konu Özeti...hÜcre zari ve madde geÇİŞlerİ 2 bilimsel Çalışma süreçleri modern bilimsel...

PB 119

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

KONU ÖZETI

BÖLÜM

2HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞLERİ

Bilimsel Çalışma Süreçleri

� Modernbilimselaraştırmalarıntemelinioluşturankavramsalyaklaşımbilimselyöntemdir.Bilimselyöntem,birbirleriylebağlantılıbirseribasamakiçerir.Bubasamaklarınuygulanmasırasıyapılanaraştırmayagörebazıfarklılıklargös-terebilir.

� Bilimselçalışmasürecininbaşındaçözümüaranacakproblemindoğruvenetbirşekildeortayakonulmasıgerekir.Biliminsanlarıbuamaçlaçeşitligözlemleryaparvekonuylailgilialandadahaöncedenyapılmışçalışmalardanyararlanırlar.

� Gözlembilgitoplamakiçinalgılarımızınkullanılmasıdır.Gözlemlernitelvenicelolmaküzere ikiyeayrılır.Duyuorganları ile yapılangözlemlerenitel, ölçümaletleri kullanılarakyapılangözlemlere isenicel gözlemdenir.Kayıt altındaalınmışgözlemlerveriolarakadlandırılır.

� Yapılangözlemlervetoplananveriler,iyikurgulanmışbirhipotezinkurulmasınayol göstericiliği yapar.Hipotez, araştırılacak probleme çözüm önerisi get-iren,öncülgözlemlerevetecrübeleredayanan,mevcutbilgibirikimiışığındahazırlanmış,testedilebilirbiraçıklamadır.

� Biliminsanlarıkurduklarıhipotezlerisomutdelillerledesteklemelidirler.Buama-çladeneyvegözlemlerebaşvurulur.

� Deney,kontrollüşartlaraltındaortayakonanhipotezitestetmekiçingerekliverinintoplandığıaraştırmasürecidir.Buaraştırmasürecindekontrolvedeney grubuolarakadlandırılanikigrupoluşturulur.Kontrolgrubu,deneygrubundayapılanuygulamanınetkilerininkarşılaştırılmasıamacıylakullanılır.

� Kontrollüdeneylerdeortamşartlarındanbirtanesideğiştirilir.Deneydeetkisiaraştırılan değişkenebağımsız değişken denir. Bağımsız değişkene bağlıolarakdeğişendeğişkenebağımlı değişken denir.

� Kontrollüdeneysonuçlarıhipotezidesteklemiyorsahipotezterkedilir.Kontrollüdeneysonuçlarıhipotezidestekliyorsaverileranalizedilirveçıkarımlardabulu-nulur.

� Dahasonraeldeedilençıkarımlardiğerbiliminsanlarıilepaylaşılır.Bununiçinbilim insanları çalışmasonuçlarınıbilimseldergi vekonferanslardasunarlar(raporlama).Busayedebiliminsanlarıkendialanlarındakigelişmeleritakiped-erler.

Bilimde Teoriler ve Kanunlar:Teoriler,doğadagerçekleşenolaylarhakkındayapılanvearkasındagüçlüdelillerbulunanaçıklamalardır.Bilimselkanunlardoğalolayların“nasıl”gerçekleştiğisorusunacevapverirken,teorilerkanunlarıaçıklarve“neden”sorusunacevapvermeyeçalışır.

Hücre Zarı

� Hücrezarı,hücreniniçiniçevresindenayıranbiryapıolup,hücreileçevresi

arasındakimaddealışverişinidüzenler.

� Hücrezarı ile ilgiligeçerliolanmodelSingerveNicholson tarafından1972

120 121

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

Hidrofobik bölge

Karbonhidrat yan zinciri

ProteinlerFosfolipid

Hidrofilikbölge

Hidrofilikbölge

Plazma zar›n›n yap›s›

yıllındaoluşturulmuştur.Akıcı mozaik zar modeliolarakadlandırılanbumodel

sabitolmayıp,hareketliyapıdadır.

� Hücrezarılipit,proteinvekarbonhidratmoleküllerindenmeydanagelmiştir.

� Bumodelegörefosfolipitlerikisıralıolupharekethalindedir.

� Zardakiproteinleryüzeyselveiçproteinlerolmaküzereikigrubaayrılır.İçpro-

teinlerdebulunankanallarhücreninmaddealışverişindegörevyapar.

� Zardakiglikoproteinveglikolipitmoleküllerininfarklıdağılımıvesayısıhücrenin

özgüllüğünüsağlar.

� Hücrezarıcanlıveseçicigeçirgendir.Hücrezarındanküçükmoleküllerbüyük

molekülleregöre,nötrmaddeleriyonlaragöre,negatifiyonlarpozitifiyonlara

göre,yağdaçözünenmaddelerçözünmeyenleregöre,yağıçözenmaddeler

çözmeyenleregöredahakolaygeçer.

ZARIN SİTOPLAZMİKTARAFI

ZARIN HÜCRE-DIŞITARAFI

Gliko-protein

Karbohidrat

Glikolipid

İç protein

Hücre iskeletininmikrofilamentleri

Kolesterol

Yüzeyproteini

Akıcı mozaik zar modeli

I. Hücre Zarından Madde Geçişleri

� Hücrezarındanküçükmoleküllerpasifyadaaktiftaşımailebüyükmoleküller

iseendositozyadaekzositozilegeçer.

Küçük moleküllerintaş›n›m›

Endositoz

Fagositoz

Pinositoz

Ekzositoz

Büyük moleküllerintaş›n›m›

Pasif taşıma Aktif taşıma

Difüzyon

Basit difüzyonKolaylaşt›r›lm›şdifüzyon

Osmoz

Hücre zar›ndan madde taş›n›m›

120 121

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

H2O

Hipotonik ortama konulan hücre su alır.

İzotonik ortamda hücreye giren ve hüc-

reden çıkan su molekülü sayısı eşittir.

Hipertonik ortama konulan hücre su kaybeder.

Hücrenin

iç tarafı

Hücrenin

dış tarafı

H2O

A. Pasif Taşıma

� Birmolekülünderişimininfazlaolduğuortamdanazolduğuortamadoğrukendi

kinetikenerjisinikullanarakgeçmesinepasif taşımadenir.Buolaysırasında

ATPharcanmaz.Buyüzdencanlıvecansıztümhücrelerdegörülebilir.Pasif

taşıma,difüzyonveosmozolmaküzereikifarklıbiçimdegerçekleşir.

1. Difüzyon

� Birçözeltidekiçözünenmoleküllerinderişimlerininfazlaolduğuortamdanaz

olduğu ortamadoğru yayılmasınadifüzyon denir. Kandaki oksijenin doku

hücrelerinegeçmesiveşekerinçayiçindeerimesidifüzyonaörnekolarakver-

ilebilir.

� Oksijen,karbondioksitvealkolgibimaddelerintaşıyıcıbirproteineihtiyaçduy-

madan,fosfolipittabakaüzerindenkendiliğindengeçmesinebasit difüzyon

denir.

� Glikoz,fruktozveaminoasitgibimoleküllerintaşıyıcıbirproteinyardımıyla

derişimlerinin çokolduğuortamdanazolduğuortama ATPharcanmadan

geçişinekolaylaştırılmış difüzyon denir.

� Çözünmüşmoleküllerin seçici geçirgen zardan difüzyonunadiyaliz denir.

Diyalizilebirçözeltidekiçözünmüşbelirlibirmaddeninyarıgeçirgenbirzar

aracılığıilebaşkabirçözeltiyegeçişisağlanır.

2. Osmoz

� Suyun yarı geçirgen bir zar aracılığı ile derişimin düşük olduğu ortamdan

derişiminyüksekolduğuortamadoğrugeçişineosmoz denir.

� Hücrelerbulunduklarıortamınderişiminegöresualıryadaverirler.Hücreye

görederişimiyüksekolançözeltilerehipertonik çözelti,hücreyegörederişimi

düşükolançözeltilerehipotonik çözelti,derişimihücreyleeşitolançözeltilere

ise izotonik çözelti denir.

‹zotonik çözelti

% 0,2 tuz% 0,2 tuz

% 0,2 tuz% 0,3 tuz

% 0,2 tuz% 0,1 tuz

Hipertonik çözelti Hipotonik çözelti

� Osmozsonucuhücrelerdeplazmolizvedeplazmolizolaylarıgerçekleşir.Hi-pertonikçözeltiyebırakılanhücreninsukaybederekbüzülmesineplazmoliz denir.Plazmolizeuğramışbirhücreninsualarakeskikonumunadönmesineise deplazmoliz denir.

� Hücrelerdeplazmolizvedeplazmolizolaylarıgerçekleşirkenturgorbasıncıveosmotikbasınçortayaçıkar.Hücreyegirensuyunhücreduvarınayaptığıba-sıncaturgor basıncıdenir.Turgorbasıncıhücredekisumiktarıiledoğruoran-tılıolarakdeğişir.

� Hayvanhücrelerininaşırısualmasıhücreiçinzararlıolabilir.Örneğinhipotonikortamdabekletilenalyuvarhücrelerisualarakşişer.Hücreduvarıolmadığıiçin,hücrezarıbubasıncadayanamazvepatlar.Buolayahemoliz denir.

� Hücreiçindekiçözünmüşmaddelerinoluşturduğusualmaisteğineosmotik basınç denir.Hücreiçindekimaddeyoğunluğuilehücreninosmotikbasıncı

122 123122 123

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

Ekzositoz ile polimerlerin hücre dışına atılması

Salgı keseciği

Plazma zarı Hücrenin dış tarafı

Hücrenin iç tarafı Besin kofulu

Endositoz ile besin kofulu oluşumu

doğruorantılıolarakdeğişir.� Hücrelerdekiosmotikveturgorbasıncıtersorantılıolarakdeğişip,aralarındaki

farkemme kuvveti olarakadlandırılır.

Emmekuvveti=Osmotikbasınç–Turgorbasıncı

B. Aktif Taşıma

� Zardan geçebilecek yoğunlukta olan bir molekülün derişiminin az olduğu

kısımdançokolduğukısımadoğruATPharcanaraktaşınmasınaaktif taşıma

denir.

� Sadececanlıhücrelerdegerçekleşir.Taşımaişlemindeenzimlervetaşıyıcıpro-

teinlergörevalır.

Pasif ve Aktif Taşımanın Karşılaştırılması : Moleküllerinfosfolipittabakaüzerindendi-füzyonudur(a). Moleküllerinzardakitaşıyıcıproteinlerveyakanalproteinleriyardımıyladifüzyonudur(b).MoleküllerinazyoğunolduklarıortamdançokyoğunolduklarıortamadoğruATPharcanaraktaşınmasıdır(c).

ATP

a. Basit difüzyon b. Kolaylaştırılmış difüzyon c. Aktif taşıma

C. Endositoz:

� Hücrezarındangeçemeyenbüyükmoleküllerinkofuloluşturularakhücreiçine

alınmasınaendositozdenir.BuolaysırasındaATPharcanır.

� Buyöntemlebüyükmoleküllükatımaddelerininalınmasıfagositoz,büyükmo-

leküllüsıvımaddelerinalınmasıisepinositozolarakadlandırılır.

� Endositozolayıhayvanhücrelerindegerçekleşirken,bitkihücrelerindegerçek-

leşmez.Taşımasırasındahücrezarınınyüzeyalanıazalır.

D. Ekzositoz:

� Hücredeoluşanbüyükmoleküllerinhücredışınaatılmasınaekzositoz denir.

� Sadececanlıhücrelerdegerçekleşir.Ekzositozolayındahücrezarınınyüzey

alanıartar.

� Bitkivehayvanhücrelerindeortakolarakgerçekleşir.

II. Hücre Duvarı� Bitki,bakterivemantarhücrelerindebulunur.Bitkilerdekiselüloz,bakterilerdeki

peptidoglikan,mantarlardakiisekitinyapılıdır.

� Bitkilerinhücreçepericansızolupseçicigeçirgenözellikgöstermez.Üzerinde

maddealışverişineolanaksağlayangeçit (plazmadesma) adı verilenbölgeler

bulunur.

122 123

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

122 123

1. Hücre zarının yapısı ve görevleri ile ilgili,

I.Glikoproteinveglikolipitmoleküllerihücreninzaryapısı-nınkendineözgüolmasınısağlar.

II.Proteinmolekülleri fosfolipit tabakalarının yüzeyindeyadaarasındakısmenveyatamamengömülüolarakbulu-nur.

III.MaddealışverişiiçinATPsenteziyapar.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveII

D)IveIII E)IIveIII

2. Aşağıdaki şemada hücre zarının yapısını açıklayan "akıcımozaikzar"modeliverilmiştir.

X

ZY

3

Aşağıdakilerden hangisi hücre zarında yer alan X, Y ve Z moleküllerinin ortak bir işlevidir?

A) Maddegeçişinderoloynama

B) Diğerhücrelerileilişkikurma

C) Komşuhücreleritanıma

D) Hücreiçinealınacakmaddeleriseçme

E) Hücreninözgüllüğünüsağlama

3. Hücre zarının yapısında bulunan karbonhidratlar ile ilgili,

I. Proteinveyalipitlerebağlıolarakbulunurlar.

II. Disakkarityapılıdırlar.

III. Hücreselkimlikoluşturulmasıvehücrelerinbirbirinita-nımasındaetkiliolurlar.

bilgilerinden hangileri doğrudur?

A)YalnızI B)IveII C)IveIII

D)IIveIII E)I,IIveIII

4. Aktif taşıma olayı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Moleküllerinazyoğunolduğuortamadoğrutaşınmasınısağlar.

B) MaddetaşınımısırasındaATPharcanır.

C) Hücre zarından geçebilecek moleküllerin taşınmasınısağlar.

D) Maddetaşınımısırasındaikiortamarasındakiyoğunlukfarkınınartmasınayolaçar.

E) Moleküllerinzardangeçişisırasındataşıyıcıproteinlerveenzimlergörevyapar.

5.

A B

Sükrozçözeltisi

Saf suSaf su

Yarı geçirgenzar

Yukarıdaki deney düzeneğinin B bölmesine bir miktar sükroz çözeltisi eklendiğinde aşağıdaki değişimlerden hangisi gözlenmez?

A) AbölmesindenBbölmesinesugeçişi

B) Abölmesininyoğunluğununartması

C) Bbölmesindekisıvıseviyesininyükselmesi

D) Bbölmesindetoplamkütleninartması

E) Abölmesindekisuseviyesininazalması

6. Hipotonik ortamda bir süre bekletilen bir bitki hücresi için,

I. Emmekuvvetiartar.

II. Turgorbasıncıartar.

III. Hücrezarıileçeperiarasındakiuzaklıkazalır.

yargılarından hangileri yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IveIII

TEST – 1

124 125124 125

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

7. Birhücrenin,Xmolekülünüpasiftaşımailesitoplazmasınaalabildiğigözlenmiştir.

Bu X molekülü ile ilgili, I. Hücreiçindekiderişimiazdır. II. Sudaçözünür. III. Taşıyıcıproteinleryardımıylasitoplazmaalınır. yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIIID)IveIII E)I,IIveIII

8. AşağıdakideneydüzeneğindeAkabındakiXveYbölmele-rindekisıvıseviyelerinindeğişimigösterilmiştir.

Yarı geçirgen zar Yarı geçirgen zar

Bir süre sonra

A kabı A kabı

Safsu

Şekerlisu

Şekerlisu

Safsu

XY

X Y

X bölmesindeki sıvı seviyesinin yükselmesi aşağıdaki olaylardan hangisi ile açıklanabilir?A) KolaylaştırılmışdifüzyonB) AktiftaşımaC) EndositozD) OsmozE) Ekzositoz

9. Aşağıdakigrafiktebirbitkihücresininsitoplazmasındakisumiktarınınzamanabağlıdeğişimigösterilmiştir.

Su miktarı

Zaman

N

I II III

Numaralandırılmış zaman aralıklarında bitki hücresinde gerçekleşen olaylar ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

(Nhücredekinormalsumiktarı)

I II III

A) Plazmoliz Turgor Deplazmoliz

B) Plazmoliz Deplazmoliz Turgor

C) Turgor Plazmoliz Deplazmoliz

D) Deplazmoliz Turgor Plazmoliz

E) Deplazmoliz Plazmoliz Turgor

10. Bir bitki hücresinin zar yapısında aşağıdaki moleküller-

den hangisi bulunmaz?

A) Glikolipit

B) Kolestrol

C) Glikoprotein

D) Fosfolipit

E) Taşıyıcıprotein

11. AşağıdakigrafiktemonomeryapılıXmolekülününhücreiçi

vehücredışıderişimindezamanabağlımeydanagelende-

ğişimgösterilmiştir.

X molekülünün derişimi

Zaman

Hücre içi

Hücre dışı

t0 t1 t2

Grafiğe göre,

I. t0 – t1 zaman aralığında, X molekülünün hücre içine

alınmasısırasındaATPharcanır.

II. t1anındaXmolekülününderişimibakımındanhücreile

bulunduğuortamosmotikdengededir.

III. t1 – t2 zamanaralığındaXmoleküllerininhücre içine

alınmasındataşıyıcıproteinlerveenzimlergörevyapar.

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII

D)IveIII E)IIveIII

12. Bilimsel süreçte,

I. probleminbelirlenmesi,

II. hipotezinkurulması,

III. kontrollüdeneylerinyapılması

basamakları genel olarak hangi sıra ile uygulanır?

A)I-II-III B)II-I-III C)III-I-II

D)I-III-II E)II-III-I

1) C 2) A 3) C 4) A 5) B 6) A 7) A 8) D 9) B 10) B 11) A 12) A

124 125

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

124 125

TEST – 2

1. Pasif taşıma olayı ile ilgili,

I. Küçükmoleküllerintaşımınısağlar.

II. Bazımoleküllerintaşınmasısırasındataşıyıcıproteinlergörevalır.

III. Maddetaşınımısırasındaikiortamarasındakiyoğunlukfarkıazalır.




2.

X

Küçükmoleküllerin

ATP

Enzim Taşıyıcı protein

Tüm canlıhücrelerde

taşınmasınısağlar.

görevalır.

kullanılır.görülür.

Hücre zarından madde geçişi ile ilgili yukarıdaki kavram haritasında "X" ile gösterilen madde taşıma biçimi yeri-ne aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) Kolaylaştırılmışdifüzyon

B) Aktiftaşıma

C) Endositoz

D) Ekzositoz

E) Basitdifüzyon

3. Plazmolize uğramış bir hayvan hücresi, saf suya konul-duğunda bu hücrede,

I. emmekuvvetininartması,

II. maddeyoğunluğununazalması,

III. osmotikbasıncınınazalması

olaylarından hangileri gerçekleşir?

A)YalnızII B)YalnızIII C)IveII

D)IveIII E)IIveIII

4. Hipotonik ortamdan glikoz moleküllerini almakta olan bir hücre ile ilgili,

I. Mitokondrifaaliyetihızlanmıştır.

II. Canlıbirhücredir.

III. ATPharcamaktadır.

IV. Hücreiçiglikozderişimiartmaktadır.

yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur?

A)IveII B)IveIV C)I,IIveIII

D)II,IIIveIV E)I,II,IIIveIV

5. AşağıdamonomeryapılıAmaddesininhücrezarındangeçi-şişematizeedilmiştir.

K

X : Taşınan madde

K ve L : Enzim

Doku sıvısı Hücre zarı Sitoplazma

AX

XAA

L

ATP

ADP+P

Bu olayla ilgili,

I. Amaddesininyoğunluğuikiortamarasındaeşitolun-cayakadarmaddetaşınımıdevameder.

II. Amaddesinintaşınımısırasındaenerjiharcanır.

III. Buolayıngerçekleştiğihücrecanlıdır.

ifadelerinden hangileri doğru değildir?


D)IveIII E)IIveIII

6. Bulunduğu ortam (izotonik) ile osmotik dengede olan bir bitki hücresi ile ilgili,

I. Hücreiçindekimaddevesuyoğunluğudeğişmez.

II. Sumoleküllerininhücre içinegirişhızı hücredençıkışhızınaeşittir.

III. Hücrezarıileortamarasındamaddealışverişigerçek-leşemez.



D)IveIII E)IIveIII

126 127126 127

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

7. Aşağıdakigrafiktebitkiselbirhücredekisumiktarınınzama-nabağlıdeğişimigösterilmiştir.

Su miktarı

Zaman

(N : Normal su değeri)

t1 t2 t3 t4

N

Aynı zaman aralığında bu hücrede,

Koful hacmi

Zaman

I

t1 t2 t3 t4

N

Madde yoğunluğu

Zaman

II

t1 t2 t3 t4

N

Zar-çeper arasındaki mesafe

Zaman

III

t1 t2 t3 t4

N

grafiklerindeki değişimlerden hangileri gözlenebilir?



8. Alyuvar hücrelerinin zar yapısında bulunan aşağıdaki moleküllerden hangisi kan gruplarının belirlenmesini sağlar?

A)Fosfolipit B)Lipoprotein C)Glikoprotein

D)Enzim E)Glikolipit

9. Hücre zarının yapısını açıklayan "akıcı mozaik zar" mo-deli ile ilgili,

I. İkisıralıfosfolipittabakasıiçerir.

II. Yapısınaenfazlakarbonhidratmoleküllerikatılır.

III. Proteinmoleküllerizarıniçvedışyüzeyindebulunur.



D)IveII E)IIveIII

10. Aşağıdahücrezarındanmaddegeçişinisağlayandörtfarklıolaynumaralandırılarakverilmiştir.

Kolaylaştırılmışdifüzyon

Aktif taşıma

Osmoz

Endositoz

1

2

3

4

Bu olaylar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) 1,2ve4noluolaylarsırasındataşıyıcıproteinlergörevalır.

B) 3noluolaybitkivehayvanhücrelerindegerçekleşir.

C) 1ve3noluolaylarsırasındaATPharcanır.

D) 4 nolu olayda madde geçişi çok yoğun ortamdan azyoğunortamadoğrugerçekleşir.

E) 1,2ve4noluolaylarküçükmoleküllerintaşımınısağlar.

11. BirbirleriyleözdeşyapıdaolanüçfarklıbitkihücresiX,YveZçözeltilerininiçinekonuluyorvebirsüresonra,

• Xçözeltisinekonulanhücreninkofulhacmininazaldığı,

• Yçözeltisinekonulanhücreninşiştiği,

• Zçözeltisinekonulanhücreninşekilbakımındandeğiş-mediği

gözleniyor.

Bu gözlemlere göre X, Y ve Z çözeltilerinin deneyin baş-langıcındaki yoğunluklarının azdan çoğa doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A)Y–Z–X B)X–Y–Z C)X–Z–Y

D)Z–Y–X E)Y–X–Z

12. SİTOPLAZMA

Yalancıayak

X

HÜCRE DIŞISIVI

Besinkofulu

X molekülünün yalancı ayaklar ile sarılarak hücre içine alınmasını sağlayan olaya ne ad verilir?

A) Pinositoz

B) Kolaylaştırılmışdifüzyon

C) Ekzositoz

D) Fagositoz

E) Aktiftaşıma

1) E 2) B 3) E 4) D 5) A 6) B 7) B 8) C 9) B 10) B 11) A 12) D

126 127

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

126 127

1. Hücre zarının aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip ol-ması özgüllüğünü sağlar?

A) Canlıolması

B) Zarlipitlerininikitabakalıdizilmesi

C) Yüzeyproteinlerinekarbonhidratlarıneklenmesi

D) Zarlipitlerininhareketliolması

E) Elektrikyüklüolması

2. AşağıdakigrafiktebirbitkihücresininyoğunluklarıfarklıolanX,YveZortamlarındabirbürebekletildiktensonrahücrezarıilehücreçeperiarasındakiuzaklıkverilmiştir.

Uzaklık

Ortamlar

N

X Y Z

(N:Hücrezarıilehücreçeperiarasındakinormaluzaklık)

Buna göre, bitki hücresinde değişimler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Hücrenin X ortamına konulduktan sonra koful hacmiazalmıştır.

B) HücreYortamındaosmotikdengehalindedir.

C) Hücre X ortamında turgor, Z ortamında ise plazmolizeuğramıştır.

D) HücreninZortamındakiemmekuvvetiXortamındakinegöredahafazladır.

E) ÇözeltilerinbaşlangıçtakiyoğunluklarıX>Y>Zşeklin-dedir.

3. Bitki hücrelerinde bulunan hücre duvarının özellikleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Canlıdeğildir.

B) Seçicigeçirgendir.

C) Üzerindekigeçitlermaddealışverişineolanaksağlar.

D) Selülozyapılıdır.

E) Bitkihücresininaşırısualarakpatlamasınıönler.

4. Başlangıçtabulunduğuortamlaosmotikdengehalindebu-lunanbirhücreninosmotikbasıncındakideğişimaşağıdakigrafiktegösterilmiştir.

Zaman(t)

(N : Osmotik denge)

t1 t2 t3

N

Osmotik basınç

Grafik ile ilgili,

I. t1 zaman aralığında hücre içindekimadde yoğunluğudeğişmez.

II. t2zamanaralığındahücrekendisinegöreazyoğunbirortamabırakılmıştır.

III. t3zamanaralığındakihücreniniçerdiğisumiktarıt1za-manaralığındakinegörefazladır.

yorumlarından hangileri yapılabilir?


D)IveIII E)IIveIII

5. Aşağıdakigrafiklerdetatlısudayaşayantekhücreliökaryotbir canlının sitoplazmasındaki ve yaşadığı ortamdaki bazıminerallerinderişimlerigösterilmiştir.

Sitoplazmadakimineral derişimi

Ortamlar

x

2x

3x

CI Na Ca

Tatlı sudakimineral derişimi

Ortamlar

x

2x

3x

CI Na Ca

İlgili canlı,

I. CIiyonlarınınhücreiçinealınması,

II. Caiyonlarınınsitoplazmaiçinealınması,

III. Naiyonlarınınsitoplazmadakiderişimlerininsabittutul-ması,

olaylarından hangilerini gerçekleştirmek için ATP harca-mak zorundadır?



TEST – 3

128 129128 129

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

6. Aşağıdabitkilerinstomahücrelerindegerçekleşenbazıolay-larverilmiştir.

I. Işıklıortamdafotosentezileglikozsentezlenir. II. Stomahücrelerikomşuhücrelerdensualır. Numaralandırılmış olayların stoma hücrelerindeki tur-

gor basıncı ve osmotik basınç değerlerini etkileme şekli aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

(O.B=Osmotikbasıncı,T.B=Turgorbasıncınıifadeetmek-tedir.)

I II

A) O.Bartar T.Bazalır.

B) T.Bartar O.Bazalır.

C) O.Bartar. T.Bartar.

D) O.Bdeğişmez. T.Bartar.

E) T.Bdeğişmez. O.Bazalır.

7. Hücre zarında madde taşınımını sağlayan, • aktiftaşıma, • endositoz, • kolaylaştırılmışdifüzyon, • osmoz, • basitdifüzyon olaylarından kaç tanesinde taşıyıcı proteinler görev alır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

8. Farklı canlılara ait yoğunlukları eşit olan A ve B hücreleri,eşit yoğunlukta olan hipotonik ortama konuluyor. Belli birsüresonraherikihücrededeaşağıdakişekillerdegösterilendeğişimlergözleniyor.

Bir süre sonra

Bir süre sonra

B

H2OH2O

A

H2OH2O

Hücre sualarakparçalanıyor.

H2O

Hücre su aldığı haldeparçalanmıyor.

Hücre duvarıH2O

Bu durum ile ilgili, I. AhücresininyoğunluğuBhücresindendahaazdır. II. Bhücresindesualımınınyarattığıbasınçhücreduvarı

tarafındandengelenmiştir. III. Ahücresindesuyunhücre içinegirişhızının,Bhücre-

sinden fazla olması hücrenin parçalanmasına nedenolmuştur.

yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur?A)YalnızII B)YalnızIII C)IveII

D)IveIII E)I,IIveIII

9. ATP sentezi duran bir hücrede,

I. aktiftaşıma,

II. kolaylaştırılmışdifüzyon,

III. osmoz,

IV. endositoz

olaylarından hangileri devam edebilir?

A)IveII B)IveIV C)IIveIII

D)IIveIV E)IIIveIV

10. Hücreden aktif taşıma ile atılabilen X molekülü ile ilgili,

I. Organikyapıdadır.

II. Hücreiçindekiderişimihücredışınagöreçoktur.

III. Zardangeçebilecekbüyüklüktedir.

yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur?

A)YalnızIII B)IveII C)IveIII


11. Aşağıdakitablodatatlısulardayaşayantekhücrelibircan-lının(X)sitoplazmasıveyaşadığıortamdakibazımaddelerinderişimleriverilmiştir.

Maddeçeşitleri Sitoplazma Yaşadığıortam

I Glikoz %1 %1,5

II Yağasiti %2 %1

III Kalsiyum %0,5 %0,5

IV Protein %4 %3

V Aminoasit %3 %2

X canlısının tabloda verilen maddeleri sitoplazmasına alabilmesi için gerçekleştirdiği taşıma biçimleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A)I→Difüzyon B) II→ Aktiftaşıma

C)III→ Difüzyon D) IV→Endositoz

E) V→ Aktiftaşıma

12. Bilimsel çalışma sürecinin basamaklarından biri olan kontrollü deneyler ile ilgili,

I. Hipotezitestetmekiçinkullanılır.

II. Deneyvekontrololmaküzereikifarklıgruptanoluşur.

III. Etkisiaraştırılandeğişkenebağımlıdeğişkendenir.

ifadelerinden hangileri doğru değildir?


D)IveII E)IIveIII

1) C 2) C 3) B 4) A 5) D 6) C 7) C 8) A 9) C 10) A 11) C 12) C

128 129

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

128 129

1. Endositoz yapabilen ökaryot bir hücre ile ilgili,

I. Hayvanhücresidir.

II. Kloroplastorganelitaşımaz.

III. Hücreçeperiyoktur.

IV. Metabolikolarakaktiftir.

ifadelerinden hangileri kesin olarak doğrudur?

A)IveIII B)IIveIV C)IIIveIV

D)I,IIveIV E)II,IIIveIV

2. Bulunduğu ortamla osmotik denge halinde olan bir bitkihücresit1anındahipertonikbirçözeltiyebırakılmıştır.

Bu süreçte hücrenin turgor basıncındaki değişim aşağı-daki grafiklerin hangisinde doğru gösterilmiştir?

A)

t1 Zaman

Turgor basıncı

C)

t1 Zaman

Turgor basıncı

B)

t1 Zaman

Turgor basıncı

D)

t1 Zaman

Turgor basıncı

E)

t1 Zaman

Turgor basıncı

3. Hücre zarından madde geçişini sağlayan taşınma biçim-leri ve taşınan moleküller ile ilgili aşağıdaki eşleştirme-lerden hangisi yanlıştır?

A) Endositoz→Vitamin

B) Aktiftaşıma→Glikoz

C) Basitdifüzyon→Karbondioksit

D) Osmoz→Su

E) Ekzositoz→Enzim

4. Hücre zarından madde geçişini sağlayan taşınma biçim-leri ile ilgili,

I. hücre zarından geçemeyen büyük moleküllerin kofuloluşturularakhücreiçinealınması→ endositoz,

II. su moleküllerinin derişimin düşük olduğu ortamdanyüksekolduğuortamageçmesi→ aktiftaşıma,

III. birmaddeninçokyoğunolduğuortamdanazyoğunol-duğuortamadoğrugeçmesi→ difüzyon

eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveIII


5. AşağıdakideneydüzeneğininXkoluna%10'luksükroz,Ykolunaise%25'liksükrozçözeltisieşitmiktarlardailaveedi-liyor.

Yarı geçirgen zar

% 10 sükrozçözeltisi


X Y

Bir süre sonra deney düzeneğinde,

I. Herikikoldakisükrozmiktarlarınıneşitlenmesi,

II. Xkolundakisükrozderişimininartması,

III. XkolundanYkolunadoğrugeçensuyun,YkolundanXkolunadoğrugeçensudandahahızlıhareketetmesi

durumlarından hangileri gözlenir?



6. Madde taşınımını sağlayan,

I. kolaylaştırılmışdifüzyon,

II. endositoz,

III. osmoz

olaylarından hangilerinde hücrenin canlı olması zorunlu değildir?


D)IveIII E)IIveIII

TEST – 4

130 131130 131

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

7. Aktif taşıma ve kolaylaştırılmış difüzyon olayları için,

I. maddetaşınımısırasındataşıyıcıproteinleringöreval-ması,

II. sadececanlıhücrelerdegerçekleşebilmesi,

III. küçükmoleküllerintaşınmasınısağlaması

özelliklerinden hangileri ortaktır?



8. BaşlangıçtabulunduğuortamlaaynıorandaNa+ içerenbirhücredekiNa+miktarınınzamanabağlıdeğişimiaşağıdakigrafikteverilmiştir.

Na+ miktarı

Zaman

N

t1 t2 t3 t4 t5

(N:Osmotikdenge)

Grafiğe göre, bu hücrede hangi zaman aralıklarında os-motik basınç artmıştır?

A)t1vet2 B)t1vet4C)t2vet5 D)t3vet4

E)t1vet5

9. Hücre zarının seçici geçirgen yapıda olmasına bağlı ola-rak aşağıdaki moleküllerin zardan geçiş hızları arasın-daki karşılaştırmalardan hangisi yanlıştır?

A) Kvitamini>Aminoasit

B) Oksijen>H2O

C) Alkol>Glikoz

D) Potasyum>Klor

E) Karbondioksit>Glikoz

10. İçindeglikoz,protein,yağasitivesubulunanbirbağırsaktorbaağzıbağlandıktansonrasafsudolubirkababırakılı-yor.

Bir süre sonra bağırsak torba içindeki madde miktarları-nın değişimi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

(Bağırsakzarıyarıgeçirgenözelliğesahiptir.)

Glikoz Protein Yağasiti Su

A) Azalır Değişmez Artar Azalır

B) Azalır Değişmez Azalır Artar

C) Artar Azalır Artar Azalır

D) Azalır Azalır Artar Artar

E) Artar Değişmez Azalır Artar

11. Hücreiçituzyoğunluğu%1,5olantekhücrelibircanlınınsitoplazmasındakituzyoğunluğunu%1ile%2,5aralığındadeğiştirebildiğibilinmektedir.

Buna göre, ilgili canlı tuz yoğunluğu bakımından hangi-sine konulursa aktif taşıma ile tuz atmak zorunda kalır?

A)%2,5 B)%3,5 C)%0,5

D)%1,5 E)%4

12.

% 0,1 tuz çözeltisi

% 0,2 tuz çözeltisi

Bağırsak torba

Yukarıdaki deney düzeneğinde,

I. osmoz,

II. difüzyon,

III. aktiftaşıma olaylarından hangileri gerçekleşmez?


D)IveIII E)IIveIII

1) C 2) B 3) A 4) C 5) D 6) D 7) D 8) C 9) D 10) B 11) E 12) B

130 131

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

130 131

1. Aşağıdakişemadapasifveaktiftaşımaileilgilibazıözelliklerverilmiştir.

X

Pasif taşıma Aktif taşıma

Y Z

X, Y ve Z özellikleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) X→Moleküllerderişimlerininçokolduğuortamdanazolduğuortamadoğrutaşınır.

B) Z→ Sadececanlıhücrelerdegerçekleşir.

C) Y→ Küçükmoleküllerintaşınımınısağlar.

D) X→ MaddetaşınımıATPharcanmasıylagerçekleşir.

E) Z→ Hücrelerinizotonikortamdanmaddealmasınısağlar.

2. İzotonikortamdabekletilenbirbitkihücresit1anındahiper-tonik,t2anındaisehipotonikortamakonularakbirsürebek-leniyor.

Bu süreçte bitki hücresindeki turgor basıncının değişi-mini gösteren grafik aşağıdakilerden hangisinde veril-miştir?

Turgor basıncı

Zamant1 t2

A)

t1 t2

Turgor basıncı

Zaman

B)

Turgor basıncı

Zamant1 t2

C)

t1 t2

Turgor basıncı

Zaman

D)

t1 t2

Turgor basıncı

Zaman

E)

3. Hücre zarında gerçekleşen,

I. aktiftaşıma,

II. endositoz,

III. kolaylaştırılmışdifüzyon,

IV. osmoz

taşıma biçimlerinin hangilerinde ATP harcanır?

A)IveII B)IveIV C)IIveIII

D)IIveIV E)IIIveIV

4. Canlılarda gerçekleşen bazı olaylar ve bu olayların ger-çekleşmesini sağlayan taşıma biçimleri ile ilgili aşağıda-ki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Pankreashücrelerindeüretileninsülinhormonununkanaverilmesi→ Ekzositoz

B) Alveollerdekioksijeninkanageçmesi→ Basitdifüzyon

C) Hücreninhipotonikçözeltidenglikozalması→ Aktiftaşı-ma

D) Tatlı suda yaşayan paramesyumun fazla suyu dışarıatması→ Aktiftaşıma

E) Amipinpolimerbirbesinihücreiçinealması→ Endositoz

5. AşağıdakideneydüzeneğininXbölmesine%4protein,Ybölmesineise%6aminoasitçözeltisikonulmuştur.

Yarı geçirgen zar

X Y% 4

proteinçözeltisi

% 6 amino asitçözeltisi

Bir süre sonra bu deney düzeneğinde,

I. Xbölmesineaminoasitgeçişi,

II. Ybölmesineproteingeçişi,

III. XveYbölmeleriarasındasualışverişi

olaylarından hangileri gerçekleşir?


D)IveIII E)IIveIII

TEST – 5

132 133132 133

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

6. Hücre zarından birim zamanda basit difüzyon ile geçen molekül sayısına,

I. zardakiproteinkanalınınsayısı,

II. molekülünbüyüklüğü,

III. molekülünyükü

faktörlerinden hangileri etki eder?



7. Kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşıma olayları sırasın-da,

I. taşıyıcıprotein,

II. ATP,

III. enzim

moleküllerinden hangileri ortak olarak kullanılır?



8. Aşağıdaki şekildeX,Y veZmoleküllerinin hücre zarındangeçişbiçimlerigösterilmiştir.

ATP

: X : Y : Z

Farklı taşınma biçimleri ile hücre zarından geçişleri sağ-lanan X, Y ve Z molekülleri aşağıdakilerden hangisi ola-maz?

X Y Z

A) Karbondioksit Glikoz Aminoasit

B) Su Oksijen Nişasta

C) Oksijen Vitamin Kalsiyum

D) Vitamin Su Glikoz

E) Alkol Aminoasit Vitamin

9. Hücre zarı ve hücre çeperi için,

I. canlıolma,

II. seçicigeçirgenözellikgösterme,

III. kalınlaşabilme

özelliklerinden hangileri ortak değildir?



10. Bir öğrenci, mikroskopta incelemekte olduğu alyuvar hücrelerini aşağıdaki ortamlardan hangisine koyarsa, al-yuvar hücrelerinin hemolize uğradığını gözlemleyebilir?

A) Tuzçözeltisi

B) Safsu

C) Glikozçözeltisi

D) İzotonikçözelti

E) Sükrozçözeltisi

11. Hücrelerde gerçekleşen madde geçişleri ile ilgili,

I. birmaddeninazyoğunolduğuortamdançokyoğunol-duğuortamadoğrutaşınması,

II. birdamlamürekkebinbirbardaksuiçindeyayılması

III. akyuvarlarınmikroplarıhücreiçinealması

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi sırasında ATP harcanır?



12. Aşağıdaki canlılardan hangisinde zarla çevrili organel ve çekirdek bulunmaz?

A) Mantar

B) Öglena

C) Solucan

D) Çam

E) Bakteri

1) D 2) C 3) A 4) D 5) D 6) D 7) A 8) B 9) E 10) B 11) C 12) E

132 133

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

132 133

TEST – 6

1. Basit difüzyon olayı ile ilgili,

I. Moleküllerin çok yoğun oldukları ortamdan az yoğunolduklarıortamadoğrutaşınmasınısağlar.

II. Moleküllerin hücre zarından geçişi sırasında taşıyıcıproteinlergörevyapar.

III. Küçükyapılımoleküllerintaşınmasınısağlar.



D)IveIII E)IIveIII

2. Canlıbirhücredemeydanagelenmaddedeğişimleriyleilgiliyapılananalizsonuçlarınagöreaşağıdakitabloeldeedilmiş-tir.

Maddeçeşidi Analiz1 Analiz2 Analiz3

Nişasta %6 %4 %2

Glikoz %3 %6 % 8

Tablodaki verilere göre,

I. Hücreninosmotikbasıncıartmaktadır.

II. Hücredekisumiktarıazalmaktadır.

III. Hücreninemmekuvvetiazalmaktadır.




3. AşağıdakişemadamonomerorganikyapılıXmoleküllerininyarıgeçirgenbirzar ile ikiyeayrılmışnumaralandırılmışor-tamlariçindekigeçişyönlerigösterilmiştir.

izotonik

izotonik

I. ortam

Hipertonik

Hipotonik

II. ortam

Hipertonik

Hipotonik

III. ortam

Şemaya göre, X moleküllerinin numaralandırılmış hangi ortamda belirtilen yöndeki geçişi aktif taşıma ile gerçek-leşmiştir?


D)IveIII E)IIveIII

4. Endositoz ve ekzositoz olayları ile ilgili aşağıdaki özellik-lerden hangisi ortak değildir?

A) Canlıhücrelerdegerçekleşmesi

B) ATPharcanması

C) Bitkihücrelerindegerçekleşme

D) Polimermaddelerintaşınması

E) Hücrezarınınyüzeyalanındadeğişimeyolaçması

5. AşağıdamonomeryapılıXmaddesininhücreiçinetaşınmabiçimigösterilmiştir.

X

Y

ATP ADP

Bu şema ile ilgili,

I. Xmaddesiaktiftaşımailehücreiçinealınmıştır.

II. Ymolekülütaşıyıcıproteindir.

III. Buolaysadececanlıhücrelerdegerçekleşir.




6. • Emmekuvvetiosmotikbasınçarttıkçaazalır.

• Hücre çeperi bulunduranhücrelerdeendositozgörül-mez.

• İkiortamarasındakiyoğunlukfarkıeşitlendiğindeaktiftaşımadurur.

• Difüzyonolayında,moleküllerkendikinetikenerjileriilehareketeder.

• Turgordurumundakibirbitkihücresihipotonikortamakonulduğundapatlar.

Madde taşınım olayları ile ilgili yukarıdaki bilgilerden kaç tanesi doğrudur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

134 135134 135

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

7. Hücre zarındaki proteinler,

I. ATPsentezleme,

II. enzimatikaktivitegösterme,

III. hücrelerarasıbağlantısağlama

işlevlerinden hangilerini gerçekleştirebilirler?



8. Aşağıdakigrafiktesafsuyakonulanbirbitkihücresindeos-motikbasınç,turgorbasıncıveemmekuvvetindemeydanagelendeğişimlergösterilmiştir.

Basınç

Zaman

: X

: Y

: Z

(TB=Turgor basıncı,OB=Osmotik basınç, EK=Emmekuvvetikavramlarınıifadeeder.)

Grafikte X, Y ve Z ile gösterilen eğriler, hücrelerde mey-dana gelen bu değişimlerden hangilerini gösterir?

X Y Z

A) T. B O.B E.KB) O.B E.K T.BC) O.B T.B E.KD) E.K O.B T.BE) T.B E.K O.B

9. Hücre zarının seçici geçirgen özelliği ile ilgili,

I. Pozitifiyonlarnegatifiyonlaragörekolaygeçer.

II. Nötrmaddeleriyonlaragörekolaygeçer.

III. Yağıçözenmaddelerçözmeyenleregörekolaygeçer.

ifadelerinden hangiler doğrudur?



10. Tatlı suda yaşayan bir paramesyumda,

I. endositozilebesinalma,

II. kontraktil koful faaliyeti ile hücreye giren fazla suyuatma,

III. CO2veamonyakgibimetabolikatıklarıdifüzyonilevü-cuttanuzaklaştırma

olaylarından hangileri gerçekleşirken ATP harcanır?



11. AşağıdakişekildeXçözeltisindebirsürebekletilenbitkihüc-resindemeydanagelendeğişimgösterilmiştir.

H2OH2O H2O

Bir süre

sonra

X çözeltisi

Buna göre, ilgili bitki hücresinin bekletildiği X çözelti-si ve bu hücrede meydana gelen olay, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

Xçözeltisi Olay

A) Hipotonik Turgor

B) Hipertonik Deplazmoliz

C) Hipertonik Plazmoliz

D) Hipotonik Plazmoliz

E) Hipertonik Turgor

12. Hücre zarının yapısında bulunan karbonhidratların, zarın dış kısmındaki lipitlerle birleşerek oluşturduğu molekül-lere ne ad verilir?

A)Glikolipit

B)Steroit

C)Fosfolipit

D)Glikoprotein

E)Lipoprotein

1) A 2) C 3) D 4) C 5) E 6) B 7) D 8) C 9) D 10) B 11) C 12) A

134 135

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

134 135

1. Endositoz olayı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Bitkivehayvanhücrelerindegerçekleşir.

B) Hücrezarınınyüzeyalanınıazaltır.

C) ATPharcanmaz.

D) Moleküllerin az yoğun olduğu tarafa doğru geçmesinisağlar.

E) Hemhücreiçinehemdehücredışınadoğrugerçekleşe-bilir.

2.

Yarı geçirgen zar(25°C)


Saf su

% 18 glikozçözeltisi

K L

Yukarıdaki gibi hazırlanan deney düzeneğinde,

I. Lkolunaglikozgeçişi,

II. Kkolundakisıvıseviyesininyükselmesi,

III. Kkolundakisükrozderişimininazalması

değişimlerinden hangileri gözlenir?



3. Hücrelerde gerçekleşen,

I. hücreninhipotonikortamdanglikozalması,

II. suyunyoğunlukfarkınabağlıolarakzardangeçmesi,

III. izotonik tuz çözeltisine bırakılan bir hücrede bir süresonrahücreileortamarasındayoğunlukfarkınınoluş-ması

olaylarından hangileri hücrenin canlı olduğuna kanıt ola-rak gösterilemez?


D)IveII E)IveIII

4. Hücre zarının yapısında bulunan glikoprotein molekülle-rinin görevleri ile ilgili,

I. Hücreiçinealınacakmaddeleriseçer.

II. Hücreyeözgüllükkazandırır.

III. ATPsentezinisağlar. ifadelerinden hangileri doğrudur?



5. Farklıderişimleresahipüçhücreözdeşçözeltilereaşağıda-kigibikonulupeşitsüreliolarakbekletiliyor.

% 12 % 8

I II

% 2

III

% 8 % 8 % 8

Bu süreçte numaralandırılmış hücrelerin su miktarların-da meydana gelen değişim aşağıdaki grafiklerden han-gisinde verilmiştir?

E) Su miktarı

Zaman

IIIIII

C) Su miktarı

Zaman

A

B

C

D) Su miktarı

Zaman

IIIIII

A) Su miktarı

Zaman

III

II

I

B) Su miktarı

Zaman

IIIIII

TEST – 7

136 137136 137

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

6. Hücre zarı ve çekirdek zarı için,

I. tümhücrelerdebulunma,

II. ATPmolekülünegeçirgenolma,

III. maddegeçişineolanaksağlama


A)YalnızIII B)IveII C)IveIII


7. Canlı bir hücrenin bir molekülü basit difüzyon ile hücre içine alamaması aşağıdaki durumlardan hangisiyle açık-lanabilir?

A) HücredekiATPüretimininyetersizolması

B) Zardakitaşıyıcıproteinlerindenatüreolması

C) Molekülünpolimeryapıdaolması

D) Molekülünhücredışındakiyoğunluğununfazlaolması

E) Molekülüniyonikyapıdaolmaması

8. AşağıdakideneydederişimibilinmeyenXhücresinin,deri-şimibilinmeyenYçözeltisindebirsürebekletilmesisonucugeçirdiğideğişimgösterilmiştir.

Y çözeltisiY çözeltisi

Xhücresi

Xhücresi

Bir süresonra

X hücresi ve Y çözeltisi ile ilgili,

I. DeneyinbaşlangıcındaXhücresiYçözeltisinegörehi-potoniktir.

II. DeneyinsonundaYçözeltisininyoğunluğuartar.

III. DeneyinsonundaXhücresininemmekuvvetiazalır.



D)IveIII E)IIveIII

9. X ortamında belli bir süre bekletilen bir bitki hücresinin koful hacminin azaldığı bilindiğine göre,

I. Osmotikbasıncıartmıştır.

II. Xortamıhipertoniktir.

III. Sitoplazmanınyoğunluğuazalmıştır.




10. Bir hücrede deplazmoliz olayını gözlemlemek için,

I. normal durumdaki hücreyi hipotonik ortamda beklet-me,

II. turgorhalindekihücreyihipertonikortamdabekletme,

III. plazmolizhalindekihücreyihipotonikortamdabeklet-me

uygulamalarından hangileri yapılmalıdır?


D)IveII E)IveIII

11. Hipotonik çözelti içinde bekletilen bir bitki hücresinde bu süreçte,

Koful hacmi

ZamanI

Emme kuvveti

ZamanII

Zar – çeper arasındaki mesafe

ZamanIII

grafiklerindeki değişimlerden hangileri gözlenir?


D)IveIII E)IIveIII

12. Aşağıdaki moleküllerden hangisinin hücre zarından ge-çişi aktif taşıma ile gerçekleşemez?

A) Su

B) Glikoz

C) Yağasidi

D) Aminoasit

E) Kvitamini

1) B 2) E 3) B 4) B 5) D 6) A 7) C 8) A 9) B 10) C 11) A 12) A

136 137

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

136 137

1. Aşağıdaki canlı gruplarının hangisinde hücre zarını çev-releyen hücre duvarı bulunamaz?

A)Bitki B)Mantar

C)Hayvan D)Arkebakteri

E)Bakteri

2. Aşağıdakigrafiktebirhücreninosmotikbasıncınınzamanabağlıdeğişimigösterilmiştir.

Osmotik basınç

Zaman

N

t1 t2 t3

(N:Osmotikdenge)

Grafikteki gibi bir değişimin gerçekleşebilmesi için hüc-renin t1, t2 ve t3 zaman aralıklarında aşağıdaki ortamlar-dan hangisinde bulunması gerekir?

t1 t2 t3

A) Hipotonik Hipertonik İzotonik

B) İzotonik Hipertonik Hipotonik

C) Hipertonik Hipotonik İzotonik

D) Hipertonik İzotonik Hipotonik

E) Hipotonik İzotonik Hipertonik

3. Basit difüzyon olayının,

I. yoğunlukfarkı,

II. difüzyonyüzeyi,

III. molekülbüyüklüğü

faktörlerinden hangilerinin artmasına bağlı olarak hızı artar?


D)IveIII E)IIveIII

4. Hücre zarı ile ilgili,

I. Prokaryotveökaryothücrelerdeortakolarakbulunur.

II. Seçicigeçirgenözellikgösterir.

III. Yapısındakifosfolipitlerikisıralıolupharekethalindedir.




5. Aşağıdaki tablodahücrezarındanmaddetaşınımınısağla-yanolaylarileilgilibazıözelliklerverilmiştir.

ÖzelliklerTaşınmabiçimleri

X Y Z

ATPtüketimi — + +

Molekülyapısı Monomer Monomer Polimer

Taşıyıcıprotein + + —

Cansızortamdagerçekleşebilme

+ — —

Yoğunlukfarkınagöregerçekleşme

+ + —

Tablodaki verilere göre X, Y ve Z taşınma biçimleri ile ilgili,

I. X→kolaylaştırılmışdifüzyon,

II. Y → aktiftaşıma,

III. Z → endositoz

eşleştirmelerinden hangileri doğru olabilir?



6. Aşağıdaki moleküllerden hangisi hücre zarından difüz-yon ile geçebilir?

A)Glikoz B)Maltoz C)Protein

D)Yağ E)Nişasta

TEST – 8

138 139138 139

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

7. Glikoz molekülleri aşağıdaki taşıma biçimlerinden han-gisi ile hücre içine alınabilir?A) Kolaylaştırılmışdifüzyon

B) Fagositoz

C) Osmoz

D) Ekzositoz

E) Pinositoz

8. Bulunduğu ortamla osmotik denge halinde olan bir bitkihücresinin bir süre sonra osmotik basıncının grafik-1'dekigibideğiştiğigözleniyor.

Osmotik basınç

ZamanGrafik 1

X

ZamanGrafik 2

Buna göre, aynı zaman aralığında bu hücre ile ilgili grafik-2'deki X yerine,

I. turgorbasıncı,

II. emmekuvveti,

III. kofulhacmi

değişkenlerinden hangileri yazılabilir?



9. Hücre zarından birim zamanda geçen molekül sayısına,

I. zardakiproteinkanalınınsayısı,

II.molekülünyükü,

III. yoğunlukfarkı

faktörlerinden hangileri etki eder?



10. Aşağıdaki yapılandırılmış gridde hücre zarından geçiş ya-

pabilenbazımoleküller vebumoleküllerin zardangeçişini

sağlayantaşımabiçimlerinumaralandırılarakverilmiştir.

Osmoz Aktiftaşıma Potasyum Nişasta

Endositoz Kolaylaştırılmışdifüzyon

Su Glikoz

3 421

7 865

Yapılandırılmış griddeki moleküller ve taşıma biçimleri

ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) 3 ve 8 nolumoleküllerin hücre zarından geçişi 2 ve 6

nolutaşınmabiçimleriylegerçekleşebilir.

B) 4 nolumolekül, 5 nolu taşınma biçimi ile hücre içene

alınır.

C) 1noluolay,7nolumolekülüntaşınımınısağlar.

D) 1,2ve6noluolaylarsırasındataşıyıcıproteinlergörev

alır.

E) 1ve6noluolaylarikiortamarasındakiyoğunlukfarkını

artırır.

11. Aşağıdaki moleküllerden hangisi endositoz olayı ile hüc-re içine alınamaz?

A)Cvitamini B)Protein

C)Nişasta D)Yağ

E)Maltoz

12 .

H2O

Hipertonikçözelti

Hipertonik çözeltiye konulan alyuvar hücresinin su kay-

bederek büzülmesine ne ad verilir?

A) Turgor

B) Plazmoliz

C) Hemoliz

D) Otoliz

E) Deplazmoliz

1) C 2) D 3) C 4) E 5) E 6) A 7) A 8) D 9) E 10) E 11) A 12) B

138 139

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

138 139

Test - 9

1. Kolaylaştırılmış difüzyon ve basit difüzyon ile ilgili,

I. çiftyönlügerçekleşebilme,

II. cansızhücrelerdegörülebilme,

III. taşıyıcıproteinleryardımıylagerçekleşme




2. AşağıdaökaryotbirhücredepolimermaddelerintaşınmasınısağlayanXveYtaşınmabiçimlerişematikolarakgösteril-miştir.

kesecik

sitoplazma

hücre dışı ortam

X Y

X ve Y taşınma biçimleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmeler-den hangisi yanlıştır?A) X→Bitkihücrelerindegerçekleşebilir.

B) Y→ ATPharcanımıolur.

C) X→ Hücrezarınınyüzeyalanıazalır.

D) Y→ Besinkofuluoluşur.

E) X→ Tekyönlügerçekleşir.

3. Büyük yapılı molekülleri hücre içine alamayan canlı bir hücre için,

I. Aktiftaşımailedışortamdanmaddealamaz. II. Bitkihücresialabilir. III. Ekzositozyapabilir. yargılarından hangileri yanlıştır?


D)IveII E)IveIII

4. Patates bitkisinden alınan eşit ağırlıktaki özdeş üç parça,derişimleribilinmeyenK,LveMçözeltilerinekonularakbe-lirlibirsürebekleniyor.Busüreçtepatatesparçalarınınağır-lıklarındakideğişimleregöreaşağıdakigrafiklerçiziliyor.

(X:patatesparçalarınınbaşlangıçtakiağırlıkları)

t(L çözeltisi)

Zaman

Patates parçasının ağırlığı

XX

t(M çözeltisi) Zaman


X

t(K çözeltisi)

Zaman


Grafiklere göre, patates parçalarının bekletildikleri K, L ve M çözeltilerinin yoğunluklarının çoktan aza doğru sı-ralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?A)K–L–M B)K–M–L C)L–M–K

D)L–K–M E)M–L–K

5. Gelişmiş yapılı bir bitki hücresinde aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?

A) Turgor

B) Aktiftaşıma

C) Kolaylaştırılmışdifüzyon

D) Endositoz

E) Plazmoliz

6. BiramipinhücreiçivehücredışıortamındahücrezarındangeçebilecekbüyüklükteolanXmoleküllerininderişimfarkı-nınsabitkaldığıgözleniyor.

Bu amiple ilgili,

I. Metabolikfaaliyetleridurmuştur.

II. Aktiftaşımayapmaktadır.

III. Hücrezarıseçicigeçirgenliğinikaybetmiştir.




140 141140 141

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

7. Kolaylaştırılmış difüzyon hızı aşağıdaki faktörlerden hangisine bağlı olarak değişmez?

A) Ortamsıcaklığı

B) Zardakiproteinkanalısayısı

C) ATPmiktarı

D) Molekülünbüyüklüğü

E) Yoğunlukfarkı

8. Hücre zarından madde taşınımını sağlayan olaylara ait,

a. hücreninyüzeyalanınıazaltması,

b. ATPkullanılması,

c. taşıyıcıproteinleringörevyapması,

d. canlıhücrelerdegerçekleşmesi

özelliklerinden aktif taşıma ve endositoz ile ilgili olanla-rının gösterimi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak yapılmıştır?

a

Aktif taşıma Endositoz Aktif taşıma Endositoz

Aktif taşıma Endositoz Aktif taşıma Endositoz

Aktif taşıma Endositoz

bc

d d bc

a

c bd

a c ad

b

a bd

c

A) B)

C) D)

E)

9. Elektron mikroskobu ile ilgili,

I. Görünebilirışıkyerineelektrondemetlerinikullanılır.

II. Taramalıvegeçirimliolmaküzereikifarklıçeşidibulu-nur.

III. Işıkmikroskobuilegörülemeyenbazıyapılarınincelen-mesinisağlar.




10.

X çözeltisi Y hücresi

30 dakika

Yukarıdaki deney sürecinde,

I. Xçözeltisindekisumiktarı,

II. Yhücresininosmotikbasıncı

III. Xçözeltisindekiçözünenmaddeoranı

niceliklerinden hangilerinin artması beklenir?

A)YalnızII B)IveII C)IveIII


11. Bir amip hücresinin yaşadığı ortamda bulunan protein molekülünden faydalanması sürecinde,

I. oluşanaminoasitlerinsitoplazmayageçmesi,

II. fagositozsonucubesinkofuluoluşumu,

III. besinkofulununlizozomorganeliilebirleşmesi

olayları hangi sıra ile gerçekleşir?

A)I-II-III B)II-III-I C)III-I-II

D)I-III-II E)II-I-III

12. Hipotonik çözeltiye konulan bir bitki hücresinde bir süre

sonra,

I. zar-çeperarasındakimesafe,

II. kofulhacmi,

III.emmekuvveti

niceliklerindeki değişim aşağıdakilerden hangisinde ve-

rilmiştir?

(↑:artar↓:azalır↔:değişmez)

I II III

A) ↔ ↑ ↓

B) ↓ ↑ ↓

C) ↑ ↑ ↔

D) ↓ ↓ ↓

E) ↑ ↔ ↓

1) B 2) C 3) A 4) C 5) D 6) B 7) C 8) C 9) E 10) E 11) B 12) B

140 141

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

140 141

1. Aşağıdaözdeşyapıdakialyuvarhücrelerininderişimibilinme-yenfarklıçözeltilerdekigeçirdiğideğişimlergösterilmiştir.

X çözeltisi a hücresi Y çözeltisi b hücresi Z çözeltisi c hücresi

Buşemaylailgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız. a. Çözeltiçeşitlerininisimleriniyazınız. X Çözeltisi : ........................................... Y Çözeltisi : ........................................... Z Çözeltisi : ........................................... b. chücresindegörülendeğişimeneadverilir? .......................................................................................... c. ahücresindegörülenolay,bitkihücrelerindegörülmez.

Buolayınnedeniniyazınız.

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

2. Kontraktil koful

Eğerbirparamesyumhipotonikbirortamdanizotonikbiror-tamadoğruyüzersekontraktilkofuludahaazmıyoksadahaçokmuaktifhalegelir?Açıklayarakyazınız.

................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. .................................................................................................

3. AşağıdaX( )veY( )boyalarıilehazırlanmışbirdeneydüze-neğiverilmiştir.

A B

Hücre zarı

A B A B

Budeneyileilgiliaşağıdakiifadelerdendoğruolanlarınyanına"D",yanlışolanlarınyanına"Y"harfiyazınız.

1. DeneydeAçözeltisininderişimiartmıştır.

2. Hücrezarıherikiboyamolekülünedegeçirgendir.

3. XmolekülüAçözeltisindenBçözeltisinedifüzyonla

geçmiştir.

4. Dengeevresindeboyamolekülleriikiçözeltiarasında

geçişyapamaz.

5. YmolekülüAçözeltisineaktiftaşımailegeçmiştir.

6. Birçözeltidekihermolekülkendiyoğunlukfarkına

göreyerdeğiştirir.

4.

Aktiftaşıma

Endositoz

Basitdifüzyon

Osmoz

1

2

3

4

Ekzositoz

5Kolaylaştı-

rılmışdifüzyon

6

Hücrezarındameydanagelennumaralandırılmıştaşımabi-çimleriileilgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a. Hangileriilepolimerbesinlertaşınır?..............................

b. HangilerindeATPharcanır?............................................

c. Hangilerindetaşıyıcıproteinlergörevyapar?

........................................................................

d. Hangilerihücrezarındaçiftyönlüolarakgerçekleşebilir?

.........................................................................

e. Ölübirhücredehangilerigerçekleşebilir?

.........................................................................

Mini Sınav

12 123

4567

8910

11

142 143142 143

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

5. AşağıdaXmolekülününhücrezarındangeçişişematizeedil-miştir.

HÜCRE-DIŞI SIVI

SİTOPLAZMA

X

Buşemaylailgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız. a. Xmolekülüsuisetaşımabiçimininadınıyazınız. ....................................................................................... b. Xmolekülüglikozisetaşımabiçimininadınıyazınız. ....................................................................................... c. Butaşımabiçimininaktiftaşımaileortakolanikiözelliğini

yazınız. • ....................................................................................... • ....................................................................................... d. Butaşımabiçimininaktiftaşımadanfarklıolanikiözelli-

ğiniyazınız. • ....................................................................................... • .......................................................................................

6.

Bir süre sonra

A B

Bir süre sonra

C D

A B

C D

( X molekülü, Y molekülü)

Yukarıdaki deney düzeneği ile ilgili aşağıdaki ifadelerdendoğruolanlarınyanına"D",yanlışolanlarınyanına"Y"harfiyazınız

1. YmolekülüdifüzyonlaDkolundanCkolunageçer. 2. Xmolekülüpolimeryapılıolabilir. 3. Herikideneydüzeneğindedeosmozolayıgerçekle-

şir. 4. Ymolekülü,Xmolekülünegöredahabüyüktür. 5. DeneysürecindeXmolekülünün,Bkolundakideri-

şimiartmıştır. 6. DengeevresindeCveDkollarıarasındamaddealış

verişiolmaz.

7. Pankreashücrelerindeaşağıdakiolaylarıngerçekleşmesinisağlayantaşımabiçimleriniyazınız.

1. Kanşekerinindüşmesisonucuüretilenglukagonhormo-nununkanasalgılanması:........................................

2. Hemoglobinproteinininyardımıylataşınanoksijenmole-külününhücreiçinealınması:........................................

3. Hipotonikyapıdakikançözeltisindenglikozalınımı:

........................................

4. Oksijenlisolunumsonucuoluşankarbondioksitinkanageçişi:........................................

5. İnsülinhormonununetkisiylekandafazlamiktardaolanglikozunpankreashücrelerinegeçmesi:..........................

6. Suyunpankreashücrelerindenderişikyapıdakikanplaz-masınageçmesi:........................................

8. Seçici geçirgen zarla çevrili olan ve sıvı bir çözelti içerenyapaybir"hücre",aşağıdabileşimiverilenfarklıbirçözeltiiçerenbeheriçinedaldırılıyor.

0.03 M sükroz0.02 M glikoz

“Hücre” “X çözeltisi”0.01 M sükroz0.01 M glikoz0.01 M fruktoz

Budeneyleilgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız. a. Çözünenmoleküllerinhareketyönleriniyazınız. •Glikoz : ........................................................................ •Sükroz : ........................................................................ •Fruktoz : ....................................................................... b. DeneyinbaşlangıcındakiXçözeltisininizotonikmi,hipo-

tonikmi,yoksahipertonikmiolduğunuyazınız. .......................................................................................... c. Osmozunyönünüvebunabağlı olarakhücreninhac-

mindemeydanagelendeğişimiyazınız. ..........................................................................................

142 143

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

142 143

Mini Sınav

12 1

34

5678

910

11

1. AşağıdakişemadaX,YveZmoleküllerininhücrezarındangeçişinumaralandırılarakgösterilmiştir.

ATP

: X molekülü

: Y molekülü

: Z molekülü

I

III

II

Buşemayagöreaşağıdakisorularıcevaplandırınız.

a) Numaralandırılmıştaşımabiçimlerininisimleriniyazınız.

I. ...................................................................................

II. ...................................................................................

III. ...................................................................................

b) Sıcaklığın sürekli artırılması hangi taşıma biçimleriniolumsuzetkiler?Nedeniniaçıklayınız.

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

c) Butaşımabiçimlerindenhangilerihücreiçivehücredışıortam arasındaki yoğunluk farkının azalmasına nedenolur?

..........................................................................................

2. Memeli bir canlıdan izole edilen K, L veM hücrelerininderişimleri sırasıyla %10,%20 ve%30’dur.Başlangıçtabulunduklarıortamlaozmotikdengehalindeolanbuhücrelert1anındaLhücresiyleizotonikbirortamakonulupeşitsüreliolarak bekletiliyor.Bu süreçte K, L veMhücrelerinin suyoğunluklarındameydanagelendeğişimleriaşağıdakigrafiküzerindegösteriniz.

Su yo€unlu€u

Zamant1

K hücresiL hücresiM hücresi

3. Aşağıdakitabloyukullanarakendositozveekzositozolayla-rınıkarşılaştırınız.

Özellik Endositoz Ekzositoz

Taşımayönü(Hücreiçine/Hücredışına)

Taşınanmolekül(Polimer/Monomer)

Gerçekleştiğihücreçeşidi(Bitki/Hayvan)

Hücreninyüzeyalanı(Artar/Azalır)

Enerjiharcanımı(Var/Yok)

4. GlikozderişimlerieşitolanüçhücreninkonulduklarıK,LveMçözeltilerininderişimleriaşağıdaverilmiştir.

% 1 glikoz

% 5 glikozK çözeltisi

A hücresi

% 5 glikoz

% 5 glikozL çözeltisi

B hücresi C hücresi

% 9 glikoz

% 5 glikozM çözeltisi

Bunagöre,aşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) DeneyinbaşlangıcındakiA,BveChücrelerininemmekuvvetlerinibüyüktenküçüğedoğrusıralayınız.

..........................................................................................

b) HangihücrelerbulunduklarıçözeltidenglikozalmakiçinATPharcamakzorundadır?

..........................................................................................

c) Hangihücrelerdeturgorbasıncıartar?

..........................................................................................

d) Hangiçözeltilerhücreyegörehipertoniktir?

..........................................................................................

e) Deneysüresincehangihücrelerinozmotikbasıncıartar?

..........................................................................................

144 145144 145

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

5. DairebiçimindekibircamborusafsuiledolduruluphücrezarıvehücreçeperiileA,BveCbölmelerineayrılarakaşa-ğıdakideneydüzeneğieldeediliyor.

A B

C

Hücre zar›

Hücre çeperi

Abölmesinelaktozmoleküllerivelaktazenzimi,Bbölme-sinesükrozmolekülleri,Cbölmesineaminoasitlerkonulup35ºC’de hidroliz olaylarının tamamlanması bekleniyor. BusüreninsonundaA,BveCbölmelerindebulunanmolekülçeşitleriniyazınız.

A bölmesi → ..........................................................................

B bölmesi → ..........................................................................

C bölmesi → ..........................................................................

6. Aşağıdahücrezarıvehücreçeperineaitbazıözelliklerveril-miştir.Venndiyagramıüzerindebuözelliklerikarşılaştırınız.

Hücre z

ar› Hücre çeperi

1. Seçicigeçirgenözelliğiilemaddealışverişinidenetleme

2. Prokaryotveökaryotyapılıtümhücrelerdebulunma

3. Üzerindebulunangeçitlerilepolimermaddeleringeçişinisağlama

4. Bakteri,mantarvebitkihücrelerindebulunma

5. Selüloz,pektinveligningibimolekülleriiçerme

6. Enzimatikaktivitelergerçekleştirebilme

7.

kesecik

sitoplazma

hücre d›ş›ortam

X Y

ÖkaryotbirhücredemaddetaşınımınısağlayanXveYolay-ları ile ilgiliaşağıdaki ifadelerdendoğruolanlarınyanındakikutucuğa“D”,yanlışolanlarınyanındakikutucuğa“Y”harfiyazınız.

1. Xolayınıgerçekleştirenhücrelerdebolmiktardagolgicisimciğibulunur.

2.ÇeperbulunduranhücrelerdeXolayıgerçekleşmez-ken,Yolayıgerçekleşebilir.

3. XveYolaylarıhücrezarınınyüzeyalanınındeğişme-sinenedenolur.

4. Yolayısonucuoluşankeseciklerlizozomorganeliilebirleşereksindirimkofulunuoluşturur.

5.CanlılığınıyitirenhücrelerdeYolayıdururken,Xolayıgerçekleşebilir.

6. ProkaryotyapılıhücrelerdeXolayıgerçekleşemez.

8. %10sükroziçerenüçbağırsaktorbaaşağıdabelirtilençö-zeltiçeşitlerineaynızamandakonulupeşitsüreliolarakbek-letiliyor.

t1 t2 t3

Hipotonikçözelti

‹zotonikçözelti

Hipertonikçözelti

Busüreninsonundaiplerdekigerilmekuvvetiniaz olandan çokolanadoğrusıralayınız.

............................................................................................

144 145

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

144 145

1. Aşağıdapasiftaşımaçeşitleriolanbasitdifüzyonvekolaylaş-tırılmışdifüzyonaaitbazıözelliklerverilmiştir.Venndiyagramıüzerindebuözelliklerikarşılaştırınız.

Basit

difüzyon

Kolaylaflt›r›lm›fl difüzyon

1. Taşıyıcıproteinlermaddeyadaiyonlarınzardangeçme-sineyardımeder.

2. MaddelerintaşınımısırasındaATPharcanmaz.

3. Kandaçözünmüşolaraktaşınanoksijengibimoleküllerindokuhücrelerinegeçmesinisağlar.

4. Zardan geçebilecek büyüklükte olanmoleküllerin de-rişimlerinin fazla olduğu ortamdan az olduğu ortamadoğrutaşınmasınısağlar.

5. Glikozmolekülününtaşınmasınısağlar.

6. Moleküllerhücrezarındakifosfolipittabakadansitoplaz-mayageçer.

2. MetaboliketkinliğinikaybetmişolanBhücresikendinegörehipertonikolanAçözeltisinekonulupbirsürebekleniyor.

A çözeltisi(%20 laktoz)

B hücresi(%10 laktoz)

Busüreçtegerçekleşenolaylarlailgiliaşağıdakiifadelerdendoğruolanlarınyanındakikutucuğa“D”,yanlışolanlarınya-nındakikutucuğa“Y”harfiyazınız.

1. Bhücresininosmotikbasıncıartar.

2. Açözeltisininderişimiazalır.

3.Osmozolayıhücredışınadoğru,difüzyonolayıhücreiçinedoğrugerçekleşir.

4. Bhücresiartanturgorbasıncısonucuhemolizeuğrar.

5. Bhücresininlaktozmiktarıdeğişmezken,laktozderi-şimiartar.

6. Bhücresininemmekuvvetiazalır.

3.

Ba€›rsak torba– %20 ya€

A çözeltisi– %10 niflasta– 5 mL benedikt çözeltisi

Yukarıdakigibihazırlanandeneydüzeneğinde,

• t1anındaAçözeltisine5mliyot,

• t2anındaAçözeltisineamilazvemaltazenzimleri,

• t3anındabağırsaktorbayasafrasuyu

ilaveedilipbirsürebekleniyor.

Busüreçleilgiliaşağıdakisorularıcevaplandırınız.

(Nişastaiyotlamavi,benediktçözeltisiglikozlakırmızırenkoluşturur;safrasuyuyağıyağdamlacıklarınaparçalar;amilazvemaltazenzimlerinişastayıglikozaparçalar.)

a) t1–t2zamanaralığındaAçözeltisininrenginedir?

..........................................................................................

b) Deneyinbitimindebağırsaktorbadahangimoleküllerbu-lunur?

..........................................................................................

c) t2– t3 zamanaralığındabağırsak torbadahangi renkgözlenir?

..........................................................................................

4. Sağlıklıbirinsandanalınankanörneğisantrifüjedilerekalyu-varhücreleriizoleediliyor.Buhücrelerhipertonikbirçözeltidebirsürebekletildiktensonrasafsuyabırakılıyor.Busüreçtegerçekleşenosmozolayınabağlıolarakalyuvarhücresindemeydanagelenolaylarısırasıylayazınız.

...............................................................................................

Mini Sınav

12 1

4567

8910

11

146 147146 147

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

5. Birbitkihücresininderişimibilinmeyenbirçözeltiyekonul-masısonucuosmotikveturgorbasınçlarındameydanagelendeğişimleraşağıdakigrafikteverilmiştir.

t1

Bas›nç

Zaman

: Osmotik bas›nç

: Turgor bas›nc›

Grafiktekideğişimleregöreaşağıdakiifadelerdendoğruolan-larınyanındakikutucuğa“D”,yanlışolanlarınyanındakikutu-cuğa“Y”harfiyazınız.

1.Hücrehipotonikbirçözeltidebekletilmiştir.

2.Hücreninemmekuvvetiazalmıştır.

3.Merkezikofulunhacmiarttığındanhücrezarıhücreçeperineyaklaşmıştır.

4.Hücreninturgorveosmotikbasınçlarıdoğruorantılıolarakdeğişir.

5.Hücredesukaybınabağlıolarakplazmolizolayıger-çekleşmiştir.

6. Aşağıdaglikoz( )molekülününhücrezarındakitaşınımıgösterilmiştir.

Buşemayagöreaşağıdakiifadelerdendoğruolanlarınyanın-dakikutucuğa“D”,yanlışolanlarınyanındakikutucuğa“Y”harfiyazınız.

1.Glikozuntaşınımıkolaylaştırılmışdifüzyonilegerçek-leşmiştir.

2. TaşımasırasındaATPharcanmışveenzimkullanıl-mıştır.

3. Taşınmaşeklinebağlıolarakhücreiçivedışıarasın-dakiglikozunderişimfarkıartar.

4. İlgilitaşımabiçimiökaryothücrelerdegerçekleşebilir

7. Zar proteinleri

Fare hücresi‹nsan hücresi

Hibrit hücre

+1 saatsonra

proteinlerkar›ş›r

Hücre zar›

Hücrezarınınyapısıileilgiliaraştırmalaryapanbiraraştırmacıfareve insandan izoleettiğihücreleriaynıortamakoyarakbirsaatbeklemiştir.Busüreninsonundayukarıdakidurumugözlemleyenaraştırmacızarproteinleriileilgilihangisonucaulaşmıştır?

................................................................................................

................................................................................................

................................................................................................

................................................................................................

................................................................................................

8.

Musluksuyu

1. bitki

Tuzlusu

2. bitki

İkisaksıbitkisindenbirincisimusluksuyuyla,ikincisiisetuzlusuyladüzenliaralıklarlasulanıyor.Birincibitkininnormalola-rakgeliştiğigözlenirken,ikincibitkininbirsüresonraöldüğügözleniyor.Budurumunnedeniniaçıklayınız.

................................................................................................

................................................................................................

................................................................................................

................................................................................................

................................................................................................

................................................................................................

146 147

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

146 147

Mini Sınav

12 1

4567

8910

11

1. Aşağıdaderişimi%XolanAhücresinin,derişimi%YolanBçözeltisindebekletilmesisonucugeçirdiğideğişimolayıgösterilmiştir.

A hücresi

B çözeltisi

Bunagöreaşağıdaki ifadelerdendoğruolanlarınyanındakikutucuğa“D”,yanlışolanlarınyanındakikutucuğa“Y”harfiyazınız.

1. BçözeltisiAhücresinegörehipertoniktir.

2. AhücresiBçözeltisindeplazmolizeuğramıştır.

3. Ahücresininçözünenmadde/suoranıazalmıştır.

4. DeneyinbaşlangıcındaXdeğeriYdeğerindenyük-sektir.

5. Ahücresindeselülozyapılıbirçeperyoktur.

6. Deneyin sonunda B çözeltisinin madde derişimiazalmıştır.

2. Tafl›ma s›ras›nda ATP

harcan›r m›?

Hücreye al›nan maddepolimer yap›l› m›d›r?

Tafl›nan madde sumudur?

I. tafl›mabiçimi

II. tafl›mabiçimi

III. tafl›mabiçimi

IV. tafl›mabiçimi

Hayır

Evet Evet

Evet

Hayır Hayır

Yukarıdahücrezarındakitaşımabiçimlerinibulmakiçinso-rulanüçsoruverilmiştir.BusorularaverilencevaplarıtakipederekI,II,IIIveIVnumaralıtaşımabiçimleriniyazınız.

I. taşıma biçimi : ................................................................

II. taşıma biçimi: ................................................................

III. taşıma biçimi: ................................................................

IV. taşıma biçimi: ................................................................

3. Monomeryapıdakidört farklımolekülüneşitsüredekatet-tiklerimesafeleraşağıdakigrafiktegösterilmiştir.

K L M N Molekülçeşidi

Katettikleri mesafe

Grafiğegöre,K,L,MveNmoleküllerininbüyüklükleriniazdançoğadoğrusıralayınız.

................................................................................................

4. Tablodaverilenanahtarkelimelerikullanarakbitkihücrelerin-dekisualışverişineaitaşağıdakimetnitamamlayınız.

�turgor �plazmoliz �hipertonik

�hipotonik �osmotik �deplazmoliz

Bitki hücreleri ........................ bir ortama konulursa su

kaybeder ve hücre zarı hücre duvarından uzaklaşır. Bu

olay ........................ olarak adlandırılıp, sitoplazmanın

hücreninortasınadoğrutoplanmasınanedenolur.Buhücre

........................birortamakonulursasuolarakeskihaline

döner.Buolay........................olarakadlandırılıp,hücrezarı

veçeperiarasındakimesafeninazalmasınanedenolur.Nor-

malhalinedönenbitkihücresisafsuyakonulursaaşırısu

alarak ........................durumunageçerve ........................

basıncıazalır.

148 149148 149

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

5. AşağıdakigibihazırlanandeneydüzeneğininBkolunaiyotçözeltisi,Akolunasükrazenzimiilaveedilipbirsürebekleni-yor.

%10 niflasta %10 sükroz

Yar› geçirgen zar

A B

Busüreçtegerçekleşenolaylarileilgiliaşağıdakiifadelerdendoğruolanlarınyanına“D”,yanlışolanlarınyanına“Y”harfiyazınız.(Nişasta+İyot→mavirenk)

1. BkolundanAkolunaglikozvefruktozgeçer.

2. Sugeçişinebağlıolarak A kolundakisıvı seviyesiyükselir.

3. Akolundakisıvımavirengedoğrudöner.

4. DeneyinsonundaBkolundakisıvıdasükrazbulunur-ken,sükrozbulunmaz.

5. Akolundaenzim–substratkompleksioluşamaz.

6. İyotyarıgeçirgenzardanAkolunageçebilir.

6.

I

II

III

IV

V

Akıcımozaikzarmodelineaityukarıdakişemada,numaralan-dırılmışkısımlarınisimleriniyazınız.

I. .........................................................................................

II. .........................................................................................

III. .........................................................................................

IV. .........................................................................................

V. .........................................................................................

7. Aşağıdapasifveaktiftaşımayaaitbazıözelliklerverilmiştir.Venndiyagramıüzerindebuözelliklerikarşılaştırınız.

Pa

sif tafl›ma Aktif tafl›ma

1. Moleküllerderişimlerininazolduğuortamdançokolduğuortamadoğrutaşınırlar.

2. Molekülgeçişisırasındaikiortamarasındakiderişimfarkıazalır.

3. Canlılığınıkaybedenhücrelerdegerçekleşebilir.

4. Monomertaşınımınısağlarken,polimertaşınımındagörevyapamaz.

5. İkiortamarasındabulunanderişimfarkınındevametme-sinisağlayabilir.

6. HücrezarındabulunantaşıyıcıproteinlerATPharcanma-sıylaşekildeğiştirir.

7. Maddederişiminebağlıolarakaynımaddeninhemhücreiçinehemdehücredışınadoğrutaşınmasınısağlar.

8. Hücrelerinizotonikortamdanmaddealmasınısağlar.

8. Bitkihücreleriileilgiliaşağıdaverilenolaylardanturgorba-sıncınıartıranlarınyanındakikutucuğa (�), turgorbasıncınıazaltanlarınyanındakikutucuğa(X)işaretinikoyunuz.

1.Hücrenin,osmotikbasıncıyüksekolanbirortamako-nulması

2.Hücrenin,sitoplazmasındakiçözünmüşmaddeleridışortamaatması

3.Hücredeki ribozom vemitokondri gibi organellerin faaliyetlerininartması

4.Hücrenin,maddederişimisitoplazmasınagöredahaazolanbirçözeltidebekletilmesi

5.Hücreyeverilenışıkmiktarınınartırılmasıilefotosentezolayınınhızlandırılması

6. Suyunosmozlahücreiçinegirmesi

148 149

HÜ

CR

EÜ

NİT

E – 2

Hücre Z

arı ve Mad

de G

eçişleriB

ÖLÜ

M-2

148 149

Mini Sınav

12 1

4

678

910

11

1. AşağıdamonomeryapıdakiRmaddesinintaşınımışematizeedilmiştir.

E

I II III

RT

TRR

F

ATP

ADP + P

Buşemaylailgiliaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Şemadakinumaralandırılmışbölgeleriyazınız.

I. ...................................................................

II. ...................................................................

III. ...................................................................

b) Rmaddesihangitaşımabiçimiilehücrezarındangeç-miştir?

.........................................................................................

c) TaşımasırasındaişlevgörenE,TveFmoleküllerinita-nımlayınız.

E : ...................................................................................

T : ..................................................................................

F : ..................................................................................

2. Hücrezarınınseçicigeçirgenözelliğiileilgiliaşağıdakiifade-lerdendoğruolanlarınyanındakikutucuğa“D”,yanlışolanla-rınyanındakikutucuğa“Y”harfiyazınız.

1. Pozitif iyonlar negatif iyonlara göre hücre zarındandahakolaygeçer.

2. A,D,EveKvitaminleriBveCvitaminlerinegörehücrezarındandahakolaygeçer.

3. Yağdaçözünenmaddelerhücrezarındangeçebilir-ken,sudaçözünenmaddelerhücrezarındangeçe-mez.

4.Hücrezarındabulunanglikolipitveglikoproteinmole-küllerihücrezarınınözgüllüğünüsağlar.

5.Nötrmoleküllerinhücrezarındangeçişhızı,iyonikmo-lekülleregöredahafazladır.

6.Molekülünbüyüklüğüarttıkça,hücrezarındangeçişhızıdaartar.

3. Aşağıda teksıralı (I)veçiftsıralı fosfolipit (II) tabakalarınınsuylaolanetkileşimleriverilmiştir.

SU

SU

SU

HAVA Hidrofobikkuyruk

Hidrofilikbafl

III

FosfolipitFosfolipit

Buşemalaragöreaşağıdakisorularıcevaplayınız.

a) Hidrofobikvehidrofilikkavramlarınıaçıklayınız.

i. Hidrofobik : ...............................................................

ii. Hidrofilik : ...................................................................

b) Fosfolipitlerinhidrofobikvehidrofilikolankısımlarınıya-zınız.

..........................................................................................

..........................................................................................

c) Hücrezarınınçiftsıralıfosfolipitolduğubilindiğinegöre,CveDvitaminlerindenhangisininbutabakadangeçe-bileceğininedeniileberaberyazınız.

..........................................................................................

..........................................................................................

..........................................................................................

4.

t1 t2 t3 t4Zaman

Hücrenin madde deriflimi

N

Bir hayvan hücresindekimadde derişiminin zamana bağlıdeğişimiyukarıdakigrafikteverilmiştir.Nhücreninnormalmaddederişimiolduğunagöre,verilenzamandilimlerindehücreninbekletildiği çözelti çeşitlerini (hipotonik, izotonik,hipertonik)yazınız.

t1: ............................. t3: .............................

t2: ............................. t4: .............................

150 151150

konu Özeti...hÜcre zari ve madde geÇİŞlerİ 2 bilimsel Çalışma süreçleri modern bilimsel...

Documents