mustafa değerli - 2014 - spk yapısı ve görevleri - rapor

Sermaye Piyasası Kurulu

(SPK)

Yapısı ve Görevleri

Mustafa Değerli

2014

Mustafa Değerli - 2014 – SPK Yapısı ve Görevleri 2

İÇERİK

GİRİŞ .................................................................................................................................................................... 3

TEMEL KAVRAMLAR ......................................................................................................................................... 4

SERMAYE PİYASASI KANUNU ......................................................................................................................... 5

SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK) ............................................................................................................... 7

SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI ............................. 10

SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN TEMEL FONKSİYONLARI ..................................................... 13

SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN YAPISI ...................................................................................... 26

SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN BÜTÇESİ, HARCAMA VE İŞLEMLERİNİN DENETİMİ ....... 29

SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN ULUSLARARASI FAALİYETLERİ .......................................... 31

REFERANSLAR .................................................................................................................................................. 33


GİRİŞ

Bu rapor, “Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Yapısı ve Görevleri” hakkında yapılan bir dizi

araştırmalar sonucunda edinilen bilgileri içermektedir.

Bu raporda,

Öncelikle, sermaye ve sermaye piyasası ile ilgili bazı temel kavramlar

verilmiştir,

Ardından, Sermaye Piyasası Kanunu hakkında bilgi verilmiştir,

Sonrasında, T.C. Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) hakkında genel

bilgiler içerilmiştir,

Ardından, SPK’nin Görev, Yetki ve Sorumlulukları hakkında bilgiler içerilmiştir,

Sonrasında, SPK’nin Temel Fonksiyonları hakkında bilgiler içerilmiştir,

Ardından, SPK’nin Yapısı verilmiştir

Sonrasında, SPK’nin Bütçesi, Harcama ve İşlemlerinin Denetimi hakkında bilgiler

içerilmiştir,

Ardından, SPK’nin Uluslararası Faaliyetleri verilmiştir ve

Son olarak, bu çalışma kapsamında yararlanılan kaynaklar listelenmiştir.


TEMEL KAVRAMLAR

Bu bölümde “Sermaye ve Sermaye Piyasası” ile ilgili temel kavramlar verilmiştir. Ana

teması “Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Yapısı ve Görevleri” olan bu çalışmanın tam

olarak anlaşılabilmesi için bu bölümde yer alan temel kavramlar, okuyucular için

çoğunlukla gerekli ve önemli olarak değerlendirilmektedir.

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Yapısı ve Görevleri’nin anlaşılması için kritik olan,

sermaye ve sermaye piyasası ile ilgili bazı temel kavramlar aşağıda listelenmiştir. Bu

kavramlar Küçükkocaoğlu’nun 2004 tarihli çalışmasından alınmıştır.

Sermaye piyasası sermaye arz ve talebinin karşılaştığı piyasadır.

Sermaye piyasası açısından sermayenin tanımı temel iktisat açısından sermaye

tanımından farklıdır.

Sermaye piyasası açısından sermaye, orta, uzun ve sonsuz vadeli fonlardır.

Orta ve uzun vadeli fonlar tahvillere karşılık gelmektedir.

Sonsuz vadeli fonlar hisse senetlerine karşılık gelmektedir.

Üç-dört yıldan kısa vadeli ve özellikle vadesiz fonların alışverişi sermaye

piyasasıyla ilgili sayılmamaktadır.

Sermaye piyasası daha geniş anlamda, orta, uzun ve sonsuz vadeli fonların arz

ve talebinin aracı kuruluşlar aracılığıyla ve menkul kıymetlere bağlı olarak

karşılaştığı piyasadır.

Mali piyasada genel finans sistemi içinde kısa vadeli fonların arz ve talep

edildiği bölüm para piyasası olarak kabul edilir.

Para piyasasına geçici ve mevsimlik nakit sıkıntısının giderilmesi için, sermaye

piyasasına ise genellikle sabit yatırımlar ve devamlı işletme sermayesinin

finansmanı için başvurulur.


SERMAYE PİYASASI KANUNU

Bu bölümde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Yapısı ve Görevleri açısından önemli olarak

nitelendirilen 2499 (önceki) ve 6362 (güncel) numaralı Sermaye Piyasası Kanunu

hakkında bilgi verilmiştir.

2499 numaralı Sermaye Piyasası Kanunu, 28.07.1981 yılında kabul edilmiş ve ilk kez

30.07.1981 yılında Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

2499 numaralı kanunda konu ve amaç aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir:

Bu Kanunun konusu, tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi

kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak amacıyla; sermaye

piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin

hak ve yararlarının korunmasını, düzenlemek ve denetlemektir.

2499 numaralı kanunda kapsam aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir:

Sermaye piyasası araçları, bu araçların ihracı, halka arzı ve satışı, bunları ihraç

veya halka arz edenler, kanun çerçevesinde borsalar ve teşkilatlanmış diğer

piyasalar, sermaye piyasası faaliyetleri, sermaye piyasası kurumları ve Sermaye

Piyasası Kurulu bu Kanun hükümlerine tabidir. Ancak halka açık olmayan

anonim ortaklıkların halka arz edilmeyen hisse senedi ihraçları bu Kanun

kapsamı dışındadır.

2499 numaralı Sermaye Piyasası Kanunu, 06.12.2012 yılında kabul edilen ve ilk kez

30.12.2012 yılında Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6362 numaralı

Sermaye Piyasası Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır.

6362 numaralı Sermaye Piyasası Kanunu yayımlandığı tarihten itibaren beş kez olmak

üzere en son 22.07.2014’te güncellenmiş ve 6362 numaralı kanunun son hâli 151

maddeden oluşmaktadır.


6362 numaralı kanunda amaç aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir:

Bu Kanunun amacı; sermaye piyasasının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve

rekabetçi bir ortamda işleyişinin ve gelişmesinin sağlanması, yatırımcıların hak

ve menfaatlerinin korunması için sermaye piyasasının düzenlenmesi ve

denetlenmesidir.

6362 numaralı kanunda kapsam aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir:

Sermaye piyasası araçları, bu araçların ihracı, ihraççılar, halka arz edenler,

sermaye piyasası faaliyetleri, sermaye piyasası kurumları, borsalar ile sermaye

piyasası araçlarının işlem gördüğü diğer teşkilatlanmış piyasalar, piyasa

işleticileri, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği, Türkiye Değerleme Uzmanları

Birliği, merkezî takas kuruluşları, merkezî saklama kuruluşları, Merkezî Kayıt

Kuruluşu ve Sermaye Piyasası Kurulu bu Kanun hükümlerine tabidir. Halka açık

olmayan anonim ortaklıkların halka arz edilmeyen pay ihraçları, bu Kanun

kapsamı dışındadır.

Kanunda yapılan güncelleme ile amacın daha jenerik bir hâle getirildiği ve kapsamın

piyasa işleticileri, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği, Türkiye Değerleme Uzmanları

Birliği, merkezî takas kuruluşları, merkezî saklama kuruluşları, Merkezî Kayıt

Kuruluşu’nu da içerecek şekilde genişletildiği görülmektedir.


SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)

Bu bölümde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) hakkında amaç, vizyon, misyon, personel

yapısı vb. gibi genel bilgiler verilmiştir. Bu bölümde içerilen bilgiler SPK’nin 2013

Faaliyet Raporu’ndan alınmıştır.

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), sermaye piyasalarının etkin işleyişini ve tasarruf

sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını sağlamak amacı çerçevesinde faaliyet

göstermektedir.

Sermaye Piyasası Kurulu’nun varoluş gayesi uluslararası gelişmelere paralel, değişen

piyasa ihtiyaçlarını karşılayan, objektif ve hesap verebilir düzenleme ve denetleme

yapmaktır.

SPK, sermaye piyasasının güvenli, adil, şeffaf ve etkin işlemesini sağlamak için

uluslararası norm ve gelişmelere paralel, değişen piyasa ihtiyaçlarını karşılayan,

objektif, sade ve anlaşılabilir yaklaşımlarla, hesap verilebilir düzenleme ve denetleme

yapmayı kendisine misyon edinmiş ve ulusal ve uluslararası alanda öncü, dinamik ve

saygın olma vizyonunu üstlenmiştir.

Sermaye Piyasası Kurulu, sermaye piyasasının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve

rekabetçi bir ortamda işleyişinin ve gelişmesinin sağlanması, yatırımcıların hak ve

menfaatlerinin korunmasını düzenlemek ve denetlemek amacıyla Sermaye Piyasası

Kanunu ve ilgili mevzuatla verilen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak üzere

kurulmuştur.

SPK, idari ve mali özerkliğe sahip bir kamu tüzel kişisidir ve yetkilerini kendi

sorumluluğu altında bağımsız olarak yerine getirir ve kullanır. Kurulun ilgili olduğu

Bakan, Başbakan tarafından görevlendirilen Bakan’dır.

SPK’nin merkezi 6362 numaralı Sermaye Piyasası Kanunu’na göre İstanbul’dadır.

Ancak Kurul merkezinin İstanbul’a taşınmasına ilişkin iş ve işlemler tamamlanıncaya

kadar Kurulun merkezi Ankara’dır.


Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun personel istatistikleri, personelin eğitim durumları

bazı demografik bilgiler SPK’nin 2013 Yılı Faaliyet Raporu’ndan alınarak Tablo 1 ve

2’de verilmiştir.

Tablo 1 - SPK Personel İstatistikleri


Tablo 2 - SPK Personel Eğitim Bilgileri ve Personele İlişkin Bazı Demografik Bilgiler


SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN GÖREV, YETKİ VE

SORUMLULUKLARI

Bu bölümde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun Görev, Yetki ve Sorumlulukları

hakkında bilgiler içerilmiştir. Bu bölümde içerilen bilgiler çoğunlukla SPK’nin Resmî

İnternet Sayfası’ndan (http://www.spk.gov.tr) edinilmiştir.

Sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını ve tasarruf

sahiplerinin yani yatırımcıların hak ve yararlarının korunmasını sağlamak hedefleri

doğrultusunda, SPK’nin temel amaçları şunlardır:

Sermaye piyasalarının ve kurumlarının işleyiş kurallarını belirlemek,

Piyasadan fon kullanan şirketlerin belli kurallara uygun olarak en iyi şekilde

yararlanmalarını sağlamak,

Sermaye piyasasına yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını

korumak ve

Piyasaların adil ve etkin çalışmasını sağlamaktır.

SPK bu hedeflere temel olarak Kanun, yönetmelik ve tebliğlerle düzenlemeler yaparak,

sermaye piyasalarının sürekli ve düzenli gözetim ve denetimini sağlayarak ulaşmaya

çalışmaktadır.

SPK’nin görev ve yetkileri temel olarak üç grupta toplanabilir. Bunlar (Aksoy ve

Tanrıöven, 2014):

Sermaye piyasası alanında mesleki faaliyetleri yürütmek,

Sermaye piyasası alanında uygulamaya dönük hukuki sonuç doğuran özel

nitelikte idari kararlar almak ve

Sermaye piyasası alanında genel hukuki nitelikli idari karar ve düzenlemeler

çıkarmak.


SPK’nin detaylı görev ve yetkileri şunlardır:

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile verilen görevler ile bu Kanunun

emrettiği uygulamaların yerine getirilmesini ve öngörülen neticelerin

sağlanmasını teminen gerekli olan iş ve işlemleri yapmak.

Kamunun zamanında, yeterli ve doğru olarak aydınlatılmasını sağlamak

amacıyla genel ve özel nitelikte kararlar almak.

Kanun kapsamına giren kurum ve ortaklıkların bağımsız denetim,

derecelendirme, değerleme ve bilgi sistemleri denetimi faaliyetine ilişkin şartları

ve çalışma esaslarını belirlemek ve bu şartları taşıyanları listeler halinde ilan

etmek.

Finansal istikrar ve ulusal veya uluslararası mevzuatın gereklerinin sağlanması

amacıyla diğer finansal düzenleyici ve denetleyici kurumlarla her türlü iş

birliğini yapmak ve bilgi alışverişinde bulunmak.

Sermaye piyasalarında düzenleme ve denetimle yetkili muadili yabancı kurumlar

ile sermaye piyasalarıyla ilgili olarak karşılıklılık ve mesleki sırrın korunması

ilkeleri çerçevesinde karşılıklı bilgi alışverişinde bulunulmasına ve belge

taleplerinin karşılanmasına, yabancı ülkelerdeki sermaye piyasalarında faaliyet

gösteren kuruluşların Türkiye’deki merkez, şube veya ortaklıkları ile yazılı bir

sözleşme çerçevesinde dışarıdan hizmet aldıkları kurumlarda denetim

yapılmasına ve gerekli idari tedbirlerin alınmasına, bu kapsamda yürütülecek

faaliyetlere ilişkin masrafların paylaşımına yönelik ikili veya çok taraflı

mutabakat zabıtları imzalamak ve sermaye piyasalarıyla ilgili her türlü iş

birliğini yapmak.

Sermaye piyasalarının gelişmesini teminen yeni sermaye piyasası kurumlarına

ve araçlarına ilişkin usul ve esasları düzenlemek ve bunları denetlemek.

Halka açık ortaklıklarda görev alacaklar, sermaye piyasası kurumlarının yönetici

ve diğer çalışanlarının mesleki eğitimi, mesleki yeterliliği ve mesleki ehliyetlerini

gösterir sertifika verilmesine ilişkin esasları belirlemek, bu amaçlarla merkez

veya şirket kurmak ve bunların faaliyet usul ve esaslarını belirlemek.


Sermaye piyasasında yatırımcı ve tasarruf sahiplerine yönelik olarak yatırım

tavsiyesinde bulunacak kişiler ve kuruluşların uyacakları ilke ve esasları

belirlemek.

Kamuyu Aydınlatma Platformunun işletim ve çalışma esasları ile bu Kanun

kapsamında Kurula yapılacak bildirim ve başvuruların usul ve esaslarını

belirlemek.

Sermaye piyasası kurumlarının, halka açık şirketlerin, borsaların ve öz

düzenleyici kuruluşların bilgi sistemlerinin işletimine ve bu Kanun

çerçevesindeki denetimine ilişkin usul ve esasları belirlemek.

Yerli veya yabancı akademisyen veya uygulamacılardan oluşan çalışma

gruplarına veya kişilere, mevcut veya gelecekteki düzenleme tercihlerinde esas

teşkil etmek üzere sermaye piyasalarına ilişkin ulusal veya uluslararası nitelikli

bilimsel araştırmalar yaptırmak.

Kurulun üyesi bulunduğu uluslararası kuruluşlar, mali, iktisadi ve mesleki

teşekküller ile Türkiye’nin doğrudan üyesi bulunduğu uluslararası kuruluşların

çalışmalarına katılmak, bu kuruluşlarla ortak projeler geliştirmek ve projelerine

katkıda bulunmak.

Kurulun görev alanı ile ilgili uluslararası kuruluşlara, mali, iktisadi ve mesleki

teşekküllere üye olmak.


SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN TEMEL FONKSİYONLARI

Bu bölümde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun Temel Fonksiyonları hakkında bilgiler

içerilmiştir. Bu bölümde içerilen bilgiler çoğunlukla SPK’nin Resmî İnternet

Sayfası’ndan (http://www.spk.gov.tr) edinilmiştir.

SPK’nin ilgili kanundan kaynaklanan görev ve yetkileri çerçevesindeki fonksiyonları

temel olarak aşağıdaki gibi listelenebilir:

Düzenleme

İzahname ve ihraç belgesi onayı

İzin verme

Gözetim

Denetim, tedbir ve yaptırım uygulama

Finansal raporlama ve bağımsız denetim standartları

Uyuşmazlık çözme

Lisanslama

Düzenleme

SPK Kanunla kendisine verilen yetki çerçevesinde sermaye piyasası kurumlarına,

sermaye piyasası araçlarının, ihraç ve halka arzı ile borsada işlem görmesine, sermaye

piyasasının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işleyişinin ve

gelişmesinin sağlanmasına, yatırımcıların hak ve menfaatlerini korumaya yönelik

düzenlemeler yapmaktadır.

Kanunda SPK’nin yetkilerini, düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar

alarak kullanacağı belirtilmektedir. Düzenleyici işlem niteliğindeki yönetmelik ve

tebliğler, Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulmaktadır. Kurulun kamuyu

ilgilendiren kararları ise Kurul bülteni ile kamuya duyurulmaktadır.

Sermaye piyasası araçlarının ihracı, halka arz ve satışı, ihraççıların kamuyu aydınlatma

yükümlülükleri ve gözetimi, halka açık ortaklıkların birleşmesi, bölünmesi ve önemli

nitelikteki işlemleri ile pay alım teklifi ve ayrılma hakkı, Kanuna tabi kurumlar için

standart oranlar (rasyolar) belirlenmesi, sermaye piyasasında bağımsız denetim

faaliyet esasları, izahname ve ihraç belgesi standartlarının belirlenmesi, türev


araçların, bu araçların işlem göreceği borsalar ile bu piyasalarda çalışanların denetim

ve faaliyet esasları, menkul kıymetlerin ödünç alınması, açığa satış, repo,, sermaye

piyasası araçlarının takas, saklama, kaydi değer haline getirilmesi, derecelendirme ile

sermaye piyasasında gayrimenkul değerleme faaliyetinde ve yatırım tavsiyelerinde

bulunacak kişi ve kuruluşların uyacakları esaslar, sermaye piyasası faaliyetlerinde

bulunacaklar ve sermaye piyasası kurumlarının yönetici ve çalışanlarının mesleki

eğitimi ve yeterliliğine ilişkin esaslar, başlıca düzenleme konularıdır.

İzahname ve ihraç belgesi onayı

Kanun uyarınca halka arz olunacak veya borsada işlem görecek sermaye piyasası

araçlarına ilişkin izahname, halka arz edilmeksizin ihraç edilecek sermaye piyasası

araçlarına ilişkin ise ihraç belgesinin Kurulca onaylanması zorunludur. İzahname tek

belge veya 3 belge şeklinde hazırlanabilir. Yatırımcıları/Kamuyu aydınlatmanın esas

olduğu izahnamenin onayı sisteminde, sermaye piyasası aracının halka arzı için

yapılan başvurular, izahnamede yer alan bilgilerin tutarlı, anlaşılabilir ve Kurulca

belirlenen izahname standartlarına göre eksiksiz olup olmadığı dikkate alınarak

incelenmektedir. Bunun yanında payların ilk halka arzı başvurularının tamamında,

diğer halka arzlar için ise gerekli görüldüğü zamanlarda ilgili ortaklığın merkez ve

tesislerinde inceleme yapılmaktadır. İncelemeler sonucunda izahnamede yer alan

bilgilerin tutarlı, anlaşılabilir veya Kurulca belirlenen izahname standartlarına göre

eksiksiz olmadığı sonucuna varılırsa, izahname onaylanmaz ve onaylanmama

gerekçesi ilgisine bildirilir. Kanuna aykırı şekilde sermaye piyasası aracı ihraç ettiği

veya buna teşebbüs ettiği tespit edilenler hakkında gerekli tüm tedbirleri almaya,

satışı yapılacak sermaye piyasası aracı için ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz istemeye

Kurul yetkilidir. İzahname ile kamuya açıklanan bilgilerde, satışa başlamadan önce

veya satış süresi içinde yatırımcıların yatırım kararını etkileyebilecek değişiklik veya

yeni hususların ortaya çıkması hâlinde ihraççı ve/veya halka arz eden tarafından satış

sürecinin durdurulmaması durumunda Kurul satış sürecini de durdurmaya yetkilidir.

İhraç belgesi onay sürecinde de izahname onay sürecindeki esaslar geçerlidir.

Bu kapsamda, ihraççılar, halka arz edenler ile menkul kıymet, gayrimenkul ve girişim

sermayesi yatırım ortaklıkları tarafından halka arz veya ihraç olunacak paylarına,

borçlanma araçlarına, yatırım fonları tarafından ihraç edilecek katılma belgelerine ve

diğer çeşitli sermaye piyasası araçlarına ilişkin izahname/ihraç belgesi onayı için

yapılan başvurular değerlendirilmektedir.


İzin verme

SPK’nin izin verme kapsamındaki faaliyetleri şu kategorilerde olmaktadır:

Aracı kuruluşlara yönelik izinler

Kolektif yatırım kuruluşlarına ilişkin izinler

Halka açık anonim ortaklıklara ilişkin izinler

Bağımsız denetim kuruluşlarına ilişkin izinler

Derecelendirme kuruluşlarına ilişkin izinler

Gayrimenkul değerleme kuruluşlarına ilişkin izinler

Aracı kuruluşlara yönelik izinler:

Aracı kurum ve bankaların sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunmaları, merkez

dışı örgüt açmaları, ortaklık yapılarının değişmesi, esas sözleşmelerinde değişiklik

yapılması Kurul iznine tabi bulunmaktadır. Bu kapsamda Kurul iznine tabi olarak

gerçekleştirilebilecek faaliyetler;

Menkul kıymetlerin alım satımına aracılık,

Halka arza aracılık,

Menkul kıymetlerin geri alma veya satma taahhüdü ile alım satımı (Repo-

Ters Repo),

Portföy yöneticiliği,

Yatırım danışmanlığı,

Kredili menkul kıymet, açığa satış ve menkul kıymetlerin ödünç alma ve

verme İşlemleri,

Türev araçların alım satımına aracılık,


Döviz, mal, kıymetli maden veya Kurulca belirlenecek diğer varlıkların

kaldıraçlı alım satımı, alım satımına aracılık ve bu işlemlere yönelik

hizmetlerin yerine getirilmesi başlıkları altında toplanabilir.

Kolektif yatırım kuruluşlarına ilişkin izinler:

Kolektif yatırım kuruluşlarının işleyişleri ile kamuyu aydınlatma esaslarının daha

sağlıklı ve şeffaf bir şekilde yürütülmesinin sağlanması amacıyla;

Yatırım fonlarının ve emeklilik yatırım fonlarının kuruluşları, içtüzük onayı

işlemleri, kurucu ve tür değişiklikleri, birleşmeleri, tasfiyeleri ile halka arz ya

da nitelikli yatırımcılara satış işlemleri,

Yabancı yatırım fonu paylarının Türkiye’de satışı,

Menkul kıymet/gayrimenkul/girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının

kuruluş/dönüşümleri, esas sözleşme değişiklikleri, kayıtlı sermaye sistemi

tavan artırımı işlemleri, halka arz ya da nitelikli yatırımcılara satış işlemleri,

statüden çıkma işlemleri ile belirli oranı aşan pay devirleri,

Portföy yönetim şirketlerinin kuruluşları, portföy yöneticiliği, yatırım

danışmanlığı ve fon katılma payı dağıtım faaliyetleri, yatırım kuruluşları ile

acentelik tesis işlemleri, belirli oranı aşan pay devirleri ve

Portföy saklama kuruluşlarının portföy saklama faaliyetleri

SPK iznine tabi bulunmaktadır.

Halka açık anonim ortaklıklara ilişkin izinler:

Gerek payları borsada işlem gören, gerekse diğer halka açık anonim ortaklıklarla

ilgili olarak;

Kayıtlı sermaye sistemine geçiş ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesi,

Birleşme, devir ve bölünmeler,

Esas sözleşme değişiklikleri,


Pay alım teklifi, pay alım teklifinde bulunma zorunluluğundan muafiyet

talepleri,

Çağrı yoluyla vekâlet toplanması ve

Ortaklıkların Kanun kapsamından çıkarılmaları

SPK iznine tabi bulunmaktadır.

Bağımsız denetim kuruluşlarına ilişkin izinler:

Sermaye piyasasında bağımsız denetim faaliyetinde bulunmak isteyen

kuruluşlardan KGK tarafından yetkilendirilenlerin başvuruları Kurulca

değerlendirilerek, gerekli şartları taşıyanlar Sermaye Piyasasında Bağımsız

Denetime Yetkili Kuruluşlar Listesi’ne alınmaktadır. 2013 sonu itibariyle 92

bağımsız denetim kuruluşu listede bulunmaktadır.

Bağımsız denetim kuruluşları, Türkiye Denetim Standartlarına göre ihraççıların ve

sermaye piyasası kurumlarının kamuya açıklanacak veya Kurul tarafından istenecek

finansal tablolarının, Türkiye Muhasebe Standartlarına uygunluğu ile bilgilerin

doğruluğunun ve gerçeği dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığının, bağımsız

denetçileri vasıtasıyla, defter, kayıt ve belgeler üzerinden incelenmesinden ve

tespit edilen sonuçların rapora bağlanmasından sorumludur.

Derecelendirme kuruluşlarına ilişkin izinler:

Derecelendirme faaliyeti SPK tarafından yetkilendirilen derecelendirme

kuruluşlarınca yerine getirilmektedir. 2013 yılı sonu itibariyle Türkiye’de kurulan

altı derecelendirme kuruluşu sermaye piyasasında kredi derecelendirme

faaliyetinde bulunmak üzere ve üç derecelendirme kuruluşu sermaye piyasasında

kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesi faaliyetinde bulunmak üzere

yetkilendirilmiş bulunmaktadır. Dört uluslararası derecelendirme kuruluşunun da

Türkiye’de bu faaliyetlerde bulunması kabul edilmiştir.

Kurulun ilgili tebliği uyarınca, derecelendirme faaliyeti; kredi derecelendirmesi ve

kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesi faaliyetlerini kapsamaktadır.

Kredi derecelendirmesi; “işletmelerin risk durumları ve ödeyebilirliklerinin veya


borçluluğu temsil eden sermaye piyasası araçlarının anapara, faiz ve benzeri

yükümlülüklerinin vadelerinde karşılanabilirliğinin derecelendirme kuruluşları

tarafından bağımsız, tarafsız ve adil olarak değerlendirilmesi ve sınıflandırılması

faaliyeti”; kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesi ise, “işletmelerin

Kurulca yayımlanan Kurumsal Yönetim İlkelerine uyumlarının derecelendirme

kuruluşları tarafından bağımsız, tarafsız ve adil olarak değerlendirilmesi ve

sınıflandırılması faaliyeti” olarak tanımlanmıştır.

Gayrimenkul değerleme kuruluşlarına ilişkin izinler:

SPK ilgili tebliğler uyarınca gayrimenkullerin değerlemesini yapabilecek değerleme

kuruluşlarından sermaye piyasasında faaliyette bulunacaklara ilişkin şartları

belirlemekte, bu şirketlerin kuruluş izinlerini vermekte ve bu şartlara uyan

kuruluşları listeler halinde ilan etmektedir. 2013 yılı sonu itibariyle 130 şirket

gayrimenkul değerlemesi konusunda SPK’den izin almış ve bu konuda faaliyet

göstermektedir.

Gözetim

Sermaye piyasasında gözetim faaliyetleri, yatırımcıların korunması, piyasaların adil,

etkin ve şeffaf bir biçimde işlemesinin güvence altına alınması ve sistemik riskin

azaltılması amaçlarıyla:

Halka açık anonim ortaklıklar ile sermaye piyasası işlemlerinin ve kurumlarının

izlenmesi suretiyle mevzuata aykırı fiillerin ve muhtemel risklerin tespit edilerek

mevzuat çerçevesinde işleme tabi tutulması,

Gözetim faaliyetleri sırasında yapılan tespitler ve uygulamada karşılaşılan

sorunlar çerçevesinde mevzuatta gerekli düzenlemelerin yapılması, suretiyle

gerçekleştirilmektedir.

SPK gözetim fonksiyonu kapsamında Kanuna tabi sermaye piyasası kurumlarının mali

bünyeleri ve kaynaklarının kullanımı ile ilgili standart rasyoları genel olarak ya da

faaliyet alanları veya kurum türleri itibariyle belirleyebilmekte Kanun hükümleri

gereğince elde ettiği veya kendisine tevdi edilen mali tablo ve raporlar ile diğer

belgeleri inceleyip değerlendirerek, Kanunda belirtilen gerekli tedbirleri almaktadır.


Sermaye piyasasını ilgilendiren her türlü yayın, duyuru ve reklamları izlemekte,

yanıltıcı ilan ve reklamları yasaklayarak gereği yapılmak üzere ilgili kuruluşlara

bildirmektedir.

SPK tarafından yapılan gözetimler genel olarak aşağıdaki şekilde derlenebilir:

Halka açık anonim ortaklıkların gözetimi

Kolektif yatırım kuruluşlarının gözetimi

Aracı kuruluşların gözetimi

Bağımsız denetim kuruluşlarının gözetimi

Derecelendirme kuruluşlarının gözetimi

Gayrimenkul değerleme kuruluşlarının gözetimi

Piyasa gözetim ve denetimi

Halka açık anonim ortaklıkların gözetimi:

Finansal tabloların revizyonu:

Kanun kapsamına giren halka açık şirketler mevzuat çerçevesinde periyodik

finansal tablolar hazırlamak ve ilan etmekle yükümlüdür. Kurulca, payları

borsada işlem gören şirketlerin finansal tablolarının gözetim faaliyetleri

yürütülmektedir. Gözetim faaliyetleri sonucunda varılan genel tespitlerin

kamuya duyurulması suretiyle finansal tabloların kalitesinin iyileştirilmesi

yönünde çalışmalar yapılmaktadır.

Özel durumların izlenmesi:

Sermaye piyasası araçlarının değerini ve yatırımcıların yatırım kararlarını

etkileyebilecek veya haklarını kullanmalarına yönelik önemli olay ve

gelişmelerin kamuya açıklanmasını, asimetrik bilgi dağılımının önlenmesini ve

tasarruf sahipleri, ortaklar ve diğer ilgililerin zamanında, tam ve doğru

bilgilendirilerek sermaye piyasasının açıklık ve dürüstlük içinde işleyişinin

sağlanmasını teminen, özel durum açıklamaları izlenmekte, şirketlerle ilgili


olarak basında yer alan haberler takip edilerek, gerekli durumlarda idari

işlemler tesis edilmektedir.

Genel kurul toplantılarına katılım:

Kanunun ilgili hükmü çerçevesinde, gerekli görülen hallerde halka açık

ortaklıkların olağan/olağanüstü genel kurul toplantılarına gözlemci sıfatıyla

katılınmakta, muhtemel sorunların yerinde tespitine yönelik çalışmalar

yapılmaktadır.

Kolektif yatırım kuruluşlarının gözetimi:

Kolektif yatırım kuruluşları ile portföy yönetim şirketlerinin periyodik mali tablo ve

raporları izlenmekte, mevzuata aykırılık hallerinde gerekli önlemler alınmakta ve

gerekli yaptırımlar uygulanmaktadır.

Menkul kıymet yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları ve menkul kıymet yatırım

ortaklıklarının portföy yapıları elektronik ortamda günlük olarak Kurul tarafından

izlenebilmektedir.

Aracı kuruluşların gözetimi:

Mali duruma yönelik gözetim:

Aracı kurumların, Aracı Kurumların Sermayelerine ve Sermaye Yeterliliğine

İlişkin Esaslar Tebliği uyarınca belirli periyotlarla Kurula gönderdikleri, sermaye

yeterliliğine ilişkin olarak hazırladıkları tablolar ile faaliyetleriyle ilgili verileri

içeren tablolar incelenmekte ve gerekli görüldüğünde uyarı yapılarak tedbir

alınmaktadır.

İzleme faaliyetleri:

Aracı kurum ortakları ile aracı kurumlarda görev alacak personelin ilgili tebliğler

uyarınca gerekli şartları sağlayıp sağlamadıkları izlenmektedir. Aracı

kurumlarda görev alan personelde meydana gelen değişikliklerin Türkiye

Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği’ne bildirildiği dikkate alınarak, bu

konuda Birlik ile koordineli olarak çalışılmaktadır.


Aracı kurumların merkez ve merkez dışı örgütlerindeki organizasyon, mekân,

belge-kayıt düzeninde meydana gelen değişiklikler Kurula yapılan bildirimler

üzerinden izlenmektedir.

Aracı kurum ve bankaların, faaliyet yetki belgelerine ilişkin olarak mevcut

mevzuat gereğince gerçekleştirmek zorunda oldukları tescil yükümlülüklerini

yerine getirip getirmedikleri takip edilmektedir.

Bağımsız denetim kuruluşlarının gözetimi:

Sermaye piyasasında bağımsız denetim kuruluşlarının kuruluş şartlarının

mevcudiyeti, faaliyet esaslarına ilişkin düzenlemelere uyumu; bu kuruluşlarda

çalışabilecek kişilerin nitelikleri ve bağımsız denetime tabi ihraççı ve sermaye

piyasası kurumları ile bağımsız denetim kuruluşları arasında yapılan bağımsız

denetim sözleşmeleri mevzuata uygunluk açısından elektronik bir bilgi tabanı

üzerinden desteklenen bir sistem aracılığı ile incelenmekte, konu ile ilgili

eksiklikler ve yanlışlıklar hakkında Kuruluşlara derhal geri bilgilendirme yapılarak

söz konusu bilgilerin tamamlanması ya da düzeltilmesi sağlanmaktadır. Ayrıca

bağımsız denetim sektörünün işleyişinde etkinliği artırmak üzere Kurulun diğer

birimlerinden gelen bildirimler de izleme faaliyetinde dikkate alınmakta, bağımsız

denetim kuruluşları nezdinde kalite kontrol çalışmaları (denetim) yürütülmekte ve

kalite kontrol raporları düzenlenmektedir.

Yapılan bu denetimlerin sonuçları; tespit edilen aykırılıklar ve uygulanan

yaptırımları gösterecek şekilde ilgili Daire yıllık faaliyet raporu olarak ayrıca

yayımlanmaktadır.

Derecelendirme kuruluşlarının gözetimi:

Sermaye piyasasında derecelendirme faaliyeti ve derecelendirme kuruluşlarına

ilişkin olarak yürütülen yeni düzenleme çalışmaları çerçevesinde, derecelendirme

kuruluşlarının kuruluş ve faaliyet esasları, organizasyon, mekân, teknik donanım,

belge ve kayıt sistemindeki değişiklikler ve müşteri işletmelerle yapılan

sözleşmeler itibariyle izlenmekte ve gözetimine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.


Gayrimenkul değerleme kuruluşlarının gözetimi:

Sermaye piyasasında gayrimenkul değerleme faaliyetine ilişkin olarak, değerleme

kuruluşlarının kuruluş şartları, faaliyet esasları, bu kuruluşlarda çalışabilecek

kişilerin nitelikleri ve müşteri işletmelerle yapılan sözleşmeler açısından elektronik

ortamda izleme faaliyetinde bulunulmaktadır. Değerleme sektörünün işleyişinde

etkinliği artırmak üzere Kurulun diğer birimlerinden gelen bildirimler de izleme

faaliyetinde dikkate alınmakta, bunun sonucunda değerleme kuruluşları nezdinde

kalite kontrol denetimleri yürütülmektedir.

Piyasa gözetim ve denetimi:

Piyasa gözetim ve denetim faaliyeti, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (Kanun)

ve ilgili mevzuat çerçevesinde Borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem

gören sermaye piyasası araçlarında meydana gelen olağandışı fiyat ve miktar

hareketlerinin izlenmesi ve mevzuata aykırılıkların tespiti halinde gerekli işlemlerin

yapılması ve tedbirlerin alınmasını öngörmektedir.

Bu çerçevede sermaye piyasasında gerçekleştirilen işlemlerle ilgili olarak;

Kanunun 106 ve 107'nci maddelerinde yer alan bilgi suiistimali ve piyasa

dolandırıcılığı suçlarının işlendiğinin tespit edilmesi durumunda Kanunun

115'inci maddesi kapsamında suç duyurusunda bulunulmakta ve Kanunun

101, 103 ve 105'inci maddeleri kapsamında gerekli işlemler tesis

edilmektedir.

Makul şüphenin bulunduğu hallerde Kanunun 101'inci maddesi kapsamında

gerekli tedbirler alınmaktadır.

Yatırım kuruluşları tarafından bilgi suiistimali ve piyasa dolandırıcılığı

suçlarına ilişkin olarak Kanunun 102'nci maddesi ve ilgili Tebliğ kapsamında

Piyasa Gözetim ve Denetim Dairesine bildirilen şüpheli işlemler hakkında

gerekli incelemeler yapılmaktadır.

Kanunun 103'üncü maddesinin dördüncü fıkrası ve ilgili Tebliğ kapsamında

yöneticilerin net alım satım kazançlarının ihraççılara ödenmesi konusunda

gerekli incelemeler yapılmakta, aykırılıkların tespiti halinde Kanunun 103 ve

105'inci maddeleri kapsamında gerekli işlemler tesis edilmektedir.


Kanunun 104'üncü maddesi ve bu maddeye dayanılarak hazırlanan VI-104.1

sayılı Piyasa Bozucu Eylemler Tebliği'nde sayılan fiiller eş anlı olarak

izlenmekte ve piyasaların sağlıklı ve güven içinde işlemesini teminen

aykırılıkların tespiti halinde sorumlular hakkında Kanunun 103, 104 ve

105'inci maddeleri kapsamında gerekli işlemler tesis edilmektedir.

Denetim, tedbir ve yaptırım uygulama

SPK denetiminin amacı; sermaye piyasasının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve

rekabetçi, bir ortamda çalışmasını ve yatırımcıların hak ve yararlarının korunmasını

engelleyen ihmal, ihlal, suiistimal ve benzeri her tür yasal olmayan fiil ve eylemlerin

önlenmesidir.

Bu amaçla ihraççılar, halka açık ortaklıklar, yatırım kuruluşları, yatırım fonları,

emeklilik yatırım fonları, yatırım ortaklıkları, portföy yönetim şirketleri, portföy

saklama şirketleri, bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları, ipotek

finansmanı kuruluşları, konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları, varlık kiralama

şirketleri, borsalar ve piyasa işleticileri, merkezi takas kuruluşları, merkezi saklama

kuruluşları, veri depolama kuruluşları, kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen

diğer sermaye piyasası kurumları, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği ile Türkiye

Değerleme Uzmanları Birliği'nin hesap, işlem ve faaliyetleri Kanun ve Kanun uyarınca

çıkarılmış yönetmelik, tebliğ ve diğer mevzuat çerçevesinde denetlenmektedir.

Denetim faaliyeti ve denetime yetkililere ilişkin düzenlemeler Kanunda yer almaktadır.

Bu düzenlemelere göre Kurul, denetim faaliyetlerine ilişkin önemlilik ve öncelik ilkeleri

ile risk değerlendirmelerinde dikkate alınacak ölçütleri ve uygulama esaslarını belirler.

Denetim faaliyeti, önemlilik ve öncelik ilkeleri ile risk değerlendirmeleri kapsamında

Kurul Başkanı tarafından oluşturulacak program çerçevesinde yürütülür. Kurul Başkanı,

oluşturulan program dışında incelenmesini gerekli gördüğü hususlarda program dışı

denetim yaptırabilir.

Denetim faaliyeti, görevlendirilen Kurul uzmanları tarafından Kurulda veya ilgili kurum

nezdinde, çeşitli denetim teknikleri kullanılarak gerçekleştirilmekte, ulaşılan tespitler

düzenlenen rapor ile Kurul Karar Organına sunulmakta ve Kurul Karar Organı

tarafından karara bağlanarak sonuçlandırılmaktadır.

Kurulun temel ilkeleri doğrultusunda sermaye piyasasının etkin, dürüst ve güvenilir

işleyişini bozucu her tür usulsüz fiil ve işlemler denetlenerek, piyasaların düzgün ve


disiplin içinde çalışması sağlanmaktadır. Denetimlerde bir yandan yol gösterici, yapıcı

ve iyileştirici bir yaklaşım izlenirken, diğer yandan cezai yaptırım gerektiren işlemler

de ilgili makamlara iletilmektedir.

Kurul denetimleri sonucunda; uyarı, idari para cezası, adli para cezası, hapis cezası

biçiminde yaptırımlar uygulanabilmektedir.

Kanunda tanımlanan veya atıfta bulunulan suçların tespiti halinde Kurul tarafından

Cumhuriyet başsavcılığına yazılı başvuruda bulunulmaktadır. Başvuru üzerine kamu

davası açılması halinde iddianamenin kabulü ile birlikte Kurul aynı zamanda katılan

sıfatı kazanmaktadır.

Kanunda tanımlanan ya da atılı bulunan suçlardan dolayı yapılan soruşturmada

kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi halinde Kurulun bu karara karşı itiraz

etmesi mümkündür.

Bununla birlikte, Kurul Karar Organı tarafından hukuki ve cezai işlemler saklı kalmak

kaydıyla önleyici tedbirler de alınabilmektedir.

Söz konusu tedbirlere örnek olarak; kanuna aykırı ihraçlarda ihtiyati tedbir ve ihtiyati

haciz isteme, hukuka aykırı işlemleri ile sermayeyi veya malvarlığını azaltıcı işlemlerde

ilgililerden aykırılıkların giderilmesini isteme, sorumluluğu bulunanların imza

yetkilerini kaldırma, görevden alma, yönetim kurulu üyelerinin yerine yenilerini atama,

örtülü kazanç aktarımında denetleme sonuçlarının duyurulmasını isteme, belirlenen

örtülü kazanç tutarının iadesini isteme, sermaye piyasası kurumlarının hukuka aykırı

faaliyet veya işlemleri ile mali durumunun bozulması halinde sermaye piyasası

kurumlarının faaliyetlerini geçici olarak durdurma, tamamen veya kısmen yetkilerini

kaldırma, sorumluluğu tespit edilenlerin lisans belgelerini iptal etme, sorumluluğu

tespit edilen yönetim kurulu üyelerini görevden alma ve yerine yenilerini atama, mali

durumun bozulması halinde tedrici tasfiye kararı verme, doğrudan iflasını isteme,

internet aracılığıyla yürütülen izinsiz sermaye piyasası faaliyetinde mahkemeden

erişimin engellenmesine karar verilmesini talep etme, bilgi suiistimali veya piyasa

dolandırıcılığı suçlarında geçici veya sürekli işlem yasağı tesis etme, takas yöntemini

değiştirme, kredili alım, açığa satış, ödünç alma ve verme işlemlerine ilişkin

sınırlamalar getirme, teminat yükümlülüğü getirme, farklı pazar ya da piyasalarda

işlem görme sayılabilir.

SPK’nin asli denetim faaliyetlerinin yanı sıra ayrıca Kurul uzmanlarınca Mali Suçları

Araştırma Kurulu (MASAK) adına da denetimler yürütülmektedir.


Finansal raporlama ve bağımsız denetim standartları

Kanun uyarınca, ihraççıların ve sermaye piyasası kurumlarının finansal tablolarını

Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) uygun olarak hazırlamaları zorunludur. Diğer

taraftan Kurulun TMS’lere uygun olarak alt düzenlemeler yapma görev ve sorumluluğu

bulunmaktadır. Bu kapsamda fon dışı ihraççılar ve sermaye piyasası kurumları için ve

fonlar için ayrı ayrı olmak üzere asgari hususları belirleyen finansal tablo ve dipnot

formatları ilan edilmiş bulunmakta ve kamuya açıklanan finansal tablolar bu

formatlara uygun olarak düzenlenmektedir.

Sermaye piyasasında bağımsız denetimlerin, Kanun uyarınca, Türkiye Denetim

Standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmesi zorunludur. Kurul, Türkiye Denetim

Standartlarının oluşturulmasında personel desteği vermektedir.

Uyuşmazlık çözme

Kurulun uyuşmazlık çözme yetkisi ise iki durumda tanınmıştır. Bunlardan ilki, borsa

uyuşmazlıklarının çözümüne ilişkindir. Buna göre, borsalarda, borsa üyeleri ile

müşterileri arasında borsa işleminden kaynaklanan uyuşmazlıklar kural olarak Borsada

çözümlenebilmektedir. Tarafların bu karara karşı belirli bir tutarın (100 bin TL’nin)

üzerinde olması halinde Kurula itiraz hakkı bulunmaktadır. Kurulun bu husustaki

kararı ise nihai olup, buna karşı ancak idari yargı yoluna gidilebilir.

İkincisi ise, sermaye piyasasında faaliyet gösteren meslek kuruluşlarının üyeleri ile

ilgili aldığı kararlara karşı Kurula karşı itiraz edilebilmesi ve bu uyuşmazlığın Kurul

tarafından nihai olarak çözümlenmesidir. Bu madde özellikle meslek kuruluşu

tarafından üyelerine verilen disiplin cezalarına karşı yapılan itiraz başvurularında

uygulama alanı bulur.

Lisanslama

Kurulca düzenlenen lisanslama sınavları ile sermaye piyasası alanında ihtisas

personeli, yönetici, türev araçlar personeli, gayrimenkul değerleme uzmanı, konut

değerleme uzmanı, kredi derecelendirme uzmanı, kurumsal yönetim derecelendirme

uzmanı ve yönetici olarak çalışanların mesleki yeterliliklerinin, bilgi ve tecrübelerinin

saptanarak lisans belgelerinin verilmesi amaçlanmaktadır.


SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN YAPISI

Bu bölümde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun Yapısı hakkında bilgiler içerilmiştir. Bu

bölümde içerilen bilgiler çoğunlukla SPK’nin Resmî İnternet Sayfası’ndan

(http://www.spk.gov.tr) edinilmiştir.

Sermaye Piyasası Kurulu, Kurul Karar Organı ve Başkana bağlı olarak Kurul

faaliyetlerini yürüten teşkilattan oluşur.

Kurul Karar Organı

Kurul Karar Organı, biri başkan, biri ikinci başkan olmak üzere yedi üyeden

oluşur.

Kurul Başkanı, Başkanlık teşkilatının da başıdır.

Üyeler, yükseköğrenim sonrası mali piyasalar, ekonomi, maliye, işletme,

sermaye piyasaları, bankacılık veya finans alanında veya bu alanlarla ilgili hukuk

dallarında en az on yıl deneyim sahibi olan veya yukarıda sayılan öğrenim

dallarında en az on yıl öğretim üyeliği yapan kişiler arasından Bakanlar

Kurulunca atanır.

Üyelerden en az birinin hukuk fakültesi mezunu olması, en az birinin bu fıkrada

belirtilen on yıllık deneyimi özel sektör sermaye piyasası kurumlarında

kazanmış olması, en az birinin de Kurul’da asgari on yıl çalışmış olması şarttır.

Bakanlar Kurulu, üyelerden birini Başkan olarak görevlendirir. Kurul Karar

Organı, Kurul Başkanının teklifi ile üyelerden birini ikinci başkan ve birini

başkan vekili olarak seçer.

Başkanın izin, hastalık, yurt içi ve yurt dışı görevlendirme ve görevde

bulunmadığı diğer haller ile görevden alınması veya üyeliğinin düşmesi

durumlarında ikinci başkan, onun da bulunmadığı hallerde başkan vekili

Başkana vekâlet eder.

Kurul başkan ve üyelerinin görev süresi beş yıldır. Süreleri biten Başkan ve

üyeler bir defalığına tekrar atanabilir.


Hizmet Birimleri

Kurul çalışmaları Kurul başkanına bağlı Başkan Yardımcılıkları altında çalışan hizmet

birimleri tarafından yürütülmektedir.

Hizmet birimleri;

Denetleme Dairesi

Ortaklıklar Finansmanı Dairesi

Aracılık Faaliyetleri Dairesi

Kurumsal Yatırımcılar Dairesi

Piyasa Gözetim ve Denetim Dairesi

Araştırma Dairesi

Muhasebe Standartları Dairesi

Bilgi İşlem, İstatistik ve Enformasyon Dairesi

Hukuk İşleri Dairesi

İdari ve Mali İşler Dairesi

Kurumsal İletişim Dairesi

Strateji Geliştirme Dairesi'nden oluşmaktadır.

Hizmet birimleri daire başkanlıkları ile bunlara bağlı olarak çalışan daire başkan

yardımcıları, uzmanlar ile müdürlükler bünyesindeki servisler ve memurlardan

oluşmaktadır.

Sermaye Piyasası Kurulu - Organizasyon Şeması, Şekil 1’de verilmiştir.


Şekil 1 - Sermaye Piyasası Kurulu - Organizasyon Şeması


SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN BÜTÇESİ, HARCAMA VE

İŞLEMLERİNİN DENETİMİ

Bu bölümde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun Bütçesi, Harcama ve İşlemlerinin

Denetimi hakkında bilgiler içerilmiştir. Bu bölümde içerilen bilgiler çoğunlukla SPK’nin

Resmî İnternet Sayfası’ndan (http://www.spk.gov.tr) edinilmiştir.

SPK’nin gelirlerinin giderlerini karşılaması esastır. Kurul bütçesi, 10/12/2003 tarihli ve

5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun ilgili hükümlerinde belirlenen

usul ve esaslara göre hazırlanır ve kabul edilir.

Kurulun gelirlerinin giderlerini karşılamaması durumunda açık, genel bütçeden

yapılacak Hazine yardımlarından karşılanır.

İhraççılar veya halka arz edenler, Kurul bütçesine gelir kaydedilmek üzere, satışı

yapılacak sermaye piyasası araçlarının varsa nominal değerinden aşağı olmamak üzere

ihraç değerinin binde üçü tutarında ücret yatırmak zorundadır.

Yatırım fonlarının ve değişken sermayeli yatırım ortaklıklarının üçer aylık dönemlerin

son iş gününde, net varlık değerlerinin yüz binde beşi tutarındaki ücret, izleyen on iş

günü içinde Kurul hesabına yatırılır. Bu fıkrada belirtilen oranları aşmamak kaydıyla,

sermaye piyasası aracının niteliği, vadesi veya ihraççısı dikkate alınmak suretiyle Kurul

Karar Organı tarafından farklı oranlar belirlenebilir. Bakanlar Kurulu alınacak ücretleri

kanuni oranlarının iki katını aşmamak üzere artırmaya veya kanuni oranlarına

indirmeye yetkilidir.

Kurul tarafından düzenlenen ve denetlenen borsaların ve diğer teşkilatlanmış

piyasaların, merkezî takas kurumlarının, merkezî saklama kurumlarının ve MKK'nin

faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin azami yüzde onu Kurul bütçesine Kurul tarafından

gelir olarak kaydedilebilir. Ancak, bu maddeye göre yapılacak ödemelerin zamanı ve

tutarları, gelirin elde edildiği yılı izleyen takvim yılında Kurulun nakit durumu dikkate

alınarak Kurul tarafından en az otuz gün öncesinden ilgili kurumlara bildirilir. Bir

takvim yılı içinde talep edilmeyen tutarlar izleyen yıllarda ödenecek tutara eklenir ve

Kurul tarafından aynı usul ile talep edilebilir. Bu gelirlerin hangi kurumdan ne oranda

tahsil edileceği her takvim yılı için SPK tarafından belirlenir.


SPK, faaliyetlerine ilişkin olarak her yılın haziran ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait

kararları, yaptığı ikincil düzenlemeler ile bunların ekonomik ve sosyal etkilerini analiz

eden bir faaliyet raporu hazırlar. Faaliyet raporu, ayrıca Kurulun performans hedefleri

ile uygulama sonuçlarının karşılaştırılmasını ve değerlendirilmesini de içerir.

SPK’nin demirbaş ve varlık satışı ve benzeri işlemlerine, bütçe uygulamasına ve

giderlerin yapılmasına ilişkin esaslar ile Kurulun iç denetim usul ve esasları, 5018

sayılı Kanunun Kurulun tabi olduğu hükümleri saklı kalmak üzere Kurul tarafından

çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.


SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)’NUN ULUSLARARASI FAALİYETLERİ

Bu bölümde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun Uluslararası Faaliyetleri hakkında

bilgiler içerilmiştir. Bu bölümde içerilen bilgiler çoğunlukla SPK’nin Resmî İnternet

Sayfası’ndan (http://www.spk.gov.tr) edinilmiştir.

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), piyasanın gelişmesinde uluslararası işbirliğine ve

uluslararası seviyede belirlenen ilke ve standartlara uyum hususuna büyük önem

vermektedir.

Bu çerçevede SPK, Avrupa Birliği (AB) standartlarına ve normlarına uyum kapsamında

yapılan çalışmaların yanı sıra, gerek üyesi bulunduğu Uluslararası Sermaye Piyasası

Kurulları örgütü (IOSCO - International Organisation of Securities Commissions) ile

olan ilişkilerin daha da kuvvetlenmesi, gerekse diğer düzenleyici kurumlar ve

uluslararası kuruluşlarla iletişimin artırılması yönündeki çalışmaları da yoğun bir

şekilde sürdürmektedir.

SPK tarafından gerçekleştirilen Uluslararası Faaliyetleri şu şekilde listelenebilir:

Avrupa Birliği (AB) ile İlgili Çalışmalar

Uluslararası Menkul Kıymet Komisyonları Örgütü (IOSCO)

Diğer Uluslararası Organizasyonlar

İkili Mutabakatlar

Avrupa Birliği (AB) ile İlgili Çalışmalar

Türkiye sermaye piyasalarının AB sermaye piyasalarına entegrasyonu ve

mevzuatımızın AB müktesebatına uyumu amacıyla başta Avrupa Komisyonu, Avrupa

Komisyonu Türkiye Temsilciliği olmak üzere AB Kurumları ile ilişkiler yoğun bir şekilde

sürdürülmektedir.


Uluslararası Menkul Kıymet Komisyonları Örgütü (IOSCO)

SPK, dünyadaki menkul kıymet ve vadeli işlem piyasalarını düzenleyen kuruluşların bir

araya gelerek oluşturdukları Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü'nün

(International Organization of Securities Commissions - IOSCO) üyesidir.

Halihazırda 120’nin üzerinde menkul kıymet düzenleyici otoritesinin üyesi olduğu

IOSCO'ya Sermaye Piyasası Kurulu 1988 yılında üye olmuştur.

SPK, IOSCO bünyesindeki komite ve çalışma grubu çalışmalarına aktif olarak iştirak

ederek IOSCO amaç ve hedeflerinin gerçekleştirilmesi yönünde politika

oluşturulmasına katkıda bulunmaktadır.

Diğer Uluslararası Organizasyonlar

SPK uluslararası bağlamda aşağıda listelenen diğer uluslararası faaliyetleri

yürütmektedir:

OECD ile İlgili Çalışmalar

Hizmet Ticaret Genel Anlaşması (GATS) ve Serbest Ticaret Anlaşmalarına

Yönelik Çalışmalar

IMF ve Dünya Bankası Çalışmaları

IFSB (Islamic Financial Services Board) ile İlgili Çalışmalar

İslam Konferansı Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK)

ile İlgili Çalışmalar

Uluslararası Bağımsız Denetim Düzenleyicileri Forumu ile İlgili Çalışmalar

İkili Mutabakatlar

SPK diğer ülkelerdeki sermaye piyasalarında düzenleme ve denetim yetkisine sahip

kuruluşlarla işbirliği çerçevesinde, işbirliği ve bilgi paylaşımına yönelik ikili mutabakat

imzalanması çalışmalarını da sürdürmektedir.


REFERANSLAR

Bu bölümde bu çalışma kapsamında yararlanılan kaynaklar listelenmiştir. Bir kısmı

çevrimiçi (online) olarak erişilebilir olan bu kaynakların mümkün olduğu durumlarda

İnternet erişim adresleri de verilmiştir.

Aksoy, A. ve Tanrıöven, C. (2014). Sermaye Piyasası Yatırım Araçları ve Analizi

(Beşinci Baskı). Detay Yayıncılık – Ankara. ISBN: 978-605-5216-41-2.

Küçükkocaoğlu, G. (2004). Sermaye Piyasası Kurulu ve Aracı Kurumlar.

http://www.baskent.edu.tr/~gurayk/finansal_pazarlar.htm

T.C. Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu Resmî İnternet Sayfası.

http://www.spk.gov.tr

SPK. (2013). Sermaye Piyasası Kurulu 2013 Faaliyet Raporu.

http://www.spk.gov.tr/displayfile.aspx?action=displayfile&pageid=1085&subm

enuheader=null

2499 Numaralı Sermaye Piyasası Kanunu.

http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/kanunlar_kararlar/kanuntbmmc064/kanun

mgkc064/kanunmgkc06402499.pdf

6362 Numaralı Sermaye Piyasası Kanunu.

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121230-1.htm

mustafa değerli - 2014 - spk yapısı ve görevleri - rapor

Business