İŞLETMELERDE MOBBING

201038010 GİZEM KÖSE

201038022 ZEYNEP MUTLU

201333046 YELİZ ÇOTOY

MOBBİNG NEDİR ? İşyerinde zorbalık ve

duygusal taciz, ya da uluslararası kabul görmüş adıyla mobbing , bir kişinin ya da bir grubun hedef seçilmiş kişiye karşı uyguladıkları ısrarlı, sistematik, aşağılayıcı, yıldırıcı, haksız söz ve davranışlardır.

LEYMANN’A GÖRE;

Çalışma yaşamında mobbing kavramının ilk kez, 80’li yılların başında İsveçli endüstri psikoloğu Heinz Leymann tarafından kullanıldığı bilinmektedir.

Leymann, mobbingi, “iş yaşamında bir ya da daha fazla kişiye yönelik sistematik olan düşmanca ve etik dışı iletişim kurma yoluyla psikolojik terör” olarak tanımlamaktadır.

NEDENLERİ İşletmelerde mobbingin

belirli nedenleri olmamakla birlikte, pek çok mobbing olayını kişisel kıskançlıklar tetiklemektedir. İşletmeler büyüdükçe, daha iyi görevler, daha çekici mevkiler ve daha yüksek maaşlar mobbinge neden olabilmektedir.

Şiddet uygulayıcılarını amacı, kurbanı kendi iradesine bağımlı hale getirip, kişiliğini tartışmasız kabul etmesini sağlamaktır. Kişi bu yolla, kurbanın kendisine olan saygısını yitirerek, benliğini öldürerek, kendisine karşı saygılı ve terbiyeli olmasını ve koşulsuz itaati sağlamayı amaçlamaktadır.

MOBBİNG DAVRANIŞINI KİMLER YAPABİLİR?

Bireylere; işyerindeki üstleri, eşit düzeyde çalışanlar ya da astları tarafından sistematik biçimde uygulanan her tür kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama gibi davranışlar

EN ÇOK KARŞILAŞILAN MOBBİNG DAVRANIŞLARI

Yapılan yanlışlardan sorumlu tutulma Kişiye mantıksız işler verilmesi Yeteneğinin eleştirilmesi Birbiriyle çelişkili kurallara itaat ettirilme Görevin kaybettirileceğine ilişkin tehditler Küçük düşürülme Başarısının olduğundan az gösterilmesi  

MOBBİNG TÜRK İŞ DÜNYASINDA NE KADAR YAYGIN VE NE KADAR BİLİNİYOR?

Mobbing Türkiye’de çok çok yaygın. Kültürümüzün bir uzantısı olarak; geleneklere ve otorite sahibi büyüklerine uymayan, sorgulayan, yanlışlıkları ihbar eden, başarısıyla sivrilen, diğerlerinden farklı olan kişiler ortamdan çıkarılmak isteniyor. Yapılan az sayıdaki araştırmalar  özel sektörde yaklaşık %30, kamu, tıp ve eğitim sektörlerinde yaklaşık  %40 çalışanın yıldırma kurbanı olduğunu gösteriyor. 

Son birkaç yılda özel sektörün insan kaynakları profesyonelleri “İşyerinde yıldırma amaçlı duygusal taciz” konusunda biraz fikir sahibi oldular. 

Kamu sektöründe ise, bu kadar ağır koşullar varken, bilgilendirme süreçleri yeni başlamış durumda ve bu bilgilendirmeyi dernekler yapıyorlar.  Kavramın farkındalığı oluşmaya başladı ama, önlem alma konusunda hemen hemen hiçbir şey yapılmadı.

ÖNEMİ VE ETKİLERİ Mobbing, şiddetli bir stres faktörü olup,

fiziksel problemlere, psikolojik bunalımlara ve iş tatminsizliğine neden olan travmatik hayati bir olaydır.

Mobbing sürecinde kurbanı en fazla etkileyen ise, psikolojik şiddetin sıklığı, tekrarı ve süresidir. Psikolojik şiddet arttıkça ve süresi uzadıkça, etkisi de artar. Herkesin psikolojik şiddete dayanma sınırı farklıdır. Birisi için dayanılabilir olan bir durum, diğerine büyük zarar verebilir, psikolojik olarak yaralayabilir. 

İŞYERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN SONUÇLARI

İşyerinde uygulanan psikolojik tacizin sonuçları; mobbing mağdurlarına ilişkin sonuçlar, mobbingin uygulandığı işletmelere ilişkin sonuçlar, topluma ve ülke ekonomisine ilişkin sonuçlar olmak üzere üç grupta incelenebilir:

A. MOBBİNG MAĞDURLARINA İLİŞKİN SONUÇLAR

1. Ekonomik Sonuçlar-Ruhsal ve fiziksel sağlığın

iyileştirilmesi amacıyla yapılan tedavi harcamaları

-İşin yitirilmesi sonucunda düzenli gelirin kaybı

2. Sosyal Sonuçlar-Sosyal imajın zedelenmesi;-Mesleki kimliğini yitirmesi;-Aile içinde de zamanla

“başarısız, elindekileri kaçırmış bir birey” olarak algılanması

A. MOBBİNG MAĞDURLARINA İLİŞKİN SONUÇLAR 3. Ruhsal ve Fiziksel Sağlığa İlişkin Sonuçlar- Depresyon,- Anlamsız korkular ve heyecanlar,- Yüksek tansiyon, - Dikkati toplayamama,- Ellerin terlemesi ve titremesi,- Baş ve sırt ağrıları,- Terk edilmişlik duygusu,- İştahsızlık, zayıflama,- Özgüven ve özsaygının yitirilmesi,- Daha ağır olgularda, travma sonrası stres

bozukluğu.

B. MOBBİNGİN UYGULANDIĞI ÖRGÜTLERE İLİŞKİN SONUÇLAR

1. Mobbingin Örgütlere Psikolojik Maliyetleri

Bireyler arası anlaşmazlık ve çatışmalar

- Olumsuz örgüt iklimi- Örgüt kültürü değerlerinde

çöküş- Güvensizlik ortamı- Genel saygı duygularında

azalma- Çalışanlarda isteksizlik

nedeniyle yaratıcılığın kısıtlanması

B. MOBBİNGİN UYGULANDIĞI ÖRGÜTLERE İLİŞKİN SONUÇLAR 2. Mobbingin Örgütlere Ekonomik Maliyetleri- Hastalık izinlerinin artması- Yetişmiş uzman çalışanların işten ayrılmaları- İşten ayrılmaların artmasıyla yeni çalışan alımının

getirdiği maliyet- İşten ayrılmaların artmasıyla eğitim etkinliklerinin

maliyeti- Genel performans düşüklüğü- İş kalitesinde düşüklük- Çalışanlara ödenen tazminatlar- İşsizlik maliyetleri- Yasal işlem ve/veya mahkeme masrafları- Erken emeklilik ödemeleri

C. MOBBİNGİN TOPLUMA VE ÜLKE EKONOMİSİNE İLİŞKİN SONUÇLARI

- Mağdurun sağlık problemleri nedeniyle yapılan sağlık harcamalarının artması,

- Sigorta masraflarında artış,- İşsizlik,- Nitelikler ve yeteneklerin altında

çalıştırılmadan doğan vergi kayıpları,- Devletin sağladığı yardım programlarına

yönelen talebin çoğalması- Erken emeklilik oranının artması,- İşyerlerinde uygulanan psikolojik taciz

sonucunda mesleki yeterliliğini yitirmiş, psikolojik yönden tükenmiş, sağlıksız bireylerin boşta gezdiği bir toplum

- Mağdurun kaba ve şiddet kullanan bir birey haline gelmesi sonucunda boşanmış ve parçalanmış ailelerin bulunduğu toplum

- Mutsuz bireyler ve ailelerin yer aldığı ve çalışma barışının bulunmadığı bir iş yaşamı

Sonuç olarak, mobbing son yıllarda çalışma yaşamında bireylerin yaşamlarını olumsuz etkileyen bir olgu olarak yaygınlaşmaktadır. Mobbingin oluşmasına etki eden faktörlerin arasında, örgütün iş çevresi yer alabilirken, mağdurun ve mobbing uygulayanın kişilik özellikleri de etkili olabilmektedir. Birey açısından mobbing, bireyin çalışma yaşamından kopmasına kadar uzanan, fizyolojik ve psikolojik sorunları kapsar. Örgütsel açıdan ise, örgütün verimliliğinin azalması, mobbing mağduru çalışanların sağlık maliyetlerinin artması gibi olumsuzlukları barındırır.

MOBBİNG'E MARUZ KALAN KİŞİNİN YAPMASI GEREKENLER NELERDİR?

Hukuksal olarak tanınan haklar İş sözleşmesinin haklı nedene dayanarak

feshedebilme hakkı vardır. Belli şartlarda ayrımcılık tazminatı

isteyebilme hakkı vardır (*). Borçlar Kanunu ve Türk Medeni Kanunu’na

göre tazminat isteme hakkı bulunmaktadır. Mobing’e uğrayan işçi, mobbing yapan

yöneticiyi dava edebilir ve manevi tazminat talebinde bulunabilir.

Koşulları sözkonusu ise işçi, kötü niyet tazminatı hükümlerine de başvurabilir.

MOBBİNGLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI VE ÇÖZÜM TEKNİKLERİ Mobbingi engelleyebilmek için ilk adım, örgüt

bünyesindeki rahatsızlıkları zamanında belirleyebilmektir.

Bunun için de yöneticiler, mobbing eylemleriyle ilgili olarak erken uyarı belirtilerini izlemeli ve gereken önlemleri almalıdır.

Çalışanlara verilen görev ve yetkiler, çalışanlardan beklentiler açık ve net bir şekilde belirlenmelidir.Çalışanların süreç içerisinde sorumluluk almaları sağlanmalı, başarılı çalışmaları takdir edilmelidir.Kişilerin görevleri ve görev yerleri ne çok sık değiştirilmeli ne de çok uzun süre aynı kalmalıdır.Son olarak uygulaması gereken ise şikayetlerin adil ve tarafsız bir şekilde soruşturulmasıdır.

KİŞİ YILDIRMA AMAÇLI TACİZE UĞRADIĞINI ANLADIĞINDA NASIL BİR YOL İZLEMELİ?

Öncelikle yıldırma sürecinin çok başında fark ettiyse, sağlam ve özgüvenli bir iletişim ile zorbaya ve çetesine “ Dur” demeyi becermeli, bunun için yeni davranışlar öğrenmeli. Haklarına sahip çıkacağını, sınırlarını hissettirmeli. Çatışmanın çözümlenmesi için yardım istemeli. Kendi işini yapmalı, işi dışında verilen önceliksiz işleri yapmak zorunda bırakılırsa, bunu yazılı istemeli. Susmamalı, içe atmamalı, onur meselesi yapmamalı, bu durumdan üstlerini ve İK birimlerini haberdar etmeli.

Sürecin ileri aşamalarında fark ettiyse, mobbing yapanların tek amacının onu işinden

etmek olduğunu, bunun için her şeyi yapacaklarını ve bu süreç uzadıkça kazananın onlar olacağını idrak etmeli.

Yeni bir iş bulabilmek için “akıllıca” bir çıkış planı yapmalı, yazılı kanıt ve mümkünde tanık desteği toplamalı, işten çıkarılması durumunda neler yaşayabileceği konusunda bilgilenmeli.  Yasal haklarını öğrenmeli, bu konuyu bilen bir terapistten psikolojik destek almalı.

BIREYSEL OLARAK İşyerinde mobbinge maruz kalan kişilerin,

sürece karşı mücadelelerinde üç farklı seçenekleri olduğu öne sürülmüştür. Bu tepkilerden Birincisi istifa ederek, süreçten kaçmak; İkincisi, finansal veya benzer nedenlere bağlı olarak süreci kabullenmek; Üçüncüsü ise işyerinde kalıp, sürece karşı mücadele etmektir.

‘ ALO 170…..BEN MOBBİNG KURBANIYIM ’

ANALİZLER Bir zorbayla karşı karşıya kalan çalışanların

%82’si işyerinden ayrılıyor. Bunların %34’ü sağlığı bozulduğu için, %44’ü ise kuruluşun performans değerlendirme sisteminin kolayca kendilerini “yetersiz” etiketiyle kurban edecek şekilde düzenlenmesi yüzünden. İnsan Kaynakları uzmanları, bir çalışanın yerine yenisini almanın maliyetinin, ilkinin maaşının üç ila dört katı olduğunu belirtmektedirler.

ANALİZLER

% 82 İŞTEN AYRILANLAR

%18 İŞE DEVAM EDENLER

Globalcv,  kullanıcılarıyla yaptığı ankette mobbing konusundaki duyarlılığa dikkat çekti. Kullanıcıların büyük ilgi gösterdiği “İş yerinde mobbingle karşılaştığınızda tepkiniz ne olur?” sorusuna katılımcıların;

 • % 34.73 ü Mobbing yapan kişiye karşı davranış geliştireceğini belirtirken, • % 28.74 ü Haklarını yasal yollarla aramaya teşebbüs ediyor, • % 16.77 lik bir kısım durumu yöneticisinin bilgisine sunarak, olayı onun inisiyatifine bırakmaktan yana. • Mobbing konusunda fikri olmayanların sayısı ise % 14.97 • Olayı kabullenenlerin sayısı  % 4.7

SU UYUR MOBBİNG UYUMAZ!!!