kontamİnasyon ve sterİlİzasyon

KONTAMİNASYON KONTAMİNASYON ve ve

STERİLİZASYONSTERİLİZASYONEczacılık Teknolojisi BölümüEczacılık Teknolojisi Bölümü

Farmasötik Teknoloji Anabilim DalıFarmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

11

KONTAMİNASYONKONTAMİNASYON

1.1. Partikül kontaminasyonuPartikül kontaminasyonu2.2. Mikroorganizma kontaminasyonuMikroorganizma kontaminasyonu

22

Kontaminasyon Kontaminasyon KaynaklarıKaynakları

• HammaddeHammadde• AtmosferAtmosfer• NefesNefes• EllerEller• GiyimGiyim• SaçSaç• Çalışma alanıÇalışma alanı• AletlerAletler• Çalışma süresiÇalışma süresi• ÇözücüÇözücü• AmbalajAmbalaj

33

Partikül KontaminasyonuPartikül KontaminasyonuBaşka bir ilaç,Başka bir ilaç,Metal partiküller, Metal partiküller, Asbest,Asbest,Cam,Cam,Kauçuk,Kauçuk,Kağıt,Kağıt,Kül vb. Kül vb. herhangibir herhangibir partikülpartikül

44

Kontaminasyonun Kontaminasyonun tehlikeleri:tehlikeleri:

Enfeksiyona yol açabilir,Enfeksiyona yol açabilir,Parçacık damar tıkanmasına neden Parçacık damar tıkanmasına neden olabilir,olabilir,Mikroorganizma ile kontaminasyonda Mikroorganizma ile kontaminasyonda göz preparatlarında görme kaybı olabilir,göz preparatlarında görme kaybı olabilir,Kontamine preparat ile intravenöz tedavi Kontamine preparat ile intravenöz tedavi gören kişilerin akciğerlerinde kronik gören kişilerin akciğerlerinde kronik fibröz anemi, selüloz lifleri, kristaller, fibröz anemi, selüloz lifleri, kristaller, vasküler lezyonlar görülebilir.vasküler lezyonlar görülebilir.Mikroorganizma ile kontaminasyonda Mikroorganizma ile kontaminasyonda ayrıca, preparat fiziksel, kimyasal ve ayrıca, preparat fiziksel, kimyasal ve estetik açıdan bozunmaya uğrayabilir.estetik açıdan bozunmaya uğrayabilir.

55

Partikül Kontaminasyonu Partikül Kontaminasyonu KontrolüKontrolü

İngiliz farmakopesi 2002’e göre;İngiliz farmakopesi 2002’e göre;Gözle görülmeyen partiküller,Gözle görülmeyen partiküller,

Işığı bloke etme esasına göre çalışan cihaz ile.Işığı bloke etme esasına göre çalışan cihaz ile.Gözle görülen partiküller,Gözle görülen partiküller,

Siyah ve parlamayan beyaz zemin üzerinde ışık Siyah ve parlamayan beyaz zemin üzerinde ışık altında gözle kontrol.altında gözle kontrol.Mikroskop yöntemi,Mikroskop yöntemi,

Numune membran filtreden süzülür ve filtre Numune membran filtreden süzülür ve filtre üzerinde kalan parçacıklar mikroskop altında üzerinde kalan parçacıklar mikroskop altında incelenir. Katı maddelerde kontrol için incelenir. Katı maddelerde kontrol için maddenin çözünebilmesi gerekir.maddenin çözünebilmesi gerekir.

66

Mikroorganizma Mikroorganizma KontaminasyonuKontaminasyonu

Bioburden (mikrobiyolojik yük):Bioburden (mikrobiyolojik yük):Bir üründe bulunan mikroorganizma sayısı Bir üründe bulunan mikroorganizma sayısı ve türü.ve türü.En yüksek değer farmakopede En yüksek değer farmakopede bildirilmiştir.bildirilmiştir.SAL SAL (sterility assurance level=sterilite güvence sınırı) (sterility assurance level=sterilite güvence sınırı) Farmakopelerde 10Farmakopelerde 10-6 -6 olarak kabul edilir.olarak kabul edilir.Örn: 1 milyon ampulden 1 tanesinde 1 mikroorganizma Örn: 1 milyon ampulden 1 tanesinde 1 mikroorganizma olması gibi.olması gibi.

77

Mikroorganizma Mikroorganizma Kontaminasyonu KontrolüKontaminasyonu Kontrolü

Membrandan süzme yöntemiMembrandan süzme yöntemiPetri yöntemiPetri yöntemi

88

Aranması sözkonusu olan Aranması sözkonusu olan mikroorganizmalar:mikroorganizmalar:

EnterobacterlerEnterobacterlerGram negatif bakterilerGram negatif bakterilerEscherichia coliEscherichia coliSalmonella Salmonella Pseudomonas aeruginosaPseudomonas aeruginosaStaphylococcus aureusStaphylococcus aureusClostridiaClostridia

E.ColiE.Coli99

STERİLİZASYONSTERİLİZASYONTanım:Tanım:

Bir üründeki tüm yaşayan Bir üründeki tüm yaşayan mikroorganizmaların vejetatif ve spor mikroorganizmaların vejetatif ve spor şekillerinin ve virüslerin öldürülmesi veya şekillerinin ve virüslerin öldürülmesi veya uzaklaştırılmasıdır.uzaklaştırılmasıdır.

* Ancak sterilizasyon kinetiği (logaritmik) buna * Ancak sterilizasyon kinetiği (logaritmik) buna olanak vermez.olanak vermez.

* Mikroorganizmalar fiziksel ve kimyasal * Mikroorganizmalar fiziksel ve kimyasal sterilizasyonda 1. derece reaksiyon kinetiği ile sterilizasyonda 1. derece reaksiyon kinetiği ile azalma gösterirler.azalma gösterirler.

1010

STERİLİZASYON KİNETİĞİSTERİLİZASYON KİNETİĞİ- dN / dt = k . N- dN / dt = k . N

dN/dt: zamanla mo sayısının azalma hızıdN/dt: zamanla mo sayısının azalma hızık: sabitk: sabit

N: t zaman sonunda sabit sıcaklıkta yaşayan mo sayısıN: t zaman sonunda sabit sıcaklıkta yaşayan mo sayısıİntegrali alınırsa;İntegrali alınırsa;

ln N = ln No – kt ln N = ln No – kt (1.derece kinetik)(1.derece kinetik)

N: sterilizasyon sonrası mo yüküN: sterilizasyon sonrası mo yüküNo: bioburdenNo: bioburden

1111

STERİLİZASYON KİNETİĞİSTERİLİZASYON KİNETİĞİD değeri (ölüm hızı)D değeri (ölüm hızı)Mevcut mikroorganizma sayısının bir Mevcut mikroorganizma sayısının bir

logaritmik birim (%90 azalması) logaritmik birim (%90 azalması) azalması için gerekli süredir/dozdur.azalması için gerekli süredir/dozdur.

Başlangıçtaki mikroorganizma sayısı ile Başlangıçtaki mikroorganizma sayısı ile ilişkilidir.ilişkilidir.

1212

STERİLİZASYON KİNETİĞİSTERİLİZASYON KİNETİĞİZ değeriZ değeriD değerinde 10 kat değişiklik D değerinde 10 kat değişiklik

(1 logaritmik birim) olması için gerekli (1 logaritmik birim) olması için gerekli değerdir.değerdir.

Z ve D değerleri süzme dışındaki diğer Z ve D değerleri süzme dışındaki diğer sterilizasyon yöntemlerinde geçerlidir.sterilizasyon yöntemlerinde geçerlidir.

Z = T2 –T1 / log D1 – logD2Z = T2 –T1 / log D1 – logD21313

F değeriF değeriSıcaklığın uygulandığı herhangibir Sıcaklığın uygulandığı herhangibir sterilizasyon yönteminde mikroorganizma sterilizasyon yönteminde mikroorganizma popülasyonunun istenilen sınıra düşürülmesi popülasyonunun istenilen sınıra düşürülmesi için gerekli olan sterilizasyon süresidir.için gerekli olan sterilizasyon süresidir.

F = (logA – logB) . DF = (logA – logB) . DA: mevcut mikroorganizma sayısı A: mevcut mikroorganizma sayısı

(bioburden)(bioburden)B: ulaşılmak istenen sayıB: ulaşılmak istenen sayı

D değeri bilinmiyor ise D değeri için dirençli bir m.o.’nın D değeri bilinmiyor ise D değeri için dirençli bir m.o.’nın örneğin B. Stearothermophilus’un D değeri (buharla örneğin B. Stearothermophilus’un D değeri (buharla sterilizasyon için Dsterilizasyon için D121121

oo=1.5’) kullanılır.=1.5’) kullanılır.Hesaplanan F değerine %50 emniyet süresi ilave Hesaplanan F değerine %50 emniyet süresi ilave edilmelidir.edilmelidir.

1414

F değerine etki eden faktörler:F değerine etki eden faktörler:

Ürün kabının boyutu, şekli ve ısı Ürün kabının boyutu, şekli ve ısı geçirgenliği,geçirgenliği,Ürün hacmi ve viskozitesi,Ürün hacmi ve viskozitesi,Sterilizasyon kazanına yerleştirilen Sterilizasyon kazanına yerleştirilen birimlerin toplam büyüklüğü ve yerleştirme birimlerin toplam büyüklüğü ve yerleştirme şekli.şekli.

1515

İnaktivasyon faktörü (İF) değeriİnaktivasyon faktörü (İF) değeri

Sterilizasyon koşullarında t süresince kalan Sterilizasyon koşullarında t süresince kalan ve belli bir D değerine sahip mo’nın ve belli bir D değerine sahip mo’nın sterilizasyon öncesindeki sayısının sterilizasyon öncesindeki sayısının sterilizasyon sonrasında kaç birim sterilizasyon sonrasında kaç birim azaldığını gösterir.azaldığını gösterir.

Süzme dışındaki tüm yöntemlerde Süzme dışındaki tüm yöntemlerde kullanılabilir.kullanılabilir.

İF = 10 İF = 10 t/Dt/D

F = DF = D121121 . log İF . log İF

1616

STERİLİZASYON STERİLİZASYON YÖNTEMLERİYÖNTEMLERİ1. FİZİKSEL YÖNTEMLER1. FİZİKSEL YÖNTEMLER

Sıcakta sterilizasyonSıcakta sterilizasyonDoygun su buharı ile sterilizasyonDoygun su buharı ile sterilizasyonKuru ısı sterilizasyonuKuru ısı sterilizasyonu

Işınlarla sterilizasyonIşınlarla sterilizasyonUV ışınlarla sterilizasyonUV ışınlarla sterilizasyonİyonize radyasyon ile sterilizasyonİyonize radyasyon ile sterilizasyon

Filtrasyon ile sterilizasyonFiltrasyon ile sterilizasyon2. KİMYASAL YÖNTEMLER2. KİMYASAL YÖNTEMLER

Gaz ileGaz ile sterilizasyonsterilizasyonAntimikrobiyal madde çözeltisi ile sterilizasyonAntimikrobiyal madde çözeltisi ile sterilizasyon

3. ASEPTİK TEKNİK3. ASEPTİK TEKNİK(ambalajında sterilize edilemeyen preparatlar için) (ambalajında sterilize edilemeyen preparatlar için)

1717

FİZİKSEL FİZİKSEL YÖNTEMLERYÖNTEMLER

1818

SICAKTA STERİLİZASYONSICAKTA STERİLİZASYON

Bu yöntemlerin etkinliği;Bu yöntemlerin etkinliği;Isı enerjisinin mikroorganizmalar Isı enerjisinin mikroorganizmalar üzerindeki öldürücü etkisine,üzerindeki öldürücü etkisine,Malzemenin ısıda bekletilme süresine,Malzemenin ısıda bekletilme süresine,Ortamda nem bulunup bulunmamasına Ortamda nem bulunup bulunmamasına bağlıdır.bağlıdır.

Sıcak kuru hava (1g)Sıcak kuru hava (1g) →→ 1 cal1 cal121121ooC 1 g buharC 1 g buhar → → 525 cal525 cal

1919


Sterilizasyon döngüsü;Sterilizasyon döngüsü;Gecikme süresi, Gecikme süresi, Sterilizasyon süresi,Sterilizasyon süresi,Soğuma süresinden oluşur.Soğuma süresinden oluşur.

2020


Mikroorganizmaların sıcakta ölümü hücre Mikroorganizmaların sıcakta ölümü hücre proteinlerinin veya enzimlerin proteinlerinin veya enzimlerin inaktivasyonu sonucu gerçekleşir.inaktivasyonu sonucu gerçekleşir.

Sıcaklığın mikroorganizmalar üzerine etkisi Sıcaklığın mikroorganizmalar üzerine etkisi neme, sıcaklığın derecesine ve süreye neme, sıcaklığın derecesine ve süreye bağlıdır.bağlıdır.

2121


Basınçlı Buhar ile SterilizasyonBasınçlı Buhar ile SterilizasyonBuhar, cisimlerin soğuk yüzeyi ile temas Buhar, cisimlerin soğuk yüzeyi ile temas

ettiğinde yoğunlaşır ve taşıdığı ısıyı o ettiğinde yoğunlaşır ve taşıdığı ısıyı o cisime aktarır ve cisimler süratle ısınırlar.cisime aktarır ve cisimler süratle ısınırlar.

Ayrıca buhar gözenekli malzemeye kolayca Ayrıca buhar gözenekli malzemeye kolayca girebilir.girebilir.

Sterilizasyon Sterilizasyon otoklavda otoklavda yürütülür.yürütülür.Sterilizasyon sonrası malzemeler ıslak olur.Sterilizasyon sonrası malzemeler ıslak olur.

2222

OTOKLAVOTOKLAV

Metalden yapılmış bir cihazdır.Metalden yapılmış bir cihazdır.Kazanı ve kazan gövdesine vidalarla sıkıca Kazanı ve kazan gövdesine vidalarla sıkıca

oturan bir kapağı vardır.oturan bir kapağı vardır.Kapakta veya gövdenin üst kısmında iç Kapakta veya gövdenin üst kısmında iç

basıncı gösteren bir manometre, bir basıncı gösteren bir manometre, bir emniyet supabı ve bir hava ve buhar çıkış emniyet supabı ve bir hava ve buhar çıkış musluğu vardır.musluğu vardır.

2323

Otoklavda en yüksek verimi elde Otoklavda en yüksek verimi elde edebilmek için, hiç su damlacığı edebilmek için, hiç su damlacığı içermeyen kuru buharın (doygun buhar) içermeyen kuru buharın (doygun buhar) kullanılması gerekir.kullanılması gerekir.

Doygun buhar:Doygun buhar: hiç su damlacığı hiç su damlacığı içermeyen kuru buhardır.içermeyen kuru buhardır.

2525

Otoklav sterilizasyonunda bazı durumlarda Otoklav sterilizasyonunda bazı durumlarda hava/buhar karışımınınhava/buhar karışımının kullanılması kullanılması gerekir.gerekir.Saf buhar ile yapılan otoklav Saf buhar ile yapılan otoklav sterilizasyonunun soğuma aşamasında, sterilizasyonunun soğuma aşamasında, plastik torba ve sıkılabilir tüplerin patlama plastik torba ve sıkılabilir tüplerin patlama olasılığı vardır.olasılığı vardır.Buhar içinde havanın olması, sterilizasyon Buhar içinde havanın olması, sterilizasyon odasının basıncının kontrolünü odasının basıncının kontrolünü kolaylaştırır.kolaylaştırır.Ancak hava ve buharın ayrılma eğilimi Ancak hava ve buharın ayrılma eğilimi nedeniyle, karışımın sürekli karıştırılması nedeniyle, karışımın sürekli karıştırılması gerekir.gerekir.

2626

Hava + buhar karışımının kullanıldığı Hava + buhar karışımının kullanıldığı otoklav ile sterilize edilen materyaller:otoklav ile sterilize edilen materyaller:

◙ ◙ Plastik torba veya plastik/alüminyum Plastik torba veya plastik/alüminyum ambalaj içindeki sulu karışımlar, ambalaj içindeki sulu karışımlar,

◙ ◙ İçleri önceden doldurulmuş İçleri önceden doldurulmuş enjektörler,enjektörler,

2727

Otoklavdaki doymuş su buharının kaynama derecesi Otoklavdaki doymuş su buharının kaynama derecesi basınçla beraber artar;basınçla beraber artar;

- Atmosfer basıncında 100- Atmosfer basıncında 100ooC iken,C iken,- Basıncın 1 atm artması ile 120.6- Basıncın 1 atm artması ile 120.6ooC’ye C’ye (en çok kullanılan),(en çok kullanılan),- Basıncın 2 atm artması ile 132- Basıncın 2 atm artması ile 132ooC’ye çıkar.C’ye çıkar.

Önerilen otoklav sterilizasyonu koşulları; 115Önerilen otoklav sterilizasyonu koşulları; 115ooC’de 30 C’de 30 dk, 121dk, 121ooC’de 15 dk, 121C’de 15 dk, 121ooC’de 20 dk, 134C’de 20 dk, 134ooC’de 3dk’ C’de 3dk’ dır. dır.

2828

Otoklav içindeki havanın tam olarak Otoklav içindeki havanın tam olarak boşaltılmamasının sakıncaları:boşaltılmamasının sakıncaları:

Kazanın üstü ile altı arasında sıcaklık farkı Kazanın üstü ile altı arasında sıcaklık farkı oluşur,oluşur, İçeride kalan hava buharın küçük İçeride kalan hava buharın küçük gözeneklere girmesine engel olur,gözeneklere girmesine engel olur, Sterilizasyonun başarısız olmasına neden Sterilizasyonun başarısız olmasına neden olur.olur.

2929

!!!!!!!!!!!!

* Su buharı mutlaka mikroorganizma ile * Su buharı mutlaka mikroorganizma ile temas etmelidir.temas etmelidir.İçinde buhar oluşmayan ve buharın İçinde buhar oluşmayan ve buharın giremeyeceği şekilde kapatılmış giremeyeceği şekilde kapatılmış kaplardaki maddeler, yine buharın kaplardaki maddeler, yine buharın giremeyeceği yağlar, tozlar otoklavda da giremeyeceği yağlar, tozlar otoklavda da sterilize edilmiş olsalar kuru sıcak hava ile sterilize edilmiş olsalar kuru sıcak hava ile sterilize ediliyor gibi etkilenirler.sterilize ediliyor gibi etkilenirler.

3030

Basınçlı Buhar Sterilizasyonunda Basınçlı Buhar Sterilizasyonunda İşlem Kontrolü:İşlem Kontrolü:

Biyolojik indikatör (B. Stearothermophilus) Biyolojik indikatör (B. Stearothermophilus) ile kontrol edilir,ile kontrol edilir,Belli sıcaklıklarda renk değiştiren Belli sıcaklıklarda renk değiştiren endikatörler ile kontrol edilir,endikatörler ile kontrol edilir,Sıcaklığın zamana karşı otomatik Sıcaklığın zamana karşı otomatik kaydedilmesi ile kontrol,kaydedilmesi ile kontrol,Bowie Dick testiBowie Dick testi ile kontrol edilebilir. ile kontrol edilebilir.

3131

BOWIE DICK TESTİBOWIE DICK TESTİ

Poröz yüklü otoklavlarda buhar Poröz yüklü otoklavlarda buhar penetrasyonunun uygun olup penetrasyonunun uygun olup olmadığının kontrolü için yapılan bir olmadığının kontrolü için yapılan bir testtir.testtir.Özellikle ameliyathane giysi veya Özellikle ameliyathane giysi veya örtülerinin, sterilize edilmesi gereken örtülerinin, sterilize edilmesi gereken her türlü kumaş benzeri malzemelerin her türlü kumaş benzeri malzemelerin sterilizasyonu için kullanılan bir testtir.sterilizasyonu için kullanılan bir testtir.

3232

BOWIE DICK TESTİBOWIE DICK TESTİ

1)1) Test için havlu bezler 8 kat olacak Test için havlu bezler 8 kat olacak şekilde 3 kez yarıya katlanır ve üst üste şekilde 3 kez yarıya katlanır ve üst üste konur.konur.

2) 2) Havlu yığınının tam ortasına özel Havlu yığınının tam ortasına özel Bowie Dick testi indikatörü yerleştirilir.Bowie Dick testi indikatörü yerleştirilir.

3333

BOWIE DICK TESTİ (devam)BOWIE DICK TESTİ (devam)3)3) Hazırlanan test paketi trommelin içine Hazırlanan test paketi trommelin içine

konarak ağzı kapatılır.konarak ağzı kapatılır.4)4) Otoklavın en soğuk noktası olan Otoklavın en soğuk noktası olan

buhar buhar çıkış hattına yakın yere konur.çıkış hattına yakın yere konur.5)5) Sterilizasyon süresi kadar otoklavın Sterilizasyon süresi kadar otoklavın

içinde tutulur ve bejden kahverengine içinde tutulur ve bejden kahverengine dönen renk değişiminin indikatörün dönen renk değişiminin indikatörün

her her tarafında homojen ve tam olması tarafında homojen ve tam olması gerekir.gerekir.

3434

SICAKTA STERİLİZASYONSICAKTA STERİLİZASYONBasınçlı Buhar ile SterilizasyonBasınçlı Buhar ile Sterilizasyon

Otoklavlama sonrası soğutma yöntemleri:Otoklavlama sonrası soğutma yöntemleri:1)1) Otoklav havasını boşaltıp steril hava Otoklav havasını boşaltıp steril hava

vermek vermek 2)2) Malzemelere bulut şeklinde distile su Malzemelere bulut şeklinde distile su

püskürtmepüskürtme3)3) Yüksek basınçlı su buharı göndermeYüksek basınçlı su buharı gönderme

3636

Otoklavda sterilize edilen Otoklavda sterilize edilen materyaller:materyaller:

◙ ◙ Hermetik olarak kapatılmış parenteral Hermetik olarak kapatılmış parenteral ürünler,ürünler,

◙ ◙ Cam malzemeler,Cam malzemeler,◙ ◙ Kauçuk kapaklar,Kauçuk kapaklar,◙ ◙ Değişik filtreler,Değişik filtreler,◙ ◙ Cerrahide kullanılan aletler,Cerrahide kullanılan aletler,◙ ◙ Kumaş benzeri malzemeler,Kumaş benzeri malzemeler,◙ ◙ Pamuk, gazbezi, katgüt,Pamuk, gazbezi, katgüt,◙ ◙ Eldiven.Eldiven.

3737

SICAKTA STERİLİZASYONSICAKTA STERİLİZASYONKuru Sıcak Hava ile SterilizasyonKuru Sıcak Hava ile SterilizasyonHem mikroorganizmaların hem de Hem mikroorganizmaların hem de

mikroorganizmaların metabolik mikroorganizmaların metabolik artıklarının yok edilmesi amacıyla artıklarının yok edilmesi amacıyla kullanılır.kullanılır.

Bu amaçlarla Bu amaçlarla EtüvEtüvden yararlanılırden yararlanılır..

* * Kuru ısı pirojenleri yok edebilir, nemli Kuru ısı pirojenleri yok edebilir, nemli ısı yok edemez.ısı yok edemez.

3838

SICAKTA STERİLİZASYONSICAKTA STERİLİZASYONKuru Sıcak Hava ile SterilizasyonKuru Sıcak Hava ile SterilizasyonÖnerilen sterilizasyon koşulları; Önerilen sterilizasyon koşulları;

160160ooC’de 120-180 dk, C’de 120-180 dk, 170170ooC’de 90-120 dk, C’de 90-120 dk, 180180ooC’de 45-60 dk’dır.C’de 45-60 dk’dır.

Pirojenlerin yok edilmesi için;Pirojenlerin yok edilmesi için;230230ooC’de 60-90 dk, C’de 60-90 dk, 250250ooC’de 30-60 dk, C’de 30-60 dk,

* Malzemelerin sterilizasyon sıcaklığında bekleme * Malzemelerin sterilizasyon sıcaklığında bekleme süresi en soğuk noktadan hesaplanır.süresi en soğuk noktadan hesaplanır.

3939

SICAKTA STERİLİZASYONSICAKTA STERİLİZASYONKuru Sıcak Hava ile SterilizasyonKuru Sıcak Hava ile SterilizasyonCam ve metaller, anhidr yağlar, yüksek sıcaklıkta Cam ve metaller, anhidr yağlar, yüksek sıcaklıkta

bozunmayan maddeler için uygun bir yöntem.bozunmayan maddeler için uygun bir yöntem.Sakıncaları,Sakıncaları,

Yüksek sıcaklıklarda maddenin yapısında Yüksek sıcaklıklarda maddenin yapısında değişiklikler oluşabilir (Örn: selüloz kömürleşir, değişiklikler oluşabilir (Örn: selüloz kömürleşir, kauçuk oksitlenir, termoplastikler erir)kauçuk oksitlenir, termoplastikler erir)Yüksek sıcaklıklarda camlar vs kırılabilir, Yüksek sıcaklıklarda camlar vs kırılabilir, genişleyebilir, yağ vs taşabilirgenişleyebilir, yağ vs taşabilir

4040

SICAKTA STERİLİZASYONSICAKTA STERİLİZASYONKuru Sıcak Hava ile SterilizasyonKuru Sıcak Hava ile Sterilizasyon

1. Doğal konveksiyonlu etüvler1. Doğal konveksiyonlu etüvlerIsınan hava yükselir yerini daha serin havaya Isınan hava yükselir yerini daha serin havaya bırakırbırakırVerimli ısı dağılımı olmazVerimli ısı dağılımı olmazRaflar arasında 20Raflar arasında 20ooC’ye varan farklar olur.C’ye varan farklar olur.Sterilizasyon sıcaklığına ulaşmak için gerekli Sterilizasyon sıcaklığına ulaşmak için gerekli süre uzundur.süre uzundur.

* Konveksiyon: ısı yayınımı* Konveksiyon: ısı yayınımı

4141

SICAKTA STERİLİZASYONSICAKTA STERİLİZASYONKuru Sıcak Hava ile SterilizasyonKuru Sıcak Hava ile Sterilizasyon

2. Zorlanmış konveksiyonlu etüvler2. Zorlanmış konveksiyonlu etüvlerIsınmış havanın malzemeler çevresinde Isınmış havanın malzemeler çevresinde döndürüldüğü etüvlerdir.döndürüldüğü etüvlerdir.Gönderilen hava HEPA (High Efficiency Gönderilen hava HEPA (High Efficiency Particulate Air) filtreden geçer. Particulate Air) filtreden geçer. Verimli ısı dağılımı olurVerimli ısı dağılımı olurRaflar arası fark 1Raflar arası fark 1ooCCSterilizasyon sıcaklığına ulaşmak için gerekli Sterilizasyon sıcaklığına ulaşmak için gerekli süre kısadır.süre kısadır.

4242

SICAKTA STERİLİZASYONSICAKTA STERİLİZASYONKuru Sıcak Hava ile SterilizasyonKuru Sıcak Hava ile Sterilizasyon3. Sıcak hava tünelleri3. Sıcak hava tünelleri

Cam malzemelerin özellikle içine parenteral ürün Cam malzemelerin özellikle içine parenteral ürün doldurulacak şişelerin sterilizasyonu için doldurulacak şişelerin sterilizasyonu için uygundur.uygundur.Sterilizasyon sıcaklığına ısıtılmış tünel içinde Sterilizasyon sıcaklığına ısıtılmış tünel içinde hareket eden, paslanmaz çelikten yapılmış elek hareket eden, paslanmaz çelikten yapılmış elek şeklinde yataktan oluşur.şeklinde yataktan oluşur.Malzemeler tünelden çıktıklarında sterildir ve Malzemeler tünelden çıktıklarında sterildir ve dolum için doğrudan aseptik ortama gönderilirler.dolum için doğrudan aseptik ortama gönderilirler.İşlem 280İşlem 280ooC’de 20 dakikadan 300C’de 20 dakikadan 300ooC’de 3-4 C’de 3-4 dakikaya kadar indirilmiştir.dakikaya kadar indirilmiştir.

4343


Kuru Sıcak Hava ile SterilizasyonKuru Sıcak Hava ile Sterilizasyon

İşlem Kontrolü için,İşlem Kontrolü için,Biyolojik indikatör olarak B. Subtilis var. Biyolojik indikatör olarak B. Subtilis var. niger önerilir,niger önerilir,Kaydedici termometrelerKaydedici termometrelerEndikatörlü tüp ve şeritler kullanılır.Endikatörlü tüp ve şeritler kullanılır.

4444

Etüvde sterilize edilen materyaller:Etüvde sterilize edilen materyaller:

◙ ◙ Tüp, balon, pipet, cam enjektör gibi Tüp, balon, pipet, cam enjektör gibi cam eşyalar.cam eşyalar.

◙ ◙ Bistüri, pens, makas, spatül gibi Bistüri, pens, makas, spatül gibi metalik eşyalar.metalik eşyalar.

◙ ◙ Isıya dayanıklı ve su içermeyen Isıya dayanıklı ve su içermeyen yağlar veya kimyasal maddeler, ağzı yağlar veya kimyasal maddeler, ağzı sıkı kapalı kaplarda.sıkı kapalı kaplarda.

4545

Etüvde sterilizasyonEtüvde sterilizasyon

Malzemelerin sterilizasyon sıcaklığında Malzemelerin sterilizasyon sıcaklığında bekleme süresi, sterilizasyon odasının en bekleme süresi, sterilizasyon odasının en soğuk noktasının saptanması ile belirlenir.soğuk noktasının saptanması ile belirlenir.

Bu amaçla ısı duyargaları (termoçift) Bu amaçla ısı duyargaları (termoçift) kullanılır.kullanılır.

Sterilizasyon süresi, saptanan bu soğuk Sterilizasyon süresi, saptanan bu soğuk noktanın sterilizasyon sıcaklığına noktanın sterilizasyon sıcaklığına gelmesinden sonra başlar.gelmesinden sonra başlar.

4646

IŞINLARLA STERİLİZASYONIŞINLARLA STERİLİZASYON

Başka bir sterilizasyon yöntemi Başka bir sterilizasyon yöntemi kullanılamaması halinde bu yönteme kullanılamaması halinde bu yönteme başvurulmalıdır. İyonize eden ışınların başvurulmalıdır. İyonize eden ışınların etkisinden yararlanılabilir.etkisinden yararlanılabilir.

Işınlarla sterilizasyon iki şekilde Işınlarla sterilizasyon iki şekilde yapılabilir:yapılabilir:1. UV ışınlarla sterilizasyon1. UV ışınlarla sterilizasyon2. İyonize radyasyon ile sterilizasyon2. İyonize radyasyon ile sterilizasyon

4747


UV Işınları ile SterilizasyonUV Işınları ile Sterilizasyon210-328 nm dalga boyu aralığı UV aralıktır.Öldürücü etki 240-280 nm aralığındaki UV

ışığı ile elde edilir.Mikroorganizmalar üzerinde en fazla

öldürücü etki oluşturan UV ışını, civa buharı lambalarının 253.7 nm dalga boyunda oluşturduğu ışındır.

UV ışınının enerji birimi W/saniye/cm2’dir.4848

IŞINLARLA STERİLİZASYONIŞINLARLA STERİLİZASYONUV ışığın m.o.’lar üzerindeki öldürücü etkisi;

m.o.’nın kendini tedavi etme özelliği, m.o. tipi, m.o. sayısı, m.o. durumu, ortamda organik yapı olup olmaması, sıcaklık ve dalga boyu ile ilişkilidir.

Örn:Mikrorganizmaların bulunduğu ortamda kan ve serum gibi organik bir yapı varsa,öldürücü etkinin oluşması için gerekli UV ışını dozunun arttırılması gerekir.

4949


UV Işınları ile SterilizasyonUV Işınları ile Sterilizasyon

Bu yöntemin etkinliğinde;- Ortamdaki nem,- Katedilen mesafe,- UV lambanın gücü, rol oynar.

Ortamda nem varsa gerekli UV ışın dozu/süresi daha azdır. Lambalar eskiyebilir ve ışın yayma gücü azalır.

5050


UV Işınları ile SterilizasyonUV Işınları ile Sterilizasyon

UV ışınları giriş yapabilme özelliklerinin zayıf olmasından dolayı her yapıya nüfuz edemezler.

Bu nedenle temel olarak yüzeylerde ve havada bulunan mikroorganizmaların öldürülmesi amacıyla kullanılırlar.

5151

IŞINLARLA STERİLİZASYONIŞINLARLA STERİLİZASYONİyonize Radyasyon ile Sterilizasyonİyonize Radyasyon ile Sterilizasyonİyonize radyasyon ikiye ayrılır:İyonize radyasyon ikiye ayrılır:

1. Elektromanyetik radyasyon1. Elektromanyetik radyasyon- - Gamma ışınları*Gamma ışınları*- X ışınları- X ışınları

2. Taneciklerden kaynaklanan radyasyon2. Taneciklerden kaynaklanan radyasyon- - αα- - ββ- Pozitron- Pozitron- Nötron- Nötron- - Hızlandırılmış yüksek enerjili elektron*Hızlandırılmış yüksek enerjili elektron*

* Sterilizasyon amaçlı sadece bunlar kullanılır.* Sterilizasyon amaçlı sadece bunlar kullanılır.5252


Gama Işınları ile SterilizasyonGama Işınları ile SterilizasyonBu yöntemin kullanılabilmesi için radyasyon

sonucu üründe bozunma meydana gelmemelidir.

Oda sıcaklığında yürütülen işlemdir.Oda sıcaklığında yürütülen işlemdir.Isı enerjisine gerek duyulmadan malzeme Isı enerjisine gerek duyulmadan malzeme

ambalajı içinde sterilize edilebilir.ambalajı içinde sterilize edilebilir.Kesintisiz sterilizasyon yapılabilir.Kesintisiz sterilizasyon yapılabilir.

5353

IŞINLARLA STERİLİZASYONIŞINLARLA STERİLİZASYONGama Işınları ile SterilizasyonGama Işınları ile SterilizasyonGamma ışını kaynağı olarak Gamma ışını kaynağı olarak

kobalt-60 (kobalt-60 (6060Co) Co) sezyum-137 (sezyum-137 (137137Cs)Cs)

D değeri ile sterilizasyonun etkinliği hesaplanabilir.D değeri ile sterilizasyonun etkinliği hesaplanabilir.B. Pumilus sporlarının D değeri kullanılır B. Pumilus sporlarının D değeri kullanılır

(D=3 kGy)(D=3 kGy)Farmakopelerde sterilizasyonFarmakopelerde sterilizasyon dozu olarak kabul

edilen radyasyon dozu 25 kGy’dir.

5454


Gama Işınları ile SterilizasyonGama Işınları ile Sterilizasyon

İşlem Kontrolü için,İşlem Kontrolü için,Dozimetreler kullanılarak absorplanan Dozimetreler kullanılarak absorplanan radyasyon dozu belirlenir.radyasyon dozu belirlenir.

5555

IŞINLARLA STERİLİZASYONIŞINLARLA STERİLİZASYONİİyonize radyasyon ile sterilize edilen madde yonize radyasyon ile sterilize edilen madde ve malzemelere örnekler:ve malzemelere örnekler:

- hastanede kullanılacak aletler- kontakt lens çözeltileri- bebek emzikleri- her türlü tıbbi malzeme- bazı vitaminler- bazı steroidler- bazı hormonlar- bazı kanser ilaçları- kemik ve dokular

5656

Işınlarla sterilize edilen materyaller:Işınlarla sterilize edilen materyaller:

◙ ◙ SuSu◙ ◙ HavaHava

Radyoliz sonucu üründe bozunma Radyoliz sonucu üründe bozunma olmaması koşulu ile;olmaması koşulu ile;

◙ ◙ Tıbbi ürünler, ambalaj ve kapaklar, Tıbbi ürünler, ambalaj ve kapaklar, membran filtreler vb. materyallermembran filtreler vb. materyaller

◙◙ Bazı farmasötik preparatlarBazı farmasötik preparatlar

5757

!!!!!!!!!!!!

* İçinde su bulunan ilaç şekilleri iyonize * İçinde su bulunan ilaç şekilleri iyonize radyasyonla sterilize edilemezler.radyasyonla sterilize edilemezler.

Su molekülünde oluşan peroksit ve Su molekülünde oluşan peroksit ve serbest radikal formülasyondaki diğer serbest radikal formülasyondaki diğer maddelerle reaksiyona girebilir.maddelerle reaksiyona girebilir.

5858

FİLTRASYON ile STERİLİZASYONFİLTRASYON ile STERİLİZASYON

Herhangi bir sıvıdan veya gazdan Herhangi bir sıvıdan veya gazdan mikroorganizmaların uzaklaştırılmasıdırmikroorganizmaların uzaklaştırılmasıdır

Filtrenin por çapı Filtrenin por çapı ≤ 0.22 ≤ 0.22 m olmalıdır.m olmalıdır.En küçük bakteri ve en büyük virüs 0.3 En küçük bakteri ve en büyük virüs 0.3 m çapa m çapa

sahiptir.sahiptir.Kontaminasyon olmaması için, süzme işlemi ve Kontaminasyon olmaması için, süzme işlemi ve

takiben ambalajlama aseptik ortamda ve steril takiben ambalajlama aseptik ortamda ve steril malzemelerle yapılmalıdır.malzemelerle yapılmalıdır.

Süzme sırasında filtrenin zarar görmemiş olduğu, Süzme sırasında filtrenin zarar görmemiş olduğu, filtrasyon ünitesinin sızıntı yapmadığı kontrol filtrasyon ünitesinin sızıntı yapmadığı kontrol edilmelidir.edilmelidir.

5959

FİLTRASYON ile STERİLİZASYONFİLTRASYON ile STERİLİZASYON

Süzme hızına etki eden faktörler:Süzme hızına etki eden faktörler:

- gözenek çapı,- gözenek çapı,- boşluk oranı,- boşluk oranı,- yüzey alanı,- yüzey alanı,- üst ve alt yüz arası basınç farkı,- üst ve alt yüz arası basınç farkı,- viskozite- viskozite

6060

Filtrasyon ile sterilize edilen Filtrasyon ile sterilize edilen materyaller:materyaller:

◙ ◙ Büyük hacimli sıvılar,Büyük hacimli sıvılar,◙ ◙ Hava,Hava,◙ ◙ Gazlar,Gazlar,◙ ◙ Serum,Serum,◙ ◙ Fiziksel ve kimyasal özellikleri sıcakta Fiziksel ve kimyasal özellikleri sıcakta

bozulan vitamin çözeltileri.bozulan vitamin çözeltileri.

6161

KİMYASAL KİMYASAL YÖNTEMLERYÖNTEMLER

6262

GAZ ile STERİLİZASYONGAZ ile STERİLİZASYONBazı kimyasal maddeler konsantrasyona Bazı kimyasal maddeler konsantrasyona

bağlı olarak mikroorganizmaların ölmesine bağlı olarak mikroorganizmaların ölmesine veya üremelerinin durmasına yol açarlar.veya üremelerinin durmasına yol açarlar.

Etkileri şöyledir;Etkileri şöyledir;- proteinlerin pıhtılaşması,- proteinlerin pıhtılaşması,- hücre duvarının zarar görmesi,- hücre duvarının zarar görmesi,- serbest –SH gruplarının yok olması,- serbest –SH gruplarının yok olması,- kimyasal antagonizm.- kimyasal antagonizm.

6363

GAZ ile STERİLİZASYONGAZ ile STERİLİZASYONSterilizasyondan sonra ortamdan uzaklaştırılması Sterilizasyondan sonra ortamdan uzaklaştırılması

kolay olduğundan genellikle gaz halindeki kolay olduğundan genellikle gaz halindeki maddeler kullanılır.maddeler kullanılır.

GazlarGazlar::Formaldehit Formaldehit (kolay rxn girer, zor uzaklaştırılır)(kolay rxn girer, zor uzaklaştırılır)Kükürt dioksit Kükürt dioksit (kolay rxn girer, zor uzaklaştırılır)(kolay rxn girer, zor uzaklaştırılır)Etilen oksitEtilen oksit [[CHCH22]]22OOHidrojen peroksitHidrojen peroksitKlor dioksitKlor dioksitOzon Ozon Beta propiyolaktonBeta propiyolakton

6464

GAZ ile STERİLİZASYONGAZ ile STERİLİZASYONEtilen Oksit ile SterilizasyonEtilen Oksit ile SterilizasyonHemen hemen bütün mikroorganizmaları ve Hemen hemen bütün mikroorganizmaları ve

sporları öldürür. sporları öldürür. Etilen oksit ile hücre ölümü bir alkilasyon işlemi Etilen oksit ile hücre ölümü bir alkilasyon işlemi

sonucudur.sonucudur.Havada %3’ten fazla olduğunda patlar, bu nedenle Havada %3’ten fazla olduğunda patlar, bu nedenle

“karboksit”“karboksit” adı verilen %90 CO adı verilen %90 CO22 ile %10 etilen ile %10 etilen oksit karışımı kullanılır.oksit karışımı kullanılır.

İşlem Kontrolü için,İşlem Kontrolü için,Biyolojik endikatörler,Biyolojik endikatörler,Renk değişimine dayanan kimyasal endikatörler Renk değişimine dayanan kimyasal endikatörler kullanılır.kullanılır.

6565

GAZ ile STERİLİZASYONGAZ ile STERİLİZASYON

Etilen Oksit ile SterilizasyonEtilen Oksit ile Sterilizasyon

Optimum gaz konsantrasyonu Optimum gaz konsantrasyonu 800-1200 mg/L800-1200 mg/LNem oranı Nem oranı %30-70%30-70Sıcaklık Sıcaklık 45- 63 45- 63 ooCCSüre Süre 1-4 saat1-4 saat

6666

GAZ ile STERİLİZASYONGAZ ile STERİLİZASYONEtilen Oksit ile SterilizasyonEtilen Oksit ile Sterilizasyon

Sterilize edilecek malzeme önce su buharı ile Sterilize edilecek malzeme önce su buharı ile doyurulur. doyurulur.

Malzemeler sterilizatöre yerleştirildikten sonra Malzemeler sterilizatöre yerleştirildikten sonra 5555ooC’ye ısıtılarak, 0.902 atm vakum uygulanarak, C’ye ısıtılarak, 0.902 atm vakum uygulanarak, hava dışarıya çekilir.hava dışarıya çekilir.

EtO gaz karışımı ile %50-60 bağıl nem sağlayacak EtO gaz karışımı ile %50-60 bağıl nem sağlayacak miktarda su buharı odaya gönderilir.miktarda su buharı odaya gönderilir.

Gerekli EtO derişimini sağlayacak basınç sağlanır.Gerekli EtO derişimini sağlayacak basınç sağlanır.Gerekli süre beklenir.Gerekli süre beklenir.

6767

!!!!!!!!!!!!

** Su içeren preparatlarda etilen oksit Su içeren preparatlarda etilen oksit sterilizasyonu kullanılmaz.sterilizasyonu kullanılmaz.

Bakteri proteinlerini alkilleme yeteneğine Bakteri proteinlerini alkilleme yeteneğine sahip olduğundan, formülasyona giren sahip olduğundan, formülasyona giren maddeleri de alkilleyebileceği için.maddeleri de alkilleyebileceği için.

6868

Etilen Oksit Sterilizasyonu ile Etilen Oksit Sterilizasyonu ile Sterilize Edilen Materyaller:Sterilize Edilen Materyaller:

Toz halinde, su içermeyen ürünler,Toz halinde, su içermeyen ürünler,Her çeşit plastik ve kauçuk malzeme,Her çeşit plastik ve kauçuk malzeme,Hassas optik aletler,Hassas optik aletler,Paslanmaz çelik malzemeler,Paslanmaz çelik malzemeler,Plastik veya kağıt ile ambalajlanmış parenteral Plastik veya kağıt ile ambalajlanmış parenteral ürün uygulama setleri, iğneler, plastik şırıngalar ürün uygulama setleri, iğneler, plastik şırıngalar vb. malzemeler ambalajları içinde,vb. malzemeler ambalajları içinde,

* Ancak ambalaj, hava, gaz ve nemin giriş/çıkışına * Ancak ambalaj, hava, gaz ve nemin giriş/çıkışına izin verip mo girişine izin vermeyen özellikte izin verip mo girişine izin vermeyen özellikte olması gerekir.olması gerekir.

7070

ASEPTİK TEKNİKASEPTİK TEKNİKÜretim sırasında kontaminasyon riski olmayan Üretim sırasında kontaminasyon riski olmayan

koşullarda hazırlamaktır.koşullarda hazırlamaktır.Küçük çaptaki aseptik uygulamalar için laminar Küçük çaptaki aseptik uygulamalar için laminar

hava akım kabini, büyük çaptaki uygulamalar hava akım kabini, büyük çaptaki uygulamalar için steril oda kullanılır.için steril oda kullanılır.

Ortam önceden UV ışınları veya kimyasal Ortam önceden UV ışınları veya kimyasal maddelerle dezenfekte edilmiş olmalıdır.maddelerle dezenfekte edilmiş olmalıdır.

Kabinde uygun filtrelerden geçerek gelen pozitif, Kabinde uygun filtrelerden geçerek gelen pozitif, laminar, steril hava akımı kontaminasyonu önler.laminar, steril hava akımı kontaminasyonu önler.

7171

ASEPTİK TEKNİKASEPTİK TEKNİKMO’ların aseptik alana girişini engellemek MO’ların aseptik alana girişini engellemek

için hava HEPA filtrelerden süzülerek için hava HEPA filtrelerden süzülerek verilir.verilir.

HEPA filtrelerin kullanıldığı çalışma alanı, HEPA filtrelerin kullanıldığı çalışma alanı, tek yönde laminar hava akışının tek yönde laminar hava akışının sağlandığı bir ortamdır.sağlandığı bir ortamdır.

Hava önce bir ön filtreden, sonra HEPA Hava önce bir ön filtreden, sonra HEPA filtreden geçer.filtreden geçer.

7272

HEPA filtrelerin yapısı:HEPA filtrelerin yapısı:Selüloz, cam pamuğu, cam iplikcikleri Selüloz, cam pamuğu, cam iplikcikleri veya politetrafloro etilen’in, reçine veya veya politetrafloro etilen’in, reçine veya akrilik bağlayıcılarla birlikte kullanıldığı bir akrilik bağlayıcılarla birlikte kullanıldığı bir yapı.yapı.Bu maddelerin sıkıştırılması ile elde edilen Bu maddelerin sıkıştırılması ile elde edilen tabakalar akordeon tarzında katlanarak tabakalar akordeon tarzında katlanarak plise oluşturulur.plise oluşturulur.Bu tabakalar üst üste konarak metal bir Bu tabakalar üst üste konarak metal bir çerçeve içine sıkıştırılır.çerçeve içine sıkıştırılır.

7373

HEPA filtrelerin süzme verimi:HEPA filtrelerin süzme verimi:

Sınıf 1 koşulunu sağlayacak HEPA filtrenin Sınıf 1 koşulunu sağlayacak HEPA filtrenin süzme veriminin % 99.997 olması gerekir.süzme veriminin % 99.997 olması gerekir.HEPA filtrelerden en yüksek verimi HEPA filtrelerden en yüksek verimi alabilmek için hava hızının 0.30-0.45 alabilmek için hava hızının 0.30-0.45 metre/saniye olması gerekir.metre/saniye olması gerekir.

7474

DOP TESTİDOP TESTİ

HEPA filtrenin Sınıf 1 koşulunu sağlayıp HEPA filtrenin Sınıf 1 koşulunu sağlayıp sağlamadığını tespit için kullanılır.sağlamadığını tespit için kullanılır.DOP (dioktil ftalat) maddesi ısı ile DOP (dioktil ftalat) maddesi ısı ile buharlaştırıldığında, hepsi 0.3 buharlaştırıldığında, hepsi 0.3 m m boyutuna sahip damlacıklar oluşur.boyutuna sahip damlacıklar oluşur.DOP buharı HEPA filtreye gönderilerek DOP buharı HEPA filtreye gönderilerek filtreden geçip geçemediği incelenir.filtreden geçip geçemediği incelenir.

7575

Aseptik koşul nedir?Aseptik koşul nedir?Aseptik koşul:Aseptik koşul:İngiliz standardına göre Sınıf 1 (Class 1)İngiliz standardına göre Sınıf 1 (Class 1)Amerikan standardına göre Sınıf 100 Amerikan standardına göre Sınıf 100

(Class 100) olarak isimlendirilmiştir.(Class 100) olarak isimlendirilmiştir.SINIF 1SINIF 1,, 1m 1m33 havada 0.5 havada 0.5 m veya daha m veya daha

büyük boyutta en fazla 3000 adet MO büyük boyutta en fazla 3000 adet MO olabileceğini gösterir.olabileceğini gösterir.

SINIF 100SINIF 100 ise, 1m ise, 1m33 havada 0.5 havada 0.5 m veya m veya daha büyük boyutta en fazla 3500 adet daha büyük boyutta en fazla 3500 adet MO olabileceğini gösterir.MO olabileceğini gösterir.

7676

ASEPTİK TEKNİKASEPTİK TEKNİK

İşlem Kontrolü için,İşlem Kontrolü için,““İşlem simülasyonu” uygulanır,İşlem simülasyonu” uygulanır,

İşlem simülasyonu:İşlem simülasyonu: aynı koşullarda işlem aynı koşullarda işlem gören besiyerlerinin inkübasyona gören besiyerlerinin inkübasyona bırakılması ve sonra kontaminasyon bırakılması ve sonra kontaminasyon kontrolü yapılmasıdır.kontrolü yapılmasıdır.

7777

Aseptik Teknikte Mikrobiyolojik Aseptik Teknikte Mikrobiyolojik Bulaşma Seviyesi / OranıBulaşma Seviyesi / OranıDiğer sterilizasyon teknikleri için;Diğer sterilizasyon teknikleri için;SAL (ürünün kontamine olma olasılığı) 10SAL (ürünün kontamine olma olasılığı) 10-6-6

Aseptik ortamdaki işlemler için; Aseptik ortamdaki işlemler için; SAL (ürünün kontamine olma olasılığı) 10SAL (ürünün kontamine olma olasılığı) 10-3-3

Peki bu ne anlama geliyor?Peki bu ne anlama geliyor? Aseptik ortamda yapılan işlem sonucunda ürünün

steril olmama olasılığı binde birden (1/103) fazla olamaz.

Kısaca işlemin geçerli olması için mikrobiyolojik bulaşma oranı en fazla % 0.1 olması gerekir.

7878

STERİLİZASYONUN DENETİMİSTERİLİZASYONUN DENETİMİİşlem içi denetimler:İşlem içi denetimler:◙◙ Fiziksel ölçüm yapılarak işlemin incelenmesi,Fiziksel ölçüm yapılarak işlemin incelenmesi,◙ ◙ Kimyasal indikatör kullanılarak işlemin Kimyasal indikatör kullanılarak işlemin

incelenmesi,incelenmesi,◙ ◙ Biyolojik indikatör kullanılarak işlemin Biyolojik indikatör kullanılarak işlemin

incelenmesi,incelenmesi,İşlem sonrası denetimler:İşlem sonrası denetimler:Mikrobiyolojik yöntemler kullanılarak yapılır.Mikrobiyolojik yöntemler kullanılarak yapılır.En çok kullanılan kontrol yöntemleri;En çok kullanılan kontrol yöntemleri;◙◙ Besiyerine doğrudan ekimBesiyerine doğrudan ekim◙ ◙ Membran filtrasyonMembran filtrasyon◙ ◙ Konsantre besiyeri kullanımıKonsantre besiyeri kullanımı

7979

İşlem içi denetimler:İşlem içi denetimler:

◙◙ Fiziksel ölçüm yapılarak işlemin Fiziksel ölçüm yapılarak işlemin incelenmesi;incelenmesi; Termometre, sıcaklık duyargası, basınç Termometre, sıcaklık duyargası, basınç ölçer, çiy noktası higrometresi, ölçer, çiy noktası higrometresi, kalorimetre, filtre gözenek çapı için kalorimetre, filtre gözenek çapı için “kabarcık noktası testi”, HEPA filtre “kabarcık noktası testi”, HEPA filtre kontrolü için “DOP testi”, dozimetre, gaz kontrolü için “DOP testi”, dozimetre, gaz analiz aletleri vb.analiz aletleri vb.

8080

Kabarcık noktası (Bubble Point) Kabarcık noktası (Bubble Point) testi:testi:

Filtrelerin sağlıklı çalışıp çalışmadığını Filtrelerin sağlıklı çalışıp çalışmadığını belirlemeye yarar.belirlemeye yarar.Filtre ıslatılıp, filtreye hava basıncı verilip, Filtre ıslatılıp, filtreye hava basıncı verilip, vana kapatıldıktan sonra; vana kapatıldıktan sonra;

- filtre aynı basınçta olmalı ve - filtre aynı basınçta olmalı ve manometrede düşüş olmamalı ve toplama manometrede düşüş olmamalı ve toplama kabında hava kabarcığı oluşmamalıdır.kabında hava kabarcığı oluşmamalıdır.

Genellikle ince sızıntıları bulmak için 1.5 Genellikle ince sızıntıları bulmak için 1.5 kg/cmkg/cm22 basınç yeterlidir. basınç yeterlidir.

8181


◙ ◙ Kimyasal indikatör (Kİ) kullanılarak işlemin Kimyasal indikatör (Kİ) kullanılarak işlemin incelenmesi,incelenmesi,Büyük çoğunluğu ilgili sterilizasyon Büyük çoğunluğu ilgili sterilizasyon koşulunda renk değiştiren madde veya koşulunda renk değiştiren madde veya madde karışımlarının kullanılması, Bowie madde karışımlarının kullanılması, Bowie Dick testi, vb.Dick testi, vb.

8282


◙ ◙ Biyolojik indikatör (Bİ) kullanılarak işlemin Biyolojik indikatör (Bİ) kullanılarak işlemin incelenmesi,incelenmesi,- - Kİ’lerden çok daha güvenilir sonuç verir, alınan Kİ’lerden çok daha güvenilir sonuç verir, alınan sonuç sterilizasyonun tümü içindir ve tüm sonuç sterilizasyonun tümü içindir ve tüm değişkenlerin birlikte değerlendirilmesini sağlar.değişkenlerin birlikte değerlendirilmesini sağlar.- Kullanılan Bİ’ün ilgili yönteme en dayanıklı MO - Kullanılan Bİ’ün ilgili yönteme en dayanıklı MO olması gerekir.olması gerekir.- Ayrıca kullanılan Bİ’ün ilgili sterilizasyon - Ayrıca kullanılan Bİ’ün ilgili sterilizasyon koşullarına uygun olarak hazırlanması gerekir. koşullarına uygun olarak hazırlanması gerekir. Örn: otoklav için Bİ sulu süspansiyon şeklinde, Örn: otoklav için Bİ sulu süspansiyon şeklinde, kuru ısı için Bİ’ün kum içinde hazırlanmış şekli.kuru ısı için Bİ’ün kum içinde hazırlanmış şekli.

8383

İşlem sonrası denetimlerde dikkat İşlem sonrası denetimlerde dikkat edilmesi gereken konular:edilmesi gereken konular:1.1. Bu kontrol, birimlere tek tek uygulanamaz, Bu kontrol, birimlere tek tek uygulanamaz,

uygun sayıda örnek üzerinde yapılır.uygun sayıda örnek üzerinde yapılır.2.2. Seçilen üreme ortamı, sayısı çok az bile olsa Seçilen üreme ortamı, sayısı çok az bile olsa

MO’nın rahatça üreyebileceği özellikte MO’nın rahatça üreyebileceği özellikte olmalıdır.olmalıdır.

3.3. Malzemede antimikrobik özellikli yapı var ise, Malzemede antimikrobik özellikli yapı var ise, bunun etkisinin yok edilmesi gerekir.bunun etkisinin yok edilmesi gerekir.

4.4. Çalışmanın aseptik koşullarda ve uzman kişiler Çalışmanın aseptik koşullarda ve uzman kişiler tarafından yapılması gerekir.tarafından yapılması gerekir.

8484

STERİLİZASYONUN STERİLİZASYONUN VALİDASYONUVALİDASYONU

Buharla yapılan sterilizasyonun validasyonu:Buharla yapılan sterilizasyonun validasyonu:

• Sterilizatör denetlenmeli ve belgelenmelidir,Sterilizatör denetlenmeli ve belgelenmelidir,

• Uygun bir Bİ seçilmeli, bu MO için D ve Z Uygun bir Bİ seçilmeli, bu MO için D ve Z değerleri deneysel olarak saptanmalıdır,değerleri deneysel olarak saptanmalıdır,

• Sterilizatör boşken sıcaklık dağılımı Sterilizatör boşken sıcaklık dağılımı saptanmalı ve en serin bölge saptanmalıdır,saptanmalı ve en serin bölge saptanmalıdır,

8585


Buharla yapılan sterilizasyonun validasyonu Buharla yapılan sterilizasyonun validasyonu (devam):(devam):

• Sterilizatör , sterilize edilecek malzeme ile dolu iken Sterilizatör , sterilize edilecek malzeme ile dolu iken sıcaklık dağılımı saptanmalı ve en serin bölge tekrar sıcaklık dağılımı saptanmalı ve en serin bölge tekrar saptanmalıdır,saptanmalıdır,

• En serin bölge ve ısı penetrasyonunun en yavaş En serin bölge ve ısı penetrasyonunun en yavaş olduğu bölgeye ısı girişi saptanmalıdır,olduğu bölgeye ısı girişi saptanmalıdır,

• Zaman, sıcaklık ve malzemenin yerleştiriliş şeklinin Zaman, sıcaklık ve malzemenin yerleştiriliş şeklinin Bİ’ün yok edilmesi üzerine ve FBİ’ün yok edilmesi üzerine ve F00 üzerine etkisi üzerine etkisi değerlendirilmeli,değerlendirilmeli, 8686


Buharla yapılan sterilizasyonun validasyonu Buharla yapılan sterilizasyonun validasyonu (devam):(devam):

• İstenen Fİstenen F00 ve/veya istenilen olasılığa ulaşabilmek için ve/veya istenilen olasılığa ulaşabilmek için işlem süresi saptanmalıdır,işlem süresi saptanmalıdır,

• İstenen hedeflere ulaşılıncaya kadar sterilizasyon İstenen hedeflere ulaşılıncaya kadar sterilizasyon işlemi tekrar edilmelidir,işlemi tekrar edilmelidir,

• Sterilizasyon döngüsünün niteliğini gösteren ve Sterilizasyon döngüsünün niteliğini gösteren ve kontrol edilmesini sağlayan bir program kurulmalıdır,kontrol edilmesini sağlayan bir program kurulmalıdır,

• Olası değişiklikler veya ortaya çıkacak sorunlar da Olası değişiklikler veya ortaya çıkacak sorunlar da düşünülerek standart sterilizasyon işlemi düşünülerek standart sterilizasyon işlemi çıkartılmalıdır.çıkartılmalıdır. 8787


Aseptik ortamdaki süzme işleminin validasyonu:Aseptik ortamdaki süzme işleminin validasyonu:

• Ortam, alan, aletler, hava kalitesi ve diğer Ortam, alan, aletler, hava kalitesi ve diğer mühendislik ölçütleri değerlendirilmelidir,mühendislik ölçütleri değerlendirilmelidir,

• Yüzeylerde ve havada, normal koşullarda varolan Yüzeylerde ve havada, normal koşullarda varolan bulaşma seviyesini saptamak için mikrobiyolojik bulaşma seviyesini saptamak için mikrobiyolojik kontrol yapılmalıdır,kontrol yapılmalıdır,

• Mikrobiyolojik kontrolde kullanılacak MO’ların Mikrobiyolojik kontrolde kullanılacak MO’ların üremesi için hassas bir besi ortamı ve aseptik süzme üremesi için hassas bir besi ortamı ve aseptik süzme validasyonu için en uygun MO seçilmelidir,validasyonu için en uygun MO seçilmelidir,

8888


Aseptik ortamdaki süzme işleminin validasyonu:Aseptik ortamdaki süzme işleminin validasyonu:

• Valide edilmiş bir sterilizasyon yöntemi ile süzmede Valide edilmiş bir sterilizasyon yöntemi ile süzmede kullanılacak tüm alet veya malzemeler ile besi yeri sterilize kullanılacak tüm alet veya malzemeler ile besi yeri sterilize edilmelidir,edilmelidir,

• Yapılacak aseptik süzme işlemi yeter sayıda tekrar edilerek Yapılacak aseptik süzme işlemi yeter sayıda tekrar edilerek önceden denenerek yüzde mikrobiyolojik bulaşma seviyesi önceden denenerek yüzde mikrobiyolojik bulaşma seviyesi saptanır,saptanır,

• Mikrobiyolojik bulaşma seviyesi % 0.1’den fazla bulundu ise, Mikrobiyolojik bulaşma seviyesi % 0.1’den fazla bulundu ise, bütün koşullar gözden geçirilerek mikrobiyolojik bulaşma bütün koşullar gözden geçirilerek mikrobiyolojik bulaşma seviyesinin % 0.1’in altına düşmesi sağlanmalıdır.seviyesinin % 0.1’in altına düşmesi sağlanmalıdır.

8989

kontamİnasyon ve sterİlİzasyon

Documents