kow magazine 2

agazine Num

, jaargang 1 - najaaar 2

Nummer 2, jaargang 1 - najaar 2009

Maatschappelijk Vastgoed Recent opgeleverde projecten Interview staatssecretaris Jet Bussemaker Building Brains BIM Diner Pensant Verduurzaming woningvoorraad Engineering Opinie Duurzaamheidsbalans Chinese Poorten

Magazine

KOW duurzaam, veelzijdig en gedreven Amsterdam / Den Haag / Eindhoven / Rotterdam / Shanghai - www.kow.nl

ColofonKOW Den Haag

Esperantoplein 19

2501 CE Den Haag

T 070 346 66 00

F 070 356 12 60

E [email protected]

KOW Amsterdam

KNSM-laan 163

1019 LC Amsterdam

T 020 509 11 20

F 020 509 11 21

E [email protected]

KOW Eindhoven

Klokgebouw 111

5617 AB Eindhoven

T 040 250 32 32

F 040 250 32 33

E [email protected]

Bouwbureau KOW Rotterdam

Nieuwe Binnenweg 316a

3021 GV Rotterdam

T 010 276 33 72

E [email protected]

I bouwbureaukow.nl

KOW DDC Shanghai

Rm 402, 4/F Building A,

1147 Kang Ding Road

200042 Shanghai, PR China

T +86 21 312 65 518

F +86 21 613 20 922

E [email protected]

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt worden, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotocopieën, opnamen of enige andere vormen, zonder voorafgaande toestemming van de KOW Groep.Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. © 2009 KOW

www.kow.nl

Eindredactie: Anjelica Cicilia, Arend Hilhorst

Aan dit nummer werkten mee: Aad Wubben,

Brigitte Boel, Dirk Bekkering, Edward van

Dongen, Frans Dirks, Guido Bekink, Hans

Kaashoek, Jacques van Paassen, Jeroen

Grosfeld, John Chan, Jorgen Haring, Judith de

Vlaming, Kasper Hansen, Michael Urlings, Pieter

Sitsen, Remko Veenstra, Renate van der Zee,

René Buur, René Marey, Rob Vreeswijk, Robert

Noordegraaf, Roel Jansen, Stef van der Gaag,

Stefan Witteman, Tjerk Reijenga

Grafisch ontwerp: Enos Kruijtbosch

Fotografie: KOW, Ronald Schlundt Bodien

Redactie: [email protected]

Uitgever: KOW Groep

Druk: Anker Media

Oplage: 2000 stuks

Op de coverMFC Skoatterwâld, Herenveen

8 Interview Jet Bussemaker

18 Interview René van Dijk

24 Interview Wim Kos

27 Opinie

32 Maatschappelijk Vastgoed

38 Verduurzaming particuliere

woningvoorraad

42 Diner Pensant

48 Duurzaamheidsbalans

50 Building Brains

52 Chinese Poorten

64 Engineering BIM

70 Drieluik

8 18 24

7052 64

KOW Magazine najaar 2009 3

IntroductieIn het vorige nummer hebben we u een indruk gegeven van de visie, de structuur en de koers van KOW. De kredietcrisis heeft ons gedwongen om nog eens kritisch te kijken naar onze activiteiten en onze focus. KOW merkt een nadrukkelijke verschuiving in de opgave: steeds vaker wordt er van de architect verwacht een volwaardige coalitiepartner te zijn wiens inzicht en bekwaamheid verder reikt dan alleen een gebouw. Die vraag uit de markt biedt voor ons veel kansen.

Er wordt nog steeds hard gewerkt aan een groot aantal mooie projecten, aan productontwikkeling, kennisverdieping en de verdere professionalisering van onze organisatie. De kansen en uitdagingen liggen er, en we grijpen ze met beide handen.

De drie marktsectoren waarin KOW opereert zijn woningbouw, commercieel vastgoed en maatschappelijk vastgoed. In dit nummer besteden we uitgebreid aandacht aan maatschappelijk vastgoed.

De totstandkoming van zorggebouwen en de wijze waarop ze worden gefinancierd is onderhevig aan steeds veranderende condities. Dat schept ruimte voor vernieuwing. In veel opzichten loopt de bouwopgave in deze sector voor op de commerciële sectoren. Ketenintegratie, procesinnovatie en ‘life

cycle cost’ analyses maken nu al deel uit van de bouwpraktijk.

De toon daarvoor wordt in dit magazine gezet door een drietal interviews met Jet Bussemaker staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, René van Dijk lid van de raad van toezicht Stichting Pieter van Foreest zorginstellingen en Wim Kos voorzitter van de Raad van Bestuur ASVZ.

Middels een aantal zorgen schoolprojecten tonen wij onze ervaring met maatschappelijk vastgoed. Verder laten we u de resultaten zien van ons onderzoek naar de verduurzaming van de particuliere woningvoorraad in Den Haag. We vertellen u iets over het project Building Brains, we tonen de conclusies van een Diner Pensant in Eindhoven met woningbouwcorporaties en berichten over het Bouwbureau in Rotterdam dat KOW onlangs heeft geopend.

De reacties op onze eerste uitgave waren positief en bemoedigend. Daarom informeren wij u ook nu weer met plezier via deze weg. U staat bij ons centraal: laat daarom vooral uw mening aan ons weten.

[email protected]

5KOW Magazine najaar 2009

Ruimtecoach Met deze mindsetting hebben wij MFC ‘De Spil’ in de nieuwe wijk Skoatterwald in Heerenveen ontworpen. Deze wijk zal rond 2020 zo’n 6000 inwoners tellen, qua grootte vergelijkbaar met een gemiddeld dorp. In een dorp zijn er fijnmazige dwarsverbanden tussen functies, kennen mensen elkaar, is er zorg voor elkaar, kortom de zorgzame samenleving is daar aanwezig.

Na het winnen van de Europese aanbesteding met con-ceptuele gedachten over de Friese context en kleinscha-ligheid, werd vrij snel duidelijk dat we alleen samen met de gebruikers een werkelijk concept van waarde konden ontwikkelen. Een lege schetsrol, twee luisterende oren en een mooi gelegen schegvormig eiland tussen twee wijk-delen van Skoatterwâld, met dwars door deze wijkdelen heen in de Noord-Zuid richting, een door Ashok Bhalotra ontworpen stedenbouwkundige as op de stedenbouw-kundige kaart, vormden de basis. Een aantal interactieve workshops verder werd duidelijk dat het architectonisch concept moest voldoen aan:

“Een zekere mate van eigen identiteit per gebruiker, een mogelijkheid tot samenwerking en het delen van ruim-tes, een hoge mate van flexibiliteit qua ruimtegebruik, uitbreidbaarheid zonder het architectonische beeld te hoeven aantasten, en het Friese imago en de context van het eiland waarbij het landschap, de historie en de stedenbouwkundige setting een belangrijke rol spelen”.

Concept ontwikkelingMet ruimte- relatieschema’s, schetsmaquettes, veel schetsen en associatief denken tijdens de workshops ontstond het beeldende idee dat:• “Een uitgeholde boomstam met takken en bladeren” het conceptuele antwoord op de vraagstelling zou kunnen zijn.• “Skoatterwâld” betekent: “Eerste scheut van een nieuw woud”.• Samenwerken tussen onderdelen kan alleen als alle onderdelen functioneren.• Sociale cohesie tussen de participanten en hun achterliggende doelgroepen kan alleen als er dialoog tussen partijen ontstaat.

Het concept, weliswaar organisch van aard, maar ook in hoge mate rationeel rekening houdend met een repete-rende draagstructuur, versus een flexibele invulling kreeg vervolgens vorm. Het grote voordeel van de inzet van organische vormentaal was ook de grote mate van flexi-biliteit. “De boom met haar takken en bladeren groeide net even anders”.

WMO betekent in MFC ‘De Spil’ niet: “Weg Met Oma”, maar dat ouderen en mensen met een beperking zo lang mogelijk recht hebben op een plaats in de samenleving. “Door deze “vermaatschappelijking” en de daaraan ge-koppelde deconcentratie van intramurale voorzieningen wordt zorg en ondersteuning steeds meer aangeboden

MFC ‘De Spil’

Heerenveen

MFC Skoatterwâld, Heerenveen Differentiatie: Gecombineerd project, 88 (levensloop-)appartementen, 12 grondgebonden woningen, 24 psychogeriatrische zorgeenheden, kinderopvang, school, gymzaal, sociaal cultureel centrum en commerciële ruimte Ontwerp: KOW, 2004 Status: Opgeleverd Architect: ir. Hans Kaashoek Opdrachtgever: Corporatieholding Friesland

MFC Skoatterwâld - Heerenveen

Ruimtecoach Met deze mindsetting hebben wij MFC ‘De Spil’ in de nieuwe wijk Skoatterwald in Heerenveen ontworpen. Deze wijk zal rond 2020 zo’n 6000 inwoners tellen, qua grootte vergelijkbaar met een gemiddeld dorp. In een dorp zijn er fijnmazige dwarsverbanden tussen functies, kennen mensen elkaar, is er zorg voor elkaar, kortom de zorgzame samenleving is daar aanwezig.

Na het winnen van de Europese aanbesteding met con-ceptuele gedachten over de Friese context en kleinscha-ligheid, werd vrij snel duidelijk dat we alleen samen met de gebruikers een werkelijk concept van waarde konden ontwikkelen. Een lege schetsrol, twee luisterende oren en een mooi gelegen schegvormig eiland tussen twee wijk-delen van Skoatterwâld, met dwars door deze wijkdelen heen in de Noord-Zuid richting, een door Ashok Bhalotra ontworpen stedenbouwkundige as op de stedenbouw-kundige kaart, vormden de basis. Een aantal interactieve workshops verder werd duidelijk dat het architectonisch concept moest voldoen aan:

“Een zekere mate van eigen identiteit per gebruiker, een mogelijkheid tot samenwerking en het delen van ruim-tes, een hoge mate van flexibiliteit qua ruimtegebruik, uitbreidbaarheid zonder het architectonische beeld te hoeven aantasten, en het Friese imago en de context van het eiland waarbij het landschap, de historie en de stedenbouwkundige setting een belangrijke rol spelen”.

Concept ontwikkelingMet ruimte- relatieschema’s, schetsmaquettes, veel schetsen en associatief denken tijdens de workshops ontstond het beeldende idee dat:• “Een uitgeholde boomstam met takken en bladeren” het conceptuele antwoord op de vraagstelling zou kunnen zijn.• “Skoatterwâld” betekent: “Eerste scheut van een nieuw woud”.• Samenwerken tussen onderdelen kan alleen als alle onderdelen functioneren.• Sociale cohesie tussen de participanten en hun achterliggende doelgroepen kan alleen als er dialoog tussen partijen ontstaat.

Het concept, weliswaar organisch van aard, maar ook in hoge mate rationeel rekening houdend met een repete-rende draagstructuur, versus een flexibele invulling kreeg vervolgens vorm. Het grote voordeel van de inzet van organische vormentaal was ook de grote mate van flexi-biliteit. “De boom met haar takken en bladeren groeide net even anders”.

WMO betekent in MFC ‘De Spil’ niet: “Weg Met Oma”, maar dat ouderen en mensen met een beperking zo lang mogelijk recht hebben op een plaats in de samenleving. “Door deze “vermaatschappelijking” en de daaraan ge-koppelde deconcentratie van intramurale voorzieningen wordt zorg en ondersteuning steeds meer aangeboden

MFC ‘De Spil’

Heerenveen

MFC Skoatterwâld, Heerenveen Differentiatie: Gecombineerd project, 88 (levensloop-)appartementen, 12 grondgebonden woningen, 24 psychogeriatrische zorgeenheden, kinderopvang, school, gymzaal, sociaal cultureel centrum en commerciële ruimte Ontwerp: KOW, 2004 Status: Opgeleverd Architect: ir. Hans Kaashoek Opdrachtgever: Corporatieholding Friesland

MFC Skoatterwâld - Heerenveen

6 KOW Magazine najaar 2009 7MFC Skoatterwâld - Heerenveen 7KOW Magazine najaar 2009

in de eigen vertrouwde omgeving van mensen thuis. Ook is er minder sprake van verkokering in de zorg. Ouderen, mensen met een handicap of met psychische stoornis-sen worden steeds minder als aparte doelgroepen bena-derd. Daarbij ligt het accent steeds minder op zorg maar meer op welzijn. Naarmate mensen zich meer welbevin-den en de regie op hun eigen leven kunnen behouden kan zorg uitgesteld worden.”

De drie zorgpartijen Moerborgh, De Friese Wouden, en Talant hebben samen met de scholen, het kinderdagver-blijf, de buurtsuper en het buurtrestaurant een prachtige zorg samenwerking opgezet. Zo is er een participatie vanuit de dagbesteding van cliënten van Talant in activi-teiten zoals meehelpen op scholen, in de kinderopvang, in de buurtsuper etc. De buitenomgeving van kinderen en ouderen wordt samen gedeeld en ouderen kunnen deelnemen aan activiteiten van de scholen, zoals voorlezen, en coachen. Uiteindelijk kun je van 0 tot 99 deel uitmaken van “De Spil” in Skoatterwâld.

Inbreng duurzaamheidBij zo’n organisch, mensvriendelijk concept hebben we de drie P’s ten aanzien van duurzaamheid optimaal in evenwicht gebracht. De P’s van People en Profit worden gediend met het ontwerp van de draagconstructie. Die is ontworpen op uitbreiding en veranderbaarheid. De wat grotere overspanningen en de kolommen structuur, laten meerdere variabele functies toe, die als inbouw middels metal stud wanden telkens weer anders kunnen worden ingevuld.

STAGG excursies naar Amerika, o.a. Chicago en in Zwitserland o.a. Luzern, laten zien dat dit voor zorggere-lateerde multifunctionele gebouwen de meest rationele oplossing biedt. De basisgedachte moet zijn: ontwerp minimaal twee verschillende doelgroepplattegronden binnen de gegeven draagstructuur,“ de omkeerbaar bouwen gedachte”, dan is het gebouw duurzaam. De P van Planet wordt gediend met, naast optimale energie-zuinigheid en gezondheid, het huisvesten van vogels, zoals zwaluwen en uilen in nestkasten in “De bast van de Boom”. Een webcam erbij zorgt voor duurzame educatie aan de nieuwe generatie die echt aan de gang moet met duurzaamheid, wil deze blijven overleven. Kortom het “Rentmeesterlijk” hart voor moeder aarde heeft bij dit project hard geklopt.

Het resultaatHet is een echt Fries gebouw geworden. De zwarte plan-ken, en de robuuste houten kolommen van “de Bast van de Boom” representeren de sfeer van de Friese boe-renschuur. Deels schuin geplaatste houten geveldelen ter plaatse van de entree van de scholen representeren klokkentorens in het weidse Friese landschap.De grote overstekken, de bladeren representerend, weren de zon, de boomstammen zorgen voor een organisch ritme. De puien van de diverse ruimtes zijn jazz, Boogy Woogy, kleurrijk als een tijdmachine, licht en lucht, de Friese wolkenluchten, zonneharpen gelijk. De kinderen spelen hun spel, de ouderen kijken, of doen mee. We horen Sielesalt van Nynke Laverman. Wij zijn blij.

ir. Hans Kaashoek

‘Een zorgzame samenleving in het klein’

6 KOW Magazine najaar 2009 7MFC Skoatterwâld - Heerenveen 7KOW Magazine najaar 2009

in de eigen vertrouwde omgeving van mensen thuis. Ook is er minder sprake van verkokering in de zorg. Ouderen, mensen met een handicap of met psychische stoornis-sen worden steeds minder als aparte doelgroepen bena-derd. Daarbij ligt het accent steeds minder op zorg maar meer op welzijn. Naarmate mensen zich meer welbevin-den en de regie op hun eigen leven kunnen behouden kan zorg uitgesteld worden.”

De drie zorgpartijen Moerborgh, De Friese Wouden, en Talant hebben samen met de scholen, het kinderdagver-blijf, de buurtsuper en het buurtrestaurant een prachtige zorg samenwerking opgezet. Zo is er een participatie vanuit de dagbesteding van cliënten van Talant in activi-teiten zoals meehelpen op scholen, in de kinderopvang, in de buurtsuper etc. De buitenomgeving van kinderen en ouderen wordt samen gedeeld en ouderen kunnen deelnemen aan activiteiten van de scholen, zoals voorlezen, en coachen. Uiteindelijk kun je van 0 tot 99 deel uitmaken van “De Spil” in Skoatterwâld.

Inbreng duurzaamheidBij zo’n organisch, mensvriendelijk concept hebben we de drie P’s ten aanzien van duurzaamheid optimaal in evenwicht gebracht. De P’s van People en Profit worden gediend met het ontwerp van de draagconstructie. Die is ontworpen op uitbreiding en veranderbaarheid. De wat grotere overspanningen en de kolommen structuur, laten meerdere variabele functies toe, die als inbouw middels metal stud wanden telkens weer anders kunnen worden ingevuld.

STAGG excursies naar Amerika, o.a. Chicago en in Zwitserland o.a. Luzern, laten zien dat dit voor zorggere-lateerde multifunctionele gebouwen de meest rationele oplossing biedt. De basisgedachte moet zijn: ontwerp minimaal twee verschillende doelgroepplattegronden binnen de gegeven draagstructuur,“ de omkeerbaar bouwen gedachte”, dan is het gebouw duurzaam. De P van Planet wordt gediend met, naast optimale energie-zuinigheid en gezondheid, het huisvesten van vogels, zoals zwaluwen en uilen in nestkasten in “De bast van de Boom”. Een webcam erbij zorgt voor duurzame educatie aan de nieuwe generatie die echt aan de gang moet met duurzaamheid, wil deze blijven overleven. Kortom het “Rentmeesterlijk” hart voor moeder aarde heeft bij dit project hard geklopt.

Het resultaatHet is een echt Fries gebouw geworden. De zwarte plan-ken, en de robuuste houten kolommen van “de Bast van de Boom” representeren de sfeer van de Friese boe-renschuur. Deels schuin geplaatste houten geveldelen ter plaatse van de entree van de scholen representeren klokkentorens in het weidse Friese landschap.De grote overstekken, de bladeren representerend, weren de zon, de boomstammen zorgen voor een organisch ritme. De puien van de diverse ruimtes zijn jazz, Boogy Woogy, kleurrijk als een tijdmachine, licht en lucht, de Friese wolkenluchten, zonneharpen gelijk. De kinderen spelen hun spel, de ouderen kijken, of doen mee. We horen Sielesalt van Nynke Laverman. Wij zijn blij.

ir. Hans Kaashoek

‘Een zorgzame samenleving in het klein’

KOW Magazine najaar 20098 KOW Magazine najaar 2009 9KOW Magazine najaar 2009Interview 8

PInterview met Jet Bussemaker, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

‘Je hele leven mag je zelf bepalen waar en hoe je woont,

maar als je zorg nodig hebt krijg je ineens 24 m²!’

Op uw weblog lazen wij over uw bezoek aan een man-telzorgwoning in Oostzaan. Kunt u iets meer vertellen over dit voorbeeld van aangepaste bouw? Ja: het gaat om een prefab woning in de tuin bij zijn familie. Van een jonge man die ondanks zijn handicap in zijn eigen omgeving wilde blijven wonen. Met enige moeite kreeg hij toestemming van de gemeente. In die omgeving kon zijn familie mantelzorg verrichten. Zo kon hij zelfstandig blijven wonen terwijl hij veel zorg nodig heeft. Gelukkig was daar in Oostzaan de ruimte beschikbaar voor de prefab woning met veel domotica. En hij kon gebruik maken van zijn persoonsgebonden budget. Het bestem-mingsplan was natuurlijk wel een obstakel. Dus je hebt de medewerking van de gemeente nodig. Daarom heb ik aan gemeentes een brief gestuurd om in dit soort geval-len tot hanteerbare regels te komen. Eind dit jaar wil ik

de reacties bekijken. Met de bedoeling om tot afspraken te komen. Er zijn veel meer varianten nodig en mogelijk. Bijvoorbeeld een grootmoeder die voor de kleinkinderen zorgt; en de kinderen die voor oma zorgen; mantelzorg over en weer. Trefwoorden zijn diversiteit en tijdelijkheid.

We verwijzen naar het gesprek met René van Dijk over het scheiden van wonen en zorg. De staatssecretaris re-ageert. Je hele leven mag je zelf bepalen, afhankelijk van je financiële mogelijkheden waar en hoe je woont. Maar als je zorg nodig hebt krijg je ineens vierentwintig vier-kante meter! We moeten toe naar veel meer keuzemoge-lijkheden. Zie het voorbeeld Strijp-Waterhof in Den Haag. Je kunt een appartement huren of kopen met thuiszorg als je die nodig hebt. En er is een restaurant waar ook de buurt of bezoekers gebruik van kunnen maken. Dus

Jet Bussemaker is sinds 2007 staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Zij was daarvoor Kamerlid voor de PvdA en docent en onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, waar zij in 1993 promoveerde. Wij spreken haar op haar werkkamer op het ministerie op een donker wordende donderdagmiddag. De ‘tas’ zien wij klaar staan bij de secretaresse. Na ons gesprek moet zij naar een toneelpremière in Leiden waar zij de koningin zal vergezellen.

KOW Magazine najaar 20098 KOW Magazine najaar 2009 9KOW Magazine najaar 2009Interview 8

PInterview met Jet Bussemaker, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

‘Je hele leven mag je zelf bepalen waar en hoe je woont,

maar als je zorg nodig hebt krijg je ineens 24 m²!’

Op uw weblog lazen wij over uw bezoek aan een man-telzorgwoning in Oostzaan. Kunt u iets meer vertellen over dit voorbeeld van aangepaste bouw? Ja: het gaat om een prefab woning in de tuin bij zijn familie. Van een jonge man die ondanks zijn handicap in zijn eigen omgeving wilde blijven wonen. Met enige moeite kreeg hij toestemming van de gemeente. In die omgeving kon zijn familie mantelzorg verrichten. Zo kon hij zelfstandig blijven wonen terwijl hij veel zorg nodig heeft. Gelukkig was daar in Oostzaan de ruimte beschikbaar voor de prefab woning met veel domotica. En hij kon gebruik maken van zijn persoonsgebonden budget. Het bestem-mingsplan was natuurlijk wel een obstakel. Dus je hebt de medewerking van de gemeente nodig. Daarom heb ik aan gemeentes een brief gestuurd om in dit soort geval-len tot hanteerbare regels te komen. Eind dit jaar wil ik

de reacties bekijken. Met de bedoeling om tot afspraken te komen. Er zijn veel meer varianten nodig en mogelijk. Bijvoorbeeld een grootmoeder die voor de kleinkinderen zorgt; en de kinderen die voor oma zorgen; mantelzorg over en weer. Trefwoorden zijn diversiteit en tijdelijkheid.

We verwijzen naar het gesprek met René van Dijk over het scheiden van wonen en zorg. De staatssecretaris re-ageert. Je hele leven mag je zelf bepalen, afhankelijk van je financiële mogelijkheden waar en hoe je woont. Maar als je zorg nodig hebt krijg je ineens vierentwintig vier-kante meter! We moeten toe naar veel meer keuzemoge-lijkheden. Zie het voorbeeld Strijp-Waterhof in Den Haag. Je kunt een appartement huren of kopen met thuiszorg als je die nodig hebt. En er is een restaurant waar ook de buurt of bezoekers gebruik van kunnen maken. Dus

Jet Bussemaker is sinds 2007 staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Zij was daarvoor Kamerlid voor de PvdA en docent en onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, waar zij in 1993 promoveerde. Wij spreken haar op haar werkkamer op het ministerie op een donker wordende donderdagmiddag. De ‘tas’ zien wij klaar staan bij de secretaresse. Na ons gesprek moet zij naar een toneelpremière in Leiden waar zij de koningin zal vergezellen.

wél gegarandeerde zorg maar geen lange gangen. Je hebt elders ook meer en meer woongroepen: een Indische groep, een Gooische woongroep of een boerse woon-groep. Die zelf koken en geen gebruik hoeven maken van de ‘gaarkeuken’. In die zin moeten we weg van het grote, de onpersoonlijke zorginstelling. Die kleinschaligheid kan best binnen een groter verband. Zodat je je backoffice deelt en schaalvoordelen hebt. Maar uitgangspunt is de individuele behoefte.

Wat de stedenbouw betreft denk ik aan woonzorgzones. Waarbij de hele buurt betrokken is. Want in de toekomst is geld niet zozeer het probleem, maar het beschikbare personeel. Daarom moeten we een beroep doen op de omgeving, mantelzorgers en anderen. Door bij de inrichting van de buurt mogelijkheden te scheppen. Van nabijheid. Weet je dat sommige instellingen familie en de buurt juist op afstand houden? Omdat ze die verstorend vinden voor hun werkzaamheden. Terwijl we die bijdragen juist zo nodig hebben. Naast meer betrokken mensen kunnen we meer gebruik maken van domotica en naar een grotere efficiency streven. Met natuurlijk buurtzorg en de wijkverpleegkundige. Om mensen beter in staat te stellen voor zichzelf te zorgen. Daar buigt het ingestelde zorginnovatieplatform zich ook over. Die moet de creativi-teit vrij spel geven. Daarom is het goed dat het bouwregi-me is veranderd. We leggen geen regels op maar bieden ruimte voor een zo groot mogelijke verscheidenheid aan woningen en appartementen. Hier zijn de financiën wel een probleem. Maar meer vrijheid betekent tegelijkertijd meer verantwoordelijkheid, ook in financiële zin.We willen naar een woonkamersfeer; geen ziekenhuis.

Het betekent ook dat personeel anders moet gaan wer-ken. De opleiding moet veranderen.De Hedy d’Anconaprijs voor excellente zorgarchitectuur is bedoeld als stimulans. Volgend jaar wordt zij voor het eerst uitgereikt en ik verwacht daar veel van. Het gaat om een tweejaarlijks toe te kennen prijs. Naast het bekendheid geven aan voorbeeldige architectuur in de zorgsector gaat het om de professionalisering van het opdrachtgeverschap.

Door de verandering in de gebouwexploitatie is het noodzakelijk nieuwe zorgconcepten te combineren met ondernemerschap. Sinds de afschaffing van het bouwre-gime is er een grote omslag gaande in het denken over vastgoed. Is het wel toekomstbestendig, trek ik hier wel cliënten mee, is dit wat cliënten willen? Ik vind dat je bij de bouw vooral moet luisteren naar de wensen van bewoners en moet nadenken over de vraag hoe het er over twintig jaar uit zou kunnen zien. Zorg en logistiek zijn op zich makkelijk te combineren, maar als daarbij het wonen wordt betrokken, is dat veel lastiger. Vanuit die wens van de cliënten moeten architecten een voor de zorgaanbieder functioneel gebouw ontwerpen. Je moet proberen van een zorgconcept naar een zorg-, woon-, en welzijnsconcept te komen.We nemen samen met Jet Bussemaker de speciale bewindspersonen lift naar de uitgang. Zij vraagt naar een gemeenschappelijke kennis. Haar dag zit er nog niet op. En haar werk al helemaal niet.

Arend Hilhorst

interview - Jet Bussemaker

‘Naast het bekendheid geven aan voorbeeldige architectuur in de zorgsector gaat het om de professionalisering van het opdrachtgeverschap.’

wél gegarandeerde zorg maar geen lange gangen. Je hebt elders ook meer en meer woongroepen: een Indische groep, een Gooische woongroep of een boerse woon-groep. Die zelf koken en geen gebruik hoeven maken van de ‘gaarkeuken’. In die zin moeten we weg van het grote, de onpersoonlijke zorginstelling. Die kleinschaligheid kan best binnen een groter verband. Zodat je je backoffice deelt en schaalvoordelen hebt. Maar uitgangspunt is de individuele behoefte.

Wat de stedenbouw betreft denk ik aan woonzorgzones. Waarbij de hele buurt betrokken is. Want in de toekomst is geld niet zozeer het probleem, maar het beschikbare personeel. Daarom moeten we een beroep doen op de omgeving, mantelzorgers en anderen. Door bij de inrichting van de buurt mogelijkheden te scheppen. Van nabijheid. Weet je dat sommige instellingen familie en de buurt juist op afstand houden? Omdat ze die verstorend vinden voor hun werkzaamheden. Terwijl we die bijdragen juist zo nodig hebben. Naast meer betrokken mensen kunnen we meer gebruik maken van domotica en naar een grotere efficiency streven. Met natuurlijk buurtzorg en de wijkverpleegkundige. Om mensen beter in staat te stellen voor zichzelf te zorgen. Daar buigt het ingestelde zorginnovatieplatform zich ook over. Die moet de creativi-teit vrij spel geven. Daarom is het goed dat het bouwregi-me is veranderd. We leggen geen regels op maar bieden ruimte voor een zo groot mogelijke verscheidenheid aan woningen en appartementen. Hier zijn de financiën wel een probleem. Maar meer vrijheid betekent tegelijkertijd meer verantwoordelijkheid, ook in financiële zin.We willen naar een woonkamersfeer; geen ziekenhuis.

Het betekent ook dat personeel anders moet gaan wer-ken. De opleiding moet veranderen.De Hedy d’Anconaprijs voor excellente zorgarchitectuur is bedoeld als stimulans. Volgend jaar wordt zij voor het eerst uitgereikt en ik verwacht daar veel van. Het gaat om een tweejaarlijks toe te kennen prijs. Naast het bekendheid geven aan voorbeeldige architectuur in de zorgsector gaat het om de professionalisering van het opdrachtgeverschap.

Door de verandering in de gebouwexploitatie is het noodzakelijk nieuwe zorgconcepten te combineren met ondernemerschap. Sinds de afschaffing van het bouwre-gime is er een grote omslag gaande in het denken over vastgoed. Is het wel toekomstbestendig, trek ik hier wel cliënten mee, is dit wat cliënten willen? Ik vind dat je bij de bouw vooral moet luisteren naar de wensen van bewoners en moet nadenken over de vraag hoe het er over twintig jaar uit zou kunnen zien. Zorg en logistiek zijn op zich makkelijk te combineren, maar als daarbij het wonen wordt betrokken, is dat veel lastiger. Vanuit die wens van de cliënten moeten architecten een voor de zorgaanbieder functioneel gebouw ontwerpen. Je moet proberen van een zorgconcept naar een zorg-, woon-, en welzijnsconcept te komen.We nemen samen met Jet Bussemaker de speciale bewindspersonen lift naar de uitgang. Zij vraagt naar een gemeenschappelijke kennis. Haar dag zit er nog niet op. En haar werk al helemaal niet.

Arend Hilhorst

interview - Jet Bussemaker

‘Naast het bekendheid geven aan voorbeeldige architectuur in de zorgsector gaat het om de professionalisering van het opdrachtgeverschap.’

Nieuws

La vida verde is een door KOW ontwikkeld woonconcept waarbij de natuur een centrale rol speelt. De natuur wordt letterlijk de woning ingebracht en de directe omgeving wordt bewoon-baar gemaakt voor mensen met een meervoudige handicap. Het groen werkt als natuurlijke snoezelaar die alle zintuigen prikkelt. Groene elementen zorgen ook voor rust en filteren het teveel aan prikkels. Zo sluit het ontwerp optimaal aan bij de doelgroep. Op verzoek van ASVZ Zuid West hebben we dit concept voor de locatie Merwebolder te Sliedrecht vertaald in het ontwerp voor Het Zonnedek.

Het Zonnedek - SliedrechtCentrale rol voor de natuur

Hoogste punt MFA VliedbergOp 17 juli jl. werd het hoogste punt van de MultiFunctionele Accommodatie (MFA) in de wijk Vliedberg in Vlijmen bereikt. De bouw ligt op schema. Het hoogste punt van de MFA vormt de staalconstruc-tie van de gymzaal, op de tweede verdieping, op zo’n 13,5 meter. Ter gelegenheid van het hoogste punt werden onder andere rondleidingen op het bouwter-rein verzorgd. De toekomstige bewoners kondenvoor het eerst een kijkje nemen in hun toekomstige woning en kennismaken met hun aanstaande buren. Inmiddels is een begin gemaakt met de afbouw. Naar verwachting wordt de MFA in het eerste kwartaal van 2010 opgeleverd. In de MFA Vliedberg vestigen zichstraks verschillende organisaties, van kinderopvang, buitenschoolse opvang, peuterspeelzaal tot basis-school. Het wordt ook een ontmoetingsplek voor jong en oud met een wijkwinkel, buurthuis en maatschap-pelijk werk. Daarnaast komen er huurwoningen,waarvan een gedeelte bestemd is voor begeleid wonen voor mensen met een beperking.

Winning design KOW & 4D Architects for ‘the National University of Tainan’ in Taiwan KOW Shanghai collaborated as a green consultant with 4D Architects (Taiwan) on a design competition for four buildings on the new campus of the National University of Tainan in Taiwan. The four buildings are the administration buil-ding, a general teaching building with classroom facilities for all faculties, a research/lab building and a dormitory. The new university campus is part of a protected wetlands system. As a result, all new university buildings are required to be elevated above ground level on stilts. Several other sustainable design principles are part of the winning scheme: natural-shunt ventilation for the student dormitories, (passive) solar energy, green roofs, wind-power gene-rators and photo-voltaics. The V-shaped roofs make use of the Venturi-effect to create pleasant outdoor spaces in Taiwans tropical weather and to incre-ase natural ventilation. Although the design process has been driven by 4D Architects, KOW will remain involved during the upcoming design development stage.

Bouwbureau KOW RotterdamKOW heeft het Bouwbureau aan de Nieuwe Binnenweg in Rotterdam geopend. Het bouwbureau zal zich specifiek richten op de planvorming, de bouwbegeleiding en het aanvragen van subsidies voor groot onderhoud van particuliere eigenaren.Voor meer informatie zie: www.bouwbureauKOW.nl

KOW en ERA Contour winnen Babberspolder, Vlaardingen

308 eengezinswoningen en 57 appartementen in een herstructureringswijkOp de ontmoetingspunten van de stempels ontstaat een centrale plek die per woonveld op een andere manier wordt vormgegeven. De toekomstige bewoners van elk deelgebied wor-den betrokken bij het ontwerpproces voor de indeling van de middengebieden. Door middel van deze bewoners participatie ontstaat er een gewilde woonomgeving. De eindgebruiker met zijn woonwensen staat hierbij centraal.

Tijdens de jaarlijkse SICIW was KOW nadrukkelijk aanwezig als grootste Nederlandse architectenbureau in China. Verschillende landen hadden ieder een eigen ruimte tot hun beschikking waarin zij hun creatieve export-industrie en kennis konden tentoonstellen. Dit jaar was de opkomst groter dan ooit, in de aanloop naar de Wereld Expo 2010 die vanaf mei in Shanghai plaatsvindt. Van alle landen was Nederland het meest opvallend aanwezig. Dutch Design is nog altijd wereldwijd beroemd en populair en ook het werk van KOW viel bij het Chinese publiek opnieuw in zeer goede aarde.

De Building Passion Vrouw van het Jaar Award wil vrouwen die in de bouw werkzaam zijn meer zichtbaar maken. Tot de genomineerden behoren Maartje Lammers van 24H Architecture (Rotterdam) en Anjelica Cicilia van KOW (Den Haag). Verder zijn Sabine van den Boom (Heddes Bouw, Hoorn), Michelle Prins (DEC, Volker Wessels, Amersfoort) en Elphi Nelissen (Nelissen Ingenieursbureau, Eindhoven) genomineerd. De jury stond onder voorzitterschap van Harm Tilman en bestond verder uit Heleen Mees, Myrthe Hylkens, Ellen Sander en Hans Lensvelt. De winnaar wordt bekend gemaakt op 8 december 2009 tijdens een feeste-lijke bijeenkomst in de Lijm- & Cultuurfabriek te Delft. Meer info: www.buildingpassion.nl (bron: de Architect)

Anjelica Cicilia in top 5 Building Passion Award 2009

KOW aanwezig op de ‘Shanghai International Creative Industry Week Design Week’

KOW en William McDounough + Partners ontwerpen nieuwe huisvesting voor BSH in Park 20|20, Hoofddorp

Nieuws

La vida verde is een door KOW ontwikkeld woonconcept waarbij de natuur een centrale rol speelt. De natuur wordt letterlijk de woning ingebracht en de directe omgeving wordt bewoon-baar gemaakt voor mensen met een meervoudige handicap. Het groen werkt als natuurlijke snoezelaar die alle zintuigen prikkelt. Groene elementen zorgen ook voor rust en filteren het teveel aan prikkels. Zo sluit het ontwerp optimaal aan bij de doelgroep. Op verzoek van ASVZ Zuid West hebben we dit concept voor de locatie Merwebolder te Sliedrecht vertaald in het ontwerp voor Het Zonnedek.

Het Zonnedek - SliedrechtCentrale rol voor de natuur

Hoogste punt MFA VliedbergOp 17 juli jl. werd het hoogste punt van de MultiFunctionele Accommodatie (MFA) in de wijk Vliedberg in Vlijmen bereikt. De bouw ligt op schema. Het hoogste punt van de MFA vormt de staalconstruc-tie van de gymzaal, op de tweede verdieping, op zo’n 13,5 meter. Ter gelegenheid van het hoogste punt werden onder andere rondleidingen op het bouwter-rein verzorgd. De toekomstige bewoners kondenvoor het eerst een kijkje nemen in hun toekomstige woning en kennismaken met hun aanstaande buren. Inmiddels is een begin gemaakt met de afbouw. Naar verwachting wordt de MFA in het eerste kwartaal van 2010 opgeleverd. In de MFA Vliedberg vestigen zichstraks verschillende organisaties, van kinderopvang, buitenschoolse opvang, peuterspeelzaal tot basis-school. Het wordt ook een ontmoetingsplek voor jong en oud met een wijkwinkel, buurthuis en maatschap-pelijk werk. Daarnaast komen er huurwoningen,waarvan een gedeelte bestemd is voor begeleid wonen voor mensen met een beperking.

Winning design KOW & 4D Architects for ‘the National University of Tainan’ in Taiwan KOW Shanghai collaborated as a green consultant with 4D Architects (Taiwan) on a design competition for four buildings on the new campus of the National University of Tainan in Taiwan. The four buildings are the administration buil-ding, a general teaching building with classroom facilities for all faculties, a research/lab building and a dormitory. The new university campus is part of a protected wetlands system. As a result, all new university buildings are required to be elevated above ground level on stilts. Several other sustainable design principles are part of the winning scheme: natural-shunt ventilation for the student dormitories, (passive) solar energy, green roofs, wind-power gene-rators and photo-voltaics. The V-shaped roofs make use of the Venturi-effect to create pleasant outdoor spaces in Taiwans tropical weather and to incre-ase natural ventilation. Although the design process has been driven by 4D Architects, KOW will remain involved during the upcoming design development stage.

Bouwbureau KOW RotterdamKOW heeft het Bouwbureau aan de Nieuwe Binnenweg in Rotterdam geopend. Het bouwbureau zal zich specifiek richten op de planvorming, de bouwbegeleiding en het aanvragen van subsidies voor groot onderhoud van particuliere eigenaren.Voor meer informatie zie: www.bouwbureauKOW.nl

KOW en ERA Contour winnen Babberspolder, Vlaardingen

308 eengezinswoningen en 57 appartementen in een herstructureringswijkOp de ontmoetingspunten van de stempels ontstaat een centrale plek die per woonveld op een andere manier wordt vormgegeven. De toekomstige bewoners van elk deelgebied wor-den betrokken bij het ontwerpproces voor de indeling van de middengebieden. Door middel van deze bewoners participatie ontstaat er een gewilde woonomgeving. De eindgebruiker met zijn woonwensen staat hierbij centraal.

Tijdens de jaarlijkse SICIW was KOW nadrukkelijk aanwezig als grootste Nederlandse architectenbureau in China. Verschillende landen hadden ieder een eigen ruimte tot hun beschikking waarin zij hun creatieve export-industrie en kennis konden tentoonstellen. Dit jaar was de opkomst groter dan ooit, in de aanloop naar de Wereld Expo 2010 die vanaf mei in Shanghai plaatsvindt. Van alle landen was Nederland het meest opvallend aanwezig. Dutch Design is nog altijd wereldwijd beroemd en populair en ook het werk van KOW viel bij het Chinese publiek opnieuw in zeer goede aarde.

De Building Passion Vrouw van het Jaar Award wil vrouwen die in de bouw werkzaam zijn meer zichtbaar maken. Tot de genomineerden behoren Maartje Lammers van 24H Architecture (Rotterdam) en Anjelica Cicilia van KOW (Den Haag). Verder zijn Sabine van den Boom (Heddes Bouw, Hoorn), Michelle Prins (DEC, Volker Wessels, Amersfoort) en Elphi Nelissen (Nelissen Ingenieursbureau, Eindhoven) genomineerd. De jury stond onder voorzitterschap van Harm Tilman en bestond verder uit Heleen Mees, Myrthe Hylkens, Ellen Sander en Hans Lensvelt. De winnaar wordt bekend gemaakt op 8 december 2009 tijdens een feeste-lijke bijeenkomst in de Lijm- & Cultuurfabriek te Delft. Meer info: www.buildingpassion.nl (bron: de Architect)

Anjelica Cicilia in top 5 Building Passion Award 2009

KOW aanwezig op de ‘Shanghai International Creative Industry Week Design Week’

KOW en William McDounough + Partners ontwerpen nieuwe huisvesting voor BSH in Park 20|20, Hoofddorp

15KOW Magazine najaar 2009De Masemude - Monster14

Het combinatieproject Opmaat Masemude is ontworpen voor enerzijds een stichting met 54 levensloopbesten-dige woningen en anderzijds een zorginstelling die een compleet pakket aan zorg in de vorm van 62 intramurale zorgeenheden en 32 PG verpleegeenheden aanbiedt. Dit laatste in de vorm van vier groepen van acht beschermde wooneenheden. Verder wordt het complex gecompleteerd met een reeks aan de zorg gerelateerde functies, zoals onder andere een artsenpraktijk, maatzorg, winkels en een recreatieve ruimte.

Het duurzaam energiegebruik in dit project komt tot uiting in het gebruik van een warmte terugwinningsysteem en het gebruik van een warmtepompsysteem, waarmee door middel van warmteopslag in de diepere aardlagen van de locatie, warmte opgeslagen, dan wel teruggewonnen wordt. Dit levert een energiebesparing op van tussen de 30 en 60%. De constructie van het project is op innovatieve wijze vormgegeven. Flexibiliteit en terugbouwbaarheid vormden de belangrijktse crtieria bij het concept.

Monster

‘Flexibele aanpasbaar- heid op alle zorgvragen’

De Masemude, Monster Differentiatie: 54 appartementen voor ouderenzorg en recreatiepaviljoen Parkeren: Parkeergarage met 78 pp Ontwerp: KOW, 2002 Status: Gerealiseerd, 2006 Architect: ir. Hans Kaashoek, Dennis van den Bosch Project-leider: Quinten Mes Opdrachtgever: Stichting R.K. Bejaardenpaviljoen De Masemude, Arcade (voorheen St. West Ambacht) Aannemer: Van Wijnen Alphen a/d Rijn BV

15KOW Magazine najaar 2009De Masemude - Monster14

Het combinatieproject Opmaat Masemude is ontworpen voor enerzijds een stichting met 54 levensloopbesten-dige woningen en anderzijds een zorginstelling die een compleet pakket aan zorg in de vorm van 62 intramurale zorgeenheden en 32 PG verpleegeenheden aanbiedt. Dit laatste in de vorm van vier groepen van acht beschermde wooneenheden. Verder wordt het complex gecompleteerd met een reeks aan de zorg gerelateerde functies, zoals onder andere een artsenpraktijk, maatzorg, winkels en een recreatieve ruimte.

Het duurzaam energiegebruik in dit project komt tot uiting in het gebruik van een warmte terugwinningsysteem en het gebruik van een warmtepompsysteem, waarmee door middel van warmteopslag in de diepere aardlagen van de locatie, warmte opgeslagen, dan wel teruggewonnen wordt. Dit levert een energiebesparing op van tussen de 30 en 60%. De constructie van het project is op innovatieve wijze vormgegeven. Flexibiliteit en terugbouwbaarheid vormden de belangrijktse crtieria bij het concept.

Monster

‘Flexibele aanpasbaar- heid op alle zorgvragen’

De Masemude, Monster Differentiatie: 54 appartementen voor ouderenzorg en recreatiepaviljoen Parkeren: Parkeergarage met 78 pp Ontwerp: KOW, 2002 Status: Gerealiseerd, 2006 Architect: ir. Hans Kaashoek, Dennis van den Bosch Project-leider: Quinten Mes Opdrachtgever: Stichting R.K. Bejaardenpaviljoen De Masemude, Arcade (voorheen St. West Ambacht) Aannemer: Van Wijnen Alphen a/d Rijn BV

Helen Dowling Instituut - Bilthoven 17KOW Magazine najaar 200916

Bilthoven

Helen Dowling Instituut, Bilthoven Differentiatie: 1.700 m2 bedrijfsverzamelgebouw voor kleinschalige medische instellingen Ontwerp: KOW, 2009 Status: Schets ontwerp Concept: ir. Hans Kuiper Architect: ir. Kasper Hauschultz Hansen Opdrachtgever: Helen Dowling Instituut

Het Helen Dowling Instituut houdt zich bezig met patiën-tenzorg, wetenschappelijk onderzoek en deskundigheids-bevordering op het gebied van de psycho-oncologie. Alle activiteiten zijn direct en indirect gericht op het bevorde-ren van de kwaliteit van het leven van kankerpatienten en hun naasten.

De visie van het ontwerp van KOW neemt zijn uitgangs-punt in de betekenis van de plek. Zo sluit het ontwerp met zijn afgeronde vorm en een groen dak aan bij het landschap en het bos. Het gebouw wordt als het ware omarmd door het groen. Het ontwerp heeft een hoge ambitie op het gebied van duurzaamheid. Er wordt o.a. gebruik gemaakt van betonkernactivering in combinatie met een WKO installatie. Ook wordt er veel glas in de gevel toegepast om zowel een goede daglichttoetreding te creëren als een directe relatie aan te gaan met de groene omgeving. De bijzonderheid van het ontwerp ligt hem juist in de wisselwerking tussen het creëren van een beschutte omgeving voor de cliënten terwijl er tegelij-kertijd een open een transparante relatie met de natuur ontstaat.

Het gebouw heeft een bruto vloeroppervlak van ca. 1.700 m2, verdeeld over twee verdiepingen gelegen rond een atrium met een centrale grote boom. Het atrium fun-geert zowel als ontvangstruimte als bibliotheek voor de cliënten. Naast werk-,therapie- en groepskamers bevat het een moderne fitnessruimte. Er komen 40 parkeer-plaatsen onder het gebouw en een buitenterras. Naar verwachting kan begin 2011 de eerste paal de grond in.

Concept schets

Helen Dowling Instituut - Bilthoven 17KOW Magazine najaar 200916

Bilthoven

Helen Dowling Instituut, Bilthoven Differentiatie: 1.700 m2 bedrijfsverzamelgebouw voor kleinschalige medische instellingen Ontwerp: KOW, 2009 Status: Schets ontwerp Concept: ir. Hans Kuiper Architect: ir. Kasper Hauschultz Hansen Opdrachtgever: Helen Dowling Instituut

Het Helen Dowling Instituut houdt zich bezig met patiën-tenzorg, wetenschappelijk onderzoek en deskundigheids-bevordering op het gebied van de psycho-oncologie. Alle activiteiten zijn direct en indirect gericht op het bevorde-ren van de kwaliteit van het leven van kankerpatienten en hun naasten.

De visie van het ontwerp van KOW neemt zijn uitgangs-punt in de betekenis van de plek. Zo sluit het ontwerp met zijn afgeronde vorm en een groen dak aan bij het landschap en het bos. Het gebouw wordt als het ware omarmd door het groen. Het ontwerp heeft een hoge ambitie op het gebied van duurzaamheid. Er wordt o.a. gebruik gemaakt van betonkernactivering in combinatie met een WKO installatie. Ook wordt er veel glas in de gevel toegepast om zowel een goede daglichttoetreding te creëren als een directe relatie aan te gaan met de groene omgeving. De bijzonderheid van het ontwerp ligt hem juist in de wisselwerking tussen het creëren van een beschutte omgeving voor de cliënten terwijl er tegelij-kertijd een open een transparante relatie met de natuur ontstaat.

Het gebouw heeft een bruto vloeroppervlak van ca. 1.700 m2, verdeeld over twee verdiepingen gelegen rond een atrium met een centrale grote boom. Het atrium fun-geert zowel als ontvangstruimte als bibliotheek voor de cliënten. Naast werk-,therapie- en groepskamers bevat het een moderne fitnessruimte. Er komen 40 parkeer-plaatsen onder het gebouw en een buitenterras. Naar verwachting kan begin 2011 de eerste paal de grond in.

Concept schets

René vertelt over zijn ervaringen; mensen willen langer zelfstandig zijn. De maatschappij is individualistischer.“Als man en vrouw beiden rond de 70 zijn krijgt één een hulpvraag, niet allebei tegelijkertijd. Dat was ook bij mijn ouders zo. Maar ze hadden slechts één behoorlijke slaapkamer. Omdat pa ’s nachts begon te spoken kon ma niet meer slapen. Pa kwam vervolgens in een rolstoel terecht. Maar hun woning was daar niet op berekend. Zo was de natte cel voor hem niet goed toegankelijk. Een volgende fase brak aan toen pa ging dementeren. Pa moest naar een zorginstelling verhuizen (overigens geen onderdeel van Pieter van Foreest). Idealiter zou je dan wat opschuiven in het wooncomplex, want oude bomen moet je niet meer verplanten. Pa lag uiteindelijk maan-denlang veelal in diepe bewusteloosheid op bed. Ma inmiddels ook last van haar geheugen, liep iedere dag de afstand tussen haar woning en het zorgcomplex. Wie zorgde voor moeder, waar kreeg zij warm eten? Niet zo-als door mij gedacht in het zorgcomplex bij pa. Een jaar lang heb ik zonder resultaat gesoebat. Terwijl de Pizzahut of snackbar maaltijden komen bezorgen waar je maar wilt. Nee, ma moest eind van de middag teruglopen naar huis om via ‘tafeltje dekje’ van dezelfde zorginstel-ling thuis te eten. Zodoende kon zij haar man niet meer helpen bij het eten.Bij een verhuizing op relatief korte afstand en zoals gezegd enige extra maaltijdvoorzieningen krijg je gelijk de partner als vrijwilliger erbij. Want deze kan en wil in het algemeen nog wel wat hulp bieden. Bedenk hierbij dat als alle ondersteuning aan professionals wordt overgela-ten de zorgverlening uiteindelijk zal stagneren. De vraag naar zorg neemt alsmaar toe, de benodigde personeels-capaciteit gaat op relatief korte termijn een probleem vormen. Waarbij de zorg onbetaalbaar wordt als je geen gebruik van vrijwilligers kunt maken.Dan heb je nog het financieringsvraagstuk van de bak-stenen. De overheid denkt door het financieel scheiden van wonen en zorg het totaal betaalbaar te houden. Dus zorg vanuit AWBZ of WMO te financieren. En het huis wordt betaald vanuit de huur! Maar dat kan in de huidige opzet van het vastgoed bedrijfseconomisch niet.

Scheiden van wonen en zorg moet je dan ook niet willen. Een paar bewoners maken op basis van een ‘sociale huur’ een intensief zorgcomplex niet betaalbaar. Er dient voldoende schaal te zijn. Terwijl gelijktijdig geroepen wordt om kleinschalige zorgomgevingen. Vraag maar aan de staatssecretaris hoe zij dat ziet, het scheiden van wonen en zorg.”Roel Jansen (KOW Eindhoven) denkt aan de combinatie bij De Opmaat en de Masemude. René; “Wonen en zorg moeten vlak bij elkaar. Maar nogmaals wie betaalt dat? De woningbouwcorporatie? Maar zoals gezegd moet er dan geld bij, omdat de huur-opbrengst ontoereikend zal zijn. Je zou vlak bij elkaar moeten bouwen. Liefst één gebouw, integreren van ver-schillende woonvormen en zorgfuncties. Daarmee haal je dus gelijk de partner als vrijwilliger in huis. Mensen zullen meer voor elkaar moeten gaan zorgen om in de toekomst niet voor grote organisatorische problemen te komen staan. Een goed voorbeeld is de Singelhof in Maasland, waarbinnen die combinatie van seniorenwoningen en zorgwoningen is gemaakt. En waarbij Pieter van Foreest de zorg voor haar rekening neemt en de corporatie de seniorenwoningen. Maar wel geïntegreerd.”

“De overstap naar integrale tarieven in de zorg is een verbetering. Tot voor kort kregen instellingen de ge-bouwgebonden kosten afzonderlijk vergoed. Dus los van het daadwerkelijk gebruik. Nu moet een zorginstel-ling de vraag beantwoorden of dit gebouw vanuit de

Interview 19

PInterview met René van Dijk, lid van de raad van toezicht Stichting Pieter van Foreest zorginstellingen

‘Weg met het oude denken’

René van Dijk (55 jaar) steekt zijn enthousiasme niet onder stoelen of banken. Noch zijn betrokkenheid of kennis van zaken. Van oorsprong accountant is hij nu enige jaren actief bij verschillende zorginstellingen en een ziekenhuis. Wij spreken hem vanwege zijn lidmaatschap van de Raad van Toezicht van “Pieter van Foreest”.

De Stichting Pieter van Foreest, vernoemd naar een zestiende eeuwse Delftse geneesheer, verleent ouderenzorg in de regio’s Delft, Delfland, Pijnakker-Nootdorp en het Westland. Zij kent 23 locaties, zo’n 3300 medewerkers en 1800 vrijwilligers. Een van die locaties is woonzorgcentrum ‘De Opmaat’ in Monster. Aangrenzend aan dit centrum ligt het door KOW ontworpen complex voor levensloopbestendige woningen Masemude.

René van Dijk heeft zijn betrokkenheid bij de zorg mede te danken aan de jaren mantelzorg waaraan hij zich wijdde toen zijn ouders hulpbehoevend werden. “Het moet beter kunnen en het is niet in de eerste plaats een kwestie van geld’; zo kan je de conclusies die hij toen trok samenvatten.

KOW Magazine najaar 2009

René vertelt over zijn ervaringen; mensen willen langer zelfstandig zijn. De maatschappij is individualistischer.“Als man en vrouw beiden rond de 70 zijn krijgt één een hulpvraag, niet allebei tegelijkertijd. Dat was ook bij mijn ouders zo. Maar ze hadden slechts één behoorlijke slaapkamer. Omdat pa ’s nachts begon te spoken kon ma niet meer slapen. Pa kwam vervolgens in een rolstoel terecht. Maar hun woning was daar niet op berekend. Zo was de natte cel voor hem niet goed toegankelijk. Een volgende fase brak aan toen pa ging dementeren. Pa moest naar een zorginstelling verhuizen (overigens geen onderdeel van Pieter van Foreest). Idealiter zou je dan wat opschuiven in het wooncomplex, want oude bomen moet je niet meer verplanten. Pa lag uiteindelijk maan-denlang veelal in diepe bewusteloosheid op bed. Ma inmiddels ook last van haar geheugen, liep iedere dag de afstand tussen haar woning en het zorgcomplex. Wie zorgde voor moeder, waar kreeg zij warm eten? Niet zo-als door mij gedacht in het zorgcomplex bij pa. Een jaar lang heb ik zonder resultaat gesoebat. Terwijl de Pizzahut of snackbar maaltijden komen bezorgen waar je maar wilt. Nee, ma moest eind van de middag teruglopen naar huis om via ‘tafeltje dekje’ van dezelfde zorginstel-ling thuis te eten. Zodoende kon zij haar man niet meer helpen bij het eten.Bij een verhuizing op relatief korte afstand en zoals gezegd enige extra maaltijdvoorzieningen krijg je gelijk de partner als vrijwilliger erbij. Want deze kan en wil in het algemeen nog wel wat hulp bieden. Bedenk hierbij dat als alle ondersteuning aan professionals wordt overgela-ten de zorgverlening uiteindelijk zal stagneren. De vraag naar zorg neemt alsmaar toe, de benodigde personeels-capaciteit gaat op relatief korte termijn een probleem vormen. Waarbij de zorg onbetaalbaar wordt als je geen gebruik van vrijwilligers kunt maken.Dan heb je nog het financieringsvraagstuk van de bak-stenen. De overheid denkt door het financieel scheiden van wonen en zorg het totaal betaalbaar te houden. Dus zorg vanuit AWBZ of WMO te financieren. En het huis wordt betaald vanuit de huur! Maar dat kan in de huidige opzet van het vastgoed bedrijfseconomisch niet.

Scheiden van wonen en zorg moet je dan ook niet willen. Een paar bewoners maken op basis van een ‘sociale huur’ een intensief zorgcomplex niet betaalbaar. Er dient voldoende schaal te zijn. Terwijl gelijktijdig geroepen wordt om kleinschalige zorgomgevingen. Vraag maar aan de staatssecretaris hoe zij dat ziet, het scheiden van wonen en zorg.”Roel Jansen (KOW Eindhoven) denkt aan de combinatie bij De Opmaat en de Masemude. René; “Wonen en zorg moeten vlak bij elkaar. Maar nogmaals wie betaalt dat? De woningbouwcorporatie? Maar zoals gezegd moet er dan geld bij, omdat de huur-opbrengst ontoereikend zal zijn. Je zou vlak bij elkaar moeten bouwen. Liefst één gebouw, integreren van ver-schillende woonvormen en zorgfuncties. Daarmee haal je dus gelijk de partner als vrijwilliger in huis. Mensen zullen meer voor elkaar moeten gaan zorgen om in de toekomst niet voor grote organisatorische problemen te komen staan. Een goed voorbeeld is de Singelhof in Maasland, waarbinnen die combinatie van seniorenwoningen en zorgwoningen is gemaakt. En waarbij Pieter van Foreest de zorg voor haar rekening neemt en de corporatie de seniorenwoningen. Maar wel geïntegreerd.”

“De overstap naar integrale tarieven in de zorg is een verbetering. Tot voor kort kregen instellingen de ge-bouwgebonden kosten afzonderlijk vergoed. Dus los van het daadwerkelijk gebruik. Nu moet een zorginstel-ling de vraag beantwoorden of dit gebouw vanuit de

Interview 19

PInterview met René van Dijk, lid van de raad van toezicht Stichting Pieter van Foreest zorginstellingen

‘Weg met het oude denken’

René van Dijk (55 jaar) steekt zijn enthousiasme niet onder stoelen of banken. Noch zijn betrokkenheid of kennis van zaken. Van oorsprong accountant is hij nu enige jaren actief bij verschillende zorginstellingen en een ziekenhuis. Wij spreken hem vanwege zijn lidmaatschap van de Raad van Toezicht van “Pieter van Foreest”.

De Stichting Pieter van Foreest, vernoemd naar een zestiende eeuwse Delftse geneesheer, verleent ouderenzorg in de regio’s Delft, Delfland, Pijnakker-Nootdorp en het Westland. Zij kent 23 locaties, zo’n 3300 medewerkers en 1800 vrijwilligers. Een van die locaties is woonzorgcentrum ‘De Opmaat’ in Monster. Aangrenzend aan dit centrum ligt het door KOW ontworpen complex voor levensloopbestendige woningen Masemude.

René van Dijk heeft zijn betrokkenheid bij de zorg mede te danken aan de jaren mantelzorg waaraan hij zich wijdde toen zijn ouders hulpbehoevend werden. “Het moet beter kunnen en het is niet in de eerste plaats een kwestie van geld’; zo kan je de conclusies die hij toen trok samenvatten.

zorgopbrengsten toekomstvast te exploiteren valt? Want hogere kosten gemaakt voor het gebouw gaan door de integraliteit uiteindelijk ten koste van de handen aan het bed. Dus moet een instellingsbestuur bij investeringsbe-slissingen goed afwegen. In het oude denken werd het gebouw in 40 of zelfs 50 jaar afgeschreven, terwijl de zorgvraag in die tijd ingrijpend verandert. Wat mij betreft ontwerp je eerst een ‘blokkendoos’ gebaseerd op de vereiste functies en logistiek. Dan mag de architect de buitenkant ‘mooi’ maken. Waarbij het gebouw vanwege de veranderende zorgvraag ook op de middellange termijn haar functie dient te behouden. Dus bouw liever flexibel, prefab, ja zelfs tijdelijk. Eigenlijk kan je beter bouwen voor 15-20 jaar en het gebouw daarna afbre-ken. En dat verrekenen in je stichtingskosten. Zo heb je bijvoorbeeld in een ziekenhuis zeer dure gebruiksruimtes zoals de operatiekamers. Daar gaan veel bouwtechni-sche en andere investeringskosten in zitten. Terwijl je een ding zeker weet. Over 15 jaar is de techniek in ieder geval anders dan nu. Vermoedelijk zal er in de toekomst bij behandelingen minder worden gesneden, er zullen andere methoden zijn. Door technologische vooruitgang kan het gebouw al achterhaald zijn tegen de tijd dat het feestelijk wordt geopend.”

“In de ‘care’ neemt de zorgvraag hand over hand toe. Mensen worden ouder, het aantal mensen met een zorgvraag neemt explosief toe. We kennen in plaats van vier generatie, vijf generatie families. Op wie doen oudere hulpbehoevenden een beroep? Veelal niet op familie maar op de thuiszorg en zorginstellingen. Met alle gevolgen voor de kosten van zorg op macro niveau en forse druk op de begroting van de overheid. Kan het niet anders? Helaas laat de discussie over de toekomst van de zorg zich leiden door emotie; de zorg is een emotie-markt. Ieder incident wordt groot opgeblazen en hierover worden direct Kamervragen gesteld. Zo vinden wij vanuit ons perspectief dat dementerenden in een zorgcomplex een eigen slaapkamer dienen te hebben. Maar is het ook beter? De zorg wordt in ieder geval ingewikkelder en duurder. En de patient merkt er niets van. En door de integrale tarieven gaan de meerkosten van een éénper-soonskamer ten koste van andere voorzieningen.

Maar zorg is natuurlijk ook gewoon een dienstverlenend product! Er moet meer concurrentie komen. In de prak-tijk zie je echter dat veel mensen zijn aangewezen op de dienstverlener die het dichtst bij zit (want zoals gezegd heeft in de regel slechts een partner een zorgvraag). Naast een goed maar sober basispakket voor iedereen, zou er in mijn ogen apart betaald moeten gaan worden voor extra diensten. Door dit goed te organiseren kan de instelling extra geld genereren die uiteindelijk weer ten goede van de zorg kan komen.Kortom, de woonvormen voor ouderen moeten zo worden ontworpen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven. Maar er komt een stadium waar dat niet meer gaat. Ze hebben de regie niet meer in handen. En de kinderen komen dikwijls alleen op zondag langs. Dus hulp is nodig, liefst onder een dak beschikbaar. Om dit te realiseren heb je dus schaal nodig. Efficiëntie is belangrijker dan kleinschaligheid.”

“Professionalisering bij de planvorming voor nieuwbouw is nodig. De gemiddelde bestuurder in de zorg bouwt een tot twee keer in een werkzaam leven. Hij heeft dus part-ners nodig. Waarbij mijns inziens de architect de enige echte partner zou moeten zijn. Een partner met ervaring. Met een helder perspectief op wonen. Die functioneel weet te bouwen. Die een BIM gebruikt om waar mogelijk de faalkosten tijdens de bouw te verminderen. Die een uitspraak weet te doen over de toekomstige exploitatie-kosten en daarvoor verantwoordelijkheid neemt. Hij moet het geweten zijn van het proces. Vertrouwen over en weer. Alleen op deze manier kun je haalbare en betaalbare zorgvoorzieningen creëren”

Wij brengen René van Dijk naar de deur. Maar hij laat niet af ons in te prenten: rationele afwegingen zijn in de zorg meer nodig dan ooit. Weg met het oude denken in maximalisatie van meters en beschikbare budgetten. René zijn passie is duidelijk; gebruik je verstand, ook als het om beladen thema’s in de zorg gaat. Uiteindelijk zal dit ten goede komen aan de zorgvragers!

Arend Hilhorst en ir. Roel Jansen

‘De Identiteit van KOW’

Ik vind dat duurzaamheid een achterhaald begrip is. We moeten aan zoveel eisen voldoen om een gebouw te kunnen realiseren dat dit automatisch is ingesloten in de kwaliteit. Duurzaamheid is geen issue meer. Het is een gegeven!

Wat ik doe, doe ik goed. Maakt niet uit wat voor stijl of ontwerp.

We zijn nog altijd adviseur en mogen daarom best eens STOP roepen! Dit bereik je door zaken inzich-telijk te maken... De betekenis van de plek, onder-

zoek en resultaat, plaatjes in een context plaatsen in plaats van alleen het eindresultaat te tonen.

Richard Meier of Libeskind? Maakt het misschien wat makkelijker omdat de klant weet wat ie krijgt en bij KOW kan het nog alle kanten op.

De ‘Identiteit van KOW’. Wie zijn wij? Waar staan we voor? Wat kunnen we allemaal? Dit is een van de vele fora die wij als bureau met enige regelmaat organiseren om het bewust-zijn van alle medewerkers over het gedachtegoed van ons bureau te versterken, te vernieuwen en vorm te geven. Alle KOW’ers waren uitgenodigd om over dit onderwerp te discussieren. Een panel van zes vertegenwoordigers van diverse dochters poneerden een aantal stellingen en mission statements.

Wat vertel jij aan onze opdrachtgevers bij een introductie? Hoe stel jij je voor als vertegenwoordiger van KOW? Waarom denk je dat onze opdrachtgevers ons steeds kiezen?

Interview - René van Dijk KOW Magazine najaar 2009 21

zorgopbrengsten toekomstvast te exploiteren valt? Want hogere kosten gemaakt voor het gebouw gaan door de integraliteit uiteindelijk ten koste van de handen aan het bed. Dus moet een instellingsbestuur bij investeringsbe-slissingen goed afwegen. In het oude denken werd het gebouw in 40 of zelfs 50 jaar afgeschreven, terwijl de zorgvraag in die tijd ingrijpend verandert. Wat mij betreft ontwerp je eerst een ‘blokkendoos’ gebaseerd op de vereiste functies en logistiek. Dan mag de architect de buitenkant ‘mooi’ maken. Waarbij het gebouw vanwege de veranderende zorgvraag ook op de middellange termijn haar functie dient te behouden. Dus bouw liever flexibel, prefab, ja zelfs tijdelijk. Eigenlijk kan je beter bouwen voor 15-20 jaar en het gebouw daarna afbre-ken. En dat verrekenen in je stichtingskosten. Zo heb je bijvoorbeeld in een ziekenhuis zeer dure gebruiksruimtes zoals de operatiekamers. Daar gaan veel bouwtechni-sche en andere investeringskosten in zitten. Terwijl je een ding zeker weet. Over 15 jaar is de techniek in ieder geval anders dan nu. Vermoedelijk zal er in de toekomst bij behandelingen minder worden gesneden, er zullen andere methoden zijn. Door technologische vooruitgang kan het gebouw al achterhaald zijn tegen de tijd dat het feestelijk wordt geopend.”

“In de ‘care’ neemt de zorgvraag hand over hand toe. Mensen worden ouder, het aantal mensen met een zorgvraag neemt explosief toe. We kennen in plaats van vier generatie, vijf generatie families. Op wie doen oudere hulpbehoevenden een beroep? Veelal niet op familie maar op de thuiszorg en zorginstellingen. Met alle gevolgen voor de kosten van zorg op macro niveau en forse druk op de begroting van de overheid. Kan het niet anders? Helaas laat de discussie over de toekomst van de zorg zich leiden door emotie; de zorg is een emotie-markt. Ieder incident wordt groot opgeblazen en hierover worden direct Kamervragen gesteld. Zo vinden wij vanuit ons perspectief dat dementerenden in een zorgcomplex een eigen slaapkamer dienen te hebben. Maar is het ook beter? De zorg wordt in ieder geval ingewikkelder en duurder. En de patient merkt er niets van. En door de integrale tarieven gaan de meerkosten van een éénper-soonskamer ten koste van andere voorzieningen.

Maar zorg is natuurlijk ook gewoon een dienstverlenend product! Er moet meer concurrentie komen. In de prak-tijk zie je echter dat veel mensen zijn aangewezen op de dienstverlener die het dichtst bij zit (want zoals gezegd heeft in de regel slechts een partner een zorgvraag). Naast een goed maar sober basispakket voor iedereen, zou er in mijn ogen apart betaald moeten gaan worden voor extra diensten. Door dit goed te organiseren kan de instelling extra geld genereren die uiteindelijk weer ten goede van de zorg kan komen.Kortom, de woonvormen voor ouderen moeten zo worden ontworpen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven. Maar er komt een stadium waar dat niet meer gaat. Ze hebben de regie niet meer in handen. En de kinderen komen dikwijls alleen op zondag langs. Dus hulp is nodig, liefst onder een dak beschikbaar. Om dit te realiseren heb je dus schaal nodig. Efficiëntie is belangrijker dan kleinschaligheid.”

“Professionalisering bij de planvorming voor nieuwbouw is nodig. De gemiddelde bestuurder in de zorg bouwt een tot twee keer in een werkzaam leven. Hij heeft dus part-ners nodig. Waarbij mijns inziens de architect de enige echte partner zou moeten zijn. Een partner met ervaring. Met een helder perspectief op wonen. Die functioneel weet te bouwen. Die een BIM gebruikt om waar mogelijk de faalkosten tijdens de bouw te verminderen. Die een uitspraak weet te doen over de toekomstige exploitatie-kosten en daarvoor verantwoordelijkheid neemt. Hij moet het geweten zijn van het proces. Vertrouwen over en weer. Alleen op deze manier kun je haalbare en betaalbare zorgvoorzieningen creëren”

Wij brengen René van Dijk naar de deur. Maar hij laat niet af ons in te prenten: rationele afwegingen zijn in de zorg meer nodig dan ooit. Weg met het oude denken in maximalisatie van meters en beschikbare budgetten. René zijn passie is duidelijk; gebruik je verstand, ook als het om beladen thema’s in de zorg gaat. Uiteindelijk zal dit ten goede komen aan de zorgvragers!

‘De Identiteit van KOW’

Ik vind dat duurzaamheid een achterhaald begrip is. We moeten aan zoveel eisen voldoen om een gebouw te kunnen realiseren dat dit automatisch is ingesloten in de kwaliteit. Duurzaamheid is geen issue meer. Het is een gegeven!

Wat ik doe, doe ik goed. Maakt niet uit wat voor stijl of ontwerp.

We zijn nog altijd adviseur en mogen daarom best eens STOP roepen! Dit bereik je door zaken inzich-telijk te maken... De betekenis van de plek, onder-

zoek en resultaat, plaatjes in een context plaatsen in plaats van alleen het eindresultaat te tonen.

Richard Meier of Libeskind? Maakt het misschien wat makkelijker omdat de klant weet wat ie krijgt en bij KOW kan het nog alle kanten op.

De ‘Identiteit van KOW’. Wie zijn wij? Waar staan we voor? Wat kunnen we allemaal? Dit is een van de vele fora die wij als bureau met enige regelmaat organiseren om het bewust-zijn van alle medewerkers over het gedachtegoed van ons bureau te versterken, te vernieuwen en vorm te geven. Alle KOW’ers waren uitgenodigd om over dit onderwerp te discussieren. Een panel van zes vertegenwoordigers van diverse dochters poneerden een aantal stellingen en mission statements.

Wat vertel jij aan onze opdrachtgevers bij een introductie? Hoe stel jij je voor als vertegenwoordiger van KOW? Waarom denk je dat onze opdrachtgevers ons steeds kiezen?

Interview - René van Dijk KOW Magazine najaar 2009 21

Michael UrlingsArchitect

Zorgorganisatie Cicero vroeg ons om een bouwkundig concept op grond van de eerste

stedenbouwkundige verkenning. Nuth is in dit opzicht uniek; goed bereikbaar en gelegen in fraai landschap met oude Romeinse wegen die nog intact zijn. De krimp in Limburg vraagt om functieveranderingen binnen de inbreidingsmogelijkheden. Dat levert voor de ouderenhuisvesting unieke kansen op. Zorg kan worden geboden in een ‘Silver Valley’. Een veilige plek om zo lang mogelijk te blijven meedoen. In een vallei horen alzijdige gebouwen. ‘Hoog waar hoog mag’ wordt benut om op dit hoogste punt van Nuth een fraaie toren te plaatsen met geweldig uitzicht. Het programma wordt

verdeeld onder drie afzonderlijke gebouwen in plaats van 1 groot instituut. Het landschap en de hoogteverschillen worden maximaal benut door een verhoogd maaiveld / groendak rond de drie gebouwen te plooien. Op deze manier zijn de PG-groepen maximaal veilig geplaatst en hebben zij toch goed zicht op de reuring van de hoofdentree aan het park bij de Donatusstraat. Het bouwkundig concept beantwoordt hiermee de vraag om beter contact te maken met de wijk en om twee duidelijk onderscheidende entrees te maken en bij al de veranderingen in de zorg die komen gaan een flexibel gebouw te hebben. Silver Valley maakt daarmee de woonservicezone waarin zorgproducten tot stand kunnen komen mogelijk.

Op den toren, Valkenbergerweg / Boschweg, Nuth Differentiatie: beheervoorzieningen: multifunctioneel centrum, restaurant-cafe met keuken, behandelvoorzieningen, PG verblijf (3 groepswoningen), capaciteit licht + somatiek, + KDO Oppervlakte: 6.274 m² BVO Ontwerp: KOW, 2009 Status: Bouwkundig concept Architect: Michael Urlings Opdrachtgever: Cicero

KOW Magazine najaar 2009 23Op den Toren - Nuth22

Michael UrlingsArchitect

Zorgorganisatie Cicero vroeg ons om een bouwkundig concept op grond van de eerste

stedenbouwkundige verkenning. Nuth is in dit opzicht uniek; goed bereikbaar en gelegen in fraai landschap met oude Romeinse wegen die nog intact zijn. De krimp in Limburg vraagt om functieveranderingen binnen de inbreidingsmogelijkheden. Dat levert voor de ouderenhuisvesting unieke kansen op. Zorg kan worden geboden in een ‘Silver Valley’. Een veilige plek om zo lang mogelijk te blijven meedoen. In een vallei horen alzijdige gebouwen. ‘Hoog waar hoog mag’ wordt benut om op dit hoogste punt van Nuth een fraaie toren te plaatsen met geweldig uitzicht. Het programma wordt

verdeeld onder drie afzonderlijke gebouwen in plaats van 1 groot instituut. Het landschap en de hoogteverschillen worden maximaal benut door een verhoogd maaiveld / groendak rond de drie gebouwen te plooien. Op deze manier zijn de PG-groepen maximaal veilig geplaatst en hebben zij toch goed zicht op de reuring van de hoofdentree aan het park bij de Donatusstraat. Het bouwkundig concept beantwoordt hiermee de vraag om beter contact te maken met de wijk en om twee duidelijk onderscheidende entrees te maken en bij al de veranderingen in de zorg die komen gaan een flexibel gebouw te hebben. Silver Valley maakt daarmee de woonservicezone waarin zorgproducten tot stand kunnen komen mogelijk.

Op den toren, Valkenbergerweg / Boschweg, Nuth Differentiatie: beheervoorzieningen: multifunctioneel centrum, restaurant-cafe met keuken, behandelvoorzieningen, PG verblijf (3 groepswoningen), capaciteit licht + somatiek, + KDO Oppervlakte: 6.274 m² BVO Ontwerp: KOW, 2009 Status: Bouwkundig concept Architect: Michael Urlings Opdrachtgever: Cicero

KOW Magazine najaar 2009 23Op den Toren - Nuth22

24 Interview 25

PInterview met Wim Kos, voorzitter van de Raad van Bestuur ASVZ

Wim Kos is ook voorzitter van het samenwerkingsverband tussen zelfstandige zorginstellingen, de Carante Groep. “We wisselen kennis uit en delen bepaalde dienstverle-ning. Waarvan de informatisering het meest uitgesproken voorbeeld is. Voor expertise op dit terrein en delen van de huisvesting en HRM heb je schaal nodig. Dus hebben we dit samenwerkingsverband met behoud van de eigen identiteit. Ook voor de ouderenzorg; professionalisering, pakketuitbreiding.

In ‘Markant’ noemt staatssecretaris Bussemaker de Carante Groep als voorbeeld; zonder fusie toch schaal-vergroting. Wat de huisvesting betreft hebben we bij de Groep ingetekend voor het vastgoedinformatiemanage-mentsysteem. We werken met normatieve huisvestings-kosten. Maar ASVZ beheert haar eigen vastgoed. We hebben eigen projectleiders. De portefeuille wordt voor 117 miljoen euro uitgebreid de komende jaren. ASVZ is een financieel gezonde organisatie. We hebben een lage overhead van 12%. De benchmark is 17%. Het is een platte organisatie. De teamleiders doen hun ma-nagement taken naast hun gewone werk. Maar het is een complex verhaal. De financieringssytematiek van de over-heid stelt ons telkens voor problemen, neem de BTW.”

Roel Jansen (KOW Eindhoven) vraagt naar de veranderde rol van het Bouwcollege. “Dat krijgt een adviserende rol, als kenniscentrum bij TNO. Wij moeten ons indringend beraden op onze huisvesting. Een scan maken van onze vastgoedposities. De vastgoedportefeuille meer profes-sioneel managen. We hebben nu meer in eigen hand. We werken wel samen met corporaties. Het gevoel van onze cliënten, dat zij het ‘goed’ hebben, komt door de kwaliteit van de omgeving. Ook de gebouwde omgeving. Ik geloof sterk in een ‘healing environment’. De samenwerking met de corporaties is trouwens niet altijd bevredigend. Omdat wij ons voor lange tijd vast-leggen, voor bijvoorbeeld 20 jaar huren en vervolgens minder ruimte krijgen van een corporatie om onze eigen

wensen te realiseren. Bovendien als huurder, dus geen eigenaar van de gebouwen en de grond. Je bouwt voor nu maar ook voor over vijf, tien of twintig jaar. We moeten meer modulair bouwen. Meer afstootbaar. Zodat bepaal-de gebouwen later een andere functie krijgen, bijvoor-beeld appartementen voor de markt. Voor starters. Maar we hebben wel lange wachtlijsten bij de steden. Dus dat duurt nog even. Wie grond heeft heeft goud!”

“Je moet wel een onderscheid maken tussen ouderen-zorg – waaraan de behoefte blijft toenemen – en de gehandicaptenzorg, die stabiel is. De vastgoedinveste-ring is niet de voornaamste kostenpost. Zeker als je de levensduur in beschouwing neemt. De personeelskosten zijn veel substantiëler. Zelf waak ik over de details, de omgevingskwaliteit.”

“KOW heeft de woningen ontworpen die nu worden gebouwd op de Merwebolder in Sliedrecht voor 60 meervoudig complex gehandicapten (het Zonnedek). Dit is naar aanleiding van een prijsvraaginzending van KOW waarvoor een eervolle vermelding is ontvangen en waar-bij voor deze doelgroep de natuur wordt ingezet om de zintuigen te prikkelen.” Roel Jansen vult aan; “dit concept

Aan de muur bij de receptie in de locatie Merwebolder geeft Wim Kos bovenstaand visitekaartje af. Wim Kos is voor-zitter van de Raad van Bestuur van de ASVZ. Een organisatie voor zorgen dienstverlening aan mensen met een ver-standelijke beperking. Meer dan 4000 medewerkers zetten zich samen met 900 vrijwilligers in voor ongeveer 4000 cliënten. Zij beschikt over tientallen locaties in Zuid-Holland en Brabant en over een diversiteit aan woonvormen. Van meer tot minder beschut. Wim Kos maakt een opgewekte en opgeruimde indruk. Hier worden geen knollen voor citroenen verkocht. Als Roel hem vraagt of de veelgeroemde efficiency van ASVZ uitsluitend aan de opdrachten van KOW is te danken moet hij lachen.

‘Vroeger dacht ik dat mijn beperkingen mijn grenzen waren.’