FİZİK

GİRİŞ

Fizik insanoğlunun deneyimlerine ve bir kaç küçük fakat esas doğa bilimi kanununa örneğin; Enerji, kütle, elektrik yükü, momentumun ve impuls korunum kanunlarına dayanır. Söz konusu kanunlar çok sayıda denel olgudan sonra kabul edilmiştir.

Bir zamanlar fiziğin konusunu astronomi, kimya, biyoloji, jeoloji, matematik ve tüm diğer doğa bilimler oluşturuyordu. Bu nedenle her doğa bilimi fizik kanunlarının esaslarına, fizikteki yeni buluşlara ve fizikte geliştirilen yeni araçlara dayanması gerekir. Gelişmekte olan tüm doğa bilimlerin esasını ve yönlendirmesini fiziğin oluşturduğunu açık olarak söyleyebiliriz. Aynı şekilde fizik, teknığin ve çağdaş teknolojinin de esasını oluşturur.

Fizik bir denel ve pozitif bilimdir. Fizkteki tüm teoriler denel olgu-lara dayanır. Teoriler fizikte denel olarak ispatlanır. Fizkte en güvenilir bilgiler denel olarak elde edilen bilgilerdir.

Fizik sürekli olarak gelişen dinamik bir doğa bilimidir. Bu nedenle doğa hakkındaki bilgilerimiz nitelik bakımından sürekli ilerlemektedir. Fizikteki ilerlemeleri izlemek için okullarımızdaki müfredat program-larımızı sürekli olarak yenilemek ve geliştirmek zorundayız.Yalnız bu şekilde öğrencilerimiz iyi bir şekilde eğitilmiş olur ve dah geç edindikleri bilgileri uygulayabilirler. Son yıllarda fizik dersinin metodolojisinde çok büyük değişmeler olmuştur. Öğretim sürecinde öğrenci ve öğretmen bir bütünü oluşturur. Öğrenciden etkin, öğretmenin ise derse hazırlıklı ol-ması istenir. Denel ve teori deneyimler sonucu öğrencide bilimsel kav-ramlar oluşur. Söz konusu bilmsel kavramları daha geç öğrenci de pratik ve teorik problemlerin çözümünde kullanabilir.

GENEL HEDEFLER

Öğrenciler:1. Fiziğin araştırma konusu olan doğa olaylarını ve kanunlarını tanı-

maları,

171

2. Fiziğin bilimsel araştırma metodlarını tanımaları,3. Fizik olaylarının genel, kalitatif ve doğa olaylarının açık bir şekil-

de açıklamalarını yapabilmeleri,4. Fiziğin teknolojideki uygullamaları ile ve günlük hayattaki pozitif

ve negatif etkileri ile aydınlanmaları,5. Fiziğin doğa ile etkin ilişkisini,insanoğlunun bilinçlenmesini, top-

luma ve yaşadığı ortama - Dünya’ya sorumluluk duygullarını, çev-re koruması gibi duyguları geliştirmesi,

6. Özellikle fiziğin bir doğa bilimi olarak tarih ve sosyal açıdan etki-lerini tanımaları,

7. İlerki çalışmalarında güçlü bir temel oluşturmaları,8. Eleştirel düşünebilmeyi ve yaşam ortamı için estetik duyguları

geliştirmeleri gerekir.

GENEL AMAÇLAR

Öğrenciler:

1. Öceki yıllarda edindikleri fizik bilgilerini geliştirmeleri,2. Fiziksel büyüklükleri doğru bir şekilde ayırd etmeleri, fiziksel

büyüklüklerin matematik formüllerle ve grafik olarak göstermele-rini bilmeleri,

3. Fiziğin bir denel bilim olarak rolülünü bilmeleri,4. Planlı çalışmaları, basit fizik deneyler yapabilmeleri, deneylerde el-

de edilen verilerin değerlendirme ve açıklamalarını yapabilmeleri,5. Kesin ölçme yapabilme alışkanlıklarını geliştirmeleri,6. Profesyonel kitapların kullanımını, interneti ve diğer kaynakların

kullanımını bilmeleri,7. Bireysel ve gruplar halinde çalışma alışkanlığı kazanmaları,8. Yeni yöntemlerle ve tanışmaları ve enerjinin rasyonel bir şekilde

kullanımını ve tasarufunu bilmeleri,9. Deneylerde edilen verilerden sonuçlar elde edebilmeleri gerekir.

KATEGORİLER

1. CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVET2. DÜZENSİZ HAREKETLER VE TERMİK OLAYLAR3. ELEKTRİSİTE VE MANYETİZMA4. OPTİK5. ÇAĞDAŞ FİZİK6. ASTRONOMİ

172

FİZİK (haftalık ders sayısı 3, yıllık toplam 111 ders saati)

Fen Bilimleri Lisesi

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: FİZİKSEL BÜYÜKLÜKLER VE BİRİMLERİ ( 2 )

HEDEFLER: AMAÇLAR:- SI birim sistemindeki büyüklüklerin tanımları ve birimleri yazabilme. Etalon büyüklüklerle esas fiziksel büyüklüklerin ölçebilme. Ölçme sonucu esas büyüklüklerin askatlarını kavrayabilmeleri;. - Fiziksel çoklukları üslü şekilde gösterebilme. Çok sayıda ölçme sonucu ortalam değer ve sapma kavramını kavrayabilmeleri gerekir.

- SI birim sistemini ve birimlerini tanıyabilme ve anlayabilme; - Esas fiziksel büyüklüklerin analizini yapabilme; - Etalon ölçü aygıtlarını uygulayabilme; - Çok büyük ve küçük esas büyüklüklerin üslü şekilde yazılışını geliştirebilme ve yazabilme.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:- Fiziğin araştırma yöntemi;- Fiziğin diğer doğa bilimleri ve teknik ile bağlantısı;- Fiziksel büyüklükler;- Uluslararası birim sistemi ( SI)

- Esas fizksel büyüklğükleri ve birimleri bilmeleri; - Esas fizüksel büyüklükleri mili, mikro v.b. birimlerine dönüştürme becerisini edinmeleri; - Ölçmede deneyim ve beceri kazanmaları; - Büyüklüklerin miktar ve fonksiyonel ilşkileri arasında beceri kazanmaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:- Söz konusu altkategoride uzunluk ölçü birimi, zaman ölçü birimi ve başka birimler kullanılır. - Öğrenciler fiziğin esas çalışma yöntemlerini, fiziksel büyüklükleri ve bunların ölçme işlemleri ile tanışır.

- Matematik - Üslü fonksiyonlar, - Çizgisel fonksiyonlar, - Meteoroloji,v.b.

KAYNAKÇA:Uluslararası birim sistemi ( SI )

173

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: DOĞRUSAL HAREKET ( 7 )

HEDEFLER: AMAÇLAR:- Ortalama ve anı hızın tanımını; ivmenin ve düzgün doğrusal hareketin tanımını kavrayabilme. - Yol, hız ve zaman bağlı ivme bağıntılarını yazmaları ve uygulamalarını bilmeleri; Kinematikteki verileri grafik olarak göstermesini ve grafiklerin okunmasını bilmeleri.

- Düzgün doğrusal hareketin özelliklerini ve esas bağıntılarını yazabilme; - Kinematik büyüklüklerin hıza - zaman ,yol - zaman grafiklerini çizebilme; v.b. - Kinematik bağıntılarını analizini yapmaları ve problem çözümlerinde uygulayabilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR: - Maddesel nokta; - Düzgün dfoğrusal hareket; - Grafik gösterim. Düzgün nolmayan hareket - İvmenin tanımı; - Düzgün değişen doğrusal hareket; - Düzgün doğrusal harekete yol ve ivme hesabı; - Hız ve ivme vektörel büyüklük olarak.

Öğrenciler: - ortalam hız ve ani hızın tanımını bilmeleri; - ivmenin tanımını, harekettin esas bağıntılarını yazmalarını ve uygullayabilmeleri; - verilen hız yardımıyla beli bir zaman sonra hareketlinin konumunu belirlemelerini bilmeleri; - hareketi kavramını daha iyi anlayabilmeleri için çok kısa zaman aralık kavramını bilmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ: Öğrenci: - denel ölçmeler sonucu hareketin matematik bağıtılarını yazmasını bilmelidir. - serbest düşme hareketi düzgün hozlana, dik atış ise düzgün yavaşlayan hareket olduğunu bilmeldir; - Hreket kavramını yol, hız ve ivme bakımından ayırd etmesini bilmelidir.

- Matematik - Üslü fonksiyonlar - Çizgisel fonksiyonlar - Karesel fonksiyonlar - Vektörler v.b.

174

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: DAİRESEL HAREKET ( 3 )

HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrencilere: - merkezcil ivme,merkezcil ve merkezkaç kuvvetin tanımı yapılmalı; - birinci kozmik hız hakkında açıklama verilmeli; - kuvvetin momenti ve kaldıraç hakkında gerekli açıklamar verilmeli,eylemsizlik momenti ve dönme ya da açısal impuls momenti açıklanmalı; - dönme dinamiğin esas kanunu ile ilgili tanım verilmeli.

Öğrenciler: - merkezcil ve merkezkaç kuvvetleri tanımaları; - birinci kozmik hızı ve kuvvetin momentini hesaplayabilmeleri; - eylemsizlik momenti ile dönme ya da açısal impuls momentini ayırd etmeleri; - dinamiğin esas kanununu anlamalrı ve uygullayabilmeleri gerkir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Öğrenciler: - Merkezcil ve merkezkaç kuvvet -98 Birinci kozmik hız.Kuvvetin momenti. Kaldıraç; - Eylemsizlik momenti. Dönme ya da açısal impuls momenti; - Dönme hareketin esas kanunu. D önme ve ötelenme hareketi arasındaki benzerlik.

Öğrenciler: - Merkezcil ve merkezkaç kuvvetlerin anlamların; - Merzcil ve merkezkaç kuvvetlerini ayırd emeleri bilmeleri; - Kuvvetin momentini ve özeliklerini ayrıca kaldıracı üç farklı özeliğini bilmeleri; - Dönme ya da açısal impuls momenti ve eylemsizlik momenti arasındakı farkı bilmeleri; - Dinamiğin esas kanununu tanımaları ve anlamaları ayrıca dönme ve ötelenme hareketi arasındakı benzerliği anlamaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ: Öğrenci : - denel örnekler yardımıyla merkezcil ve merkezkaç kuvvetini açık olarak anlamaları - örnekler ve problemler yardımıyla ötelenme ve dönme hareketinin benzerliğini ve program içeriğini açık olarak vermeleri, - kullanıllan didaktik modeler yardımıyla derse uygun olan metodolojik yöntemler edinmerleri gerekir.

- Matematik - Coğrafya - Astronomi - Santrifuj aygıtını uygullaması

175

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: CİSİMLERİN KARŞILIKLI ETKİLEŞMESİ ( 12 )

HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - bir büyüklük olarak kuvvetin vektörel özeliğini anlatmasını bilmeli; vektörlerin grafik olarak toplanmasını ve bileşenlere ayrılmasını bilmeli; - kuvvetlerin dengesini ve kuvvet çeşitlerini ayırd etmelerini örneğin: iç ve dış kuvvetler, etki ve tepki kanunlarını bilmel; - dinamometrenin nasıl çalıştığını anlamalı; Kütleyi, eylemsizliği, ağırlığı, ve hareket miktarını anlamalı; - karşılaştırma ( referans ) sistemini, göreselik (relativite) kavramını ve Newton dinamik kanunlarını bilmeli; - mekanik işin, gücün, kinetik enerjinin ve potansiyel enerjinin iki farklı çeşidini (gravitasyonel ve esneklik) anlamaları ve tanımlarını bilmeleri

Öğrenciler: - kuvvetin tanımını ve Newton dinamik kanunlarını yazabilmeleri; - kütle ve ağırlık arasındaki farkı ayırd etmeleri; - mekanik iş ile hergünkü iş arasındaki farkı ve güç ile mekanik enerji arasındaki farkı ayırd etmeleri; - eylemsiszlik ve dinamiğin esas kanununu anlamaları; - ağırlık kuvvetini,ağırlığı, yoğunluğuve spesifik (özgül) ağırlığın çözümlemesini (analizini) yapmaları; - cisimlere arası etkileşmeyi, işi, gücü, kinetik ve potansiyel enejiyi tanımaları ve anlamaları gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:- Kütle ve eylemsizlik;- Hareket miktarı;- Kuvvet- Eylemsizlik kanunu;- Ağırlık kuvveti;- Ağırlık.Yoğunluk;- Özgül yoğunluk;- Cisimler arası etkileşme kanunu;- İş;- Güç;- Kinetik ve potansiyel enerji

Öğrenciler: - kuvvet kavramını ve özeliklerini tanımalı,kuvvetlerin toplanması ve ve bileşenlere ayırmasını bilmeleri; - günlük hayata karşılaşılan kuvvet kavramını ağırlık kuvvetini,sürtünme kuvvetini v.b. kuvvetleri tanımaları; - değme ve uzaktan etkiyen kuvvetlerin varlığını bilmeleri; - kütleye etkileyen kuvveti ve cisimler arası kuvvetleri ayırd etmeleri; iş ve enerjinin tanımını bilmeleri gerkir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ: Öğrenciler deneylerden ve günlük hayatan kuvvet ile ilgili bilgilier edinmelidirler.

- Matematik - Vektöler ve vektörlerle yapılan işlemler - Enerjiden yararlanmanın bir sonucu olarak ekoloji ve yaşam ortamı.

176

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: DAİRESEL HAREKET ( 8 )

HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrencilere: - merkezcil ivme, merkezcil ve merkezkaç kuvvetin tanımı yapılmalı; - birinci kozmik hız hakkında açıklama verilmeli; - kuvvetin momenti ve kaldıraç hakkında gerekli açıklamar verilmeli, eylemsizlik momenti ve dönme ya da açısal impuls momenti açıklanmalı; - dönme dinamiğin esas kanunu ile ilgili tanım verilmeli.

Öğrenciler: - merkezcil ve merkezkaç kuvvetleri tanımaları, - birinci kozmik hızı ve kuvvetin momentini hesaplayabilmeleri, - eylemsizlik momenti ile dönme ya da açısal impuls momentini ayırd etmeleri, - dinamiğin esas kanununu anlamalrı ve uygullayabilmeleri gerkir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Öğrenciler: - Merkezcil ve merkezkaç kuvvet -98 Birinci kozmik hız. Kuvvetin momenti. Kaldıraç; - Eylemsizlik momenti. Dönme ya da açısal impuls momenti; - Dönme hareketin esas kanunu. Dönme ve ötelenme hareketi arasındaki benzerlik.

Öğrenciler: - Merkezcil ve merkezkaç kuvvetlerin anlamların, - Merzcil ve merkezkaç kuvvetlerini ayırd emeleri bilmeleri, - Kuvvetin momentini ve özeliklerini ayrıca kaldıracı üç farklı özeliğini bilmeleri, - Dönme ya da açısal impuls momenti ve eylemsizlik momenti arasındakı farkı bilmeleri, - Dinamiğin esas kanununu tanımaları ve anlamaları ayrıca dönme ve ötelenme hareketi arasındakı benzerliği anlamaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:

Öğrenci: - denel örnekler yardımıyla merkezcil ve merkezkaç kuvvetini açık olarak anlamaları - örnekler ve problemler yardımıyla ötelenme ve dönme hareketinin benzerliğini ve program içeriğini açık olarak vermeleri, - kullanıllan didaktik modeler yardımıyla derse uygun olan metodolojik yöntemler edinmerleri gerekir.

- Matematik - Coğrafya - Astronomi - Santrifuj aygıtını uygullaması

177

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVET ALT KATEGORİ: DÖNEN CİSİMLERİN DİNAMİĞİ ( 8 ders )

HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - merkezcil ivmenin, merkezcil ve merkezkaç kuvvetin tanımını kavrayabilmeleri; - birinci uzay hızını tanımını kavrayabilmeleri; - kuvvetin momenti ve kaldıraçla ilgili bilgileri,eylemsiszlik momenti ve impuls momentinin açıklamarının kavrayabilmeleri; - dönme hareketi dinamiği hakkında gerkli bilgileri kavrayabilmeleri gerkir.

Öğrenci: - merkezcil ve merkezkaç kuvvetlerini anlayabilmeleri, - birinci uzay hızını ve kuvvetin momentini anlayabilmeleri; - eylemsizlik momenti ile impuls mometi arasındaki farki anlayabilmeleri, - dönme hareketinin esas kanunun uygullamasını bilmeleri gerkir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:- Merkezcil ve merkezkaç kuvvet;- Birinci uzay hızı.Kuvvetin momenti. Kaldıraç; - Eylemsizlik momenti. İmpuls momenti;- Dönme hareketinin esas kanunu Dönme ve ötelenme hareketi arasındaki benzerlik.

Öğrenciler: - merkezcil ve merkezkaç kuvvetlerin anlamını kavramaları, - merkezcil ve merkezkaç kuveti arasındaki farkı kavramaları, - eylemsizlik ve impuls momenti arasındaki farkı kavramaları, - dönme hareketinin esas kanununu kavramaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler: - örnek ve denel bilgi;- lere dayanarak merkezcil ve merkezkaç kuvvetleri hakkında açık bilgiler edinmeleri; - örnek ve problemler yardımıyla müfredatın programın içeriğini açıklamarı ve ötelenme ile dönme hareketi arasındaki ilişkiyı açıklama yapabilmeleri; - dönme hareketi ile ilgili didaktik modelerin çıkarılması ve dersin anlaşılması için uygun metodolojik yöntemler verebilmeleri gerekir.

- Matematik -Coğrafya - Astronomi - Santrifuj aygıtının uygullaması.

178

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVET ALT KATEGORİ: SÜRTÜNME KUVVETİ ( 5 )

HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrencilere: - iç, dış, statik ve dinamik sürtünmenin tanımı yapılmalı; - eğik düzlemin tanımını ve dönme hareketi hakkında gerekli açıklamalar verilmelidir

Öğrenciler: - dış ve iç sürtünmeyi anlamaları, - statik ve kayma ve dönme sürtünme hakkında bilgiler edinmeli ve çözümleme yapabilmeleri, - eğik düzlemde harekerti uygullayabilmeleri, - dönme sürtünmesini diğer sürtünmelerden ayırd etmelerini bilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Öğrenciler: - Diı ve iç sürtünme; - Statik ve dinamaik sürtünme; - Eğik düzlem; - Dnme hareketi ve sürtünme.

Öğrenciler: - İç ve dış sürtünmeler kavramı ve özeliklerini anlamarı, - Dış ve iç sürtünmeleri ayırd etmeleri, - Statik ve dinamik sürtrünme kavramlarını anlamaları, - Dönme ve kayma sürtünmelerini ayırd etmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ: Öğrenci: - örnek ve deneyler yaparak kuvvet ile ilgili açık bilgiler edinmeleri gerekir; - örnek ve deneyler yardımıyla müfredat programları açıklanmalı, dış, iç, dönme ve kayma sürtünmesi ile ilgili benzerlikler verilmelidir.

- Matematik - Teknik bilimler ve teknoloji

179

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVET ALT KATEGORİ: HİDROSTATİK ( 4 )

HEDEFLER: AMAÇLAR:- Hidrostatik basıncı, Arşimed ve Paskal kanunların tanımları yapılmalı; - Yüzeysel gerilimin tanımı ve kılcal olaylar hakkında gerekli bilgiler verilmelidir.

Öğrenciler: - hidrostatiğin araştırma konusunu anlamaları, - basınç ve sıvılarda basınç kuvvetinin nasıl iletildiğini anlamaları, - bileşik kap kanununu tanımaları ve uygullamasını bilmeleri, - yüzey gerilimi olayını ve kılcal olaylarını anlamaları ve uygulayabilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR: - Hidrostatik basınç; - Arşimet ilkesi; - Paskal ilkesi; - Yüzey gerilimi; - Kılcal olaylar

Öğrenciler: - sıvıların basınç kuvvetinin tanımaları, - sıvıların basınç kuvvetini anlamaları, - sıvılarda basınç kuvvetinin iletim kanununu tanımaları, - sıvılarda yüzey gerilimi ve kılcal olaylarını anlamaları, - kılcal borularda dışbükey ve iç bükey olayını görmeleri ve ayırd etmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ: Öğrenciler: - örnek ve denel bilgilere dayanarak hidrostatik basınç hakkında bilgiler edinmelidir; - örnek ve denel bilgilere dayanark müfredat programın içeriği çerçevesinde kuvvet ve basınç arasındaki farkı açıklayabilmeleri gerekir.

- Matematik - Teknik bilimler ve teknoloji

180

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVET ALT KATEGORİ: YER ÇEKİMİ ( 9 )

HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenilere: - Newton genel çekim hakkında bilgi edinmeli, ayrıca Kevendiş deneyi açıklama; - gravitasyonel alanın ve gravitasyonel alanda yapılan iş tanımı; - gravitasyonel alanda hareket ile ilgili bilgiler verilmeli ayrıca ağırlıksız ortam hakkında açıklama yapılmalıdır.

Öğrenciler: - evrensel çekimi anlamaları, -yerçekimi kuvvetini anlamaları, - Newton genel çekim kanununu anlamaları ve uygullayabilmeleri, - yeryüzündeki hareketi anlamaları ve ayırd etmeleri, - yerçekimi alanında maddesel noktanın dik atış, serbest düşme ve ağırlıksız ortam hareketini açıklayabilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR: Öğreniler: - Newton genel çekim kanunu. Gravitasyonel ( kütle çekimi) alan; - Gravitasyonel alanda yapılan iş; - Yeryüzünde hareket. Dik atış; Serbest düşme;Ağırlıksız ortam

Öğrenciler: - cisimlerin evrensel çekim alan kavramını anlamaları, - gravitasyonel alan kavramını anlamaları, - yerçekimi alanı ilgili problemlerin çözümlerini yapabilmeleri, - dik atış ve serbest düşme ile ilgili problemlerin çözümlerinde matematik bilgilerini geliştirmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler: - örnek ve denel bilgilere dayanarak yerçekimi (gravitasyon) hakkında açık bilgiler edinebilmeleri; - örnek ve denel bilgilere dayanarak müfredat programı çerçevesinde yerçekimi, gravitasyonel alan, yerçekimi (gravitasyon) alanında yapılan iş ve yeryüzünde hareket ile ilgili bilgi edinebilmeleri; - metodolojik konularda aynı ve spesifik olan bilgileri değerlendirmeleri gerekir.

- Matematik - Teknik bilimler ve teknoloji - Astronomi

181

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVET ALT KATEGORİ: KORUNUM KANUNLARI ( 10 )

HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - kapalı sistem, impuls korunum kanununın, mekanik korunum kanunu ve impuls korunum kanunuun tanımı yapılmalı, ayrıca impuls korunum kanununın uygullamasına ait örnekler verilmeli; - Kepler kanununın tanımı,mekanik enerjinin ve impuls momentinin korunumu ve uygullamasına ait gerekli bilgiler verilmesi gerekir.

Öğrenciler: - kapalı sistemin ne olduğunu ve koruınum kanununın önemini kavrayabilmeleri, - impuls korunum kanunu uygullayabilmelerini bilmeleri; - mekanik enerjinin ve impuls momementinin korunum kanununı uygullayabilmeleri ve anlayabilmeleri; - Kepler kanununın önemini anlayabilmeleri; - Mekanik enerjinin ve impuls korunum kanunu uygullamalarına ait örnekler verilmelidir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Öğrenciler: - Kapalı sistem.İmpuls korunum kanunu; - İmpuls korunum kanununın uygullamasına ait örnekler; - Mekanik enerjinin ve impuls. momentinin korunum kanunu; - Kepler yasaları; - Hareket miktarının korunumu ve uygullamasına ait örnekler.

Öğrenciler : - kapalı sistem, impuls korunum kanunu tanımaları ve anlamaları; - korunum kanunu, impuls korunum kanununa ait örnek ve uygullamalar hakında bilgi edinmeleri; - mekanik enerji korunumu ve impuls korunum kanunu ile ilgili matematik bilgilerini geliştirmelerini; - mekanik enerji ve impuls korunum kanununa ait örnekler ve uygullamalar verilmelidir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:

Öğrenciler: - örnekler ve denel bilgilere dayanarak kapalı sistem ve impuls korunum kanunu hakkında açık bilgiler edinmeleri; - örnekler ve denel bilgilere dayanarak enerjinin ve impuls momentinin program müfredatının açıklamasını yapabilmeleri; - Kepler kanununın önemini anlamaları gerekir.

- Matematik - Teknik bilimler ve teknoloji - Astronomi

182

KATEGORİ: DÜZENSİZ HAREKETLER VE TERMİK OLAYLARALT KATEGORİ: MOLEKÜLLER KİNETİK TEORİ ( 22 )HEDEFLER: AMAÇLAR:- moleküllerin büyüklüğü ve kütlesinin tanımı; Molekül hızlarının ölçülmesine, hız dağılımı ve molekülerin ortalama serbest yolarına ait örnekler verilmesi; - difuzyon ve ideal gazların tanımı ; Kelvin eşeli ve termometre çeşitleri hakında bilgi, ayrıca izohaler, genel gaz denklemi, Avogadro ve gerçek gazların tanımı verilmesi gerekir.

Öğrenciler: - molekülerin büyüklüğü hakkında bilgi ; - moleküler hız dağılımı hakkında bilgi edilmeleri ; - molekülerin ortalama serbest yolu kavramını ve ilgili problemlerin çözümlerini bilmeleri - difuzyon kanununın uygulamasını bilmeleri - ideal gaz kavramını bilmeleri - ideal ve gerçek gazlarla ilgili örnekler ve denklemleri bilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR: - Molekülerin büyüklüğü ve kütlesi; - Molekülerin hız ölçümü; - İdeal gazlar. Sıcaklık kavramı. Termometre ve çeşitleri; - Klauzius denklemi; - Boyle-Mariote , Gey-Lüsak ve Şarl kanunları; - Kelvin sıcaklığı ve izohaler; - Gerçek gaz denklemi.

Öğrenciler: - moekülerin büyüklüğü ve kütlesini anlamaları - örneklerle molekülerin hız dağılımı kanununı ve uygulamalarını anlamaları; - difüzyon kanunu ve molekülerin ortalama yol hesabını matematik açıdan yapabilmeleri; - ideal ve gerçek gazlara ait örnekleri anlamaları - Kelvin sıcaklığını ve izohaleri anlamaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler: - deney ve örneklerle gazların kinetik teorisini açıklayabilmeleri; - örnek ve denel bilgiler yardımıyla müfredat programı çerçevesi içinde molekülerin hız dağılımını, ortalama yol kavramını ve difüzyon kanununı açıklayabilmeleri;

- Matematik - Teknik bilimleri ve teknoloji - Kimya ve Biyoloji.

Gazlar ve termodinamik ilgili internet adresi: http:// oldsci.eiu.edu/physics / Ddavis / 1150/ 14 Thermo / ToC./html http:/www.physics .usyd.edu.au/rcfta/thermo.html

183

KATEGORİ: DÜZENSİZ HAREKETLER VE TERMİK OLAYLARALT KATEGORİ: TERMODİNAMİK ( 22 )HEDEFLER: AMAÇLAR:- Cisimlerin ve ideal gazların iç eneriji tanımı yapılmalıdır; - Isı miktarı,cisimlerin ve gazların ısı sığası kavramları; Termodinamiğin birinci kanunu ve adyabatik süreç; Gazların genleşmesinin iş bakımından incelenmesi,Tersyönelir ve tersyönelmez süreçler açıklanmalıdır; - İkinci termodinamik kanununın tanımı; Termik motorlar, motorların verimi, Karno çevrimi ve soğutma makinelerin çalışması açıklanmalıdır.

Öğrenciler: - cisimlerin ve gazların iç enerji kavramını anlamaları; - cisimlerin ve ideal gazların iç enerji değişimini matematik açıdan hesaplıyabilmeleri; - cisim ve gazların ısı kapasitesini anlamaları; - Termodinamiğin birinci kanununu bilmeleri ve uygulayabilmeleri - Gazların genişlemesinde yapılan işi, tersyönelir ve tersyönelmez süreçleri anlayabilmeleri - Termik motorları, verimi ve karno çevrimini anlamaları - Soğutma makinelerini çözümleyebilmleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR: - Esas kavramların tanımı. İç enerji; - Cisimleri iç enerji değişimi. İdeal gaların iç enerjisi; - Isı miktarı.Cisimleri ısı sığası; - Gazların ısı sığası. Termodinamiğin birinci prensibi; - Birinci termodınamik prensibinin ideal gazlara uygullaması; - Adayabatik süreç. Joule - Thomson olayı; - Gazların genleşmesinin iş bakımından incelenmesi; - Tersyönelir ve tersyönelme süreçler; - Isı motorları.Termik makinelerin verimi. Karno çevrimi. Soğutma makineleri

Öğrenciler: - cisimlerin ve gazların iç enerjisini ve iç enerji değişimini açıklayabilmeleri - ısı miktarı, cisimlerin ısı sığası ve birinci Termodinamik kanununı açıklayabilmeleri - Adiyebatik sürecini Joule-Thomson olayının ve gazların genleşmede yapılan işi açıklayabilmeleri - İkinci termodinamik kanununı ve termik motorları anlayabilmeleri - Motorların termik verimini, Karno çevrimini ve soğutma makinelerini anlayabilmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler: - örnek ve denel bilgilere dayanarak ideal gazların iç enerjisi, ısı miktarı, cisimlerin ve gazların ısı kapasitesi ve birinci Termodinamik kanunu

- Matematik - Teknik bilimleri ve teknoloji - Kimya - Biyoloji

184

hakkında bilgi ; - ideal gazların, birinci Termodinamik kanununa uygulaması olarak çözümlü örnekler yardımıyla müfredat programını açıklayabilmeleri gerekir. Gazlar ve termodinamik ilgili internet adresi: http:// oldsci.eiu.edu/physics / DDavis / 1150/ 14 Thermo / ToC.html http:/www.physics .usyd.edu.au/rcfta/thermo.html

SEÇMELİ DERSLER ( S D )

PROGRAM İÇERİĞİ: HEDEFLER:- Etlemsiz ve eylemsiz olmayan gözlem çerçeveleri; - Kuvetin bağımsız etkileri; - Bileşik ve dönme hareketleri; - Esnek çarpışma; Molekülerin hız dağılımı; - Molekülerin ortalama serbest yolu; - Difuzyon kanunu; - Gerçek gazların hal denklemi; - Molekülerin serbestlik dereceleri ve iç enerji; - Termodinamik açıdan molekülerin düzenli ve düzensiz hareketleri; - Entropinin tanımı ve istatistik anlamı

- Müfredat program içeriğini genişletmek isteyen öğrenciler için öğretmenin seçmeli dersler adında kitaplardan yararlanmalıdır.

LABORATUVAR ÇALIŞMALARI (7 DERS)

1. Arşimed Kanunu ispatı.2. Atvud Makinesiyle ivmeli hareketin incelenmesi.3. Eğik düzlemede sürtünme katsayısının tayini.4. Deney arabasıyla Enerjinin Korunum Kanunu ispatı.5. Kılcal boru yardımıyla yüzey gerilim katsayısı tayini.6. klemen-desormes yöntemiyle cp/cv’ ilişkisinin tayini7. Serbest düşme hareketinde alınan yolun deneysel tespiti.

185

FİZİK (haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 70 ders saati)

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET (12)HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - mekaniğin esas kavramları ile tanışmalı; - fizikte birimleri ve önemini; - hareketin niteliklerini ve çeşitlerini tanımaları gerekir.

Öğrenciler: - düzgün doğrusal hareketin ve eğrisel hareketin esas kavramlarını analamaları; - hareketlerin uzayda ve zaman içinde meydana geldiğini anlamaları; - çeşitli hareketlerin grafik olarak gtösterimi; - serbest düşmede cisimlerin ağırlığını kaybetiğini anlamaları gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR: - Fizik ve fiziğin çalışma metodu; - Birkaç fiziksel büyüklüğün ölçülmesi; - Fiziksel büyüklüklerin boyutları ve SI-sistemi; - Mekaniksel hareket; - Maddesel nokta ve yörünge.Yer değiştirme; - Vektorel büyüklükler.Vektörlerle yapılan toplama ve çıkarma işlemi; - Düzgün doğrusal hareket.Düzgün doğrusal harekete yol-hız grafiği - Düzgün olmayan hareket.ortalama hız. Düzgün hızlanan ve düzgün yavaşlayan hareket. İvme. Serbest düşme hareketi. Dik atış

Öğrenciler: - fizik ve fiziğin çalışma metodunu anlamaları; - Fiziksel büyüklükleri, sembolerini, analitik gösterimini, boyutunu , grafik gösterimlerini, ölçme çeşitlerini ,birimleri ve ölçme işlemlerinde yapılan hataları anlamaları; - SI-sistemindeki esas büyüklükleri anlamaları; - Maddesel nokta kavramı ve kullanımını anlamaları - hareket ve göreli hareketi anlamaları; - düzgün hareketin bağıntılarını ve grafik olarak gösterim şekilerini anlamaları; - mekanikte esas kavramların tanımalarını kullanabilmeleri (yer değiştirme, yörünge,yol, ivme, hız v.b) anlamaları; - fizik terminolojisini kesin olarak kullanabilmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLERARASI İLİŞKİ:Öşrenciler: - pratik çalışmalarda denel amaçlı örgütlenmeleri; - ölçme aygıtları, enstrunmanlar ve diğer gereçlerle donanmalı ve onları kontrol edebilmeleri; - ölçme aygıtlarını, enstrumanları ve diğer gereçleri kullanabilmeleri, uygulayabilmeleri ve teknik açıdan nasıl korunduklarını bilmeleri gerekir.

Matematik: Bir ve iki bilinmiyenli denklemler; Çizgisel ve karesel fonksiyon, eşitsizlikler, kordinat sistemi, geometrik şekiler, bölünebilirlik, fonksiyonların grafik gösterimi ve vektörler Biyoloji: Bitkilerin büyümesi bir kinematik süreç, canlıların hareketi ise bir dinamik süreçtir. Teknik ve Teknoloji: Bu alanda fizik pratik olarak gerçekleşir. Fiziğin esasını teknik oluşturur. Teknikte geliştirilen enstrunmanlar fizik laboratuvarlarında kullanılır.

186

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: EĞRİSEL HAREKET ( 4 )HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler : - doğada karşılaşılan eğrisel hareketin niteliklerini tanımaları; - her eğrisel hareketin bir dizi dairesel hareket olarak gösterilebileceğini bilmeleri gerekir.

Öğrenciler : - eğrisel hareket çeşitlerinin çözümlemesini yapabilmeleri; - eğrisel hareket, dairesel hareketin bir özel hali olduğunu anlayabilmeleri; - dairesel hareketin bir pryodik hareket olarak niteliklerini anlyabilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR: Eğrisel hareketi meydana gelişi. Eğrisel harekette hız. Düzgün dairesel hareket. Eğrisel harekete ivmenın hesabı ( merkrzcil ivme ). Katı cisimlerin dairesel hareketi.

Öğrenciler: - eğrisel hareketin betimlemesini; - dairesel harekettin bir özel hali olarak eğrisel hareketi anlaması; - merkezcil ivmenin matematik bağıntısını bilmeleri; - her eğrisel hareket bir dizi dairesel hareketin birleşimi olarak gösterilebileceğini bilmeleri; - katı cismlerin hız vektörü, cismi oluşturan tüm noktaları için aynı değerde oduğunu bilmeleri; - çizgisel hız ile açısal hız arasındaki ilişkiyi bilmeleri; - dnme hareketin karekteristik büyüklükleri olan peryot ve frekens kavramlarını bilmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler: - eğrisel hareketti bir küre ile denel olarak göstermeleri; - eğrisel mhareket denel olarak bir diskin kenarına Fukolt sarkacını bağlayarak denel olarak göstermeleri gerekir.

Matematik: Çizgisel ve karesel denklemler. Vektörlerin toplama ve çıkarma işlemi. Orantı.

187

KATEGORİ: CSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: CİSİMER ARASI ETKİLEŞME ( 15 )HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - kütle, hareket miktarı, ağırlık gibi dinamiğin esas kavramların tanımlarını ve ölçü birimleri ile tanışmalaı; - dinamikte kuvvetin,hareket mıktarının ve eylemsizlik gibi fiziksel büyüklüklerin moment kavramlarını tanımaları; - teorik ve pratik problemlerin çözümlerinde dinamiğin önemini anlmaları gerekir.

Öğrenciler: - kütle, eylemsizlik ve ağırlık gibi kavramları anlamaları; - impuls , hareket miktarı

kavramlarının birer vektörel büyüklük olduğunu ve uygullayabilme düzeyde anlamaları; - çekim, itme, şekil değiştirme ve hareket miktarının değişiminin nedeni olan kuvvet cisimler arası etkileşmenin sonucu olduğunu anlamaları; - dinamiğin esas bağıntısının doğadaki tüm kuvvetler için geçerli olduğunu anlamaları; - dinamiğin üç kanununı ve bazı basit makinelerin uygullayabilmeleri, problemlerin çözümlerini yapabilmeleri ; - kinetik enerjideki değişme dış kuvvetlerin yaptığı işe eşit olduğunu bilmeleri ; - bir cisme ya da sisteme etki eden kuvvetin bilinmediğ halerde korununum kanunlarının kullanımını bilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Cisimlerin kütle ve eylemsizliği. Hareket miktarı. Kuvvet kavramı. Eylemsizlik kanunu. Dinamiğin esas kanunu. Etki ve tepki kanunu. Kuvvetlerin toplanması ve farkı. Dairesel hareketi meydana getiren kuvvetler. İmpuls korunum kanunu. İmpulsu korunum kanununa ait örnek ve uygulamalar - tepkime hareketleri. İş ve güç. Potansiyel ve kinetik enerji. Mekanik enerjinin korunum yassası. Kuvvetin momenti. Eylemsizlik momenti. Eylemsizlik

Öğrenciler: - Kütleyi cismin miktarı olarak değil bir dinamik büyüklük olarak anlamaları; - Cisimlerin kütlesi eylemsizlik kavramı ile ilgili olduğu, eylemsizlik olmadığını açık olarak anlamaları; - Cisimler arası etkileşme maddenin essas özelliği olduğunu anlamaları; - Eylemsizlik ilkesini hareket halinde olduğu yada olmadığı cisimlere uygulayabilmeleri ve çözümlenebilmeleri; - Dinamik kanunlarına endrüstride,

188

momenti ve korunum kanunu. Sürtünme ve sürtünme kuvvetleri. Esneklik ve esneklik kuvvetleri.

ulaşımda, tarımda ve inşatta kulanılan mekanik araçlarında kullanabilmeleri; - Etki ve tepki kuvvetlerinin iki farklı cisme uygulandıkları halde aynı anda var olur ve yok olduklarını anlamaları; - P = A/t bağıntısını kulanabilmeleri; - Enerjinin harcanığı yerde işin bitiğini anlamaları; - Potansiyel enerjinin bir konum enerjisi, kinetik enerjinin ise bir hareket enerjisi olduğunu anlamalerı gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler: - dinamiğin esas kanununı denel olarak laboratuvarda deney arabacıklar kullanarak farklı kütle ve kuvvetler kulanarak göstermeleri; - Etki ve tepki kanununı birbirinin çengellerine takılmış iki dinamometreyi çekerek göstermeler; - Potansiyel enrjinin varlığını sıkıştırılan ve gerilen bir yayın yardımıyla göstermeleri; - Merkezkaç kuvveti bir ipe dinamometre bağlanarak döndürülen kürenin ya da dairesel hareket yapan bir disk yardımıyla göstermeleri; - İmpuls momenti bir bisikletin tekerleği yada Oberbek diski ile göstermeleri gerekir.

Matematik: Karesel fonksiyonlar ve vektörler Astronomi: Gezegenlerin hareketi impuls korunum kanununa uyar. Kimya: Kimyasal tepkime enerjisi. Biyoloji: Canlı organizmaların enerjisi ve canlıların su içindeki tepkime hareketi .

189

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: YERÇEKİMİ (GRAVİTASYON 8 ders ) HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - serbest düşme hareketinin nedenini kavramaları; - yerçekimi kuvvetinin tüm cisimler için geçerli olan bir kuvvet olduğuınu kavramaları gerekir.

Öğrenciler: - yerçekimi kuvvetinin yalnız çekim kuvveti olduğunu bilmeleri; - gezegenlerin Güneş çevresindeki hareketi yerçekimi kuvvetinin bir sonucu olduğunu bilmeleri; - yapay uydulların, Dünya çevresindeki yörüngeleri yerçekimi kuvvetin bir sonucu olduğunu bilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Newton’un genel çekim kanunu. Ağırlık kuvveti. Cisimlerin ağırlığı. Gezegenlerin hareketi. Kepler yasaları.Yeryüzündeki hareketler (yatay ve dik atış).Yapay uyduların hareketi. Birinci kozmik hız. Ağırlık merkezi.

Öğrenciler: - Newton kütle çekim kanununın bir genel yasa olduğunu anlamaları; - Alan kavramları özelikle yerçekimi alanını anlamaları; - Dik ve yatay atış hareketinin bir bileşik hareket olduğunu anlamaları; - Kepler’in üç kanununın genel çekim kanunu ile bağlantısını anlamaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler: - yerçekimi kuvvetinin nedenini dinamometreye asılı olan bir cisim yardımı ile açıklayabilmeleri; - serbest düşme hareketini, farklı ağırlikta cisimler yardımıyla gösterebilmeleri gerekir.

Geomtri: Çember, hiperbol parabol ve elips. Astronomi: Güneş sistemindeki gezegenlerin ve yapay uyduyların hareketleri.

190

KATEGORİ: DÜZENSİZ HAREKETLER VE TERMİK OLAYLARALT KATEGORİ: MADDENİN MOLEKÜLER-KİNETİK TEORİ ESASLARI (14)HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - madenin tanecik doğasını ve molekülerin çap, kütle, hacim, hız gibi easas nitelikleri kavramaları; - katı sıvı ve gaz molekülerinin hareketleri sürekli ve düzensiz olduklarını kavramaları; - ideal gaz yasalarının esaslarını kavramaları gerekir.

Öğrenciler: - iç enerjinin önemini ve değişim şekilerini anlamaları ve bilmeleri; - madenin molekülerde oluştuğunu bilmeleri; - ideal gaz yasalarına ait matematik bağıntıları ayırd etmelerini bilmeleri; - Klauzius - Klaperon deenklemi gazların tüm denklemlerini içine aldığını bilmeleri; - Sıcaklık kavramını, ölçülmesini, değişik sıcaklık eşelerini ve termometre çeşitlerini bilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Maddenin moleküler yapısı. Molekülerin kütlesi ve büyüklüğü. Molekülerin düzensiz hareketleri.Braun hareketi.Moleküleri arası etkileşme kuvvetleri. Molekülerin potansiyel enerjisi. Cisimlerin iç enerjisi.İdeal gaz modeli. İdeal gazın halini belirleyen büyüklükler.İdeal gaz süreçlerin esasları. Mutlak sıcaklık. İdeal gazların genel hal denklemi. Gerçek gazlar. Van der Vals denklemi.Yüzey gerilimin enerjisi.Yüzey gerilimi.

Öğrenciler: - katı sıvı ve gaz halindeki tüm cisimleri çok sayıda molekülerden meydana geldiğini anlamaları; - molekülerin sürekli ve düzensiz hareket halinde bulunduğunu anlamaları; - molekülerin karekteristik büklükleri mertebesi çap (10 - 10 m), kütle (10 -27 kg ), hacim (10 - 30 m3 ), ve hız (300-400 m / s) olduğunu anlamaları; - ideal gaz kavramını anlamaları; - ideral gazın hali basınç,sıcaklık ve hacim gibi üç parametre ile beli olduğunu anlamalrı; - molekülerin hızları düzensiz hareketlerinden dolayı aynı olmadığını anlamaları; - mnoleküler düzensiz hareketlerinden dolayı aralarında çarpıştıklarını anlamaları;

191

- moleküllerin hareketleri sırasında diğer molekülerle çarpışmadan aldıkları yola serbest yol olduğunu anlamaları; - difuzyon olayının doğadaki önemini tanımaları, gazların genişleme ve sıkışmaya yatkın olduklarını bilmeleri; - sıvıların da molekülerden oluştuğunu, ideal ve gerçek gazlar arasındaki farkı ayırd etmeleri; -sıvıların yüzey gerilimi ve önemini anlamaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ:

DERSLER ARASI İLİŞKİ:

- Molekülerin düzensiz hareketlerini, ve hızlara göre dağılımını Halton kutusu yardımıyla denel olarak açıklayabilmeleri; - Boyle - Mariotte, Şarl ve Gay - Lüsak yasalarını okul fizik laboratuvarında var olan araçlarla denel olarak açıklayabılmeleri gerekir.

Matematik: Çizgisel denklemler.Tıbbiye : Canlıların soluk almaları . Biyoloji: Kılcal olaylar ve kılcal borullarda sıvılların yükselişi. Osmoz basıcı. Çiçeklerde tozlanma işlemi v.b. Ekoloji: Yaşam ortamının zehirli gazlarla zehirlenmesi.

Gazlar ve termodinamik ilgili internet adresi: http:// oldsci.eiu.edu/physics / DDavis / 1150/ 14 Thermo / ToC.html http:/www.physics .usyd.edu.au/rcfta/thermo.html

192

KATEGORİ: DÜZENSİZ HAREKETLER VE TERMİK OLAYLARALT KATEGORİ: TERMODİNAMİĞE GİRİŞ (16 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:

Öğrenciler: - termodinamik terminolojiyi kavramaları; - doğa olayları termodinamikte enerji açıdan irdelendğini kavramaları; - doğada tersyönelir ve tersyönelmez süreçleri, doğadaki düzenli ve düzensiz (kaotik) süreçleri ve doğadaki süreçlerin düzenli halden düzensiz hale geçme eğilimlerini kavramaları; - termik makinelerde ısının verimli işe dönüşme koşullunu - termik makinelerin verimi kavramını kavramaları gerekir.

Öğrenciler: - enerjinin taşınabileceğini ve şekil değiştirebileceğini anlamaları; - termodinamik yasaların kullanım sınırlarını ve ısını verimli işe dönüşüm koşullarını açık olarak anlamaları; - enerji harcanmadan iş yapılamıyacağının nedenin çözümleyerek anlamaları; -termik makinelerin verimi herzaman % 100 ‘den daha küçük olduğunun nedenlerini anlamaları gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:-Termodinamiğin esasları. İç enerji değişimi ve sıcaklık. Isı miktarı ve ölçülmesi. Cisimlerin ve gazların ısı sığası. --Gazların genleşmesinde yapılan iş. -Termodinamiğin birinci kanunu ve ideal gazlara uygullaması. Adyabatik süreç. Joule - Thomson olayı.Tersyönelir ve tersyönelmez süreçler. Düzen ve kaos -Termodinamiğin ikinci kanunu. Termodinamik süreçlerin tanımı.-Karnot çevrimi.-Soğutma aygıtları.

Öğrenciler: - sıcaklığın bir eneji şekli olduğunu anlamaları; - sıcaklığın artması maddenin rengini, büyüklüğünü ya da fiziki halinin değişimine neden olduğunu anlamaları; -Termodinamik iki yasaya ya da ilkeye dayandığını, bir termodinamik sistemden diğerine izotermik, izobarik ya da adyabatik süreçlerinden biri ile geçilebileceğini anlamaları; - enerjinin nakledilme süreci yalnız ve yalnız sıcaklık değişimi var olduğu vakit mümkün olabileceğini anlamaları; - ısı akışı her zaman sıcaklğı yüksek olan cisimlerden sıcaklığı düşük olan cisimlere doğru olduğunu anlamaları; - çevrim kavramını iyi anlamaları; - en önemli termik motorları anlamaları gerekir.

193

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler: - ısı mıktarının kalorümetre kapları ile ölçüdüğünü açıklamaları; - Adyabatik ya da “çabuk süreçleri” denel olarak açıklamaları; - Tersyönelir ve tersyönelmez süreçleri denel olarak bir bardak suya azıcık boya atılarak açıklamaları; - Termik motorları denel olarak her okulda bulunan standard modelerle açılklamaları gerekir

Teknik: Termik motorları yapımı. Biyoloji: Yanma sonucu yaşam ortamının kirlenmesi. İkinci termodinamik kanununa uyan teresyönelmez canlı biyolojik süreçler. Kimya: Farklı kimyasal tepkimeler ve farklı bezin türleri (karburantlar) Astronomi: Roketlerin tepkime motorları.

Gazlar ve termodinamik ilgili internet adres: http:// oldsci.eiu.edu/physics / DDavis / 1150/ 14 Thermo / ToC.html http:/www.physics .usyd.edu.au/rcfta/thermo.html

SEÇMELİ DERSLER (SD)DERSLER: HEDEFLER:- Gözlem çerçeveleri ve hareketin göreseliği; - Yer - Ay sisteminin ağırlık merkezini kullanarak Ay’ın kütlesinin belirlenmesi; - Cisimlerin çarpışması; - Molekülerin ortalama serbest yolu; - Difuzyon kanunu; - İmpuls korunum kanununı nkullanarak Kepler’in ikinci kanununın elde edilmesi; - Entropinin tanımı.

Öğrenciler: - Fiziğin farklı alanlarında bilgilerini genişletmek isteyen öğrencilere seçmeli dersler önerilir.

LABORATUVAR ÇALIŞMALARI (5 ders)

1. Bazı cisimlerin uzunluk ve kütlelerinin ölçülmesi. Ölçme hataları. Ortalama değer.

2. Bir katı cismin yoğunluğunun tayini.3. Eğik düzlemde sürtünme katsayısının tayini.4. Kılcal boru yardımıyla yüzey gerilim katsayısının tayini.5. Kalorimeter yardımıyla katı bir cismin öz ısısının tayini.

194

FİZİK (haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 72 ders saati)

Sosyal Bilimler ve Dil Ağırlıklı Liseler

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: Antik Dönemden Newton’a Kadar Bilimsel Düşüncenin Gelişmesi (10 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - Kopernik’ten önce Güneş ve gezegenler hakkındaki görüşler. Güneş sisteminin Yer merkezli sisteme göre pozitif görüşlerin kavranması; - Kepler yasaların anlaşılmasında Newton ve Newton’dan önceki mekanik olayların önemi vurgullanması ve kavranması; - Mekanik işi, gücü ve enrjiyi ayırd etmesi gerekir.

Öğrenciler: - Geosantrik ve Helyosantrik sistemlerini anlamaları; - Tiho Brah’ın çalışmaları hakkında görüş sahibi olmaları ve bu çalışmalardan yararlanan Kepler’in şansını anlamaları; - Kopernik’in Baltamius sisteminde yaptığı değişmeleri anlamaları; - Newton kütleler arası çekim kuvveti kanununın önemini anlamaları; - Galileo’nun buluşları ile tanışması; - Newton’un mekanikteki buluşlarını çözümlemesi; - İş, güç ve enerji kavramlarını günlük hayata uygullayabilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Antik Yunan’da bilim. Baltamiyus sistemi. Ortaçağda bilim. Kopernik’in reformları. Galilei’in buluşları Tiho Brah’ın uyarıları. Kepler yasaları. Newton genel çekim kanunu. Eylemsizlik ve kütle. Hareket miktarı.Kuvvet. Newton’un mekanik yasaları. Ağırlık. Mekanik iş ve güç. Kinetik ve potansiyel enerji.

Öğrenciler: - Heliyosantrik sistemin Geosantrik sisteminden daha iyi bir sistem olduğunu anlama düzeyine gelmeleri; - Günlük hayataki uygullamalardan Helyosantrik sisteminin önceliklerini anlamaları; - Eylemsizlik, kütle, hareket

195

miktarı, kuvvet, ağırlık,mekanik iş, güç, potansiyel enerji, kinetik enerji gibi mekanik kavramları ayırd etmeleri ve anlamaları; - sözü geçen fiziksel büyüklüklerin

birimlerini tanımaları ve günlük hayata

- (örneğin elektrik sayacından ve elektrik fırınının harcadığı elekt-rik enerjinin okunmasını) uygula-yabilmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Eski Yunan bilginlerinin katkıları ve Güneş sistemi hakkındaki bilgilerin açıklanması yapılmalı. Eski zamanlarda tüm doğa bilimleri fizik bilim adında incelendiği vurgullanmalı. Ortaçağda arapların Kopernik’e kadar Astronomiye, elektrik bilgisine, optiğe katkıları anlatılmalı. Öğrencilere geosantrik sisteminde Kopernik’in yaptığı düzelmeler anlatılmalıdır. Doğa bilimindeki gelişmeler Galilei’in kendi buluşu olan teleskopla yaptığı buluşlarla ve Kopernik’in gezegenlerin yörüngelerinde yaptığı düzeltmelerle devam edilmelidir. Mekanik büyüklüklerin tanımı yaplmalı ve mekanik olayların çoğunun açıklamasını yapan Newton’un mantıklı görüşleri verilmelidir.

- Yunan ve Helen kültüründen bir çok ayrıntı anlatmak için Eski çağ tarihi. - Eski düşüncelerin gelişimi bakımından Astronominin tarihi gelişmesi. - İlkokul matematiğinin esasları: Çizgisel denklemler.ve kesirlerle yapılan ilşlemler yeterlidir. - Fiziğin tarihçesi: Arşimet, Baltamiyus, Kopernik, Kepler, Galileo ve Newton’uın biyografisi.

KAYNAKÇA:Fizik ve Astronominin tarihçesi ilgili internet adres. http: // prat. Edu / ~ arch 543p / help / physics/html http: // www/physlink.com / Education / History. Cfm # general http : // www weburbia.demon.co.uk/pg/hist1.htm

196

KATEGORİ: ÇAĞDAŞ FİZİKALT KATEGORİ: NEWTON’dan EİNSTEİN’e kadar (7 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR: Öğrenciler: - mekanik ve elektromagnetik olayları açıklamak için ortaya atılan yanlış “eter” kavramının kavranması; - Newton ve Einstein fiziğinde hızların toplama işlemindeki farkın kavranması; - kütlenin, enerjinin, impulsun göreselik anlamları ile Newton fiziğindeki anlamları kavranmalı; - ışık hızının doğada bilinen en büyük ve mutlak hız olduğunu kavramaları; - hızların basit ve göreli toplama kavramları; - görelilik fiziğinde zamanın genişlediğini, uzunlukların ise büzüldüğünü kavramaları; - fizikte hangi olayların göreli fizik yasaları, hangilerin ise Newton fiziği yasaları ile açıklanabildiğini kavramaları gerekir.

Öğrenciler: - bir büyüklüğün ya da bir doğa olayının göreli ve Newton fiziğinin açıklama şekillerini anlamaları; - “eter” kavramının çıkış nedenlerini alamaları; - “eter” kavramının kütle, impuls ve enerji gibi esas fiziksel büyüklüklerini ayırd etme işleminde kullanmaları; - hareket yönünde zamanın genişlemesini ve uzunlukların büzülmesi olayının çözümlemesini anlamaları; - göreli olayların günümüzün teknolojisi ile gerçekleşemiyeceğini anlamaları, - göreli olayları doğanın ince yapısını anlamak için bir ileri bir konu olduğunu anlamaları gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Günlük hayatan (sağ - sol, alta - üstte gibi ) göresellik olaylarına ait örnekler verilmelidir. “Eter” kavramına ait varsayımlar.Işık hızı, doğada en büyük hız. Klasik ve göreli fizikte hızların toplanması. Zamanın genişlemesi. Uzunlukların büzülmesi. Kütlenin ve impulsun göreseliği. Göresel enerji.

Öğrenciler: - günlük yaşamlarından göreseliğe ait örnekler verebilme düzeyine gelebilmeleri; - göresellik ve klasik fizik olaylarını (zamanın genişlemesi ve uzunlukları büzülmesini) ayırd etme becerileri kazanabilmeleri; - hızların basıt ve göresel toplama işlemlerinde ışık hızının bildiğimiz hızlarla kıyaslanamıyacağını bilmeleri; - rölatif kavramını ve esas fizik büyüklüklerini kavramaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Göreli olayların anlaşılmasıda günlük yaşantımızdan klasik fiziğe ait solda ya da sağda,alçakta ya da yüksekte,

Matematik: büyüklüklerin toplan-ması ve fark alma işlemi. Einstein’ın özgeçmişine ait fizik tarihçesi

197

yakında ya da uzakta kavramlarından hareket etmeliyiz. Harekert göreli bir olay oduğundan öğrenci günlük yaşantısından göreli fiziğe ait örnekler verebilir. ışık hızı doğada en büyük hızdır. Göreli fiziğe ait bir çok delil, zamanın genişlmesi ve uzunlukların büzülmesi gibi, göreli olaylara ait örneklerdir. Fizikte göreli kavramlar anlamları klasik ve göreli kavramalar kıyaslanarak verilir. Öğrencilere söz konusu kavramların ispatları matematik işlemlerden uzak kalmak koşuluyla yapılmalıdır. KAYNAKÇA:Albert Einstein ve Görelilik.İnternet adresi: http:// www.astr.ucla / ~ wright // relatvty .htm

KATEGORİ: DÜZENSİZ HAREKETLER VE TERMİK OLAYLARALT KATEGORİ: İDEAL GAZLAR (5 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - ideal gaz yasalarını ve aralarındaki ilişkilerin kavranması; - gaz yasalarının buluşlarında kullanılan esas metodlarının kavranması; - ideal gazlar hakkında genel sonuçların, özeliklerin ve fonksiyonel bağıntıların kavranması; - gaz enerjisinin rasyonel kullanımı ve yaşam ortamının kirlenmesini önleyen düşünme yöntemlerinin kavranması; - çağdaş teknolojide gazların irdelemesinin öneminin kavranması gerekir.

Öğrenciler: - maddenin moleküllerden yapıldığını anlamaları; - molekülerin büyüklüğü hakkıında bilgi sahibi olmaları; - sıcaklık kavramını ve sıcaklığın termometre ile ölçümesini bilmeleri; - ideal gazların özeliklerini bilmeleri; - ideal ve gerçek gazları arasındak farkı anlamaları; - ideal gazlara uyan yasaları anlamalrı gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Sıcaklığın irdeleme metodları. Maddenin yapısı. Moleküllerin büyüklüğü.İdeal gazların özelikleri.Termometreler.İzohal değişimleri. Boyle - Mariotte,Gay -

Öğrenciler: - çok küçük üslü sayılarla yapılan işlemlerin benimsenmesi ve kg’ın üskatlarını anlamaları; - molekülerin kütlesini kilogram

198

Lüsak ve Şarl yasaları. Mutlak sıfır sıcaklığı ve izohal değişimlerei. İdal gazların hal denklemi. Avogardo kanunu.

birimiyle yazabilmeleri; - Katı, sıvı ve gaz gibi fiziki hallerin molekülerden yapılı olduklarını anlamaları - Okulda var olan araç ve gereçlerle ideal gazlara ait yasaların ispatı yapılabilmeli; -Termometrenin çalışmasını anlamaları; - Farklı termometrelerin varlığını anlamaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Sıcaklık kavramının irdelenmesinde iki farklı yöntem var olduğunu, bunlardan birincisi molekülerin kinetik gaz teorisi, ikincisi ise enerji teorisi - termodinamik. Moleküllerin büyüklüğü. Öğrenciler çok küçük sayıların üslü şekilde yazılmasına önem verilmelidir. Bu şekilde öğrenciler bir ya da birçok molekülün kütlesini kg birimi ile ifade edebilir. Bu tür matematik işlemler öğrenciye her zaman gereklidir. İdeal gazların özelikleri denel olarak çok az matematik bilgisi kullanılarak açıklanmalıdır. Denel ispatlar yaparak öğrenciler bağımsız hareket etmeleri gerekir. Deneyler tekrarlanırken öğretmenin rolü ikinci düzeyde kalmalıdır.

- İlkokulun esas matematik bilgisi. Üslü fonksiyonlar (çok küçük sayıların üslü şekilde gösterimi). Çok büyük sayıların üslü şekilde gösterimi de yapılması tafsiye edilir.Bu tür bilgiler maddenin yapısındaki molekül sayısının anlatılmasında kullanılır. - Ekoloji: Gaz ve enerji ile işimiz olduğu vakit her zaman yaşam ortamının korunmasına önem vermek zorundayız.

KAYNAKÇA: Derslerin yapılması matematiğin en az düzeyde kalması gereklidir. Öğrencilerin matematik çözümlemesine gereksinmeleri yoktur.Gazlar ve termodinamik İnternet adresi http://oldsci.eiu.edu/physıcs/DDavis/1150/14Termo/ToC.html http://www.physics.usyd.edu.au/rcfta/thermo.html

199

KATEGORİ: DÜZENSİZ HAREKETLER VE TERMİK OLAYLARALT KATEGORİ: TERMODİNAMİK (7 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:

Öğrenciler: - termodinamikte kullanılan esas kavramların benimsenmesi; - iç enerji kavramı ve değişim olanakların benimsenmesi; - insanoğlu doğadaki gazların toplam enejisini kullanamıyacağının bilincinde olması; - gaz enerjisinin kullanım bilincini geliştirmesini, özelikle termik makinelerin neden oldukları çevre kirlenmesinin korunumunun önemini vurgullamak; - enerji kavramının benimsenmesi; - günlük yaşam ve doğada görülen tersyönelir ve tersyönelmez süreçlere ait örneklerin verilmesi; - doğadaki süreçlerin düzenli hallerden düzensiz hallere doğru meydana geldiklerini anlamaları; - termik motorların verimi ve gazların çok küçük bir kısmı insanoğlunun hizmetinde olduğunu anlamaları gerekir.

Öğrenciler: - iç enerji kavramını bilmeleri; -termodinamik kanununı çözümlemesini bilmeleri; - doğa, gaz olaylarında iç enerjinin tamamının neden kullanamıyacağının çözümlemesinı bilmeleri; - ısı enerjisinin tamamen iş enerjisine dönüşemiyeceğini günlük yaşam örneklerden anlamaları; - tersyönelir ve tersyönelmez süreçleri ayırd etmeleri, - ikinci termodinamık kanunu, birinci termodinamik kanununı tamamladığını anlamaları; - temik makinelerin verimini ve hesabını anlamaları; - doğadaki süreçlerin düzenli halden düzensiz ( kaotik ) hallere doğru aktığını anlamaları gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:

Termodinamikte esas kavramların tanımı. Cisimlerin iç enerjisi. Cisimlerin iç enerji değişimi. Cisimlerin ve gazların ısı kapasitesi. Termodinamiğin enerji kanunu. Tersyönelir ve tersyönelmez süreçler. Düzenli ve düzensiz haler. Termodinamiğin ikinci kanunu. Termik motorlar.Termik makinelerin verimi. Karno çevrimi. Soğutma makineleri.

Öğrenciler: - gazların incelenmesinde iki ayrı görüş bulunduğunu anlamaları; - birinci termodinamik kanununın sınırlarını anlamaları ve ikinci termodinamik kanunundan beklentilerini anlamaları; - düzenli ve düzensiz haleri ve doğadaki süreçlerin hangi yönde aktığını anlamaları; - termik motorların çalışması hakkında gerkli bilgilere sahip olmaları; - soğtma makinelerin çalışmasını

200

anlamaları; - termik makinelerin verimi ve hesabını bilmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler öncelikle termodinamikte kullanılan kavramları bilmeleri gerekir. Sonra da cisimlerin iç enerji kavramı anlatılır. Buradan da iç enerji değişimi kavramı kerndiliğinden anlatılmış olur. Buradan aynı zamanda doğadaki düzenli, düzensiz haler ve süreçleri düzenli halden düzensiz hele akış yönü anlatılır. Günlük yaşamdan alınan örnekler yardımıyla teermodinamiğin birinci kanunu ve geçerlilik sınırları anlatılır. Termodinamiğin ikinci kanunu birinci yasayı tamaladığını öğrencilerin anlamalrı gerekir. Termik makineler ve soğutma makineleri günlük yaşamımızın ayrılmaz parçalarıdır.Termik makinelerin verimini hesaplamakla insanoğlu enerjinin çok küçük bir kesimini kullandığını anlatılmış olur.

- İlkokul matematiğin esasları. - Araçların tekniği ve verimi. - Termik motorlardan çıkan zehirli gazların yaşam ortamının kirlenmesinde Ekoloji biliminin önemi vurgullanmalı

KAYNAKÇA:Termik motorlarına ait her hangi bir kitap ders aracı olarak kullanılabilir.Gazlar ve termodinamik İnternet adresi http://oldsci.eiu.edu/physıcs/DDavis/1150/14Termo/ToC.html http://www.physics.usyd.edu.au/rcfta/thermo.html

201

KATEGORİ: ELEKTRİSİTE VE MANYETİZMAALT KATEGORİ:ELEKTROSTATİK VE DOĞRU AKIM (10 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - iki farklı elektiksel yükün varlğı ve atom yapısını benimsenmesi; - iki farklı elektriksel yükün, ebonit ve cam çubuğuyla yapılan deneyler varlığının benimsenmesi; - aynı ve ters işaretli elektriksel yüklerin etkileşmesinin benimsenmesi; - Kulon kanununı benimsenmesi; - elektriksel alanının benimsenmesi; - iletkenlerde yüklü parçacıkların akışı - doğru akımın benimsenmesi; - Ohm kanunu ve kapalı elektrik devrenin benimsenmesi; - Elektrik akımının etkileri özellikle elektrik akımının yaptığı iş ve güç kavramlarının benimsenmesi gerekir.

Öğrenciler: - Aynı ve ters işaretli elektrik yüklerinin etkileşmesini bilmeleri; - Yüklü parçacıkların etkileşmesini anlatan Kulon kanununı bilmeleri; - Mekanik iş ve elektrik iş birimlerinin aynı olduğunu bilmeleri; - Elektriksel direncin sıcaklıkla artığını bilmeleri; - Ohm kanununın anlamaları ve bilmeleri; - Günlük yaşamda elektrik devrelerinde dirençlerde harcanan enerjiyi uygulayabilmeleri; - elektrik sayaçlarında elektrik enerjisinin okunmasını ve hesap işlemlerini bilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:İki farklı elektrik yükü. Kulon kanunu. Elektrostatik alan. Elektrostatik alan ve iş. Potansiyel. Gerilim. Doğru akımın şideti ve yoğunuluğu.kapalı elektrik devreleri için Ohm kanunu. Elektriksel direnç. Direnç ve dirençlerin bağlanması. Elektriksel iş ve güç

Öğrenciler: - farklı elektriksel yükleri denel olarak elektroskop ve elektrometrede göstermeleri; - elektriksel iş, potansiyel ve gerilim kavramlarını ayırd etmelerini bilmeleri; - elektriksel is, potansiyel ve gerilim birimlerini bilmeleri; - ev sayaçlarındaki sigortaların önemini bilmeleri; - elektrik akımıyla çalışırken çok dikkatlı olmamız gerektiğini, en küçük bir hattanın ağır sonuçlar doğuracağını ve elektrik akımının afetmediğini anlamaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ DERSLER ARASI İLİŞKİPozitif ve negatif elektrik yüklerin varlığını anlamaları gerekir. Elektrik yükleri Kulon kanununın uygun olarak etkileşirler. Öğrencilere elektrikli yüklerin etrafında bir durgun alan

- İlkokul matematiğin esasları. - Elektrik materiyalerin teknoljisi ve elektrik devreleri.

202

(elektrostatik alan) meydana geldiğini ve birbirlerini etkilediklerini anlamaları gerekir. Durgun elektrik alanda yapılan işi hesaplamakla potansiyel kavramına gelinir. Durgun elektrik alan potansiyel ve gerilimin birimleri benimsenmelidir. Doğru akım yüklü parçacıkların hareketi olduğunu ve gerilim farkından bir doğal sonucu olduğunu bilmeleri gerekir.Günlük yaşamadan elektriksel dirence ait örnekelr verilmeli, fakat hiçbir şekilde elektrik akımını su akımı ile benzerliği yapılmamalıdır. Öğrenciler okul fizik laboratuvarında bulunan dirnçlerin bağlanma şekilerini ve kapalı elektrik devreleri pil yada akü enerjisi ile beslendiklerini bilmeleri gerekir.Elektrik ve magnetizma.İnternet adresi http.//www.mip.berkeley.edu/physics/bookddx.html

KATEGORİ: ELEKTRİSİTE VE MANYETİZMAALT KATEGORİ: MANYETİK ALAN VE ELEKTRO MANYETİK İNDÜKSİYON (5 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - iki farklı alanın varlığı. Doğal mıknatısların alanı ve akımlı tellerin magnetik alanın benimsenmesi; - denel olarak akımlı telerın etrafında magnetik alanın benimsenmesi. (Demir tozlarının dizilişi magnetik alanı temsil eder);- Yer’in de iki kutuplu dev bir mıknatısı olduğuna gösteren örneklerin benimsenmesi; - Denel olarak mıknatısın magnetik alanı ve akımlı telin magnetik alanının etkileşmesinin benimsenmesi; - Elektromagnetik indüksiyon (EMI) metodlarının benimsenmesi; - Fardey EMI ysalarının benimsenmesi;

Öğrenciler: - iki farkli mıknatısın varlığını bilmeleri; -akımlı telleri etrafında magnetik alanın oluştuğunu bilmeleri; -Yer’in neden bir dev mıknatıs oluşturduğunu bilmeleri; - magnetik alanın bir uygullaması molarak elektromotorların yapımında kullanıldığını bilmeleri; - elektromotor kuvvetinin önemini anlamaları; - elektromotor kuvvetinin eldesi ile ilgili metodları bilmeleri;

203

- Alternatif akımın (A.C.) doğru akıma (D.C) göre üstünlüklerinin benimsenmesi gerekir.

- elektromotor kuvvetinin eldesi için uygullanan bir çok metodun pratik olmadıklarını bilmeleri; - doğru akım kaynaklarından başka alternatif akım kaynakların da olduğunu gerekir.Alternatif akım kaynakları jeneratörlerdir Jeneratörler EMI prensibi ile çalışır.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR: Akımlı telerin magnetik alanı. Doğal mıknatısların magnetik alanı. Yer’in magnetik alanı. Magnetik alanın akımlı telere etkisi. Amper kanunu.Faradey’in EMI ile ilgili buluşları.Hareketsiz iletkenlerde EM indüksiyon.Faradey’in EMI yasaları. Özindüksiyon.

Öğrenciler: - iki farklı magnetik alanın varlığını bilmeli; - akımlı tellerin etrafında magnetik alanın oluştuğunu anlamaları; - EMI ilkesini anlamaları - EMI ile ilgili derste anlatılmayan bilgilerin dışında herhangi bir öneri ortaya atması düzeyine gelmeler; - Fardey’in EMI kanununu anlatmasını bilmesi; - Alternatif akımın eldesi hakkında bilgi sahibi olmaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Dersleri çoğu denel olarak anlatılması önerilir. Bunun için gerkekli olan araç ve gereçler: ince tel, karton, demir tozları, pil ya da akü, makara - bobin,öubuk şeklinde doğal mıknatıs,magnetik pusula v.b. Karton üzerinde cep lambası ile beslenen akımlı telin etrafında, dairesel yörüngeler üzerinde dizilmiş demir tozların diziliş şeklini öğrenci hiçbir zaman unutmaz. Deney sonuçlarına dayanarak öğrenci, magnetik alan çizgilerinin kapalı çizgiler olduğu yargısını kazanmış olur. Bununla elektrostatikteki noktasal elektrik yükün alanını kıyasama olanağına ullaşır. Öğrenci elektrik alanının bir başlangıç ve bir bitim

- Elementer matematiğin esas işlemleri. - Fiziksel büyüklüklerin yönünü belirlemek için geometri bilgisi. - Sağ el kuralının anatomisi. - Elektrik devrelerinde kullanılan materyalerin teknolojisi.

204

noktasının olduğunu ,magnetik alanın ise bir başlangiç noktasını olmadığını kapalı çizgiler halinde olduğunu anlamış olur. Aynı şekilde denel olarak EMI olayını da anlatırız. Tüm dersleri anlatırken matematik bilgisinden uzak durmak zorundayız.KAYNAKÇA:Elektrik ve magnetizma. İnternet adresi. http://www.mip.berkeley.edu/physics / bookddx.html

KATEGORİ: ÇAĞDAŞ FİZİK ALT KATEGORİ: ATOMUN YAPISI (10 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğreniler: - atomun tarihçesini kavramaları; - Thomson ve Rutherfod’un atom modelerini benimsemeler; - Planck’ın “kara cisim” ışıması hakkındaki varsayımları klasik fizkten ayrılma nedeni olduğunu benimsemelr; - Bohr postulatlarını benimsemeler; - ışığn doğası, atom içindeki elektronlarin, enerji düzeylerindeki geçişleri sonucu yayınlandığını kavramaları; - inceleme koşuluna göre ışık ikili özeliğe sahip olduğunu kavramaları; - Işığı ikili özeliği tüm parçacıklar için geçeri olduğunu benisemeleri; - atom çekirdeğinin özeliklerini kavramaları; - radyoaktif ışımadan yağam ortamını ve kendisini koruma alışkanlığını benimsemesi gerekir.

Öğrenciler: - Thomson’dan Rutherford’da kadar atom hakkındaki gelişmeleri bilmeleri; - Planck’ın varsayımları fizkte bir devrim yaratığını ve klasik fiziğin eksik yanlarını ortaya atığını bilmeleri; - ışığın ikli özelğe sahip olduğunu bilmeleri; - ışığın ikili özeliği tüm parçacıklar için geçerli olduğunu, Bohr postulat-larının doğruluğunu madelerin dalga özeliğe sahip olduklarının bir sonucu olduğunu bimeleri; - atom çekirdeğinin esas özeliklerini bilmeleri; - normal haldeki bir atom elektrik bakımından elektronötür nolduğunu bimleleri; - radyoaktif ışımadan korunmak gerekiğini bilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Atomun Thomson ve Rutherford modeleri. Planck’ın ışıma varsayımı.Bohr postulatları. Fotonlar.Işığın parçacık - dalga (ikili)

Öğrenciler: - Thomson ve Rutherford atom modellerini ayırd etme bilgi ve düzeyine gelmeleri;

205

özeliği. Diğer parçacıklar için ışın ikili özelliği. De Broglie varsayımları ve Bohr postulatları. Atom çekirdeğinin kütlesi ve elektrik yükü. Çekirdeğin özelikleri. Radyoaktif ışıma. Radyoaktif bozunma kanunu. Radyoaktif bozunmadan korunma.

- Bohr postulatlarını bilmeleri; - ışığın ikili özeliği doğanın evrensel özeliği olduğunu bilmeleri; - atomun özeliklerini bilmeleri; - radyoaktif bozunma kanununın nasıl uygullandığını bilmeleri; - ışımada kullanılan birimlerin kullanmasını bilmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Yukarıda belirtilen dersler teorik niteliğe sahiptir.Teorik dersleri anlamak için ise çok iyi matematik bilgisine gereksinim vardır. Bu nedenle derleri anlatırken fizkteki olayları anlatırken olayların tarihçesini anlatmakla yetinmek zorundayız. Derslerin anlatımında ilk adım Thomson’un atom modelini almak zorundayız. Deslerin anlatımına Thomson atom modeli ile devam edilir.Thomson atom modeline “Güneş sistemi” ya da “çekirdek modeli” adı verilir. Bu modele göre atomun hemen hemen tüm kütlesi atom çekirdeğinde toplanmıştır. Daha sonra Nils Bohr’ın hidreojen atomuna ait enerji postulatları anlatılır. Elektronlar enerji düzeylerinin birinden diğerine geçerken yayınlanan kvantumlara Einstein “foton” adını verdi. Fotonların ikili özeliğ vardır. Işığın ikili özelğini daha soraları De Broglie madde dalgaları olarak adlandırdı. Öğrencileri matematik bilgileri düşük olduğundan radyoaktif bozunma kanunu matematik bilgisinde uzak kalmak koşulluyla anlatmak zorundayız. Radyasyon ışıma tehlikesi günümüzün konusu olduğundan öğrenciler söz konusu dersleri iyi bilmeleri gerekir.

Matematiğin esasları. Üslü fonksiyonlar ve kesirlerle yapılan işlemler. Işımadan korunmak için radyometri bilgisi.

Atomun ve atom çekirdeğinin yapısı . İnternet adresi. http://web.jjay.cuny.edu / ~ acarpi / NSC / 3 - atoms .htm http : // www.sciencejoywagon.com/phyicszone / lesson / 10modern.htm

206

KATEGORİ: ASTRONOMİALT KATEGORİ: KOSMOLOJİ (20 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:- Dersin ilginç ve atraktif olması gerekir;- Öğrenciler gök cisimleri ve aralarında geçerli olan yasaları bilmeleri gerekir; - Öğrenciler yaratıcı ve eleştirel düşüncelerini geliştirmeleri gerekir; - Gözlemle gök cisimleri hakkında kazanılan bilgileri sonuçlandırmak, aralarındaki ilişkinin fonksiyonel bağların genelemesini ve konu ile ilgili beceri kazanmaları gerekir; - Gök cisimlerin nitelikleri ve kozmoloji hakkında genel bilgilere sahibi olmaları gerekir; - Uzay hakkında rasyonel bilgiye sahip olmaları gerekir; - Astronomide gözlemin önemini analamsıgerekir; - Uzaydaki gök cisimeri niteliklerine göre ayırd edebilmeleri gerekir; - Kök kubesinde parlak yıldızları ve konumlarını ayırd edebilme düzeyine gelmeleri gerekir; - Gök cisimlerin aynı yapıya sahip olduklarını anlamaları gerekir.

Öğrenciler:- Yer’in “Güneş sistemindeki”, Güneşin Galaksideki ve Galaksimizin uzaydaki diğer galaksilere göre konumunu anlamaları gerekir. - gök küresinde şekil ve zaman bakımından yıldız kümelerini ayırd etmeleri gerekir. - aynı materyalden yapılı,fakat farklı zamanlarda oluşan gök cisimlerin olduğunu anlamaları gerekir. - uzay hakkında iki farkli model bulunduğunu anlamaları gerekir. - gök cisimlerin fiziksel özelklerini, sıcaklığını ve diğer niteliklerini bilmeleri gerkir. - yıldız,gezegen,satelit,komet ve diğer gök cisimlerin özeliklerini ayırd etmelerini bilmeleri gerekir. - yeryüzündeki teleskoplarla görülemiyen,küçük ve kitlesel gök cisimlerin icadında atmosferin hemen dışına yerleştirilen teleskpların önemli rolü olduğunu bilmeleri gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:Yıldız kümeleri ve gökte yönlendirme. Güneş sistemini meydana getiren cisimeler. Güneş hakkında genel bilgileri ve nitelikleri. Güneş sisteminin gezegenleri. Güneş sistemindeki küçük cisimler. Ay’ın evreleri. Ay’ın fiziksel nitelikleri. Güneş sisteminin meydana gelişi ve kökeni. Yıldızların nitelikleri kimyasal yapısı,öz hareketleri ve tayf çeşitleri. Çift yıldızlar. Değişen yıldızlar. Yıldızların doğması ve evrimi.Yeni yıldızlar ve süper novalar. Pulsarlar ve kara delikler. Galaksilerin

Öğrenciler: - kozmoloji teminolojisinin benimsenmesi; - gökte görülen parlak yıldızların adlarını konumlarını bilmeleri; - cisimlerin ufuktaki konumlarının belirlenmesini bilmeleri ( okul, ev ya da diğer objelerin ufuğun noktalarına ve Güneşin ufka göre yüksekliğinde hareket ederek konumların belirlenmesi); - yıldız kümelerinin konumuna göre uzayda yönlendirme

207

yapısı hakkında esas bilgiler.Yıldız kümeleri.Yıldızlarrası madde. Magnetik alan. Kozmik ışınlar ve radyoışıma.Galaksi ve çeşitleri. Habil kanunu ve anlamı. Kvazarlar. Metagalaksi ve mikrodalga ışıması. Relikt fotonları. Uzayın genişlemesi.

hareketini bilmeleri; - Ay’ı gözleyerek evreleri hakkında kesin kesin sonuçlar elde etmeleri; - Gök küresinde gezegenleri yıldızlarda ayırd etmelerini bilmeleri; - Yıdızlar arasından gezegenlerin konumlarını bulma becerilerini geliştirmeleri; - yıldız kümelerinin yaklaşık radyan cinsinden açılarını ve sağnak meteor yağışların saptamalarını bilmeleri; - yıldızları rengine göre ayırd etmelerini bilmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Söz konusu dersler tamamen matematik bilgisinin dışında anlatılması gerekir. Öğretmen gökte gözlem yapabilmek için açık bir havayı, bullutsuz ve tozsuz bir gecede derslerin bir kısmını denel olarak yapması önerilir. Bunun için gök hartası olması gerekir. Öğretmen gök hartasından öğrencilere yıldızların konumlarını dikte etmesi gerekir. Daha sonra öğrencilerle beraber şehrin az yerleşim bölgesine çıkarak gözlem yapmaları gerekir . Gözlemlerde başta yıldızların ve gök kubesinde diğer objelerin konumları belirlenir, daha sonra Ay’ın herhangi bir yıldıza göre konumu ve yıldızın adlandırması yapılır. Sonunda herhangi bir okuldan okul teleskobu eğer varsa gözlem yapmak için ödünç alınır. Teleskopla Jupiterin satelitleri, Satürn gezegeninin halkaları, Ay’daki kraterler, Venüs’ün evreleri, Andromneda’nın bulutları v.b. gözlenir. Gözlemler iyi hava koşullarına bağlıdır.

Gök cisimlerin fiziko kimya özeliklerini ve yapısındaki elementleri tanımak için kimya bilgisi gerekir. Gök cisimlerin rengini ve özeliklerini ayırd etmek için renk bilgisi. Bulluşların tarihçesi. Bir çok astronomi probleminin açıklamasını yapmak için felsefe bilgisi. Son kırk yılda biyolojinin bir kolu olan uzay biyolojisi, uzayda canlı varlıkların araştırmasında kullanılmaktadır.

KOZMOLOJİ: İnternet adresi: http: //www.astro.ucla.edu./~wright / cosmolog /htm

208

FİZİK (haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 70ders saati)

Matematik ve Bilişim Liseleri

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET ( 11 ders )HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - fizksel büyüklükleri, sembolerini, matematk bağıntıları, fizksel büyüklüklerin boyut ve grafik olarak gösteriş şekillerini, ölçmeyi ve öçme işleminde yapılan hattalları anlamaları; - fizik terminolojisisni doğru bir şekilde kullanabilmeleri gerekir.

Öğrenciler: - doğrusal ve eğrisel hareketi esaslarını iyi bir şekilde anlamaları; - cisimlerin dönme hareketini anlamaları; - hareketlerin uzayda ve zaman içinde meydana geldiğini anlamalrı; - farklı fiziksel büyüklüklerin grafik olarak gösterme becerisini anlamalar gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:- Fizik ve araştırma konusu. Bazı fiziksel büyüklüklerin ölçülmesi.Uluslararası birim sistemi (SI); - Maddesel nokta ve uzaydaki konumu; - Yerdeğiştirme.Vektörlere giriş. - Vektörlerle yapılan toplama ve çkarma işlemi; - Düzgün doğrusal hareket; - Düzgün olmayan hareket.Ortalama hız; - Düzgün hızlanan hareket.İvme - Serbest düşme hareketi; - Dik atış.

Öğrenciler: - fizkselbüyüklükleri,sembolerini, matematik bağıntıları, fiziksel biyikliklerin boyutlarını ve grafik gösteriş şekilerini, ölçme ve ölçme işleminde yapılan hattaları kavramaları gerekir. - SI sistemindeki esas byüklükleri - kavramaları; - fiziğin çalışma metodunu kavramaları; - maddesel nokta kavramını kavramaları; - mekanik hareketi ve hareketin bir göresel bir kavram olduğunu kavramaları; - düzgün doğrusal hareketin matematik bağıntılarını ve grafik olarak gösteriminin kavramaları; - esas mekanik kavramlarının kullanılmasını bilmeleri ve kavramaları; - ivme tanımını kavramaları; - ortalam ivme,hız vektörünun değişim hızını, belirlenmesini, hız ve ivmeyi kavramaları gerekir.

209

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Öğrenciler: pratik çalışmalar ve denel ölçmeler yapmalı, ölçme aygıtları ile donanmalı, aygıtları ve enstrumanları kontrol etmelerini, kullanım ve teknik özeliklerini ve uygullama şekilerini bilmelidir. Düzgün doğrusal hareket deneyini denel arabacıklarla ya da atvud makinesi, hız ve ivmenin ölçümünü deney arabasıyla, eğik düzlemde silindir ya da kürenin hareketi yardımıyla yapmalıdır.

Matematik: Vektörler, orantılar, değişik geometrik şekileri, açılar, bir ve iki bilinmiyenli denklemler, lineere, karesel denklemler ve grafik gösterim şekileri, eşlitsizlikler ve koordinat sistemleri. Biyoloji: Bitkilerin büyümesi kinematik, canlıların hareketi ise bir dinamik süreçtir.

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: EĞRİSEL HAREKET (4 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - uzay, zaman ve hareket arasındaki bağlantıyı anlamaları; - kinematik, ötelenme ve dönme hareketin uygullamasını ayrıca kinematiğin esas büyüklüklerini nitel olarak öğrenmeleri gerekir.

Öğrenciler: - eğrisel hareketin esas kavramalrını iyi olarak anlamaları; - dönme hareketin easa kavramlarını iyi olarak anlamalrı; - dönme harektin ivmesini anlamaları gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:- Eğrisel hareket;- Eğrisel harekete hız;- Düzgün eğrisel hareket;- Katı cismin daresel hareketi

Öğrenciler: - eğrisel hareketin meydana geilişini özelikle dairesel hareketi bilmeleri ve kavramaları; - dairesle hareketin merkezcil ivme kavramının bağıntılarını kavramaları; - her eğrisel hareketin bir dizi dairesel hareketin bileşimi olarak kavramaları; - kati cismşin daişresel hareketinde hız vektörünün sayisal değeri tüm maddesel noktalar için aynı olduğunu kavramaları; - çizgisel ve açısal hız arasındaki ilişkiyi kavramaları; - dairesel harekete peryod ve frekans kavramlarını kavramaları gerekir.

210

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Denel arabacıklara farklı kuvvetler uygulayarak ikinci Newton kanunun denel ispatı.Galileleo Galilei deneyi.Küreciğin oluklu eğik düzlemde hareketi.Farklı cisimlerin öz ağırlığnı ve yoğunluğunun tayini. Sarmal yayın potansiyel enerjisinin tayini. Dinamometre ya da dönen disk yardımıyla merkezcil kuvvetin tayini. Oberbek tekeri yardımıyla eylemsizlik ve impuls momenti arasındaki ilişkinin tayini.

Matematik: Geometri

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: CİSİMLERİN ETKİLEŞMESİ (17 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR: Öğrenciler: -cisimler arasında etkileşme olduğunu anlamaları; - pratikte ve teknikte uygullanan fizik kanunların çoğu korunum kanunlarının bir sonucu olduğunu anlamalar; - enerjinin rasyonel bir şekilde harcanması gerektiğini anlamaları; - Newton kanunları her gözlem çerçevesinde geçerli oladığını yalnız eylemsiz olmayan gözlem çerçevelerinde geçerli olduğunu -anlamaları gerekir.

Öğreciler: - cismlerin kütlesi, eylemsizliği ve ağırlığı arasıdaki farkı anlamaları; - kuvvet, cisimer arasındaki etkileşmenin çekici,itici, şekil mdeğiştirme ya da hareket miktarının değişimine neden olduğunu anlamaları; - pratikte dinamik kanunlarını uygullayabilmeleri; - cisimler arasındaki kuvvetin bilinmediği halerde korunum kanunlarının uygullamasını bilmeleri gerekir.

PRFOGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:- Cisimlerin kütlesi, eylemsizliği ve hareket miktarı; - Kuvvet kavramı. Eylemsizlik kanunu; - Dinamğin esas kanunu; - Etki ve tepki kanunu;

Öğrenciler: - kütleyi madde miktarı olarak değil bir dinamik büyüklük olarak kavramaları; - cisimler arası etkileşmenin bir evrensel özelik olduğunu

211

- Kuvvetlerin toplanması ve bileşenlere ayrılması; - Dönme hareketine neden olan kuvvetler; - Hareket miktarının korunum kanunu ve tepkime hareketleri; - İş ve güç. Potansiyel ve kinetik enerji; - Mekanik enerjinin korunum kanunu; - Kuvvetin ve eylemsizliğin momenti; - İmpulsun momenti ve korunum kanunu; - Süretünme ve kanunları; - Esnek cisimleri özelikleri ve kuvvetleri.

kavramaları; - cisimlerin kütlesi eylemsizliğe bağlı olduğunu, fakat eylemsizlik olmadığını açık olarak kavramaları; - cisimler harekete olsun ya da olmasın üzerine etki eden kuvvetlerın incelenmesi için eylemsizlik prensibinin önemini kavraması; - dinamik kanunlarını benimsemeleri ve endüstride, ullaşım,tarım, ve inşata kullanılan bazı araçlarda uygullamasını kavramaları; - etki ve tepki kuvvetleri farklı cisimlere uygulndığı halde aynı anda doğduğunu ve yok olduğunu kavramaları; - iş yapılması için enejiye gereksinme olduğunu kavramalar; - poatansiyel enerji bir konum,kinetik enerji ise bir hareket enerjisi olduğunu kavramalar; - mekanik işi,gücü,ve enerjiyi matematik bağıntılarla ifade edebilmelerini kavramaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Dinamiğin ikinci kanunu farklı kuvvrtler için deney arabacıklarla ispat edilmelidir. Etki ve tepki kanunu çengelerine bağlanmış iki dinamometreyi uçlarından aynı kuvvetle çekilerek, potansiyel enerjinin varlığı bir sarmal yayı sıkıştırarak ya da çekerek, merkezkaç ve merkezcil kuvvetlerin varlığını bir cisme ip bağlayıp daire üzerinde elle döndürmekle, (eğer ipin arasına bir dinamometre koyulursa ipteki gerilim ölçülmüş olur), aynı deney bisiklet tekeri ya da Oberbek diski ile de gösterilebilir.

Elemementer matematik, lineer denklemler ve kesirlerle yapılan işlemler.

212

KATEGORİ: CİSİMLERİN HAREKETİ VE KUVVETALT KATEGORİ: YERÇEKİMİ (GRAVİTASYON) (8 ders)HEDEFLER: AMAÇLAR:

Öğrenciler: - Aristotel ve Galileo Galilei fiziği arasındaki farkı anlamaları ve Kevendiş deneyi ile tanışmaları gerekir.

Öğrenciler: - Yerçekim kuvveti bir çekim kuvveti olduğunu anlamaları; - eylemsiz ve eylemsiz olmayan Newton kuvvetlerini ayırd etmeleri; - Kepler kanunlarını anlamaları; - yatay ve dik atışı iyi anlamaları gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:

- Newton genel çekim kanunu; - Ağırlık kuvveti. Cisimlerin ağırlığı. - Kütle merkezi; - Gezegenlerin hareketi.Kepler kanunları; - Yeryüzündeki hareket; - Yatay atış; - Yapay satelitlerin hareketi. Birinci uzay (kozmik ) hızı.

Öğrenciler: - Newton genel çekim kanunu kavramaları; - alan kavramı özelikle yerçekimi alanını kavramaları; - dik ve yatay atışı kavramaları; - birinci uzay hızını bilmeleri; - Kepler kanunların tanımlarını ve genel çekim kanunları ile ilişkilerini bilmeleri; - Ay’ın kütlesinin hesabını bilmeleri gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:

Yerçekimi kuvvetini dinamometrenin çengeline bir cisim bağlayarak, serbest düşme hareketini ise metal plaka ve aynı alana sahip kâğt deneyi ile gösterilmelidir.

Newton kanunu yardımıyla yeryüzündeki hareketleri anlatmak için gerekli matematik bilgisi. Kepler kanunlarını ve birinci uzay hızını aöıklamak için gerkli astronomi bilgisi.

213

KATEGORİ: DÜZENSİZ HAREKETLER VE TERMİK OLAYLAR (14 ders)ALT KATEGORİ: MADDENİN MOLEKÜLER-KİNETİK TEORİ ESASLARI. (14 der ) HEDEFLER: AMAÇLAR:Öğrenciler: - ideal gazların özelikleri, aralarındaki fonksiyonel ilişkiler ve miktarları hakkında genel ve sonuç bilgilerin kazanması; - gazlardan elde edilen eneji-nin rasyonel kullanımı ve ya-şam ortamın korunması hak-kında bilgi sahibi olması gerekir.

Öğrenciler: - tüm cisimlerin moleküllerden oluştuğunu anlamaları; - moleküllerin düzensiz hareketlerini anlamaları; - iç enerjinin önemini ve değişimini anlamaları; - ideal ve gerçek gazlaraın hal denklemlerini anlamaları gerekir.

PROGRAM İÇERİĞİ: DAVRANIŞLAR:- Maddenin moleküler yapısı. Moleküllerin büyüklüğü; - Moleküllerin termik ve Braun hareketleri; - Moleküller arası etkileşme, potansiyel ve iç enerji; - İdeal gaz modeli ve ideal gazların halini belirleyen füzksel büyüklükler; - Kelvin sıcaklığı.İdeal gazların genel hal denklemi.

Öğrenciler: - katı sıvı ve gaz halindeki cisimlerin çok sayıda moleküllerden oluştuğunu anlamalrı, - söz konusu moleküler sürekli hareket halinde olduğunu anlamalar; -moleküllerin hızları termik hareketlerinden dolayı aynı olmadığını anlamaları, - molekülerin karekteristik büklükleri mertebesi çap ( 10 - 10 m), kütle 10 -27 kg ), hacim (10 - 30 m3 ), ve hız (300 - 400 m / s) olduğunu anlamaları; - ideal gaz kavramını anlamaları; - ideal gazın basınç hali, sıcaklık ve hacim gibi iç parametre ile beli olduğunu anlamaları gerekir.

ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: DERSLER ARASI İLİŞKİ:Moleküler hareketi denel olarak küre modeli ile, molekülerin hız dağılımını Helton kutusu ile, Böyle - Mariote, Şarl ve Gay - Lüsak kanununu okulda var olan araçlarla yapılmalıdır.

İlkokul matematiğin esasları. Çok küçük sayıları üslü şekilde göstermek için üslü fonksiyonlar. Aynı şekilde çok büyük sayıların üslü şekilde yazılmasın öğrenilmesi de önerilir. Kimya: Maddenin moleküler yapısını, moleküler arası etkileşmeyi, ideal gaz modelini ve gerçek gazları anlamak için gereklidir.

KAYNAKÇA:Termodinamik ve gazlar . İnternet adresi. http://www.phyiscs.usyd.edu.au/rcfta/thermo.html

214

http:/oldsci.eiu.edu/physics/Ddavis / 1150/14 Thermo / ToC.htmlSEÇMELİ DERSLER

PROGRAM İÇERİĞİ: HEDEFLER: 1. Göreli fiziğin gözlem çerçeveleri. 2. Yer - Ay ağırlık merkezini kullanarak Ay’ın kütlesinin hesabı. 3. Cisimlerin çarpışması. 4. Moleküleri ortalama serbest yolu. 5 Difuzyon kanunu. 6. Keplerin ikinc kanunun elde edilişi ve hareket miktarının korunumu. 7. Entropinin tanımı.

Seçmeli dersler bilgilerini çeşitli aslanlarda geliştirmek isteyen öğrencilere önerilir.

LABORATUVAR ÇALIŞMASI (5 ders)

1. Bazı cisimlerin uzunluk ve kütlelerinin ölçülmesi. Ölçmede yapı-lan hatalar. Ortalama değer.

2. Bir katı cismin yoğunluğunu tayini.3. Eğik düzlemde sürtünme katsayısını tayini.4. Kılcal boru yardımıyla yüzey gerilimi katsayısını tayini.5. Kalorimetre kabı yardımıyla bir katı cismin öz ısının tayini.

BİLGİ DEĞERLENDİRMESİ

1. Etkinlik değerlendirmesi

Öğretmen, öğrenciyi başta bir yandaş olarak kabul etmesi gerekir. Daha sonra öğretmen ve öğrenci arasında bir ikili konuşma süreci ger-çekleşmelidır. Öğretmen bu şekilde öğrencinin ders anlatımı kazanma becerisine ne derecede ullaştığını değerlendirir. Bu şekilde öğrenci öğret-menle birlikte ders etkinliğini sürdürmekte ve fizik kanunlarını ispatlama becerisini kazanır. Öğrencilerin bazıları aynı bir problem için farklı so-nuçlar elde edebilirler. Öğretmen öğrencilerin çalışmalarından yararla-nark öğrencilerin başarıları hakkında öğrenciyle birlikte ya da bağımsız olarak karar verir.

2. Sözlü değerlendirme

Bazı öğrenciler derse hazırlıklı gelmelerine karşın derste etkin de-ğildirler ve ikili konuşmalara katılmazlar, çekingendirler. Bu nedenle

215

öğretmen söz konusu öğrencilerlerin bilgilerini anlayabilmek için yanına çağırması ve klasik olarak bilgi yoklaması yapması gerekir. Klasik sorma yöntemi de ikili konuşma şeklinde olmalıdır ve tüm sınıfın katılmama-sına dikat edilmesi gerekir.

3. Soru Çözme Değerlendirmesi

Derste müfredad programın göre yapılan problemlerin çözümü sıra-sında bazı öğrenciler derste sürekli olarak etkindirler. Öğretmenin sor-duğu soruları öğrenci tahtaya çıkıp ya da defterinde çözer. Öğrencilerin söz konusın özeliklerini öğretmen bilgi bakımından göz önünde bulun-durması ve değerlendirmesi gerekir.

4. Yazılı sınav değerlendirmesi

Birinci yarı yıl ve yıl sonunda birer yazılı sınav yapılması öngörül-müştür. Yazılı sınavda öğrenciler soru ve problemleri çözmeye uğraşa-caktır. Öğretmen öğrencilere derste çözülmüş ya da çözülmemiş sorular sorar. Öğretmenin sınavda çözülmemiş soru ve problemlerin sormasının amacı öğrencilerin dersi anlayıp anlamadığını öğrenmesi ve değerlendir-mesidir. Yalnız bu şekilde öğrencilerin öğrenme, dersi anlama ve düşün-me şekli anlaşılmış olur.

5. Test değerlendirmesi

Bir sınıftaki öğrencilerin test sınavı ile ilgili bilgi değerlendirmesi öğretmene, öğrencilerin ders hakkında ne derecede bilgi edindiklerine olanak sağlar. Test metodu öğretmenin testleri hazırlama süresini yakın-dan ilgilendirir. Test soruları ne kadar dikkatlı hazırlanırsa elde edilecek sonuçlar da o derece başarılı olur. Test soruları hazırlanırken Blum’un kriterleri göz önünde bulundurulmalıdır. Blum’un kriterleri: Dersi tanıma düzeyi (kognitif), anlama, uygulama, analiz ve sentez. Her yarı yılda öğ-retmen birer test soru hazırlamalıdır .Test soruların amacı öğrencilerin ders hakkındaki kavrama becerilerinin saptamasıdır.

6. Okul laboratuvarı etkinlikleri

Fizik laboratuvarı var olan okullarda öğretmen müfredat programına göre deneyleri gerçekleştirir, herhangi bir fiziksel büyüklüğün ya da olayın ölçmelerini yapar. Laboratuvardaki çalışmalar sırasında bazı öğ-renciler çalışmalarda daha etkindir. Bu öğrenciler deneyleri bağımsız olarak yapabilirler, öğretmene de deney ya da ölçme işlemlerinde yar-dımcı olurlar. Öğrencileri bu tür amaçları öğretmen tarafından değer-

216

lendirilmelidir.7. Bağımsız uygulama çalışmaları

Öğrencilerin bilgi değerlendirmesi pratik ve gruplar halindeki çalış-malarla da yapılır. Öğrenciler öğretmenin verdiği fizik araçlarını yapı-mını, evde kendi başlarına gerçekleştirirler. Örneğin: Elektromıknatısın, elektromotorun, periskpobun yapımı gibi.

217