Nisan-1999

TAKDM SIRASI1. Telsiz Genel Mdrl (tantm) 2. MMS Projesinin Kronolojik Geliimi 3. MMS Projesinin Genel zeti 3.1 MMS Komponenti 3.2 MFYS Komponenti 4. Dier Hususlar

3

1. Telsiz Genel MdrlI I

I

I

1983 ylnda 2813 Sayl Yasa ile kurulmu Devlet adna i yapan bir reglasyon kuruluudur, Her trl kamu kurum ve kurulular ile zel ve tzel kiilerin lke genelinde, uluslararas kalite ve kriterlere uygun olarak telsiz iletiimi yapabilmesine imkan vermektedir, Snrl bir kaynak olan frekans spektrumunun en etkili ekilde kullanlmasn salamaktadr, Ulusal ekonominin etkin, hzl ve gvenli bir telsiz iletiim ortamyla desteklenmesi salanrken, elde edilen cretler ile de lke btesine dorudan katma deer yaratmaktadr.

4

TGMnin Grev ve Sorumluluklar:Tm frekans ve bandlarda spektrum idaresi konseptinin gerektirdii; I Frekans Planlanma, I Frekans tahsisi, I Sistem kurma izinlerinin verilmesi, I Uluslararas frekans koordinasyonu, I Milli standartlarn gelitirilmesi ve uygunluk testleri/belgeleri, I Radyo amatr, kullanc, imal/ithal/sat/servis yetki belgeleri, I Uluslararas platformda telsiz konusunda lkemizin temsili, I Tm grev konularnda gerekli denetim ve kontrol grevleri ile bu kapsamda MMSnin kurulmas ve iletilmesi, grevlerinin yerine getirilmesinden sorumludur.5

2.

MMS Projesinin Kronolojik Geliimi:1958 1865 ylndan beri yesi olduu ITUda Trkiye tarafndan monitr sistemi kurulmasnn uluslararas platformda taahht edilmesi,

05.04.1983 TGMnin kuruluunu gerekletiren ve monitr sistemi kurma grevini MT Mstearlna veren 2813 Sayl Telsiz Kanununun yaynlanmas, 26.06.1985 Teknik kontrol ve frekans koordinasyonundan ibaret monitr faaliyetinin MTin grev kapsam dnda kald anlalarak, monitr sisteminin TGM tarafndan kurulmasnn Hkmete tavsiye edildii 281 Sayl Milli Gvenlik Kurulu Kararnn istihsali, 30.10.1985 Bu tavsiyenin Hkmete uygun grlmesi, 28.05.1986 2813 sayl Telsiz Kanununun baz maddelerini deitiren ve Monitr Sistemi kurma ve iletme grevini TGM'ye 6 veren 3293 sayl Kanunun kabul,

31.10.1988 MMS Fizibilite Ettnn tamamlanmas, 04.09.1989 Projenin 90/1005 sayl Bakanlar Kurulu Karar gereince zlenmesi gereken nemli Projeler kapsamna alnmas, 12.03.1993 artname hazrlklarna balanmas, 19.04.1994 ITU Uzmannn katlmas, 08.09.1995 halenin iptal edilmesi, 06.06.1996 Dnya Bankasnca verilecek kredi ile finanse edilmek zere ki aamal anahtar teslimi uluslararas ihaleye klmas,7

Proje

Hazrlama

Gurubuna

12.06.1995 D Kredili uluslararas ihaleye klmas,

17.02.1998 halenin iptali ve TGMnin z kaynaklaryla finanse edilerek 2886 sayl DK 71.2 (c) maddesine gre MMS Projesi iinin ihaleyi kazanan ASELSAN firmasna verilmesi iin Bakanlk Makamnn Onaynn alnmas, 02.05.1998 ASELSAN Firmas ile szleme imzalanmas.

8

3. PROJENN GENEL ZETMilli Monitr Sistemi Projesi iki ana komponentden olumaktadr: A. Milli Monitr Sistemi (MMS), B. Milli Frekans Ynetim Sistemi (MFYS), Bu iki komponent ayn bilgisayar donanm, network (WAN ve LAN) ve veri taban ortamn paylaacak, kullanlan metod, lm ve analiz teknikleri bakmndan birbirleriyle tam uyumlu olacaktr. Bu anlamda entegrasyon konusu Projede ana ilkelerden birisidir.

9

MMS ve MFYS Komponentlerinin Genel Karakteristikleri: MFYS bilgisayarn sanal ortamndaki bir prosestir. MMS ise gerek sinyallerin havadan llmesine dayanan ilemler btndr. Dier taraftan; MFYSnin kurulaca ortam Genel Mdrln merkez ve taradaki tm birimlerinin halihazrda mevcut niteleri olup tamamen bilgisayar donanm ve yazlmndan ibarettir. MMS ise Genel Mdrln merkez binasnda Monitr Dairesi ve Blge Mdrlklerine ilave yeni bir nite olarak kurulacak olup bilgisayar donanm ve yazlmna ilaveten RF sinyal alma/lm/analiz ekipmanlar da bulunacaktr.

10

3.1 MMS KOMPONENTMONTR SSTEM nedir ? I Genel anlamda telsiz haberleme trafiinin dzenlenmesini, I Frekans Kullanm Younluunun llmesini, I Teknik parametrelerin llmesini, I AM/FM radyo ve TV yaynlarnn teknik kalite kontrollerinin yaplmasn, I hlallerin tespit edilmesini, I Telsiz yayn kaplama alanlarnn belirlenmesini, I Enterferans olaylarnn zmlenmesini, I llegal telsiz istasyonlarnn yerlerinin bulunmasn, I Frekans ynetimi maksadyla istatistiki verilerin toplanmasn, 11 salayarak telsiz kullanmnda lke dzeyinde Devlet

Milli Monitr sisteminin aadaki ilke ve hedefleri karlamas ngrlmektedir:N N N N N N N N N

MMSnin Amac:

sabit, seyyar ve mobil istasyonlar ile lke genelinde aktif kaplama, 10 KHz-2.5 GHz frekans aralnda ve bu aralktaki tm servislerde etkin frekans kaplamas, Analog ve saysal btn modlasyon trlerinin demodlasyonu ve lmlebilmesi, MFYS ile entegrasyon, htiyalar dorultusunda geniletilebilmesi, Sistem ve komponent baznda standardizasyon ve arazide kullanma dayankllk zellii, Yksek teknoloji rn ve retim hattnda olmas, Esnek ve birbiriyle entegre edilebilir komponentler, Gerekli donanm bakmndan tam tehiz edilmi olmas, 12

MMSnin Ana stasyonlar:Milli Kontrol Merkezi (National Control Center), Blge Monitr Kontrol Merkezi (Regional Monitoring Control Center), 17 Adet RRS Blge Uzaktan Kumandal Sabit Monitr stasyonu (Regional Remote Station), 13 Adet TRRS Blge Uzaktan Kumandal Seyyar Monitr stasyonu (Transportable Regional Remote Station), 19 Adet MOBDF Mobil Yn Kestirme ve Monitr stasyonu (Mobile Direction Finding and Monitoring Station), 2 Adet MOBBC Mobil Radyo-TV Yaynlar lm Sistemi (Mobile Broadcast Measuring System), 7 Adet CMSV Kontrol, Bakm-onarm ve kmal Arac (Control, Maintenance and Supply Vehicle), 7 Adet PDFM Portatif DF ve Monitr Tehizat (Portable DF and 13 Monitoring Equipment). 1 Adet NCC 7 Adet RMC

MMSnin Konfigrasyonu:RMC RRS

STANBULRRS RRS 2 1 RRS RRS RRS

SAMSUNRMC 1 1 2 V/UHF 2 1 1 3 RRS RMC

RRS

1 2

1

ANKARARMC NCC

ERZURUM1 6 RRS 6

RRS RRS RMC

1 1 2 1 RRS 2 1

ZMR

RMC RRS RMC RRS

DYARBAKIR MOBBCTURPAK (NCC-RMC) (NCC- RMC V/UHF (MOBs-RMC) (MOBsVSAT (TRRS-RMC) (TRRSMW (RRS-RMC) (RRS-

MOBDF TRRS CMSV

MERSN

RRS

A n ka r a sta n b u l z m ir M e r sin D iy a r b a kr E rzurum S a m su n

NCC 1

1

RMC 1 1 1 1 1 1 1 7

RRS 3 4 3 4 1 1 1 17

TRRS 1 1 1 1 6 2 1 13

M OBDF 2 2 2 2 6 3 2 19

M OBBC 1 1

2

CM SV 1 1 1 1 1 1 1 7 14

Tm sistemin genel idaresi ile aadaki belli bal grevlerin yerine getirilmesinden sorumlu olacaktr: Teknik anlamda sevk ve idamesinin yaplmas, Grevlerin tanmlanmas ve planlanmas, Personele eitli ekillerde eitim verilmesi, Lojistik destek salanmas, Dier kamu ve zel kurulularla koordinasyonun yrtlmesi, Sistemin idamesi ve gelitirilmesi.

15

Kendi Sorumluluk blgeleri dahilinde, elindeki teknik ve personel altyapsn kullanarak monitr grevlerini hazrlamak, yrtmek, sonulandrmak ve gereken tedbirleri almak zere; monitr hizmetinin icra edilmesinden sorumlu olacaktr. Aadaki il merkezlerinde Telsiz Blge Mdrlklerinin halihazrda hizmet verdikleri binalarda kurulacaktr: Ankara (Genel Mdrlk Binasnda NCC ile birlikte kurulacak), stanbul, zmir, Mersin, Diyarbakr, Erzurum, Samsun.16

Blge Monitr Merkezi (NCC/RMC)

17

Bal olduu RMCdeki sistem operatrleri tarafndan bilgisayar sistemi araclyla uzaktan kumandayla insansz olarak iletilecektir. Her Blgenin zelliine ve ihtiyacna gre deien saylarda ve sadece bal olduu RMCden kumanda edilebilen RRS istasyonlarna TGM tarafndan kurulacak ve iletilecek olan MW linklerle eriim salanacaktr. 20 MHz-2.5 GHz Frekans Aralnda tm monitr grevlerini yerine getirilebilecektir (Ayrca her Blgede RRS istasyonlarndan biri 10 KHzden balamak suretiyle HF bandn da belli monitr grevlerinin yaplabilmesi salanacaktr):

18

SABT STASYON (RRS) YERLER:RRS stasyonu Ankara alda Hseyingazi Meteoroloji stanbul Aydosda Dereseki Metris Kekliktepe zmir Bykglda Karaburun Kuruda Mersin Kaletepe Balal obandede Kumluca Diyarbakr Telatepe Erzurum Kiremitli Tabya Samsun Shhye Ok.K.19

RRS istasyonlaryla ayn fonksiyonlar yerine getirmekle birlikte uzaktan kumandayla yada bulunduu yerde operatr tarafndan lokal olarak iletim imkanlarna sahip olacaktr. RRS istasyonlarndan sadece kamyon zerinde monteli olmas ve anten sistemleri bakmndan farkllk gstermektedir ve eitli srelerle geici hizmet vermek zere sevk edilmesi mmkn olacaktr. Yeni bir yere gtrldnde mevcut RRS ebekesinin paras olarak devreye alnabilecektir. letiim uydu VSAT haberleme sistemleri zerinden salanacaktr.

20

Seyyar Blge Sabit Monitr stasyonu (TRRS)

21

Van tip aralar ierisinde monteli olarak; 20 MHz-2.5 GHz frekans bandnda (her Blgede MOBDFlerden biri 3 MHzden balayacaktr) frekanslarn taranmas, Yn Kestirme yaplmas imkanna sahip olacak, bir operatr tarafndan iletilecektir. Her blgede en az iki olmak zere, blgenin zellii ve ihtiyacna gre deien saylarda ngrlmtr. Yn Kestirme operasyonunda en az 3 DF sistemi gerekli olduundan, MOBDF-MOBDF, MOBDF-RRS (ve/veya TRRS) konfigrasyonlaryla alabilecektir. Grev esnasnda MOBDFlerden herhangi biri Master olarak tayin edilerek master-slave iletimi mmkn olacaktr. ehir ii ve dnda homing yaplabilecek ve bu surette yayn kaynann yerinin hassas ekilde belirlenmesi mmkn olacaktr. letiim VHF/UHF telsiz sistemleri zerinden gerekletirilecektir.22

Mobil Kestirme / Monitr stasyonu (MOBDF)

23

zel monitring tehizat ve iletim teknikleri gerektiren Radyo-TV Yaynlar iin, monitr grevlerinin yerine getirilmesinde kullanlacak ve bir operatr tarafndan iletilecektir. ki aratan oluan sistem ile Trkiye genelinde hizmet verilecektir. letiim VHF/UHF telsiz sistemi zerinden gerekletirilecektir.

24

Mobil Radyo - TV Yaynlar lm ve Monitr stasyonu (MOBBC)

25

Blgelerde arazi almalarn desteklemek amacyla, hem ehir ii ve hemde arazide kullanma uygun CMSV aralarndan her Blgede bir adet bulunacak ve aadaki ekillerde kullanlacaktr: Blgede bulunan Atlye tehizatn geici kullanmak suretiyle arazide bakm-onarm yaplmas ve arza giderilmesi, Enterferans aratrmalarn desteklemek zere gerektinde mahallinde yaplacak havadan ve kablo balantl (conducted) lmlerin yaplmas,

26

MOBDF sistemleri ile gerekletirilecek homing almalarnn arala gidilmesi mmkn olmayan alanlara ve bina ii mahallere geniletilmesini salayacak sistemlerdir. ki ayr setten olumaktadr: Bir operatr tarafndan tama ve iletmeye elverili ve 25-2500 MHz frekans bandnda yayn kaynaklarnn yerlerinin noktasal olarak bulunmasn salayacak DF cihaz. Bundan her MOBDF aracnda bir set bulunmaktadr. Yerinde her trl enterferans lmlerinin yaplmasn salayan ve her blgede bir adet bulunan Zararl Enterferans Aratrma Seti.

27

MMS mkan ve Kabiliyetleri:Sistemin ana yetenekleri aadaki gibidir: Monitr: lm: Yn Kestirme (DF): Verilen frekans bandlarnn yada bir listedeki frekanslarn taranmasdr. Havadan alnan sinyalin parametrelerinin llmesidir. teknik

Bir elektromanyetik yayn kaynann corafi konumunun tespit edilmesidir.

Ayrca kurulacak sistem btnyle Saysal Sinyal leme (Digital Signal Processing-DSP) tabanl olacak ve hardware zerinde deiiklie gerek kalmadan pek ok yeni ihtiya yazlm yoluyla karlanabilecektir.28

Monitr Kabiliyeti:Bir frekans bandnda verilen admlarla tarama yaplmas, I Bir listeden ayrk frekanslarn taranmas ve bu suretle; I spektrum doluluunun (occupancy) llmesi, I kstl parametre lm, I yer tespitinin yaplmas, Daha sonra da; I MFYS veritabannda ruhsat bilgileri ile kontrol edilmesi, I illegal kullanmlarn tespit edilmesi, I detayl lm ve/veya DF analizi yaplmas kararnn oluturulmas.I

29

lm Kabiliyeti:I I I I

I I

Frekans Frekans Kaymas (Frequency Offset) Alan iddeti (Field Strength) Modlasyon Derinlii (Modulation Depth) ve Frekans Sapmas (Frequency Deviation) Bandgenilii (Bandwidth) Saysal sinyallerin ve Semeli ar sinyallerinin kodlarnn zlmesi ve llmesi.

30

Yn Kestirme (DF) Kabiliyeti:I

Uzak Mesafeli HF DF hizmeti TGM dndan salanacaktr. Ancak groundwave zerinden sabit/seyyar ve mobil nitelerin katlmyla homing kabiliyeti mevcuttur. 20-2500 MHz aralnda DF operasyonu btnyle MMS sistem yetenekleri arasndadr. Operasyona ayn anda sabit/seyyar ve mobil istasyonlarn herhangi asgari nden oluan bir konfigrasyonu katlabilecek ve saysal arazi modeli zerinde genleme (triangulation) ve yayn kaynann yer tayini yaplabilecektir.

I

I

31

MMS iin letiim Altyaps:

TRRS #1Dier Networklar MW Link

RRS #1 TRRS #n RMC #1 RRS #mV/UHF Telsiz

RMC #2 - #7

TURPAK

MOBDF #1

NCC

MOBBC

MOBDF #k32

3.2 MFYS KOMPONENTMFYS Nedir?TGM merkez ve tara birimlerince yaplmakta olan frekans ynetim grevlerini desteklemek ve otomasyona kavuturmak iin bilgisayar donanm, veri iletiim a ve eitli uygulama yazlmlarndan oluan bir altyapdr. Bu yap bnyesinde; frekans planlama ve tahsis, spektrum mhendislii/EMC/ Enterferans analiz ve hesaplama yetenekleri, sistem kurma izinleri ile ilgili tm ilem admlar, mal yada ithal edilen her trl telsiz cihaz ve sistemlerinin standartlara uygunluklar, imalat/bayi/bakm-onarm servisleri ilemleri, Telsiz kullanc ve amatrlerin ilemleri, iin gerekli unsurlar bulunduracaktr.33

Paylalacak Sistem Bileenleri: Yukarda tanmlanan tm uygulamalar ile MMS gereksinimlerini karlayacak ekilde; I ORACLE VTYS ile yaratlan/ynetilecek olan veri taban ortam, I Trkiyenin tamamna ait 1/25 000 lee karlk gelen saysal arazi modeli, I WAN (TURPAK) ve LAN (Ethernet) veri iletiim ortam, I Teknik bazdaki spesifik uygulama gelitirme ihtiyalarn karlamak zere bir Corafi Bilgi Sistemi (GIS) platformu, ortaklaa kullanlacaktr.

34

MFYSnin ematik Gsterimi:Corafi Bilgi Sistemi likisel Veritaban Ynetim Sistemi Kullanc Arayz

Ruhsatlandrma, cretlendirme, Ynetim Raporlama, Standardizasyon Aktiviteleri, Enterferans Takibi Yazlm

Telsiz Monitr Destek Yazlm

Spektrum Mhendislii Yazlm

MMS

MFYS Veritaban

MFYS35

Veri letiim Ortam:I

I

TGMnin Ankara merkez ile stanbul, zmir, Mersin, Diyarbakr, Erzurum ve Samsun Blge Mdrlklerinden oluan yaygn tekilat bulunmaktadr. Her Blge Mdrlne, sistem kurma ve frekans tahsis grevlerinin btnyle yerinden yaplabilmesini salayacak yazlm ve donanm aralar salanacaktr. MMS grevleri blge sorumluluk alanlar dahilinde yrtlecek ve bilgisayar ortamndaki MMS-MFYS ilikileri de blgesel kapsamda gerekleecektir.

Bu iletme konsepti MFYSnin; tm blgeleri etkin ekilde birletiren bir Bu iletme konsepti MFYSnin; tm blgeleri etkin ekilde birletiren bir Geni Alan Veri letiim A (WAN) zerinde altrlmasn dolaysyle Geni Alan Veri letiim A (WAN) zerinde altrlmasn dolaysyle ortak veri tabannn WAN zerine uygun ekilde yaylmasn ortak veri tabannn WAN zerine uygun ekilde yaylmasn gerektirmektedir. gerektirmektedir. Ayn WAN ortam MFYS ve MMS ihtiyalar iin ortaklaa Ayn WAN ortam MFYS ve MMS ihtiyalar iin ortaklaa kullanlacaktr. kullanlacaktr. 36

Geni Alan Veri letiim A (WAN):WAN (X.25-TURPAK)

stanbul Blge

Samsun Blge

zmir Blge

Ankara Merkez

Erzurum Blge

Mersin Blge

Diyarbakr Blge

37

4. DER HUSUSLARProje Maliyeti ve Finansman: Milli Monitr Sistemi Projesinin Mays 1998 fiyatlaryla protokol bedeli: 9.125 Trilyon TL. Protokol Bedelinin tamam Katma Bteli bir kurulu olan Genel Mdrlmzn Telsiz cretlerinden salanan gelir fazlasndan karlanmaktadr.

38

Proje fa Program: 8 Mays 1998 tarihinde fiilen balayan MMS Projesi, 36 aylk proje uygulama dnemini takiben Mays 2001de geici kabul yaplarak Trkiye genelinde hizmete verilecektir.Y e r T e s lim i A nkara sta n b u l D iy a r b a k r z m ir M e r s in S am su n E rzurum H a z ir a n 1 9 9 9 E y l l 1 9 9 9 A r a lk 1 9 9 9 M art 2000 H a z ir a n 2 0 0 0 A u sto s 2 0 0 0 K a s m 2 0 0 0 K s m i G e ic i K a b u l A r a lk 1 9 9 9 M art 2000 H a z ir a n 2 0 0 0 A u sto s 2 0 0 0 K a s m 2 0 0 0 O cak 2001 N is a n 2 0 0 139

Projenin Halihazr Durumu ve Sonu:Projede tasarm ve mhendislik faaliyetlerine paralel olarak imalat ve yer teslim almalar yrtlmektedir. fa Programna uygun ekilde yrtlen faaliyetlerde herhangi bir gecikme ve problem szkonusu deildir ve Projenin zamannda tamamlanmas mit edilmektedir. Dnyada monitr sistemi bulunmayan bir ka lkeden biri olan lkemiz; kapsam, kullanlan yeni teknoloji, frekans ynetim sistemi ile entegre olmas ve iletme esneklii ve etkinlik bakmndan trnn en iyileri arasnda bulunacak bir altyapya kavumu olacaktr. Sistemin iletmeye alnmas ile birlikte; en optimum frekans ynetimi ve kullanclara salanacak elverili ve gvenli iletiim ortam ile lke ekonomisine katma deer salanmas, usulsz ve illegal kullanmlarn nlenmesiyle lke gvenliine destek verilmesi, enterferans olaylarna hzl mdahale ve zm yetenei ile de can ve mal gvenliinin korunmas mmkn olabilecektir. 40

41