kritik zincir metodu

PAZAR EKONOMLERNDE REKABETN KORUNMASINA YNELK MEVZ... Page 1 of 16

nceki

YIL: 8

SAYI: 103

TEMMUZ 2006yazdr

Ara. Gr. Mehmet Emre GLER

KRTK ZNCR METODUNUN A DYAGRAMINA DAYALI DER YNTEMLERLE KARILATIRILMASI ZET Gantt emalarnn karmak yapdaki projelerde istenilen performans gsterememesi a diyagramna dayal teknikleri ortaya karmtr. Bu yntemlerden en ok kullanlan PERT (Program Deerlendirme ve nceleme Teknii) ve CPM (Kritik Yol Yntemi) birbirinden bamsz olarak gelitirilmitir ama ayn amaca hizmet eden bir yapdadrlar. Bu yntemlerden baka GERT (Grafik Deerlendirme ve Gzden Geirme Teknii) de literatrde a diyagram yntemi olarak incelenmitir. Kstlar Teorisi bal altnda gelitirilen Kritik Zincir Metodu ise a diyagramlarna alternatif bir bak as getirmitir. Bu almada Kritik Zincir Metodunun dier yntemlerle teorik olarak karlatrlmas yaplacaktr. Anahtar Kelimeler: Kritik Zincir Metodu, Kstlar Teorisi, PERT, CPM. ABSTRACT The Gantt charts have shown that projects with mixed structures will not show the desired performance according to the web diagrams. PERT and CPM, the two most used techniques have been created independent of each other but have the capacity to be used for the same service. Other then these two techniques are the GERT technique has been observed as the web diagram in literature. The Critical Chain Method that has been developed under the Theory of Constraints has brought and alternative perspective into the web diagrams. In this study, the Critical Chain Method, with be theoretically compared to the other techniques. Keywords: Critical Chain Method, Theory of Constraints, PERT, CPM. GR letmelerin rekabeti ortamda pazar paylarn korumalar ve geniletmeleri, mteri tatminini ve deien mteri isteklerini karlamalar iin mevcut rnlerinde yenilikler yapmalar ve bunun yannda yeni rnler tasarlamalar bir zorunluluk haline gelmitir. Baarya ulatrlan zel ve sonu olan bir grev(1) olan projeler yerli, yabanc, kamu, zel tm iletmeler iin deiim ve gelimeyi salayan nemli bir aratr. Proje ynetimi sayesinde iletmeler, kt kaynaklar ve hzla deien evre kstlamalarnda, sorunlara kar daha dayankl olmak, problemleri hzla zebilmek, takm halinde uyumlu almak gibi birok avantaj yakalamaktadrlar. Geleneksel olarak bir projenin baarl saylabilmesi iin;

http://www.mevzuatdergisi.com/2006/07a/03.htm

17.04.2011


Proje iin ayrlan bteye uygun olmas, Proje iin verilen zamana uygun olmas ve Teknik zellikleri salamas gerekmektedir.

Bir projenin bu koulu saladnda baarl saylmas, projenin taraflar arasnda atmaya neden olabilir. rnein, projenin planlanan zamanda, planlanan bte ile uygun teknik zelliklerde tamamlandnda proje yneticileri ve iletme ynetimi projeyi baarl olarak kabul edebilecekken, mteri kanadnda beklenen kalite dzeyi yakalanmadka yani, mteriler tatmin olmadka projeyi baarsz olarak deerlendireceklerdir. Hem mterinin hem de proje alanlarnn ve yneticilerinin tatminkr sonular alabilmeleri iin proje izleme ve kontrol yntemleri kullanlmaktadr. Bylelikle hem projenin gidiat kolaylkla izlenebilmekte hem de herhangi bir sapma annda mdahaleler zaman kaybedilmeden yaplabilmektedir. Proje ynetim tekniklerini kullanan baarl bir proje blmden olumaktadr :(2) Planlama: Bireysel faaliyetleri ve gerekli kaynaklar belirlemek de dhil projenin tamamlanmas iin yaplmas gereken ileri anlama ve daha sonra proje planlama diyagram (ya da a) gibi grafiksel gsterimler yoluyla mantksal bir dzen ierisinde yaplacak faaliyetin plann gelitirmektir. Programlama: alma faaliyetlerinin ne zaman bitmesi gerektiini tasdik etmektir. Bu blm proje iin, balayacak ve bitecek olan her bir faaliyet iin uygun grlen zaman dilimini detayl olarak ifade eder. Kontrol Etme: Proje hayata getiinde projenin ilerleyiini izleme, performans analiz etme ve daha sonra sorunlarn zmn yapmaktr. Bu ayn zamanda durum raporlarn da ynetir.


17.04.2011


1. GANTT emas GANTT emas birok iletmede temel anlamda yani basit proje planlama ve kontrol amacyla en sk olarak kullanlan tekniklerden biridir. Paralara ayrlm i yapsna dayanan bu teknik, ematik olarak gsterildiinde yatay eksende zaman leini ve dikey eksende ise projeye konu olan iin unsurlarn bulunduu listeyi barndran iki boyutlu bir grafiktir. GANTT emalarn hazrlanmas kolaydr, bu avantaj karmak olmayan projelerde kullanm kolayl salamaktadr. GANTT emas yneticilerin, ana faaliyetleri ve bu faaliyetleri oluturan alt faaliyetleri izlemelerini salar. Fakat bunun (3) yannda baz dezavantajlar da barndrmaktadr : Evreler arasnda oluan zayf ilikileri tanmlamaz, Gecikmeleri ve gecikmeler sonunda karlalabilecek olas problemleri belirtmez, Grevler iin gereken kaynaklarn ve gereksinimlerin koordinasyonunu salamaz. Her evrenin ne kadarnn tamamlandn gstermez sadece ayrlm her bir i parasnn balangcn, bitiini ve sresini gsterir.

ekil 1: Ms Project 2000de GANTT emas rnei 2. A Diyagramna Dayal Teknikler 1917de GANTT emasnn gelitirilmesinden sonra, proje programlanmasndaki en byk aama 19561958 yllar arasnda kaydedilmitir. Bu sre ierisinde, birbirlerinden bamsz olarak gelitirilmelerine karn pek ok


17.04.2011


ortak zellik tayan iki yntem gelitirilmitir. Bu yntemler Program Deerlendirme ve nceleme Teknii (PERT) ve Kritik Yol Yntemi (CPM)dir. Her ikisi de programlanan ile ilgili grevlerin bir a veya grafik zerinde izilmesi esasna dayanmaktadr. Her iki yntem de farkl miktarda veya sadece bir kereliine uygulanacak uzun sreli projeleri programlamak iin gelitirilmitir. En nemli farklar farkl faaliyet srelerinin tahmininde bulunmaktadr; PERTte faaliyetlerin sreleri olaslkl olarak tanmland halde CPMde belirli zamanlar varsaylmtr (4). Dier bir deyile, iki yntem arasndaki temel fark, daha sonra da aklanaca zere PERT tekniini faaliyet zamanlarn iyimser, ktmser ve olas zaman tahminleri ile belirlenebilecek rasgele deikenler olarak almas, buna karlk CPM tekniinde faaliyet zamanlarnn belirlenebilir olduunun kabul edilmi olmasdr (5). A diyagramnda kullanlan hesaplamalarn da dier tekniklerde kullanlan hesaplamalarla eit derecede isabetli olduu varsaylrsa a tekniklerinin baz avantajlar bulunmaktadr:(6) Projenin istenilen detayda planlanmasna nclk ederler, bylece btn proje aamalar uygulama srasna gre nceden belirlenir. Projenin tamamlanmas iin sreleri olduka doru tespit ederler, bu sayede program ierisindeki faaliyetlerin sreleri belli olur. Grevlerin datlmasnda ve projeye katlan kiiler arasnda iletiim salanmasnda faydal olacak grafik izimi ve terminoloji olutururlar. Proje zerinde gelinen konumu karlatrma olana salarlar. (in plana gre hangi seviyede olduunu grmeye yardmc olur) Risk durumunu ortaya koymak iin problem yaratma potansiyeli bulunan faaliyetlere nem gsterilmesini salarlar. Projenin herhangi bir aamasnda, proje plannda meydana gelebilecek deiikliklerin zaman ve maliyet etkilerini hesaplamaya arac olurlar. 2.1. Kritik Yol Yntemidir (Critical Path Method-CPM) A (ebeke) yntemlerinden gnmzde en ok kullanlanlardan biri Kritik Yol Yntemidir (Critical Path Method-CPM). Birok proje zaman snrn salayamadndan dolay baarya ulaamamaktadr. Kritik yol yntemi, projenin toplam sresini tahmin etmekte kullanlan bir ebeke analizidir. 1957 ylnda Remington Randdan J.E.Kelly ve Du Pontdan M.R.Walker tarafndan gelitirilmitir. (7) Sistemin ilk gelitirilme amac kimya fabrikalarnda bakm iin oluacak durmalarn programlanmasdr(8) ve projenin mmkn olan en ksa srede sona ermesidir. ebeke diyagram zerindeki kritik yol yani kritik olan faaliyetlerin saptanmas ve kaynaklarn bu kritik faaliyetlere yeniden atanmas mantna dayanr. 2.2. Program Deerlendirme ve Gzden Geirme Yntemi (Program Evaluation and Review Technique-PERT) Program Deerlendirme ve Gzden Geirme Yntemi (Program Evaluation and Review Technique-PERT), Polaris fzelerinin gelitirilmesinde Amerikan donanmasnn almalar sonucu ortaya kmtr. 1950li yllarn sonlarna doru Polaris fze programnn gerekletirilmesi amacyla Booz, Allen ve Hamilton iletmesinin danmanlnda Amerikan donanmas ile birlikte bir ekip kurulmu, bu ekip istatistiksel ve matematiksel teknikler kullanarak projenin planlama, deerleme ve kontrol safhalar zerinde yaptklar incelemeler sonucunda bu teknii


17.04.2011


gelitirmilerdir. (9) PERT teknii faaliyet sre tahminlerinde yksek derecede belirsizlik olmas durumunda kullanlmaktadr. Dier bir deyiler, CPM faaliyet srelerini deterministik (nceden belirlenmi ve kesin) olarak kabul ederken, PERT bu srelerin olaslkl olduunu kabul etmektedir. (10) Tablo 1: Proje Planlama ve Kontrol Yntemlerinin eitli Kriterler Asndan Karlatrlmas Gantt emalar Kriter Gl Yanlar Zayf Yanlar Faaliyet sreleri ksa ise Faaliyetler aras ilikileri Uygulanabilirlik lmde kk hatalar ortaya gstermek iin ak bir kmas olasdr. yntemi yoktur. Tahmincinin yarglar zaman Her faaliyet iin tek bir zaman iinde deiebildiinden tahminin bulunmas ar sklkla gvenilir deildir. Gvenilirlik karmaklktan Byk bir projenin kaynaklanabilecek hatalar faaliyetlerindeki kk nler. gvensizliklerin toplam kararlar etkileyebilir. Zaman standartlarnn mevcut olmad ve gelitirilmesi Tm sistemler arasnda en Uygulama gerektii ilemlerin kolaydr ve kolay anlalr. kontrolnde uygulanmas ok zordur. Simlasyon Belirgin bir yetkinlii yoktur. Yetenei nemli program deiiklikleri Mevcut emalar yoksa grafikleri periyodik Gncelleme gncelleyememe nedeniyle olarak gncellemek kolaydr. Durumu grafiklerin yeniden izilmesi Bilgisayar kullanm zorunlu gerekebilir. deildir. Sklkla bak as Kaynak gereksinimlerini deiiklikleri gerekleiyorsa. Esneklik tahminlemek iin de birok grafiin tamamen kullanlabilir. yeniden hazrlanmas gerekebilir.


17.04.2011


Maliyet CPM Yntemi Kriter Veri toplama ve ileme nispeten ucuzdur. Mevcut grafikler gncellenebilir durumda ise ve ucuz materyaller kullanlmsa gsterimler ucuz olabilir. Gl Yanlar srasn ve faaliyetler aras ilikileri doru bir ekilde ortaya koyar. Her faaliyet iin tek bir zaman tahminin bulunmas ar karmaklktan kaynaklanabilecek hatalar nler. sralarnn ve faaliyetler aras ilikilerin grafik gsterimi karmak projelerin yneticileri tarafndan tercih edilir. Bilgisayarl bir uygulamada zaman-maliyet-kaynak konular da gz nne alndnda alternatif planlarn deerlendirilmesi iin mkemmeldir. Yeterlilii iyidir. Faaliyetler aka tanmlanmtr ve gerektiinde zaman tahminleri elde edilebilir. Bilgisayarl uygulamalarda bak as deimelerini yanstmak iin an ksmlar kolaylkla deitirilebilir. Zaman leinde izilirse kaynak gereksinimlerini tahmin iin kullanlabilir. Daha iyi planlama ve kontrol yoluyla toplam proje maliyetlerini belirgin bir biimde azaltabilir. Grafikler esnek deildir. Program deiiklikleri zaman alc ve yksek maliyetli yeni grafikler gerektirir. Sklkla pahal gsterim aralar kullanlr. Zayf Yanlar Olas tamamlanma zamann bulabilmek iin bir forml yoktur. teknik tahminci kadar geerlidir. Hata marj daha az kuku ieren projeler iin daha azdr. Byk bir projenin faaliyetlerindeki kk gvensizliklerin toplam tm projenin durumunu belirlemede kararlar etkileyebilir. Sisteme alk olmayanlara aklamak zordur. Programlamann karmakl mterilerin gzn korkutabilir. ok kk projeler dnda tm projeler iin bilgisayar gerektirir. Orta derecede karmak projeler iin bile programlar bilgisayar kullanm gerektirir.

Uygulanabilirlik

Gvenilirlik

Uygulama

Simlasyon Yetenei

Gncelleme Durumu

Esneklik

Orta derecede karmak projeler iin bile programlar bilgisayar kullanm gerektirir. CPMi hem planlama hem de durum bildirme arac olarak kullanabilmek iin nemli miktarda veri gereklidir ve bilgisayar kullanm gereklidir. Bu nedenle maliyet olduka yksektir.

Maliyet


17.04.2011


PERT Yntemi Kriter Gl Yanlar CPM gibi i srasn ve faaliyetler aras ilikileri doru bir ekilde ortaya koyar. zaman tahmininin kullanlmas dier tekniklerden daha doru olmasn salar. Olaslkl zaman tahminleri tek zaman tahminlerinden daha dorudur. sralarnn ve faaliyetler aras ilikilerin grafik gsterimi karmak projelerin yneticileri tarafndan tercih edilir. Zayf Yanlar Kk projeler iin fazla karmaktr. Her faaliyet iin tahminin elde edilmesi daha fazla bilgi gerektirir ve fazladan hataya neden olabilir. Tam bir PERT sistemi karmaktr ve bu nedenle uygulanmas zordur. lk kez kullananlarn ve mterilerin gzn korkutabilir.

Uygulanabilirlik

Gvenilirlik

Uygulama

Simlasyon Yetenei

Gncelleme Durumu

Esneklik

Maliyet

Bilgisayarl bir uygulamada zaman-maliyet-kaynak konular ok kk projeler dnda da gz nne alndnda tm projeler iin bilgisayar alternatif planlarn gerektirir. deerlendirilmesi iin mkemmeldir. Faaliyet zamanlar ile ilgili Olaylar aka tanmlanmtr tahminler zaman alcdr ve ve gerektiinde geen zaman beklenen zamanlarn elde edilebilir. hesaplanmas bilgisayar kullanm gerektirir. Zaman iinde proje deitike a ve yeni zaman tahminleri hemen deiiklikleri yanstacak Orta derecede karmak biimde deiir. Zaman projeler iin bile programlar leinde izildiinde kaynak bilgisayar kullanm gerektirir. gereksinimlerini tahminlemede kullanlabilir. Daha iyi planlama ve kontrol Dier tm sistemlerden daha yoluyla toplam proje fazla veri ve hesaplama maliyetlerini belirgin bir gerektirir. bu nedenle sistemin biimde azaltabilir. maliyeti yksektir.

Kaynak: Cleland. D.I.. Project Management: Strategic Design and Implementation. TAB Professional and Reference Books. USA. 1990. s. 184-186


17.04.2011


2.3. Grafik Deerlendirme ve Gzden Geirme Teknii (Graphical Evaluation and Review Technique-GERT Grafik Deerlendirme ve Gzden Geirme Teknii (GERT), PERT ve CPM a teknikleri tarafndan da yaplabilen karmak yapdaki a modellemesini salayan bir a tekniidir.(11) GERT, ak grafik teorisi, olaslkl alar, PERT ve CPM ve tek atl tm karar aalar modellerinin birleiminden olumaktadr.(12) Tablo 2: GERT ve PERT/CPM Tekniklerinin Karlatrlmas GERT PERT VE CPM Dmden kan faaliyetler olaslkldr Dmden kan faaliyetler tam saydr. Zaman tahminlemeleri iin deiik Zaman tahminlemeleri iin sadece beta olaslk dalmlar kullanlr dalm kullanlr Faaliyet oklar esnektir Faaliyet oklarnda esneklik yoktur Bir nceki olaya geri balama yaplabilir Geriye doru gidi yoktur Kontrol zordur teknii olarak kullanlmas Kontrol iin kullanm kolaydr

Oklar; zaman, maliyet gvenilirlik vb. Oklar sadece zaman temsil eder temsil edebilir Kaynak: Jack R. Meredith, Samuel J. Mantel, Jr, Project Management, A Managerial Approach, 4th Edition, John Wiley & Sons Inc., New York, 2000, s. 342 2.4. Kstlar Teorisi ve Kritik Zincir Programlamas Kstlar Teorisi, kendine zg ynetim teknikleri gelitiren bir felsefedir (13) ve proje ynetiminin oklu disiplinci doasnn sonucu olarak, proje ynetiminde farkl uygulamalarn olmas mmkndr.(14) Kstlar Teorisi uygulamas, kritik zincir tekniinin gelimesine olanak salayan bir proje programlamasn ne srmtr. Kritik zincir tekniine deinmeden evvel kstlar teorisinin ileyii hakknda bilgi vermek olurlu olacaktr. Kstlar Teorisi be aamadan olumaktadr: (15) 1. Sistemin Kstlarn Tanmlamak: Bir proje sisteminde kstlar;(16) Projenin kritik yolu; Projenin bir ya da birden fazla kritik yolundaki kaynaklar; Programlarda sabitlenmi ve deitirilemeyen tarihler olabilir. Sistemin kstlarnn tanmaktaki kast, proje sistemi ierisindeki en zayf noktalarn tespit edilmesidir. 2. Sistemin Kstlarnn Nasl letileceine/Kullanlacana Karar Vermek: Sistemin en zayf noktalar belirlendikten sonra bu kstlamalar proje lehine dndrmek gerekmektedir. rnek olarak verilen bir kpr yapm iinde alan makinelerden biri yapabilecei bir arzada kaynak kst kar karya kalmaktadr ve bylelikle de projenin aksamasna neden olmaktadr. Projenin aksamas ok byk gecikme maliyetleri douracandan yeni bir makine tedarik edilmesi ve bozulma ya da durma annda bu makinenin devreye


17.04.2011


sokulmas daha byk maliyetlerle karlamadan makinenin kira maliyetiyle atlatlm olacaktr. 3. Yukardaki Karara Gre Geri Kalan Her eyi kinci Plana Almak: Proje sisteminde proje program dnda uygunluk salamak kimi zaman gereksiz olabilir. Bu nedenle kstlarla ilgili dzenlemeyi proje programna gre odaklandrmak daha olurlu olacaktr ve yerel olarak etkin olmay gz ard etmek yani bir btn olarak sistem iindeki kstlar hesaba katmamak gerekir. rnek olarak, bir firmada alan tasarmc firmann bir ok projesi iin kstlamadr btn projelerin en sonunda baz almalar iin onun tarafndan kontrol edilmesi gerekir, bu nedenle ilerin bu tasarmc iin hazr olmas gerekir yani bekleme yaamamal ve alma boyunca da rahatsz edilmemelidir.(18) 4. Sistemin Kstlarn Ykseltmek: Kstlarn ykseltilmesinin anlam, sistemin bir paras olarak kstlarn kaldrlarak akn hzlandrlmasdr. rnek olarak, yol yapmnda alan mhendis ve tasarmclar eer hzl bir alma ihtiyac varsa kendi alma kapasitelerini ykseltme ihtiyac duyarlar bunu ya daha youn ve uzun alarak ya da ek bir yardm alarak salarlar (fazladan bir makine ya da tasarmc gibi). 5. Eer, nceki Aamalardaki Bir Kst Aldysa , 1. Aamaya Geri Dnp Sistemdeki Dier Kstlar Bulmak: Bu son aamada ise geri dnp sistemde baka kstlar varsa onlar taramak gerekir. Bylelikle devaml gelien bir sre meydana gelmi olur. Kritik Zincir kavram Eliyahu Goldratt tarafndan gelitirilmitir. Kritik zincir ismi iki grten ortaya kmtr. Kritik ismi projenin uzunluunu tanmlayan kritik yoldan, zincir ismi ise eski bir sylem olan bir zincir sadece en zayf halkas kadar gldr sznden gelmitir.(19) Tablo 3te kritik zincir yaklamnn, klasik yaklamlarla karlatrmas zetlenmitir.


17.04.2011

PAZAR EKONOMLERNDE REKABETN KORUNMASINA YNELK MEV... Page 10 of 16

Tablo 3: Kritik Zincir ve Dier Uygulamalarn Karlatrlmas Klasik Yaklamlar Kritik Zincir Kendinden emin olan Planda Gsterilen deerlendiricinin Sreden kast, zamann % Grev Zaman tahminledii sreler 50sini baarabilir olmaktr kullanlmaktadr. Zaman tahminlerinde Proje tamponu en son Grev Zaman uzama her bir grevi faaliyetin bitii ile projenin Tahminlerindeki korumak iindir. Bu, proje bitii arasnda yer alr. Belirsizlikler in yneticisinin statistiksel olarak Kaynak saduyusundan tr boyutlandrlan tampon, olabilir. tm projeyi korumak iindir. Kritik zincir; kaynaklarn Kritik yol; batan sona ar yklenmesi olmadan En Ksa Proje kadar kendi aralarnda minimum bolukla birbiri Sresinin Kontrol hibir boluk bulunmayan ardna sralanm ardk grevlerdir. grevlerdir Proje bitiminden, tampon Mmkn olduunca zamanlar da dahil abuk; proje bitiminden Proje Balama Tarihi projedeki gemi sreleri nceki kullanlabilir kapsar. Bu nedenle hemen zaman maksimize etmek. balamayabilir Planlanm son gnden Mmkn olduunca abuk ge olamaz (genelde Temsil Edilen ve hemen teslim edilmeli ki bunun anlam planlanm Grevlerin Bitirilmesi bir sonraki grev erken gnde ya da ksa bir sre balayabilsin sonra bitmesidir) Yaplamaz: bir grev Kabul edilebilir (Bylelikle bitecek bylelikle dier oklu Grevlendirme btn grevler paralel bir grev onun ktsn ekilde yavaa ilerler) kullanacak ve byle dier grevlere doru ilerleyecek Risk ynetim plan, tampon grev gereksinmeleri ve Risk ynetim plan, proje tampon kaynaklar, kritik Gecikmelere Kar gecikmelerine kar riskleri zincir grevlerini girdi Koruma Planlar korur kaynaklarndaki ve grev zamanlarndaki deiimlerden korur Kritik yol kritik olmayan Kritik zincir proje faaliyetlerin biti sresi sresince deimez nk Ynetim lgi Oda uzadnda deiir. Bu projeyi korumak iin lm nedenle btn proje yaplmaktadr. izlenmek zorundadr. lerleme, tasarlanm tamamlanma tarihi, kazanlm deerler, lerleme ve tampon Denetleme ltleri programlama performans kullanm. gstergesi, maliyet performans gstergesi vs. Kaynak: Sebastian Nokes, Ian Major, Alan Greenwood, Dominic Allen, Mark Goodman, The Definitive Guide to Project Management: The Fast Track to


17.04.2011


Getting Job Done on Time and on Budget, Prentice Hall, Great Britain, 2003, s. 26 Newbold; Kritik Zinciri, btn proje srelerini hem ncelik ilikilerine hem de kaynak ilikilerine gre hesaba katarak belirleyen bir grevler btn (20) olarak tanmlamtr. Bu grevler, teknoloji bakmndan art arda gelen ve kaynaklar bakmndan birbirine bal blmlerin oluturulmasyla ortaya kan adaki en uzun yol olarak ekillenmitir.(21) Kritik Zincirin gelitirilmesinin nedeni, mevcut metotlarn, uygulamalarn ve pahal bilgisayar yazlmlarnn bile zemedii kronik problemlerin varldr.(22) Bu problemler her proje yneticisine tandk gelen zamannda tamamlanamama, fazla harcama, artnameleri ksma ihtiyac ve dier istenmeyen etkiler eklinde olabilir. (23) Tablo 3te klasik yntemlerden fark ortaya konmaya allan kritik zincir ynteminin genel bak as isminden de anlalaca zere kritik yol zerindedir. Geleneksel yntemde kritik yolda, faaliyetler sadece ncelik ilikileri yoluyla birbirine bal olmakla beraber kaynak kstlamalar ancak kritik yol saptandktan sonra dikkate alnmaktadr.(24) Herman Steyn devamnda; kritik zincirin kaynak kstlamalarn da hesaba kattn ve birbirine ncelik ilikisiyle bal blmlerle kaynak kullanmna bal dier blmler olarak yollar oluturduunu aklamaktadr. ekil 2de kritik zincir genel olarak gsterilmektedir.

ekil 2: Kritik Yol ve Kritik Zincir Arasndaki Farkllk Kaynak: Herman Steyn, An Investigation Into The Fundamentals of Critical Chain Project Scheduling, International Journal of Project Management, Vol: 19, 2000, s. 367 Grev sreleri iin ilk gvenlik zaman tahminleri proje takm yeleri tarafndan yapldnda, beklenen grev sresine yaklak benzerlikte uygun bir tampon sre tanmlayacaklardr.(25) Bundan dolay ortalama sreleri kullanmadan grev srelerinden bu tampon sreleri kartmakla bir proje balangcnn kritik zinciri bulunabilir.


17.04.2011


ekil 3 Gvenlik Konumlamalarna Gre PERT/CPM ve Kstlar Teorisinin Karlatrlmas Kaynak: Graham K. Rand, Critical Chain: The Theory of Constraints Applied to Project Management, International Journal of Project Management, Vol: 18, 2000, s. 175 Tukel vd. kritik zincirin ortaya konulmasnda aadaki srelerin izlenmesi gerektiini belirtmilerdir:(26) 1. Adm: Her grev iin %50 sre tahminine karar vermek. 2. Adm: ncelik ilikileri iin btn grevleri mmkn olduunca ge balatmak (r: ge biti alarna karar vermek) 3. Adm: Grevlerdeki tekrar edilen ardklktaki kaynak tartmalarn azaltmak. Bu atmann zm grevler arasndaki proje tamamlanma zamannda ya da daha ok atma olan zamanda bu tartmay nlemekle olacaktr. 4. Adm: 3. admda tanmlanan makul programlama iin baml olaylarn en uzun zincirini kritik zincir olarak tanmlamak. Eer kesin zm sreci 3. admda kullanldysa, kritik zincirin bykl, en ksa proje sresine eit olacaktr. 5. Adm: Kritik zincirin sonuna proje tampon sresini eklemek. 6. Adm: Kritik olmayan grevlerin kritik zinciri besleyecei yerlere besleme tamponlar eklemek.

ekil 4: Proje Ynetimi Kstlar Teorisinin Yaklamnda Tampon Dzenlemesi Kaynak: Herman Steyn, An Investigation Into The Fundamentals of Critical Chain Project Scheduling, International Journal of Project Management, Vol: 19, 2000, s. 367 Kritik zincir faaliyetini aklarken bahsedilen tampon (buffer) kavram a ierisinde ekilde kullanlr. Bunlardan ilki Proje Tamponu (Project Buffer) olarak


17.04.2011


adlandrlan birincil tampon, kritik zinciri zerinde meydana gelecek herhangi bir olumsuz gidii yok etmek ya da azaltmak ii kullanlr. kinci tip tampon ise Besleyici Tampon (Feeder Buffer) olarak adlandrlr. Bunlar, kritik olmayan faaliyetlerle kritik zinciri balamada kaynaklar ve i olarak besleyici bir dm olarak kullanlr. Olas bir durum, kritik zincir zerinde bir sapma meydana geldiinde bu dorudan kritik zincirin gecikmesine neden olacaktr. Besleme tamponlar, faaliyetlerdeki kritik olmayan aklar nedeniyle oluacak sapmalarn kritik zincire etkisini azaltmak iin kullanlmaktadr. (27) Son kategorideki tampon ise Kaynak Tamponudur (Resource Buffer). Kaynak tamponunun kullanm ihtiyac dier ykmllklere bal olarak, proje programlarnda belirtilen ileri, belirtilen kiilerin proje programlamasndaki zamanda yapmamalarndan dolay ortaya kmtr.(28) Eer gecikme bekleniyorsa, bu proje genelinde bir sapma meydana getirebilir; kaynak tamponu ile kaynaklar iin tahmin edilen ulam zamanna destek yaratlr. Sonu olarak, planlanan zamandan daha sonra i tamamlansa bile, bu projenin gecikmesine neden olmayacaktr. Sklkla karlalan bir konu, projenin birok faaliyetinde almak iin gerekli olan snrl kaynaklardr. Hangi faaliyetin kendine zg zamanlarda almas gerektiine nasl karar verilebilir?(29) Kritik zincir ya da kstlar, birbirine bal admlarn en uzun zinciri olarak tanmlanmtr. Bunu aklamak iin, faaliyetler arasnda var olan her baml ilikiyi hesaba katmak gerekmektedir nk benzer kaynaklar kullanmaktadrlar. Bu durumda, faaliyetleri paralel yerletirmek yerine ekil 5te grlebilecei gibi birbiri ardna dizmek daha olurlu olacaktr.


17.04.2011


ekil 5: Kritik Zincir rnei (Kaynak: Graham K. Rand, Critical Chain: The Theory of Constraints Applied to Project M International Journal of Project Management, Vol: 18, 2000, s. 176)

SONU Kstlar teorisi bal altnda incelenen Kritik Zincir Metodunun klasik yakla tamamlanmasnda daha emniyetli ve kaynaklar daha iyi kullanmaya ynelik bir sistem ngrd karlatrlmalarndan ortaya kmaktadr. ncelikle belirlenen grev zamanlar klasik yakla srenin ynetici tarafndan tahmini olarak belirlenmesiyle deil srenin yar alglanmaktadr. Tamamlanan bu sre ile geri kalan iin ne kadar zamanda yaplaca Ayn zamanda bu durumda ii yapan kiinin randmannn artmasyla sre belirlemesi daha gereki he gerekleebilecektir. Bylelikle her grev birbiri iin nem arz edecek bir hale gelecektir. Bu durum kla her grevin sonunda grlen, uzamalara kar ek srenin kritik zincirde projeyi korumak iin pro eklenmesi olarak grlmektedir. Projelerin kritik yolunu belirlenmesinde de kritik zincir metodu kaynak ks yntemlerde olduu gibi sfr boluk zamana sahip ardk faaliyetleri deil, kaynaklar en az bolua sahip faaliyetleri kritik yol olarak belirlemektedir. Belirlenen kritik zincir proje so deiiklie uramadan sabit kalacaktr. Ve birbirini izleyen her bir grev iin ncl faaliyetin girdisi olarak projenin sonuna kadar devam edecektir. Burada nemli olan ba konulmadndan grevin mmkn olduunca abuk bitirilmesi gereidir Bir projenin baars l bir sacaya zerinde durur. Bunlar; maliyet, zaman ve kalitedir. Bu aya


17.04.2011


Bir projenin baars l bir sacaya zerinde durur. Bunlar; maliyet, zaman ve kalitedir. Bu aya aksad zaman projenin baars da aksak bir hal alacaktr. Kstlar teorisi, sistemin kstlar aamalarda ortaya kabilecek olaylarn giderilmesini salamaya almaktadr. rnein zaman malzeme projeyi hem maliyet hem de zaman olarak olumsuz ynde etkileyecektir. Bunlarn daha nc bir ekilde tanmlanmasyla tehlikeler nceden grlebilecek ve proje baar amalarna daha etki ulaabilecektir.

KAYNAKLAR (1) Jack R. Meredith, Samuel J. Mantel, Jr, Project Management, A Managerial Approach Wiley & Sons Inc., New York, 2000, s. 9 (2) M. Pete Spinner, Project Management, Principles and Practices, 1st Edition, Prentice Hall, 1997, s. 4 (3) M. Pete Spinner, Project Management, Principles and Practices, 1st Edition, Prentice Hall, 1997, s. 8 (4) Osman Hala, Kantitatif Karar Verme Teknikleri , 4. Bask, Alfa Basm Yaym Da 183-184 (5) A. Shtub, J.F. Bard, S. Globerson, Project Management: Engineering, Technology and Imp Prentice-Hall, New Jersey,USA, 1994, s. 306 (6) Micheal C. Thomsett, The Little Black Book of Project Management, AMACOM Boks, 1990, s. (7) HEIZER Jay, RENDER Barry, Operations Management and Principles of Operations Mana Edition, Prentice Hall, New Jersey, 2001, s. 779 (8) A. Shtub, J.F. Bard, S. Globerson, Project Management: Engineering, Technology and Imp Prentice-Hall, New Jersey,USA, 1994, s. 305-306 (9) H.H. Ttek, , . Gmolu, Saysal Yntemler: Ynetsel Yaklam, Yenilenmi 3. Bas Datm A.., stanbul, 2000, s. 285 (10) Hamdy A. Taha, Yneylem Aratrmas, 6. Basmdan eviri-1. Basm, Literatr Yay s.258 (11) Jack R. Meredith, Samuel J. Mantel, Jr, Project Management, A Managerial Approach Wiley & Sons Inc., New York, 2000, s. 340 (12) Jack R. Meredith, Samuel J. Mantel, Jr, Project Management, A Managerial Approach Wiley & Sons Inc., New York, 2000, s. 341 (13) Herman Steyn, An Investigation Into The Fundamentals of Critical Chain Project International Journal of Project Management, Vol: 19, 2000, s.363 (14) Herman Steyn, Project Management Applications of The Theory of Constraints Beyond C Scheduling, International Journal of Project Management, Vol: 20, 2002, s.75 (15) Graham K. Rand, Critical Chain: The Theory of Constraints Applied to Project Management Journal of Project Management, Vol: 18, 2000, s.174 (16) MAYLOR Harvey, Project Management, 3rd Edition, Prentice Hall, London, 2003, s. 143 (17) MAYLOR Harvey, Project Management, 3rd Edition, Prentice Hall, London, 2003, s. 144 (18) MAYLOR Harvey, Project Management, 3rd Edition, Prentice Hall, London, 2003, s. 144 (19) J. Davidson Frame, The New Project Management: Tools For an Age of Rapid Change, Com Other Business Realities, 2nd Edition, Jossey-Bass, San Francisco, CA, 2002, s. 243 (20) R.C. Newbold, Project Management in the Fast Lane: Applying the Theory of Constrain Press, New York, 1998, s. 64 (21) Oya I. Tukel, Walter O. Rom, Sandra Duni Eksioglu, An Investigation of Buffer Sizing Te Critical Chain Scheduling, European Journal of Operational Research, (Article In Press), 2004, s (22) Graham K. Rand, Critical Chain: The Theory of Constraints Applied to Project Management Journal of Project Management, Vol: 18, 2000, s.174 (23) MAYLOR Harvey, Project Management, 3rd Edition, Prentice Hall, London, 2003, s. 136 (24) Herman Steyn, An Investigation Into The Fundamentals of Critical Chain Project International Journal of Project Management, Vol: 19, 2000, s.366 (25) Oya I. Tukel, Walter O. Rom, Sandra Duni Eksioglu, An Investigation of Buffer Sizing Te


17.04.2011


(25) Oya I. Tukel, Walter O. Rom, Sandra Duni Eksioglu, An Investigation of Buffer Sizing Te Critical Chain Scheduling, European Journal of Operational Research, (Article In Press), 2004, s (26) Oya I. Tukel, Walter O. Rom, Sandra Duni Eksioglu, An Investigation of Buffer Sizing Te Critical Chain Scheduling, European Journal of Operational Research, (Article In Press), 2004, s (27) J. Davidson Frame, The New Project Management: Tools For an Age of Rapid Change, Com Other Business Realities, 2nd Edition, Jossey-Bass, San Francisco, CA, 2002, s. 250 (28) J. Davidson Frame, The New Project Management: Tools For an Age of Rapid Change, Com Other Business Realities, 2nd Edition, Jossey-Bass, San Francisco, CA, 2002, s. 250 (29) Graham K. Rand, Critical Chain: The Theory of Constraints Applied to Project Management Journal of Project Management, Vol: 18, 2000, s.176


17.04.2011

kritik zincir metodu

Documents