11

AVRUPA BİRLİĞİ’NDE AVRUPA BİRLİĞİ’NDE DEVLET YARDIMLARI VE DEVLET YARDIMLARI VE GÜNCEL TARTIŞMALARGÜNCEL TARTIŞMALAR

CEYHAN ÇİÇEKCEYHAN ÇİÇEKATİLLA UĞUR BAŞBUĞATİLLA UĞUR BAŞBUĞ

2

ALT BAŞLIKLARALT BAŞLIKLAR

►AB Rekabet Politikası ve Devlet Yardımı AB Rekabet Politikası ve Devlet Yardımı KavramıKavramı

►AB Hukuku’nda Devlet YardımlarıAB Hukuku’nda Devlet Yardımları►Devlet Yardımlarının SınıflandırılmasıDevlet Yardımlarının Sınıflandırılması►AB’de Devlet Yardımlarının DenetimiAB’de Devlet Yardımlarının Denetimi►Küresel Mali Kriz ve Devlet Yardımları Küresel Mali Kriz ve Devlet Yardımları

Konusunda Yeni TartışmalarKonusunda Yeni Tartışmalar

3

AB Rekabet Politikası ve Devlet Yardımı AB Rekabet Politikası ve Devlet Yardımı KavramıKavramı

►Ortak Pazar-Serbest Piyasa ve Rekabet Ortak Pazar-Serbest Piyasa ve Rekabet PolitikasıPolitikası

►Rekabet Politikası; Anti-Tröst Uygulamaları Rekabet Politikası; Anti-Tröst Uygulamaları ve Devlet Yardımlarıve Devlet Yardımları

►İç Pazarın önündeki engellerin ortadan İç Pazarın önündeki engellerin ortadan kaldırılmasıkaldırılması

4

Devlet Yardımı KavramıDevlet Yardımı Kavramı

►Küresel ekonomik düzende devlet yardımıKüresel ekonomik düzende devlet yardımı

►Devlet kaynaklarından finanse edilen ve Devlet kaynaklarından finanse edilen ve teşebbüslere artı olarak yansıyan her türlü teşebbüslere artı olarak yansıyan her türlü yardımyardım

►DTÖ, AB, OECD’nin farklı tanım ve DTÖ, AB, OECD’nin farklı tanım ve uygulamalarıuygulamaları

5

Roma Anlaşması’nda Devlet Roma Anlaşması’nda Devlet Yardımları (Madde 87-89)Yardımları (Madde 87-89)

Genel Kural:Genel Kural: İstisnai durumlar İstisnai durumlar dışında devlet yardımları ortak dışında devlet yardımları ortak pazarla bağdaşmaz (Madde 87)pazarla bağdaşmaz (Madde 87)

6

Ortak Pazarla Uyumlu Devlet Ortak Pazarla Uyumlu Devlet Yardımları (Madde 87/2)Yardımları (Madde 87/2)

►Tüketicilere yapılan sosyal nitelikli yardımlarTüketicilere yapılan sosyal nitelikli yardımlar

►Doğal afetler sonucu ortaya çıkan zararın Doğal afetler sonucu ortaya çıkan zararın tazminitazmini

►Federal Almanya’nın bazı bölgelerine yapılan Federal Almanya’nın bazı bölgelerine yapılan yardımlaryardımlar

7

Komisyon’un izin verebileceği devlet Komisyon’un izin verebileceği devlet yardımları (87/3)yardımları (87/3)

► Geri kalmış bölgelerin kalkınması için yapılan Geri kalmış bölgelerin kalkınması için yapılan yardımlaryardımlar

► AB’nin ortak bir çıkarına yada üye ülkenin ciddi bir AB’nin ortak bir çıkarına yada üye ülkenin ciddi bir eksikliğini gidermeye yönelik yardımlareksikliğini gidermeye yönelik yardımlar

► Belirli ekonomik bölgeler veya belirli ekonomik Belirli ekonomik bölgeler veya belirli ekonomik faaliyetlerin gelişimini kolaylaştırmak için yapılan faaliyetlerin gelişimini kolaylaştırmak için yapılan yardımlar yardımlar

► Kültür değerlerinin korunmasına yönelik yardımlar Kültür değerlerinin korunmasına yönelik yardımlar ► Konsey’in nitelikli çoğunlukla alacağı kararla Konsey’in nitelikli çoğunlukla alacağı kararla

belirlenebilecek diğer yardım türleri belirlenebilecek diğer yardım türleri

8

Devlet Yardımlarının Amaçlarına Göre Devlet Yardımlarının Amaçlarına Göre SınıflandırılmasıSınıflandırılması

►Bölgesel YardımlarBölgesel Yardımlar

►Yatay YardımlarYatay Yardımlar

►Sektörel YardımlarSektörel Yardımlar

9

De MinimisDe Minimis Kuralı Kuralı

►Rekabeti bozan fakat ticareti etkilemeyen Rekabeti bozan fakat ticareti etkilemeyen yarımlaryarımlar

►3 yıl süreyle 100.000 € (2007’den itibaren 3 yıl süreyle 100.000 € (2007’den itibaren 200.000 €)200.000 €)

10

Devlet Yardımlarının DenetimiDevlet Yardımlarının Denetimi

► 88 ve 89. maddeler88 ve 89. maddeler

► Komisyon devlet yardımlarını üye ülkelerle işbirliği Komisyon devlet yardımlarını üye ülkelerle işbirliği içinde denetleriçinde denetler

► Devlet Yardımlarının Komisyon’a bildirimi ve Devlet Yardımlarının Komisyon’a bildirimi ve Komisyon kararıKomisyon kararı

► Konseyin muafiyet tanıma yetkisiKonseyin muafiyet tanıma yetkisi

11

Devlet Yardımı Eylem PlanıDevlet Yardımı Eylem Planı

►2005-2009 döneminde devlet yardımı 2005-2009 döneminde devlet yardımı uygulamalarıuygulamaları

►Lizbon Stratejisi’ne katkıda bulunmakLizbon Stratejisi’ne katkıda bulunmak

►Devlet yardımlarının daha verimli ve doğru Devlet yardımlarının daha verimli ve doğru alanlarda uygulanmasını sağlamakalanlarda uygulanmasını sağlamak

12

KÜRESEL MALİ KRİZKÜRESEL MALİ KRİZ

►2001: FAİZ KREDİ KULLANIMI2001: FAİZ KREDİ KULLANIMI►EMLAK FİYATLARIEMLAK FİYATLARI

►DÜŞÜK GELİRLİLER İÇİN YENİ DÜŞÜK GELİRLİLER İÇİN YENİ DÜZENLEMELER ( SUBPRIME MORTGAGE DÜZENLEMELER ( SUBPRIME MORTGAGE BONDS)BONDS)

►TÜREV ÜRÜNLERİN ÖNLENEMEZ ARTIŞITÜREV ÜRÜNLERİN ÖNLENEMEZ ARTIŞI

13

Türev ÜrünlerTürev Ürünler

0

100

200

300

400

500

600

Trilyon $

1993 1998 2007

Yıl

Türev Ürünler Dünya Geliri

14

Peki Kriz Nasıl Oldu?Peki Kriz Nasıl Oldu?

► Kredi Faizleri Kredi Faizleri ► Şişirilmiş Emlak Fiyatları Şişirilmiş Emlak Fiyatları ► Bankalar alacaklarını tahsil edemez oldularBankalar alacaklarını tahsil edemez oldular► Hatta birbirlerine borç veremez oldularHatta birbirlerine borç veremez oldular► Borç alamama ile bir çok banka battıBorç alamama ile bir çok banka battı► Bazılarının batışına izin verildi, bazıları Bazılarının batışına izin verildi, bazıları

yatırım bankacılığını bıraktı, bazıları ise yatırım bankacılığını bıraktı, bazıları ise devletleştirildidevletleştirildi

15

AVRUPA’DA EN CİDDİ ETKİLENEN AVRUPA’DA EN CİDDİ ETKİLENEN SEKTÖRSEKTÖR

BANKACILIKBANKACILIK

16

Yardım Kararı Alınan BankalarYardım Kararı Alınan Bankalar

U.K.

NETHERLANDS

LATVIA

GERMANY

DENMARK

BEL./FR./LUX.

BENELUX

17

Araştırma ve Değerlendirme Araştırma ve Değerlendirme Sürecinde Olan Yardım KararlarıSürecinde Olan Yardım Kararları

U.K.

GERMANY

SWEDEN

PORTUGAL

FINLAND

BELGIUM

18

Örnek KararÖrnek Karar: FORTIS BANK’ın BPN : FORTIS BANK’ın BPN PARIBAS’a Satışı (IP/08/1884)PARIBAS’a Satışı (IP/08/1884)

►Fortis Bank’ın büyüklüğü, piyasa payı ve finansal piyasalarda var olan kriz göz önüne alındığında; bankanın batışı, finans sektöründeki mevcut riskleri daha da artıracaktır.

►Rekabet ihlallerini sınırlamak için, Fortis Bank, Hollanda operasyonlarını (Büyüklüğünün % 40’ını) Fransız BNP Paribas’a satmıştır.

►Bu yardım AB Devlet Yardımları kuralları ile örtüşmektedir (Madde 87/3/b).

19

REKABET POLİTİKASI NEDEN REKABET POLİTİKASI NEDEN ÖNEMLİ?ÖNEMLİ?

►Kriz ortamında her ülke ferdi hareket Kriz ortamında her ülke ferdi hareket edebilir ve birbirleriyle teşvik yarışına edebilir ve birbirleriyle teşvik yarışına girebilirlergirebilirler

►Ferdi hareket ise sağlıklı firmalara ve Ferdi hareket ise sağlıklı firmalara ve dolayısıyla Avrupa Ortak Pazarına zarar verirdolayısıyla Avrupa Ortak Pazarına zarar verir

► REKABET POLİTİKASI KOORDİNASYONREKABET POLİTİKASI KOORDİNASYON

20

REKABET KURALLARI KAPSAMINDA ÜYE REKABET KURALLARI KAPSAMINDA ÜYE ÜLKELERİN ALABİLECEĞİ TEDBİRLERÜLKELERİN ALABİLECEĞİ TEDBİRLER

► DE MINIMISDE MINIMIS DÜZENLEMESİ DÜZENLEMESİ

► UMUMİ GRUP MUAFİYETİ KURALIUMUMİ GRUP MUAFİYETİ KURALI (General Block Exemption Rule)(General Block Exemption Rule)

► KURTARMA ve YENİDEN YAPILANDIRMA KURTARMA ve YENİDEN YAPILANDIRMA YARDIMLARIYARDIMLARI (Zorda olan firmalar için) (Zorda olan firmalar için)

► BÖLGESEL YARDIMLARBÖLGESEL YARDIMLAR (Dezavantajlı bölgeler için)(Dezavantajlı bölgeler için)

21

ROMA ANLAŞMASI 87. MADDEROMA ANLAŞMASI 87. MADDE

3) The following may be considered to be compatible 3) The following may be considered to be compatible with the common market:with the common market:

b) Aid…to remedy a serious b) Aid…to remedy a serious disturbancedisturbance in the economy of a Member Statein the economy of a Member State

► ‘‘Disturbance’ kelimesinin AİDM tarafından Disturbance’ kelimesinin AİDM tarafından yorumu:yorumu: Üye ülke ekonomisinin bütününü etkileyen bir Üye ülke ekonomisinin bütününü etkileyen bir

karışıklık (disturbance) olmasıkarışıklık (disturbance) olması

22

KESİN OLAN BİR ŞEY VAR KİKESİN OLAN BİR ŞEY VAR Kİ

►İşsizlik İşsizlik artacakartacak►Talep Talep düşecekdüşecek►Mali denge Mali denge bozulacakbozulacak

Yani, Yani, EKONOMİLERİN TÜMÜ OLUMSUZ EKONOMİLERİN TÜMÜ OLUMSUZ ETKİLENECEKETKİLENECEK

BAZI YARDIMLARA BAZI YARDIMLARA SINIRLI BİR SÜREYLESINIRLI BİR SÜREYLE ORTAK ORTAK

PAZARA UYGUNDUR DENİLEBİLİR (ECONOMIC PAZARA UYGUNDUR DENİLEBİLİR (ECONOMIC RECOVERY PLAN)RECOVERY PLAN)

23

ELEŞTRİLERELEŞTRİLER

►AB Devlet Yardımları kuralları, ekonomik AB Devlet Yardımları kuralları, ekonomik krizle mücadelede gerekli esnekliği krizle mücadelede gerekli esnekliği sağlamıyor ve aşırı bürokrasi oluşturuyor.sağlamıyor ve aşırı bürokrasi oluşturuyor.

►Yardımlar kısa süreli bir tedavi öngörüyor, Yardımlar kısa süreli bir tedavi öngörüyor, uzun vadeyi düşünmüyor.uzun vadeyi düşünmüyor.

►Devlet Yardımları adil dağıtılmıyor ve bu yeni Devlet Yardımları adil dağıtılmıyor ve bu yeni katılan üyelerin ekonomilerine zarar veriyor.katılan üyelerin ekonomilerine zarar veriyor.

24

CEVAPLARCEVAPLAR

►Krizle mücadelede bireysel değil, yavaş da Krizle mücadelede bireysel değil, yavaş da olsa birlikte hareket etmek gerek.olsa birlikte hareket etmek gerek.

►Yardımlar, spesifik amaca hizmet edecek Yardımlar, spesifik amaca hizmet edecek şekilde geçici fakat Komisyon bu planların şekilde geçici fakat Komisyon bu planların ardından, her ülkenin kendi yapısal ardından, her ülkenin kendi yapısal reformunu yapmasını bekliyor.reformunu yapmasını bekliyor.

►Yardımlar hiçbir şekilde ayrımcı değil, Yardımlar hiçbir şekilde ayrımcı değil, krizden etkilenen her üye ülkeye ve hatta o krizden etkilenen her üye ülkeye ve hatta o ülkedeki yabancı firmalara dahi veriliyor.ülkedeki yabancı firmalara dahi veriliyor.

25

SONUÇSONUÇ

►AB’de Devlet Yardımları’nın kontrolü Rekabet AB’de Devlet Yardımları’nın kontrolü Rekabet Politikası’nın önemli bir ayağıdır. Rekabet Politikası’nın önemli bir ayağıdır. Rekabet Politikası da son tahlilde tüketiciyi düşünür.Politikası da son tahlilde tüketiciyi düşünür.

►Yardımlar, amaca uygun ve ayrımcı olmayan Yardımlar, amaca uygun ve ayrımcı olmayan bir şekilde yapılacaksa Küresel Krizin bir şekilde yapılacaksa Küresel Krizin Avrupa’ya etkisini hafifletebilecek bir Avrupa’ya etkisini hafifletebilecek bir unsurdur.unsurdur.

26

Sabrınız içinSabrınız için► Almanca: DankeAlmanca: Danke► Arapça:Arapça:ُشْكرا، أْشُكَركُشْكرا، أْشُكَرك ► Çekçe: DěkujiÇekçe: Děkuji► Çince (Geleneksel):Çince (Geleneksel):謝謝謝謝 ((你你 ))► Danca: TakDanca: Tak► Endonezce: Terima kasihEndonezce: Terima kasih► Estonyaca: Aitäh, Tänan teid Estonyaca: Aitäh, Tänan teid ► Felemenkçe: Dank jeFelemenkçe: Dank je► Fince: KiitosFince: Kiitos► Fransızca: MerciFransızca: Merci► İspanyolca: Graciasİspanyolca: Gracias► İsveççe: Tack !, Tackar!İsveççe: Tack !, Tackar!► İtalyanca: Grazieİtalyanca: Grazie► İzlandaca: Þakka Þérİzlandaca: Þakka Þér

► Japonca: Japonca: ありがとうありがとう► Lehçe: Dziękuję Lehçe: Dziękuję ► Letonca: Paldies; Pateicos Letonca: Paldies; Pateicos ► Lituanca: Ačiū Lituanca: Ačiū ► Macarca: Köszönöm! Macarca: Köszönöm! ► Norveççe: Tusen takk (for)Norveççe: Tusen takk (for)► Portekizce: ObrigadoPortekizce: Obrigado► Romence: MulţumescRomence: Mulţumesc► Rusça: благодарюRusça: благодарю► Slovakça: ĎakujemSlovakça: Ďakujem► Slovence: HvalaSlovence: Hvala► Türkçe: Teşekkür ederizTürkçe: Teşekkür ederiz► Yunanca: (σε, σας) ευχαριστώYunanca: (σε, σας) ευχαριστώ