Araştırma Yöntem ve Teknikleri« B İ L İ M İ N T E M E L K AV R A M L A R I »

aelen@karabuk.edu.trKarabük Üniversitesi T.O.B.B. Teknik Bilimler Meslek YüksekokuluDemir Çelik Kampüsü 78050 Karabük/TÜRKİYE

KBÜKARABÜK ÜNİVERSİTESİ

Dr. Öğr. Üyesi Abdullah ELEN

https://www.elenium.net

Belge No: TBP112/01Revizyon: R-001

Yayın Tarihi: 18.02.2020

TBP112

İçindekiler

2

➢Bilim ve Araştırma

➢Araştırma Türleri

➢Bilimsel Araştırma Etiği

➢Literatür Taraması

Bilim ve AraştırmaS c i e n c e a n d R e s e a r c h

3

Æ

Bilim, evrendeki olguların ve olayların bir bölümünü ele alarak, birtakım yöntemler aracılığıyla sistematik bir şekilde incelenmesini kapsayan disiplinler bütünüdür.

Bilimin temel amacı; araştırma, gözlem, deney vb. yollarla evren hakkında bilinmeyenleri cevaplandırmak ve insanlığa yararlı bilgiler sağlamaktır.

Bilim neyle uğraşır?

▪ Bilimin asıl uğraşı alanı doğa olaylarıdır.

▪ Yalnızca fiziksel olguları değil, sosyolojik, psikolojik, ekonomik, kültürel vb. bilgi alanlarının hepsi doğa olaylarıdır.

▪ Özetle, insanla ve çevresiyle ilgili olan her olgu bir doğa olayıdır.

4

Bilim Nedir?

Æ

▪ Olgusal: Bilim, olgulara* yönlenerek doğrulanabilir olan ifadeleri inceler.

▪ Mantıksal: Bilimsel ifadeler, mantıksal açıdan doğru çıkarımlar ile ulaşılmış, çelişkisiz ifadeler olmalıdır.

▪ Objektif: Bilim, öznel ifadeler ile değil nesnel ifadeler ile ilgilenir.

▪ Eleştirel: Bilimdeki mevcut her kuram yeni olgular ışığından çürütülebilir veya değiştirilebilir; her kuramın yerini başka bir kurama bırakabilir.

▪ Genelleyici: Bilim, tek tek bütün olgular ile ilgili gözlem yapmaz; bunlar ile ilgili genel kurallar ve bağıntılar bulmaya çalışır.

▪ Seçici: Bilim, her türlü olguyla değil yalnızca ilgi alanına giren ve önemli olgular ile ilgilenir.

5

Bilimin Özellikleri

*Olgu: Bir gerçek; var olduğu, doğru olduğu veya gerçekleştiği kabul edilen şeydir.

Æ

▪ Bilmek, bilgi ve bilim aynı kökenlidir.

▪ İnsan yaşamının bilgi ile anlam ve zenginlik kazandığı da açık bir gerçektir.

▪ Bilmek sadece insana has bir olgudur.

▪ Bilginin Kaynakları;▪ Duyu-deneyim

▪ Akıl

▪ Sezgi

▪ Bellek

▪ İnançlar

▪ Otorite

▪ İdeoloji

6

Bilgi ve Bilim

Æ

▪ Bilimsel Yaklaşım: Herhangi bir konuyu bilimsel metotla ele alma, inceleme ve düşünme.

▪ Bilimsel Yasa: Bilimsel araştırma yöntemleriyle tespit edilmiş olaylar arasındaki değişmez ilişkiler sistemi.

▪ Doğal Yasa: Doğadaki olayları, olguları, ilişkileri yöneten genel ve zorlayıcı kurallar bütünü. Olayların gidişindeki zorunlu ve olağan değişmez kurallar.

▪ Doğrulama: Bir varsayımın (önermenin) doğru olup olmadığını belirlemek için yapılan deneysel ve mantıksal işlem.

▪ Hipotez: Henüz yeterince doğrulanmamış olgusal ve doğrulanabilir önermelerdir.

7

Bilimsel Terimler

Æ

▪ Teori (Kuram): Bir olgular topluluğunu tasvir etmeye ve açıklamaya yönelik ilkeler, kurallar ve bilimsel yasalar bütünü.

▪ Teknoloji: Teorik bilimin hayata uygulanması sonucu elde edilen ve insan hayatını kolaylaştıran her türlü yeni âlet ve düzenleme.

▪ Varsayım (hipotez): Belli konularda yapılan sistemli gözlemler sonucu, oradaki ilişkileri ve bağlantıları açıklamak için geçici olarak ileri sürülen önermelerdir. Üzerinde sistemli deney ve araştırma yapmak üzere oluşturulan hükümler.

▪ Yöntem: Bir sonuca ulaşmak veya bir önermeyi doğrulamak için izlenen planlı yol, metot; ilke, kural ve evreler bütünü.

▪ Yanlışlama: Bilimde doğruluğun ölçütüdür. Bir hipotez yanlışlanamadığı sürece doğrudur. Sınama ve deney, doğrulama üzerine değil yanlışlama üzerine kurulur.

8

Bilimsel Terimler

Æ

▪ Tümevarım: Matematik ve mantık tümdengelim yöntemini kullanırlar. Önceden doğruluğu kabul edilen bilgilerden veya eşitliklerden yola çıkarak yeni bilgiler üretir veya sorulara cevap verir.

▪ Tümdengelim: Mantıksal düşünce yollarından birisidir. Bu yöntemde, hareket noktası bir teori ya da hipotez değildir. Gözlemlerden veya olaylardan işe başlar, gözlem ve deneylerden genellemeler yapılarak teoriye ulaşmaya çalışılır.

9

Bilimsel Terimler

Æ

▪ Araştırma, birtakım olguların ortaya çıkarılması için bilgilerin aranması ya da bu amaçla yapılan her türlü sistemli çalışmayı (veri toplama, analiz etme, sınıflandırma vb.) içeren inceleme olarak tanımlanır.

▪ Araştırma sayesinde yeni bilgi, yöntem veya yeni ürünleri daha farklı ve elverişli şartlarda elde etmek mümkündür.

▪ Sistematik olarak yapılan bütün araştırmalar bilimsel değildir. Eğer bu araştırmalar, deneysel ve rasyonel esaslara dayanmakta ise, o vakit bilimsel olurlar.

10

Araştırma Nedir?

Æ

✓ Araştırma Konusunun Belirlenmesi ve Tanımlanması.

✓ Konuyla İlişkili Kaynakların (Literatür) Taranması.

✓ Hipotezlerin Oluşturulması.

✓ Araştırma Yönteminin Belirlenmesi.

✓ Verilerin Toplanması ve Analiz Edilmesi.

✓ Sonuçların ve Bulguların Yorumlanması.

✓ Araştırma Raporunun Yazılması.

11

Araştırmanın Aşamaları Nelerdir?

Æ

Araştırma konusu belirlenirken dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şöyledir;

Orijinallik

✓ Araştırma bilime bir yenilik getirmeli, bilinenlerin tekrarı olmaktan kaçınılmalıdır.

✓ Araştırmanın bilime katkı sağlaması için bilinmeyenleri keşfedici, sorunlara çözüm üretici veya bilinenleri geliştirici olmalıdır.

✓ Bunun için konuyu belirlerken; konunun daha önce incelenip incelenmediğini tespit etmeli ve orijinal olmasına özen göstermelidir.

✓ Tarama sonucu konunun daha önce incelenip incelenmediği, incelenmiş ise hangi yönlerden ve boyutlardan ele alındığı, eksik kalan noktaları tespit edilebilir.

12

Araştırma Konusu Belirlerken

Æ

Önem ve İlgi

✓ Araştırılacak konu; bilime yaptığı katkı, toplumsal gereklilik veya sorunlara çözüm üretme gibi yönleri taşımakla önem kazanır.

✓ Bu nedenle araştırılacak konu belirlenirken, araştırmaya değer önemde olmasına dikkat edilmelidir.

✓ Konuya duyulan ilgi ve merak anlamındadır. Bu ilgi, araştırmanın niteliğini de etkilediği bilinmektedir.

✓ Araştırılacak konunun ilgi çekici, merak uyandırıcı olmasının da göz önünde bulundurulması gerekir.

13

Araştırma Konusu Belirlerken

Æ

Bilimsel Yeterlilik

✓ Araştırılacak konunun gerektirdiği bilgi ve diğer donanımlara (yabancı dil, analiz uygulamaları, ölçüm araçları vb.) sahip olunmalıdır.

✓ Alanda Yeterlilik: Araştırıcı, konuya ilişkin bilim alanının yeterliliğine sahip olmalıdır.

✓ Yöntemde Yeterlilik: Araştırıcı, verilerin toplanması ve değerlendirilmesinde gerekli yöntem, ölçme, analiz vb. bilgilere sahip olmalıdır.

✓ Araştırıcı Yapı Yeterliliği: Sorumluluk alma, risk alma yeterliliği de gereklidir. Bu yapıdaki kişiler genellikle araştırmacı bir yapı kazanmış durumdadır.

✓ Araştırmacının öğrenim durumu, öğrenim alanı ve bilimsel kapasitesi, konunun gerektirdiği bilimsel yeterliliğe sahip olmaması durumunda, doğru ve sağlıklı bir araştırma yapılması oldukça güçtür.

14

Araştırma Konusu Belirlerken

Æ

Alan Araştırması

✓ Araştırılacak konu alan araştırması gerektiriyor ise, alana gitme imkânı olmalıdır.

✓ Araştırma konusu hakkında veri toplama araçları, olayın gözlenmesi, coğrafyanın tatbikatı, ilgili kişi veya grupların görüşlerinin alınması gibi kaynaklara dayanıyorsa bunlara ulaşma imkânı bulunmalıdır.

✓ Bu imkâna sahip olunmaması durumunda, konuya ilişkin veri toplanamayacağından araştırmada başarısızlık söz konusu olabilir.

15

Araştırma Konusu Belirlerken

Æ

Kaynak Yeterliliği

✓ Araştırma konusuyla ilgili yeterli düzeyde kaynak bulunabilme imkânı olmalıdır

✓ Konuya ilişkin verilere, ulaşılıp ulaşılamayacağı dikkate alınmalıdır.

✓Yeterli düzeyde kaynak bulunmaması kadar, aşırı derecede kaynak bulunması da araştırmayı güçleştirir.

✓ Doğrudan veya dolaylı bütün kaynaklar toplanmalı, daha sonra ilgili kısımlar alınmalıdır.

16

Araştırma Konusu Belirlerken

Araştırma TürleriR e s e a r c h Ty p e s

17

Æ

Araştırmalar genelde nicel ve nitel olmak üzere ikiye ayrılır;

Nicel Araştırmalar:

✓ Olgu ve olayları nesnelleştirerek gözlemlenebilir, ölçülebilir ve sayısal olarak ifade edilebilir bir şekilde ortaya koyan bir araştırma türleridir.

✓ Biyoloji, kimya, fizik, mühendislik gibi doğa bilimleri alanlarında araştırmalar gözlem ve ölçmeye dayanır.

✓ Gözlem ve ölçmelerin tekrarlanabildiği ve objektif yapıldığı araştırmalara niceliksel, sayısal (quantitative) araştırma denir.

✓ Amaç; Bireylerin toplumsal davranışlarını gözlem, deney ve test yoluyla nesnel bir şekilde ölçmek ve sayısal verilerle açıklamaktır.

18

Araştırma Türleri

Æ

Nitel Araştırmalar:

✓ Gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik bir sürecin izlendiği araştırma türüdür.

✓ Psikoloji, sosyoloji, antropoloji, eğitim gibi sosyal bilim alanlarında insan ve toplum davranışları incelenmektedir.

✓Genellemenin öncelikli amaç olmadığı, nitel ölçme yöntemlerinin (gözlem, görüşme) kullanıldığı kavram ve kuram oluşturmaya yönelik modeller.

19

Araştırma Türleri

Æ

Nitel Araştırmalar:

✓ Bu davranışları sayılarla açıklamak zordur. Ölçümler bize kaç kişinin nasıl davrandığını gösterir, ama “niçin?” sorusuna cevap veremez.

✓ İnsan ve grup davranışlarının “niçin”ini anlamaya yönelik araştırmalara niteliksel (“qualitative”) araştırma denir.

✓ Amaç; insanların kendi toplumsal dünyalarını nasıl kurmakta, oluşturmakta olduğunu anlamak ve içinde yaşadıkları toplumsal dünyayı nasıl algıladıklarını yorumlamaya çalışmaktır.

20

Araştırma Türleri

Æ

Amaçlarına göre araştırmalar Temel ve Uygulamalı olmak üzere ikiye ayrılır;

Temel Araştırmalar:

✓ Belirli bir uygulama amacı olmaksızın yapılan kurumsal ve deneysel çalışmaları kapsayan araştırmalardır.

✓Mevcut bilgiye yenilerini katmak amacıdır.

✓Derlenen bilgiden seçilen olguyu açıklama ve yorumlama amacıdır.

✓Önceden işlenmiş bilgiler farklı bileşenlerle yeniden üretilerek yeni teoriler geliştirilir.

✓Problemin çözümü değil, daha iyi anlama esastır.

21

Amaçlarına Göre Araştırma Türleri

Æ

Uygulamalı Araştırmalar:

✓ Mevcut bilgilerden yararlanarak belli sorunları çözme amacıdır.

✓ Sorun hakkındaki bilgiler geliştirilerek sağlanan yararın artırılması hedeflenir.

✓ Elde edilen bilgiler için çoğunlukla patent hakkı alınır.

✓ Çeşitleri; örnek olay, özel durum, aksiyon (eylem), etnografik, gelişimci, deneysel, tarihsel vb.

22

Amaçlarına Göre Araştırma Türleri

Æ

Yöntemlerine göre araştırmalar Tarihi, Betimsel ve Deneysel olmak üzere üçe ayrılır;

Tarihi Araştırmalar:

✓ Geçmişten günümüze geçen süreçte yaşanmış olay ve olguların araştırılıp açıklanması ve ortaya çıkarılmasında kullanılan yöntemdir.

✓ Dönemin dokümanları dikkatlice okunarak ya da o zamanlarda yaşamış kişilerle görüşmeler yapılarak odaklanılan problemle ilgili cevap aranır.

✓ Bu tür araştırmalarda doğruluğun sağlanması önemli bir sorundur.

✓ “Nerede, niçin, ne zaman, sonuçta ne oldu” gibi sorulara cevap aranır.

23

Yöntemlerine Göre Araştırma Türleri

Æ

Betimsel Araştırmalar:

✓ Mevcut durumu veya geçmişten gelen sorunları inceleyen araştırmadır.

✓ Genelde verilen bir durumu aydınlatmak, standartlar doğrultusunda değerlendirmeler yapmak ve olaylar arasında olası ilişkileri ortaya çıkarma amaçlı araştırmalardır.

✓ Bu tür araştırmalarda amaç, incelenen durumu etraflıca tanımlamak ve açıklamaktır.

✓ Bu yöntemde, inceleme sürecinde doğal şartları bozmadan araştırmaların yürütülebilmesi nedeniyle, birçok araştırmacı tarafından tercih edilmektedir.

24

Yöntemlerine Göre Araştırma Türleri

Æ

Deneysel Araştırmalar:

✓ Bir araştırmada, değişkenleri ölçebilmek ve bu değişkenler arasındaki sebep-sonuç ilişkilerini ortaya çıkarmada genelde deneysel yöntem kullanılır.

✓ Araştırmacının amacı, araştırdığı konuyu ‘neden’ sorusu ve sebep-sonuç ilişkisi ile irdelemek istiyorsa, en uygun araştırma yöntemi deneysel olandır.

✓ Bilimsel yöntemler içinde en kesin sonuçların elde edildiği araştırmalardır. Çünkü araştırmacı karşılaştırılabilir işlemler uygular ve daha sonra onların etkilerini inceler.

25

Yöntemlerine Göre Araştırma Türleri

Æ

Yapıldığı çevreye göre araştırmalar Alan ve Laboratuvarolmak üzere ikiye ayrılır;

Alan Araştırmaları:

✓ Alan araştırmaları gerçek hayatın içinde yürütüldüklerinden, yapaylık söz konusu değildir.

✓ Sosyal bilimlerde, bir grup, bir şirket, bir köy, bir şehir veya bütün bir toplum araştırma alanı olarak kabul edilebilir.

✓ Alan araştırması, “tarama araştırması”, “saha araştırması” veya “survey” gibi kavramlarla açıklanmaktadır. Buna “betimsel araştırma” da denilir.

26

Çevreye Göre Araştırma Türleri

Æ

Alan Araştırmaları:

✓ Alan araştırmaları insanların herhangi bir konudaki görüşlerini ve değerlendirmeleri içerir.

✓ Alan araştırmasının bilimsel niteliği, toplumla ve bireyle ilgili değişkenleri içermesinden kaynaklanır.

✓ Bu değişkenler;✓ Bireyin cinsiyeti, dini, medeni hali, sosyo-ekonomik statüsü,

eğitim düzeyi, yaşı, geliri, mesleği, yaşadığı coğrafi bölge, bağımsız değişkenleri

✓ Bireyin düşünceleri, ilgisi, tutumu, tavrı gibi psikolojik ve sosyal psikolojik davranışları bağımlı değişkenleri oluşturur.

27

Çevreye Göre Araştırma Türleri

Æ

Laboratuvar Araştırmaları:

✓ Laboratuvar, araştırma şartları araştırıcılar tarafından oluşturulup kontrol edildiği için yapay bir ortamdır.

✓ Kontrollü ve yapay ortamdaki davranışların gerçek hayattan farklı olacağı tabiidir.

✓ Özellikle sosyal bilimler ve eğitimle ilgili laboratuvar araştırmalarının gerçek hayat ile uyumluluk imkanı oldukça kısıtlı ve zordur.

✓ Bu nedenle laboratuvar araştırmalarının sosyal bilimlerde uygulama imkanı ve kullanımı oldukça sınırlıdır.

28

Çevreye Göre Araştırma Türleri

Æ

Laboratuvar Araştırmaları:

✓ Şüphesiz bunun en önemli nedeni, kobaylar üzerinde yürütülen deney odası çalışmaları ve denemelerinin, insan hayatı üzerinde yapılmamasıdır.

✓ İnsanlar üzerinde yapılan deneysel çalışmaların, deneysel çalışma koşullarından oldukça farklı boyutta yürütüldüğü ve bu çalışmalardan önemli verilerin elde edildiği de bilinmektedir.

29

Çevreye Göre Araştırma Türleri

Bilimsel Araştırma EtiğiS c i e n t i f i c R e s e a r c h E t h i c s

30

Æ

▪ Latince ethos (töre, gelenek, alışkanlık) sözcüğünden türetilmiş olan , ahlak anlamında kullanılsa da, “Ahlak” kavramından biraz farklı olduğu bilinen “Etik” kavramı, TDK sözlüğünde “çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü” şeklinde tanımlanmaktadır.

▪ Bu tanımdan hareketle, her alanda olduğu gibi, bilim alanında da bilim etiği veya bilim ahlakı kurallarından söz edilebilir.

▪ Bu kurallar tüm araştırmacıların özen göstermesi ve uygulaması gereken temel değerlerdir.

31

Etik Nedir?

Æ

▪ Etik değerlerin varlık amacı; bilimsel çalışmaların niteliğini yükseltmek, araştırmacıların bireysel performans ve üretkenliğini artırmak, bilim alanındaki ilerlemeyi sağlıklı bir zeminde yürütülmesini sağlamaktır.

▪ Etik kurallara dayalı olmayan bilimsel çalışmalar, bilimsel araştırma kurallarına uygu bir şekilde yürütülmüş olsa da elde edilen sonuçlar güvenli ve geçerli olmayacaktır.

32

Etik Nedir?

Æ

▪ Toplumların varlıklarını sürdürmeleri ve kendilerini sağlıklı ve güven içinde geleceğe taşıyabilmenin en önemli araçlarından biri de bilimsel çalışmalarıdır.

▪ Çağımızda bilim ve araştırma çalışmalarına önem veren toplumların, medeniyet yarışında daha önde oldukları bilinen bir gerçektir.

▪ Başka toplumların yaptığı bilimsel çalışmaların sonuçlarından yararlanmak kuşkusuz mümkündür.

▪ Ancak bu tür toplumlar, lider ve öncü olamadıkları gibi, sürekli başka toplumların takipçisi konumunda kalırlar.

33

Bilimsel Araştırma Etiği

Æ

▪ Sonuçların eksik, yanlı veya hatalı olması durumlarında, bunun fark edilmesi uzun bir süre alacağından, bu tür araştırma sonuçları topluma yarar yerine zarar verebilmektedir.

▪ O nedenle hiçbir toplum, kendi bilimsel çalışma ve araştırma potansiyelini atıl bırakıp da geleceğini diğer toplumlara emanet etmez.

▪ Bu düşünceler etrafında şekillenen bilimsel çalışmalarda, ihmal, savsaklama, sonuçları çarpıtma, başkalarının çalışmalarını kendininmiş gibi gösterme türünden etik dışı eylemler söz konusu olamaz.

▪ Bilimin amacı, elde ettiği sonuçların insanlığın yararına kullanmaktır. Bilimsel çalışmalar sürecinde, araştırmacıların kişisel beklenti ve hırslarının doğuracağı sakıncaları önlemesi amacıyla etik kuralların uygulanmasıdır.

34

Bilimsel Araştırma Etiği

Æ

TÜBİTAK etik ilkeler konusunda 6 temel ilke belirlemiştir.

▪ Gerçeğe Uygunluk▪ Veriler, sadece bilimsel yöntemlerle yürütülen gerçek deney ve gözlemlerden elde

edilmelidir.

▪ Araştırmada yapılan yorumlar ve değerlendirmelerde bilimsel yöntemlerin dışına çıkılamaz.

▪ Bu bağlamda elde edilmiş veriler saptırılamaz, elde edilmiş sonuçlar araştırma sonuçları gibi gösterilemez.

▪ Bilimsel Araştırmanın Zarar Vermemesi▪ Bilimsel araştırma sürecinde deneklerin zarar görmemesi, deneklerin

bilgilendirilmesi gibi sağlık konusunda bilgilendirmeyi zorunluluk arz etmektedir.

▪ Deney hayvanlarının acı çekmemesi dikkate alınmalıdır.

35

Etik İlkeleri

Æ

▪ Sorumluluk ve Haklar▪ Bilim insanı araştırma bulguları ile ilgili olarak toplumu bilgilendirmek ve olası

zararlı uygulamalar konusunda uyarmak zorundadır.

▪ Ayrıca bilim insanı kendi vicdani kanaatine göre zararlı sonuçlar doğuracak araştırmalara katılmama hakkına sahiptir.

▪ Yazarların Belirtilmesi▪ Araştırma sonuçları araştırmayı yapanların tümünün isimleri katkıları oranında

yayınlanır.

▪ Araştırmanın planlanması, yürütülesi ve yayına hazırlanmasında etkin katkıda bulunmamış kişilerin isimleri yazar listesinde yayınlanamaz.

36

Etik İlkeleri

Æ

▪ Kaynak Gösterme ve Alıntılar▪ Araştırma sonuçlarının yayınlanmasında yararlanılan, kitap, dergi ve her türlü

alıntı kaynağı belirtilmek zorundadır.

▪ Evrensel olarak tanınan kuram ve matematiksel formüller gibi bilinen bilgiler dışındaki herhangi bir yapıt ve bilgi izin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz veya yayınlanamaz.

▪ Akademik Etkinliklerde Etik ve Bilim İnsanı▪ Bilim insanı, akademik yaşamının bütün evrelerinde ve öğretim, yöntem ve

akademik değerlendirmelere ilişkin görevlerde bilimsel liyakati temel olarak ölçüt olarak kabul eder, temel etik kurallarının dışına çıkmasına göz yummaz.

▪ Eğitimin eksik verilmesi, kopyacılık, akademik ilerleme ve ödül jürilerinde bilimsel liyakat ölçülerinin dışına çıkmak, kişileri kayırmak ve benzer davranışlar kabul edilemez.

37

Etik İlkeleri

Æ

İntihal, bir yazarın ya da konuşmacının, başkasına ait bir fikri ya da eseri, kısmen ya da tamamen, yerleşik hale gelmiş usullere aykırı şekillerde kendisininmiş gibi sunması.

Öz-intihal (Self Plagiarism)

Daha önce yayınlanmış kendinize ait bir metni, kaynağını tam ve doğru şekilde belirtmeden, tekrar kullanmak (iktibas).

38

İntihal Nedir?

Æ

✓ Araştırma süresince kullanılan kaynakların künyelerini eksiksiz olarak not etmek.

✓ Kullanılabilecek bilgi ve fikirlerle birlikte kaynağını not etmek.

✓ Not alırken kendi ifadelerini kullanmak.

✓ Cümleler aynen kopyalanmışsa "tırnak işareti" kullanmak ve sayfa numarasını kaydetmek.

✓ Eksiksiz bir kaynak (referans) listesi oluşturmak.

✓ Her kullanımda kaynaklara gerekli göndermeyi yapmak.

✓ Hangi durumlarda kaynak göstermek gerekli, hangi durumlarda değil bilmek gerekir.

39

İntihalden Kaçınmanın Yolları

Æ

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu

▪ Madde 71 / 3: “Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır.”

▪ Madde 71 /5: “Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette kaynak gösteren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Yükseköğretim Kurumları Yönetici, Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği

▪ Madde 11/n (“Kamu Görevinden Çıkarma”): “Bir başkasının bilimsel eserinin veya çalışmasının tümünü veya bir kısmını kaynak belirtmeden kendi eseri gibi göstermek.”

40

Yasal Haklar

Literatür TaramasıL i t e r a t u r e R e v i e w

41

Æ

Google

https://www.google.com

42

Literatür Taraması

Google Akademik

https://scholar.google.com

KBÜ Veritabanları

http://kutuphane.karabuk.edu.tr

Æ

DergiPark Akademik

https://www.dergipark.org.tr

43

Literatür Taraması

YÖK Ulusal Tez Merkezi

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi

ResearchGate

https://www.researchgate.net

Æ

1 Ergün, M. "Felsefeye Giriş (Bilim Felsefesi)", Türk Psikiyatri Derneği (15.02.2020)

2 Arıkan, R. (2000). "Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama", Gazi Kitabevi, Ankara. (15.02.2020)

3 Yalçıntaş, A., "Araştırma Yöntemleri", Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri (16.02.2020)

4 Kurbanoğlu, S. (2009). "Atıf ve Kaynakça Düzenleme", IV. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayı (16.02.2020)

5 Gurbetoğlu, A. “Bilimsel Araştırma Yöntemleri”, http://agurbetoglu.com, (18.02.2020)

6

7

8

9

10

B u d e r s n o t u h a z ı r l a n ı r k e n a ş a ğ ı d a b e l i r t i l e n k a y n a k l a r d a n y a r a r l a n ı l m ı ş t ı r.

44

Kaynaklar