: افغانستان نفوس در حال حاضر در حدود چهار ميليارد نفر در روي كره ارض زندگي مي كنن��د ام��ا كث��افت ت��زاكم نفوس در مناطق مختلف كره زمين از هم اختالف مي پذيرد به طوري كه در مناطق دشتي براي هزاران كيلو متر مربع اثري از انسان مشاهده نمي شود در حالي ك��ه بعض��ي من��اطق ديگ��ر ك��ره اراض بيش از يك هزار نفر در هر كيلو م��تر مرب��ع آن زيس��ت مي كنن��د. ب��ه اين ت��رتيب تقس��يم و توزيع نفوس را براي تمام جهان و يا ي��ك منطق��ه مش��خص مي ت��وان موج��وديت عوام��ل مختل��ف

فيزيكي و اقتصادي دانست. عوامل فيزيكي شامل موقعيت، بر جستگي ها و نوعيت اقليم مي باش��ند ك��ه ت��اثير آن در تم��ام مناطق كره ارض و در هر وقت به مشاهده مي رسد. اختالف بارز در اين عوامل از يك ناحيه ب��ه ناحيه ديگر به صورت مستقيم وغير مستثقيم طرز استفاده انسان را از منابع كره ارض تغ��ير مي دهند. در عوامل نوع دوم كه بر تقسيم و كثافت نفوس موثر مي باشند منابع طبيعي كره ارض از قبيل معادن ،آب، خاك، نبات وحيوانات شامل مي باشند. اما بر عكس عوامل ن��وع من��ابع ط��بيعي در تمام مناطق كره ارض به مشاهده نمي رسد. به اين ترتيب در قس�مت توزي�ع نف�وس من��اطق داراي منابع سر شار طبيعي در صورتي ك��ه انس��ان ازآن ب��راي رف��ع ض��روريات خ��ويش اس��تفاده نمايد حايز اهميت مي باش��د. ام��ا باي��د گفت ك��ه عام��ل عم��ده توزي��ع نف��وس در قس��مت عوام��ل

زراعت وعوامل مربوط به آن بوده اس��ت. همين اكن��ون18اقتصادي كه فوقا تذكار يافت تا قرن نيز در ممالك چون افغانستان كه اقتصاد آن ها بر زراعت متكي بوده وهم قس��مت اعظم نف��وس از اين راه امرار حيات مي نمايند اين عوامل يعني موجود يت آب، خاك و اقليم به منظور پيشبرد

و امور زراعتي از عوامل عمده توزيع نفوس به شمار رفته و بنا بران مناطق س��احلي، وادي ه��ا دلتاهاي درياها و يا مناطقي كه رطوبت طبيعي كافي دارن��د ح��تي همين اكن��ون ن��يز از پ��ر نف��وس ترين مناطق جهان به شمار مي روند. مناطق جنوب شرق آس��يا و ن��واحي متف��رق در هن��د، چين، آمريكاي جنوبي وآفريقا مثال هاي عمده آن را احتواء مي نمايد . در افغانستان نيز ت��راكم نف��وس در مناطقي كه داراي آب و هواي مساعد مي باشد بيش��تر اس�ت چن��ان چ�ه م��تراكم ت��رين نقط��ه افغانستان در واليت كابل، پروان، لوگر، ننگرهار، كندز و پكتيا بوده و بر عكس در واليات نيم��روز،

ب��ه بع��د18هيلمند، فراه، غور، بدخشان و بادغيس حداقل نفوس زيست دارند. اگ��ر چ��ه از ق��رن انكشاف موانع مواصالت تجارت و باالخره استفاده از معادن به پيمان��ه وس��يع ت��اثير اين عام��ل را

فيصد نف��وس آن ب��ه زراعت83تقليل مي بخشد. اما باز هم ممالكي چون افغانستان كه بيش از و فعاليت هاي مربوط به آن اشتغال دارند از عوامل عمده و توزيع نفوس به شمار مي رود.

متر از سطح بحر ارتفاع دارند شامل حوزه هاي وسيع و نسبتا2000 تا 1000مناطقي كه بين هموار مي گردند كه تعداد زياد نفوس را به خود جلب كرده واكثريت آن ها به زراعت و ب��اغ داري

م��تر ارتف��اع داش��ته1000وهمچنان تربيه مواشي مشغول مي باش��ند. در من��اطقي ك��ه كم��تر از شامل حوزه هاي وسيع وهموار مي گردند، تمركز نفوس به حد اعظمي رس��يده واك��ثريت اه��الي آن ها به زراعت و مالداري مشغول مي باشند. ناگفته نباي��د گذاش��ت ك��ه اك��ثريت ش��هر ه��اي پ��ر نفوس افغانستان نيز در اين دو منطقه فوق موقعيت داشته، مراكز فعاليت اقتصادي، ف��رهنگي و صنعتي كشور را به وجو آورده اند. البته مناطق فوق الذكر با داشتن نوعيت خاك، موج��وديت آب براي زراعت واقليم مساعد، نفوس بيشتر را به خود جلب كرده اند، عامل موثر در توزيع نف��وس آن ها به شمار مي روند. زيرا استقرار توسعه و رشد جوامع بشري با مساعدت و عدم مساعدت

و وف��رت آب و ان��واع نبات��ات ارتب�اط داش�ته و شرايط طبيعي مانند ارتفاع�ات، پس��تي ه��ا، اقليم وقتي نتيجه بهتري از آن متصور مي گردد كه نوعيت خاك آن براي زراعت مفيد ب��وده ودر پهل��وي آن عوامل ديگر مورد ض��رورت ن��يز مس��اعد باش��د از خ��اك مخصوص��ا در ن��واحي ك��ه داراي اقليم

مساعد باشد دو و حتي سه بار حادصل برداري صورت مي گير. از اين جهت خاك در تجمع نف�وس نقش مهم ب�ازي مي كن�د و اين ام�رموجب گرديده است كه تمركز نفوس در نواحي شرقي افغانستان قوس صعودي را بپيمايد مثال:

 كثافت نفوسدرجهتعداد نفوسد رجهمساحتواليت

4720(1)كابل310-25146200011كيلو متر مربع

كيلو11367پروان2-211152000210متر مربع

كيلو  4409لوگر3-263140002171متر مربع

كيلو18626ننگرهار4-131151000362متر مربع

كيلو 7927كندز5-234600001059متر مربع

  آب دريا چشمه كاريز وغيره نيز تا اندازه زيادي نفوس بشري را به خود جلب ك��رده از ازدي��اد و تراكم جمعيت بيشتر منوط و مربوط به وفرت آب و حاصل خيزي همان منطقه مي باشد. تجم��ع نفوس در تمام سواحل درياهاي افغانستان بنابر موجوديت همين عام��ل ص��ورت گرفت��ه اس��ت آن هم در سواحل دريا هايي كه از آن استفاده زراعتي واقتصادي آبياري، ماهي گ��يري، طال ش��وئي و تسهيالت تاسيس فابريكه هاي برق آبي امكان پذير باشد مثال سواحل درياي كاب��ل ب��ا مع��اونين آن درياي هريرود، درياي هيلمند معاونين آن درياي آمو و معاونين سمت چپ آن خاصتا درياي كوكچه

و كندز و ساير درياهاي افغانستان شامل پر نفوس ترين نقاط افغانستان مي گردند. به هر صورت به استناد شواهد تاريخي و جغرافيايي افغانستان مانند ساير نق��اط حاص��ل خ��يز و زراعتي آسيا نسبت داشتن وادي هاي سر سبز دره ه��اي ش��اداب واراض��ي وس��يع از زمان��ه ه��اي بسيار قديم ونفوس بشري را به خود جلب نم��وده و تع��داد كث��يري از م��ردم در نق��اط مختل��ف آن

درب��اره1315متمركز ب�وده ان�د ام�ا ب�ا نداش�تن احص�ائيه ه�اي موث��ق نمي ت�وانيم قب�ل از س�ال چگونگي تعداد و كثافت نفوس افغانستان اظهار نظر به عمل آوريم .

نف��وس افغانس��تان را ب��ه1968 س��ال 132بنا بر اين احصائيه هاي رسمي مل��ل متح��د ص��فحه گ��زارش داده10972000 ميالدي 1937 هجري شمس��ي مط��ابق 1315صورت تخمين در سال

1348است اما رياست احصائيه وزارت پالن در نشريه پيشرفت و تحليل اوضاع اقتص��ادي س��ال هج��ري شمس��ي1329 نف��وس افغانس��تان را در س��ال 15 كاب��ل ص��فحه 1349منتش��ره س��نبله

ميالدي دوازده ميلي��ون نف��ر تخمين1950 هجري شمس��ي مط��ابق 1329 در سال 1950مطابق نفوس افغانستان را در آن زمان دوازده ميليون1311نموده است . و هم چنان در سالنامه سال

تخمين نموده اند .

جدول ذيل نفوس سال هاي مختلف افغانستان را كه از نشرات سال ه��اي مختل��ف مل��ل متح��داخذ و ترتيب گرديده است با كثافت نفوس در في كيلو متر مربع آن نشان مي دهد:

( اگر چه در افغانستان واليت كابل از لحاظ تراكم نفوس درجه اول را حايز است ام��ا عام��ل1) عمده تراكم نف��وس را در واليت كاب��ل خصوص��ا در ش��هر كاب��ل بيش��تر م��وقعيت اداري تج��ارتي و

صنعتي آن تشكيل مي دهد تا حاصل خيزي اراضي زراعتي. 

تمركز نفوس در في كيلومتر مربعتعداد نفوسشماره سال ه. ش13151097200016921329120000001815

13361300000021291348138000002129133914484000223513401468400022661342152270002353134515500002393134716330000252013501748000026971351178800002729135218290000282213531880000029011354192800002975

  

سر شماري نفوس افغانستان به صورت علمي تا قبل از نظ��ام جمه��وري عملي نگردي��ده چون بود از اين رهگذر اندازه مجموع نفوس كلي كشور ب��ه ص��ورت موث��ق تع��يين ش��ده نمي توانس��ت منابع مختلف و معت�بر دول��تي در داخ��ل مؤسس�ات بين المللي ب��ا روش ه��ا و مت��ود ه�اي مختل�ف نفوس كشور را با ارقام متفاوت سنجش و تخمين نموده اند كه در پهلوي آن عامل عم��ده ازدي��اد نفوس ك��ه ش��امل تولي��دات وف��ايت و مه��اجرت ه��ا باش��د ب��ه درس��تي تع��يين و تخمين ش��ده نمي توانس�ت بن��ابر اساس�ات ديم�وكرافي چ��نين اس�تنباط مي گ��ردد ك�ه تنظيم پالن ه�اي اقتص�ادي و اجتماعي در كشور بدون موجوديت تعداد واقعي نفوس مشكالت زي��ادي را ب��ه ب��ار خواه��د آورد و

نتايجي را كه از اثر تنظيم پالن ها توقع مي رود به اشتباهاتي مواجه خواهد ساخت . بنابر ملحوظ فوق اداره احصائيه مركزي با در نظر داشت اساسات علمي ديموكرافي در س��ال

راجع به اجراي سر شماري نفوس با صندوق وجهي فعاليت هاي نفوس جهاني )ي��و ان اف1353 فيص��له ب��ه عم��ل آم��د ت��ا پروگ��رام س��ر1354پي ايي ( تماس حاصل كرد و ب��ه اث��ر آن در س��ال

1978 و 1977شماري نفوس در افغانستان به همكاري ص��ندوق فع��اليت ه��اي نف��وس در س��ال عملي گردد .

سنجش تخميني نفوس بر اساس معيار با در نظر داشت پروگرام سر شماري آينده افغانستان هاي علمي براي تنظيم اولين پالن هفت ساله كشور و براي نيازمن��دي مملكت جهت پيش��برد پالن

تجويز اتخاذ كرد ت��ا احص��ائيه1354هاي انكشافي خاصتا پالن هفت ساله كشور حكومت در سال نف��وس افغانس��تان ب��ه ش��كل علمي و موث��ق تخمين و تع��يين گ��ردد ب��ه همين لح��اظ اداره مرك��ز احصائيه جهت تعين نفوس افغانستان به يك سلسله تخمينات مربوط به نفوس كشور براي س��ال

-1355 و پيش بيني نفوس را براي س��ال ه��اي 1354-�� 1348هاي يع��ني ختم پالن هفت1356 ساله كشور شروع به فعاليت نموده و هيئات مركب از بورد اقتصادي، رياست احص��ائيه مرك��زي، وزارت هاي داخله، صحت عامه ماليه وزراعت از روش هاي علمي نمونه گ��يري اس��تفاده نمودن��د

واين نمونه گيري روي اساسات ذيل استوار بود:.1346تخمين تعداد مجموع نفوس كشور بر اساس سروي زراعتي سال             -1 1352 تخمين تعداد مجموع نفوس با اسناد توزيع تذكرده تابعيت سال             -2 تخمين تعداد مجموع نفوس كشور بر اساس تعداد ماليه دهان            -3 1352 تخمين تعداد مجموع نفوس كشور به اسناد سروي ديموگرافي سال             -4 نفوس كشور براساس منابع ملل متح��د و س��ازمان ه��اي بين  تخمين تعداد مجموع            -5

المللي باالخره به مالحظ��ه كلي��ه اع��داد و ارق��ام من��ابع مت��ذكره و تخمين ه��اي مرتب��ه و منظ��وريمقامات صالحه شاخص هاي عمده تعداد نفوس جمهوريت افغانستان الي

اجراي سر شماري كامل نفوس قرار آتي تخمين و تعيين گرديده است: نفر16665000                              مجموع تعداد نفوس

نفر2390000                - از جمله تعداد نفوس شهري1 نفر2360000                - از جمله تعداد نفوس كوچي2 نفر 2405000                - از جمله تعداد نفوس كوچي3 

ب��ه تفري��ق نف��وس ش��هري ده��اتي و1354-1348مجموع تعداد نفوس مملكت براي سال هاي كوچي قرار آتي سنجش وتعيين گرديده است:

 

فيصدي اوسط رشد1352سال 1347سال نوعيت نفوسساليانه

1421300016.6650002.30مجموع تعداد نفوس1019000011.8700002.20مجموع تعداد دهاتي

19570002.3900002.90مجمموع تعداد شهري20660002.4050002.17مجموع تعد كوچي

مجموع دهاتي بشمول12147000275.0002.20كوچيها

74480008.6660002.20مجموع تعداد ذكور67650007.9900002.40تعداد اناث

  رشد عمومي نفوس – كشور ب��ه اس��اس  1354-1348بدين ترتيب در طي هفت سال گذشته

نفر رسيده است .  16665000   به   1354 فيصد بوده كه در سال 1725سنجش بالغ بر قرار ذيل است : 1354 و سال 1347سهم نسبي نفوس افغانستان در سال

 1347 سال               رشد ساالنه                                       

سهم فيصديسهم نسبيفيصدي اوسطنوعيت نفوس230100100مجموع تعداد نفوس290161168مجموع تعداد شهري220839832مجموع تعداد دهاتي2252452مجموع تعداد ذكور24476486مجموع تعداد اناث

  ارقام فوق نشان مي دهد كه با در نظ��ر گ��رفتن س��رعت رش��د وس��طي س��االنه مجم��وع تع��داد

 220 فيص��د ب��ه نف��وس ده��اتي 290 فيصد تعداد نفوس شهري ساالنه ب��ه ان��دازه 230نفوس به 161 از 1347 ب��ه تناس��ب س��ال 1354فيصد ازدياد مي يابد سهم نسبي نفوس شهري در س��ال

فيصد رسيده است .168فيصد به :1354- 1348تركيب نفوس در سال هاي

بغرض تحليل و پالن گذاري انكشاف ساحات اقتصاد ملي مع��ارف ص��حيه و موض��وع مش��غوليت-1348قوي بشري مملكت و غيره اداره مركز احصائيه سنجش تركيب سن را براي سال ه��اي

طرح و ترتيب داده است كه در ج��دول ذي��ل وض��ع و تغي��يرات آن طي دوره م��ذكور نش��ان1354داده مي شود :

 

رشدمطلقسهم نسبي54سالسهم نسبي47سالتركيب سن48

مجموع1412100010016665000100245200تعدادنفوس

از صغر الي30540002153549000212445000 سلسله5

380000274580002887000شش ساله363000264370002674000هفت ساله

ساله7از 26930001953202000192509000 ساله14الي

59749700052587185231261000 الي 15از سال60

6290004373800044109000باالتراز آن

   

يكي از عوامل و عناصر مهم ديگر كه موجب ازدياد نف�وس و تح��ول ديم��وكرافي ي��ك ناحي��ه مي شود اوسط عمر افراد جامعه مي باشد چنان چه ارقام احصائيه هانشان مي دهد كه ط��ول عم��ر متوسط انسان كه نظر به سابق تغيير كرده است وافزايش قابل مالحظه را بار آورده است. مثال

عمر متوسط انسان ها در اكثر كش��ورهاي جه��ان از چه��ل س��ال نب��ود و محض در1870در سال چند كشور اروپايي چون انگلس��تان، س��ويدن وغ��يره عم��ر متوس��ط بيش��تر از اين ب��ود حال آن ك��ه امروز عمر متوسط انسان هادر ممالك مختلف بسيار افزايش يافته است چنان چه احصايئه ه��اي

جديد و موثق عمر متوسط انسان ها را در ممالك مختلف چنين وانمود كرده است : 

عمر متوسطاسم مملكت سال52جمهوريت متحد مصر

سال70جاپان سال68پوليند سال64يونان

سال40سودان سال77سويدن سال55تركيه سال77بريتانيا

سال70اتحاد شوروي سال70همسانيه

سال60يوگوسالويا سال40هند

سال50پاكستان  

بايد گفت تركيب نفوس از لحاظ سن به صورت عموم در انكشاف اقتص��ادي ي��ك مملكت نقش مهم را بازي مي كند چه وجود اطفال و اشخاص معمر در نف��وس ي��ك جامع��ه نف��وس غ��ير فع��ال اقتصادي را وانمود مي سازد قرار احصائيه ملل متحد فيصدي اشخاص فعال اقتصادي در ممال��ك

اقتصادي ك��ه از ي��ك الي پ��انزده  فيصد نفوس را تشكيل مي دهد اشخاص غير فعال40پيشرفته فيص��د را35 فيص��د و در ممال��ك انكش��اف يافت��ه 53.1سال عمر دارند در ممالك رو به انكشاف

سال عمر دارن��د در ممال��ك رو ب��ه65تشكيل مي دهد در حالي كه اشخاص فعال كه از پانزده تا فيصد نف�وس عم��ومي آن ه�ا را تش��كيل مي65 فيصد و در ممالك انكشاف يافته 46.9انكشاف

دهد. ساله را از نظر اقتصاد مولد فرض كنيم مي بينيم كه نف��وس فع��ال65 تا 15هر گاه سنين بين

و مولد در ممالك رو ب�ه انكش��اف ك�ه افغانس��تان ن��يز در آن ه��ا ش��امل اس�ت نس��بت ب��ه ممال�ك انكشاف يافته خيلي كم مي باشد و از جانب ديگ��ر ت��ركيب نف��وس از لح��اظ جنس در افغانس��تان قابل تبصره مي باشد. زيرا تقريبا نصف نفوس افغانستان را طبقه انات تش��كيل مي ده��د ك��ه ب��ه

صورت عموم اكثريت آن ها نفوس غير فعال توليد را تشكيل مي دهد. خالصه مطالعاتي كه از طرف ملل متحد در زمينه عمر وسطي قاره هاي مختلف به عمل آم��ده نشان مي دهد كه در كشورهاي آسيايي ،آفريقايي و آمريكاي التين حد متوسط عمر يك نفر كمتر

70 الي 65 سال بوده در حالي كه حد وسط عمر يك نفر اروپ��ايي وآمريك��اي ش��مالي بين 40از سال است كه بدين لحاظ ساحه فعاليت در ممالك اروپايي و آمريكاي ش��مال و ممال��ك انكش��اف يافته طويل تر ب�وده و خ�وب ت�ر مي توان�د در راه انكش�اف اقتص��ادي م�وثر واق�ع ش�وند، ام�ا در افغانستان كه در جمله ممالك رو به انكشاف مي آيد وضع طوري ديگري بوده ب��ه ص��ورت عم��وم

س��ال تج��اوز نمي كن��د پس اك��ثر30 ت��ا 25سال هاي كار و فعاليت يك نفر به ص��ورت اوس��ط از مردم كه در كشور هاي انكشاف يافته به سنين فع�ال عم��ر خ��ود مي رس�ند ك��ه در نتيج��ه در اث��ر فعاليت اقتصادي وباال بردن سطح توليد قادر هستند تا آن چه كه اجتماع در راه پرورش و تعليم و

سال كار و فعاليت يعني قبل از رس��يدن ب��ه س��ن40تربيه آنان مصرف كرده طي تجاوز از مدت كهولت جبران نمايد و حاال آن كه در كشورهاي رو به انكشاف كه حد متوسط عمر باشند گان آن

س�ال40 ت��ا 15ها نسبت به ممالك انكشاف يافته كمتر است تعداد زي��اد اف��رادي ك�ه بين س�نين هستند تقريبا يك دوران انتقالي را پيموده و به سنين فعال باالترعمر نمي رسند از اين رو ممال��ك رو به انكشاف مقدار هنگفتي از سرمايه هاي مادي و معنوي خ��ود را ك�ه ص�رف پ��رورش تعليم و تربيه جوانان كرده اند استفاده اعظمي به عمل آوره نمي توانن��د ت��امين ص��حت عام��ه و س��المت مردم از طريق پخش و تقسيم خدمات صحي اساس توحيد و انس��جام امورص��حت عام��ه تط��بيق پروگرام هاي طب و قايوي پيشبرد طب مع��الجوي ب��ه ص��ورت اقتص��ادي ب��ه س��وي ولس��والي ه��ا وعالقه داري ها ومحالت با ايجاد مراكز صحي اساسي و مراكز فرعي و س��اير خ��دمات اجتم��اعي امكان آن راخواهد داد تا تع��داد تول��دات ازدي��اد و تع��داد وفي��ات تقلي��ل ياب��د و تناس��ب س��ن فع��ال

اقتصادي به درجات بلند تر برسد. طب وقايوي و معالجوي و پيشرفت در امور زن��دگي از لح��اظ اس�تاندارد حي��ات بنا بر پيشرفت

وساير خدمات اجتماعي در نقاط دور دست واكناف كشور چنين وانمود مي سازد كه تغيرات بارز در شاخص هاي تولدات وفيات افزايش وسطي طول عمر نفوس مملكت و تعداد نفوس و تع��داد فاميل ها پديد خواهد آمد چنان چه پيش بيني ها و تخمينا تي كه از طرف اداره مركز احص��ائيه در زمينه تغييرات نفوس افغانستان صورت گرفته است وازدي��اد نف��وس افغانس��تان را ك��ه از جه��ات

به عمل خواهد آمد در اين جا به صورت اختصار ب��ه آن اش��اره61 تا 1355مختلف در سال هاي مي نماييم اين پيش بيني بر شاخص هاي نفوس و اندازه رش��د س��اليانه منظ��ور ش��ده پيش بي��ني

و ت��ركيب س��ن آن ق��رار آتي تخمين و تع��يين گردي��ده1361-1355تع��داد نف��وس در س��ال ه��اي است .

اوسط فيصدي رشد1361سال 1354سال نوعيت نفوسساالنه

1666500019210000235مجموع تعداد نفوس22900002984000323مجموع نفوس شهري

مجموع دهاتي به شمول1427500016626000220كوچي ها

3 طي هفت سال آينده توقع مي رود ك��ه رش��د مطل��ق مجم��وع تع��داد نف��وس در ح��دود          فيصد از طريق رشد يا افزايش تعداد نف��وس67ميليون نفر خواهد رسيد كه از آن جمله دو ثلث

فيصد رشد تعداد كوچي ها خواه��د12.8 فيصد رشد تعداد نفوس شهري و متباقي 20.2دهاتي و بود .

سنجش تغييرات سرعت رشد تعداد نفوس ش��هري و ده��اتي ب��ه ان��دازه نس��بي ذك��ور وان��ات در با ارقام ذيل چنين تخمين گرديده است .1361- 1355سال هاي

1361 سهم نسبي فيصدي سال 55نوعيت نفوس سهم نسبي 100      100     مجموع نفوس 17.7      16.8     نفوس شهري

38.3- 38.2نفوس دهاتي به شمول كوچي ها از جدول فوق چنين استنباط مي شود كه تعداد نفوس ش��هري نس��بت تمرك��ز ق��واي بش��ري در

شهرها ازدياد يافته و نفوس دهاتي تقليل مي يابد .بناءً در طي پالن هفت ساله كشور اوسط رشد ساالنه نفوس شهري نظر به انكشاف

اواسط فيصدي رشد ساالنه1361سال 192100002352984000323

16626000220

فيص��د خواه��د3.23 فيص��د ب��ه ان��دازه 2.9عمومي مهاجرت نفوس دهاتي به شهر ها به عوض 16.8 از 1354 نسبت به سال 1361رسيد سهم نسبي آن نظر به مجموع تعداد نفوس در سال

ازدياد خواهد يافت .17.7فيصد به بعد از روي ك��ار آم��دن نظ��ام جمه��وري و مط��ابق خ��ط مش��ي دولت جمه��وري در جهت س��اكن ساختن نفوس كوچي ها و اصالحات ارضي يك تعداد نف��وس ك��وچي ش��امل تع��داد نف��وس ده��اتي

2.10 فيصد بالغ مي گرديد در هفت س��ال آين��ده ب��ه 2.17گرديد بناءً فيصدي نفوس كوچي كه به فيصد خواهد رسيد .

تولدات وفيات و موضوع مهاجرت نيز مي تواند رش�د نف�وس ي�ك منطق�ه را ب��ه ص��ورت واض�حوانمود سازد.

هر چندي كه احصائيه گيري مكمل تولدات وفيات در سراس��ر كش��ور ب��ه ص��ورت ص��حيح تع��يين نگرديده است اما سالنامه هاي ديموگرافيك ملل متحد احصائيه تولدات و وفيات يك تعداد ممال��ك

رو به انكشاف را به طور مقايسه وانمود ساخته كه ما نيز مي توانيم رشد طبيعي نف��وس و فيص��دي ازدي��اد نف��وس افغانس��تان را ب��ه ش��كل علمي تخمين

نمائيم .احصائيه تولدات و وفيات يك تعداد ممالك رو به انكشاف قرار ذيل است .

 احصائيه فيصديرشد طبيعيتعداد وفياتتعداد تولداتممالك44.49.86.63.17الجزاير

41.515.126.42.38جمهوريت مصر25.14.1213.36عراق42.67.734.92.98ايران32.04.52.753.00سوريه

31.98.523.42.22سيراالنكا40.86.634.22.48تركيه

26.016.023.02.54افغانستان

واليات تراکم و افغانستان نفوس نفر بالغ مي گردد16665000 به 1354قرار احصائيه اداره مركزي نفوس افغانستان در سال

نفر در هر كيلو متر مرب��ع ب��الغ25.7كه به اين اساس كثافت نفوس افغانستان در همين سال به نفر در هر كيل��و م��تر25.7مي گردد كه به اين اساس كثافت نفوس افغانستان در همين سال به م��ورد مقايس��ه ق��رار1348مربع بالغ مي گردد هر گاه ما كثافت نف��وس افغانس��تان را در س��ال

مي رس��د و كث��افت آن در ه��ر14540000دهيم مي بينيم كه نفوس افغانستان در اين س��ال ب��ه نفر بالغ مي گشت البته بائيست تعداد مس��اوي در تم��ام افغانس��تان منتش��ر24كيلو متر مربع به

نشده اند يعني مناطقي وجود دارد كه تعدا اقل نفوس در آن زيست مي كند . هر گاه به جدول نفوس واليات افغانستان دقيق شويم مي بينيم كه يك تعداد از واليات در جمله واليات پر نفوس ويك تعداد در جمله كم نفوس و تعداد ديگر در جمله واليات متف��رق الس��كنه مي

آيد به شرح ذيل : نف��ر زيس��ت مي59 ت��ا 310واليات پر نفوس كه در هر كيلو متر مربع آن به صورت اوس��ط از

كند عبارت اند از : واليت كابل، پروان، لوگر، ننگرهار، كندز، واليات كم نفوس افغانس��تان ك��ه ش��امل واليت پكتي��ا،

نف��ر23 ت��ا 51لغمان، تخار، وردك، بلخ، بغالن، غزني، فارياب بوده و در هر كيلو متر مرب��ع آن از زيست دارند .

واليات متفرق السكنه افغانستان در جمله والياتي شامل مي گردد كه در هر كيلو م��تر مرب��ع آن نفر مي رسد و اين واليات عبارتند از واليت باميان، ه��رات، س��منگان، زاب��ل، كن��دهار،2 تا 20از

جوزجان، ارزگان، بادغيس، بدخشان، غور، فراه، هيلمند، نيمروز. جدول ذيل پنج واليات افغانس�تان را ك�ه از لح�اظ مس�احت از لح��اظ نف�وس واز لح��اظ كث�افت نسبت به ساير والي��ات افغانس��تان ب��ه درج��ه اول ق��رار مي گ��يرد نش��ان مي ده��د وج��دول بع��دي واحدهاي اداري بيست وهفت گانه افغانستان را از لحاظ مساحت تعداد نف��وس و كث��افت نف��وس

نشان داده و ضمنا درجات هر يك نيز تعيين گرديده است . 

پنج واليت كه از لحاظ مساحت به درجه اول قرار دارد : 

كيلو متر مربع 62336                     - هيلمند1 كيلو متر مربع  59146               - فراه2 كيلو متر مربع 49368         - كندهار3 كيلو متر مربع  41724           - نيمروز4 كيلو متر مربع  40886       - بدخشان5 

پنج واليت كه از لحاظ نفوس به درجه اول قرار دارد:  نفر1462000 - واليت كابل 1   

    نفر1152000            واليت پروان                                    -2 نفر151000         واليت ننگرهار                                    -3 نفر 110000            اليت غزني                                    -4 تفر9088000           واليت پكتيا                                     -5

پنج واليت كه از لحاظ كثافت نفوس به درجه اول قرار دراد: نفر در في كيلو متر مربع 310واليت كابل

نفر در في كيلو مر مربع 101 واليت پروان             -1 71 واليت لوگر             -2 نفر در في كيلو متر مربع 62 واليت ننگرهار             -3 نفر در كيلو متر مربع 59 واليت كندز             -4 

واحداداري

مساحت تعداددرجهكيلو متر

كثافتدرجهنفوسدرجهنفوس

 واليت472025146213101كابل

1136721115221012سروپروان در ميدان

16992237216389وردك

44092631421713در لوگر327978101043112در غزني17772149085516در پكتيا

67302427225407در لغمان1754515332201914در باميان186261311513624در ننگرهار

در408865424141022بدخشان

123251646811388در تخار171681683333565در بغالن79272346810595در كندز

1663918301221816درسمنگان12282204281325010در بلخ

در2622710408101616جوزجان

21626246392313درفارياب در

2167811348181621بادغيس

38769673371915در هرات59246236417624درفراه38757733919923درغور

41724410126226در نيمروز62336128824525درهلمند

4936838261618دركندهار1707117294231717درزابل

281219461101620درارزگان 

مسكن و محل رهايش در افغانستان همان طوري كه انسان به خ��وراك والب��اس نيازمن��د اس��ت براي استقرار و تثبيت در يك نقطه به مسكن نيز نيازمندي كامل دارد زيرا سرما و گرم��اي ش�ديد حيوانات درنده و گزنده در نقاط مختلف جغرافيايي عوامل پس مهم بودند تا انسان را وا دارند تا به تهيه سر پناه اقدام نمايد نه تنها انسان ها بلكه حيوانات نيز نسبت شرايط طبيعي به تهيه خانه ها مي پردازند اما انسان ها از بدو پيدايش به تدارك مسكن مب��ادرت ورزيدن��د البت��ه انس��ان ه��اي اوليه بنا بر نداشتن وسايل كافي به مسكن بسيار ابتدايي كه اصال شكل طبيعي را داشت به س��ر مي بردند چنان چه انسان هايي كه در اراضي هموار دشت ها و تپه ها زن��دگي مي كردن��د مغ��ازه ها و سموچ ها مساكن آن ه�ا را تش�كيل مي داد و ب��ه همين ت��رتيب انس�ان ه�ايي ك�ه در من��اطق جنگلي زندگي مي كردند باالي شاخه ها درختان و زماني كه در كوه ها زندگي اختيار ك��رده بودن��د در مغازه ها امرار حيات مي كردند از آن به بعد هر قدر فكر انسان انكش��اف ك��رد و در اس��تعداد مال آن ها افزايش به عمل آمد يعني بعد از طي مراحلي انسان ها قادر شدند تا به ساختن كلبه، چادر، خانه، قلعه، قصر و غيره مبادرت ورزند عوامل و شرايط طبيعي و مواد كه در دس��ترس آن ها قرار دارد در اعمار و ساختمان پناه گاه ها رول بارز دارد چنان كه مي دانيم مواد و مصالح نيز با وضع طبيعي منطقه ارتباط نزديك دارد بن��ا ب��ر آن مس��كن مس��تقيم و غ��ير مس��تقيم ت��ابع وض��ع

اگر ما مسكن بشري را از لحاظ جغرافيه مورد بررسي ق��رار دهيم مي طبيعي منطقه مي گردد بينيم تمام مساكن بشري به سه دسته طبقه بندي مي گردد .

مساكن متحرك، حيات چادر نشيني            -1 مساكن نيمه متحرك، حيات روستائي            -2 مساكن ثابت، حيات شهر نشيني            -3

بديهي است كه هر يك از اين سه دسته مساكن بن��ابر م��وقعيت منطق��ه ش��رايط اقليمي و ن��وع مواد و مصالح كه در آن جا يافت مي شود ارتباط دارد هر يك از اين عوامل طبيعي به نوب��ه خ��ود

باالي اوضاع اقتصادي و اجتماعي بشري تاثير بس مهم دارد . بنا بر آن اگر ما اوضاع طبيعي افغانستان را با ارتباط محل رهايش اه��الي آن م��د نظ��ر بگ��يريم مي بي�نيم ك��ه افغانس�تان ي��ك كش�ور كوهس�تاني اس�ت ك��ه در ع�رض البل�د متوس�ط جغرافي��ايي موقعيت دارد چون از يك طرف از بحر دور است واز جانب ديگر رطوبت ساالنه آن كافي نيس��ت بنا بر آن اين منطق��ه منحيث ي��ك منطق��ه نيم��ه ص��حرائي محس��وب مي گ��ردد پس اش��كال مح��ل رهايش اهالي آن مربوط به خصوصيات طبيعي و م��واد م��ورد دس��ترس مي باش��د مح��ل ره��ايش مردم افغانستان نيز به سه دسته يعني حيات چادر نشيني، حيات روستايي و حي��ات ش��هر نش��يني

طبقه بندي مي گردد. 

1-             : متحرك مسكن يا ها كوچي چنان چه واضح است كه در نواحي استپ و صحراها نس��بت خش��كي اقليم زراعت كمترص��ورت مي گيرد از آن جائي كه اين اراضي داراي مراتع و چرا گاه ها مي باشد باشندگان هم��ان منطق��ه ناگزير به تربيه حيوانات مي پردازند چون در تمام ايام سال در ي��ك نقط��ه مرات��ع ي��ك ح��ال ب��اقي نمي ماند خصوصا مناطق كوهستاني كه نظر به جريان سال و نظ��ر ب��ه ارتف��اع داراي ش��بانان در جريان سال از يك جا به جايي ديگر در حركت مي باش��ند و در محلي ك��ه عل��ف وج��ود دارد ب��راي مدتي اقامت اختيار مي كند موقعي كه علف آن منطقه به اتمام رسيد و يا آب و هواي آن منطقه

سرد گرديد از آن جا كوچ نموده درنقاط گرم تر سفر مي نمايد.

يك تعداد كثير از نفوس بشري كه در منطقه هاي استپ و صحرا ها زندگي مي كنند به ص��ورت عموم در مناطق معتدله و خصوصا در نصف كره شمالي به نوع زندگي وكوچي حيات به سر مي برند اين اق��وام ك��ه عموم��ا ب��ه مال��داري نس��بتا كم��تر ب��ه ش��غل وزراعت مص��روف مي باش�ند در

در مراكش، الجزاير، حبشه، مصر، عربستان، عراق، اردن، تركيه، ايران، افغانستان و بلوچستان آس��ياي مرك��زي روس��يه در جمه��وريت ه��اي غ��ربي آن مانن��د ازبكس��تان، قراقس��تان، آذربايج��ان، تركمنستان، منگرنيا، تبت اي��الت س��نگيانك، چين، پ��امير، دامن��ه ه��اي هيمالي��ا، آمريك��اي جن��وبي و

استراليا به صورت كم و زياد زندگي مي كند. يك عده به كارهاي ديگر خصوصا تجارت نيز اشتغال مي ورزن��د هم چن��ان در ديگ��ر نق��اط مانن��د لوگر، ميدان كوهدامن، مزار شريف، قطغن پكتيا و جالل آباد اين ها بيش��تر ب��ه تج��ارت مص��روف

هستند. كوچي ها در افغانستان نيز در نواحي استپ و صحرا ها اقامت دارند و سرزمين هايي كه ب��ود و باش اين مردم را فرا گرفته است به طور عموم همان مناطقي هستند كه در ب��اال از آن ذك��ر ب��ه عمل آمد مانند دامنه كوه ها و تپه هاي جنوب و شمال سليمان غر، سپين غر، پشتونستان جنوبي و بلوچستان مركزي واليت پكتيا، ننگرهار، زابل، قندهار، هيلمند، نيمروز و غيره در اي��ام زمس��تان واليات مركزي و قسمتي از واليات شمال كشور در ايام تابستان براي بود و باش اق��وام مختل��ف

كوچي مساعد مي باشد . كوچي هاي افغانستان از اقوام مختلف متشكل است كه يك تعداد آن در مركز و ش��رق مملكت

در غرب كشور سكونت دارند. بود و باش دارند وعده ديگر شانعالوه بر آن يك عده ديگر كوچي ها در نقاط مختلف كشور به طور پراكنده سكونت دارند. 

مردمان چادر نشين كه هميشه حيات شان وابس��ته ب��ه تربي��ه حيوان��ات اس��ت عموم��ا ب��ه تربي��ه مانند اشتر و اسپ مركب ، گاو ، گاو ميش، گوسفند، ب��ز و م��رغ مص��روف هس��تند وهم حيوانات

هريك از اقوام كوچي بنابر شرايط اقليمي و تناسب وض��ع حي��اتي ب��ه تربي��ه اختصاص��ي بعض��ي ازحيوانات كه فوقا ازآن نام برده شد مي پر دارند.

مردم كوچي نه تنها از شير، پوست، گوشت و پشم حيوانات اهلي اس��تفاده مي كنن��د هم چن��ان بعضي از كوچي ها به تربيه حيواني مي كوش��ند ك��ه اين حي��وان در براب��ر س��رما گرم��اي ش��ديد و تشنگي مقاومت داشته باشند. مثال: اشتر را براي سرزمين هاي دشت و ص��حرا و اس��ب را ب��راي

سرزمين هاي تپه اي تربيه مي كنند. مردم كوچي افغانستان عموما در چادرها و خيمه ها كه به نام )كژدي يا غژدي ( مس��مي اس��ت بود و باش دارند به صورت عموم رنگ اين غژدي ها سياه بوده واز موي بز ساخته مي ش��ود. اين غژدي ها طوري بافته شده كه در هنگام گرما، باد كافي به داخ��ل آن عب��ور ك��رده مي توان��د و در

هنگام بارندگي موقعي كه مرطوب شد باران به داخل آن سرايت كرده نمي تواند. روز از اشعه آفتاب گرم و در هنگام شب از سردي باشندگان خود چادرهاي كوچي ها در هنگام

را محفوظ نگاه مي دارد واهالي كوچي كه در هنگام روز به كار و فعاليت ويا حركت و كوچ از يكنقطه به نقطه ديگر مصروف باشد در هنگام شب به آرامي تمام به استراحت مي پردازند.

چادر نشين هايي كه عموما در يك فصل سال در يك محمل بود وباش اختي��ار مي كنن��د اك��ثرا از گروه متج��انس متش��كل ان�د ك�ه از لح��اظ زب��ان ن��ژاد ع�رف وع�ادات عنعن�ه و ديگ�ر خصوص��يات اجتماعي شباهت زياد در بين ايشان موجود است محل چراگاه هاي هر قوم معلوم است يك عده ديگر از اقوام كوچي كه اصال مال دار نيستند حيات اقتصادي نسبتا ض��عيف ت��ر را دارا مي باش��ند. اين مردم در ايام اخير بهار و در شروع تابس��تنان از من��اطق گرمس��ير ب��ه وادي ه��ا و ح��وزه ه��اي نسبتا سرد تر در اطراف دهات پر نفوس و شهرهاي واليات مختل��ف كش��ور چ��ادر مي زنن��د و ب��ه شكل دروگري مي پردازند و مردم اين كوچي ها را به نام دروگ��ر ن��يز ي��اد مي كنن��د . خيم��ه ه��ا و چادرهاي اين مردم سياه نبوده بلكه از تكه هاي نخي نسبتا ضخيم ترتيب يافت��ه اس��ت. اين م��ردم حيات خود را از مزد درو گري وتبادله اموال تامين مي كنند . به همين نسبت غربت هميشه دامن

گير آن ها است.

عده ديگري از كوچي ها كه اشياء كوچك را براي فروش در پشت انداخته و به مراكز مزدحم بهفروش مي رسانند.

طوري كه واضح گرديده است اين انكشاف نه تنها از لح��اظ وض�ع ظ�اهري س�اختمان نه��اوريزه كاري ها و مغلق بودن موضوعات مختلف شهري وخانه سازي قاب��ل اهميت اس�ت بلك��ه معم��اري امروزي طوري است ك��ه معم��اران مي كوش��ند ت��ا ب��ا در نظ��ر گ��رفتن تم��ام موض��وعات عص��ري

تكنولوژي جنبه هاي اقتصادي كه مفاد مملكت و مردم در آن متصور باشد. البته جنبه مفاد اقتصادي معني آن را نخواهد داشت ك�ه ش�كل ش�هر و وض�ع خان��ه ه�ا از لح��اظ مصرف مواد استحكام دوام و دارا بودن شرايط صحي مطابق به ايجابات عصر به درج��ات پ��ايين تر قرار مي گيرد بلكه با در نظر گرفتن تمام اين موضوعات كوشش مهندسين در آن است ت��ا از

حد اقل مصرف حد اكثر استفاده را بنمايند. است كه طرح و ديزاين يك شهر عصري با خانه ها وآپارتمان هاي مجهز اين يك حقيقت مسلم

كه تمام وسايل آسايش انسان در آن مد نظر گرفته شده باشد مصارف بيشتري ايج��اب مي كن��د و با دوام بودن و س��اير ملحوظ��ات ص��حي و روحي ك��ه ت��اثير ب��ارز اما در مقابل نسبت استحكام

باالي سويه زندگي مردم همان منطق��ه مي كن�د ن�ه تنه�ا مفي��د بلك��ه ب��ا س�نجش دقي��ق ارزان��تر ومناسب تر و مساعد تر مي باشد.

شهر سازي امروزي عالوه ب��ر تم��ام مزاي��ايي ك�ه دارد توانس��ته اس�ت از ي�ك س�احه كوچ��ك ب��ه صورت منظم حداكثر اس��تفاده را بنماي��د يع��ني تم��ام ملحوظ��ات ش��هري را ك��ه ض��رورت كن��وني زندگي محسوب مي گردد توسط يك پالن قبلي طوري طرح مي نمايد ت��ا از بي نظمي س��اختمان ها جاده ها، پارك ها و ساير ملحوظات شهري كه ضرورت معاصر آن را متقاضي است بهره من��د باشد. عالو تا پالن گذاري هاي عمراني ايجابات مي كند تا چهره يا شكل شهر از لحاظ نقشه هاي هوايي نماي خارجي شكل نامنظم را به خود نگيرد بلكه پالن سازي مورد نظر باي��د ط��وري ط��رح

گردد كه ساختمان ها از هر گونه نواقص مبرا باشد . شهر هاي سابقه افغانستان مانند ش��هر ه��اي س��ابقه س��اير نق��اط جه��ان از اين گون��ه تجه��يزات معاصر كه البته زاده اين عصر است مبرا بود و سيستم عمراني شهر هاي سابقه نه تنها از لحاظ تخنيك عمراني وفقدان تجهيزات كامل شكلي غير مطلوب را داشت بلك��ه نس��بت ن��امنظم ب��ودن جاده ها وعدم وجود پارك ها ويك فضاي باز و نامناسب بودن بازارها و ماركيت ها دوائر شاروالي و حتي مردم را به مشكالت زياد مواج��ه س��اخته ب��ود. اين نقيص��ه ب��اعث گردي��د ك��ه ب��ه اين وض��ع عطف توجه شود بنابر ملحوظات فوق نياز مبرم مملكت به تشكيل يك موسه شد كه بتواند شهر هاي افغانستان را از لحاظ پالن هاي عصري مورد دقت و مطالعه قرار دهد و دولت تصميم اتخاد كرد تا چهره ها و يا شكل شهرها به صورت منظم وعصري تغيير يابد بيش از ين وضع ن��امطلوب شهر ها كه فاقد هر گونه تجهيزات شهري ارتق��اء حي��ات ش��هري و تح��ول اقتص��ادي برداش��ته مي

شد. در دوره مدنيت روستا نظامي تشكيل مي شود كه اولين زمامدار به نام يما در بخدي ي��ا بلخ ب��ه ساختن يك واره اقدام كرد كه ب��ه اين لح��اظ اولين ش��هر ب��ا مرك��ز م��دنيت آري��ائي دروازه بخ��دي تاسيس نمود وكلمه واره در زبان سانسكريت و هاره ياد شده است و در زبان دري ب��ه ن��ام به��ار كه امروز به نام نوبهار بلخ ياد مي گردد اين شهر تا اوايل قرون وسطي يعني ت��ا اس��تقرار اس��الم درين خط با درخش��ش كام��ل از مرك��ز م��دنيت آزم��ان نماين��ده گي مي ك��رد از آن زم��ان ب��ه بع�د تحوالت شهري و تمركز نفوس در نقاط متعدد افغانستان انكشاف مي ياب��د مرحل��ه دومي تح��ول شهري در افغانستان در زمان اسكندر شروع مي گردد و موقعي كه اسكندر ب�ه اين خط�ه پ�ا مي گذارد مانند ساير نقاط بعد از مفتوح ساختن يك منطقه اس��اس پاي��ه گ��ذاري ش��هرهاي جدي��د وي��ا قلعه هاي نظامي را مي گذارد . چون يوناني هايك مدت مديد بدين سرزمين سپري نمودند بنا ب��ر آن يك تحول در فرهنگ و وضع اجتماعي مردم پديد آمد وو در نتيجه اين تماس��هاي مت��داوم ب��ه آن منجر شد كه يك تمدن جديد به نام گريكو باختري به ميان آيد بن��ا ب��ر تحقيق��ات باستانشناس��ي در حدود هفتاد ويك شهر جديد در سرزمين افغانس��تان درين دوره پاي��ه گ��ذاري ش��د و ت��ا ق��رن هفت ميالدي فرهنگ كريكو بود يك درين خط ادامه داشت و تم��ام ش��هرهاي آن ب��ه س��بك تقريبايون��اني

اعمار گرديده بود . موقعي كه عالم اسالم درين خط راه يافت و دين اسالم بحيث يك قدرت دين��ا ميك احراز قدرت نمود كلتور و فرهنگ سابقه را تحت تاثير آورد شكل شهرها وخانه ها ب��ه ش��بكه جديد تحول يافت جغرافيه نويسان متبحر مانند يعقوبي ابن فقيه سعودي اصطخري اين حو ق��ل و مقدسي وغيره درباره شهرهاي خراسان روشني انداخته شكل و وسعت شهرها و نقش انها را به صورت واضح تشريح نموده است ضمنا از خال اوراق تاريخ چنين ب��ر مي آي��د ك��ه تع��داد ش��هرهاي

ش��هر مي رس��د از آن روز ت��ا ح��ال220خراسان آن زمان ه حائز مشخصات شهري بوده اند ب��ه تحوالت زيادي در پديد آمدن شهر ها و انكشاف شهر از لحاظ نقشه هي مختلف در افغانستان به

وجود آمد.: افغانستان عصري شهرهاي گذاري پايه

باپيشرفت ساينس و تخنيك معاصر و صنعت شهر س��ازي وخان��ه س��ازي ك��ه ب��ه انكش��اف قاب��ل مالحظه نايل آمده است . البته فن خانه سازي هنر شهر سازي وصنعت معماري توام با پيشرفت هاي عظيم عصر تكنا لوژي توانسته اند مقام ارزنده را حايز و توجه جهانيان را به خ��ود جلب كن��د احراز اين موفقيت عظيم در شقوق مختل��ف معم��اري وغ��يره ك��ه متكي ب��ه اساس��ات س��اينس و تخنيك مي باشد روز به روز چهره هاي جديد و پر شكوه بر شهرها و سيستم شهري تجدي��د ج��اده

ها انواع مختلف منازل رهايش ماركيت ها تفرجگاه ها وغيره داده است. كه حرم سراي جداگانه دارند و هم چن��ان داراي دو و ي��ا س��ه ح��ويلي مي باش��د ك��ه ب��ه مقاص��د مختلف از آن استفاده به عمل مي آيد اكثرا آب مورد ضرورت خود را از چاه ها ك��ه در بين قلع��ه حفر گرديده است ويا چشمه ها ويا كاريز ها كه به نزديكي قلع��ه م��وقعيت دارد اس��تفاده ص��ورت مي گيرد . خانه هايي كه به نزديكي دري��ا ه��ا ق��رار دارد از آب دري��ا اس�تفاده مي گ��ردد. در س�اير نقاط كه درياها نس��بتا دور ت��ر واق��ع باش��د در اين ص��ورت قري��ه ب��ه ص��ورت متمرك��زي توس��عه و انكشاف پيدا مي كند. زيرا از يك طرف ساحه توسعه امكان پ��ذير اس��ت واز ج��انب ديگ��ر نس��بت امنيت مي كوشند در يك جا مجتمع شده از پراكندگي جل��و گ��يري نماين��د در بعض��ي جاه��اي ديگ��ر موقعي كه ساحه زمين حاصل خيز كم و وفرت آب موجود باشد ودر صورت تامين امنيت خانه ها به صورت متفرق پديد آمده به شكل پراكنده توسعه پيدا مي كند . چنان چه در بعض��ي از ن��واحي افغانستان نمونه اين گونه مساكن روستايي به كثرت به نظ��ر مي رس��د در اك��ثر اين قري��ه ج��ات اجتماعات روستايي را اقوام متجانس تشكيل مي دهد . و بعضا هم امكان دارد كه اقوام مختل��ف

كه از لحاظ زبان اختالف ندارند در يك قريه سكونت اختيار كنند. نقاطي كه به شهر ها نزدي��ك اس��ت تج��انس س��اكنين آن از مي��ان مي رود يع��ني در ي��ك دهك��ده نزديك شهر كه مسايل امنيتي نيز تا اندازه زياد فراهم است امكان زياد به وجود مي آيد كه اقوام

وقبايل مختلف در آن جا به صورت توام زندگي نمايند . وضع دهكده هاي افغانستان نسبت تراكم منازل شكل ش��هر ه��اي كوچ��ك ق��رون وس��طي را ب��ه

خاطر مي آورد . در يك قريه ويا ده ملك ويا خان هنوز هم داراي اقتدار بوده واكثر به مس��ايل روس��تا ه��ا توس��ط ملك ها قريه دارها ويا خان حل و فصل مي گردد بناءً گفته مي توانيم مناس��بات اجتم��اعي حي��ات

روستايي در افغانستان هنوز هم روي اساسات قبيلوي استوار است . 

افغانستان : در حياتشهري سال قمري از درياي آمو به طرف جنوب مه��اجرت5000 و يا 4موقعي كه آريائي ها در حدود

كردند اين سرزمين را براي بود وباش از لحاظ آب و ه��وا واراض��ي زراع��تي مس��اعد يافت��ه اول��تر درينجا مسكن گزين شدند به كارهاي معمول آن وقت چوت زراعت صنعت وتجارت مانن��د س��ابق پرداختند اين كارها و فعاليت هاي سالم باعث گرديد كه تجارت رونق يابد ص��نعت انكش��اف نماي��د دهات قصبات و شهرها در سراسر اين سرزمين پديد آيد واين يك آغاز فصل درخش��نده در ت��اريخ

باستان افغانستان محسوب مي گردد.

قمري1200با در نظر داشت اسناد تاريخي مدنيت اولي اين سرزمين با دوره مدنيت اوستائي آريائي كه به صفحات شمال هندوكش متمركز شده بودند به تاسيس روستا ها وبالد پرداختند اين اولين قدمي بود ك��ه در پدي��د آم��دن ي��ك قري��ه چ��ه در دره وچ��ه در وادي ه��اي وس��يع مرب��وط ب��ه موجوديت آب كافي اقليم مساعد مقدار بارندگي كافي براي نموي زراعت ونوعيت خاك مس��اعد زراعتي مي باشد . باز هم ديده مي شود كه بعضي عوامل ب��اعث گردي��ده ت��ا ي��ك تغي��ير در ط��رز

هر گاه ما به طرز ساختمان خان��ه ساختمان خانه ها وشكل حيات اجتماعي اين دو محل پديد آيدهاي اين مناطق دقيق شويم خصوصيات بارز ذيل را در آن مشاهد مي كنيم .

نخست خانه ها در محلي اعمار مي گردد كه به نزديكي آب موقعيت داشته باشد اكثرا كوش��ش به عمل مي آيد تا ارضاي زراعتي را براي عمار خانه ها به كار نبرند خانه هاي اين ن��واحي عموم��ا داراي حويلي بوده كه به نام قلعه ياد مي شود و به ترتيب ساخته شده كه ح��ويلي ه��ا ب��ا يك��ديگر

تعميرات اين نواحي را چ��وب و بعض��ا س��نگ تش��كيل مي متصل و پيوسته است . مواد ساختمان دهد به صورت عموم در نواحي سنگ نسبت حمل و نقل آن از يك نقطه دورگران تر ب��وده واك��ثر مردم از آن استفاده نمي نمايند و در غير آن به صورت عموم كل را به شكل خش��ت در آورده از

آن به عمار منازل به كار مي برند . در بعضي نقاط گل را به ش��كل پخس��ه در آورده از آن ب��راي اعم��ار ديواره��اي ض��خيم و طوي��ل استفاده به عمل مي آيد وخصوصا قلعه ها واحاطه خانه ها كه از لحاظ ارتفاع ضخامت و طوالني بودن آن قابل مالحظه است از مهره هاي پخس��ه ك��ه بعض��ي از اين ديواره��ا از هش��ت ت��ا بيس��ت مهره ويا بيشتر از آن متشكل است اعمار مي گردد ه��ر مه��ره دي��وار پخس��ه از پنج��اه ت��ا شص��ت

سانتي متر ارتفاع دارد ضخامت آن نظر به طول ديوار فرق مي كند . مناطق شمال وغرب كشور كه چوب چنار )تير( نسبتا كمتر مي باشد خانه ها را به شكل گنبدي

اعمار مي كنند. در اين قسم خانه ها خشت ها را با مهارت خاص باالي يك ديگر گذاش��ته ت��ا اين ك��ه گنب��د بس��ته شود و در جاهايي كه چوب به وفرت دست ياب مي گردد س��قف خان��ه ه��ا عموم��ا توس��ط چ��وب چنار پوشيده شده است بام منازل به شكل افقي اعمار مي گردد هم چنان تهداب منازل تا جايي

كه مقدور باشد از سنگ استفاده به عمل مي آيد . دهات اين گونه نواحي داراي قلعه ها بوده وهر قلعه داراي چندين برج مي باشد ساختمان ب��رج ها به صورت عموم چهار ضلع شش ضلع و حتي هشت ضلع كه تقريبا ش��كل م��دور را دارا اس��ت مي باشد هر ضلع قلعه ها داراي دهانه كلكين بوده وبراي حفاظت باغ واراضي زراعتي در هنگ��ام شب و روز از آن استفاده به عمل مي آيد در داخل قلعه اطاق هاي متعدد كه به نام دهقان خان��ه ياد مي شود براي استفاده دهاقين كه در مزارع زمين دار اجاري وظيفه مي نمايد تخص��ص يافت��ه است هم چنان در اين قلعه ها مهمان خانه و مسجد ن��يز اعم��ار گردي��ده اس��ت . در بعض��ي جاه��ا قلعه ها طوري ساخته شده آبيكه در اين مناطق دهات براي زراعت استفاده به عم��ل مي آي��د ي��ا از چشمه سار است ويا اين كه اهالي آب دره ها را ذريعه ج��وي ه��اي باري��ك در ه��ر قس��مت دره رهنمايي نموده از آن براي زراعت وغيره اس��تفاده مي كنن��د از همين رهگ��ذر اك��ثر نق��اط نس��بت

غرس نبات مثمر وغير مثمر در اطراف و كنار جوي ها منطقه سبز و خرم را پديد آورده است . اين گونه حيات دهاتي كوهستاني را در اكثر نقاط كوهستاني افغانستان مي بينيم چنان چ��ه دره

سلس��له هاي متعدد شمال وجنوب هندوكش شرقي وهن��دو كش غ��ربي دره ه��اي ش��مال جن��وب جبال كوه بابا سلسله سپين غر و سليمان غر سفيد كوه، س�ياه ك��وه، ت��ير بن��د، تركس��تان و غ��يره نمايندگي از حيات روستايي كوهستاني ك��ه در ف��وق از آن ذك��ر ب��ه عم��ل آم��د مي كن��د .قري��ه ه��ا ودهاتيكه در دره ها پديد آمده است عموما توسط راه هاي باريك پياده رو و كاروان رو با يك��ديگر ارتباط پيدا مي كند موقعي كه يك سرك عمومي از اين دره ها عبور نموده باشد قري��ه ه��ايي ك��ه به نزديكي اين سرك موقعيت دارد به مقايسه ساير نقاط بيشتر انكشاف نموده و ساحه فع��اليت اهالي آن منطقه بيشتر مي گردد. و به همين لحاظ سويه حياتي آن ها نيز فرق مي كن��د . آخ��رين حدود مناطق مسكوني در دره ها ودر نق��اط كوهس��تاني در ناحي��ه غ��ربي كوهس��تاني پ��امير واق��ع

ت��ا2800 متر و ب��ه ص��ورت اوس��ط 3050است كه به طور مثال اغيل ها بحد اعظمي ارتفاعات متر موقعيت دارد .2900

م��تر ايالق3150هم چنان در ناحيه انجمن و دره ها ي فرعي آن جا حيات دهاتي ت��ا ارتف��اع ب��ه بلند مي رود باشندگان مقيمي اين مناطق عموما به مال داري وزراعت اشتغال دارند دهكده ها و دهقان خانه ها غالبا به صورت بسيار ابتدايي به قسم كلبه هاي تاريك ي��ا احاط��ه ه��ايي از اجتم��اع صخره ها ساخته شده كه روي آن را با گل پوشانيده ان��د . نقش��ه اين ن��وع مس��اكن ي��ا ب��ه ش��كل

مدور و يا به شكل ضلع دار ساخته شده است . متري قرار دارند اما ب��ه ص��ورت مج��رد مانن��د3600 متر الي 3500ايالق هاي مرتفع و بلند در

دره )رخوي( به مناطق بلند تر از آن نيز مصادف مي گردد . حد اكثر اين ييالق ها داراي سه الي شش احاطه هاي ابتدايي است كه توسط جغله سنگ ها تر تيب شده وسقف آن ها توسط چوب كاه گل مسطح گرديده وغالبا ي��ك فامي��ل در آن ج��ا زن��دگي

مي نمايند.در اين نواحي كوهستاني چرانيدن رمه ها وظيفه عمومي خانم ها واطفال را تشكيل

مي دهد مردان در تمام اوقات وظيفه زراعت را انجام مي دهند . حيات دهاتي با در نظر گرفتن ط��رز س��اختمان من��ازل م��واد تعم��يراتي و س��ازمان اجتم��اعي در وداي ها و اراضي هموار نسبت به دره ه��اي كوهس��تاني كمي ف��رق دارد ب��ا وج��ود ي ك��ه اس��اس موقعي كه يك نقطه جغرافي��ايي ك��ه از لح��اظ س��اختمان و اش��كال اراض��ي موج��وديت آب ك��افي واقليم مساعد و نوعيت خاك خوب بهره مند باشد امكان آن مي رود تا آن نقطه براي بود وب��اش

قريه بوده كه در هر ي��ك165000اهالي آماده گردد بنابرآن افغانستان در نقاط مختلف در حدود از اين قريه ها حيات روستايي را ديده مي توانيم .

چنان چه قبال ذكر شد توپوگرافي افغانستان در همه نقاط يكسان نبوده يك جا كوهستاني وجاي ديگر دشتي وغيره به مشاهده مي رسد. روي اين اساس ساختمان من��ازل از لح��اظ ش��كل و هم چنان مواد تعميراتي از هم فرق مي كند . موقعي كه يك نقطه كوهستاني داراي وس��عت و پهن��اي زياد باشد واز نقطه نظر وفرت آب دايم بهره مند باشد و در پهلوي آن اقليم مساعد ك��ه در اك��ثر ايام سال فعاليت هاي حياتي صورت گرفته مي تواند در اين نقط��ه اس��ت ك��ه ده��ات يكي پهل��وي

را كه نظر به دهات وادي ه��ا ف��رق ديگر اساس مي يابد ويك سازمان حيات روستايي كوهستاني دارد به وجود مي آورد خان��ه ه��اي اين منطق��ه از هم ج��دا واق��ع ش��ده و غالب��ا داراي ح��ويلي نمي باشند و به صورت عموم خانه در جايي كه نسبتا داراي رط��وبت كم��تر باش��د امك��ان آب��ادي زمين

زراعتي درآن كمتر باشد آب نزديك آن جريان داشته باشد اعمار مي گردد . همچنان خانه ها در اين گونه دهات گاهي به صورت متفرق و زم��اني ب��ه ص��ورت مجتم��ع اعم��ار مي گردد مواد ساختمان در اين چنين محالت را سنگ، چوب و گل تشكيل مي دهد خانه ه��اي اين منطقه بعضا يك منزل و بعضا داراي دو منزل وحتي در بعضي جاها س��ه م��نزل و چه��ار م��نزل ب��ه مشاهده مي رسد. به صورت عموم خانه هاي بلند سه منزله و چهار منزله را قلع��ه ه��ا وب��رج ه��ا تش��كيل مي ده��د اك��ثر ب��رج ه��ا ب��راي نگاهب��اني و م��راقبت اعم��ار ش��ده واز آن ج��ا ب��ه م��راقبت محصوالت زراعتي خود مي پردازند در بعض��ي از اين من��ازل مح��ل ب��راي حيوان��ات طويل��ه ك��ه در همجواري آن قرار دارد و جود دارد اما در بعضي جاها نظر ب��ه تع��داد و وس�عت گل�ه ه��ا دورت��ر از منازل طويله هاي بزرگ اعمار نموده اند وب��ه اين اس�اس از حيوان�ات در موق�ع ش�ب و در موق�ع سرما نگهباني به عمل مي آيد . در اغلب دره ها اكثرا به مالحظ��ه رس��يده اس��ت ك��ه ب��ه ص��ورت عموم يك قوم كه داراي يك نژاد ويك زبان و حتي داراي يك سازمان اجتماعي باش��ند زن��دگي مي

كنند . وضع اجتماعي در دهات كوهستاني افغانستان تا حال به شكل قبيلوي باقي مانده است . هم چنان به صورت عموم اين مردمان حيات نيمه مقيمي نيز دارند ب��ه ت��ر تي��بي ك��ه در هنگ��ام 

تابستان موقعي كه كمبود علف حس مي گردد مواشي خود را به نقاط دورتر و مرتفع ت��ر ك��ه ب��ه نام آغيل يا ايالق ياد مي شود برده در آن جا به كلبه و يا خيمه هابراي مدت موقت زندگي اختي��ار

مي كنند و در هنگام زمستان دوباره به مساكن اصلي خود بر مي گردند.

قبيله دوم يعني كوچي ها ي گل بهاري عموما از ده حمل الي ده ثور از اين مناطق عبور نموده كابل و مناطق راه آب وهواي نسبتا سرد دارد پيش مي گيرند كوچي هاي گل به��اري ش��امل راه

اقوام مختلف مي باشند . ب��وده ام��وال تج��ارتي خ��ود را توس��ط اش��تر نق��ل مي اين دسته كوچي ها عموما تجارت پيش��ه

دهند . تعداد تخميني نفوس كوچي هايي كه در ايام مختل��ف س��ال در واليت ننگره��ار ب��ود و ب��اش دارند ويا اين كه از طريق تورخم و پشتونستان به سروبي و واليت ديگ��ر افغانس�تان رفت�ه و اي��ام

نفر بالغ مي گردد.75565مساعد را در آن جا سپري مي نمايند به نف��ر در ولس��والي7825 نفر نفوس كوچي در ولسوالي مهمن��د دره 21455بعباره ديگر تقريبا

نف��ر در عالق��ه داري900 نفر در ولس��والي كام��ه 4200 نفر در ولسوالي شنوار 6816خوكياني چيرهار و بقيه در ولسوالي ها و عالقه داري هاي ديگر واليت ننگرهار اي��ام مس��اعد را س��پري مي

قوم مختلف متشكل اند .34كنند وبيش از كوچي ها آن منطقه طرز معيشت ساده دارند زن��دگي آن ه��ا عموم��ا از طري��ق تربي��ه حيوان��ات وزراعت تامين مي گردد بر عالوه وجود يك فصل طوالني در زراعت موجب مي شود تا كوچي ها

بعضا به صنايع دستي نيز مبادرت ورزند . 

: غزني واليت در ها كوچي تعداد كثير كوچي ها كه در واليت غزني ايام تابستان خ�ود را س�پري مي كنن��د عموم�ا از ط�رف شرق مملكت به اين نقطه مي آيند واين كوچي ها به دو دسته تقس��يم مي ش��وند ك��ه عموم��ا ب��ه

تربيه مواشي مي پردازند.: متحرك نيمه يا روستائي حيات

مناطق كه به صورت عموم كوهستاني باشد خصوصيات اراض�ي آن ب�ه دره ه�اي عمي�ق تن�گ و نسبتا وسيع تقسيم مي گردد. طويل و وادي هاي كم عرض و حوزه هاي

بنابر ش�رايط اين ن��وع اراض�ي ب��راي مس��كن روس�تا مس��اعد ب��وده و ب��ه ص��ورت عم��وم حي��اتروستايي در آن جا بيشتر متمركز مي گردد .

فيص��د حص��ه70سرزمين افغانستان كه يك منطقه كوهستاني را نمايندگي مي كند و بيش��تر از آن را كوهستان فراه گرفته است عالوه برآن موجوديت آب كافي واقليم مس��اعد و ن��وعيت خ��اك خوب باعث گرديده است كه در نقاط مختلف سرزمين افغانستان حيات روستايي بيش��تر مس�تقر

گردد. قري��ه وج��ود دارد ك��ه ب��ه ص��ورت عم��وم ب��ه1600000بنابرآن در سراسر افغانستان در حدود

فيص�د نف�وس افغانس�تان را85حيات روستايي به سر مي برند وق��رار محاس�بات دس�ت داش�ته نفوس دهاتي تشكيل مي دهد.

طوري كه در باال ذكر كوچي هاي افغانستان به اقوام مختلف منقسم گرديده اند وهر ي��ك داراي مرك��زي احص��ائيه تع��داد نف��وس عنعنات رسم و رواج هاي مختلف مي باشند قرار احصائيه اداره

نفر مي رسد.2045000وكوچي ها به براي اين كه ما بتوانيم از عنعنات و ط��رز زن��دگي و مشخص��ات اق��وام ك��وچي ه��ا معلوم��ات در

زمينه داشته باشيم محض كوچي هاي دو واليت را مورد مطالعه قرار مي دهيم . 

ننگرهار             -1 واليت هاي كوچي با در نظر داشت مشخصات اقليمي واليت ننگرهار به منزله يك پ��ل بين منطق��ه گ��رم و معت��دل موقعيت داشته و بدين لحاظ از ساليان متمادي به اين طرف تع��داد كث��يري از مردم��ان ك��وچي را كه همه ساله در ايام بهار و خزان از ط��رف ش�رق و جن��وب افغانس��تان در ت��ردد هس��تند در خ��ود اجازه داده است در ايام بهار كه آب و هواي حوزه رو به گرمي مي نهد در دامن��ه ه��ا و دش��ت ه�ا علف ها از بين مي رود مردمان كوچي مناطق مسكوني شان را ترك كرده سرزمين غ��ربي و پ��ر

علف حوزه سند را پيش مي گيرند در موق��ع خ��زان نس��بت س��رد ش��دن اقليم اين من��اطق م��ردم دوباره به اين مناطق گرم بر مي گردند تا زماني كه تنگي ابريشمين براي رفت و آمد ترافيك ب��از نشده بود نه تنها مردم كوچي بلكه عراده جات تجارتي نيز مناطق حصارك غلجائي، گندمك، ج��گ دلك و غيره را طي كرده به حوزه كابل داخل مي شدند اما فرصتي كه راه تنگي ابريشمين بروي ترافي�ك ب�از ش�د راه تج��ارتي س�ابق نس�بتا اهميت خ�ود را از دس�ت داد . ليكن ب��ا وص�ف آن اين منطقه نسبت داشتن دره هاي متع��دد دش��ت ه��ا و دام��ان سرس��بز و پ��ر عل��ف م��وقعيت خ��ود را مخصوصا براي كوچي ها از دست نداده قسمت اعظم قبايل كوچي از اين راه عبور مي نماين��د . كوچي هايي كه از اين منطقه عبور مي كنند متش��كل از دو قبيل��ه س��ياه به��اري و گ��ل به��اري مي باشند كه اول الذكر عبارت از ك��وچي ه��ايي ان��د ك��ه در اول ح��وت الي ده حم��ل از مهمن��د دره و

در تپه ها و دره هاي كمپو و دشت و نواحي شنوار از راه خوازه خيل داخل منطقه خوگياني شده ب�ركي خلي�ل ، نك�ر دامان زاوه مدتي را سپري كرده بعدا دامه س�ياه ك�وه را پيش گرفت�ه داخ�ل

جگدلك را طي كرده بسروبي داخل مي ش�وند و سفرش�ان را ب��ه خليل و باالخره دشتهاي كاللي سوي سطوح مركزي ومعتدل ادامه مي دهند . اين دس��ته ك��وچي ه��ا از اق��وام مختل��ف غلج��ائي،

مالخيل، اك��ا خي��ل وغ�يره متش��كل ان��د . اك��ثريت اين م��ردم ب��ه م��ال داري و تج��ارت خضر خيل، توليدات مواد حيواني از قبيل روغن، پشم، گوسفند و غيره مشغول اند.

مي باشد غير قابل تحمل تلقي شده به تجديد آن ها اقدام نمايد بن��ا ب��ر آن موض��وع را در س��ال وزارت فوائد عامه با در نظر داشت اهميت امور شهر سازي براي اولين بار اداره جديد را1343

به سويه مديريت عمومي در تشكيالت خ��ود اس��اس گذاش��ت و وظيف��ه اص��لي اين اداره تنظيم ورهنمايي امور شهر سازي وخانه سازي مي باشد .

حكومت نظر به احساس ش��ديد بي خ��انگي طبق��ات مختل��ف م��ردم را انس��جام1343در سال امور شهر سازي و خانه سازي افغانستان به كمك صندوق ملل متحد اداره منظم تري را به ميان

ب��ه1346 مديريت عمومي شهر سازي به رياست ارتقاء نم��ود و در س��ال 1344آورد و در سال حيث يك تصدي دولت احراز كرسي كرد اين دستگاه از آغاز تاسيس تا حال به فعاليت هاي دامنه داري متوسل شده است . چون تمام مس��ائل پالن ش��هر س��ازي وخان��ه س��ازي باس��اس احص��ائيه ازدياد نفوس معلومات راجع به وضع اجتماعي واقتصادي و مطالعه امكانات انكش��افي آن ت��رتيب مي گردد بنابر آن رياست شهر سازي در اولين گام هاي مقدماتي خود به جمع آوري معلوم��ات و احصائيه كه روي آن طرح پالن ها به شكل علمي استوار ش��ده بتوان��د اق��دام نم��ود . دومين ق��دم رياست ش��هر س�ازي روي پالن ه��اي ش��هري گذاش�ته ش��د چن��ان چ��ه ت��رتيب پالن ي��ك ش��هر روي مطالعات ابتدايي مانند س�احه نف��وس، پيش بي��ني انكش��اف آين��ده واهميت ش�هر از نگ��اه تج��ارت صنعت وغيره ايجاب مي كند بنابر آن رياست شهر سازي با در نظر داشت موضوعات ف��وق پالن هاي عمومي و هم چنان پالن هاي تفصيلي تهيه و آماده نموده تا احتياجات آين��ده ي��ك ش�هر را م��د نظر بگيرند چنانچ��ه در ت��رتيب پالن ه��اي ش��هري م��وقعيت ش��هر انكش��اف ش��هر ش��بكه راه ه��اي ترانزيت و راه هاي داخل شهر و مراكز تجارتي اداري كلتوري تربيتي و تف��ريحي م��وقعيت س��احه رهايش و ارتباط اين ساحات با مراكز مطالعات اجتماعي از نگاه زندگي كار تفريح مردم تا حدي

امكان در نظر گرفته شده بود . از طرف آمريت شهر س��ازي وزارت فوائ��د عام��ه در ح��دود1355 ثور 15قرار معلومات جديد

يك صدو سه نقطه شهري در بيست و شش واليت افغانستان سروي وپالنگذاري شده است وكار تعمير بعضي از اين شهر ها به پاي��ه اكم��ال رس��يده و از ي��ك ع��ده ديگ��ر آن ب��ه مع��رض تط��بيق و مراحل مقدماتي تطبيق قرار دارد . از جمله ش��هر ه��اي ف��وق ال��ذكر در ح��دود دوازده ش��هرداري

و پالن هاي تفصيلي آن نيز تقريبا به پايه اكمال رسيده است متب��اقي ش��هر ه��اي ماسترپالن و ده ديگر به صورت عموم كار سروي آن به اكم��ال رس�يده اس�ت . پالنگ�ذاري خ�ط ان��دازي و ش�روع اعمار تعميرات دولتي اكثر اين شهر ها نيز تكمي�ل ش�ده وس�اير كاره��اي تعم�يراتي آن در جري�ان

است .  

افغانستان شهرهاي امروزي مواضع

با در نظر داشت مشخصات نقاط شهري كه چگونه امتيازات نسبت به ده��ات ج��ائز اس��ت نمي توان مواضع شهري افغانستان را به صورت مشخص تع��يين و تث��بيت ك��رد بن��اءً ب��ه ط��ور كلي مي توان گفت كه براي تعريف مواضع ش��هري نك��ات ذي��ل قاب��ل اهميت ب��وده واين نك��ات ش��هر ه��اي

افغانستان را نسبت به دهات مشخص مي سازد.نقاطي كه داراي نفوس متراكم بوده .             -1به صورت اوسط دريك كيلومتر مربع آن در حدود صد نفر و يا بيشتر از آن زيست كند. 

اكثريت نفوس اين نقاط به غير از فعاليت هاي زراعتي به ساير مشغوليت ه�ا مانن��د             -2صنعت تجارت موضوعات اداري عرفاني خدمات اجتماعي و غيره مصروف باشد.

عالوه بر دو موضوع فوق كه قسمت عمده مشخصات يك شهر را وانمود مي س��ازد             -3بايست يك موضع شهري افغانستان مانند ساير نقاط حائز يك نظام حقوقي شهري باشد .

با در نظر داشت نقاط نظر فوق وزارت داخله نقاطي را كه ش��امل مواض��ع ش��هري مي دان��د وداراي مقام شاروالي مي باشند به هشتادو پنج شهر وانمود ساخته است .

در حالي كه پ��روژه مطالع��ات ديم��وگرافي اداره مرك��ز احص��ائيه جهت تط��بيق س��روي نمون��وي مركز را در جمله مواضع شهري با در نظر داشت معيارها و مشخصات شهري انتخاب74نفوس

و تصنيف نموده است . البته اين معيارها چنان چه قبال درب��اره آن ت��ذكراتي ب��ه عم��ل آم��د تمرك��ز نفوس بيشتر و مشغوليت ه��اي اك��ثريت نف��وس ب��ه غ��ير از زراعت يع��ني ص��نعت، تج��ارت، اداره ف��رهنگي وغ��يره باش��د بيش��تر م��دار اعتب��ار ق��رار داده اس��ت از ج��دول ه��ايي ك��ه توس��ط پ��روژه مطالعات ديموگرافي اداره مركز احصائيه تهيه شده است استنباط مي گردد كه در قسمت شهر هاي بزرگ با تصنيف مواضع شهري ديموگرافي وزارت داخله تقريبا تواف��ق وج��ود داش��ته وهم��ان گونه امتيازات و مشخصاتي را كه درينگونه نه شهر ها از طرف پروژه مطالعات ديموگرافي تعين و تثبيت گرديده است از طرف وزارت داخله نيز همان گونه مشخصات را مد نظر گرفته شهر ها را مشخص نموده اند مثال شهر هاي بزرگ افغانستان كه اكثراً مراكز واليات را در بر مي گيرد در هر دو فهرست به مشاهد مي رسد . باين حس��اب تع��داد ش��هر ه��اي افغانس��تان را ك��ه از ط��رف وزارت داخله تصنيف شده به هشتاد و پنج شهر و تعداد شهر هايي كه پروژه ديم��وگرافي تص��نيف

شهر مي رسد.74نموده است به افغانستان واليات

ارزگان واليتموقعيت : واليت مركزي

كيلو متر مربع 28929مساحت: درجه :) ازنگاه مساحه(

142287نفوس :مركز: ترين كوت.

واليت ارزگان در طول البلد شرقي هفت ثانيه و چ��ارده دقيق��ه وشص��ت و ش��ش درج��ه ع��رض البلد غربي پنج ثانيه و سي و چار دقيقه و س�ي و س�ه درج��ه م��وقعيت دارد واليت ارزگ�ان عالق�ه وسيعي است كه در شمال قرق واليت كندهار واقع و طرف شرق آن دايه چوپان و طرف جن��وب آن قالت غلجائي و ترين و طرف غرب آن موس��ي قلع��ه وط��رف ش��مال آن عالق��ه گ��رزاب واق��ع است ترين از وسط اين عالقه از شمال شرقي به جنوب غ��رب عب��ور نم��وده و آن را آبي��اري مي نمايد و در غرب آن درياي هلمند جاري است ورود چل��ه خ��ور ك��ه مع��اون رود ارغن��داب اس��ت در شرق آن جريان دارد هواي آن در تابستان معتدل و در زمستان خيلي ها سرد است پيشه ساكنين آن مال داري مي باشد در ارزگان از طرف مشرق يعني دايه فوالد دو كوهي كه مسمي است ب��ه كوه سمندان است مغ�اره وج��ود دارد ك��ه دهن��ه آن پنج��اه م��تر ف��راخي داش�ته و س�قف آن از يخ

پوشيده شده است كه تا حال كسي نتوانسته طول اين مغاره را طي كند .درياها: شهرستان ، رود هلمند ورود تيرين

كوه: نوشته .كوتل : قناق سنگ

پيداوار: غله جات و گليم بابمربوطات:

  

                                       مساحت بهاسم واحد ادارينوع واحد اداري            

كيلو متر مربع  نفوس بههزار نفر

كثافت نفوس در هر كيلو متر

مربع16174930ترين كوتمركز واليت25254719خاص ارزگانولسوالي34456820دهراودولسوالي55879317داينكنديولسوالي46956915شهرستانولسوالي33193410چورهولسوالي12563326اجرستانولسوالي4121358گيرابولسوالي23643314كجرانولسوالي

2892946116ارزگانواليت 

تعداد مكاتب:                      معارف:    م��دارس دي��ني دارالمعلمين  ليس��ه    متوس��طه مس��تقل     ابت��دايي مس��تقل           دهاتي

مسلكي  ميخانيكي 65                  45                     6            3           -                       -                   

-      - .1          شفاخانه

باب.2مراكز صحي و اساسي: ذخايرمعدني: مس و آهن

بادغيس واليتموقعيت : شمال غرب

كيلومتر مربع 21678مساحت : درجه : يك ) از لحاظ مساحت (

91462نفوس: مركز : قلعه نو

واليت بادغيس در شمال غرب واليت هرات واقع و با تمام نواحي خود بين درياي هري��رود و آب هاي علياي مرغاب واقع شده كه داراي ارتفاع هشتص��دو هش��تادو هش��ت م��تر از س�طح بح��ر مي باشد و تماما از يك سلسله جويبار آب ياري مي شود كه از كنار چپ درياي مرغاب منشاء گرفت��ه

است .كوه : تخت ميلك

پيداوار: پسته غلجات پحته وقره قل مربوطات:

                                                      مساحت بهاسم واحد ادارينوع واحد اداري

كيلو متر مربعنفوس بههزار نفر

كثافت نفوس در هر كيلو متر

مربع37707019قلعه نومركز واليت17484224كشك كهنهعالقه داري41777618مرغابولسوالي21603918غورماچولسوالي33546118قادسولسوالي6468609جوندولسوالي

2167834816بادغيسواليتمعارف:

تعداد مكاتب،    ميخ��انيكي  م��دارس دي��ني  دارالمعلمين   ليس��ه   متوسطه مستقل    ابتدايي مستقل دهاتيمسلكي

38      22                                 3            2           -                   -                        -      -

باب2 مركز صحي فرعي:                                         . 1شفا خانه                           ذخاير معدني: گوگردو سرب       باب4مراكز صحي و اساسي :

 افغانستان نفوساست چقدر

خود به را بشري نفوس زيادي اندازه تا نيز وغيره كاريز چشمه دريا آبو آب وفرت به مربوط و منوط بيشتر جمعيت تراكم و ازدياد از كرده جلب

. سواحل تمام در نفوس تجمع باشد مي منطقه همان خيزي حاصلآن است گرفته صورت عامل همين موجوديت بنابر افغانستان درياهاي

آبياري، واقتصادي زراعتي استفاده آن از كه هايي دريا سواحل در همامكان آبي برق هاي فابريكه تاسيس تسهيالت و شوئي طال گيري، ماهيدرياي هريرود، درياي آن معاونين با كابل درياي سواحل مثال باشد پذيردرياي خاصتا آن چپ سمت معاونين و آمو درياي آن معاونين هيلمند

نقاط ترين نفوس پر شامل افغانستان درياهاي ساير و كندز و كوكچه. گردند مي افغانستان

مانند افغانستان جغرافيايي و تاريخي شواهد استناد به صورت هر بهسبز سر هاي وادي داشتن نسبت آسيا زراعتي و خيز حاصل نقاط ساير

بشري ونفوس قديم بسيار هاي زمانه از وسيع واراضي شاداب هاي درهمتمركز آن مختلف نقاط در مردم از كثيري تعداد و نموده جلب خود به را

سال از قبل توانيم نمي موثق هاي احصائيه نداشتن با اما اند 1315بودهعمل به نظر اظهار افغانستان نفوس كثافت و تعداد چگونگي درباره

آوريم .صفحه متحد ملل رسمي هاي احصائيه اين بر نفوس 1968سال 132بنا

سال در تخمين صورت به را مطابق 1315افغانستان شمسي 1937هجريدر 10972000ميالدي پالن وزارت احصائيه رياست اما است داده گزارش

سال اقتصادي اوضاع تحليل و پيشرفت سنبله 1348نشريه 1349منتشرهصفحه سال 15كابل در را افغانستان مطابق 1329نفوس شمسي هجري

سال 1950 مطابق 1329در شمسي نفر 1950هجري ميليون دوازده ميالديسال . سالنامه در چنان هم و است نموده افغانستان 1311تخمين نفوس

اند . نموده تخمين ميليون دوازده زمان آن در راسال نشرات از كه را افغانستان مختلف هاي سال نفوس ذيل جدول

في در نفوس كثافت با است گرديده ترتيب و اخذ متحد ملل مختلف هاي: دهد مي نشان آن مربع متر كيلو

را( 1) اول درجه نفوس تراكم لحاظ از كابل واليت افغانستان در چه اگردر خصوصا كابل واليت در را نفوس تراكم عمده عامل اما است حايز

تا دهد مي تشكيل آن صنعتي و تجارتي اداري موقعيت بيشتر كابل شهر. زراعتي اراضي خيزي حاصل

. ش ه سال نفوس شماره در تعداد نفوس تمركزمربع كيلومتر في

1315109720001692132912000000181513361300000021291348138000002129133914484000223513401468400022661342152270002353134515500002393134716330000252013501748000026971351178800002729135218290000282213531880000029011354192800002975

نظام  چون از قبل تا علمي صورت به افغانستان نفوس شماري سركلي نفوس مجموع اندازه رهگذر اين از بود نگرديده عملي جمهوري

معتبر و مختلف منابع توانست نمي شده تعيين موثق صورت به كشورمختلف هاي متود و ها روش با المللي بين مؤسسات داخل در دولتي

در كه اند نموده تخمين و سنجش متفاوت ارقام با را كشور نفوسمهاجرت و وفايت توليدات شامل كه نفوس ازدياد عمده عامل آن پهلوياساسات بنابر توانست نمي شده تخمين و تعيين درستي به باشد ها

و اقتصادي هاي پالن تنظيم كه گردد مي استنباط چنين ديموكرافيزيادي مشكالت نفوس واقعي تعداد موجوديت بدون كشور در اجتماعي

به رود مي توقع ها پالن تنظيم اثر از كه را نتايجي و آورد خواهد بار به راساخت . خواهد مواجه اشتباهاتي

اساسات داشت نظر در با مركزي احصائيه اداره فوق ملحوظ بنابرسال در ديموكرافي با 1353علمي نفوس شماري سر اجراي به راجع

) ( تماس ايي پي اف ان يو جهاني نفوس هاي فعاليت وجهي صندوقسال در آن اثر به و كرد سر 1354حاصل پروگرام تا آمد عمل به فيصله

در نفوس هاي فعاليت صندوق همكاري به افغانستان در نفوس شماريگردد .1978و 1977سال عملي

افغانستان آينده شماري سر پروگرام داشت نظر در تخميني  با سنجشساله هفت پالن اولين تنظيم براي علمي هاي معيار اساس بر نفوسخاصتا انكشافي هاي پالن پيشبرد جهت مملكت نيازمندي براي و كشور

سال در حكومت كشور ساله هفت احصائيه 1354پالن تا كرد اتخاذ تجويزهمين به گردد تعيين و تخمين موثق و علمي شكل به افغانستان نفوس

سلسله يك به افغانستان نفوس تعين جهت احصائيه مركز اداره لحاظهاي سال براي كشور نفوس به مربوط بيني 1354- 1348تخمينات پيش و

هاي سال براي را -1355نفوس كشور 1356 ساله هفت پالن ختم يعنيرياست اقتصادي، بورد از مركب هيئات و نموده فعاليت به شروع

روش از وزراعت ماليه عامه صحت داخله، هاي وزارت مركزي، احصائيهاساسات روي گيري نمونه واين نمودند استفاده گيري نمونه علمي هاي

: بود استوار ذيلزراعتي             -1 سروي اساس بر كشور نفوس مجموع تعداد تخمين

.1346سال سال             -2 تابعيت تذكرده توزيع اسناد با نفوس مجموع تعداد تخمين

1352دهان             -3 ماليه تعداد اساس بر كشور نفوس مجموع تعداد تخمينديموگرافي             -4 سروي اسناد به كشور نفوس مجموع تعداد تخمين

1352سال مجموع             -5 تعداد و  تخمين متحد ملل منابع براساس كشور نفوس

منابع ارقام و اعداد كليه مالحظه به باالخره المللي بين هاي سازمان

هاي شاخص صالحه مقامات منظوري و مرتبه هاي تخمين و متذكرهالي افغانستان جمهوريت نفوس تعداد عمده

: است گرديده تعيين و تخمين آتي قرار نفوس كامل شماري سر اجراي

نفوس تعداد نفر 16665000                              مجموعشهري- 1 نفوس تعداد جمله نفر 2390000                ازكوچي- 2 نفوس تعداد جمله نفر 2360000                ازكوچي- 3 نفوس تعداد جمله نفر  2405000                از

هاي سال براي مملكت نفوس تعداد نفوس 1354-1348مجموع تفريق به: است گرديده وتعيين سنجش آتي قرار كوچي و دهاتي شهري

نفوس اوسط 1352سال 1347سال نوعيت فيصديساليانه رشد

تعداد مجموع1421300016.6650002.30نفوس

تعداد مجموع1019000011.8700002.20دهاتي

تعداد مجمموع19570002.3900002.90شهري

تعد مجموع20660002.4050002.17كوچي

دهاتي مجموع بشمولكوچيها

12147000275.0002.20

تعداد مجموع74480008.6660002.20ذكور

اناث 67650007.9900002.40تعداد

گذشته سال هفت طي در ترتيب نفوس –  1354-1348بدين عمومي رشدبر بالغ سنجش اساس به سال 1725كشور در كه بوده  به    1354فيصد

است .  16665000 رسيده نفرسال در افغانستان نفوس نسبي سال 1347سهم است 1354و ذيل قرار

:

ساالنه                                         1347سال              رشدنفوس اوسط نوعيت نسبي فيصدي فيصدي سهم سهمتعداد مجموع230100100نفوس

تعداد مجموع290161168شهري

تعداد مجموع220839832دهاتي

تعداد مجموع2252452ذكور

تعداد مجموع24476486اناث

وسطي رشد سرعت گرفتن نظر در با كه دهد مي نشان فوق ارقامبه نفوس تعداد مجموع به 230ساالنه ساالنه شهري نفوس تعداد فيصد

دهاتي 290اندازه نفوس به نسبي  220فيصد سهم يابد مي ازدياد فيصدسال در شهري سال 1354نفوس تناسب به 161از 1347به 168فيصد

است . رسيده فيصدهاي سال در نفوس :1354- 1348تركيب

صحيه معارف ملي اقتصاد ساحات انكشاف گذاري پالن و تحليل بغرضاحصائيه مركز اداره غيره و مملكت بشري قوي مشغوليت موضوع و

هاي سال براي را سن تركيب است 1354 -1348سنجش داده ترتيب و طرحمي داده نشان مذكور دوره طي آن تغييرات و وضع ذيل جدول در كه

شود :

تركيب سهم47سالسن

سهم54سالنسبينسبي

رشدمطل48ق

مجموعتعدادنف

وس1412100010016665000100245200

صغر از 5الي

سلسله30540002153549000212445000

380000274580002887000 شش

ساله هفت363000264370002674000ساله

7از ساله 14الي

ساله26930001953202000192509000

15از59749700052587185231261000الي

سال 60 باالتراز

آن6290004373800044109000

تحول و نفوس ازدياد موجب كه ديگر مهم عناصر و عوامل از يكيچنان باشد مي جامعه افراد عمر اوسط شود مي ناحيه يك ديموكرافي

نظر كه انسان متوسط عمر طول كه دهد مي هانشان احصائيه ارقام چه . مثال است آورده بار را مالحظه قابل وافزايش است كرده تغيير سابق به

سال چهل 1870در از جهان كشورهاي اكثر در ها انسان متوسط عمروغيره سويدن انگلستان، چون اروپايي كشور چند در محض و نبود سال

هادر انسان متوسط عمر امروز كه آن حال بود اين از بيشتر متوسط عمرو جديد هاي احصايئه چه چنان است يافته افزايش بسيار مختلف ممالك

كرده وانمود چنين مختلف ممالك در را ها انسان متوسط عمر موثقاست :

مملكت متوسط اسم عمرمصر متحد سال 52جمهوريت

سال 70جاپانسال 68پوليندسال 64يونان

سال 40سودانسال 77سويدن

سال 55تركيه

سال 77بريتانياشوروي سال 70اتحاد

سال 70همسانيهسال 60يوگوسالويا

سال 40هندسال 50پاكستان

انكشاف در عموم صورت به سن لحاظ از نفوس تركيب گفت بايدو اطفال وجود چه كند مي بازي را مهم نقش مملكت يك اقتصادي

وانمود را اقتصادي فعال غير نفوس جامعه يك نفوس در معمر اشخاصدر اقتصادي فعال اشخاص فيصدي متحد ملل احصائيه قرار سازد مي

پيشرفته فعال 40ممالك غير اشخاص دهد مي تشكيل را نفوس  فيصدانكشاف به رو ممالك در دارند عمر سال پانزده الي يك از كه اقتصادي

يافته 53.1 انكشاف ممالك در و حالي 35فيصد در دهد مي تشكيل را فيصدتا پانزده از كه فعال اشخاص به 65كه رو ممالك در دارند عمر سال

يافته 46.9انكشاف انكشاف ممالك در و عمومي 65فيصد نفوس فيصد. دهد مي تشكيل را ها آن

بين سنين گاه مي 65تا 15هر كنيم فرض مولد اقتصاد نظر از را سالهنيز افغانستان كه انكشاف به رو ممالك در مولد و فعال نفوس كه بينيم

باشد مي كم خيلي يافته انكشاف ممالك به نسبت است شامل ها آن درتبصره قابل افغانستان در جنس لحاظ از نفوس تركيب ديگر جانب از و

. مي تشكيل انات طبقه را افغانستان نفوس نصف تقريبا زيرا باشد ميتشكيل را توليد فعال غير نفوس ها آن اكثريت عموم صورت به كه دهد

. دهد ميقاره وسطي عمر زمينه در متحد ملل طرف از كه مطالعاتي خالصه

كشورهاي در كه دهد مي نشان آمده عمل به مختلف هاياز كمتر نفر يك عمر متوسط حد التين آمريكاي و ،آفريقايي 40آسيايي

شمالي وآمريكاي اروپايي نفر يك عمر وسط حد كه حالي در بوده سالاروپايي 70الي 65بين ممالك در فعاليت ساحه لحاظ بدين كه است سال

مي تر خوب و بوده تر طويل يافته انكشاف ممالك و شمال آمريكاي ودر كه افغانستان در اما شوند، واقع موثر اقتصادي انكشاف راه در تواند

صورت به بوده ديگري طوري وضع آيد مي انكشاف به رو ممالك جملهاز اوسط صورت به نفر يك فعاليت و كار هاي سال سال 30تا 25عموم

سنين به يافته انكشاف هاي كشور در كه مردم اكثر پس كند نمي تجاوزبردن وباال اقتصادي فعاليت اثر در نتيجه در كه رسند مي خود عمر فعال

و تعليم و پرورش راه در اجتماع كه چه آن تا هستند قادر توليد سطح

مدت از تجاوز طي كرده مصرف آنان يعني 40تربيه فعاليت و كار سالرو كشورهاي در كه آن حاال و نمايد جبران كهولت سن به رسيدن از قبل

ممالك به نسبت ها آن گان باشند عمر متوسط حد كه انكشاف بهسنين بين كه افرادي زياد تعداد است كمتر يافته سال 40تا 15انكشاف

باالترعمر فعال سنين به و پيموده را انتقالي دوران يك تقريبا هستندسرمايه از هنگفتي مقدار انكشاف به رو ممالك رو اين از رسند نمي

كرده جوانان تربيه و تعليم پرورش صرف كه را خود معنوي و مادي هايو عامه صحت تامين توانند نمي آوره عمل به اعظمي استفاده اندو توحيد اساس صحي خدمات تقسيم و پخش طريق از مردم سالمت

طب پيشبرد قايوي و طب هاي پروگرام تطبيق عامه امورصحت انسجامها داري وعالقه ها ولسوالي سوي به اقتصادي صورت به معالجوي

خدمات ساير و فرعي مراكز و اساسي صحي مراكز ايجاد با ومحالتوفيات تعداد و ازدياد تولدات تعداد تا داد راخواهد آن امكان اجتماعي

. برسد تر بلند درجات به اقتصادي فعال سن تناسب و يابد تقليلپيشرفت بر از  بنا زندگي امور در پيشرفت و معالجوي و وقايوي طب

دست دور نقاط در اجتماعي خدمات وساير حيات استاندارد لحاظهاي شاخص در بارز تغيرات كه سازد مي وانمود چنين كشور واكناف

نفوس تعداد و مملكت نفوس عمر طول وسطي افزايش وفيات تولداتكه تي تخمينا و ها بيني پيش چه چنان آمد خواهد پديد ها فاميل تعداد و

صورت افغانستان نفوس تغييرات زمينه در احصائيه مركز اداره طرف ازسال در مختلف جهات از كه را افغانستان نفوس وازدياد است گرفته

آن 61تا 1355هاي به اختصار صورت به جا اين در آمد خواهد عمل بهرشد اندازه و نفوس هاي شاخص بر بيني پيش اين نماييم مي اشاره

هاي سال در نفوس تعداد بيني پيش شده منظور و 1361-1355ساليانهاست . گرديده تعيين و تخمين آتي قرار آن سن تركيب

نفوس فيصدي 1361سال 1354سال نوعيت اوسطساالنه رشد

تعداد مجموع1666500019210000235نفوس

نفوس مجموع22900002984000323شهري

دهاتي مجموعشمول به

ها كوچي1427500016626000220

تعداد          مجموع مطلق رشد كه رود مي توقع آينده سال هفت طيحدود در ثلث 3نفوس دو جمله آن از كه رسيد خواهد نفر 67ميليون

و دهاتي نفوس تعداد افزايش يا رشد طريق از رشد 20.2فيصد فيصدمتباقي و شهري نفوس بود .12.8تعداد خواهد ها كوچي تعداد رشد فيصد

اندازه به دهاتي و شهري نفوس تعداد رشد سرعت تغييرات سنجشهاي سال در وانات ذكور تخمين 1361- 1355نسبي چنين ذيل ارقام با

است . گرديدهنسبي سهم نفوس سال 55نوعيت فيصدي نسبي 1361سهم

نفوس 100      100     مجموعشهري 17.7      16.8     نفوس

ها كوچي شمول به دهاتي 38.3- 38.2نفوسنسبت شهري نفوس تعداد كه شود مي استنباط چنين فوق جدول از

مي تقليل دهاتي نفوس و يافته ازدياد شهرها در بشري قواي تمركزيابد .

شهري نفوس ساالنه رشد اوسط كشور ساله هفت پالن طي در بناءًانكشاف به نظر

ساالنه 1361سال رشد فيصدي اواسط192100002352984000323

16626000220عوض به ها شهر به دهاتي نفوس مهاجرت اندازه 2.9عمومي به فيصد

در 3.23 نفوس تعداد مجموع به نظر آن نسبي سهم رسيد خواهد فيصدسال 1361سال به به 16.8از 1354نسبت يافت .17.7فيصد خواهد ازدياد

دولت مشي خط مطابق و جمهوري نظام آمدن كار روي از بعديك ارضي اصالحات و ها كوچي نفوس ساختن ساكن جهت در جمهوري

نفوس فيصدي بناءً گرديد دهاتي نفوس تعداد شامل كوچي نفوس تعدادبه كه به 2.17كوچي آينده سال هفت در گرديد مي بالغ فيصد 2.10فيصدرسيد . خواهد

منطقه يك نفوس رشد تواند مي نيز مهاجرت موضوع و وفيات تولدات. سازد وانمود واضح صورت به را

به كشور سراسر در وفيات تولدات مكمل گيري احصائيه كه چندي هرملل ديموگرافيك هاي سالنامه اما است نگرديده تعيين صحيح صورتطور به را انكشاف به رو ممالك تعداد يك وفيات و تولدات احصائيه متحد

نيز ما كه ساخته وانمود مقايسهبه را افغانستان نفوس ازدياد فيصدي و نفوس طبيعي رشد توانيم مي

نمائيم . تخمين علمي شكلاست ذيل قرار انكشاف به رو ممالك تعداد يك وفيات و تولدات احصائيه

.

احصائيه رشد تعداد تعدادممالك

فيصديطبيعيوفياتتولدات44.49.86.63.17الجزاير

جمهوريت41.515.126.42.38مصر

25.14.1213.36عراق42.67.734.92.98ايران

32.04.52.753.00سوريه31.98.523.42.22سيراالنكا

40.86.634.22.48تركيه26.016.023.02.54افغانستان

در جمعيتي هاي داده و جمعيت به نگاهيافغانستان

عظيم   توده هاي گرسنگي و فقر يكسو، از جمعيت سريع رشدحادترين و مهم ترين از ديگر، سوي از كنوني نابرابر دنياي در انسان ها

. قرن اوايل تا جهان جمعيت مي آيند شمار به ما عصر مشكالت و مسايلدانش پيشرفت اثر در آن از پس اما است، داشته ناچيزي رشد بيستم

به داشت پي در را مير و مرگ ميزان كاهش كه بهداشت و پزشكيكه گونه اي به مي نهد، فزوني به رو يكباره اروپايي كشورهاي در خصوص

. است بيستم قرن ويژگي هاي از يكي جمعيت انفجارسال در كه جهان سال 1804جمعيت تا بود نفر ميليارد يك به 1987م م

سال در و مي رسد ميليارد پنج تجاوز 1998مرز ميليارد شش مرز از نيز م

جمعيتي [i] [ i ]مي كند. سياست هاي دنيا، در جمعيت سريع رشد با همزمان

. در جمعيتي سياست هاي شد اتخاذ مختلف كشورهاي سوي از خاصي

بر گذاشتن تأثير هدف شان كه است اقداماتي و تدابير مجموعه برگيرنده

. است جمعيت رشد نرخ و جغرافيايي توزيع [ii] [ ii ]بافت،

ثبات » نظريه پيدايش سبب بيستم قرن نخست نيمه در اقتصادي ركود

. انفجار« گرديد اقتصادي مالحظات با همراه سياست هاي اتخاذ و جمعيت

سال حوالي در باز 1950جمعيت نقش و سوم جهان كشورهاي در م

اقتصاد با جمعيت تنظيم و اقتصادي مباحث هم باز توسعه، در آن دارنده

. مي يابد ويژه اهميتتنگاتنگ رابطه كشورها اقتصادي توسعه و رشد و جمعيتي تحوالت بين

. به ناگزيرند توسعه و رفاه به رسيدن براي جهان كشورهاي دارد وجود

و نيازها بيني پيش و اجتماعي و اقتصادي برنامه هاي اجراي و طرح

. گونه هر بپردازند مدت دراز و مدت ميان مدت، كوتاه در خود امكانات

جهان كشورهاي براي بويژه يافتگي توسعه به نيل جهت در ريزي برنامه

است، توسعه به دستيابي كشورها اين در برنامه ريزي از هدف كه سوم

در آن تحوالت و تركيب جمعيت، وضعيت از صحيحي شناخت بدون

پديده هاي و جمعيتي پديده هاي ميان متقابل روابط و مختلف دوران هاي

دقيق شناسايي چه بود، نخواهد قرين موفقيت با اجتماعي و اقتصادي

زمينه در ريزي برنامه اساس و پايه جمعيتي واقعيت هاي و پديده

... به و مهاجرت تغذيه، پرورش، و آموزش مسكن، اشتغال، بهداشت،

. مي آيد شمارو فقر جنگ، با آن نام كه است دهه دو از بيش ما كشور متأسفانه

همسايه كشورهاي ويژه به كشورها ساير به آن مردم مهاجرت و آوارگي

. از واقعيتي به نزديك و دقيق آمار هيچ مدت اين در است بوده همراه

نشده ارائه كشور فرهنگي و اقتصادي اجتماعي، وضعيت و نفوس تعداد

سال. در بار يك تنها افغانستان در تاكنون . 1358است برنامه. ش هـ

داخلي جنگ هاي گرفتن شدت دليل به اما شد، آغاز جمعيت سرشماري

. اداره ي اخيراً ماند ناتمام برنامه اين وقت، دولت و مجاهدين ميان

سر برنامه دهه دو از بيش در بار اولين براي افغانستان احصائيه مركزي

آمار شاخص هاي از برخي و داده قرار خود كار دستور در را شماري

داده قرار بررسي مورد را كشور فرهنگي و اجتماعي اقتصادي جمعيتي،

رسيدن تا ما كشور اما است، نظير كم و مثبت گام خود نوع در كه است

فاصله جمعيتي ويژگي هاي و جمعيت زمينه در معتبر و دقيق آمارهاي به

دارد.

. افغانستان مركزي احصائيه دفتر رئيس وطنيار علي احمد گفته به

مرحله است شده تنظيم مرحله دو در افغانستان سرشماري برنامه

. كه سرشماري مقدماتي مرحله اصلي مرحله و گذاري پالن يا مقدماتي

شرايط واجد افراد تعداد و افغانستان نفوس مجموع برآورد منظور به

جمع طريق از دادن رأي ادارات براي در موجود مدارك و اسناد آوري

انتخابات از پيش است، شده انجام خانه به خانه افراد شمارش و دولتي

. است يافته پايان جمهوري كه[ iv] [ iii ]رياست دوم مرحله وطنيار گفته به

تعداد تحصيل، درجه مرد، و زن تفكيك با افغانستان نفوس مجموع آن در

به نفوس كليه تقسيمات و مسكن وضعيت شغل، نوع شاغل، افراد

سال از شد خواهد معلوم سني مختلف در 1383گروه هاي و شده آغاز

. 1386سال برنامه اجراي مذبور، مقام گفته به همچنين يافت خواهد پايان

از بيش به كه افغانستان از 20سرشماري دارد نـياز هزينـه دالر ميليـون

جمعـيت براي متـحد ملل صنـدوق . Unfpaسـوي مرحله(( مي شود حمايت

بهار فصل اواخر در جمعيت شمارش مدت 1385اصلي به روز 20تا 15و

. شد خواهد انجام

كل )  (Total Populationجمعيت

سال در افغانستان آمار مركزي اداره تخميني آمار اساس يعني 1380بر

از بيش افغانستان موقت، دولت آمدن كار روي از پس و 22كمي ميليون

كه 200 است داشته جمعيت نفر و %5/51هزار مردان را را% 5/48آن آن

. مي دهند تشكيل براي[ vi] [ iv ]زنان متحد ملل صندوق آمار اساس بر

اكنون هم افغانستان .22720000جمعيت دارد جمعيت [vii] [ v ]نفر

78%( روستاها در افغانستان و 31مردم ( 414هزار در بقيه و روستا

. راكوچي ها نفر ميليون دو حدود كشور جمعيت از مي كنند زندگي شهرها

. مي دهند افغانستان[ viii] [ vi ]تشكيل جمعيت رشد تراكم % 54/3نرخ و

كيلومتر هر در جمعيت .62/39نسبي است نفر

جمعيت   جنسي و سني توزيع

و اقتصادي نظر از سني مختلف گروه هاي در كشور يك جمعيت توزيع

. گروه سه در مي توان را كشوري هر جمعيت است اهميت حائز اجتماعي

كرد تقسيم سني بزرگاز( كمتر نوجوانان و كودكان گروه فعاليت ) 15الف از قبل سن سالگي

اقتصادي(از( فعال جمعيت گروه تا 15ب ) 64سالگي فعاليت سن سالگي

اقتصادي(از( سالخوردگان گروه (.65ج افتادگي ) كار از سن باالتر به سالگي

مالحظه اي قابل صد در نخست گروه سوم جهان كشورهاي در امروزه

در سالخوردگان غربي صنعتي كشورهاي در كه حالي در مي دهد نشان را

. داده اند اختصاص خود به را بيشتري صديك مردان و زنان شمار شناخت جمعيت، جنسي توزيع مطالعه از هدف

زن صد هر برابر در را مرد تعداد كه است آنها ميان موجود نسبت و جامعه

. مي نمايد [x] [ vii ]مشخص

زير جمعيت افغانستان جمعيت% 37/42سال 15در %86/54سال 64- 15و

. 77/2است. نسبت% جنسي لحاظ به مي دهند تشكيل سالخوردگان نيز را

تولد بدو در هر 105جنسي برابر در يعني دختر، 100مي باشد، 105نوزاد

. زير جمعيت در نسبت اين مي آيد دنيا به پسر در 104سال 15نوزاد و

باالي 108سال 64- 15جمعيت افراد در در 112سال 64و جنسي نسبت و

جمعيت .106كل است

درمان   و بهداشت وضعيت

كه 90حدود است بوده فعال افغانستان در درماني مركز يا بيمارستان

توجهي افتاده دور مناطق و اطراف به و بوده واليات مركز در آنها بيشتر

. سطح در درمان و بهداشت نظر از افغانستان متأسفانه است نشده

. زير كودكان مير و مرگ نظر از افغانستان دارد قرار پاييني بسيار

. در آمده دنيا به كودك هزار از است نخست كشورهاي جزء يكسال

.121افغانستان مي روند دنيا از ماهگي يك به رسيدن از پيش كودك

وضعيت با مستقيم ارتباط يكسال زير كودكان مير و مرگ ميزان

. در مادران مير و مرگ ميزان دارد كشورها رفاهي امكانات و بهداشت

نفر هزار صد هر از نيز است 1700افغانستان نفردر اقدام هايي اخير سال دو طي در كننده، نگران اوضاع به توجه با

مركز در خارجي و بومي پزشكان كارگيري به درماني، مراكز ايجاد زمينه

و تلويزيوني شبكه هاي توسط رساني اطالع مهم تر همه از و واليات

مردم كه است شده موجب مطبوعات، همچنين و تأسيس تازه راديويي

توجه خود بهداشت و سالمت به نسبت كودكان و زنان حتي افغانستان

. نمايند بيشتريخام نرخ و است برخوردار بااليي جمعيت رشد نرخ از افغانستان

.  مواليد نفر هزار هر ازاي در مواليد خام نرخ است باال آن در 51/ 3نيز

باروري. ) سن در كه زناني صد در دارند( 15- 49است جمعيت% 3/45قرار

. در زن هر كه فرزنداني تعداد يعني كل باروري نرخ مي دهند تشكيل زنان

خود ) باروري دوران ( 15- 49طول مي آورد دنيا به است 9/6سالگي فرزند

افغانستان در زندگي به .88/45اميد است سال

آموزشي   و فرهنگي وضعيت

امكانات فقدان جغرافيايي، پراكندگي چون عواملي افغانستان در

زير كودكان گرفتن كار به روستاها، در ويژه به سال، 15آموزشي

جنگ هاي آموزشي، اعتبارات افزايش و جمعيت رشد بين ناهماهنگي

از دختران، تحصيل از جلوگيري در طالبان گروه سياست هاي و داخلي

نتوانند كشور التعليم الزم جمعيت شده اند سبب كه بوده اند موانعي جمله

. كه شده اند باعث عوامل اين گيرند قرار آموزش پوشش زير صد در صد

. دو در كه اقداماتي همه اين با باشد پائين بسيار افغانستان در سواد نرخ

پرورش و آموزش وضعيت زيادي حد تا گرفته صورت اخير سال سه

سراسر در دانش فراگيري و تحصيل شوق و شور امروز و يافته بهبود

. مي شود ديده افغانستاناز بيش گذشته سال مكتب 5در هزار هفت در دانش آموز ميليون

. مكاتب اين در بوده اند تحصيل بوده 85مشغول تدريس حال در معلم هزار

كمبود با افغانستان معارف وزارت مسئوالن اظهارات به بنا هزار 20و

. با همچنين افغانستان شده منتشر آمارهاي اساس بر است مواجه معلم

.50كمبود است مواجه شده تخريب مكتب هزاران و مكتب هزاردر و شده تخريب جنگ طوالني دوره ي در افغانستان كتابخانه هاي اكثر

حاضر دست 49حال در نيز تعدادي و فعال مختلف واليات در كتابخانه

. است ساختافغانستان شش 9در از بيش با دانشگاهكابل كه دارد وجود دانشگاه

در دانشجو عالي 14هزار آموزش مركز مهم ترين مختلف رشته

. مي شود محسوب افغانستاناز بيش گذشته سال حدود 15در شامل دانشجو دانشجوي 12هزار هزار

داشتن با افغانستان واليات ساير و كابل در دختر دانشجوي بقيه و پسر

كه 870 .133استاد بوده اند تحصيل مشغول هستند، زن استاد نفر

صنعتي   و اقتصادي وضعيتدر( پيشين دولت زراعت وزير اظهارات به بنا كشاورزي الف

دارد 14افغانستان قرار محصوالت انواع كشت زير زمين هكتار ميليون

خود به را كشاورزي بخش توليد رقم بيشترين حبوبات و گندم كه

. تن ميليون پنج از بيش افغانستان در گذشته سال در مي دهد اختصاص

. است بوده سابقه بي گذشته دهه ي در كه شد برداشت گندم. دارد خوبي قابليت افغانستان ميوه جات و باغي محصوالت نظر از

. مي شود صادر اروپايي و عربي كشورهاي به محصوالت اين از برخي

قرار هرات واليات و شمال نواحي در افغانستان باغي مزارع بيشترين

در. هرات و پروان انگور و قندهار، انار مزار، خربزه ميوه ها، ميان از دارد

. است معروف مردم مياناز همچنان نيز خشخاش و ترياك كشت كشاورزي، بخش در متأسفانه

. رغم به گذشته سال هاي طول در دولت است برخوردار ويژه اي جايگاه

. است نبوده موفق پديده اين با مبارزه در چندان داشته، كه ادعاهايي

» « دولت سياست هاي از يكي جديد دوره ي در كرزي حامد جمهور رئيس

حتي و كرده اعالم مخدر مواد توليد و خشخاش، كشت با مبارزه را جديد

. است داده تشكيل منظور بدين را جديدي وزارتسال( در افغانستان انتقالي دولت رئيس اعالم اساس بر صنعت ب

و. 1382 هزار دالر 165پنج ميليارد چهار از بيش با خارجي و داخلي شركت

. كرده اند آمادگي اعالم افغانستان در گذاري سرمايه براي سرمايه

و ناسالم چرخه از خارجي و داخلي داران سرمايه رهايي براي همچنين

فعاليت، مجوز دريافت مسير در كشور بروكراسي و اداري طوالني

. است شده فعال و ايجاد افغانستان در گذاري سرمايه از حمايت مؤسسه

به نياز افغانستان اندازه ي به كشوري هيچ در كرزي حامد گفته به بنا

سرمايه براي نيز تسهيالتي جهت بدين نمي شود؛ احساس سرمايه جذب

. است شده گرفته نظر در گذارانكشور نساجي صنعت است كرده اعالم پيشين تجارت وزير چنانچه

. است كشورها ديگر با رقابت قابل و دارد بااليي توانصنايعي جمله از برق و الكترونيك غذايي، مواد فلزي، شيميايي، صنايع

حدود تاكنون و كرده توجه بدان ها اخيراً افغانستان دولت كه 6000است

. است شده صادر زمينه اين در كارخانه تأسيس مجوزاست برق توليد كمبود افغانستان صنعت بخش كنوني مشكالت از يكي

بخش برق، توليد توان بردن باال و شده انجام ريزي هاي برنامه با كه

. در كه است صنايعي از يكي مخابرات صنعت گرفت خواهد رونق صنعت

. حال در است داشته همراه تلفن بخش در بويژه خوبي نسبتاً رشد كشور

از كمتر قيمت با همراه تلفن كارت سيم يك مدت 100حاضر در و 24دالر

شركت هاي ورود ارزان، نرخ و رشد اين علت است واگذاري قابل ساعت

. است مخابرات عرصه در خصوصيبااليي توان از كيفيت و تنوع لحاظ به نيز كشور دستي صنايع

. همين به است نشده مناسبي بازاريابي آن براي هنوز اما است برخوردار

از بيش حضور و افغانستان جامعه بودن سنتي رغم علي %80جهت

. نيست برخوردار الزم رونق از صنعت اين روستاها، در جمعيتبه كابل از اكنون نيز هواپيمايي فعاليت خصوص و 11در دور كشور

. ترميم و سازي جاده زمينه هاي در است برقرار پروازهايي نزديك

خارجي كشورهاي برخي كمك با كارهايي نيز شهرها داخل خيابان هاي

. را محكمي گام هاي افغانستان هم خارجي تجارت در است انجام حال در

اساسي مبادالت عرصه ي وارد خود همسايگان با خصوص به و برداشته

. است شدهافغانستان نفوساست چقدر

خود به را بشري نفوس زيادي اندازه تا نيز وغيره كاريز چشمه دريا آبآب وفرت به مربوط و منوط بيشتر جمعيت تراكم و ازدياد از كرده جلب

. سواحل تمام در نفوس تجمع باشد مي منطقه همان خيزي حاصل وآن است گرفته صورت عامل همين موجوديت بنابر افغانستان درياهاي

آبياري، واقتصادي زراعتي استفاده آن از كه هايي دريا سواحل در همآبي برق هاي فابريكه تاسيس تسهيالت و شوئي طال گيري، ماهي

هريرود، درياي آن معاونين با كابل درياي سواحل مثال باشد پذير امكانخاصتا آن چپ سمت معاونين و آمو درياي آن معاونين هيلمند درياي

ترين نفوس پر شامل افغانستان درياهاي ساير و كندز و كوكچه درياي. گردند مي افغانستان نقاط

مانند افغانستان جغرافيايي و تاريخي شواهد استناد به صورت هر بهسبز سر هاي وادي داشتن نسبت آسيا زراعتي و خيز حاصل نقاط ساير

ونفوس قديم بسيار هاي زمانه از وسيع واراضي شاداب هاي درهآن مختلف نقاط در مردم از كثيري تعداد و نموده جلب خود به را بشرياز قبل توانيم نمي موثق هاي احصائيه نداشتن با اما اند بوده متمركز

نظر 1315سال اظهار افغانستان نفوس كثافت و تعداد چگونگي دربارهآوريم . عمل به

صفحه متحد ملل رسمي هاي احصائيه اين بر نفوس 1968سال 132بناسال در تخمين صورت به را مطابق 1315افغانستان شمسي 1937هجري

در 10972000ميالدي پالن وزارت احصائيه رياست اما است داده گزارشسال اقتصادي اوضاع تحليل و پيشرفت سنبله 1348نشريه 1349منتشره

صفحه سال 15كابل در را افغانستان مطابق 1329نفوس شمسي هجريسال 1950 مطابق 1329در شمسي ميليون 1950هجري دوازده ميالدي

. سال سالنامه در چنان هم و است نموده تخمين نفوس 1311نفراند . نموده تخمين ميليون دوازده زمان آن در را افغانستان

سال نشرات از كه را افغانستان مختلف هاي سال نفوس ذيل جدولفي در نفوس كثافت با است گرديده ترتيب و اخذ متحد ملل مختلف هاي

: دهد مي نشان آن مربع متر كيلواول( 1) درجه نفوس تراكم لحاظ از كابل واليت افغانستان در چه اگر

در خصوصا كابل واليت در را نفوس تراكم عمده عامل اما است حايز راتا دهد مي تشكيل آن صنعتي و تجارتي اداري موقعيت بيشتر كابل شهر

. زراعتي اراضي خيزي حاصل

. ش ه سال نفوس شماره در تعداد نفوس تمركزمربع كيلومتر في

1315109720001692132912000000181513361300000021291348138000002129133914484000223513401468400022661342152270002353134515500002393

134716330000252013501748000026971351178800002729135218290000282213531880000029011354192800002975

نظام  چون از قبل تا علمي صورت به افغانستان نفوس شماري سركلي نفوس مجموع اندازه رهگذر اين از بود نگرديده عملي جمهوري

معتبر و مختلف منابع توانست نمي شده تعيين موثق صورت به كشورمختلف هاي متود و ها روش با المللي بين مؤسسات داخل در دولتي

در كه اند نموده تخمين و سنجش متفاوت ارقام با را كشور نفوسمهاجرت و وفايت توليدات شامل كه نفوس ازدياد عمده عامل آن پهلوياساسات بنابر توانست نمي شده تخمين و تعيين درستي به باشد ها

و اقتصادي هاي پالن تنظيم كه گردد مي استنباط چنين ديموكرافيزيادي مشكالت نفوس واقعي تعداد موجوديت بدون كشور در اجتماعي

رود مي توقع ها پالن تنظيم اثر از كه را نتايجي و آورد خواهد بار به راساخت . خواهد مواجه اشتباهاتي به

اساسات داشت نظر در با مركزي احصائيه اداره فوق ملحوظ بنابرسال در ديموكرافي با 1353علمي نفوس شماري سر اجراي به راجع

) ( تماس ايي پي اف ان يو جهاني نفوس هاي فعاليت وجهي صندوقسال در آن اثر به و كرد سر 1354حاصل پروگرام تا آمد عمل به فيصله

در نفوس هاي فعاليت صندوق همكاري به افغانستان در نفوس شماريگردد .1978و 1977سال عملي

افغانستان آينده شماري سر پروگرام داشت نظر در سنجش  باهفت پالن اولين تنظيم براي علمي هاي معيار اساس بر نفوس تخميني

انكشافي هاي پالن پيشبرد جهت مملكت نيازمندي براي و كشور سالهسال در حكومت كشور ساله هفت پالن تا 1354خاصتا كرد اتخاذ تجويز

گردد تعيين و تخمين موثق و علمي شكل به افغانستان نفوس احصائيهيك به افغانستان نفوس تعين جهت احصائيه مركز اداره لحاظ همين به

هاي سال براي كشور نفوس به مربوط تخمينات و 1354- 1348سلسلههاي سال براي را نفوس بيني -1355پيش هفت 1356 پالن ختم يعني

اقتصادي، بورد از مركب هيئات و نموده فعاليت به شروع كشور سالهوزراعت ماليه عامه صحت داخله، هاي وزارت مركزي، احصائيه رياست

روي گيري نمونه واين نمودند استفاده گيري نمونه علمي هاي روش از: بود استوار ذيل اساسات

زراعتي             -1 سروي اساس بر كشور نفوس مجموع تعداد تخمين.1346سال

تابعيت             -2 تذكرده توزيع اسناد با نفوس مجموع تعداد تخمين1352سال

دهان             -3 ماليه تعداد اساس بر كشور نفوس مجموع تعداد تخمينسروي             -4 اسناد به كشور نفوس مجموع تعداد تخمين

سال 1352ديموگرافيمجموع             -5 تعداد و  تخمين متحد ملل منابع براساس كشور نفوس

منابع ارقام و اعداد كليه مالحظه به باالخره المللي بين هاي سازمانهاي شاخص صالحه مقامات منظوري و مرتبه هاي تخمين و متذكره

الي افغانستان جمهوريت نفوس تعداد عمده

: است گرديده تعيين و تخمين آتي قرار نفوس كامل شماري سر اجراي

نفوس تعداد نفر 16665000                              مجموعشهري- 1 نفوس تعداد جمله نفر 2390000                ازكوچي- 2 نفوس تعداد جمله نفر 2360000                ازكوچي- 3 نفوس تعداد جمله نفر  2405000                از

هاي سال براي مملكت نفوس تعداد نفوس 1354-1348مجموع تفريق به: است گرديده وتعيين سنجش آتي قرار كوچي و دهاتي شهري

نفوس اوسط 1352سال 1347سال نوعيت فيصديساليانه رشد

تعداد مجموع1421300016.6650002.30نفوس

تعداد مجموع1019000011.8700002.20دهاتي

تعداد مجمموع19570002.3900002.90شهري

تعد مجموع20660002.4050002.17كوچي

دهاتي مجموع بشمولكوچيها

12147000275.0002.20

تعداد مجموع74480008.6660002.20ذكور

اناث 67650007.9900002.40تعداد

گذشته سال هفت طي در ترتيب نفوس   1354-1348بدين عمومي رشدبر– بالغ سنجش اساس به سال 1725كشور در كه بوده  به    1354فيصد

است .  16665000 رسيده نفرسال در افغانستان نفوس نسبي سال 1347سهم ذيل 1354و قرار

است :

ساالنه                                         1347سال              رشدنفوس اوسط نوعيت نسبي فيصدي فيصدي سهم سهمتعداد مجموع230100100نفوس

تعداد مجموع290161168شهري

تعداد مجموع220839832دهاتي

تعداد مجموع2252452ذكور

تعداد مجموع24476486اناث

وسطي رشد سرعت گرفتن نظر در با كه دهد مي نشان فوق ارقامبه نفوس تعداد مجموع به 230ساالنه ساالنه شهري نفوس تعداد فيصد

دهاتي 290اندازه نفوس به نسبي  220فيصد سهم يابد مي ازدياد فيصدسال در شهري سال 1354نفوس تناسب به 161از 1347به 168فيصد

است . رسيده فيصدهاي سال در نفوس :1354- 1348تركيب

صحيه معارف ملي اقتصاد ساحات انكشاف گذاري پالن و تحليل بغرضاحصائيه مركز اداره غيره و مملكت بشري قوي مشغوليت موضوع و

هاي سال براي را سن تركيب -1348سنجش داده 1354 ترتيب و طرحداده نشان مذكور دوره طي آن تغييرات و وضع ذيل جدول در كه است

شود : مي

تركيب سهم47سالسن

سهم54سالنسبينسبي

رشدمطل48ق

مجموعتعدادنف

وس1412100010016665000100245200

صغر از 5الي

سلسله30540002153549000212445000

شش380000274580002887000ساله

هفت363000264370002674000ساله

7از ساله 14الي

ساله26930001953202000192509000

15از59749700052587185231261000الي

سال 60 باالتراز

آن6290004373800044109000

تحول و نفوس ازدياد موجب كه ديگر مهم عناصر و عوامل از يكيچنان باشد مي جامعه افراد عمر اوسط شود مي ناحيه يك ديموكرافي

كه انسان متوسط عمر طول كه دهد مي هانشان احصائيه ارقام چهآورده بار را مالحظه قابل وافزايش است كرده تغيير سابق به نظر

سال. در مثال جهان 1870است كشورهاي اكثر در ها انسان متوسط عمرسويدن انگلستان، چون اروپايي كشور چند در محض و نبود سال چهل ازمتوسط عمر امروز كه آن حال بود اين از بيشتر متوسط عمر وغيرهاحصايئه چه چنان است يافته افزايش بسيار مختلف ممالك هادر انسان

چنين مختلف ممالك در را ها انسان متوسط عمر موثق و جديد هاياست : كرده وانمود

مملكت متوسط اسم عمر

مصر متحد سال 52جمهوريتسال 70جاپانسال 68پوليندسال 64يونان

سال 40سودانسال 77سويدن

سال 55تركيهسال 77بريتانيا

شوروي سال 70اتحادسال 70همسانيه

سال 60يوگوسالوياسال 40هند

سال 50پاكستان

انكشاف در عموم صورت به سن لحاظ از نفوس تركيب گفت بايدو اطفال وجود چه كند مي بازي را مهم نقش مملكت يك اقتصادي

وانمود را اقتصادي فعال غير نفوس جامعه يك نفوس در معمر اشخاصدر اقتصادي فعال اشخاص فيصدي متحد ملل احصائيه قرار سازد مي

پيشرفته فعال 40ممالك غير اشخاص دهد مي تشكيل را نفوس  فيصدانكشاف به رو ممالك در دارند عمر سال پانزده الي يك از كه اقتصادي

يافته 53.1 انكشاف ممالك در و در 35فيصد دهد مي تشكيل را فيصدتا پانزده از كه فعال اشخاص كه به 65حالي رو ممالك در دارند عمر سال

يافته 46.9انكشاف انكشاف ممالك در و عمومي 65فيصد نفوس فيصد. دهد مي تشكيل را ها آن

بين سنين گاه مي 65تا 15هر كنيم فرض مولد اقتصاد نظر از را سالهنيز افغانستان كه انكشاف به رو ممالك در مولد و فعال نفوس كه بينيم

باشد مي كم خيلي يافته انكشاف ممالك به نسبت است شامل ها آن درتبصره قابل افغانستان در جنس لحاظ از نفوس تركيب ديگر جانب از و

. مي تشكيل انات طبقه را افغانستان نفوس نصف تقريبا زيرا باشد ميتشكيل را توليد فعال غير نفوس ها آن اكثريت عموم صورت به كه دهد

. دهد ميقاره وسطي عمر زمينه در متحد ملل طرف از كه مطالعاتي خالصه

كشورهاي در كه دهد مي نشان آمده عمل به مختلف هاي

از كمتر نفر يك عمر متوسط حد التين آمريكاي و ،آفريقايي 40آسياييشمالي وآمريكاي اروپايي نفر يك عمر وسط حد كه حالي در بوده سال

اروپايي 70الي 65بين ممالك در فعاليت ساحه لحاظ بدين كه است سالمي تر خوب و بوده تر طويل يافته انكشاف ممالك و شمال آمريكاي و

در كه افغانستان در اما شوند، واقع موثر اقتصادي انكشاف راه در تواندصورت به بوده ديگري طوري وضع آيد مي انكشاف به رو ممالك جمله

از اوسط صورت به نفر يك فعاليت و كار هاي سال سال 30تا 25عمومسنين به يافته انكشاف هاي كشور در كه مردم اكثر پس كند نمي تجاوز

بردن وباال اقتصادي فعاليت اثر در نتيجه در كه رسند مي خود عمر فعالو تعليم و پرورش راه در اجتماع كه چه آن تا هستند قادر توليد سطح

مدت از تجاوز طي كرده مصرف آنان يعني 40تربيه فعاليت و كار سالرو كشورهاي در كه آن حاال و نمايد جبران كهولت سن به رسيدن از قبل

ممالك به نسبت ها آن گان باشند عمر متوسط حد كه انكشاف بهسنين بين كه افرادي زياد تعداد است كمتر يافته سال 40تا 15انكشاف

باالترعمر فعال سنين به و پيموده را انتقالي دوران يك تقريبا هستندسرمايه از هنگفتي مقدار انكشاف به رو ممالك رو اين از رسند نمي

كرده جوانان تربيه و تعليم پرورش صرف كه را خود معنوي و مادي هايو عامه صحت تامين توانند نمي آوره عمل به اعظمي استفاده اندو توحيد اساس صحي خدمات تقسيم و پخش طريق از مردم سالمت

طب پيشبرد قايوي و طب هاي پروگرام تطبيق عامه امورصحت انسجامها داري وعالقه ها ولسوالي سوي به اقتصادي صورت به معالجوي

خدمات ساير و فرعي مراكز و اساسي صحي مراكز ايجاد با ومحالتوفيات تعداد و ازدياد تولدات تعداد تا داد راخواهد آن امكان اجتماعي

. برسد تر بلند درجات به اقتصادي فعال سن تناسب و يابد تقليلپيشرفت بر از  بنا زندگي امور در پيشرفت و معالجوي و وقايوي طب

دست دور نقاط در اجتماعي خدمات وساير حيات استاندارد لحاظهاي شاخص در بارز تغيرات كه سازد مي وانمود چنين كشور واكناف

نفوس تعداد و مملكت نفوس عمر طول وسطي افزايش وفيات تولداتكه تي تخمينا و ها بيني پيش چه چنان آمد خواهد پديد ها فاميل تعداد و

افغانستان نفوس تغييرات زمينه در احصائيه مركز اداره طرف ازدر مختلف جهات از كه را افغانستان نفوس وازدياد است گرفته صورت

هاي آن 61تا 1355سال به اختصار صورت به جا اين در آمد خواهد عمل بهرشد اندازه و نفوس هاي شاخص بر بيني پيش اين نماييم مي اشاره

هاي سال در نفوس تعداد بيني پيش شده منظور و 1361-1355ساليانهاست . گرديده تعيين و تخمين آتي قرار آن سن تركيب

نفوس فيصدي 1361سال 1354سال نوعيت اوسطساالنه رشد

تعداد 1666500019210000235 مجموع

نفوسنفوس مجموع22900002984000323شهري

دهاتي مجموعشمول به

ها كوچي1427500016626000220

تعداد          مجموع مطلق رشد كه رود مي توقع آينده سال هفت طيحدود در ثلث 3نفوس دو جمله آن از كه رسيد خواهد نفر 67ميليون

و دهاتي نفوس تعداد افزايش يا رشد طريق از رشد 20.2فيصد فيصدمتباقي و شهري نفوس بود 12.8تعداد خواهد ها كوچي تعداد رشد فيصد

.اندازه به دهاتي و شهري نفوس تعداد رشد سرعت تغييرات سنجش

هاي سال در وانات ذكور تخمين 1361- 1355نسبي چنين ذيل ارقام بااست . گرديده

نسبي سهم نفوس سال 55نوعيت فيصدي نسبي 1361سهمنفوس 100      100     مجموعشهري 17.7      16.8     نفوس

ها كوچي شمول به دهاتي 38.3- 38.2نفوسنسبت شهري نفوس تعداد كه شود مي استنباط چنين فوق جدول از

مي تقليل دهاتي نفوس و يافته ازدياد شهرها در بشري قواي تمركزيابد .

شهري نفوس ساالنه رشد اوسط كشور ساله هفت پالن طي در بناءًانكشاف به نظر

ساالنه 1361سال رشد فيصدي اواسط192100002352984000323

16626000220عوض به ها شهر به دهاتي نفوس مهاجرت اندازه 2.9عمومي به فيصد

در 3.23 نفوس تعداد مجموع به نظر آن نسبي سهم رسيد خواهد فيصدسال 1361سال به به 16.8از 1354نسبت يافت .17.7فيصد خواهد ازدياد

دولت مشي خط مطابق و جمهوري نظام آمدن كار روي از بعديك ارضي اصالحات و ها كوچي نفوس ساختن ساكن جهت در جمهوري

نفوس فيصدي بناءً گرديد دهاتي نفوس تعداد شامل كوچي نفوس تعدادبه كه به 2.17كوچي آينده سال هفت در گرديد مي بالغ فيصد 2.10فيصد

رسيد . خواهد

منطقه يك نفوس رشد تواند مي نيز مهاجرت موضوع و وفيات تولدات. سازد وانمود واضح صورت به را

به كشور سراسر در وفيات تولدات مكمل گيري احصائيه كه چندي هرملل ديموگرافيك هاي سالنامه اما است نگرديده تعيين صحيح صورتطور به را انكشاف به رو ممالك تعداد يك وفيات و تولدات احصائيه متحد

نيز ما كه ساخته وانمود مقايسهبه را افغانستان نفوس ازدياد فيصدي و نفوس طبيعي رشد توانيم مي

نمائيم . تخمين علمي شكلذيل قرار انكشاف به رو ممالك تعداد يك وفيات و تولدات احصائيه

است .

تعدادممالكتولدات

تعدادوفيات

رشدطبيعي

احصائيهفيصدي

44.49.86.63.17الجزاير جمهوريت

41.515.126.42.38مصر

25.14.1213.36عراق42.67.734.92.98ايران

32.04.52.753.00سوريه31.98.523.42.22سيراالنكا

40.86.634.22.48تركيه26.016.023.02.54افغانستان

در جمعيتي هاي داده و جمعيت به نگاهيافغانستان

عظيم   توده هاي گرسنگي و فقر يكسو، از جمعيت سريع رشدحادترين و مهم ترين از ديگر، سوي از كنوني نابرابر دنياي در انسان ها

. قرن اوايل تا جهان جمعيت مي آيند شمار به ما عصر مشكالت و مسايلدانش پيشرفت اثر در آن از پس اما است، داشته ناچيزي رشد بيستم

به داشت پي در را مير و مرگ ميزان كاهش كه بهداشت و پزشكيگونه اي به مي نهد، فزوني به رو يكباره اروپايي كشورهاي در خصوص

. است بيستم قرن ويژگي هاي از يكي جمعيت انفجار كه

سال در كه جهان سال 1804جمعيت تا بود نفر ميليارد يك به 1987م م

سال در و مي رسد ميليارد پنج تجاوز 1998مرز ميليارد شش مرز از نيز م

جمعيتي [i] [ i ]مي كند. سياست هاي دنيا، در جمعيت سريع رشد با همزمان

. در جمعيتي سياست هاي شد اتخاذ مختلف كشورهاي سوي از خاصي

گذاشتن تأثير هدف شان كه است اقداماتي و تدابير مجموعه برگيرنده

. است جمعيت رشد نرخ و جغرافيايي توزيع بافت، [ii] [ ii ]بر

ثبات » نظريه پيدايش سبب بيستم قرن نخست نيمه در اقتصادي ركود

. انفجار« گرديد اقتصادي مالحظات با همراه سياست هاي اتخاذ و جمعيت

سال حوالي در باز 1950جمعيت نقش و سوم جهان كشورهاي در م

اقتصاد با جمعيت تنظيم و اقتصادي مباحث هم باز توسعه، در آن دارنده

. مي يابد ويژه اهميترابطه كشورها اقتصادي توسعه و رشد و جمعيتي تحوالت بين

. توسعه و رفاه به رسيدن براي جهان كشورهاي دارد وجود تنگاتنگ

بيني پيش و اجتماعي و اقتصادي برنامه هاي اجراي و طرح به ناگزيرند

. هر بپردازند مدت دراز و مدت ميان مدت، كوتاه در خود امكانات و نيازها

كشورهاي براي بويژه يافتگي توسعه به نيل جهت در ريزي برنامه گونه

توسعه به دستيابي كشورها اين در برنامه ريزي از هدف كه سوم جهان

در آن تحوالت و تركيب جمعيت، وضعيت از صحيحي شناخت بدون است،

پديده هاي و جمعيتي پديده هاي ميان متقابل روابط و مختلف دوران هاي

دقيق شناسايي چه بود، نخواهد قرين موفقيت با اجتماعي و اقتصادي

زمينه در ريزي برنامه اساس و پايه جمعيتي واقعيت هاي و پديده

... به و مهاجرت تغذيه، پرورش، و آموزش مسكن، اشتغال، بهداشت،

. مي آيد شمارو فقر جنگ، با آن نام كه است دهه دو از بيش ما كشور متأسفانه

كشورهاي ويژه به كشورها ساير به آن مردم مهاجرت و آوارگي

. به نزديك و دقيق آمار هيچ مدت اين در است بوده همراه همسايه

فرهنگي و اقتصادي اجتماعي، وضعيت و نفوس تعداد از واقعيتي

. سال در بار يك تنها افغانستان در تاكنون است نشده ارائه كشور

1358 . شدت. دليل به اما شد، آغاز جمعيت سرشماري برنامه ش هـ

ناتمام برنامه اين وقت، دولت و مجاهدين ميان داخلي جنگ هاي گرفتن

از. بيش در بار اولين براي افغانستان احصائيه مركزي اداره ي اخيراً ماند

از برخي و داده قرار خود كار دستور در را شماري سر برنامه دهه دو

مورد را كشور فرهنگي و اجتماعي اقتصادي جمعيتي، آمار شاخص هاي

اما است، نظير كم و مثبت گام خود نوع در كه است داده قرار بررسي

و جمعيت زمينه در معتبر و دقيق آمارهاي به رسيدن تا ما كشور

. دارد فاصله جمعيتي ويژگي هاي. افغانستان مركزي احصائيه دفتر رئيس وطنيار علي احمد گفته به

مرحله است شده تنظيم مرحله دو در افغانستان سرشماري برنامه

. كه سرشماري مقدماتي مرحله اصلي مرحله و گذاري پالن يا مقدماتي

شرايط واجد افراد تعداد و افغانستان نفوس مجموع برآورد منظور به

جمع طريق از دادن رأي ادارات براي در موجود مدارك و اسناد آوري

انتخابات از پيش است، شده انجام خانه به خانه افراد شمارش و دولتي

. است يافته پايان جمهوري كه[ iv] [ iii ]رياست دوم مرحله وطنيار گفته به

تعداد تحصيل، درجه مرد، و زن تفكيك با افغانستان نفوس مجموع آن در

به نفوس كليه تقسيمات و مسكن وضعيت شغل، نوع شاغل، افراد

سال از شد خواهد معلوم سني مختلف در 1383گروه هاي و شده آغاز

. 1386سال اجراي مذبور، مقام گفته به همچنين يافت خواهد پايان

از بيش به كه افغانستان سرشماري نـياز 20برنامه هزينـه دالر ميليـون

جمعـيت براي متـحد ملل صنـدوق سـوي از .Unfpaدارد مي شود(( حمايت

بهار فصل اواخر در جمعيت شمارش اصلي مدت 1385مرحله به تا 15و

20. شد خواهد انجام روز

كل )  (Total Populationجمعيت

سال در افغانستان آمار مركزي اداره تخميني آمار اساس 1380بر

از بيش افغانستان موقت، دولت آمدن كار روي از پس كمي 22يعني

و كه 200ميليون است داشته جمعيت نفر و %5/51هزار مردان را آن

5/48. مي دهند% تشكيل زنان را ملل[ vi] [ iv ]آن صندوق آمار اساس بر

اكنون هم افغانستان جمعيت براي .22720000متحد دارد جمعيت ] [ v ]نفر

vii]

78%( روستاها در افغانستان و 31مردم ( 414هزار در بقيه و روستا

. نفر ميليون دو حدود كشور جمعيت از مي كنند زندگي شهرها

. مي دهند تشكيل افغانستان[ viii] [ vi ]راكوچي ها جمعيت رشد % 54/3نرخ

كيلومتر هر در جمعيت نسبي تراكم .62/39و است نفر

جمعيت   جنسي و سني توزيع

و اقتصادي نظر از سني مختلف گروه هاي در كشور يك جمعيت توزيع

. گروه سه در مي توان را كشوري هر جمعيت است اهميت حائز اجتماعي

كرد تقسيم سني بزرگاز( كمتر نوجوانان و كودكان گروه فعاليت ) 15الف از قبل سن سالگي

اقتصادي(از( فعال جمعيت گروه تا 15ب ) 64سالگي فعاليت سن سالگي

اقتصادي(از( سالخوردگان گروه (.65ج افتادگي ) كار از سن باالتر به سالگي

مالحظه اي قابل صد در نخست گروه سوم جهان كشورهاي در امروزه

سالخوردگان غربي صنعتي كشورهاي در كه حالي در مي دهد نشان را

. داده اند اختصاص خود به را بيشتري صد درمردان و زنان شمار شناخت جمعيت، جنسي توزيع مطالعه از هدف

هر برابر در را مرد تعداد كه است آنها ميان موجود نسبت و جامعه يك

. مي نمايد مشخص زن [x] [ vii ]صد

زير جمعيت افغانستان جمعيت% 37/42سال 15در سال 64- 15و

86/54 . . 77/2است% لحاظ% به مي دهند تشكيل سالخوردگان نيز را

تولد بدو در جنسي نسبت هر 105جنسي برابر در يعني 100مي باشد،

دختر، . 105نوزاد زير جمعيت در نسبت اين مي آيد دنيا به پسر 15نوزاد

جمعيت 104سال در باالي 108سال 64- 15و افراد در و 112سال 64وجمعيت كل در جنسي .106نسبت است

درمان   و بهداشت وضعيت

كه 90حدود است بوده فعال افغانستان در درماني مركز يا بيمارستان

افتاده دور مناطق و اطراف به و بوده واليات مركز در آنها بيشتر

. در درمان و بهداشت نظر از افغانستان متأسفانه است نشده توجهي

. زير كودكان مير و مرگ نظر از افغانستان دارد قرار پاييني بسيار سطح

. در آمده دنيا به كودك هزار از است نخست كشورهاي جزء يكسال

.121افغانستان مي روند دنيا از ماهگي يك به رسيدن از پيش كودك

وضعيت با مستقيم ارتباط يكسال زير كودكان مير و مرگ ميزان

. در مادران مير و مرگ ميزان دارد كشورها رفاهي امكانات و بهداشت

نفر هزار صد هر از نيز است 1700افغانستان نفردر اقدام هايي اخير سال دو طي در كننده، نگران اوضاع به توجه با

در خارجي و بومي پزشكان كارگيري به درماني، مراكز ايجاد زمينه

تلويزيوني شبكه هاي توسط رساني اطالع مهم تر همه از و واليات مركز

كه است شده موجب مطبوعات، همچنين و تأسيس تازه راديويي و

خود بهداشت و سالمت به نسبت كودكان و زنان حتي افغانستان مردم

. نمايند بيشتري توجهخام نرخ و است برخوردار بااليي جمعيت رشد نرخ از افغانستان

.  مواليد نفر هزار هر ازاي در مواليد خام نرخ است باال آن در 51/ 3نيز

باروري. ) سن در كه زناني صد در دارند( 15- 49است جمعيت% 3/45قرار

. زن هر كه فرزنداني تعداد يعني كل باروري نرخ مي دهند تشكيل زنان

( خود باروري دوران طول ( 15- 49در مي آورد دنيا به فرزند 9/6سالگي

افغانستان در زندگي به اميد .88/45است است سال

آموزشي   و فرهنگي وضعيت

امكانات فقدان جغرافيايي، پراكندگي چون عواملي افغانستان در

زير كودكان گرفتن كار به روستاها، در ويژه به سال، 15آموزشي

جنگ هاي آموزشي، اعتبارات افزايش و جمعيت رشد بين ناهماهنگي

از دختران، تحصيل از جلوگيري در طالبان گروه سياست هاي و داخلي

كشور التعليم الزم جمعيت شده اند سبب كه بوده اند موانعي جمله

. باعث عوامل اين گيرند قرار آموزش پوشش زير صد در صد نتوانند

. همه اين با باشد پائين بسيار افغانستان در سواد نرخ كه شده اند

وضعيت زيادي حد تا گرفته صورت اخير سال سه دو در كه اقداماتي

فراگيري و تحصيل شوق و شور امروز و يافته بهبود پرورش و آموزش

. مي شود ديده افغانستان سراسر در دانشاز بيش گذشته سال مكتب 5در هزار هفت در دانش آموز ميليون

. مكاتب اين در بوده اند تحصيل تدريس 85مشغول حال در معلم هزار

كمبود با افغانستان معارف وزارت مسئوالن اظهارات به بنا و 20بوده

. افغانستان شده منتشر آمارهاي اساس بر است مواجه معلم هزار

كمبود با مواجه 50همچنين شده تخريب مكتب هزاران و مكتب هزار

است.و شده تخريب جنگ طوالني دوره ي در افغانستان كتابخانه هاي اكثر

حاضر حال دست 49در در نيز تعدادي و فعال مختلف واليات در كتابخانه

. است ساختافغانستان شش 9در از بيش با دانشگاهكابل كه دارد وجود دانشگاه

در دانشجو عالي 14هزار آموزش مركز مهم ترين مختلف رشته

. مي شود محسوب افغانستاناز بيش گذشته سال حدود 15در شامل دانشجو هزار 12هزار

افغانستان واليات ساير و كابل در دختر دانشجوي بقيه و پسر دانشجوي

داشتن كه 870با تحصيل 133استاد مشغول هستند، زن استاد نفر

بوده اند.

صنعتي   و اقتصادي وضعيتدر( پيشين دولت زراعت وزير اظهارات به بنا كشاورزي الف

دارد 14افغانستان قرار محصوالت انواع كشت زير زمين هكتار ميليون

خود به را كشاورزي بخش توليد رقم بيشترين حبوبات و گندم كه

. تن ميليون پنج از بيش افغانستان در گذشته سال در مي دهد اختصاص

. است بوده سابقه بي گذشته دهه ي در كه شد برداشت گندم. دارد خوبي قابليت افغانستان ميوه جات و باغي محصوالت نظر از

. مي شود صادر اروپايي و عربي كشورهاي به محصوالت اين از برخي

قرار هرات واليات و شمال نواحي در افغانستان باغي مزارع بيشترين

هرات. و پروان انگور و قندهار، انار مزار، خربزه ميوه ها، ميان از دارد

. است معروف مردم ميان دراز همچنان نيز خشخاش و ترياك كشت كشاورزي، بخش در متأسفانه

. رغم به گذشته سال هاي طول در دولت است برخوردار ويژه اي جايگاه

. است نبوده موفق پديده اين با مبارزه در چندان داشته، كه ادعاهايي

» « دولت سياست هاي از يكي جديد دوره ي در كرزي حامد جمهور رئيس

حتي و كرده اعالم مخدر مواد توليد و خشخاش، كشت با مبارزه را جديد

. است داده تشكيل منظور بدين را جديدي وزارت

سال( در افغانستان انتقالي دولت رئيس اعالم اساس بر صنعت ب

و. 1382 هزار دالر 165پنج ميليارد چهار از بيش با خارجي و داخلي شركت

. كرده اند آمادگي اعالم افغانستان در گذاري سرمايه براي سرمايه

و ناسالم چرخه از خارجي و داخلي داران سرمايه رهايي براي همچنين

فعاليت، مجوز دريافت مسير در كشور بروكراسي و اداري طوالني

شده فعال و ايجاد افغانستان در گذاري سرمايه از حمايت مؤسسه

نياز. افغانستان اندازه ي به كشوري هيچ در كرزي حامد گفته به بنا است

براي نيز تسهيالتي جهت بدين نمي شود؛ احساس سرمايه جذب به

. است شده گرفته نظر در گذاران سرمايهكشور نساجي صنعت است كرده اعالم پيشين تجارت وزير چنانچه

. است كشورها ديگر با رقابت قابل و دارد بااليي توانجمله از برق و الكترونيك غذايي، مواد فلزي، شيميايي، صنايع

تاكنون و كرده توجه بدان ها اخيراً افغانستان دولت كه است صنايعي

.6000حدود است شده صادر زمينه اين در كارخانه تأسيس مجوزاست برق توليد كمبود افغانستان صنعت بخش كنوني مشكالت از يكي

بخش برق، توليد توان بردن باال و شده انجام ريزي هاي برنامه با كه

. در كه است صنايعي از يكي مخابرات صنعت گرفت خواهد رونق صنعت

. حال در است داشته همراه تلفن بخش در بويژه خوبي نسبتاً رشد كشور

از كمتر قيمت با همراه تلفن كارت سيم يك مدت 100حاضر در و 24دالر

ورود ارزان، نرخ و رشد اين علت است واگذاري قابل ساعت

. است مخابرات عرصه در خصوصي شركت هايبااليي توان از كيفيت و تنوع لحاظ به نيز كشور دستي صنايع

. به است نشده مناسبي بازاريابي آن براي هنوز اما است برخوردار

از بيش حضور و افغانستان جامعه بودن سنتي رغم علي جهت همين

80. نيست% برخوردار الزم رونق از صنعت اين روستاها، در جمعيتبه كابل از اكنون نيز هواپيمايي فعاليت خصوص و 11در دور كشور

. ترميم و سازي جاده زمينه هاي در است برقرار پروازهايي نزديك

خارجي كشورهاي برخي كمك با كارهايي نيز شهرها داخل خيابان هاي

. را محكمي گام هاي افغانستان هم خارجي تجارت در است انجام حال در

اساسي مبادالت عرصه ي وارد خود همسايگان با خصوص به و برداشته

. است شده

. داشتن با کابل است افغانستان پایتخت در اجتماعی گی زنده راه سر مشکل ترین عمده کثافاتتجربه خود تاریخ در را کثافات بیشترین اخیر های سال در نفر ملیون پنج به نزدیک تخمینی نفوس

. کند می

کهنه های خریطه از مملو های جاده و کثافات از پر و متعفن های جویچه کثافات، انبارهای موجودیتپایتخت که پرنفوس شهر این از است، تصویری اضافی وسایل دیگر و پالستیک ی فرسوده و

. است افغانستان

. دریا این است کثافات تجمع مرکز ترین عمده کند می عبور شهر مرکز از که کابل دریای ی ساحهدر الاقل برای 20که کثافات نمودن انبار محل نزدیکترین نشده مشاهده تمیز و پاک هرگز اخیر سال

. است شهرشده داخل در مردم

خشکسالی که بود زمانی نموده تجربه را بودن پاک اندکی دریا این که هنگامی تنها شود می گفتهکابل دریای ی ساحه داخل در را مارکیتی دوکانداران، از شماری تا شد، سبب ازدحام و پیهم های

بازار، ) ( این شدن برچیده از بعد اما نمایند، یاد تایتانیک بازار نام به آن از طنز به مردم و کنند ایجاددر حشرات تکثر مناسب ساحه و تعفن کثافت، مرکز به مبدل آب جریان جای به کابل دریای بستر

. است گردیده شهر

در شهری نفوس افزون روز ازدیاد و افغانستان در هم پی های سالی خشک از پس مشکالت اینگان باشنده برابر در جدی تهدید شهر ی آلوده هوای و آب و کثافات امروز که آمده وجود به کابل

. شود می محسوب کابل

طی در کابل شهرداری که گویند می شهروندان از های 9شماری هزینه مصرف باوجود اخیر سالعبور شهر داخل از که را دریا این متری کیلو چند محدود ی ساحه الاقل است نتوانسته مالی هنگفت

. کند کاری پاک کند می

گوید، " می اول مکروریان باشنده جاوید کثافات احمد باوجوداز ناحیه این گان باشنده مشکل بیشتر کابل دریای

دریای داخل به ها مکروریان آب فاضل شدن سرازیر . گندیده آب این ها گذشته در گوید می وی باشد می کابل

) کابل ) شهر نهم ناحیه توت یکه مناسب گاه ذخیره دراما گردید، می تخلیه مسوولین توسط که شد می جابجا

شود می سرازیر کابل دریای به آب این اواخر این ".در

می شهر اول ناحیه گان باشنده از دیگر یکی الله شریف همچنانباوجود گوید " کنیم، می گی زنده اول مکروریان در ما

در دولت، مسوولین اینسو به روز چند از کثافات، تعفن

سوی از ولگرد های سگ آوری جمع کمپاین اثر در که را هایی سگ الش دریا بستروضعیت این که شده انداخته دریا این در اند، رفته بین از صحت وزارت و شهرداری

. است گرفته فرا را ساحه تمام آن تعفن و شده مردم اذیت و آزار باعث حد از "بیش

گوید، می سه کارته منطقه ی باشنده یک دیگر سوی باعث" از ساله همه دریا در کثافات انبارمالریا، مانند امراض به کابل دریای اطراف در گان باشنده از زیادی شمار تا شود می

". شوند مصاب مختلف های ومریضی دانه سال

معروف منطقه در نامدار های شهر از یکی هوا و آب لحاظ از داخلی های جنگ از پیش که کابل شهرمی محسوب منطقه و افغانستان در گوناگون امراض و تعفن کثافات، از پر شهر امروز اما بود،

گردد.

طی جهانی، جامعه هنگفت های کمک با کابل شهرداری اقدامات که اند باور این به کابل شهروندانافزون روز ازدیاد با و بوده کمرنگ کشور پایتخت انکشافی پالن و صفایی مورد در گذشته سال نُه

. است یافته افزایش مشکالت این شهری نفوس

کابل دریای سازی پاک از پس گوید، می کابل شهر سرسبزی و تنظیف رییس حبیبی احمد نثار آقایرا کابل شهروندان امر این در که شد کثافات از پر دوباره دریا بستر مردم توجهی کم سبب به

. داند می مقصر

پروگرام این در که بود، شده آغاز کابل دریای سازی پاک ی پروژه خورشیدی گذشته سال اوایل در. شد پاک کثافات انبار از کابل دریای از قسمت یک

امکان هیچگاه باشند، نداشته توجه شهر پاکی راستای در مردم که صورت در گوید می حبیبی آقای . می مردم همکاری عدم از انتقاد با وی باشیم داشته کثافات از عاری شهر یک تا بود نخواهد پذیز

گوید:

از" بیش کابل همکار 90در شهر نظافت با مردم درصدکاغذ،. قبیل از زاید مواد تمام رحمانه بی بسیار نیستند

خاک و روبه خاک جمع با غذایی های پسمانده پالستیک،می مخلوط همه حیوانی و انسانی فضالت و ساختمانی

باید و است ارزشمند واقع در که کثیف طالی این و شوند . نمی کابل مردم گردد می محو باشد، داشته تولید دوباره

می مردم اگر کنند، همکاری شهر نظافت در خواهندزاید مواد باشند، داشته کثافات از عاری شهر خواهند

کنند جابجا کاغذ یا و پالستیک یک داخل در را خود ی خانه". بگذارند معین محل یک در و

به نزدیک روزانه گوید می وی شهر 3500همچنان در کثافات تُنظرفیت تنها کابل شهر تنظیف ریاست اما شود، می تولید کابل

1600. نماید آوری جمع شهر از تا دارد آنرا تُن

کابل شهرداری تنها کابل شهر صفایی در که گوید می خصوصی و دولتی های ارگان از انتقاد با ویفرهنگ و اطالعات وزارت بخصوص دولت، مسولین و کابل شهر گان باشنده بلکه نیست، مسوول

آداب و شهرنشینی فرهنگ ترویج شهر، نظافت تامین در هنوز تا که نماید، توجه بیشتر راستا این در

. است داشته کمتری توجه مردم برای اجتماعی

. وزارت" است ضعیف بسیار کابل شهر در سازی فرهنگ ی روحیه متأسفانهفرهنگ اگر هستند، خصوص به فرهنگی کارهای مصروف فرهنگ و اطالعات

که دارم یقین کنیم، مسوولیت احساس ما هرکدام و کند پیدا ترویج پذیری مسوولیت". یافت خواهیم رهای ها بدبختی این از زندگی ابعاد همه در

با تنظیف ریاست که گوید، می شهر پاکی بر مبنی کابل شهرداری امکانات عدم از حبیبی اقاینزدیک 2500داشتن روزانه شدن عالوه اما اند، انتقال و کثافات بارگیری مصروف تنظیف کارمند تَن

.3600به بود نخواهند آن آوری جمع به قادر کثافات تُن

شهر امروز نفوس برای جهانی معیار مطابق اگر کابل داری شهر در کارگر استخدام افزاید می ویو تنظیف کارگر تَن پنجصد هزارو هفده باید گیرد صورت در 2500کابل باشد، داشته موتر عراده

برای امروز که بار 45حالی سه کشور قوانین به مطابق آنهم که است موجود موتر یک نفر هزار. است گذشته آن استهالک ی دوره

الش موجودیت به مبنی کابل شهروندان ادعای َردّ مورد در کابل شهر سرسبزی و تنظیف رییس" : گوید می کابل دریای در ولگرد های سگ

اندازی راه کابل در هفته یک مدت به را ولگرد های سگ محو پروگرام کابل شهردارینتیجه در و . 2300نمود روزه همه که شد مدعی وی نمودند محو را ها سگ این از قالده

در شده، آوری جمع مسوولین توسط ها سگ این در 25الش و انتقال شهر کیلومتری. 9عمق ما که باشد قرار اگر گردیدند مدفون زمین دریای 2300متری در را کلب قالده

. شدت به را موضوع این وی بودند نمی اینجا حاال کابل مردم باید انداخیتم می کابل . داد نخواهد انجام کابل داری شهر هرگز را کاری همچو که گوید می نموده "رد

پنج وسیع پالن یک از اش کاری روزهای اوایل در کابل شهردار نواندیش یونس محمد انجنیر هرچندقیرریزی شامل پروژه هفتاد به نزدیک پالن این در که بود خبرداده کابل شهر برای جدید ی ساله

آب تامین شهری، کانالیزاسیون یا آبروها موتررو، های زمینی زیر اعمار عمومی، های سرکمی گفته اما خواند، کابل شهرداری کار اصلی های پالن از را کابل شهر پاکسازی و صحی آشامیدنی . یکی که گویند می مسووالن است بوده کمرنگ درشهر کثافات سازی پاک دربخش فعالیت این شود

ی دهه درسه مهم این که است، شهری کانالیزاسیون یا آبروها نبود کابل، شهر ی عمده مشکالت ازترین عمده به کابل شهر امروز اینکه تا نشده، گرفته نظر در شهری منظم های پالن نبود و جنگ

مشکل، این از رفت برون و گردیده رو روبه آلوده وهوای آب و تعفن و کثافت لحاظ از مشکل . . همکاری سالم، مدیریت بود نخواهد حل راه تنها این اما رسد می نظر به گیر زمان و پرمصرف

خوانده راه دراین موفقیت های شرط پیش شهر، پاکی به ومسوولین شهروندان همه وتوجه مردم،شود . می

جمعیت و تعداد نفوس افغانستان 

نفر جمعیت داشته اس��ت، و از این نظ��ر چه��ل و هفتمین۲۰/۸۳۸/۰۰۰ م ۱۹۹۷جمهوری اسالمي افغانستان ، در سال کش������������������������������ور جه������������������������������ان محس������������������������������وب می گ������������������������������ردد.

ه��زار838 ميلي��ون و 25 ميالدي ( جمهوري اسالمي افغانستان نزديك به2000 طبق آخرين برآورد بانك جهاني )جوالي نفر جمعيت داشته است. البته آمار ديگري از سوي كميسارياي عالي پناهن��دگان س��ازمان ملل متح��د حاكيس��ت كه در

ميلي��ون افغ��اني در2 ميلي��ون افغ��اني در جمه�وري اس�المي اي��ران و ن�زديك به5/2 ميالدي ح��داقل2000ابتداي سال پاكستان به صورت پناهندگان رسمي و غيررسمي سكونت داشته اند. . پیش بینی می گردد با بازگشت مهاجران افغان

از آسیا )به خصوص پاکستان، ایران و امارات( و اروپا )به ویژه آلمان، فرانس�ه( و آمریک��ا و اس�ترالیا، جمعیت کش��ور نفر در هر9/31 بوده و تراکم جمعیت حدود ۲/۳% میلیون نفر بالغ بوده باشد.رشد جمعیت۲۸ به حدود ۲۰۰۴در سال

کیلوم���������������������������������������������تر مرب���������������������������������������������ع اس���������������������������������������������ت.

جمعيت و پراكندگي

درص�د جمعيت را در77جامعه افغانستان را بايد جامعه اي روستايي در نظر گ�رفت زي�را ك�ه روس�تاهاي اين كش��ور نف��ر در40 درصد تجاوز نمي كند. تراكم جمعيت اين كش��ور در ح��دود 23خود جاي داده اند و جمعيت شهرنشينان از

ام را دارد و در نيم��ه پ��ايين ج��دول153 كش��ور رتب��ه 255هر كيلومتر مربع است كه از اين حيث افغانستان در ميان جمعيت قرار ميگيرد. نسبت تراكم

سن وجنسيت 

عوامل متعددي چون جنگ و نا آرامي ،فقر و سطح پ�ايين س�واد و بهداش�ت عم�ومي برشاخص�هاي آم�اري مرتب��ط ب�ا سال دارند و65 درصد از جمعيت اين كشور عمر باالي 8/2طول عمرجامعه افغانستان تاثير گذاشته به طوريكه تنها

س��ال اس��ت. س��اختار س��ني جامع��ه افغانس��تان ب��ا توج��ه ب��ه ع��واملي ك��ه5/42ميزان اميد به زن��دگي در اين كش��ور سال است .5/17برشمرده شد بسيار جوان است و نيمي از جمعيت آن زير

زن وجود داشته و جمعيت05/1از لحاظ تناسب جنسيتي افغانستان حالتي متعادل دارد به نحوي كه در ازاي هر مرد زنان و مردان افغانستان با هم برابر مي كند.

گونه هاي نژادي 

ساختار جمعيت افغانستان متشكل از گونه هاي نژادي متنوع است كه اغلب به صورت متمرك��ز در ن��واحي مشخص��ي گونه اص��لي زي��ر ب��ر7از كشور زندگي مي كنند. در صورتي كه از گونه هاي نژادي كم جمعيت تر صرف نظر كنيم به

خواهيم خورد:

افغانستان تيره هاي جمعيتي متفاوتي دارد و همين امر مشكالت فراواني را براي حكومت آن به همراه داش��ته اس��ت . درصد »هزاره « و مابقي »تركمن «،19 درصد »ازبك «، 6 درصد »تاجيك «، 25 درصد از افغانها »پشتون «، 38حداقل

»بل����������������������وچ « و س����������������������اير تيره ه����������������������اي ن����������������������ژادي هس����������������������تند. اسالم دین مطلق مردم افغانستان است و تعصبات دینی باعث شده كه پيروان س��اير ادي��ان از اين كش��ور مه��اجرت  

ش�یعه )ش��یعه اث��نی عش��ری و30-25 س�نی و %70-65 مردم افغانستان مسلمان هستند، ک��ه ش��امل %99%كنند. خ��انواده یه��ودی ن��یز در این کش��ور زن��دگی می کنن��د.150 هندووس��یک و 20000اس��ماعیلی( می باش��ند.ح��دود

درص��د از م��ردم به لهج��ة فارس��ي افغانس��تان )دري (50  زبان رسمي مردم اين كشور فارس��ي دری و پش��تو اس��ت. درصد به لهجه تركي ازبكستان و تركمنس��تان و م��ابقي به 11 درصد از افغانها به لهجه »پشتو«، 38صحبت مي كنند.

لهجه ه���������������������������اي اردو و بل���������������������������وچي ص���������������������������حبت مي كنن���������������������������د. متأسفانه سطح باسوادي درميان مردم افغانستان پايين است . اين امر بويژه در ميان زن��ان افغ��اني كه از زم��ان روي

15 درص��د از م��ردان و كم��تر از 2/47كار آمدن حكومت طالبان ممنوع التحصيل شده اند، نمود دارد. در ح��ال حاض��ر سال افغانستان باسوادند. همچنين افغانستان از لحاظ امكانات بهداشتي دچار مشکالت میباشد.15 درصد زنان باالي

شاخـصـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــهای جمعـیـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتی: ه�زار598 ميلي��ون و 5 سال س�ن دارن�د كه اين م�يزان جمعيت ش�امل14 درصد از مردم افغانستان كمتر از 37/42 درص��د از س��اكنين 86/54 س��اله 64 ت��ا 15 ه��زار دخ��تر مي ش��ود. از س��وي ديگ��ر اف��راد بين371 ميلي��ون و 5پسر و

ه��زار زن هس��تند. اف��راد839 ميلي��ون و 6 هزار م��رد و 362 ميليون و 7افغانستان را شامل مي شوند كه متشكل از

ه�زار زن 337 ه�زار م�رد و 378 درصد از جمعيت اين كش��ور هس��تند كه ش�امل 77/2 ساله با باال در افغانستان 65مي ش������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������وند. افغانستان در منطقه حساس و استراتژيك »آسياي مركزي« قرار گرفته است. از يك سو به )ش��به ق��اره هن��د«، و از سوي ديگر به كشورهاي معروف به »آسياي ميانه« و نيز »جمهوري خلق چين«؛ و از سمت ديگر به »آسياي غ��ربي« مرتبط است. سلسله جبال »هندوكش« كه قسمت وسيعي از خاك كشور را پوشانده، همواره سد محكمي در مقابلمهاجمان از شمال به سمت جنوب و مهاجم��ان از جن��وب ب�ه س��مت ش��مال و ي��ا از غ��رب ب��ه ش��رق و ن��يز ب��العكس.

مقص��د آن ب��ود ك��ه دي��وار افغانستان، در دو قرن گذشته، حائلي ميان امپراتوري هاي »شرق« و »غرب« بوده اس��ت. مستحكمي بين مرزهاي استعماري شرق و غرب وجود داشته باشد؛ حتي در منطقة شمال غ��ربي آن »تنگ��ه واخ��ان« )خيبر( را ضميمه خاك افغانستان نگاه داشتند تا بين »هند« كه تحت استعمار »انگليس« بود، با »آسياي مركزي« ك��هدر تص������������رف »روس������������يه« ق������������رار گ������������رفت؛ فاص������������له و ج������������دايي بين������������دازد. در حال حاضر، به دليل قرار گرفتن در مرز با »آسياي ميانه« و اهميت انتقال منابع زيرزميني اين كشورها ب��ه دني��ا از خاك افغانستان، همجواري با ايران ، در این آغاز قرن بيس�ت و يكم و اراده جه�اني ب�راي بازس�ازي آن، ط�رف توج�همحاف������������������������ل بين المللي و دولت ه������������������������اي همس������������������������ايه ق������������������������رار دارد؛

62/46 سال اميد به س��المندي دارن��د، يع��ني امي��د به زن��دگي در بين م��ردان افغ��اني به88/45مردم افغانستان حدود س���������������ال مي رس���������������د.11/45 س���������������ال و در مي���������������ان زن���������������ان اين كش���������������ور به

پرجمعیت ت������������������������رین ش������������������������هرهای افغانس������������������������تان عبارت ان������������������������د از: نف��ر، جالل آب��اد۱۳۰/۶۰۰ نف��ر، م��زار ش��ریف ۱۷۷/۳۰۰ نف��ر؛ ه��رات ۲۲۵/۵۰۰ نفر، قن��دهار ۲/۰۳۴/۰۰۰کابل )پایتخت(

نفر. بقیه شهرها جمعیت اندکی داشته و با چهره سازی روستایی مانن��د۴۱/۲۰۰ نفر، بغالن ۵۷/۱۰۰ نفر قندوز ۵۸/۸۰۰ بقیه ن��یز۸/۶%  روستا ساکن هستند و۲۰/۰۰۰ در حدود ۷۳/۷%  در شهر و۱۶/۵و حتی ظاهر یک شهر را نیز ندارند.%

میلی��ون افغ��ان در خ��ارج از ش�هرها زن��دگی می کنن��د،۱۷زندگی عشایری )چادر نشین( دارند؛ و به دلی��ل اینک��ه ح�دود س��ال و ن��رخ م��رگ و۴۱ سال، و امید به زن��دگی ۴۱/۵اساس جامعه در این کشور »ده« می باشد.متوسط طول عمر

نفر کودک است.۱۰۰۰ در هر ۲۰۰ تا ۱۸۲میر کودکان بین ويژگيهاي جمعيتي جمهوري اسالمي افغانستان

كيلومتر مربع652000مساحت

جمعيت نفر25838000تراكم نسبي جمعيت در هر كيلومتر مربع نفر62/39نسبت جمعيت شهري درصد5/21نسبت جمعيت روستايي درصد5/78نرخ رشد جمعيت درصد54/31990-1998ميانگين نرخ رشد جمعيت درصد81/3

سال14نسبت جمعيت زير درصد37/42 سال64 تا15نسبت جمعيت درصد86/54 سال64نسبت جمعيت باالي درصد77/2

نرخ زاد و ولد به ازاي هر هزار نفر نفر82/41نرخ مرگ و مير به ازاي هر هزار نفر نفر01/18نرخ مهاجرت به ازاي هر هزار نفر نفر54/11

نرخ مرگ و مير نوزادان در هر هزار نفر نفر28/149 سال14نرخ باروري زنان باالي درصد87/5

اميد به زندگي در كل جمعيت سال88/45نسبت جنسي مردان در بدو تولد05/1 سال15نسبت جنسي مردان زير 04/1 سال64 تا 15نسبت جنسي مردان 08/1 سال64نسبت جنسي مردان باالي 12/1نسبت جنسي مردان در كل جمعيت06/1 سال15نرخ باسوادي مردان باالي درصد2/47

سال15نرخ باسوادي زنان باالي درصد15نرخ باسوادي كل جمعيت درصد5/3190ميانگين نرخ رشد باسوادي مردان در دهه درصد4/21

90ميانگين نرخ رشد با سوادي زنان در دهه درصد8/20تيره هاي جمعيتيپشتون , تاجيك , ازبك و هزاره

عمده جمعيتدین درصد7/99اسالم زبان رسميپشتو و فارسي )دري(

به علت نظام قومی و قبیله ای، شرایط خاص اجتماعی و اقتصادی نب��وده جاده ه��ای مناس��ب ب��رای رفت و آم��د )ب��ه  حدی که اکثر جاده های روستایی و یک سوم راههای بین شهری در زمستان مس��دود می گ��ردد(، نب��ود وس��ایل حم��ل و نقل کافی و مشکل بودن زندگی در شهرها، به علت فقدان کار و درآمد، و عدم پ��ذیرش اف��راد قبای��ل دیگ��ر در می��ان

جمعیت معموالً در همان جایی به سر می برند۸۰% قبیله جدید، مهاجرت و رفت و آمد در کشور محدود است و بیش که متولد گردیده و حداکثر از محدوده جغرافیایی قبیله، چند کیلومتر این ط��رف و آن ط��رف می رون��د. ب��ر اث��ر وق��وع

میلیون نفر از اه�الی کش�ور، ب�ه دو کش�ور پاکس�تان و اب�ران۶ یا ۵ م حدود ۱۹۸۰جنگ داخلی در کشور پس از سال حتی اروپا و آمریکا و استرالیا مهاجرت کرده اند

جمعیت نفوس افغانستان در سالهای گذشته

1315 نفوس افغانستان را به صورت تخمين در س��ال 1968 سال 132بنا بر احصائيه هاي رسمي ملل متحد صفحه گ��زارش داده اس��ت ام��ا رياس��ت احص��ائيه وزارت پالن در نش��ريه10972000 ميالدي 1937هجري شمسي مطابق

نف��وس افغانس��تان را در س��ال15 كابل ص��فحه 1349 منتشره سنبله 1348پيشرفت و تحليل اوضاع اقتصادي سال ميالدي دوازده ميليون نفر تخمين1950 هجري شمسي مطابق 1329 در سال 1950 هجري شمسي مطابق 1329

نفوس افغانستان را در آن زمان دوازده ميليون تخمين نموده اند .1311نموده است . و هم چنان در سالنامه سال جدول ذيل نفوس سال هاي مختلف افغانستان را كه از نشرات سال هاي مختل��ف مل��ل متح�د اخ��ذ و ت�رتيب گردي�ده

است با كثافت نفوس در في كيلو متر مربع آن نشان مي دهد: ( اگر چه در افغانستان واليت كابل از لحاظ تراكم نفوس درجه اول را حايز است اما عامل عمده تراكم نف��وس را1)

در واليت كابل خصوصا در شهر كابل بيشتر موقعيت اداري تج��ارتي و ص��نعتي آن تش��كيل مي ده��د ت��ا حاص��ل خ��يزياراضي زراعتي.

تمرك��ز نف��وس در في كيلوم��ترتعداد نفوسشماره سال ه. شمربع

1315109720001692132912000000181513361300000021291348138000002129133914484000223513401468400022661342152270002353134515500002393134716330000252013501748000026971351178800002729135218290000282213531880000029011354192800002975

سر شماري نفوس افغانستان به صورت علمي ت��ا قب��ل از نظ��ام جمه��وري عملي نگردي��ده ب��ود از اين رهگ��ذر چون  اندازه مجموع نفوس كلي كشور به صورت موثق تعيين ش�ده نمي توانس��ت من�ابع مختل��ف و معت�بر دول��تي در داخ��ل مؤسسات بين المللي با روش ها و متود هاي مختلف نفوس كشور را با ارقام متفاوت سنجش و تخمين نموده اند كه

در پهلوي آن عامل عمده ازدياد نفوس كه شامل توليدات وفايت و مهاجرت ها باشد به درستي تع��يين و تخمين ش��ده نمي توانست بنابر اساسات ديموكرافي چنين استنباط مي گردد كه تنظيم پالن ه��اي اقتص��ادي و اجتم��اعي در كش��ور بدون موجوديت تعداد واقعي نفوس مشكالت زيادي را به بار خواهد آورد و نت�ايجي را ك�ه از اث�ر تنظيم پالن ه�ا توق�ع

مي رود به اشتباهاتي مواجه خواهد ساخت .

هدف ) ابتدایی تعلیمات به جهانی (۲دسترسی

خالصه

. است جهان سطح در تناسب ترین بلند این که دارد قرار مکتب سن در آن یکی افغان طفل پنج ازهر

سالهای بین مکتب به بازگشت کمپاین موفقیت وجود در ۲۰۰۵- ۲۰۰۲با پسران نفوس ازدیاد میزان ، . مکتب به شمولیت موجود سرعت با دختران است بوده سریعتر اندکی دختران به نسبت مکاتب

. دارند پسران به رسیدن برای کمتری چانس

در درمکتب جدیدالشموالن ثبت دقیق تعداد مورد در اطمینان قابل ارقام کنون تا درافغانستان . . در است گردیده استفاده نماینده شاخص صفت به مکتب در حضور میزان از ندارد قرار دسترس

مکاتب ۲۰۰۳سال در حضور یا ۵۴فیصدی ۲.فیصد ۳ . دقیق تعداد افزایش بود شاگرد ملیونسال بین مکاتب در شهرها ۲۰۰۳و ۱۹۹۷جدیدالشموالن . ۵۰در است بوده دهات از بیشتر فیصد

سال در بدان ویژه توجه و نام ثبت میزان سریع ازدیاد ً ۲۰۰۳باوجود تقریبا بازهم طفل، ۲، میلیون. رفتند نمی مکتب به پسران، به نظر برابر دو دختران

. اما میکردند زندگی افغانستان مرکزی و جنوب مناطق در مکتب از خارج اطفال تعداد بیشترینرفتند می مکتب اطفال از کمی تعداد آنجا که والیاتی تعداد در کاهش با بخش این در مداوم تغییر

. است گردیده رونما

امکان ، موجود المنفعه عام ریزی برنامه شرایط و اخیر سالهای در عمده های پیشرفت باوجودهدف ) به افغانستان که سال( MDGsندارد تا پسران و دختران برای همگانی ابتدایی تعلیمات تأمین ،

۲۰۲۰ ) ( . سطح در دختران ً خصوصا سهمگیری میزان ترین پائین از یکی ترکیبی ارزیابی این آید نائل . امر یک این میدهد قرار غور مورد را جهانی سطح به مکتب سن اطفال تناسب ترین بلند و جهان

. میباشد ممکن اما مشکل

ابتدائیه دوره تکمیل میزان کل . ۴۵بطور رقم این دختران برای است شده زده تخمین ۳۰فیصدپسران برای و . ۵۶فیصد شامل پسرانیکه و دختران جمله از که است معنی بدین این میباشند فیصد

تکمیل معینه وقت در را پنجم صنف دختران ثلث و پسران نصف از اضافه میشوند، اول صنفمیکنند.

سنین بین سواد افغانها ۲۴تا ۱۵میزان آنجمله ۳۴میان از که است و ۵۰فیصد مردان را ۱۸فیصد . دارد احتمال اندازه همان به باشد جوانتر افغان یک که اندازه هر به میدهند تشکیل زنان را فیصد

. بین ً مخصوصا سواد پایین میزان و دارد وجود مختلف مناطق در تفاوت بتواند نوشته و خوانده. مینماید توسعه جنوب در پایین طرف به و شروع شمال والیات از نواری در افغانها

: مقاصد برآوردن

های چالش از مکتب در شامل دختران تناسب کمترین و مکتب سن اطفال تناسب ترین زیاد داشتن . باید دختران خصوص به و مکتب در اطفال تمام ساختن شامل برای است افغانستان برای عمده

. گیرد صورت توجه

. مجدد اعمار برای هردو شود گرفته درنظر همزمان آن کیفیت و وتربیه تعلیم به دسترسی بایدمهم تعلیم، سیستم و معارف پیشرفت به رابطه در والدین، به اطمینان دادن و وتربیه تعلیم سکتور

. شوند متیقن مکتب به شان اطفال ازفرستادن ایشان تا است

. المللی بین جامعه حمایت نیست گذاری سرمایه به قادر ساحه این در تنهایی به افغانستان حکومت . نهاد اعمار و احیا برای نیازمندی آنکه با است ضروری مدت یک برای تخنیکی و مادی کمک شکل به

. باشد دولت توان به مطابق ها گذاری سرمایه این که است مهم است، زیاد آموزشی هایتعلیم سکتور برای را مدت بلند و موثر های استراتیژی المللی بین جامعه کمک به باید افغانستان

و متعلمین خصوصی، سکتور غیرحکومتی، های سازمان جوامع، کمک و کرده ریزی طرح وتربیه. کند تشویق بخش این در همکاری برای را کارفرمایان

( های شاخص و : MDGsاهداف افغانستان( نظرشده تجدیدسال تا اینکه از اطمینان قادر ۲۰۲۰حصول یکسان درهرجا پسران و دختران از اعم اطفال همه

. نمایند تکمیل را ابتدایی آموزش کامل دوره تا باشند

ابتدایی... تعلیمات در نام ثبت دقیق نسبتمیرسند... پنجم صنف تا شروع اول صنف از که شاگرانی تناسب

سن.... بین افراد سواد سال ۲۴تا ۱۵نرخ

افغانستان گيري احصائيه

:مقدمه

اسال %99 دین پیرو افغانستان مردممیباشد داشت وسعت آاسیا غرب جنوب و جنوبی آاسیای الی مرکزی آاسیای از که فاتحین تهاجمات و قدیم تاریخ دهندۀ انعکاس که است آامیخته هم به طوري لسانی و قومی نگاه از افغانستان .نفوس

.  افغانستان به تاجکها آانها تعقیب به که میدهند تشکیل را افغانستان در بزرگ گروه اولین پشتونها آانهم با است شته نگذ اکثریت حیث به گروهی هیچ آانجا در زیراکه میشود شمرده ها اقلیت از كشوري يك را افغانستان نفوس از برخی نیز دیگر کوچک گروههای و نورستانی ، بلوچ ترکمن، ، ایمک نفوس کم گروههاي همچنان و میدهند تشکیل را افغانستان نفوس بیشترین سوم درجه به ازبک و هزاره و دوم درجۀ

میدهند .تشکیل

. ) دری ) لسان به افغانها نفوس نصف ً تقریبا اند افغانستان رسمی لسان دو دری فارسی و پشتو . . ازبکی های لسان میگردد تکلم کشور غرب جنوب و شرق جنوب، در ً اکثرا پشتو لسان میکنند تکلم

. میگردد تکلم شمال در ترکمنی از   و باالتر توسط 70همچنان مختلف های لهجه با دیگر لسان میگردد تکلم افغانستان سرتاسر در کوچک .گروپهای

. . به افغان لفظ اغلب است مشکل افغان نام تحت مختلف اقوام نمودن یکجا آانهم وجود با است شده پذیرفته افغانستان ملیت شناخت بحیث و گرفته قرار پشتون مترادف بحیث تاریخ در افغان اصطلاحکه . % اند م وغیره ترکمنها ، تاجکها مانند میگردند خطاب شان مربوطۀ قوم نام به دیگر گروپهای و میگردد اطلاق و %80پشتونها اند حنفی که مذهبان سنی را میدهند 19آانها تشکیل ها شیعه آانرا .

دنبال را قدیم هاي رواج و رسم هم هنوز و شده تقسیم قبایل به آانها اکثر عمده شهرهای در نمودن اقامت از افغانها ماندن محروم نسبت به

.مینمایند

تاریخی منظر پس

قرن اواسط در درانی امپراطور أاسیس ت از بعد افغان ملیت تحت افغانها ملی از 18قومیت که شد نواسه . 1823 _1747شناخته و پسران تحولی از بعد و آامد بدنیا ملتان در درانی شاه احمد داشت ادامه شاه . احمد حکمروایی آاغاز از بعد ابدالی خاندان میرسد ها سدوزایی به آانها نسب اصلی سلسله و کردند حکمروایی افغانستان در که بودند پشتونهای اولین آانها دادند ادامه را ها درانی سلطنت دورۀ هایش

گردید مسمی نام این به . درانی

. نمود تشکیل را مستقل حکومت و آاورده در اش رهبری تحت را افغانستان ملت که بود شخصی اولین ابدالی شاه احمد بود گرفته قرار برداری بهره مورد و شده متلاشی افغانستان که متمادی سالیان از با   بعد . میگردند محسوب افغانستان حکومت حکمروایان اولین پشتونها ولی میدهد تشکیل را افغانستان تاریخ از قسمتی که داشته جداگانه تاریخ افغانستان قومی گروه هر و  وجودیکه و هند از ی ها اقلیت همچنان

اند  سک موجود افغانها میان .

سال الی و داشتند باش و بود آانجا در متمادی قرنهاي از بودکه یهودی اقلیت سرزمین افغانستان تعداد 1948زمانی به به . 5000نیز مترادف کلمه یک افغان ملیت اصل در گفتند ترک را افغانستان یهودی ساخت مربوط پشتون به صرف را افغان کلمه نمیتوان پس است مختلف اقوام از متشکل افغانستان چون و است پشتون .ملیت

بیشتر آانها تعداد که پاکستان در پشتونها یت موجود دیگر سوی مانع  از است افغانستان پشتونهاي افغان  از کلمه افغانستان  استعمال پشتونهای به افغانستانی کلمه استعمال ازینرو و گرديده پشتونها به صرف میشود شمرده افغان قوم یک در فرد هر که شده تشکیل مختلف های قومیت از افغانستان نفوس حاضر عصر در زیرا گردیده .بیشتر

گفته ً قبال قراریکه ولی آمده بوجود آن در مختلف اقوام شدن ساکن از امروزی افغانستان نتیجه در ) هزاره ) ، ازبکها ، تاجکها مانند نمیشوند شمرده پشتونها نژادی افغانهای جمله از افغانها همه شده

میباشند افغان ملیت دارای ً فعال که وغیره . ها

  قرن الی افغان ملیت و دولت واز میگرفت قرار خاصی گروه حکمروایی تحت زمانی هر در که بوده منطقوی تقسیمات از مملو افغانستان تاریخ افغانها 18چون حکومت درانی احمدشاه اینکه تا نبود خبری هیچ . گذاشت بنیاد از  را افغانستان مجموعی تاریخ در فقط بلکه نشده شناخته اصیل افغانهای حیث به ًاا اکثر بودند تاجکها اصل در که رومی مولانای و سینا ابن مانند مهم های شخصیت از بعضی دلیل همین به

قومی :گروههای

. که پشتونها باشد مي مختلف اقوام گروپهاو شامل افغانستان 2/5افغانستان در قوم نفوذترين پر ميدهند نشكيل را نفوس ميروند  حصه بشمار .

  است واقع کش هندو جنوب در آانها اصلي .  جايگاه ميبرند بسر ها خيمه در که اند ها کوچي آانها زياد تعداد آانهم با ولي است دهقاني پشتونها پيشه ًاا معمول دارند سکونت کشور نکات تمام در . ) ميباشد ) اينها وامثال نوازي مهمان نفس، به اعتماد ثبات، نفس، عزت شجاعت، به وابسته همه که ميخوانند والي پشتون بنام را همه و نموده عملي را قديمي هاي رمز و رسوم همان نيز الحال تا پشتون .مردان

کنند مي تکلم ميرود بشمار افغان رسمي لسان دو جمله از وهم است ايراني اندو هاي شاخه از يکي که پشتو لسان به .پشتونها . . . از که دري لسان به تاجکها است تجارت و صنعتگري دهقاني، آانها پيشه دارند سکونت بدخشان و کابل شمالي هاي دره در آانها اند افغانستان در قومي بزرگ گروه مين دو اند اصل ايراني مردم که تاجکها

کنند مي صحبت است ايراني اندو هاي شاخه از ويکي افغانستان رسمي لسانهاي .جمله . دارند تاجکستان مردم با نزديک قرابت افغان تاجکهاي گردد مي استعمال زيادتر پشتو به نسبت دري افغانستان هاي شهر از بسياري .در

. چوپان آانها اکثر کنند مي صحبت فارسي کهن لسان به انهم باوجود ولي بودند شده مهاجر افغانستان به مغلستان و چين غرب شمال از آانها اجداد گرچه کنند مي زندگي هزاره مردم افغانستان مرکزي نواحي در . . شمال و شرق در اند مذهب سني افغانستان مردم تعداد اکثريت ميدهد، تشکيل را افغانستان مذهبان شيعه از کم تعداد فقط آانها که زيرا است موجود هزاره مردمان برابر در مذهبي زياد تعصبات اند دهقان و

. کنند مي تکلم وايراني اند مختلف هاي لهجه به نورستان مردم است واقع شود مي ناميده نورستان که کوهستاني مجزاي ساحۀ يک کابل .دريايبلوچي لسان به که کنند مي زندگي ها بلوچي افغانستان جنوب در

افغانستان  :پشتونها شرق و جنوب در امروز اکثرا که اند مردمانی میشوند یاد پتان و پختون نامهای به همچنان که نسبت  پشتونها به آانها کوچک ی ها توده نيز و اند ساکن پاکستان غرب در همچنان و غرب و شمال ساحات در شدن مهاجر هم یا و دیار ترک به شدن اند  مجبور موجود نیز ایران در آانها کوچک ی ازگروپها بعضی حتی میکنند گی زنده .

. کتاب تاریخ در بار اولین افغان کلمه افغانستان بنام کتابش در تایلر فریزر کی، دبلیو، نوشتۀ به نظر است موجود پشتونها و مؤرخین میان پشتون مردمان نسب و اصل بارۀ در مؤقتی و دایمی مخالف نظریات بعضیسال در العالم میلاد 928حدود از سر )  قبل غرب در مختلف قبایل در که افغانهای به البیرونی بود نگاشته چنانچه است گردیده ذکر بود نشده واضح اش اسم که عرب ی دانها جغرافيه یکی توسط

. تاجکها سلسله: اند سرزمین این گان باشنده ترین کهن جمله از آانها و داشته ارتباط ایران های زبان فارسی به افغانستان زبانهای فارسی اصیل  سلسله که میرسد ایران غربی مردمان قومی ی ها ریشه آانها فتوحات پیشرفت اثر به ًاا بعد که قدیم هاي فارسی همچنان و ها اشکانی ، ها سکایی ، سغدیان ، ها باختری مانند شدند گزین مسکن مرکزی آاسیای در قدیم زمانهای در و میروند شمار به ها فارسی ترین

گفتند ترک مرکزی آاسیای قصد به آانجارا اعراب . اسلامی

. وانها فارسی و قزلباشیان شامل تاجکها فرعی های گروپ دارند سکونت پاکستان های قسمت در و چین درغرب زنجیانگ ولایت در کثیر تعداد به نیز و داده تشکیل را تاجکستان نفوس اکثریت تاجکها هچناناند. مذهب سنی دیگر تاجکهای حالانکه اند مذهب شیعه ًاا اکثر آانها که اینست قزلباش بخصوص ديگر گروپهاي و تاجک گروپ دو این میان بارز فرق .میباشند

هیچ افغانستان در امروز تا مرکزی آسیای در ها مغل تهاجم زمان از ولی اند پیشبرده را افغانستان جامعه تمدن قرنها گذشت با که اند افغانستان سرزمین گان باشنده ترین قدیم جمله از ها فارسی وجودیکه با . مدت برای که کارتها سلسله از بجز نداشتند حکومتی و سال 10سلطنت در کلکانی الله حبیب توسط شد 1923ماه حکمروایی

دارد ادامه

ها : هزاره

نژاد دو مردمان ازجمله ها . هزاره دارند وباش بود جات هزاره ساحه در و نموده تکلم فارسی لسان به که بوده اروپایی و آاسیایی آانها  مختلط نژاد هم آان با ولی میرسد ها مغل به ها هزاره نژادی ریشۀ اصل در است موجود مختلف بومی ها گروپ از ترکیبی نژاد ًاا بعض آان در بلکه نمانده باقی مغول ًاا .کامل

. میسازد متفرق دیگر های زبان و فارسی از شانرا زبان آانها خاص لهجه و کلمات این استعمال که میکنند استعمال است موجود نیز مغلی کلمات ًاا بعض آان در که فارسی خاص لهجه ها به  هزاره افغانها اکثریت

قرن در که اند خان چنگیز نسل و اولاده از ها هزاره که اند عقیده ( 12این داشتند ) پیمایی راه افغانستان جات هزاره قسمت درین

دارد ادامه

ها :ازبک

میکنند گی زنده افغانستان شمالی ساحات در که اند افغانستان نژاد ترک مردمان .ازبک . مرکزی آاسیای تاسر سر در ها ازبک شیبانی محمد فتوحات تعقیب به پانزدهم قرن در آامد بوجود ها ازبک امروزی نژاد گروپ نتیجه در که آامیختند محلی های ایرانی با ترک فاتحین تهاجم هنگام در ها ازبک اکثر

. دارند زیاد قرابت ها ترکمن با و بوده مذهب سنی ها ازبک اکثریت شدند جاگزین افغانستان شمول . به

شبیه آنها فزیکی نگاه از و میکنند تکلم ازبکی و فارسی زبان دو به ً معموال افغانستان های ازبکاند ها .مغلی

دارد ادامه

ها ترکمن

  . دارند سکونت پاکستان و ایران ، مشهد ، ترکمنستان همسایه ممالک در که اند ترکی های گروپ از کوچکی گروه ها است   ترکمن ها ازبک مانند آانها نژادی ریشۀ که اند مذهب سنی مسلمانهای آانها .

.) ( شبیه فزیکی نگاه از نیز آانها بودند شده داده قرار منع شوروی حکمروایی هنگام در خویش رواج و رسم این پیشبرد از ترکمنستان در آانها هم آان وجود با اند کوچی مردمان ها ترکمن ، ها ازبک خلاف براند ها .مغلی

افغانستان مذهبان سنی دیگر گروه اند  ترکمنها نژاد مغلی و میکنند تکلم دارد خاصی نزدیکی جدید عصر ترکی لسان با که ترکی زبان به که اند .

درسال ترکمنها .200000به 1990نفوس . دارند سکونت نیز ترکمنستان در آامو دریای شمال در ترکمنها بود شده مختلف  تخمین اوقات در افغانستان غرب شمال به کسپین بحیره از اصل ترکمنهای قرن ختم از بعد . 19بخصوص ولایت در و دارند گی زنده آانجا در نیز ًاا فعل که کردند تعین هرات الی بلخ ولایت از را خویش باش و بود محل آانها اند شده وارد شدند روانه خویش سرزمین به روسها زمانیکه

دارند سکونت آانها کوچک های گروپ نیز . کندز

دارد ادامه

ها :بلوچ

تعداد به و بوده اصل ایرانی آانها نژاد که اند دیگری گروپ ها . 200000بلوچ بلوچستان ولایت و سیستان ، پاکستان بلوچستان ولایت در بلوچ مردمان اصلی مناطق دارند باش و بود افغانستان در بلوچ مردمان . دارند سکونت افغانستان جنوبی مناطق در آانها از بسیاری هم و دارد موقعیت ایران (  در سالهای ) میان که بوده کرد مردمان همانند و 1300و 1000آانها نشین صحرا آانها اکثریت رسیدند افغانستان به

بوده اند  چوپان مذهب سنی ومسلمانهای .

ها :نورستانی

) ایرانی ) و اند مردمان ها (  نورستانی ناحیه ) در نیز و بوده ساکن افغانستان غربی شمال ساحات در و ،داردیک نورستانی ، ایرانی ، آاریایی اندو نموده گی نماینده آاریایی مردمان سلسلۀ چهارمین از که بوده

دارند وباش بود پاکستان .چترال

. ) اسلام ) دین خان عبدالرحمن امیر زمان در است مسمی کفار سرزمین کافرستان به نیز آانها باش بودو منطقۀ چنانچه شده یاد کافرین بنام مردمان ازین تاریخ در میکنند صحبت نورستانی مختلف لسانهای به آانها شد ) ( نامیده اسلام پرتو در روشنایی سرزمین نورستان بنام منطقه این ًاا بعد و شده تحمیل آانها .بالای

پاکستان غرب شمال در که چترال های تپه و سرحد اطراف در که اند اسلام از قبل های رواج و دین پیرو هم هنوز آان ساکنین و است مسمی کالاش بنام ًاا فعل که بود نشده فتح که سرزمین ازین کوچکي بخش. ميكنند زندگي دارد .  موقعیت مانند آانها فزیکی نگاه از اند آاریایی مردمان شبیه زیادتر آانها جنتیکی شواهد نگاه از مگر بوده قدیم های یونانی و اعظم سکندر نسل از آانها که باوراند این به ها نورستانی از بسیاری

میروند شمار به مذهب سنی های مسلمان جملۀ از و اند پوست سفید و بوده مدیترانه .ساکنین

دارد ادامه

=:لسانها

دري % _ لهجه به 50فارسي35پشتو % _

35پشتو %8ازبکي % _

3ترکمني % _2بلوچي % _

_ %) وغيره ) هندي اردو، هندکو، پاميري، براهوي، يي، پشه نورستاني، ديگر 2لسانهاي

-:نفوس

احصائيه به به July 2006 نظر افغانستان ميرسد 31.056.997نفوس ._ % ازدياد روبه نفوس 2.67ميزانتولد _ نفوس 1.000/46.6ميزان

مير _ و مرگ 1.000/20.34ميزان

مذهب _ :ميزان

% سني شيعه %80مسلمانهاي مسلمانهاي ديگر 19%، اديان ،1قومي -:تفکيک

44پشتونها % _25تاجک % _

_ 8ازبک %10هزاره % _

ديگران % _ و 13ترکمن

: سیدکاغذ زی اشرف سخی 1389جدی 4داکتر

. که است ضرورت ومنجمنت اداره قوی هادستگاه سکتور این انکشاف پهلوی در شد خواهد درکشور. شود تطبیق بخش قناعت بطور میشود طرح ها بخش دراین که انکشافی های پالن

آینده ودر میپردازیم فشرده خیلی بطور زراعت توسعه درمورد صرف نوشته حمل  دراین مسایلزراعت , متخصصین که واریم امید و کشید خواهیم بحث به را انرژی وسکتور ترانسپورت ونقل

زراعتی ازدانش را ما طنداران و گرفته حصه فعال بطور زراعتی مسایل در به  کشورما مختص. سازند مستفید کشور

, ها شهر به کارگران بزرگ کتله است وبیکار عاطل کار قوای فیصد شصت الی پنجاه افغانستان دربحران یک رابه وافغانستان آورده بار را اجتماعی نارضایتی یک مزمن بیکاری که شده سرازیر

های , پروژه وتوسعه انکشاف تقویه حالت ازاین رفت بیرون وسیله که است ساخته روبرو اقتصادیوآبیاری است.  زراعتی

  , میتواند زراعت سکتور و است مزمن بیکاری رفع برای وسیله وزودترین ترین سهل بهترین زراعتبخود اکتفا زراعتی مسایل در کشورمارا وهم نماید جذب کوتا مدت دریک را بیکارها بزرگ فیصدی

سازد.

جنگ دراثرادامه گذشته سال سی کشوردرظرف طبیعی  زراعت وباید  وحوادث شاید طوریکهکه است خورده برهم سکتوربکلی این در زراعتی ات وتولید نفوس ازدیاد وتناسب نکرده انکشاف

. دهد می تشکیل افغانستان در را زراعتی تولیدات قیمت وازدیاد بیکاری عمده مشکل

در بشری امور در متحد ملل سرمنشی حدود 4معاون در که اظهارداشت سال همین 7 ,4دسمبرقحطی به باردیگر کشور این زمستان در که میرود آن میبرندوخطر بسر گرسنگی به افغان ملیون

وتوسعه انکشاف دیگر ازجانب شوند مواجه عذائی مانند  زراعت  مواد نامناسب شرایط به نظرواجتماعی سیاسی سامان به نا که  وضع آمده متحد ملل سازمان گزارش در میرود پیش بطی خیلی

میکنند زندگی فقر در افغاستان نفوس برسوم ومردم  یک کشور برای آیند ناخوش خبر یک  کهکاریابی . هابرای شهر بسوی والیات از کشور نفوس است آورده  افغانستان بزرگ  هجوم پروبلم که

دردسر و مشکل روش این که است آورده بوجود ندارند را نفوس ازدحام گنجایش که شهرهای برایکابل , , شهر آن مهم مثال است آورده بار به درکشور را واداری اقتصادی صحی که  اجتماعی است

سالهای اوایل ولی  صرف 1970در داشت را نفوس ملیون نیم شهربه  گنجایش این امروزنفوس. است کرده تورم ملیون پینج

نمود؟ حل کوتاه ٌ نسبتا مدت دریک را واقتصادی اجتماعی بزرگ مشکل این میتوان چطور

ارقام اساس مجموعی  به کشوربطور زرع قابل های زمین زراعت وزرات هشت  احصائیه درحدود ( مساوی هکتار یک که است هکتار چهل 5ملیون زرع قابل زراعتی زمین مجموعا و است جریب

صرف ( میباشد جریب چهارده 25ملیون یعنی ها زمین زمین  فیصد جریب است  ملیون آبیاری تحتآن کم فیصدی یک ومتباقی  و باشد کاری للمی از  ممکن زیاده که 5درحدود هکتار ملیون  25ملیون

شود . نمی زرع آب کمبود نسبت میشود زمین ٌ ,  جریب واقعا زرع 25اگر تحت دیگر جریب ملیوننزدیک آینده در افغانستان شود محصوالت  گرفته بلکه شد خواهد بخود اکتفا زراعتی تولید در تنها نه

تولیدات . وانکشاف توسعه دراثر برآن ومزید کرد خواهد صادر جهان وکنار گوشه چهار به را زراعتی. گردید خواهد جذب زراعت سکتور در ها بیکار زیاد فیصدی زراعتی

مستعد زراعتی کیفیت ازنگاه ها زمین این و است زیاد خیلی درافغانستان والمزوع بائیر های زمینکه مانده عاطل بکلی و براخ غرب وجنوب وجنوب شمال در وسیع های دشت است زرع وقابل

را وسیع های دشت این زراعتی های واستراتیژی پالیسی زراعتی مشخص پالن یک توسط میتوانبسازد . زرع قابل

نگار نامه با مطبوعاتی مصاحبه یک در وانرژی آب وزرات معین روان سال اپریل هشت بتاریخپینج هفتادو افغانستان ساالنه آبهای مقدار مختلف های سروی اساس به که داشت اظهار پژواک ) ملیارد ) پینج و بیست یعنی آن فیصد سی الی وپینج بیست صرف که است مکعب متر بلیون ملیارد

ملیارد ه پنجا مقدار به ومتباقی میرسد مصرف به زراعت بخش در افغانستان در آن مکعب  مترمجانی بطور آبها این از همسایه های وکشور خارج افغانستان از استفاده بدون آبها آین مترمکعب

شده ضایع های آب این ارزش که میکنند اعظمی امریکائی  استفاده دالر ملیارد ه پنجا حدود  درگاز ذخایر به نسبت آن ارزش که است ملی مهم ودارائی طبیعی بیکران ثروت یک و شده سنجش

مضمونی . )  ونفت باره دراین تراست بلند شود تصورمی که درافغانستان دیگر معدن وهر ومساینجانب کمک :  توسط همجوار ممالک به دالر بلیون پنجاه ساالنه زده قحطی کشور عنوان تحت

. است(. ثبت افغان های سایت تعداد یک آرشیف در که شده نشر میکند

های سرمایه با آب بزرگ های بند که نیست ضرور حاضر حال که  در مدت  هنگفت وقت نگاه ازشرایط به نظر ما سرزمین بل شود احداث میگیرد بر در را فزیکی  طویل جیو  وساختمان

داردمیتوان که شود  وتوپوگرافی احداث خورد های گزاری سرمایه با کوچک شمار بی های  بندنموه احاطه بلند های کو آنرا اطراف که بزرگ طبیعی های کاسه افغانستان در آن از وگذشته , های کاسه این سمت به هارا خانه رود مسیر میتوان کم مصرف وبه سهولت به است موجود

مناطق در بخصوص کشور ساحه دربسیاری طبیعی ی ها کاسه نوع واین داد تغیر طبیعیزمین , به کانالها حفر توسط آبها این که است موجود زیاد تعداد به شرقی وشمال ل شما مرکزی

وسیله یک خود بذات ها کانال حفر و میشود داده سوق بایر منطقه  های همان کاربرای خلقخواهد توسعه نیز را ماهی تربیه کوچک های پروژه آب از پر بزرگ های کاسه در وعالوتا خواهدشد

, را .) ماهی آن روز یک بدهی راماهی شخص یک اگر میگویند که است مثال یک غرب دنیای در داد .) های آب این آن از گذشته میخورد ماهی روز ها صد بیآموزی گیری ماهی را شخص این واگر میخورد

کمک  ایستاده منطقوی واقلیم سبزی زیاد  درسر تعداد یک بازهم مثمر اشجار درختی سر وحاصل. شد خواهد ها فامیل برای خوب عاید منیع و گماشته بکار را منطقوی نفوس

کمک میدهد تشکیل زراعتی محصوالت آنرا اولیه مواد که کوچک صنایع ایجاد به زراعتی تولیدات , , , میسازد را کوچک صنایع تولیدی مواد که است وکنجد زغر شرشم پنبه لبلبو زرع آن مثال که میکند

المللی بین موسسات اواخر آموخت  ودراین را زعفران کشت زراعین هرات  به در وصفحات  کهرا زعفران محصول روان سال همین در هرات و است موفق خیلی زعفران کشت کشور شمالوبه گرفته عالقه رعفران تولید به زارعین از تعدادی یک نیز قندهار ودر نمود صادر بار اولین برای

تولید , رابیآموزند زعفران کشت طرز آنجا در تا سفر زعفران کشت آموختن جهت هرات والیتزعفران گرام کیلو سه مقدار به زمین هکتار یک از که است زراعتی پربهای محصول یک زعفران

مبلغ به محلی درمارکیت زعفران کیلوگرام وفی میدهد و  3500  حاصل میرسد فروش به دالرکشت از نتیجه در که خواهدشد هار قند زارعین برای بدیل زراعتی تولید یک آینده در زعفران کشت

. روان درسال کاهد می ,  کوکنار به , را وچهارمغز بادام انار انگور تولیدات که شد موفق افغانستانمبلغ سال دراین کشور دو تجارتی ویبالنس کند صادر هندوستان وبخصوص همسایه های ..75  کشور

دریک , 588 کشور وصادق فعال خوشنام وزیر یگانه رحیمی آصف محمد آقای میکند رااحتوا دالرهای سیاست باالی ردیف در دولت پروگرام در زراعت وانکشاف توسعه که داشت اظهار مصاحبه

اندازه به آینده سال سه ظرف ودر داشته قرار سرمایه 4اقتصادی زراعت دالردربخش ملیارددر . افغان محصل هزار چهار تعداد به حاضر حال در که نمود اظهار وی برآن ومزید شد خواهد گزاری

متخصصین به ما و میکنند تحصیل زراعت بخش در زیاد تعداد یک که اند تحصیل مصروف هندکشور . زراعی وانکشاف توسعه به فنی پرسونل این تربیه که واریم امید و داریم مبرم نیاز زراعتی

. باشند داشته بسزای سهم

دربخش هند داشته  تکنالوژی عرضه بما که زراعتی های ,  پروژه است مصرف وکم موثر مفید خیلیزراعتی پروژه  تولیدات در که دارند سعی ها وهندی داشته هند برای خوب خیلی مارکیت افغانستان

اداره , آبرسانی های پروژه در بخصوص کشورما زراعتی خاک ,  های تحلیل آبیاری  ومنجمنتگزاری , سرمایه غذائی بندی وبسته تولید .  وزمین ران گذا یه سرما تعدادزیاد همچنان کوچک  کنند

بخش آینده سال چند ظرف در که است امید و اند گرفته عالقه زراعتی تولیدات بخش در وانفرادیبزرگ سهم زده جنگ سرزمین این بازسازی وبه درکشورحل را غذائی کمبود و یافته توسعه زراعت

بگیرند.

گان بیننده :نظریات

کند می تهدید را کابل کثافات افزایش