaya neden olması gibi olumsuzlukları vardır.

68

4.5.1. Süpermarkette Alışverişte Dikkat Edilecek Noktalar

Alışverişe çıkmadan önce bir ihtiyaç listesi belirleyiniz. Bu listeyi yanınızaalarak alışveriş merkezine gidiniz. İhtiyaç listesinin haricindeki ürünlerleilgilenmeyin. Bu size hem zaman açısından hem de başka ürünleri almayarakekonomik açıdan tasarruf sağlar.

Fiyatları, farklı süpermarketlerin fiyatlarıyla kıyaslayınız. Bu nedenle hep aynısüpermarketten alışveriş yapmayınız. Fiyat araştırması için zaman ayırınız.

Fiyatları çabuk değişen (baklagiller, tahıl ürünleri, kâğıt ürünleri vb.) ürünleri,indirime girdiği dönemde fazla miktarda alınız.

Alışveriş yaptığınız her ürünün fiyatından emin olmadan alışveriş sepetinekoymayınız.

Resim 4.13: Süpermarkette alışveriş

Bazı süpermarketlerde bazı ürünlerin indirimde olduğu günler vardır. O ürünlero günlerde alınmalıdır.

Satın alacağınız ürünün üzerindeki etiket bilgilerini okuyarak satın alınız.Üretim, son kullanma tarihi, seri numarası, üreten firmanın adını, içindekimaddeleri, özellikle gıda maddelerinin hangi katkı maddelerini içerdiğinidikkatlice okuyunuz.

Yırtık, açılmış ambalajları satın almayınız.

Ürünün üzerindeki son kullanma tarihine satın alırken dikkat etmemişseniz satınaldıktan sonra faturayla giderek on beş gün içinde ürünü değiştiriniz.

69

Resim 4.14: Fiş alımı

Elektronik kasadaki ürün fiyatları ile raflardaki fiyatlar birbirini tutmayabilir.Bu nedenle bu fiyatları karşılaştırınız. Eğer çok fazla ürün aldıysanız ve herbirinin fiyatını kasaya gelince hatırlayamayacaksanız ürünlerin fiyatlarınıalışveriş listesinde her ürünün yanına not ediniz. Alışveriş sonrasında faturaylabu fiyatları karşılaştırınız.

Faturaya bazı ürünlerin fiyatı iki kez yazılmış olabilir. Faturayı kontrol ederkenbuna da dikkat ediniz.

Bazı süpermarketlerde ürünün raftaki fiyatıyla faturadaki fiyatın tutmaması vebir ürünün iki kez faturaya yazılması bilerek ya da yanlışlıkla yapılabilir.

129ETİCİ

4.6. Semt Pazarlarından Alışverişte Dikkat Edilecek Noktalar

Her semtte belirli günlerde kurulan semt pazarları vardır. Bu pazarlar sabahtan akşamakadar bireylere alışveriş imkânı sağlar; en fazla sebze, meyve -ve bazı giyecek eşyaları da-satılır. Semt pazarlarında ürünler manavlardan ve diğer alışveriş merkezlerinden daha ucuzasatılır.

4.6.1. Pazarda Alışverişte Dikkat Edilecek Noktalar

Bir alışveriş listesi yaparak ve listeyi yanınıza alarak pazara gidiniz. Alışverişlistesinde hangi üründen ne miktarda alınacağını belirtiniz ve mümkünolduğunca alışveriş listesinin dışına çıkmayınız. Eğer pazar için ayırdığımızparadan alışveriş listesindeki bütün ürünler alındıktan sonra paranız artmışsa ozaman alışveriş listesinde olmayan, ancak ihtiyacınız olabilecek şeyleri aşırıyakaçmadan satın alın.

70

Resim 4.15: Pazar

Pazara gidince bütün pazarı dolaşın ve satın alacağınız ürünleri fiyat ve kaliteolarak farklı tezgâhlardakilerle karşılaştırın.

Dolaştıktan sonra nereden ne alacağınıza karar verin.

Sebze ve meyvelerin buruşuk, çürük olmayanlarını satın alın.

Pazarcılar sebze ve meyveleri tartarken ve poşetlere koyarken dikkatli olun;çünkü çürümüş olanları koyabilirler ve tartarken de hata yapabilirler.

Pazardaki fiyatlarla süpermarket ve manavdaki sebze ve meyve fiyatlarınıkarşılaştırın; neresi hem fiyat hem de kalite olarak uygunsa orayı tercih edin.

Akşam saatlerinde pazardaki ürünler daha ucuz olur, o nedenle vaktinizuygunsa bu saatleri tercih edin. Aynı zamanda teşhir etmek için en iyi ürünlertezgâhın ününe konur ve akşam tezgâhları artık toplamak zorunda olduklarındanbu iyi ürünleri satarlar.

Resim 4.16: Sebze seçimi

Patlıcanın parlağını ve ince olanını, fasulyenin çabuk kırılanını, salatalığın inceve diri duranını, domatesin parlak ve sert olanını, dolma biberin parlak, orta

71

büyüklükte ve canlı olanını, bamyanın küçük ve taze olanını, yeşil soğan,maydanoz, kıvırcık ve marulun pörsümemiş, sararmamış, canlı yapraklıolanlarını, patatesin yeşermemiş ve çillenmemiş orta büyüklükte ve biraz iriolanlarını, soğanın yine çillenmemiş orta büyüklükte olanlarını, asmayaprağının ince ve küçük olanını, pırasa ve ıspanağın yeşil, pörsümemiş, canlıolanını satın alın.

4.7. Sağlıklı Besin Seçimi

Resim 4.17: Besin piramidi

Sağlıklı beslenmek için saflaştırılmamış ve zenginleştirilmiş tahıl ürünleri tercihedilmelidir. Saflaştırma işlemi sırasında tahıl ürününün doğal olarak yapısındabulunan pek çok vitamin ve mineral kayba uğrar. Bu vitamin ve minerallerintekrar yerine konması için bu ürünün zenginleştirilmesi gerekir. Bu nedenleböyle iki ürün karşılaştırıldığında zenginleştirilmiş olan tercih edilmelidir.Beyaz ekmek yerine kepekli, esmer ekmek tercih edilmelidir.

Mümkün olduğunca yağ içeriği az olan besinler tercih edilmelidir. Bunun içinürünün etiketindeki beslenme değeri tablosundaki yağ miktarına bakılmalıdır.Özellikle kırmızı et satın alırken yağsız olanı seçilmelidir. Et türleri, içerdiklerikolesterol miktarı yönünden farklılık gösterirler. Örneğin kırmızı ette bulunan

72

kolesterol ve yağ miktarı, beyaz ete oranla daha fazladır. Bu nedenle kırmızı etyerine balık ve tavuk eti tercih edilebilir.

Tüketiciler genellikle bazı ürünlerin etiketinde "Kolesterolsüz" veya "Kolesteroliçermez" ibaresini gördüklerinde bu ürünlerin hiç yağ içermediğini düşünürler.Oysa bu düşünce yanlıştır. Kolesterol sadece hayvansal kaynaklı yiyeceklerdebulunur. Bitkisel kaynaklı besinler (zeytinyağı, mısırözü yağı, kanola yağı vb.)yüksek oranda yağ içermelerine rağmen kolesterol içermezler.

Bazı gıdaların etiketinde "Light" ibaresi yer alır. Bu terim ülkemizde enerjisistandart yiyeceğe göre azaltılmış ürünler için kullanılmakta, yağ oranı azaltılanbesinler için kullanılmamaktadır. Ancak yurt dışında light kelimesi aynızamanda yapı ve tat olarak hafif anlamında da kullanılmaktadır. Hangi anlamageldiğinden emin olmak için etiketteki bilgileri okumak gerekir. Lightibaresinin yanı sıra 'yağı azaltılmıştır' ibaresine de bakılmalıdır.

Daha az tuz içeren besinler tüketilmelidir. Sağlığı korumak için hazır veya yarıhazır besinler içinde tuz miktarı da azaltılmıştır. Bilindiği gibi tuz sodyumkaynağıdır. Fazla tüketildiğinde tansiyon yüksekliği, vücutta su toplanması(ödem) vb. durumlar meydana gelebilir. Bazen bir gıda, etiketi üzerinde%50’den daha az tuzlu olarak tanıtılabilir. Ancak ürün az tuzlu demek değildir,çünkü bu ürünün tuzu azaltılsa bile kendisi doğal olarak tuz kaynağı olabilir.Bunun için de yine etiketteki eğer belirtiliyorsa sodyum miktarına bakılmalıdır.Örneğin, az tuzlu peynir diye tanıtımı yapılan ürüne belki az tuz ilavesiyapılmıştır; ancak peynirin yapısında doğal olarak fazla miktarda sodyumbulunur.

Sağlıklı beslenmek için doğal ve taze besinler tercih edilmelidir.

Resim 4.18: Doğal beslenme

Fazla miktarda katkı maddesi içeren besinlerden kaçınılmalıdır. Çocuklara katkı maddesi içeren yiyecekler mümkün olduğunca

yedirilmemelidir. Hazır meyve suları, gazoz ve kolalı içecekler yerine taze sıkılmış meyve suları,

ayran, limonata tercih edilmelidir.

73


Edindiğiniz bilgiler doğrultusunda gıda alışverişi için plan yapınız.


Gıda ihtiyaçlarınızı günlük, haftalık,aylık olarak gruplandırınız.

Et, süt, ekmek günlük listesineyazılabilir.

Sebze, meyve, peynir, yumurta haftalıkalışveriş listesine yazılabilir

Un, bulgur, pirinç, makarna, nohut,mercimek, şeker, kapalı teneke, şişeveya kutularda satılan yemeklikmargarin ve sıvı yağ, zeytin ve salçaaylık alışveriş listesine yazılabilir.

Alınacak gıdaların nerden alınacağınıtespit ediniz.

Semt pazarları manav vesüpermarketlerde fiyat araştırmasıyapabilirsiniz.

Alınacak gıdaların ne zaman alınacağınıtespit ediniz.

Semt pazarlarından akşam saatlerindealışveriş daha ekonomik olabilir.

Besin değişimi yapınız.

Listede bulunan bir yiyecek o haftapazara az gelmişse fiyatı yüksek olabilir.O zaman onun yerine geçebilen başkabir yiyecek satın alabilirsiniz.

Her grup için pahalı ve ucuz besinlerolduğunu bilerek gerekli durumlardabesin değişimi yapabilirsiniz.

Kalite ve fiyat araştırması yapınız. Çevrenizde ilgili yerlerde yeni çıkan

ürünleri ve sürekli kullandıklarınızıkarşılaştırabilirsiniz.

Satın alacağınız yere karar veriniz Uygun alışveriş merkezlerini

karşılaştırabilirsiniz.

Alışverişinizi yapınız. Hazırladığınız plana uygun hareket

edebilirsiniz.

DEĞERLENDİRME



74



1. …..…………………. gıdalarda olabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik ve her türlüzararların bertaraf edilmesi için yapılan faaliyeti ifade etmektedir.

2. Süt haftalık alınacaksa ……………. yaparak buzdolabında saklayınız.

3. ………………büyüme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için besinlerinkullanılması olup insan ihtiyaçlarının başında gelmektedir.

4. Taze balığın solungaçları …………… renktedir.

5. Deterjan gibi kimyasal malzemeleri …………. maddeleri ile aynı poşete koymayın.

6. Dondurulmuş ürünler ……. derecede derin dondurucuda muhafaza edilmelidir.


7. Aşağıdakilerden hangisi gıda alışverişi öncesinde dikkat edilecek hususlardandeğildir?

A) Sebze, meyve, peynir, yumurta günlük olarak alınır.B) Ekmek ve süt günlük olarak alınır.C) Zeytin ve salça aylık olarak alınır.D) Kuru besinler aylık olarak alınır

8. Aşağıdakilerden hangisi gıda alışverişi sırasında dikkat edilecek hususlardan değildir?

A) Alış verişlerinizi kendiniz yapınız.B) Yalnız başına alışveriş ediniz.C) Açken alışverişe çıkınız.D) Hazırladığınız listeye uygun alışveriş yapınız.

9. Aşağıdakilerden hangisi gıda alırken ambalajında dikkat edilmesi gereken hususlardandeğildir?

A) Ambalaj şişmiş olmamalı.B) Ambalajdan sızıntı olmamalı.C) Çökmüş ambalaj olmamalı.D) Bombe yapmış ambalaj olmalı.


75

10. Aşağıdakilerden hangisi gıdaların saklanmasında dikkat edilecek hususlardandeğildir?

A) Süt ve süt ürünleri 0–4 derecede muhafaza edilmelidir.B) Bal buzdolabında muhafaza edilmelidir.C) Yağları kapalı olarak serin ve ışıksız yerde saklayınız.D) Yumurtalar, evde 0–4 derecede buzdolabı koşullarında muhafaza

edilmelidir.

11. Aşağıdakilerden hangisi buzdolabının üst rafına yerleştirilmesi gereken besinlerdendeğildir?

A) PeynirB) Pişmiş yemekC) SalataD) Sebzeler

DEĞERLENDİRME


76

UYGULAMALI TEST

Market alışverişi sonrasında aldığınız gıdaları buzdolabınıza yerleştirmeniz gerekiyor.Aldığınız gıdaları aşağıdaki değerlendirme ölçütlerine göre buzdolabınıza yerleştiriniz.


1. Peyniri üst rafa yerleştirdiniz mi?

2. Pişmiş yemek varsa üst rafa yerleştirdiniz mi?

3. Sütü orta rafa yerleştirdiniz mi?

4. Yoğurdu orta rafa yerleştirdiniz mi?

5. Yeşil yapraklı sebzeleri sebzelik bölümüne yerleştirdiniz mi?

6. Hassas meyveleri sebzelik bölümüne yerleştirdiniz mi?

7. Yumurtayı buzdolabının kapı bölmelerine yerleştirdiniz mi?

8. Reçel kavanozlarını buzdolabının kapı bölmelerine yerleştirdinizmi?

9. Tereyağı ve margarini buzdolabının kapı bölmelerineyerleştirdiniz mi?

10. Dolabınızın son kontrolünü yaptınız mı?

DEĞERLENDİRME


77

MODÜL DEĞERLENDİRME


1. Aşağıdakilerden hangisi hazır giyim ürünlerinde etiket özelliklerinden değildir?A) Uluslararası bakım ve kullanım işaretleri bulunmalıdır.B) Ürünün üzerinde dikili olarak menşei etiketi bulunmamalıdır.C) Aksesuarlarda bakım-kullanım ve kompozisyon etiketi zorunluluğu yoktur.D) Malın ithal olması halinde etikette “ithal” ibaresi ve üretildiği ülke adı

belirtilmelidir.

2. Aşağıdakilerden hangisi gömlek alırken dikkat edilmesi gereken unsurlardan değildir?A) Yaka kapanınca boyun ile gömlek arasına bir parmak girecek kadar boşluk

kalmalıdır.B) Gömlekte sentetik oranı 1/3’ü geçmemelidir.C) Kol yırtmacında, manşet üzerinde bir düğme bulunmalıdır.D) Düğmeler çapraz dikilmiş olmamalı.

3. Aşağıdakilerden hangisi pantolon alırken dikkat edilmesi gereken unsurlardandeğildir?

A) Birlikte giymeyi düşündüğünüz ayakkabı ile deneyiniz.B) Cepleri pot yapmamalı.C) Ayakkabının burnu görünmeyecek uzunlukta olmalı.D) Kilo probleminiz yoksa pilili pantolon seçebilirsiniz.

4. Aşağıdakilerden hangisi ayakkabı alırken dikkat edilmesi gereken hususlardandeğildir?A) Ayak numaranızı otururken ölçtürün.B) Ayakkabıları her iki ayağınıza da deneyin.C) Taban kısmının 10-12mm olmasına dikkat edin.D) Başparmak ile ayakkabı ucu arasında 1 cm’lik boşluk kalmasına dikkat ediniz.

5. Aşağıdakilerden hangisi çamaşır makinesi alırken ve kullanırken dikkat edilecekhususlardan değildir?A) Kireçli sulara dikkat etmek gerekir.B) Yatay eksenli ve önden doldurmalı makinelerde çok daha az elektrik ve su

kullanılır.C) Doğal kurutma yöntemlerini tercih ediniz.D) Çamaşırlarınızı ılık su yerine yüksek sıcaklıkta suyla yıkayınız.

6. Aşağıdakilerden hangisi fırınlar için söylenemez?A) Elektrikli fırınlarda ısı kontrolü kolaydır.B) Gazlı fırınlar daha ekonomiktir.C) Elektrikli fırınlar ızgara için uygundur.D) Turbo fırınlar homojen ısı dağılımı sağlar.

MODÜL DEĞERLENDİRME

78

7. Aşağıdakilerden hangisi elektrikli ev araçlarını kullanırken dikkat edilmesi gerekenhususlardan değildir?A) Prizden fişi çıkarırken fişten tutarak değil kordonundan tutarak çekiniz.B) Elektrikli araçlar nemli ve ıslak bir yerde kullanmayınız.C) Eskimiş ve yıpranmış kordonları kullanmayınızD) Aletleri kullandıktan sonra fişlerini prizde takılı tutmayınız.

8. Aşağıdakilerden hangisi deterjan kullanırken dikkat edilmesi gereken hususlardandeğildir?A) Daima temiz ve sıcak su ile kullanılmalı.B) Temizleme sırasında başka deterjan ya da dezenfektanlarla karıştırılarak

etkinliği artırılmalı.C) Tarifede belirtilen miktarda kullanılmalı.D) Makinelerde kullanılacak olanlar makine için üretilmiş olmalı.

9. Aşağıdakilerden hangisi dezenfektanların özelliklerinden değildir?A) Ortamdaki başka maddelerle bileşik oluşturmalıdır.B) Aşındırıcı olmamalı.C) Toksin özelliği olmamalı, göz ve deriyi tahriş etmemeli.D) Çevreye zarar vermemeli.

10. Aşağıdakilerden hangisi süpermarkette alışverişte dikkat edilmesi gereken hususlardandeğildir?A) Akşam saatlerinde alışveriş yapınız.B) Fiyatları, farklı süpermarketlerin fiyatlarıyla kıyaslayınız.C) Bazı ürünler süpermarketlerin indirimde olduğu günlerde alınmalıdır.D) Satın alacağınız ürünün üzerindeki etiket bilgilerini okuyarak satın alınız.

11. Aşağıdakilerden hangisi sebze alırken dikkat edilecek hususlardan değildir?A) Patlıcan parlak ve ince olmalı.B) Bamya büyük olmalı.C) Domates parlak ve sert olmalı.D) Patates yeşermemiş olmalı.

12. Aşağıdakilerden hangisi sağlıklı besin seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlardandeğildir?A) Hazır meyve suları tercih edilmemeli.B) Az tuz içeren besinler tercih edilmeli.C) Yağ içeriği az olan besinler tercih edilmeli.D) Saflaştırılmış besinler alınmalı.

DEĞERLENDİRME

Sorulara verdiğiniz cevaplar ile cevap anahtarını karşılaştırınız, cevaplarınız doğru isebir sonraki modüle geçmek için ilgili kişiler ile iletişim kurunuz. Yanlış cevap verdiysenizmodülün ilgili faaliyetine dönerek konuyu tekrar ediniz.

79

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ 1'İN CEVAP ANAHTARI

1 moda

2 harcama

3 kuvvetlendirici

4 kısa

5 ceket

6 D

7 B

8 A

9 D

10 C

11 B

ÖĞRENME FAALİYETİ-2'NİN CEVAP ANAHTARI

1 kolay

2 buzdolabı

3 A-B

4 fazla

5 parlatıcı

6 A

7 D

8 B

9 C

10 B

ÖĞRENME FAALİYETİ-3'ÜN CEVAP ANAHTARI

1 C

2 A

3 D

4 C

5 D

CEVAP ANAHTARLARI

80

ÖĞRENME FAALİYETİ-4'ÜN CEVAP ANAHTARI

1 gıda güvenliği

2 yoğurt

3 beslenme

4 kırmızı

5 gıda

6 -18

7 A

8 C

9 D

10 B

11 D

MODÜL DEĞERLENDİRMENİN CEVAP ANAHTARI

1 B

2 D

3 C

4 A

5 D

6 C

7 A

8 B

9 A

10 A

11 B

12 D

81

KAYNAKÇA http://tuikrapor.tuik.gov.tr

İstanbul Ticaret Odası

MEGEP, Kat Hizmetlerinde Organizasyon Modülü

MEGEP, Sanitasyon Modülü

www.kkgm.gov.tr

www.sanayi.gov.tr

KAYNAKÇA

orta ÖĞretİm projesismek.ibb.gov.tr/ismek-el-sanatlari-kurslari/webedition/file/2013_hbo... ·...

Documents