öfke yönetimi, çatışma çözme becerileri

8/6/2019 öfke yönetimi, çatışma çözme becerileri

http://slidepdf.com/reader/full/oefke-yoenetimi-catisma-coezme-becerileri 1/32

ÖFKE YÖNET M

VE

ÖFKE KONTROLÜ

BECER LER



ÖFKE; A. Normal,B. Herkes taraf ndan hissedilen,C. Vazgeçilemeyen,D. Güçlü fakat kontrol edilmesi ö renilebilen,E. Sald rganl kla ayn ey olmayan(sald rganl k; öfkenin kontrol edilemedi i durumdaortaya ç kan bir davran t r),

B R DUYGUDUR.

Özenle dikkate al nmas gereken i aretçidir.Özenle dikkate al nmas gereken i aretçidir.



Thomas Gordon a göre öfkeolgusu;Thomas Gordon a göre öfkeolgusu;

Buz da na benzetilir. Buz da n n suyunBuz da na benzetilir. Buz da n n suyunüstüne kalan k sm öfkedir.üstüne kalan k sm öfkedir.

Temel duygular sertle ip kat la ncaTemel duygular sertle ip kat la ncabuzda n n tepesindeki öfkeyi olu turur.buzda n n tepesindeki öfkeyi olu turur.



ÖFKEYE YOL AÇAN NEDE NLER :

ÇEVRESEL OLAYLARÇEVRESEL OLAYLAR

F ZYOLOJ K UYARILMI LIKF ZYOLOJ K UYARILMI LIK

B L SEL SÜREÇ VE YAPILANMALARB L SEL SÜREÇ VE YAPILANMALAR



Ö FKE

hayal k r kl



Öfkelendi imizde 5 boyut birbiriyle ili kili vee zamanl olarak hareket ediyor.

Bu boyutlar:

Bili O andaki dü üncelerimizdir. ( Reddedilme,engellenme vb)

Duygu Öfkenin yol açt fiziksel uyar lmad r.(K zg nl k ,suçluluk)

leti im Öfkemizi çevremizdekilere yans tmabiçimimizdir.( küsme, ses t onunu yükseltme,)

Etkileni

Öfkeli oldu umuzda hayat alg laybiçimimizdi. (s k nt ,beklentinin dü mesi vb)

Davran Öfkeli oldu umuzda sergiledi imizdavran lard r.(Ba rmak, e yalar k rmak,

duvarlara vurmak veya sald rgan davran larda bulunmak.)



Öfke Durumunda Vücut TepkileriÖfke, çok hafif bir tepkiden hiddete kadar farkl yo unlukta ya anan

bir duygudur. Di er duygular gibi fizyolojik ve biyolojik de i melerle birliktehissedilir. E er dinlemeyi biliyorsak, vücudumuz bize öfkeli oldu umuzkonusunda bilgi verir.

1.Öfkenin fiziksel i aretleri vard r:Uyaran duyguyu harekete geçirir, Stres ve gerginlik ba lar, Enerjiyi artt ran Adrenalin salg s artar, Nefes al p verme s kla r,

Kalp at larh zlan r, Kan bas nc artar, Vücut ve zihin sava ya da kaç tepkisi içinhaz rd r.



2- Öf ke ve Zihinsel Tepkiler :-

Konsantrasyon bozuklu u- Dü ük performans- Unutkanl k- Uykusuzluk- Dikkatsizlik

3- Öf ke ve Davran sal Tepkiler :- Alkolizm- Sigara tiryakili i- Huzursuzluk-

Acelecilik- laç kullan m- Yeme bozukluklar-Uyku problemleri



Öf ke Kontrolü

Öfkeyi do ru ifade etme becerisini kazanmaya³öfke kontrolü´ denir.

Öfke kontrolünde temel amaç; sald rganl ktan uzak,

iddet içermeyen, ki inin kendisine ve çevresindekilerezarar vermeyecek ekilde duygusunu ifade etme becerisinikazanmas d r.

Öfke kontrol yöntemleri;Bili sel, duyu sal, ileti im,duygusal, davran salboyutlar içinde ele al nmal d r.



Bili sel Yöntemler:

� K k rtman n tan mlanmas ± Sizi k k rtan durumlarla yüzle me ve

bunlardan kaç nma verisi sa lar.� Alternati f aç klamalar ± Sizi k k rtan olaya de i ik aç klamalar getirmek vefarkl bak aç lar dü ünmek, sizi daha do ru tepkiler vermeye yönlendirebilir.

Öf kenin çarp tmalar yla sava ma ± Öfkenizi, dü ünme biçiminiziyeniden gözden geçirmek için bir uyar olarak kullanabilirsiniz.

Öf ke kontrol yönergeleri ± Öfkelendi inizde, öfkenizi kendinize ait yönergecümleleriyle kontrol etmeye çal abilirsiniz (³öfkenin seni ele geçirmesine izin verme´,³derin bir nefes al´ gibi).

Beklentilerin netle tirilmesi ± Kar la abilece iniz olaylar öncedentahmin edip ona göre davranabilirsiniz.

Zihinsel tekrarlar ± O lumlu bir olay örnek al p, ard ndan kafan zdatekrarlay p ders ç karabilirsiniz.



Duyu sal Yöntemler:

� Biof eedback ± Öfke durumunda vücudunuzun nas l tepkiler verdi ini ke federek, bunu fiziksel uyar lman z azaltmak,

dü ünce ve davran lar n z de i tirmek için bir ipucu olarakkullanabilirsiniz.

Alternati f uyar lma olu turma ± Öfke yada fiziksel uyar lmayamuhalif ba ka bir uyar lma (örne in, gev eme ve espri yapmak)olu turmak için öfkenizi bir ipucu olarak kullanabilirsiniz.

� Uyar lman n yönünü de i tirme ± Öfkelendi inizde ya ad n zfiziksel uyar lman n yaratt enerjiyi, üretime dönü ebilecekönemli bir kaynak olarak kullanabilirsiniz.(Yap c çözüm yollar bulma)



leti im:

At lganl k (kendini if ade etme) ± Size gereksinimlerinizi veme ru haklar n z kabul edilir yollarla ifade etme becerisini ö retir .� Dinleme ± leti im kanallar n z aç k tutman z sa lar .� Tart ma ± ki insan aras ndaki çat may fikir birli ine vararak

çözme sürecidir.� Ele tirme ± Yap c ele tiri yapabilme ve alabilme becerisidir .� Yans tma ± Ki inin, davran n n kabul edilemez oldu unualg lama sorumlulu unu alma becerisidir. Tan mland ktan sonra,kabul edilemez olan davran özel olarak aç klan r. Durum

somut ve aç k olarak ifade edilir.Ö vme ± Di er ki inin savunmac davranma ans n azalt r .



Duygusal Yöntemler:

� Duygular n fark nda olma± Duygular n do ru yöntemle ifadeedilebilmesi için, öncelikle tan nmalar gerekir.� Duygular ifade etme ± Duygular olumlu yolla ifade etme

becerisi.O lumlu etki yaratma ± Kendinizi olumlu duygu durumundatutun, çevrenizdekilerde olumlu etki b rak n, her günde

olumlu bir olay bulun, yapabilece iniz ölçüde yard mönerin ve nazik olun.



Davran sal Boyut:

� Kendi ö f ke davran n ö renme± Öfkeli oldu umuzdasergiledi imiz davran lar belirleme.Verimli (üretken) ö f ke davran olu turma± Kendinizi

k k rtan ve y k c davran lardan uzak tutarak,öfkelenmekten koruyun.

� Davran de i tirme: Yeni hareketleri kolayla t rmaÖfkelendi inizde sergiledi iniz olumsuz hareketleri dahaolumlu olanlarla yer de i tirin.

Öf kenin ABC¶sini ö renme ± Bu yöntem size,öfkelenmenize yol açan sebepleri (Anger trigger), sizindavran lar n z (Behavior) ve davran lar n z n sonuçlar n(Consequences) gözden geçirme ve yenidende erlendirme f rsat tan r.



Ö FKE KONTROLÜNDE PS KOLJ K DANI MANLARIN YAKLA IMLARI

HEDEF:1 .Çocu un hangi durumlarda öfkelendi ini ve bu duygusunu kontrol etmektezorland durumlar belirlemek

2.Öfkesini kontrol etmesi ve sa l kl bir ekilde k zg nl n ifade etmesi içinba etme yollar n ö retmek

Kazan -kaybet

Kazan -kazan

3.Öfke duygusu ile madde kullan m aras ndaki ili kiyi görmesini sa lamak4.Bu yöntemleri günlük hayat na aktarabilmesini sa lamak



UYGULAMA

1. Çocu un öfkelenmesine neden olan olaylar n belirlenmesi

2. Ailede ihmal ve istismar olaylar n n ara t r lmas

3. Öfkesinin alt nda yatan duygular ifade ederek fark navarmas n n sa lanmas , (resim, canland rma, aç k uçlusorular vb.)

4. Çocu un öfkelendi i durumlar not etmesi ve iddetine göre1 -10 aras nda puanlamas ( ya büyük çocuklarda günlüktutturulabilir)

5. Ba kalar n n duygular n , dü üncelerini ve niyetlerini tahmietmeye çal mak yerine, öfke duydu u ki ilere sorular sorarak bilgi edinmesinin yarar n n kavrat lmas



6 .Çocu un alg lamalar nda ya ad problemler belirlenmesive olumlu dü ünce biçimleri ile yer de i tirmesinin sa lanmas

7.Çocuk madde kullan yorsa, öfkesini kontrol edememesindenkaynakland çocu a aç klanmal8.Öfkenin asl nda ikincil bir duygu oldu unu fark etmesininsa lanmas .Öfkenin,ki inin haks zl a u rama,k skançl k,mutsuzluk, önem verilmeme,kendini de ersiz hissetme, takdir edilmeme reddedilme vb. nedenlerden dolay ya ad bir duygu oldu unun örneklerle anlat lmas9.Öfkelendi i durumlarda neler yapabilece i sorulmal .Çocu un söylediklerine ba l alternatifler anlat lmal (Nefes al,10

kadar say vb)10 .Stresin tan m n yap n. Stres ile öfkenin derecesinin orant loldu unun anlat lmas .O lumsuz duygular n, öfkenin as lsorunlar n çözümlenmesinde etkili olmad n n anlat lmas



11 .Rol de i imi tekni inden yararlanarak, çocu un ya ad öfkenin onaanlat lmas ve çocu un öfkesini kontrol etmede ya ad güçlükleri fark

etmesinin sa lanmas (özellikle çocu un ya am öykülerinden yararlanma)1 2.Öfke kontrol etme becerilerini güçlendirme çal malar n n yap lmas (dur,bak, dinle, dü ün, plan yap)1 3.Atasözlerinden yararlanma ve beyin f rt nas yöntemlerinden yararlanma(keskin sirke küpüne zarar, Öfke ile kalkan zararla oturur vb)

1 4.O lumlu davran lar n s kl n n art r lmas . (sosyal becerilerin ve kendiniifade etme becerilerinin art r lmas ) Bunlar canland rma veya model olmayöntemleri kullan larak yap lmal .1 5.Öfkenin zarar verici sonuçlar n n tart lmas (pi manl k, vicdan azabvb)Kar daki ki iyi affetmenin yap c ve sa l kl tepkiler oldu ununvurgulanmas



1 6 .O lumsuz dü üncelerin ona verdi i zararlar n konu ulmas ,O lumlu,ba ar l oldu u alanlar n fark ettirilmesiO lumlu bir benlik imaj

olu turabilmesi için olumlu ba etme yöntemlerinin bir listesininolu turulmas1 7.Yapmas gereken davran lar kazanmas na ve bunlar uygulamas içingerekli zaman tan ma. Kendi ihtiyaçlar n n kar lanmad durumlarda,yapabileceklerini kendisinin yapmas konusunda yüreklendirilmesi. Kendiihtiyaçlar n olumlu yöntemlerle yerine getirmesinin kendine olan güven vesayg s n art raca n n anlat lmas .1 8.Günlük sorumluluklar n n belirlenmesi ve bunlar uygulamada ya adproblemlerin belirlenerek, seçeneklerin olu turulmas .1 9. Gev eme tekniklerinin ö retilmesi (Nefes egzersizleri, güvenli yer vb)

20

. Yap lan çal malar n de erlendirilmesi. Öfkesini kontrol edemedi idurumlar n ayr nt l öyküsünün al nmas . Uygulamada güçlük çekti ietkinliklerin tekrar de erlendirilmesi.



GRUP UYGULAMALARI



1. OTURUM1. OTURUM

--Grup kurallar n n belirlenmesiGrup kurallar n n belirlenmesi--Bireysel amaçlar n belirlenmesiBireysel amaçlar n belirlenmesi----Öf ke yaratan durumlar n en çok neler Öf ke yaratan durumlar n en çok neler oldu unun yaz lmasoldu unun yaz lmas--Altta yatan temel duygular n f ark na var lmasAltta yatan temel duygular n f ark na var lmas



2 . OTURUM2 . OTURUM

--Öf keli bir insan resmi gösterilir Öf keli bir insan resmi gösterilir --Öf kelenen insanlar n akl ndan ne geçer Öf kelenen insanlar n akl ndan ne geçer --Bu ki i nas l bir duygu ya yor Bu ki i nas l bir duygu ya yor --Öf ke duygusunun genel özellikleri nelerdir Öf ke duygusunun genel özellikleri nelerdir --Herkesin arada s rada ö f kelenebilece ini dü ünüyor Herkesin arada s rada ö f kelenebilece ini dü ünüyor musunuz?musunuz?--Öf keli oldu unuzda vücudunuzda neler de i iyor .Öf keli oldu unuzda vücudunuzda neler de i iyor .



3.OTURUM3.OTURUM

--Öf kenin aniden olup olmad ne derecede ö f kelendi iniÖf kenin aniden olup olmad ne derecede ö f kelendi initart ntart n--Durumsal tepkiDurumsal tepki ± ±f iziksel tepkif iziksel tepki --bili sel tepkibili sel tepki--Öf kelendi inizde ne tür eyler yapars n z .Öf kelendi inizde ne tür eyler yapars n z .

--Durumu ve ki iyi unut 5 de f a derin ne f es al 10 a kadar Durumu ve ki iyi unut 5 de f a derin ne f es al 10 a kadar içinden sayiçinden say--Kendi kendinizi yat t rmak için ne söylersiniz .Kendi kendinizi yat t rmak için ne söylersiniz .



4 .OTURUM4 .OTURUM

*Kendi öf ke ip uçlar n incelerken neler ö rendiler *Kendi ö

f ke ip uçlar n incelerken neler ö rendiler *Öf keli olduklar nda çevrelerine zarar veren davran*Öf keli olduklar nda çevrelerine zarar veren davran

listesilistesi*Öf ke duygusu ya and s rada ortaya ç kan uygun*Öf ke duygusu ya and s rada ortaya ç kan uygundavran lar n listesidavran lar n listesi*Uygun olan ve olmayan davran lar n sonuçlar*Uygun olan ve olmayan davran lar n sonuçlarhakk nda dü üncelerin tart lmashakk nda dü üncelerin tart lmas



5.OTURUM5.OTURUM

*Kendilerini en çok rahats z eden 10 olay ve durumu*Kendilerini en çok rahats z eden 10 olay ve durumuyazmalar n isteyinyazmalar n isteyin*Kendilerini en çok ö f kelendiren olaylar yazmalar n*Kendilerini en çok ö f kelendiren olaylar yazmalar nisteyin .isteyin .

*Bunlarla ilgili duygular n z if ade etme yöntemlerinizi*Bunlarla ilgili duygular n z if ade etme yöntemlerinizi

yaz nyaz nNot: ö f ke tespit f ormuNot: ö f ke tespit f ormu -- bizi öf kelendiren eyler f ormu .bizi öf kelendiren eyler f ormu .



Beniöf kelendiren

eyler

Duygular m Duygular m if adeetme yollar yollar m

Ne yapmal y m ?

Ö FKE TESP T FORMU



6 .OTURUM6 .OTURUM

*Öf ke tespit f ormundan ne ö rendiler .*Öf ke tespit f ormundan ne ö rendiler .

*¶Öf keli oldu um tüm durumlarda mesaj veriyorum¶*¶Öf keli oldu um tüm durumlarda mesaj veriyorum¶yöntemini kullanarak uygun bir kar l k verebildin mi?yöntemini kullanarak uygun bir kar l k verebildin mi?*Verdi in kar l klara bakarak en etkili kar l belirledin mi?*Verdi in kar l klara bakarak en etkili kar l belirledin mi?*Yapmay istedi in davran ile uygun ve uygun olmayan*Yapmay istedi in davran ile uygun ve uygun olmayan

tepkiler aras nda ba lant n n olup olmad na dikkat etintepkiler aras nda ba lant n n olup olmad na dikkat etin mi?mi?*Öf ke kontrol oyununu oynay n . *Öf ke kontrol oyununu oynay n . *Çözüm cümleleri f ormunu ver .*Çözüm cümleleri f ormunu ver .




*Öf kenin A*Öf kenin A--BB ± ±C si (nedenC si (neden -- davrandavran --sonuç)sonuç)*Öf kenin A*Öf kenin A--BB--C si f ormuC si f ormuNedenöfkelendim?

Ne yapt m? Sonuç



8 .OTURUM8 .OTURUM

*Öf keye yol açan dü üncelerin de i tirilmesi*Öf keye yol açan dü üncelerin de i tirilmesi*Öf keye neden olan dü üncenin de i tirilmesi f ormu*Öf keye neden olan dü üncenin de i tirilmesi f ormu( Ne oldu( Ne oldu --ne dü ündümne dü ündüm --ne hissettimne hissettim --yeniyenidü üncelerimdü üncelerim ± ±yeni duygular m.)yeni duygular m.)




*Ben kendimden sorumluyum*Ben kendimden sorumluyum*Öf keye neden olan dü üncenin de i tirilmesi*Öf keye neden olan dü üncenin de i tirilmesi*Kendi sorununu çözme oyunu*Kendi sorununu çözme oyunu



10. OTURUM10. OTURUM

VEDALA MAVEDALA MA



HÜLYA KÜÇÜKAKYÜZ

AL A A PETROK MYA LKÖ RET MOKULU

Tel. 6 1 69 0 2 1

h .kucukakyuz@mynet .com

öfke yönetimi, çatışma çözme becerileri

Documents