BAZAT E MARKETINGUT

SISTEMI I INFORMACIONEVE TË MARKETINGUT (SIM)Veçoritë e informacioneve• Informacionet janë produkte specifike, të përditshme, me të cilat fitohet njohuria, mësohen gjërat, problemet, zbardhën të panjohurat.• Informacioni është lajm i veçantë, me të cilin shtohet dituria, zvogëlohet paqartësia dhe me risitë që njoftohet dhe i merr pranuesi mund t’i kryejë me sukses detyrat e parashtruara. • Çdo dukuri që ka nocion dhe përmbajtje është e lidhur me fenomenin e informacioneve.• Informacioni nuk është materie

• As energji,

• Por me specifikat që i ka, është i rëndësishëm pothuaj sa materia dhe energjetika.

• Informacioni është pjesë përbërëse e ndërmarrjes.

• Është aktivitet i përbërë nga komunikimet, të cilat e kanë vlerën e informacioneve për marrësin, në saje të të cilave marrësi merr vendime të nevojshme relevante• Informacionet i mundësojnë ndërmarrjes t’i ndjek ndryshimet që ndodhin në treg, në konkurrencë, në të arriturat tekniko-teknologjike

• Edhe për ndërmarrjen informacionet krijojnë lidhshmëri me tregun dhe me subjektet tjera të interesuara• Informacionet janë një kompleks i tërë

• Prandaj e kanë domethënien e sistemit të veçantë.

SISTEMI I INFORMACIONEVE• Sistemi i informacioneve në ndërmarrje përbëhet nga të dhënat, informacionet që grumbullohen, përpunohen dhe memorohen për sektorët e brendshëm të ndërmarrjes, për tregun dhe faktorët ndikues në realizimin e programeve me sukses.• SI i ka karakteristikat dhe specifikat e veta.

• Të dhënat, informacionet duhet të jenë:

− të argumentuara,

− faktike,

− racionale (ekonomike),

− të unifikuara,

− të standardizuara,,

− të fuqishme për krijimin e lidhshmërive, të interaksioneve.

• Përpunimin, memorimin dhe lancimin i rezultateve të informacioneve e bënë kompjuteri.• Kompjuteri është e arritur e madhe, por ai duhet të ushqehet me informacione të bollshme e relevante• Vijnë në shprehje modelet dhe programet

• Këto janë produkt i njeriut, siç është edhe vet aparatura e kompjuterit.

FAZAT E SISTEMIT TË INFORMACIONEVE− Mbledhja (grumbullimi) i informacioneve

− Rregullimi (seleksionimi ) i informacioneve,

− Përpunimi i informacioneve

− Shpërndarja e informacioneve

− Shfrytëzimi i informacioneve

• Sistemi i informacioneve i ka detyrat e veta, siç janë:

− Eliminimi i befasive,

− zvogëlimi i befasive,

− zvogëlimi i dezorientimeve,

− stabilizimi i orientimeve.KLASIFIKIMI I SISTEMEVE TË INFORMACIONEVE• Tërësia e klasifikimeve paraqet tipet dhe modelet e veçanta të sistemeve.

− Klasifikimi në tipe apo modele i SIM:

− në bazë të teknikës dhe teknologjisë së përpunimit të shënimeve dhe të informacioneve;− në bazë të orientimit të sistemit të ndërmarrjes,

• në bazë të nivelit të zhvillimit të sistemit të informacioneve.

• Në ndërmarrje vepron sistemi elektronik i të dhënave.

• Aty ku nuk përdoret kompjuteri mundësitë për manipulim me të dhëna relevante janë të kufizuara.

• Me bankë të shënimeve

• Pa bankë të shënimeve

• Sistemi i informacioneve të marketingut në ndërmarrje:

• Karakteristikë dhe koncept të përbashkët

• Të jetë sistem i intgerimit

• Trajtimi i sistemit:

• Horizontalisht dhe,

• Vertikalisht.

• SIM duhet të jetë i përpunuar me orientime vertikale,

• Duke iu siguruar informacione të gjitha niveleve të organeve manaxheriale të ndërmarrjes.KARAKTERISTIKAT E SISTEMIT TË INFORMACIONEVE TË MARKETINGUT• Karakteristikat e SIM duhet të jenë funksionale dhe konzistente• Karakteristikat:

SIM është kompleks• Përbëhet nga disa lloje të elementeve:

− Hardveri,

− softveri,

− njerëzit dhe,

− metodat dhe qasjet.

− NOCIOONI I SISEMIT TË INFORMACIONEVE TË MARKETINGUT (SIM)• Sistemi i informacioneve të marketingut (SIM) është tërësi e aktiviteteve kontinuele në:− grumbullimin,

− seleksionimin,

− përpunimin,

− analizën e të dhënave,të mbledhura nga jashtë dhe brenda ndërmarrjes, me qëllim të marrjes së vendimeve të nevojshme të marketingut• Definicioni i SIM mund të ketë nuanca, varësisht nga autorët e ndryshëm

• Sistemi i informacioneve të marketingut përbëhet nga katër nënsisteme. Këto janë:• nënsistemi intern i raportimit,,

• nënsistemi i informacioneve (lajmeve) të marketingut,

• nënsistemi i kërkimeve të marketingut,

• nënsistemi i analizës së marketingut.

Karakteristikat e SIM

• Karakteristikat kryesore:

− kontinuiteti,

− koordinimi,

− mbështetja në të dhënat e dokumentuara,

− mbështetja në mjete (pajisje) tekniko kompjuterike (softveri dhe hardveri),

− mbështetja në teknika tjera.

• Cilësia e informacioneve

• Shpenzimet e informacioneve

• Racionalizimi dhe parimi ekonomik.

• Shfrytëzuesit e informacioneve reale nga manaxherët.Organizimi i SIM• Organizimi i SIM është parakusht për arritjen e rezultatave në marketing dhe në ndërmarrje.• SIM për të qenë efikas organizohet në kuadrin e shërbimeve, apo të sektorëve përkatës në ndërmarrje.• Në ndërmarrjet e vogla SIM nuk ekziston i organizuar

• Në ndërmarrjet që e zbatojnë marketingun, SIM organizohet pranë Sektorit të marketingut.

• Njësia organizative e SIM përmban:

− informacionet hyrëse,

− informacionet interne dhe,

− informacionet dalëse.

• SIM është kompleks dinamik

• SIM formohet nëse shpenzimet arsyetohen me dobinë e funksionimit të tij.

• SIM është i dobishëm nëse mundëson marrjen e vendimeve racionale, efikase, dobiprurëse.

MODELET E MARKETINGUT• Modeli është qenësorja e ngjashmërive në mes dy objekteve, në mes origjinalit dhe imitimit.• Modeli është rezultat i imitimit të origjinalit.

• Modelet: izomorfe dhe homorfe.

• Modelet e marketingut duhet të jenë të konstruktuara mirë, në mënyrë që rë krijojnë mundësinë për zgjidhje alternative të problemeve në ndërmarrje.

• Nëpërmjet modeleve thjeshtësohen faktorët kompleks, të cilët përfundimisht kanë ndikim në vendimet e marketingut.

• Modeli përfshinë konstruksionin mbi bazë të abstraksionit, por që është në lidhshmëri me realitetin praktik, duke i përfshirë raportet reale ndërmejt variableve të nevojshme për zgjidhjen e problemeve.• Qasjet janë të shumta për ndërtimin e modeleve, që nga definimi dhe formulimi i problemeve, deri të konstruktimi dhe implementimi i modeleve.

KLASIFIKIMI I MODELEVEModelet e marketingut mund të klasifikohen në mënyra të ndryshme.Sipas qëllimeve:

• modele deskriptive,

• modele të vendosjeveNë bazë të teknikave:

• modele kuantitative,

• modele verbale.

Sipas qasjeve dhe përmbajtjes:

• modele komunikative,

• modele prediktive,

• modele bihejvioristike,

• modele të “kutisë së zezë”

• modele statike,

• modele dinamike,

• modele determinuese e tjerë.

VENDIMET E MARKETINGUT• Në kompleksin e tërësishëm të çështjeve në ndërmarrje, marketingu duhet të gjejë zgjidhje adekuate. Për të krijuar mbarëvajtje të proceseve të biznesit, janë të nevojshme vendimmarrjet e marketingut.• Vendimet e marketingut janë kurorëzim i qasjeve për harmonizime në mes ofertave të ndërmarrjeve dhe të kërkesave të konsumatorëve, në mes të instrumenteve të marketingut miks dhe të faktorëve që ndikojnë në këto instrumente.

• Vendimet e marketingut janë premisat përfundimtare, nga të cilat kalohet në aksionet konkrete.• Vendimet e marketingut kanë domethënie të gjerë.

• Miratohen në të gjitha sferat: në prodhim, në shpërndarje, promocion, çmime.

• Qëllimi themelor i vendimeve të marketingut është optimalizimi dhe kombinimi sa më i mirë i instrumenteve të marketingut miks.

• Përveç tjerash, vendimet e marketingut kanë të bëjnë edhe me kategorinë e shpenzimeve.• Vendimet e marketingut duhet të definohen dhe realizohen në kohë të paraparë dhe të volitshme.• Në kompleksin e marrjes së vendimeve të marketingut, rol të rëndësishëm kanë modelet e marketingut.• Programet në kompjuter japin mundësi të miratohen vendime efikase, të shpejta, por edhe atilla me rrezik të kalkuluar.

• Vendimet e marketingut nuk duhet të kenë vetëm konstruksione të volitshme, që do të thotë se esenciale është aktiviteti paraprak, deri të miratimi i tyre përfundimtar.• Vendimet e marketingut me procedura të caktuara parashihen, definohen dhe, fundja, kontrollohen.

ROLI I INFORMACIONEVE NË MARRJEN E VENDIMEVE TË MARKETINGUT• Roli i informacioneve janë resurs i pazëvendësueshëm në ekonominë bashkëkohore. Ekonomia e tregut nuk mund të zhvillohet pa shfrytëzimin e burimeve të informacioneve.• Marrja e vendimeve të marketingut janë të lidhura tërësisht me SIM

• Informacionet prioritare janë ato që kanë të bëjnë me nevojat, dëshirat, sjelljet e konsumatorëve.• Informacionet kanë rëndësi dhe rol të veçantë për individët, organizatat dhe shoqërinë në përgjithësi.

• Informacionet mundësojnë ndjekjen, evidencimin dhe marrjen e masave për ndryshimet që ndodhin në treg, në konkurrencë, por edhe në ndërmarrje.• Informacionet janë platformat më të qëndrueshme, mbi të cilat miratohen vendimet e marketingut.• Në kushtet e konkurrencës, vendimet e marketingut janë:

– dinamike,

– konzistente,

– fleksibile e tjerë.

KËRKIMET E MARKETINGUT• Kërkimet e marketingut janë aktivitete të organizuara, ku përdoren metoda shkencore, me të cilat krijohen lidhje në mes ndërmarrjes dhe konsumatorëve.

• Lidhur me kërkimet e marketingut janë dhënë definicione të shumta.

• Sipas Shoqatës së Arsimtarëve të Marketingut në SHBA: “Kërkimet e marketingut përfshijnë studimet e të gjitha problemeve që kanë të bëjnë me qarkullimin e shitjen e mallit dhe të shërbimeve në rrugë prej prodhuesi deri të konsumatori”.

• Kërkimet e marketingut janë aktivitete sistematike, të organizuara, që përbëjnë një proces specifik, të përbërë nga fazat e parapërgatitjes, të përcaktimit të objektivave, fazën e operimit rreth grumbullimit të informacioneve, përpunimit dhe analizës së tyre, në mënyrë që outputet të shërbejnë si inpute në SIM.• Ndodh që të kuptohen si kërkime të njëjta ato që kanë të bëjnë me tregun dhe me marketingun.• Kërkimet e tregut dhe të marketingut nuk janë të njëjta.

• Kërkimet e tregut janë pjesë përbërëse e kërkimeve të marketingut.

• Kërkimet e marketingut kanë kuptim më të gjerë se sa kërkimet e tregut.

NËPËRMJET KËRKIMEVE duhet të gjenden përgjigje në këto pesë pyetje:– kush,

– çka,

– kur,

– ku,

– si?

– Përgjigja e gjashtë është e ndërlidhur me pyetjen : PSE?KËRKIMET E MARKETINGUT I KANË OBJEKTIVAT E VETA• Objektivat më të rëndësishme të kërkimeve të marketingut janë:

– studimi i tregut,

– studimi i kërkesave të konsumatorëve,

– studimi i sjelljeve të konsumatorëve,

– studimi i produktit, i pozicionimit të produktit, i imixhit të tij dhe i ndërmarjes në treg,– studimi i të gjitha instrumenteve që e përbëjnë marketingun miks.

• Kërkimet e marketingut mund të vështrohen nga:

– aspekti mikro,

– aspekti mezo dhe,

– aspekti makro.

METODAT E KËRKIMEVE TË MARKETINGUT• Janë të njohura dy grupe të metodave:

• Kërkimet kabinetike, ose pranë tavolinës (Desk Research),

• Kërkimet në terren (Field Research).

• Për kërkimet kabinetike zbatohen të dhënat, informacionet sekondare.

• Për kërkimet në terren gjejnë zbatim informacionet primare.

• Në kërkimet kabinetike:

– metoda interne dhe,

– metoda historike.

• Kërkimet në terren:

– metoda e hulumtimit,

– metoda e vëzhgimit,

– metoda eksperimentale ose laboratorike.

Në metodën hulumtuese përfshihet:• Intervista (anketa):

– personale,

– nëpërmjet telefonit,

– nëpërmjet postës,

– nëpërmjet internetit,

– grupore,

– e kombinuar,

– e thellë,

– teknika panel konsumatorët,

– panel shitoret,

– panel bashkësitë familjare,

– panel TV shikuesit,

– panel Nielson e tjerë.

METODA E VËZHGIMIT grumbullon informacione të natyrës primare (parësore).• Regjistrimi i ngjarjeve mund të bëhet në mënyrë mekanike, por edhe me aparate elektronike.• Frekuentimi i dukurive mund të ndriçohet në mjedise të ndryshme, si bie fjala:– në shitore, – në familje, – në rrugë,– në përfaqësi,– në institucion.METODA E EKSPERIMENTIMIT OSE LABORATORIKE është më precizja, por në ekonomi ka zbatim të kufizuar.

LLOJET E KËRKIMEVE TË MARKETINGUT• Dallohen këto lloje të kërkimeve:- Kërkimet eksploratore,- Kërkimet deskriptive,- Kërkimet e shkak-pasojave.• Kërkimet eksploratore (vëzhguese) ofrojnë mundësi për zgjidhjen e problemeve në ndërmarrje. Problemet që duhet zgjidhur kanë të bëjnë me tregun.

• Kërkimet deskriptive shërbejnë për gjetjen e alternativave të aksioneve. Përfshijnë metodologjitë kërkimore për dukuritë që hulumtohen.• Kërkimet e shkak-pasojave përfshijnë interaksionin e shkaqeve dhe të pasojave në treg.

PROCESI I KËRKIMEVE TË MARKETINGUT

Kërkimet e marketingut paraqesin një proces të tërë. Procesi përbëhet nga këto faza:– Definimi i problemit dhe i qëllimeve të kërkesës,

– Zhvillimi i burimeve të informacioneve,

– Grumbullimi i informacioneve,

– Analiza e informacioneve,

PLANI I KËRKIMEVE TË MARKETINGUT• Plani i aktiviteteve të kërkimeve të marketingut është dokument që i përfshinë të gjitha aktivitetet elementare, që kanë të bëjnë me kërkimet e rasteve dhe të dukurive, të produktit, të segmentit, të instrumenteve tjerë të marketingut miks.• Tërësia e kërkimeve mund të klasifikohet në tri pjesë:

• përgatitja,

• aktivitetet kërkimore,

• zbatimi i kërkimeve.

• Hartimi i planeve të kërkimeve të marketingut mbështetet në elemente metodologjike, që të formësojnë kuptimin dhe përmbajtjen, me kahe konkrete, me detyra dhe alternativa të mundshme të realizimit të kërkimeve përkatëse.• Plani i kërkimeve të marketingut përfshinë pjesë të ndryshme:• definimin e problemeve dhe të objektivave të kërkimit,• zgjedhjet e llojeve dhe të burimeve të informacioneve, zgjedhjet e metodave adekuate, përcaktimin e madhësive dhe të llojeve të mostrave,• organizimi i mënyrave të kërkimeve,• dokumentacioni i nevojshëm me kërkime,

• terminet kohore,• parallogaritja e shpenzimeve e tjerë.

ZBATIMI I REZULTATEVE KËRKOMORE• Zbatimi i kërkimeve të marketingut është akti i kurorëzimit të suksesit kërkimor.• Rezultatet kërkimore i implementojnë në praktikë kompetentët e ndërmarrjes.• Raporti që hartohet për rezultatet kërkimore iu dërgohet manaxhmentit të ndërmarrjes, të cilët kanë mundësi të japin vërejtje, sugjerime, plotësime e tjerë.• Raporti përfundimtar është dokumenti që duhet të zbatohet në praktikë.

ORGANIZIMI I KËRKIMEVE TË MARKETINGUT• Organizimi i kërkimeve të marketingut mund të organizohen në dy nivele:

• në kuadrin e planit,

• në aspektin institucional.

TREGU Tregu është kompleks i marrëdhënieve të ofertës dhe të kërkesës. Mund të definohet në mënyra të ndryshme. Tregu është shprehje e vullnetit, e gatishmërisë dhe e aftësisë së palëve të interesuara për transakcionimin e produkteve dhe të shërbimeve. Në treg transformohet pronësia, malli shndërrohet në para, ose në mall, si dhe paraja në mall. Tregu është arenë e marrëdhënieve, e rregullativave dhe e transakcioneve.

TIPOLOGJIA E TREGUTMe tipologjinë e tregut nënkuptohet ndarja, klasifikimi në tipe, në lloje të veçanta.

Nga pikëpamja gjeografike e politike: tregu lokal, tregu kombëtar, tregu ndërkombëtar, tregu evropian, tregu aziatik, tregu amerikan, tregu ballkanik, tregu mediteran e tjerë.

Sipas komplekseve: tregu i produkteve, tregu i shërbimeve,

tregu i kapitalit, i sendeve të patundshme e tjerë.

Në bazë të konkurerncës: tregu i konkurrencës së plotë, tregu i konkurrencës jo të plotë, të kufizuar, tregu monopolist.

TREGU I KONKURRENCËS SË PLOTË:

duopol (dy oferta, ose dy shitës), duopson (dy blerës), oligopol (numër i vogël i ofertave), oligopson (numër i vogël i blerësve), polipol (shumë shitës), polipson (shumë blerës). Monopoli: pa produkte e shërbime substitute, kufizime të transferit të kapitalit, kërkesat plotësisht jo elastike, kontrolli i monopolizuar.

Tregu gjenerik dhe tregu i produkteve: kanë kërkesave të llojeve të ndyshme, por edhe oferta të shumta. Tregu publik, Tregu i organizuar, Tregu privat, Tregu jo i organizuar, Tregu legal, Tregu ilegal.

DIMENSIONET E TREGUT• Blerësit: fuqia blerëse, gatishmëria.

• Shitësit: Objektet e këmbimit (ofertat).

• Faktorët universal: koha, hapësira.

SEGMENTIMI I TREGUT

Me segmentimin e tregut nënkuptohet ndarja e tërësisë heterogjene, në pjesë më të vogla, segmente, ku mundësisht nevojat të jenë homogjene. Definimi i bashkësive të blerësve, të cilët kanë cilësi të ngjashme, ose ngjashmëri në sjellje, mundëson përcaktimin e tregut të synuar, që është objektiv i ndërmarrjeve prodhuese. Nëpërmjet segmentimit të tregut mundësohet realizimi efikas dhe i efektshëm i transkacioneve në mes ndërmarrjeve dhe blerësve.

Ekzistojnë: jokonsumatorët absolut, jokonsumatorët relativ, konsumatorët e vërtetë. Kërkesa efektive formohet nga konsumatorët e ndërmarrjes dhe konsumatorët e konkurrencës. Kur këtyre iu shtohet edhe kërkesa relative, formohet tregu potencial. Tregu total: kur kërkesave të mësipërme iu bashkëngjiten edhe jokonsumatorët absolut.

MATJA E DALLIMEVE NË MES TË SEGMENTEVE Matja është qasje dhe metodë, me të cilën konsumi i verifikuar nëpër segmente relativizohet në raport me: maksimalen, minimalen dhe, optimalen. Me matje rezultojnë dallimet: e blerjes, të konsumit, të shkallës së përmbushjes së nevojave dhe të kërkesave të konsumatorëve. Matja ka të bëjë me potencialin dhe intensitetin e konkurrencës.

KËRKIMET E KËRKESËS DHE TË SHITJES

► Kërkesat janë të një spektri të gjerë.► Përmbushen nëpërmjet shitblerjeve.► Ekzistojnë: nevojat e domosdoshme, nevojat e mundshme, nevojat në nivel të komoditetit.► Kërkesa është funksion që shpreh madhësinë e sasisë së produkteve dhe të shërbimeve, të cilat mund të blihen në kohë, mjedise dhe me çmime të caktuara.► Shitja është funksion i marketingut, nëpërmjet të cilit shiten produktet dhe shërbimet, arkëtohen paratë dhe ndërmarrja realizon të ardhura dhe profit.

► LLOJET E KËRKESAVE: autonome, e ndërlidhur,

afatshkurtër, afatmesëm, afatgjatë, efektive, potenciale, latente, agregate.

► Kotleri i precizon 90 tipe të matjeve të kërkesës. niveli i hapësirës, niveli i produktit, niveli i kohës.► Kërkesa e determinon nivelin e zhvillimit të tregut.► Kërkesa është e varur nga faktorë të shumtë.METODAT E PARASHIKIMIT TË KËRKESËS DHE TË SHITJES

► Parashikimi ka të bëjë me elemente dhe dimensione të panjohura, të padefinuara dhe të paqarta.

► Metodat

► Në aspektin global: metodat e vlerësimeve subjektive, metodat matematikore - statistikore.

► Në metodat e vlerësimeve subjektive bëjnë pjesë: metoda e ekzaminimit (hulumtimit) të qëllimeve të blerësit, metoda e shqyrtimit të mendimit të shitësve, metoda e parashikimeve të ekspertëve, metoda e parashikimit të manaxherëve,

► Në metodat matematikore-statistikore bëjnë pjesë: metoda e serive kohore, analiza statistikore e kërkesës, metoda e parashikimit të produkteve të reja.

► Metoda e parashikimit të produkteve të reja: metoda e evoluimit, metoda e substitutit, metoda e lakores së shtimit, metoda e ekzaminimit të shfrytëzuesit, metoda e testimit, metoda e përfaqësimit etj.

KËRKIMET E KONJUNKTURËS► Konjunktura nënkupton kahet dhe intensitetin e lëkundjeve të veprimtarive ekonomike, të disa degëve ose të një dege apo të një subjekti në veçanti.► Me kërkimet konjunkturale verifikohet gjendja ekzistuese, por edhe aktivitetet që mund të zhvillohen në të ardhmen.► Klima e konjunkturës e ka domethënien e aktiviteteve të plasmaneve në kushte të caktuara në treg.

► Klima: shumë e volitshme, e volitshme, e pavolitshme, shumë e pavolitshme.► Metodat e kërkimeve të konjunkturës: testet e konjunkturës, indikatorët ekonomikë, modelet ekonometrike.

FAKTORËT QË NDIKOJNË NË SJELLJET E KONSUMATORËVE Sjelljet e konsumatorëve janë rezultat i mungesave të diçkajes, i lindjeve dhe i përvetësimeve tradicionale, i influencimeve nga faktorë të ndryshëm. Në sjelljet e konsumatorëve ndikojnë disa lloje të faktorëve. Faktorët klasifikohen në tri grupe: Faktorët e makromjedisit, Faktorët e ndërmarrjes, Faktorët psikologjik dhe të personalitetit

FAKTORËT E MAKROMJEDISIT: kultura, subkultura, stratifikimi shoqëror. Sjelljet nuk janë refleksion i çastit, por krijohen për një kohë relativisht të gjatë. Kuptimi universal i faktorit të kulturës mund të zbërthehet në suazat e faktorit tjetër, të subkulturës.

SUBKULTURA është pjesë e kulturës së tërësishme, por që përkufizohet në grupacione të mëdha, të cilat: homogjenizohen nëpërmjet tipareve kombëtare, të konfesioneve fetare, racore dhe, gjeografike. KOMBI dallohet me etninë e vet,

historinë, sjelljet, temparamentin, traditen, gjuhën, kulturën.STRATIFIKIMI SHOQËROR Përmban shtresat e shoqërisë (të pasurit, të varfrit, mesatarët e tjerë) Shtresimet shoqërore gjithkund janë të pranishme. Në aspektin gjeografik ndikim në sjellje bëjnë kushtet klimatike, releviore, të vendbanimeve (urbane, suburbane, rurale). Në grupin e faktorëve shoqërorë bëjnë pjesë Grupet referente, Familja, Hierarkia e rolit dhe e statusit.

Njeriu mund t’i përket ndonjë grupi, nga i cili i pranon tendencat dhe sjelljet. Meqenëse grupet e tilla kanë ndikim të konsumatori, quhen grupe referente. Individi është i influencuar nga grupi, por njëkohësisht mund të bëjë ndikim në grupet përkatëse. Disa grupe mund të emërtohen primare, me të cilat individi është në kontakt në intervale të gjata kohore (familja, bashkëpunëtorët, miqtë e tjerë). Grupet tjera referente mund të jenë të karakterit: sekondar, aspirativ, disociativ.

Të grupi referent sekondar interaksionet nuk janë aq të forta, janë formale dhe të kohëpaskohshme, si p.sh. shoqatat profesionale, sindikatat, fetare e të ngjashme. Njerëzit edhe kur janë të lidhur me ndonjë grup, mund të kenë aspirata edhe për ndonjë grup tjetër, prandaj quhen grupe referente aspirative. Nëse e kundërshtojnë grupin përkatës, ato janë grupe disociative. Grupet referente ndikojnë më të madhe në sjelljet e konsumatorëve.FAKTORËT E BRENDSHËM TË NDËRMARRJESNë faktorët e brendshëm bëjnë pjesë: prodhimi, financat, organizimi, kuadrat, kërkimet dhe zhvillimi, lokacioni, reputacioni e tjerë.FAKTORËT PERSONALË DHE PSIKOLOGJIKËFaktorët personalë dhe psikologjikë janë të natyrës së brendshme.

Në faktorët personalë radhiten: mosha nëpër stadet e fazave jetësore, gjendja ekonomike, gjendja profesionale, mënyra e jetesës, imixhi i vetvetes dhe, elementi statusor dhe i rolit.

Në grupin e faktorëve psikologjikë bëjnë pjesë: motivet, bindjet, qëndrimet, mësimi, perceptimet.

SJELLJET E KONSUMATORËVE TË KONSUMIT TË GJERËKonsumatorët e konsumit të gjerë janë blerës, të cilët produktet dhe shërbimet i blejnë për përmbushjen e nevojave dhe të kërkesave të konsumatorëve, të menjëhershme, apo në afat më të gjatë. Janë konsumatorë të panjohur, konsumatorë iks, ose konsumatorë finalë. Karakterizohen me disa veçanti: me masivitetin që e kanë, dispersionin hapësinor, koncentrimin dhe shpërndarjen në pikëpamje kohore,

gjenetikën dhe refleksivitetin, ndikimin e faktorëve material, niveli i arsimit, niveli i kulturës, përkatësia fetare, përkatësia rajonale, përkatësia psikologjike.

SJELLJET E KONSUMATORËVE INDUSTRIALË

Konsumatorë industrialë janë shfrytëzuesit, të cilët produktet dhe shërbimet i blejnë për proces të mëtejmë të prodhimit dhe të shërbimeve. Konsumatorët industrialë kanë rol të dyfishtë: janë bartës së procesit të prodhimit apo të qarkullimit, njëkohësisht, janë konsumatorë të konsumit të gjerë.

Sjelljet e konsumatorëve të konsumit industrial veçohen me specifika të shumta. Në kuadrin e konsumatorëve industrial përfshihen: industria dhe xehetaria, bujqësia, peshkataria, pylltaria, ekonomia e ujërave, ndërtimtaria, tregtia, komunikacioni e lidhjet, hoteleria e turizmi, zejtaria, veprimtaritë komunale e të banesave,

veprimtaritë financiare, arsimi, kultura, shëndetësia, informimi.Të gjithë këta janë lëmenj që e zgjerojnë tregun industrial.

KARAKTERISTIKAT E SJELLJEVE TË KONSUMATORËVE INDUSTRIALË: numri i blerësve më i vogël, kanë potencial më të madh për blerje, kanë mjete financiare më voluminoze, koncentrimi gjeografik i blerësve, kërkesa nuk është elastike, furnizimi dhe blerja bëhet në mënyrë profesionale, parimi i akceleracionit është i shfaqur, procesi i blerjes përmbanë specifika të ndryshme që e dallojnë konsumin industrial.

MODELET E SJELLJEVE TË KONSUMATORËVE Sjelljet e konsumatorëve janë çështje kyçe për marketingun. Lidhur me sjelljet e konsumatorëve janë konstruktuar modele të ndryshme, për të mundësuar identifikimin sa më të gjithanshëm dhe zgjidhjen e kësaj problematike. Modelet e sjelljeve të konsumatorëve klasifikohen në: modele stohastike, modele empirike dhe, modele eklektike, modele verbale, modele kuantitative.

Modelet stohastike kanë të bëjnë me sjelljet e konsumatorëve për zgjedhjen e produktit përkatës, në kushte të përsëritura më parë, për të vendosur për blerje edhe në të ardhshmen.

Modelet deskriptive përfshijnë analizat e prirjeve dhe të përcaktimit të konsumatorëve ndaj produkteve dhe shërbimeve të caktuara.Modelet eklektike sikur bëjnë integrimin e shumë faktorëve, duke i shfrytëzuar modelet deskriptive të modeleve stohastike dhe deskriptive, me qëllim të marrjes së vendimeve për blerjen e produkteve dhe të shërbimeve.

MODELET MË TË SHQUARA JANË: Në kuadrin e modeleve verbale: Modeli i Kotlerit, Modeli i Nikozias, Modeli i Engelit, Modeli i Howard-Shethit e tjerë. Në kuadrin e modeleve kuantitative: modeli i Markovit, modeli i Ehrenbergut, modeli i të mësuarit, modeli i rendit zero e tjerë.

Modeli i Kotlerit ndryshe quhet modeli i “Kutisë së zezë”Sipas tij mundësohet gjetja, zbulimi i reagimeve të blerësve ndaj impulseve, shtytjeve të marketingut të ndërmarrjes.“Kutia e zezë” përmban mullirin e mendimeve të konsumatorëve për stimulanset e marketingut dhe ndikimet e faktorëve të jashtëm që hyjnë dhe dalin nga ajo.Modeli i Nikozias mbështetet në informacionet kthyese të sjelljeve të konsumatorëve në treg, të cilat janë të nevojshme për hartimin e programit të marketingut, të përshtatshëm për nevojat e blerësit.

Modeli i Engelit përfshinë përvojen e kaluar, e cila reflektohet në marrjen e vendimeve për blerjen e produkteve dhe të markave të produkteve (është i ngjashëm me modelin e Nikozias).Modeli i Howard-Shethit përmban qasje dhe komplekse në sqarimin e sjelljeve të konsumatorëve, nga aspekti ekonomik, sociologjik dhe psikologjik. Modeli bazohet në procesin e të mësuarit (për dallim nga të tjerët).Modeli i Markovit shfrytëzon të dhënat nga blerjet e kaluara, për të projektuar blerjet në periudhat e ardhshme kohore.

Modeli i Ehrenbergut ka të bëjë me përsëritjen e blerjes së mallit të konsumit të gjerë.Modeli i të mësuarit përmban sjelljet e konsumatorëve, të cilët, me supozim që produktin që e kanë blerë njëherë, do ta blejnë përsëri (teoria lineare e të mësuarit).Modeli i rendit zero informacionet nga e kaluara për blerje nuk i merr si bazë të marrjes së vendimeve për blerje. Nuk është i lidhur me realizimet e mëhershme të proceseve stohastike.

METODAT E KËRKIMEVE TË SJELLJEVE TË KONSUMATORËVE

Në kërkimet e sjelljeve të konsumatorëve duhet të gjenden përgjigje optimale në pyetjet:

kush blenë, kur blenë, pse blenë, ku blenë?Lidhur me këto përgjigje duhet të hulumtohen motivet e konsumatorëve.

Për kërkimet e motiveve zbatohen këto metoda: metoda e testeve të asocimit, metoda e testeve të kujtesës, metoda e teknikave projektuese, metoda e skalës (shkallës) së teknikës. metoda e psikologjisë ekonomike, metoda e inçizimit ekonomiko-psikologjik, metoda e studimit të rasteve e tjerë.

Metoda e testeve të asocimit zbatohet për verifikimin e qëndrimeve për produkte, ose për mjedisin ku blehen produktet dhe shërbimet.Metoda e testeve të kujtesës mbështetet në kujtesën e njerëzve për ngjarjet e së kaluarës (intervistimi i thellë e tjerë).Metoda e teknikave projektuese është e njohur për kërkimet e motiveve dhe të sjelljeve të konsumatorëve (zbatohet nga vitet e pesëdhjeta të shek. XX).Metoda e skalës së teknikës shërben për rangimin e prirjeve të konsumatorëve.Metoda e psikologjisë ekonomike zbatohet për incizimin e mostrave nëpërmjet intervistave (kjo metodë ndryshe quhet metodë e inçizimit ekonomiko-psikologjik).

PLANIFIKIMI I MARKETINGUTNocioni i planifikimit të marketingutMe planifikimin e marketingut nënkuptohet definimi dhe përcaktimi i kaheve të mundshme e reale të aktiviteteve të marketingut, për të mbijetuar dhe zhvilluar ndërmarrja, duke përmbushir kërkesat e konsumatorëve në treg dhe realizuar fitim. Planifikimi i marketingut përkufizon veprimtarinë, si dhe zvogëlon rrezikun e ndërmarrjes. Ndikon në shtimin e aftësisë së ndërmarrjes për të përballuar rrezikun më të madh, me të cilin mund të ndeshet. Planifikimi i aktiviteteve të marketingut është një prej fazave të manaxhim marketingut. Planifikimi është proces dinamik që i drejton dhe orienton aktivitetet kah tregu. Aktivitetet aktive mund të bëjnë ndryshime në treg, në sjelljet e konsumatorëve. Aktivitetet e planifikuara në mënyrë pasive i përshtaten tregut. Planifikimi i marketingut ka karakter integrues me të gjitha planifikimet tjera në ndërmarrje.

PLANIFIKIMI ËSHTË MËNYRA MË EFIKASE E PËRGATITJES SË NDËRMARRJES PËR TË ARDHMËN Planifikimi pikëmbështetje e ka:

përmbushjen sa më cilësore të nevojave të konsumatorëve, realizimin e fitimit të ndërmarrjes dhe, kryerjen e obligimeve ndaj shtetit dhe shoqërisë.Planifikimi përfshinë aksionet, detyrat, me të cilat operon ndërmarrja, madje bartësit e aktiviteteve, përgjegjësitë, strategjitë, shpenzimet, afatet e tjerë.Planifikimi i marketingut në çdo kohë është pjesë përbërëse e politikës integrale të biznesit të ndërmarrjes.Ekzistojnë kategorizime të ndryshme të planifikimit të marketingut Sipas faktorit kohor: planifikimet afatgjata, planifikimet afatmesme, planifikimet afatshkurtëra. Sipas funksioneve: plani i produktit, plani i kërkimeve dhe të zhvillimit, plani i operativës së shitjes, plani i propagandës ekonomike, plani i distribucionit, plani i kërkimeve të tregut, plani i kërkimeve të marketingut. Sipas Ph. Kotler: plani afatgjatë, plani vjetor, plani i produktit, plani i ngjarjeve të posaçme, plani i disa aktiviteteve të marketingut.

Planifikimi i marketingut në tri nivele: në nivelin i ndërmarrjes si sistem i posaçëm i biznesit, në njësi të pavarura strategjike, në nivel të funksionit të marketingut.

Në aktivitetet e planifikimit të marketingut vehen në spikamë këto faza: diagnoza, prognoza, përcaktimi i objektivave, strategjia, taktika, kontrolli.Diagnoza dhe prognoza së bashku përbëjnë fazën e analizës së situatës.Strategjia dhe taktika e përbëjnë fazën e përbashkët, që quhet faza e programimit.Planifikimi përcakton kahet dhe përgjegjësitë, tentativat se çfarë duhet të veprojë ndërmarrja në rrugën e vet të zhvillimit.OBJEKTIVAT E PLANIFIKIMIT TË MARKETINGUTObjektivat e planifikimit të marketingut dalin nga nevoja e ndërmarrjes për të siguruar ekzistencë dhe ardhmëri

Objektivat e planifikimit të marketingut janë të shumëllojshme.Ndër më të rëndësishmet veçohen: sigurimi i ekzistencës stabile në treg, shtimi i vëllimit të shitjes nëpër tregjet ekzistuese dhe në ato potenciale, penetrimi në tregje të reja, shtimi i imixhit institucional, afirmimi i markave të produkteve dhe të ndërmarrjes, shtimi i kërkesës primare e selektive, arritja dhe ruajtja e lojalitetit të konsumatorëve e tjerë.

Nga aspekti kohor, objektivat e planifikimit e planifikimit janë: primare, sekondare, dhe të dorës së tretëNë planifikimin e marketingut përcaktohet hierarkia e objektivave të marketingut. Është me rëndësi zgjedhja e objektivave reale, konsistente.Rentabiliteti i aktiviteteve të marketingut është bazë për planifikimin e çdo afati.Planifikimi i marketingut, i mbarështruar me planifikimet tjera në ndërmarrje, përmban aktivitetet e sinkronizimit nga aspekti kohor, sië është përshtatshmëria e mundësive të ndërmarrjes për nevojat e tregut. Objektivi kyç është planifikimi i profitit maksimal. Profiti realizohet nëpërmjet përmbushjes së nevojave dhe të kërkesave të konsumatorëve në mënyrë solide dhe kontinuele. Objektivat e ndërmarrjes në përgjithësi burojnë nga mundësia vetjake dhe nga kërkesat në treg.

PLANI I AKTIVITETEVE TË MARKETINGUT Plani është dokument, i cili rezulton nga procesi i planifikimit, me të cilin precizohen drejtimet e aktiviteteve dhe të aksioneve në tregjet e vendit dhe në atë të huaj. Plani i marketingut i harmonizon kapacitetet e ndërmarrjes, mjetet e prodhimit, alokacionin e tyre, pra, mundësitë e ndërmarrjes në inkorporimin e suksesshëm në rrjedhat e tregut. Plani i marketingut është një pikëmbështetje e rëndësishme, bazë për planet tjera të ndërmarrjes. Planet tjera me planin e marketingut integrohen në tërësi të përbashkët. Me rastin e hartimit të planit, paraprakisht analizohen aktivitetet e marketingut dhe të ndërmarrjes në përgjithësi, analizohen gjendjet e deritashme të ndërmarrjes, si për nga mundësitë e brendshme që i ka, po ashtu edhe nga pozicionimi i arritur në treg. Plani i marketingut, drejtuesit i detyron të jenë eksplicitë në vlerësimin e gjendjes aktuale në treg dhe në përcaktimin e objektivave të ardhshme të marketingut; Racionalizon kohën e stafit të ekspertëve të marketingut; Është bazë për koordinimin dhe sinkronizimin, organizimin e të gjitha përpjekjeve të marketingut;

Jep mundësi për kontrollimin e vendimeve, Si dhe stimulon rritën dhe zhvillimin e ndërmarrjes;

Krijon mundësi për të kuptuar atraktivitetin në treg; Definon variablet që duhet dhe mund të kontrollohen Mundëson të kuptuarit dhe ndjekjen e konkurrencës.

PROGRAMI I AKTIVITETEVE TË MARKETINGUT Përmban operacionalizimin e planit të marketingut, me qëllim të marketingut, me qëllim të realizimit të objektivave të përcaktuara me plan. Programet e aktiviteteve të marketingut, sikurse të planet e marketingut, ndryshojnë nëpër ndërmarrje të ndryshme. Në një masë programet e marketingut e prezantojnë strategjinë e marketingut. Përcaktojnë detyrat e bartësve, kohen kur duhet të kryhen, buxhetin për ushtrimin e aktiviteteve të marketingut, shpenzimet dhe korrelacionet e tyre me rezultatet.

Programet e marketingut duhet të jenë fleksibile dhe të përshtatshme për situatat e krijuara në treg. Programi i marketingut përfshin politikat e instrumenteve të marketingut miks, objektivat dhe politikat e këtyre instrumenteve, madje objektivat e marketingut dhe përfundimisht objektivat e ndërmarrjes.

PLANIFIKIMI I MARKETINGUT ËSHTË PROCES Përbëhet nga disa faza: analiza e gjendjes në treg, definimi i objektivave, prognozimi i kërkesës dhe shtimin e saj. ANALIZA e situatës së ndërmarrjes mundëson grumbullimin dhe shkoqitjen e informacioneve për gjendjen faktike, për anët pozitive dhe negative që kanë qenë të pranishme në periudhën paraprake. Faza e planifikimit ka të bëjë me vlerësimin e zhvillimit të ardhshëm të tregut dhe identifikim e faktorëve të kërkesës dhe të vet madhësisë dhe strukturës së kërkesës.

Në identifikimin dhe njohjen e faktorëve të kërkesës, ekzistojnë dallime në mes konsumit të gjerë dhe të konsumit industrialNdër faktorët më të shquar spikaten: popullsia, nataliteti, stili i jetës, inovacionet, moda, rendimenti, e ardhura, koha e lirë, besimi në të ardhën e tjerë.

METODAT E PARASHIKIMIT (TË PROGNOZIMIT)Planifikimi i marketingut si proces i pandërprerë, në kuadrin e aktiviteteve të shumta, që kombinohen në mes vete, që kanë objektivat e caktuara, fokus primar e ka kërkesën.

Në program operacionalizohen veprimet, caktohen kahet dhe mjetet për të përmbushur sa më mirë kërkesën e tregut, si dhe mundësisht në shtimin, zgjërimin e saj. Derivatet e planifikimit janë: plani dhe programi i aktiviteteve të marketingut. Në këto derivate përfshihen metodat e parashikimeve ose të prognozimit të kërkesës.Metodat janë : të karakterit numerik dhe, të karakterit jo numerik.

Në metodat e karakterit NUMERIK bëjnë pjesë: analiza e zbatimit, analiza e trendit, analiza e regresionit, modelet kuantitative, analiza e input-outputit, matrica stohastike, koeficienti i elasticitetit, analogjia – shfrytëzimi trendeve ndërkombëtare.

Në grupin e metodave JONUMERIKE bëjnë pjesë: metoda e anketimit të ekspertëve, metoda në bazë të qëndrimit të konsumatorëve, metoda në bazë të parashikimit të kërkimeve teknologjike.Metoda e analizës së zbatimit aplikohet të produktet e reja, të cilat gjenden në fazën e zhvillimit dhe për te nuk ekzistojnë të dhëna historike. (Të dhënat numerike sigurohen kryesisht nga fusha tekniko-teknologjike).Me metodën e analizës së trendit lakorja që në mënyrë aproksimative, por reale, paraqet ecurinë e deri tashme, ekstrapolohet për të prognozuar kërkesën në të ardhshmen. Gjen zbatim trendi (vlera mesatare dinamike dhe lakorja e ecurive të tendencave të dukurive).Metoda e analizës regresive përfshinë analizën statistikore të dy variablave (një e varur dhe tjetra e pavarur). Modelet kuantitative definojnë rangimin e variableve të varura dhe të pavarura, me çka verifikohet ecuria kauzale dhe e pasojave. Metoda e input-outputit, në të vërtetë, është teoria ndërsektoriale, Me këtë prognozohet kërkesa në të ardhshmen.. Përfshihet analiza e konsumit final në tërë ekonominë e një vendi, ose nëpër sektorë të caktuar. Metoda e matricës stohastike mundëson parashikimet e kërkesës në të ardhmen, të procesit në të cilin ecuritë janë të ndikuara nga faktorë të paraparë dhe të paparë.

Analiza e koeficientit të elasticitetit hap mundësitë e prognozimit elastik të kërkesës. Metoda e analogjisë bazohet në të dhënat historike të ecurisë së kërkesës në vende tjera Metoda e anketimit të ekspertëve përmban sublimimin e mendimeve të ekspertëve, të individëve apo të grupeve të ekspertëve, të cilët kanë njohuri nga e kaluara lidhur me kërkesën në treg.

Metoda e anketimit të konsumatorëve përfshinë anketimin e blerësve dhe të dhënat, qëndrimet dhe vlerësimet e tyre lidhur me kërkesën në treg kyçen për vlerësimin e kërkesëës në të ardhmën. Metoda në bazë të kërkimeve teknologjike përmban mundësi reale të ndryshimeve tekniko-teknologjike, nga të cilat prodhohen substitute e tjera e që bëjnë ndikim në kërkesë.

STRATEGJIA E MARKETINGUT Strategjia është koncept i biznesit, në fokusin e të cilit janë nevojat, si dhe përpjekjet integrale për përmbushjen e tyre. Është pjesë përbërëse e strategjisë së përgjithshme të ndërmarrjes Strategjia e marketingut është shkathtësi me të cilën përmbushen nevojat dhe kërkesat e konsumatorëve (të individëve, grupeve, organizatave). Përveç strategjisë, është e njohur edhe taktika, e cila është në funksion të strategjisë. Strategjia formohet nëpër disa faza, të cilat e përbëjnë një proces të tërë.

Fazat e procesit të strategjisë: grumbullimi i informacioneve, analiza dhe definimi i objektivave dhe i politikave, marrja e vendimeve dhe realizimi i tyre.Grumbullimi i informacioneve bëhet nga mjedisi përkatës (ekonomike, juridike, politike, kulturore e tjerë)Nëpërmjet analizës përcaktohen: alternativat dhe rreziqet, objektivat dhe politikat. Në fund radhitet realizimi i strategjisë.Po ashtu, procesi i strategjisë mund të operacionalizohet në dy faza të rëndësishme: Zgjedhja e grupit të tregjeve, Definimi i marketingut miks, për t’iu përshtatur oferta tregut të seleksionuar.

Strategjitë ndryshojnë, duhet të inovohen, të riformësohen. Nëqoftëse nuk inovohen, ato ngelin të vjetruara dhe në kushte të tilla marketingu e merr domethënien e inercionit. Inercioni i marketingut e ka kuptimin e stagnimit të ndërmarrjeve, të cilat nuk aplikojnë strategji të avancuara, të moderuara, aktuale, bashkëkohore. Prandaj, aktivitetet ushtrohen në mbështetje të strategjive të vjetruara. Përcaktimi i strategjisë së marketingut është proces i domosdoshëm, ngase me të ndiqen, definohen orientimet dhe mënyrat për arritjen tek objektivat e parashtruara.

Strategjia e re e marketingut duhet ta zëvendësojë strategjinë ekzistuese të marketingut (e cila kundrejt strategjisë së re, i ka tiparet e një strategjie të vjetruar). Profiti në periudha të gjata kohore shtohet, nëse strategjitë janë të përshtatshme dhe kontribuojnë në aftësinë e ndërmarrjes për t’i ndjekur ndryshimet që ndodhin në treg.

MARKETINGU STRATEGJIK

Marketingu strategjik përfshin realizimin e vendimeve të marketingut që kanë lidhshmëri afatgjate me tregun. Edhe manaxhim marketingu kryen veprime të përditshme në fushën e ndërmarrjes së vendimeve dhe të realizimit të tyre. Mirëpo, në aspektin kohor kanë diferenca këto dy lloje të koncepteve të marketingut. Nëpërmjet drejtim marketingut shqyrtohen mundësitë për depërtim në tregje në mënyrë të shkurtuar, pothuaj ad hoc.

Marketingu strategjik, i mbështetur në kërkesat e tregut dhe synimeve të përmbushjes së tyre, në veçanti i jep rëndësi sinergjisë së pjesëve të ndërmarrjeve dhe instrumenteve të marketingut miks. Marketingu strategjik në fokus ka fushëveprime të reja strategjike.

KONCEPTI I MARKETINGUT STRATEGJIK përqendrohet në: vazhdimin, zgjajtjen e ciklit jetësor të produkteve në treg, zhvillimin e produkteve të reja në treg, në kohë dhe në hapësirë të përshtatshme, mbajtjen sa më të gjatë në tregjet ekzistuese, ku penetron ndërmarrja dhe realizohen objektivat e parashtruara, depërtimin në tregjet potenciale, depërtimin në sferën e inovacioneve, sigurimin e ekzistencës, të rritës dhe të zhvillimit të ndërmarrjes.

Marketingu strategjik është koncept dhe funksion që pëson ndryshime, varësisht nga faktorët e mjedisit. Vend të posaçëm në të zënë segmentimi i tregut, tërësitë e kërkesave mundësisht homogjene. Esenca dhe struktura e marketingut strategjik ndryshon prej ndërmarrje në tjetrën, pra, nuk është ndonjë shablon që vlen njësoj për të gjitha ndërmarrjet. Marketingu strategjik ndryshon nga MARKETINGU OPERATIV.Derisa marketingu strategjik merret me çështje kreative, me definimin dhe qasjet e gjetjes së orientimeve dhe të mundësive optimale për të realizuar objektivat, marketingu operativ me funksionet e veta konkretizon në praktikë veprimet e shitjes, të furnizimit, të logjistikës së marketingut, të eksportit, importit e tjerë. Marketingu strategjik në të gjitha këto veprime i ka ndërhyrjet dhe pjesëmarrjen e vet. Meqë ndërmarrjet i kanë specifikat e veta, secila syresh mund të ketë marketing të vetin strategjik. Në rast se ndërmarrjet (dy e më tepër integrohen) shfaqet marketingu simbioz.Marketingu simbioz është rezultantë e marketingut strategjik, ngase me veprimet e përbashkëta, ndërmarrjet më lehtë i arrijnë objektivat, kanë strategji të përbashkët efektive, me rezultate më të mëdha në sferën e prodhimit e veçanërisht të konsumit. Marketingut strategjik mbështetjen duhet ta ketë në mundësitë që i ka ndërmarrja dhe kushtet që mbretërojnë në treg.

METODAT E ANALIZËS SË STRATEGJISË SË MARKETINGUT Janë të njohura:

metoda protfolio, metoda portfolio multifaktoriale, metoda e klasifikimit sipas Porterit. Me metodën portfolio analizohen strategjitë alternative të produktit. E ka konstruktuar BCG. Sipas kësaj metode ndërmarrja e vlerëson cila punë apo produkt është më i volitshëm dhe më i dobishëm. Hulumtohen markat e produktit, madje produktet prijetare (lidere) burimet e kesh-it, për të përfunduar me punët apo produktet e pa vlerë.

Në abshisë përfshihet pjesëmarrja relative në treg, ndërsa në ordinatë norma e shtimit të tregut. Përllogaritjen bëhen me allogaritma. Metoda e protfolios multifaktoriale zbatohet në GM (SHBA). Në matricë paraqiten dy variable: tërheqjen e veprimtarisë dhe të forcës së biznesit të ndërmarrjes. Metoda e pozicionimit sipas Porterit ka të bëjë me përshtatjen e mjedisit, realizimit të fitimit, si dhe racionalizimin e shpenzimeve dhe shtimin e pjesëmarrjes në treg.

ALTERNATIVAT E STRATEGJIVE TË MARKETINGUT Më të rëndësishme njihen gjashtë alternativa të strategjive të marketingut: shtimi i pjesëmarrjes në treg, mbajtja e pozicionimit të arritur në treg, shtimi i të ardhurës, përcaktimi në numër të caktuar të segmenteve të tregut, tërheqja nga tregjet e caktuara, likuidimi dhe dezinvestimet.

Me rëndësi është mbajtja e pozicionimit të arritur në treg. Kjo është në varshmëri me strategjinë e inovacioneve, të cilat janë të dobishme për ndërmarrjen dhe për shoqërinë. Strategjia e fortifikimit ka të bëjë me politikën e çmimeve, me konfrontime (me çmime ose jashtë tyre), madje me strategjinë e furnitorëve, tregtisë, që të mos bashkëpunojnë me konkurrencën.

STRATEGJIA E SEGMENTIMIT TË TREGUT Me qëllim të identifikimit dhe të grupimit të kërkesave homogjene, përdoret strategjia e segmentimit të tregut. Segmentet zgjidhen në atë mënyrë, aq sa oferta të jetë e përshtatshme për konsumatorët, madje konkurrenca të mos jetë pengesë, ndërsa ndërmarrja të ketë mundësi të dominojë në treg, të mbetet sa më gjatë në të, me leverdi të caktuara. Nëpërmjet segmentimit të tregut, produkti orientohet të zhvillohet me plan dhe për nevojat e tregut të synuar, si objektiv themelor i ndërmarrjes.

Më të njohurat, me rastin e segmentimit të tregut, janë: strategjia e tregut masiv, strategjia e koncentrimit në një segment, strategjia e segmentimit të shumëfishtë.

Me strategjinë e TREGUT MASIV tentohet që me një produkt dhe me instrumentet tjera të marketingut miks të përmbushen nevojat e konsumatorëve. Në këtë kontekst mund të përfshihen edhe grupe, apo disa marka të produkteve. Në këtë strategji bënë pjesë marketingu i padiferencuar. Kërkesat duhet të jenë homogjene, ndërsa ndërmarrja ka leverdi, sepse i racionalizon shpenzimet e prodhimit dhe të shitjes. Strategjia e segmentimit në NJË SEGMENT ose për një grup të segmenteve e vënë në zbatim strategjinë e marketingut të koncentruar. Sipas kësaj strategjie forcohet marka e ndonjë produkti, i cili prinë në treg dhe i bënë ballë konkurrencës. Me STRATEGJINË E SEGMENTIMIT TË SHUMËFISHTË përfshihen disa segmente të tregut, për të cilët veç e veç kombinohen instrumentet e marketingut miks, d.m.th. për secilin segment ofertat janë të ndara.

STRATEGJIA E SEGMENTIMIT TË PRODUKTEVE Në ofertat masive, heterogjene, produktet duhet të diferencohen me diçka. Diferencimi i produkteve shfaqet në forma të ndryshme, në pikëpamje fizike, psikologjike e tjerë.Diferencimi mund të bëhet nëpërmjet: cilësisë, çmimit, distribucionit, promocionit. Strategjia e funksionimit të produkteve është në funksion të depërtimit të ndërmarrjes në treg me produktet ekzistuese, modifikuese dhe me ato të begatuara me ndonjë atribut të ri.

Ligjërata 12ORGANIZIMI DHE KONTROLLI I MARKETINGUT Organizimi i aktiviteteve të marketingut është pjesë përbërëse e organizimit të ndërmarrjes. Organizimi bëhet në forma të ndryshme. Ndër format kryesore të aktiviteteve të marketingut janë: sipas funksioneve, sipas produkteve, sipas tregjeve, sipas blerësve, sipas mënyrave të kombinuara.Organizimi i aktiviteteve të marketingut sipas funksioneve Ky sistem i organizimit të aktiviteteve të marketingut aplikohet të ndërmarrjet, të cilat prodhojnë një lloj të produktit, apo produkte tërësisht homogjene, që i shesin në një treg, nëpërmjet një kanali të shitjes. Manaxheri (drejtuesi) i secilit nënfunksion është i lidhur me funksionin përkatës. Vepron në mënyrë të specializuar së bashku me stafin e vet.

Përparësitë e kësaj forme të organizimit:

mundëson specializim të ngushtë të punëve, secili në shërbimin e vet, për një kohë më të shkurtër mund të aftësohen, mund ta aplikojnë këtë formë ndërmarrjet e reja, të pa përvojë, që nuk kanë krijuar bazë për organizime më të avancuara. Të metat: specializimet e ngushta mund t’iu kushtojnë me rastin e ndryshimit të formës së organizimit.

ORGANIZIMI I AKTIVITETEVE TË MARKETINGUT SIPAS PRODUKTEVE Është formë organizative më e avancuar dhe më e ndërlikuar. Gjen zbatim të ndërmarrjet më të mëdha, që kanë program të prodhimit me asortiment më të gjerë të produkteve, Në këtë sistem duhet të definohen kompetencat e marketingut në nivel të ndërmarrjes dhe në nivel të njësisë strategjike të biznesit. Është sistem më i organizuar dhe më i suksesshëm në krahasim me sistemin sipas funksioneve.

Në ndërmarrjet e mëdha, ku ekziston mundësia, për secilin produkt apo për linjë të produktit, është përgjegjës drejtuesi (manaxheri) i caktuar, cili jep llogari për të ardhurat dhe për fitimin që realizohet nga produkti përkatës, si dhe për përmbushjen e kërkesave të konsumatorëve. Manaxherët në fjalë bashkëpunojnë me sektorin e prodhimit, me propagandën ekonomike, me kërkimet e tregut, me finanacat dhe nënfunksionet tjera në ndërmarrje. Kjo formë organizative imponon nevojën për shkallë më të lartë të koordinimit dhe të sinkronizimit të aksioneve, si dhe të qasjeve integrale.

ORGANIZIMI I AKTIVITETEVE TË MARKETINGUT SIPAS TREGJEVE Kur ekzistojnë produkte të shumta, ndërsa në treg kërkesat përafërsisht janë homogjene, aplikohet sistemi i organizimit të aktiviteteve të marketingut sipas tregjeve, apo rajoneve. Kjo formë organizative ka ngjashmëri me konceptin e organizimit sipas produkteve. Tregjet që diferencohen kanë veçori, në të cilat kërkesat përmbushën, duke e përshtatur organizimin, madje programin e prodhimit dhe kombinimin e instrumeneteve të marketingut miks. Forma e organizimit sipas tregjeve gjen zbatim të ndërmarrjet e mëdha, që kanë potenciale të volitshme materiale dhe humane.

ORGANIZIMI I AKTIVITETEVE TË MARKETINGUT SIPAS BLERËSVE Është sistem i rëndësishëm i organizimit të aktiviteteve të marketingut Në fokus janë blerësit, përkatësisht klientët, konsumatorët. Duke iu referuar kërkesave të blerësve, marketingu organizohet me tendencë të përmbushjes sa më të mirë të nevojave dhe të kërkesave të tyre. Sipas kësaj forme të organizimit, mundësohet një lloj specializimi, ngase bëhet klasifikimi më i mirëfilltë i blerësve dhe i kërkesave të tyre.

Edhe kjo formë e organizimit gjen zbatim të gjithanshëm të ndërmarrjet e mëdha. Çështje pozitive është specializimi i drejtuesve. Çështje negative është dyfishimi i funksioneve të drejtuesve, madje shpenzimet, që janë pasojë e specializimeve mjaft të theksuara.

ORGANIZIMI I AKTIVITETEVE TË MARKETINGUT SIPAS MËNYRAVE TË KOMBINUARA Sipas kësaj forme organizative mund të kombinohen parimi funksional dhe i produkteve, parimi produkt – treg e tjerë. Kombinimi i organizimit është i nevojshëm për shkak të efikasitetit, racionalizimit dhe të realizimit të rezultateve sa më pozitive Kjo formë e organizimit është e avancuar nga shkaku se i tejkalon format paraprake, në të cilat drejtuesit mund të ngelin me njohuri të ngushtuara, duke mos qenë në gjendje t’i përvetësojnë të gjitha mekanizmat e nevojshme për realizimin e formave organizative të zgjedhura. Nëpërmjet organizimit të kombinuar shfrytëzohen potenciale të ndryshme dhe kështu sigurohet efikasitet më i madh në ushtrimin e aktiviteteve të marketingut.

ROLI I ORGANIZIMIT TË AKTIVITETEVE TË MARKETINGUT është i patjetërsueshëm. Shtrihet në tri madhësi: brendapërbrenda sistemit të marketingut, në ndërmarrje dhe, në kuptim më të gjerë. Në kuadrin e sistemit të marketingut, organizimi jo vetëm që përmban pikënisjen, por edhe esencën, e cila zgjerohet dhe reflektohet në ndërmarrje dhe më gjerë. Roli i organizimit të sistemit të marketingut është i karakterit integral. Organizimi i marketingut shfaq nivelin më të lartë të organizimit në ndërmarrje.

Një prej komponentave që e avancon rolin e organizimit të marketingut është komunikimi. Dimensioni i komunikimit është i domosdoshëm në të gjitha mjediset, në sistemin e marketingut, në ndërmarrje dhe më gjerë, në relacionin ndërmarrja – konsumatori.

KOMBINIMET e aktiviteteve të organizuara të marketingut mund të bëhen në mënyrë horizontale, vertikale dhe diagonale. Roli i organizimit të aktiviteteve të marketingut përqendrohet në ndjekjen e ndryshimeve të informacioneve, të teknologjive, të sjelljeve të konsumatorëve, të konkurrencës e tjerë. Nëpërmjet organizimeve dhe ndryshimeve të nevojshme krijohet balancim i ndërmarrjes me kërkesat e mjedisit. Roli i organizimit të aktiviteteve të marketingut shfaqet në kombinimin e instrumenteve të marketingut miks, në mënyrë që oferta të jetë e përshtatshme dhe e pranueshme për konsumatorin.

KONTROLLI I AKTIVITETEVE TË MARKETINGUT

Aktivitetet e marketingut janë të përqendruara në realizimin me sukses të objektivave. Objektivat nuk realizohen përnjëherë, por nëpër etapa dhe periudha të caktuara, duke angazhuar resurse dhe mjete përkatëse në ndërmarrje. Rezultatet e arritura, qofshin pozitive apo negative duhet të kontrollohen për ecurinë e tyre. Kontrolli i aktiviteteve të marketingut është një proces, ku zbatohen qasje, metoda, mjete, kritere dhe standarde, me të cilat vërtetohen rezultatet dhe dështimet.

Sistemi i kontrollit është veprimtari e organizuar. Nëpërmjet kontrollit nuk bëhen vlerësimet në mes aktiviteteve të planifikuara dhe të ushtruara, në mes rezultateve dhe të shpenzimeve, por si proces i tërë mundëson korrigjime, ndërhyrje, përmirësime dhe modifikime të nevojshme. Kontrolli ka shtrirje shumëdimensionale. Mund të ketë përkufizim kohor, procesor dhe të standardeve që zbatohen. Përkufizimi kohor ka të bëjë me kontrollin brenda një viti, gjashtë muajve, ose edhe më shpesh.

Në kuptimin procesor, kontrolli bëhet në tri tërësi: në inpute, në proces dhe në outpute. Standardet e kanë kuptimin e qasjeve dhe të metodave të formuara, të cilat shërbejnë për ndjekjen dhe kontrollin e aktiviteteve të planifikuara të marketingut. Në suazat e kontrollit të marketingut, kategori me madhësi të veçantë paraqesin shpenzimet.

PROCESI I KONTROLLIT TË SHPENZIMEVE TË MARKETINGUT Marketingu implikon shpenzime të shumta. Shpenzimet janë të ndërlidhura posaçërisht me: shpenzimet kërkimore-zhvillimore, shpenzimet e distribucionit dhe, shpenzimet e promocionit. Në procesin e kontrollit të shpenzimeve të marketingut merren për bazë tregues që i përgjigjen më së miri metodologjisë së ndërmarrjes. Disa ndërmarrje prioritet e marrin vëllimin e shitjes, ndërsa të tjerat fitimin. Ndërkaq, kategoria e vëllimit të shitjes nuk është aq relevante, sa është kategoria e fitimit.

Kontrolli i aktiviteteve të marketingut përqëndrohet në aktivitetet, në kategori dhe në madhësi të caktuara, për të detajizuar rezultatet. Një prej problemeve aktuale është matja e shpenzimeve të marketingut. Kontrollin mund ta bëjnë ekspertët e specializuar, me përvojë e paanshmëri. Mund të jenë nga brendapërbrenda ndërmarrjes dhe nga jashtë saj.

Kontrolli i shpenzimeve të marketingut, sikundër edhe i shpenzimeve dhe i aktiviteteve tjera, në shkallë integrale, bëhet nëpërmjet shërbimeve, organeve të specializuara dhe kompetente.

KONTROLLI i ka qëllimet e veta: vënë në pah lëshimet dhe mangësitë, rezultatet e arritura, mbarëvajtjen e aktiviteteve. Këto duhet të jenë në suazat e planifikimit, të mundësive dhe të objektivave të ndërmarrjes, në harmoni me normat shoqërore, etike, morale dhe të normativave juriidike.

REVIZIONI I AKTIVITETEVE TË MARKETINGUT Përkundër precizitetit, angazhimit të mirëfilltë, nuk do të thotë se nuk ndodh ndonjë lëshim i mundshëm. Për këtë arsye është i nevojshëm të bëhet revizioni i tyre. Me revizion ose auditim të aktiviteteve të marketingut nënkuptohet ekzaminimi dhe diagnostifikimi i gjendjes së aktiviteteve të marketingut, me qëllim të identifikimit të problemeve dhe të gjetjes së mënyrave për tejkalimin e tyre. Procesi i revizionit përfshinë tri çështje kyçe: diagnozën, prognozën dhe planin e aksioneve.

Nëpërmjet diagnozës hulumtohen problemet në tërësi, për t’u gjendur shkaqet. Në saje të diagnostifikimit, prognozohen mënyrat si të evitohen gjërat negative dhe të zgjidhen problemet e ndërmarrjes. Për mënyrën e daljes nga kjo gjendje, definohet plani i aksioneve.

REVIZIONI bëhet në mënyrë permanente, gjithëpërfshirëse dhe komplete. Revizioni i aktiviteteve të marketingut, përveç në formën gjithëpërfshirëse, mund të përqendrohet në programin e prodhimit, në produkt dhe në linjën e produktit.

Revizioni ka diapazon të gjerë. Sipas Ph. Kotler përfshinë gjashtë tërësi: Revizioni i mjedisit të marketingut, Revizioni i strategjisë së marketingut, Revizioni i organizimit të marketingut, Revizioni i sistemit të marketingut, Revizioni i rendimentit të marketingut, Revizioni i funksioneve të marketingut.