تاریخچه ترویجکشاورزی در ایران

قبل از انقالب

جناب آقای دکتر سلیمانپور :استاد

احمدی شریفاحمد :تهیه کننده

مقدمه

تمدن می شود که ایران یکی از اولین کشورهای دنیاست که در آن کشاورزی وگفتهرورش شروع شده و انسان اولیه برای نخستین بار در فالت ایران به کشت و زرع و پ

ه حفاری هایی که در اطراف کاشان به عمل آمده نشان می دهد ک. دام دست زده است. شته انددر شش هزار سال پیش ایرانیان متمدن بوده و سیستم زراعی پیشرفته ای دا

سال پیش از 3300در حفاریهای نقاط مختلف ایران مشخص گردیده که در حدود

ند و کاشان و دامغان به طرز مشابهی نقاش ی می کرده ا–میالد مسیح درخت را در ری . وده استبنابراین در آن زمان از لحاظ باغبانی میان نقاط مختلف ایران رابطه برقرار بان بنی در زم)بعد از ساسانیان تا زمان حمله مغول کشاورزی ایران به تناوب دچار رکود

بانی در زمان دیلمیان باغ. گشت( در زمان بنی عباس و حکومتهای محلی)و رونق ( امیهریای یران به حداکثر توسعه خود رسید و برای اولین بار کشت مرکبات در اطراف د

..خزر آغاز گشت

به جالب اینجاست که در این عصر بعض ی از انواع سبزی مثل مار چوبه وگل کلمو با مقدار زیاد در ایران کشت و مصرف می شدند ولی بعد ها کشت آنها منسوخ شد

عمومیت وجود آنکه هنوز بعض ی از کشاورذان آنها را تولید می کنند هنوز مصرف آنهایران نیافته و جزوگیاهان تفننی محسوب می گردند در اثر حمله مغول همراه با و ان شدن ایران باغبانی نیز از رونق افتاد و وضع بدین منوال بودتا آنکه غازان خ

ت و همت به آبادی مملک( اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری قمری )تیموریقاط در قلمرو وی انواع درختان میوه و سبزی هادر تمام ن. توسعه کشاورزی گماشت

دوستان کشت می شدند و باغبانی آنقدر رونق داشت که از اصفهان انواع میوه به هن.وآسیای صغیر وازکرمان خرما به سایر ممالک صادر می گشت

بدون ) قديم محل ابداع ترويج قديميايران كه خواجه . بوده است( سازمان و تشكيالت

رشيد الدين فضل اله همداني، وزير غازان هاي خان، مروج كشاورزي بوده و است و نیز كتاب

796كه د ر سال « آثار و اخبار»يا « آثار و احياء»هجري نوشته شده است در زمينه كشاورزي

. وسايل مربوطه به آن است

باقی از زمان صفویان نیز کتابهای کشاورزی مختلفیل مانده که مهمترین آنها ارشاد الزراعه تالیف فاض

هجری قمری است که در سال 921هروی در سالنجم الدولهتوسط عبدالغفارخان هجری قمری 1323

.گشته اندبا چاپ سنگی منتشر

روزنامٔه وقايع اتفاقيه مورخ۳۶در شمارٔه ( سال تنکوزئيل)۱۲۶۸نوزدهم محرم سال

در از نخستین کوشش ها براى کشت پنبهرغوب تر ايران ياد شده و زمينٔه ترويج پنبٔه م

.در ايران از همان زمان فراهم گرديده است

زی اولین جنبش به سوی کشاور ی میرزا تقصدارت نوین در زمان

.خان امیرکبیر بوجود آمد

با شروع اموزشهای رسمی در مدارس کشاورزی ،مامورین به اموزشهای غیر . ش. ه۱۲۹۶سال اداره فالحت نیز از

از این افراد .رسمی کشاورزی در دهات مبادرت داشتنداز . یاد می شده است"مامورین فنی فالحتی "تحت عنوان

ی ،ترقی که فعالیت های مامورین فنی فالحتبه بعد زمان آن ب کشت و کار و توسعه فنون کشاورزی و دامپروری را موجن گردید ،ایده ها و نظرات مشابهی در محدوده ارشاد زارعی

.ید در جای جای فعالیتهای کشاورزی تکرار و تقویت گرد

بعد از روی کارامدن رضا خان و بمنظور کسب ۱۳۰۱در سال ی درامدهای دولتی از دهات و امالک خالصه ،تاسیس دبستانهات روستایی جهت تربیت افرادی کاراموز بمنظور اداره امور دها

ی مدنظر و توجه مسئوالن حکومت"دهاتمباشرین"تحت عنوان با حضور هیئت ۱۳۰۱سالاین مدرسه فالحتی در .قرار گرفت

دولت وقت افتتاح شد و داوطلبانی که دارای تصدیق ششمبتدایی این مکتب ا.ابتدایی بودند ،در این مدرسه پذیرفته شدند

شد ،دارای یک فالحتی که پس از یکسال تبدیل به دبیرستان فالحتی.بود(ماه عملی ۶ماه نظری و ۶)دوره اموزش ی یکساله

،ارائه ۱۳۰۵همپای گسترش و توسعه اموزشهای رسمی کشاورزی ،در سالخدمات ارشادی به روستاییان جز وظایف عمده ادارات فالحت و بعدها ادارات

رزی تحت بدین ترتیب که تعدادی از کارکنان ادارات کشاو .کشاورزی قرار گرفت ه ارائه عنوان مامور فنی کشاورزی به روستاهای مختلف کشور اعزام و نسبت ب

.راهنمایی و اموزشهای ارشادی به کشاورزان اقدام نمود ند شهریور سال در پروگرام یا برنامه اولین کابینه حکومت پهلوی که بیست و ششم

ی ملی به مجلس شورا«پروگرام کابینه مستوفی املمالک »،تحت عنوان ۱۳۰۵:وقت تقدیم گردید ،در ماده سوم این برنامه چنین امده است

نظیر اهتمام در ترویج و ترقی زراعت ،باالخص تکثیر محصوالت قابل صدور ""پنبه ،ابریشم و امثال ان

،که ۱۳۲۰پس از تشکیل وزارت کشاورزی در سالگسترش و توسعه اموزشهای رسمی کشاورزی و

شور همچنین تشکیالت اجرایی اداره امورکشاورزی کل اداره را بدنبال داشت ،سازمانهای بین املللی از قبی

و بنیاد (4اداره اصل )همکاریهای فنی امریکا با ایران و خاور نزدیک به ایران امدند تا برنامه های اصالح

بهبود روستاهای ایران را اغاز کنند

از بنیاد خاور نزدیک دعوت نمود تا در ۱۳۲۴دولت ایران در سال کشور نمایندگی دایر نموده و برنامه های اصالحات و عمران

ل پنج محور فعالیتهای بنگاه در ایران بر حو .روستایی را دنبال نماید

:بشرح زیر استوار بودفعالیتهای کشاورزی ،-فعالیتهای بهداشتی ،-فعالیتهای خانه داری،-فعالیتهای فرهنگی ،-فعالیتهای تعاونی -

تران بنگاه خاور نزدیک ضمن راه اندازی اموزشگاه های پسران و دخجهت تربیت اموزگار و کمک اموزگار روستایی ،قسمتی بنام

ر قسمت دهیاری د.را تشکیل و راه اندازی نمود "قسمت دهیاری "اد حقیقت همان وظایف مربوط به ترویج کشاورزی را انجام می د

:" ت بطوریکه در شرح وظائف و مسئولیتهای این قسمت امده اس.دهیاری راهی است که به وسیله ان اطالعات فنی در اختیار رزی کشاورزان داده می شود و هدف اصلی این قسمت بهبود کشاو ه و است و با کلیه قسمتهای دیگر بنگاه همکاری نزدیک داشت

".تشریک مساعی می نماید

دهیاران بیشتر از اموزگاران مدارس ،که در دانشسرای مامازن این افراد حداقل .شدند-تحصیل می نمودند ،انتخاب می

ساله ابتدایی را دارا بوده و عالوه ان یکسال در ۶تحصیالت در انتخاب این.دانشسرای کشاورزی مامازن اموزش دیده بودند

اهل مامورین توجه می گردید که حتی االمکان جوانانی باشند کهاد در روستا بوده و عالقه مند به زندگی در روستا باشند این افر

نین های ارشادی و همچ-روستاهای مربوطه سکنی گزیده و برنامهاموزش اکابر را در همان روستا و یا روستاهای مجاور انجام می

.دادند

۸۰دهیار برنامه هایی را که ذیال ذکر می گردد در ۱۲در اولین دوره فعالیت ،:از فعالیتهای انجام شده توسط دهیاران عبارت بودند.دهکده اجرا نمودند

مبارزه با افات و بیماریهای گیاهی،-ترویج سبزیکاری، توزیع بذور مرغوب ،-نحوه بکار بردن ابزار کوچک کشاورزی ،نظیر گاو اهن فرنگی،-اصالح توزیع تخم مرغ نطفه دار ،خروس ،واکسیناسیون طیور ،توزیع نژادهای-

شده ،تلقیح مصنوعی ،توزیع خوراک دام و طیور و طرز ساختن النه های بهداشتی،

،...انجام امور بهداشتی ،سمپاش ی علیه بیماریهای ماالریا و -،(سواد اموزی )برگزاری کالسهای اکابر -،دهیاران و میان کشاورزان(نشریه ترویجی )توزیع رساله هایی به زبان فارس ی -

سرپرستان روستاها

ری که بدنبال با توجه به گسترش فعالیتهای ترویجی و نتایج مثمر ثمدر تشکیالت جدید و ۱۳۲۷داشت ،وزارت کشاورزی در سال

همچنین شرح وظایف جدیدی که برای قسمتهای مختلف ان ی وزارتخانه تصویب نمود ،جان تازه ای به فعالیتهای ترویج

نه وظایف وزارتخا(دکتر احد مقبل )وزیر کشاورزی وقت .بخشید:تحت سرپرستی خود را بشرح زیر اعالم داشت

،(تحقیقات کشاورزی )بررس ی و ازمایش -ترویج و ارشاد زارعین ،-.اقتصاد کشاورزی ،-

ایران نخستین فعالیتهای ترویجی۱۳۳۰در سال تشکیالت رسمی۱۳۳۱سازماندهی شد و در سال

ترویج کشاورزی با تاسیس واحدی به عنوانر شروع به کااداره ترویج در وزارت کشاورزی

اولین گروه مروجان ۱۳۳۲نمود و در سال .کشاورزی به روستاها اعزام گردیدند

منجر به توسعه و ۱۳۳۲الی۱۳۲۰انچه که در سالهای سازمان گسترش فعالیتهای ترویجی و نهایتا تاسیس

لی ترویج گردید ،فعالیت های سازمانهای بین املل،بنیاد خاور نزدیک و سازمان 4ازقبیل اداره اصل

بود که طراح و برنامه F.A.Oخواروبار ملل متحد ان در ریز اصلی فعالیتهای ترویجی و مشوق دولت ایر

.د زمینه تاسیس ترویج کشاورزی بحساب می این

طی یک موافقت نامه که میان .(ش۱۳۳۱)۱۹۵۱در می

به ( F.A.O)دولت ایران و سازمان خواروبار کشاورزی جی امضا رسید ،مقرر گردید سازمان مذکور یک مشاور تروی

ای در نتیجه این موافقت نامه اق.در اختیار ایران قرار دهد اندرسون مشاور دانمارکی سازمان ،جهت کار در ایران

وظیفه او همکاری با وزارت .انتخاب و معرفی گردید .کشاورزی در زمینه انجام فعالیتهای ترویجی بود

نیز از سوی رییس ۱۹۵۲دسامبر ۳۰در در ایران ،از واشنگتن 4اداره اصل

نفره ۶یا ۸درخواست گردید تایک گروه زام مرکب از اساتید ترویج را به ایران اع

. دارد

میالدی کلیه استانهای کشور ۱۹۵۶تا سال نفر مروج کشاورزی بودند که ۳۰حدودا دارای

م خود هر یک از کارشناسان امریکایی نیز به سه،در طول مدت خدمت دوساله در ایران ،برای

با پیشرفت امور تربیتی ،همکاریهای الزم را.مروجان کشاورزی مبذول می نمودند

اه توسط عده ای از متخصصین ترویج دانشگ۱۳۳۱در پاییز رای چند دوره اموزش ی ب«برت دسپین »ایالتی یوتا از جمله

ن همچنی.مروجین کشاورزی در شهر تبریز برگزار گردید وس در شهر بوشهر و پروفسور هال و بر «ملوین پترسون »

ار اندرسون ،انجام روشهای ترویجی را در مزارع نمایش بکروزه برای ۹۰نیز کالسهای ۱۳۳۱در بهمن سال .گرفتند

اموزش مروجان کشاورزی در زمینه های اصول و روشهای .منطقه کشور برگزار گردید ۶ترویجی در

نفر متخصص ترویج در مرکز ۳۵سازمان ترویج کشاورزی دارای ۱۳۳۸در سال خانه ترویج بود ۴۲نفر مروج کشاورزی و ۴۷۲نفر کارشناس در استانها و ۱۳۵،

ی و مروجین کشاورزی موظف بودند روستاییان را در زمینه های ذیل راهنمای:ارشاد نمایند

روشهای کاشت محصوالت زراعی،-روشهای دفع افات و بیماریهای گیاهی،-ترویج بذر اصالح شده ،-توسعه دامپروری و مرغداری ،-.تولید سبزیجات ،علوفه و توسعه مراتع؛-

لم و در زمینه های فوق مروجین کشاورزی از مالقات فردی و گروهی ،نمایش فی.دنداسالید ،تابلوهای نمایش ی ،چارت و برنامه های رادیویی استفاده می کر

از ابتدای تاسیس سازمان :دوره اول ترویج تا وقوع اصالحات ارض ی در

(۱۳۴۱الی۱۳۳۲)کشور

ب از اصالحات ارض ی تا انقال :دوره دوم ( ۱۳۵۷الی ۱۳۴۱)اسالمی

:اول دوره اتمه در این دوره که با تاسیس سازمان ترویج شروع و با وقوع اصالحات ارض ی خ

و می یابد کارنامه درخشانی از فعالیتهای مروجین کشاورزی در بخش کشاورزی ی خود با سازمان ترویج کشاورزی در اغاز فعالیتها.روستایی کشور برجای مانده است

نفر کارمند فنی و اداری ،برنامه های اموزش ی ۱۵۰نفر مهندس کشاورزی و ۲۶ند از شد-مروجین کشاورزی عبارت می.،ترویجی خود را در مناطق روستایی اغاز نمود

تدایی همان مامورین فنی ادارات کشاورزی که غالبا دارای تحصیالت قدیم و ششم ابداخلی و این افراد پس از طی دوره های اموزش ی مختلف که بوسله کارشناسان.بودند

که (۱۰تا۵)خارجی انجام می شد ،رهسپار روستاها گردیده و در تعدادی از دهات و اجرا نامیده می شد ،برنامه های اموزش ی ،ترویجی مختلفی را طرح« حوزه ترویجی »

.می نمودند

ر غالبا بمروجین دردوره اول زمینه های اموزش ی :اساس محورهای زیر قرار داشت

مبارزه با افات و بیماریهای گیاهی و دامی،-ترویج بذور اصالح شده مرغوب ،-ترویج کودهای شیمیایی،-ترویج اصول صحیح کاشت محصوالت زراعی-

،باالخص محصوالت نوین زراعی

ارقام مهمی چون رقم سرداری گندم و ذرت دانه ای 704رقم سینگل کراس

علوفه ای محصول همین دوره است کههنوز هم کشت وسیع آنها در کشور

.ادامه دارد

از دفتر کار مروج عبارت بود از یک یادو اتاق در یکی-رت میمنازل روستاییان و وسیله نقلیه مروج نیز عبا

نیز شد از دوچرخه یا موتورسیکلت و در بعض ی مناطقیل وسایل و لوازم مروج تشک.از اسب استفاده می شد

زم می شد از ،مقداری از وسایل فنی کمک اموزش ی ،لوای دستی ،قیچ-کشاورزی از قبیل سمپاش ،بذرپاش

یی باغبانی ،بذر اصالح شده ،پنس،کودهای شیمیا،نمونه سموم و غیره

ی از دیگر موارد مشوق های اعطایی به مروجان کشاورزی ،م:توان به موارد ذیل اشاره نمود

نفر به ۵اعطای بورسهای خارج از کشور به تعداد سالیانه -مروجان کشاورزی فعال و ممتاز ،

ارتقا شغلی ،-امکان تحصیل در دانشگاههای داخل،-و معرفی مروجین کشاورزی ممتاز در برنامه های رادیویی-

نشریات کشاورزی .اعطا مشوق های مالی؛-

: دوم دوره (ارض یاصالحات وقوع )۱۳۴۲الی ۱۳۴۱

رض ی در طول مدت این دوره ،مروجان کشاورزی درگیر فعالیتهای اجرایی اصالحات اشاورزی از تعداد مروجین ک.گردیده و از رسالت واقعی ترویج منحرف و فاصله گرفتند

جرا در به شدت کاسته شد و فعالیتهای مثمر ثمری در مناطق روستایی به مرحله اه نیامد و هیچ دوره اموزش ی مفیدی نیز برای مروجان برگزار نشد در طول این دور

زی را تحت فعالیتهای مربوط به اصالحات ارض ی کلیه برنامه های مربوط بخش کشاور شاورزی البته ذکر این نکته نیز ضروری است که مروجین ک.الشعاع خود قرار داده بود

در طول مدت ماموریت در برنامه اصالحات ارض ی ،کارایی فراوانی را از خود نشانن امر دادند و بارها مورد تشویق مقامات وزارت کشاورزی قرار گرفتند ولی علی رغم ایمحول ،لطمات فراوانی بر پیکره ترویج کشور وارد امد و بدعت و سابقه ای شد برایرویج به کردن فعالیت هاو برنامه های غیر ترویجی و غیر مرتبط با فلسفه و اهداف ت

.عاملین اجرایی ان

قالب در جهارجوب منشور انایران که بود در کشاورزی و آبادانی نهادی ترویج سپاه . تتصویب و دوران نخست وزیری حسنعلی منصور به تحقق پیوس۱۳۴۳سفیددر

این سپاه از کارشناسان علمی و فنی جوان کشور، چون مهندسان رشته های ته های کشاورزی، ساختمانی، راه سازی، برق و مکانیک، و سایر دانش آموختگان رش

ی فنی و مهندس ی است که بخش ی از خدمت زیر پرچم خود را در روستاهای کشور مآنها با باال بردن سطح زندگی روستاییان، آشنا کردنبرای آنها گذرانند و کوشش

و روش های نوین کشاورزی، یاری به افزایش تولیدات دامی و کشاورزی، گسترشستاها بهبود صنایع روستایی، راهنمایی روستاییان در باره آبادانی و نوسازی رو

.می باشدهده دار نهادهای خانه انصاف، سپاه دانش، سپاه بهداشت و سپاه ترویج و آبادانی ع

در اجرای سیاست های اصالح اقتصادی و اجتماعی مورد نظر محمدرضا شاه پهلوی .چهار چوب انقالب سفید در سطح روستاها بودند

بود ماده 19آبادانی دارایوآئین نامه اجرایی وظایف سپاه ترویج و

:۱۳۴۹الی۱۳۴۳ی بکارگیر اقدام به ،مدیریت جدید سازمان ترویج ۱۳۴۳در سال

دمات طول این مدت خدر . ترویجی کرد سپاهیان ترویج در فعالیتهای عموم برای.حمایتی و پشتیبانی از مروجین کشاورزی افزایش یافت

ریال ۲۵۰۰۰هر نفر )مروجین کشاورزی وام خرید موتور سیکلت ۱۵۰۰اختصاص یافت ،دفتر کار برای انها احداث شد و ماهیانه مبلغ(

تعداد ۱۳۴۶در پایان سال .تامین و پرداخت گردید "حق سوخت"ریال ه نفر رسید در طول این مدت تنظیم برنام۴۱۹مروجین کشاورزی به

انها سالیانه مجددا مورد توجه قرار گرفت و برای استانها و شهرستگردیدریئس و سرپرست تعیین

قزوینعمران سازمان 1347 مصوب

ژیم و استفاده از کارشناسان کشاورزی ر رویج صهیونیستی در این سازمان جهت ت

کشاورزی

گروه آموزش ی ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده اقتصاد و کشاورزی دانشگاه

اولین دوره کارشناس ی1350سال تهران در .ردکآغاز کشاورزی را رشته ترویج و آموزش

:۱۳۵۱الی ۱۳۴۹در طول این دوره ضمن ادامه خدمت سپاهیان ترویج کشاورزی جدید االستخدام نیز جذب

نفر رسید و همچنین ۷۶۲به ۱۳۵۱سازمان ترویج گردیدند و تعداد مروجین کشاورزی در پایان سال ی به سازمان اعتبارات و بودجه تخصیص .نفر کارشناس نیز وظایف پشتیبانی را برعهده داشتند ۲۰۳

دستگاه دفتر کار مروج ۳۰۰ترویج افزایش یافت و طبق برنامه عمرانی چهارم کشور ،مقرر گردید ب سپاهی در مناطق روستایی احداث شود و برای هریک از مروجین کشاورزی وسیله نقلیه مناس

.تامین شود (موتور سیکلت و خودرو )ظور از دیگر مشخصه های بارز این دوره اجرای طرح دهات نمونه، توسط سازمان ترویج بود،و من

رویجی بود از اجرای ان تلفیق خدمات رسانی به بخش کشاورزی همراه با فعالیتهای فشرده اموزش ی ،تا در طی اجرای این طرح ها هر مروج کشاورزی مسئولیت اداره سه روستا را برعهده می گرفت و ب.

در .شدندر می همکاری یک سپاهی ترویج دیپلمه و یک سپاهی ترویج دامپزشکی که در هر روستا مستقرا طول اجرای طرح های دهات نمونه ،عوامل اجرایی سازمان ترویج اکثرمنابع ،امکانات و وقت خود

گ گردیده صرف امور خدمات رسانی به مناطق روستایی می نمودند و فعالیتهای اموزش ی بسیار کم رن.بود

:۱۳۵۷الی ۱۳5۲" یدطرحهای افزایش تول"از مشخصه های بارز این دوره ،درگیری عوامل اجرایی سازمان ترویج در

ز رسالت همانگونه که در قسمت مربوطه ذکر شد ،دخالت ترویج در این فعالیت انحراف دیگری ا.بود :رد پیامدهای این اقدام را بطور فهرست وار می توان بشرح ذیل برشم. اصلی مکتب ترویج بود

انحراف از رسالت اموزش ی و درگیری مروجین کشاورزی در امور اجرایی و خدمات رسانی ،-درک غلط از مفهوم ترویج در ذهن کشاورزان و باور مسئوالن،-این امر __باعث انتقال مروجین از روستاها به شهرها و کم رنگ شدن فعالیتهای روستایی مروجین ،-

و یکی از بعدها باعث ان گردید که سازمان ترویج نسبت به استخدام مخروجین کشاورزی اقدام نمودهریج کم رنگ و ویژگیهای بارز مروجین کشاورزی که عبارت بود از روستازادگی و سکونت در روستاها ،بتد

_بی اثر شود و رجحان انگیزه های مادی خدمت در شهر نسبت به روستا در مروجین ایجاد گرددها این عدم توجه به ارائه دوره های اموزش ی ضمن خدمت برای مروجین و افزایش توان علمی و فنی ان-

. ؛امر بعلت درگیری تمام وقت مروجین در فعالیت های اجرایی و اداری پیش امد

به ۱۳۵۴در طول این دوره فعالیتهای سپاهیان ترویج ادامه یافت و همچنین از سال شد به سازمان اموزش کشاورزی واگذارپادگانها بعد اموزش کشاورزی سربازان در

نفر مروج و کمک کارشناس ۸۰۵به ۱۳۵۶تعداد مروجین کشاورزی در پایان سال .به ۱۳۵۱و همچنین تعداد کارشناسان سازمان ترویج که در پایان سال .بالغ گردید

که حاکی از توجه .نفر افزایش یافت ۳۱۵به ۱۳۵۶نفر رسیده بود در پایان سال ۲۰۳اعطایی ت تسهیال امکانات و .به تامین کارشناس کشاورزی در طول این دوره می باشد

به کارشناسان و مروجین در طول این مدت ،بعلت افزایش بودجه دولت از محله نو افزایش درامد نفت ،افزایش چشم گیری یافت و برای استانها وسایل نقلیزایش خریداری گردید و برای پرسنل فنی ترویج و مروجین کشاورزی نیز بعلت اف

حقوق و امکان خدمت در شهر ،انگیزه الزم و کافی جهت جذب در سازمان ترویج .فراهم امده بود

تا ترویج و آبادانیدرسپاه ۳۴٬۰۰۰بیش از ۱۳۵۶

اده به روستاها فرستروج م.شده اند

ر می توان بطور فهرست وااین دوره را علل این عدم موفقیت :بشرح ذیل برشمرد

تایج چون ترویج یک فرایند و فعالیت اموزش ی است که اثرات و ن-ژیم ان در درازمدت ظاهر می گردد ،لذا توجه مسئولین مملکتی در ر و گذشته به اموراجرایی و خدمات زود بازده که امکان ارایه امار

ج بهمین علت سازمان تروی.ارقام وجود داشت ،معطوف می گردید رویجی به دخالت در فعالیتهای غیر توادار مروجین کشاورزی خود را

ج کشور و خدماتی می نمود و این امر لطمات فراوانی را برپیکره تروی،وارد اورد

یتهای عدم حمایت و پشتیبانی علمی ،فنی و فیزیکی از فعال-بعنوان مثال مروجین کشاورزی همواره از.مروجان کشاورزی

ز نظر کمبود وسیله نقلیه مناسب در رنج بوده اند و همچنین اعلمی بعلت عدم برگزاری مرتب دورههای اموزش ی ،در سطح

هادهای پایین قرار داشته اند و کارشناسان متخصص شاغل در نتحقیقات ،اموزش و ترویج کشاورزی نیز بعلت عدم وجود

ندانی به ارتباطی منسجم و موثر بین این نهادها انگیزه و عالقه چحمایت های علمی از مروجین کشاورزی را نداشته اند ،

ن به غیر از ده سال اول فعالیت مروجا-ب کشاورزی در بقیه دوران قبل از انقال اسالمی ،ارزشیابی و نظارت منظم و زی دقیقی از فعالیتهای مروجین کشاور

بعمل نمی امد،

یان مروجین کشاورزی که می بایستی حتما از مند روستازادگان تحصیل کرده انتخاب می شدی های اغلب از افراد شهرنشین و غیراشنا با ویژگیزه ای مناطق روستایی که هیچگونه عالقه وانگ

جهت زندگی و خدمت در روستاها را نداشتند بکار گرفته می شدند ،

امه وسایل فنی و امکانات مورد نیاز برای اجرای برن-ردید های اموزش ی در سطح روستاها اغلب تامین نمی گپار و بعبارتی مروجین کشاورزی با دستی خالی رهس

ر روستاها می شدند و برخی از انها با فداکاری درخو بت به تحسین بااستفاده از امکانات روستاییان ،نس

ایجاد مزارع و دامداریهای نمونه که در اموزش کشاورزان بسیار موثر بود اقدام می نمودند ،

پدر علم ترويج کشاورزي ايران دکتر اسماعيل شهبازي مامازن از گرفتن ديپلم کشاورزي از دانش سراي کشاورزي او پس . پنج سال دارد و او هفتاد

از دانشگاه 1339، فوق ديپلم فني ترويج کشاورزي را در شهريور 1335ورامین در سال در رشته 1350آمريکايي بیروت کسب کرده و سپس سالها بعد همین دانشگاه تا شهريورماه او موفق .استهاي ليسانس مهندس ي کشاورزي و فوق ليسانس ترويج فارغ التحصيل شده

از دانشگاه 1357درجه دکتراي کشاورزي در آموزش ترويج و توسعه نیز در شهريور به کسب .ملي پلي تکنيک تولوز فرانسه جزو تحصيالت وي است

، مروج کشاورزي در بخش خزل، حومه 1335آموزش ي دوره نظري ترويج در زمستان کار لي سازمان نهاوند و هرسین کرمانشاه، معاونت دفتر تمرکز تحقيقات وزارت کشاورزي، مديرک

و عضويت 63، رييس سازمان آموزش کشاورزي در سال 58ترويج کشاورزي ايران در سال ( اتت)در هيات علمي آموزش ترويج و توسعه سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج کشاورزي

استمنتخبي از فعاليتهاي علمي و اجرايي اين استاد گرانقدر