Çoklu Ortamla Öğrenmede Tasarım İlkeleri

EDT5104

Nuray Özmen & Mesra Şendir

Çoklu Ortam Tasarımlarını Öğretim Tasarımlarımıza Eklerken: 3N1K

Kim için: Hedef

Ne zaman

Nasıl

Niçin? / Neden? Yani AMAÇ: Bilginin transferi ve akılda tutma

Onu etkili yapan nedir? (Problem Cümlesi ve İhtiyaç)

Tasarım ilkeleri

Konu Dışı İşlemleri

Azaltma ilkeleri

Tutarlılık

Dikkat Çekme

Gereksizlik

Konumsal Yakınlık

Zamansal Yakınlık

Üretici Süreçleri

Geliştirme İlkeleri

Çoklu Ortam

Kişiselleştirme

Ses

Resim

Temel Süreçleri Yönetme İlkeleri

Parçalara Bölme

Ön Alıştırma

Biçim

(Mayer, 2009)

Konu Dışı İşlemleri Azaltma İlkeleri

Tutarlılık İlkesi - Coherence Principle

Konu dışı materyaller öğretim tasarımı dışında tutulduğunda öğrenme daha iyi

gerçekleşir.

İçerik dışına çıkılan uyarıcılardan olumsuz etkilenir.

Birbiri ile uyumlu resim ve kelimeler kullanıldığında daha iyi öğrenmeler oluşur.

★People learn better when extraneous words, pictures and sounds are

excluded rather than included.

Yanlış Doğru

ELMA ELMA

Örneğin; Bu derste “Elma” konusunu işliyoruz..

Tutarlılık İlkesi

MUSIC CLASS

CHEMISTRY CLASS

2 adet sınıf tabelası görmekteyiz..

Yanlış Doğru

KlavyeKlavye

Dikkat Çekme - Signaling Principle

“ Önemli sözcük ve resimler vurgulandığında öğrenme daha iyi gerçekleşir”

Anlatılmak istenen konunun daha kalıcı olması sağlanır.

---------------------------------

“ Önemli sözcük ve resimler vurgulandığında öğrenme daha iyi gerçekleşir”

Anlatılmak istenen konunun daha kalıcı olması sağlanır.

★People learn better when cues that highlight the organization of the essential

material are added.

Gereksizlik - Redundancy Principle

Öğrenme açısından resimlerin ve sözlü anlatımın birlikte kullanıldığı durumlar,resim, sözlü anlatım ve metnin birlikte kullanıldığı durumlara göre daha iyi sonuçlar vermektedir.

Öğrenen resimleri ve ekrandaki metni aynı anda görsel olarak taramak zorunda kalacağındanaynı anda birçok öğenin verilmesi, bilişsel kanala yükleme yapacağından dolayı iyi bir öğrenme söz konusu olmayacaktır.

★People learn better from graphics and narration than from graphics, narration and on-screen text.

Gereksizlik - Redudancy Principle

Uygun olan kullanım

Yazı + Ses

Şekil + Yazı

Ses + Şekil

Türkçe dublajlı Titanic filmi ve Altyazılı.

Konumsal Yakınlık - Spatial Contiguity Principle

Resim ve kelimelerin uzamsal yakınlığı sayfada ayrı ayrı sunulmalarına göre daha iyi öğrenmeyi sağlar.

Birbiri ile ilişkili metinlerin ve resimlerin sayfada ya da ekran üzerinde birbirleirne yakın olması durumunda öğrenme daha iyi olur. Bu durumun dışındaki durummlarda ise konunun anlaşılma oranı düşecektir.

★People learn better when corresponding words and pictures are presented near rather than far from each other on the page or screen.

Zamansal Yakınlık -Temporal Contiguity Principle

Resim ve sözcüklerin aynı anda sunulması vurgulanmaktadır.

Birbiri ile ilişkili metinlerin aynı anda sunulduğu ortamlarda öğrenme daha iyi olur.

Örneğin bir konu anlatıldıktan 5 dk. sonra o konu ile ilgili resim gösterilirse, konunun öğrenilme oranı az olur.

★People learn better when corresponding words and pictures are presented simultaneously rather than successively.

Sayfa 1 Sayfa 1 Sayfa 2

Topkapı Sarayı

«Topkapı Sarayı»

Temel Süreçleri Yönetme İlkeleri

Parçalara Bölme - Segmenting Principle

Konunun uygun biçimde bölümlere ayrıldığı durumlarda öğrenme,konunun bölümlere ayrılmadan verilmesine göre göre daha iyi olur.

★People learn better from a multimedia lesson is presented in user-paced segments rather than as a continuous unit.

Parçalara bölerek anlatma ilkesi için

Yanlış Örnek: Tüm vücut anatomisi

Doğru Örnek: Tüm vücut anatomisi konusu, Parçalara bölerek anlatılmış

Ön Alıştırma - Pre-training Principle

Öğrenilecek önemli kavramlar ve bu kavramların özellikleri önceden bilindiğinde öğrenme daha iyi olur.

Öğrenenin hazır bulunuşluğu artırılmalıdır.

Örneğin; öğrenenlere konuyu anlatmadan önce konunun akışı verilmelidir.

★People learn better from a multimedia lesson when they know the names and characteristics of the main concepts.

Ön Alıştırma İlkesi Örneği:

Başlık: anlaşılması zor.

Roma rakamlarını bilmek gerekiyor.

Örnek: Konu 2’ye hazırlanarak derse katılma

Gelecek haftanın konusuna herkes çalışarak gelir ise

“Bilişsel Yük Teorisi ve Çoklu Ortam Tasarımı”

Ön - Alıştırma İlkesi

9. Sınıf Fizik dersinde “Hız ve Sürat” konusu için daha önce öğrenmiş oldukları

bilgileri anahtar kelimeler olarak çıkarıp araştırarak gelsinler

Biçim - Modality Principle

Resim ve anlatımın birlikte sunulduğu ortamlarda öğrenme, resim ve yazının birlikte sunulduğu ortamlara göre daha iyi olur.

Yazının ve animasyonun birlikte sunulması öğrenenin bilişsel sistemine gözleri aracılığı ile girer ve bu da görsel sistemde aşırı yüklemeye neden olur.

★People learn better from graphics and narrations than from animation and on-screen text.

Yanlış Doğru

Örneğin; Titanic filminin videosu ve altyazısız izliyoruz.

Üretici Süreçleri Geliştirme İlkeleri

Çoklu Ortam İlkesi - Multimedia Principle

Öğrenen sadece kelimelerden değil;kelime ve resimlerin birlikte kullanımı ile daha iyi öğrenir.

★People learn better from words and pictures than from words alone.

Örneğin; Yazı, resimi açıklayıcı niteliktedir.

Kişiselleştirme - Personalization Principle

Günlük dil kullanılan ortamlarda ya da kişinin daha iyi anladığı dilin kullanıldığı ortamlarda akademik dil kullanılan ortamlara göre öğrenme daha iyi olur.

Bu anlamda kişisel hazır bulunuşluk da önemlidir.

Bilgi seviyesi yüksek ise iyi bir tasarım olmadan da kendi başlarında çıkarımda

bulunabilirler. Düşük bilgiye sahip öğrenenler ise iyi tasarlanmış çoklu ortam

sunumlarından daha fazla faydalanırlar.

★People learn better from multimedia lessons when words are in conversational

style rather than formal style

Ses - Voice Principle

Sözlü anlatımın insan sesi ile verilmesi durumunda öğrenme, makine sesi ile

verilmesine göre daha iyi olur.

★People learn better when the narration in multimedia lessons is spoken in a

friendly human voice rather than a machine voice

Resim - Image Principle

Konuşan kişinin resminin görülmesi, öğrenmenin daha iyi olmasını sağlar.

Ama konuşan kişinin öğrenenlerle aynı ortamda olması çok daha iyi bir öğrenme sağlayacaktır.

★People do not necessarily learn better from a multimedia lesson when the speaker’s image is added to the screen.

Soru: Resim ilkesi ile ilgili

Uzaktan Eğitimlerde video görüntüsü yerine

Anlatan kişinin yalnızca resmi olsaydı

aynı öğrenme çıktıları elde edilebilir miydi?

Tartışma Sorusu:Öğretim tasarımlarında video ekleyerek hangi çoklu ortam tasarım ilkeleri ön plana çıkarılmıştır?

Soru

Öğrenme ortamlarında ilgili olmayan ses ve resimlerin kullanılması hangi ilkeye ters

düşmektedir?

Gereksizlik

Tutarlılık

Soru: Hangi ilkeler doğru kullanılmıştır?

Soru: Hangi ilkeler kullanılmıştır?

Örnek: Yakınlık ilkesine aykırı davranılmış.

Sonuç;

Yazı ve resim bir arada olmalı

Tek başına anlatım yerine resimli anlatım tercih edilmeli

Sayfada ilgili yazıya ait resim birbirini takip etmeli

Sunum entegre olmalı

Neden-Sounç ilişkisi göstermeli

Rafine olmalı. Gereksiz yazı ve resim içermemeli

Materyal bütünü ile anlamlı bir yapıda olmalı

Yapılan çalışmalara göre

En etkili bilgisayar tabanlı çoklu ortam sunumu

Kısaltılmış Animasyon Anlatımı - Concise Narrated Animation

Son Olarak..

Çoklu Ortam Tasarım İlkeleri örneklerimiz yeterli miydi?

Kendinizi nasıl hissediyorsunuz? Sizce net olmayan var mı?

Bir sonraki çoklu ortam tasarımınızda bu 12 ilke aklınıza gelir mi?

Kaynakça

Mayer, R.E (2014). The Cambridge handbook of multimedia learning, Second

Edition. Cambridge

Dursun, Ö.Ö, Odabaşı H. F. (2014). Çoklu Ortam Tasarımı. Ankara: Pegem.

Teşekkürler