investimi në edukimin parashkollor, sukses i garantuar në ... · ofron masht-i për të matur...

Revistë e përmuajshme, Nr. 17, Viti I I,Qershor 2013I

George Washington Carver

Arsimi është çelësi për të hapur derën e artë të lirisë!

• Investimi në edukimin parashkollor, sukses i garantuar

në nivelet tjera

• Kujdestar i klasës – përgjegjësi e madhe

• Nxënësit me belbëzim në klasë

MAShT gjatë muajit

Investimi në edukimin parashkollor, suksesi garantuar në nivelet tjera

2

KËSHILLI BOTUES ADRESA:Ragip Gjoshi

Afërdita Maliqi

Besa Bytyçi Baraliu

Miranda Kasneci

Mensur Neziri

Rr. Agim Ramadani

10000, Prishtinë, Kosovë

Tel. 038 213 065

EMAIL:[email protected]

[email protected]

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehenOpinionet e shprehura të autorëve nuk janë domosdoshmërisht

pikëpamje të MAShT-it

Editorial

Me rastin e 1 Qershorit, DitësNdërkombëtare të Fëmijëve,Ministria e Arsimit, Shkencës dheTe k n o l o g j i s ë ( M A S h T ) , k aorganizuar "Olimpiadën e lojërave pakufij për fëmijët parashkollor tëmoshës 5-6 vjeç", aktivitet ky qësynon të promovojë shkathtësitë, tëcilat janë fituar në këtë nivel tëedukimit.Ky aktivitet ka bërë që të mbushetSalla "1 Tetori" në Prishtinë mef ë m i j ë t ë 4 2 i n s t i t u c i o n eveparashkollore që kanë marrë pjesë nëkëtë aktivitet.Në një atmosferë të ngrohtë të kësajngjarje, ministri i Arsimit, Ramë Bujauroi që kjo olimpiadë që tanimë ështëtradicionale, të jetë jo vetëm garuesenë kuptimin fizik, por edhe tëintelektit të fëmijëve."Këta fëmijë që janë e ardhmja jonë, e

ardhmja e Kosovës sonë të dashur,janë nën mbikëqyrjen e Ministrisë sëArsimit me akte të caktuara juridike,me ligje dhe akte të tjera", tha ministriBuja, i cili ndër të tjera përmendi sefëmijët parashkollorë janë të përfshirëjo vetëm në udhëzime administrative,por edhe në ligje, në Kurrikulën eArsimit Parauniversitar, në PlaninStrategjik të Arsimit të Kosovës dhenë shumë akte të tjera.

“Por ajo që më gëzon sot, ështëndjenja garuese e këtyre fëmijëve,shëndeti i tyre i mirë dhe bukuria që eshohim në gjithë këta fëmijë.Prandaj, unë me ndjenjën më fisnike,edhe të prindit, edhe të kreut tëinstitucionit më të lartë të arsimit, iuuroj nga zemra juve prindër të dashurdhe këtyre fëmijëve që janë kaq tëmirë, kaq të çiltër dhe kaq tësuksesshëm", tha ministri Buja.

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, Ramë Buja, ka marrëpjesë në takimin e Komitetitndërministror për të drejtat e fëmijëve,i cili është mbajtur për nder të 1Qershorit - Ditës ndërkombëtare tëfëmijëve.Kryeministri i Kosovës, HashimThaçi, gjatë këtij takimi theksoipërkushtimin e institucioneve tëKosovës për të garantuar të drejtat efëmijëve, ndërsa përmendi shumë tëarritura në këtë drejtim.Ndërsa,ministri Ramë Buja, tha se Ministria eArsimit synon që të gjithë fëmijëve papërjashtim t'u respektohet e drejta etyre për pjesëmarrje në institucionepublike apo private të edukimit tëhershëm, t'u ofrohet mundësia për tëpërfituar shërbime profesionale dheedukative, t'u ofrohet një shërbim samë cilësor nga profesionistë të fushësdhe që të gjithë fëmijëve t'u plotësohetedrejta për t'upërgatiturpër shkollë.Ministri Buja përmendi një varg

dokumentesh, të cilat drejtpërdrejtë erregullojnë edukimin parashkollor,ndërsa theksoi edhe faktin se ka filluarndërtimi i institucioneve parashkolloreme partneritet publiko-privat, ndërsatha se me Ligjin për ArsiminParauniversitar klasa parafillore 5-6vjet do të bëhet e obliguar deri në vitin2015. Ministri Buja përmendi edheshumë projekte që janë duke urealizuar, ndërsa u shpreh se “jemi të

vetëdijshëm për sfidat që na presin, përvështirësitë me të cilat përballemi nërealizimin e synimeve tona, por nejemi të përkushtuar që këtij segmenti tëedukimit t'i japim rëndësinë që në tëvërtetë e ka, sepse për ne si Ministri eArsimit investimi në edukiminparashkollor do të thotë investim dhesukses i garantuar në të gjitha nivelet esistemit tëarsimit", tha ministriBuja.

MAShT gjatë muajit

Mësuesi dhe mësimdhënia

Arsimi nëpër botë

Investimi në edukimin parashkollor, sukses i garantuarnë nivelet tjera..................................................................................3Festuan Ditën e Fëmijëve në olimpiadën “Lojëra pa kufij”.................3U ndanë licencat për mësimdhënës....................................................4Ministri Buja vizitoi nxënësit gjatë Testit të Arritshmërisë..................5Maturantët iu nënshtruan Provimit të Maturës .................................5Nismë për hartimin e Planit Zhvillimor të Fakultetit të Edukimit.......6Shërbimi SMS-Flexy-S do të ndikojë në ngritjene cilësisë në arsim.............................................................................6Certifikohen drejtorët e shkollave......................................................7Shpërblehet shkolla me ambientin me të pastërdhe më të gjelbëruar .........................................................................7Përmbyllet projekti për Firma Ushtrimore “EKONET”.....................8SwissContact ka pasur ndikim të madh në AAP.................................8

Kujdestar i klasës – përgjegjësi e madhe...........................................10Zbatimi i inovacioneve në mësim.....................................................12Mësimdhënia e letërsisë..................................................................14Nxënësit me belbëzim në klasë........................................................16Libri i Leximit në gjuhën shqipe për arsiminfillor (1945 – 1999)..........................................................................18

Mësimdhënësi krijues

POEZI...........................................................................................25

Fotogaleria.....................................................................................26

Në Indi ndodhet shkolla më e madhe në botë...................................26

3

Fëmijë të dijshëm për shtet të fuqishëm

Të gjitha shtetet, të gjitha qeveritë einstitucionet tjera e dinë se të gjitha ditët, tëgjitha vitet, e gjithë e ardhmja...është efëmijëve. Logjikisht, e gjithë puna që bëhet,bëhet për fëmijët, sepse botën do t'ua lëmëatyre.

Megjithatë, fëmijët kanë një ditë që ështëpagëzuar si Dita Ndërkombëtare e Fëmijëve.Shënohet më 1 qershor dhe e ka origjinën ngaShtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Kina.Përmes festës, ata protestojnë, kërkojnë mëshumë, kërkojnë botë më të mirë. Dikush e kafatin e mirë të dalë të festojë, e shumë të tjerëvenëpër botë iu shkelen të drejtat, janë objekt idhunës, abuzohet me ta në forma të ndryshme.Shumë fëmijë, vuajnë nga uria, e të tjerëmbijetojnë në forma të dhimbshme.

Prandaj, fëmijët kërkojnë trajtim të barabartë.Kërkojnë respektim të të drejtave të tyre tëgarantuara me konventa e ligje. Kërkojnëvëmendje përmes lojës, këngës, kreativitetit,bukurisë dhe çiltërsisë së tyre fëmijërore! Pra,fëmijët gjithçka e bëjnë të bukur. E për këtë, neduhet t'i shpërblejmë me mundin tonë për njështet sa më të fuqishëm.

MAShT, si dikaster i rëndësishëm i Qeverisë sëKosovës ka treguar kujdes të veçantë përfëmijët e shtetit më të ri të kontinentit më tëvjetër. Në të gjitha aktet ligjore e nënligjore, nëtë gjitha strategjitë zhvillimore dheprogramore, kudo ka garantuar arsim për tëgjithë dhe në këtë drejtim po punohet pa ndal tëtë mos kemi fëmijë që braktisin shkollën, tëmos kemi fëmijë që punojnë dhe fëmijëdelikuentë.

Ministria e Arsimit Shkencës dhe Teknologjisëpo përkujdeset për edukimin dhe shkollimin emerituar të tyre, për godina të reja, përmësimdhënës të përgatitur, për programeatrakt ive e kompetence, për teks tebashkëkohore e falas...

Edhe institucionet tjera të Kosovës, shoqëriacivile dhe vet prindërit po punojnë vazhdimishtqë në Kosovë, fëmijëve t'iu respektohen tëgjitha të drejtat e garantuara.

Duke rritur dhe edukuare shkolluar fëmijë tëshëndetshëm, ne rrisim perspektivën ezhvil l imeve kombëtare.Me fëmijë tëshëndetshëm e të dijshëm do të kemi edhe shtettë shëndetshëm dhe shtet të dijes!.

Festuan Ditën e Fëmijëve në olimpiadën“Lojëra pa kufij”

4

MAShT gjatë muajit MAShT gjatë muajit

5

Ka vazhduar dhënia e licencave përmësimdhënësit e Kosovës. Ministri iArsimit, Shkencës dhe Teknologjisë,z.Ramë Buja, me bashkëpunëtorët etij, ka marrë pjesë në ceremoninë en d a r j e s s ë l i c e n c a v e p ë rmësimdhënësit e Gjakovës, RahovecitdheMalishevës.Ministri Buja uroi mësimdhënësit përkëtë ngjarje të rëndësishme për punëne tyre.”Angazhimi i MAShT ka qenëmaksimal në vazhdimësi dhe do tëvazhdojë të jetë, sepse deri më sot kemishpërndarë rreth 13 mijë licenca, gjëpër të cilën jemi shumë të kënaqur, ejanë në proces edhe 6 mijë të tjera dhebesoj se këtë do ta realizojmë meshumëpërgjegjësi", thaai.Ministri Buja përmendi fillimin e këtijprocesi në vitin 2004 me UdhëziminAdministrativ (UA) të këtij viti, pastajedhe një UA në vitin 2010. "Sivjet kemibërë tre UA për të sqaruar tërësisht tërëveprimin e domosdoshëm për tëardhur deri te kjo ditë e shënuar. Kemibërë UA për performancën emësimdhënësve, kemi bërë UA tjetërqë flet për financimin e aftësimitprofesional dhe UA që është përzbatimin e këtij aftësimi solidprofesional", tha ministri Buja dhetheksoi se tashmë është përmbyllurtërëkorniza ligjorepërkëtëproces."Kështu që, unë sot jam shumë igëzuar që jam para jush dhe me ju përt'ju uruar nga zemra këtë arritje tuajën.Dhe, dua të jap një lajm sot: më 1 tetortë vitit 2013 do të fillojë nga punaUniversiteti i Gjakovës, që do t'jugëzojë juve dhe neve. Gjakova do tëjetë qytet universitar", tha ministriBuja.Tashmë licencat për mësimdhënësjanë ndarë në katër rajone të Kosovës(Gjilan, Ferizaj, Mitrovicë dheGjakovë), ndërsa gjatë ditëve tëardhshme do të ndahen licencat edhepër rajonin e Prishtinës, Pejës dhePrizrenit.Ndërsa, zëvendësministri i Arsimit,Nehat Mustafa, ka ndarë simbolikishtlicencat për mësimdhënësit e rajonit tëPrishtinësdheatij tëPejës.Zv/ministri Mustafa, me këtë rast tha

se po e përmbyllim fazën e parë tëp r o c e s i t t ë l i c e n c i m i t t ëmësimdhënsve.Ne, tha zv/ministri i Arsimit, e kemiditur se është një proces jo i lehtë dheshumë kompleks, për arsye se porealizohet për herë të parë nëRepublikëneKosovës.

Zv/ministri Mustafa gjatë kësajceremonie ka folur edhe për për katërkomponentat e l icencimit tëmësimdhënësve, ndërsa është ndalurte komponenta e tretë që nënkuptonpajisjen e çdo mësimdhënësi melicencë. "Por këtë licencë mos e shikonisi leje të thjeshtë punë, sepse nuk ështëe tillë, por më shumë shikone simundësi për përparim në karrierë. Ekemi ndërtuar procesin e licencimit nëatë formë që çdo mësimdhënësi do t'ijepet mundësia që të përparojë në

karrierë, sepse ne kemi paraparë katërnivele të licencave, prej mësimdhënëskarriere, mësimdhënës i avancuar,m ë s i m d h ë n ë s m e n t o r d h emësimdhënës i merituar. Çdo kalim injë faze të licencës në fazën tjetër do tëshoqërohet edhe me një rritje page prej10 përqind. Pra, është interesi i

shumëanshëm i një mësimdhënësi qëtëpërparojënëkarrierë", tha ai.Zv/ministri Mustafa theksoi seMinistria e Arsimit po synonvazhdimisht ngritjen e cilësisë nëarsim. "MAShT konsideron se kangritje të vazhdueshme të cilësisë nëarsim, por ka vend gjithmonë edhe përngritje të mëtejshme", theksoi ai dhefalënderoi edhe Drejtoritë Komunaletë Arsimit, të cilat kanë dhënëkontribut të madh në procesin elicencimit tëmësimdhënësve.

U ndanë licencat për mësimdhënës Ministri Buja vizitoi nxënësit gjatë Testittë Arritshmërisë

Rreth 34 mijë maturantë sa kishte këtëvit Kosova, i janë nënshtruar Provimittë Maturës, në 305 qendra të testimit nëgjithë vendin. Ministri i Arsimit, RamëB u j a , i s h o q ë r u a r n g azëvendësministri i Arsimit dhekryetari i KQShM-së, Nehat Mustafa,rektori i UP-së, Ibrahim Gashi dhedrejtori i Drejtorisë Komunale tëArsimit, Halim Halimi, kanë vizituarmaturantët që i janë nënshtruarprovimit të maturës në qendrën etestimit në shkollën "XhemajlMustafa"nëPrishtinë.Aty, ministri Buja ka parë nga afër se sipo shkon procesi i testimit dhe kabashkëbiseduar shkurt me maturantëtrreth shqetësimeve të tyre në lidhje mekëtë test. Më pas, në një prononcim përmedia, ministri Buja tha se në këtë ditëkanë ankth jo vetëm këta nxënës qëjanë në testin e maturës, por edheprindërit. "Janë siguruar të gjithakushtet që është dashur të sigurohen, tëgjitha përgatitjet janë bërë që ky testimtë shkojë sa më mirë, duke përfshirëkëtu edhe gjithë nivelin pedagogjikarsimordhe teknik", tha ministriBuja.

Ministri Buja theksoi se përvoja kashërbyer për mirë dhe sivjet jemi mëmirë edhe me ambientet, ndërsa janështuar kapacitetet në 305 qendra kumbahet testi."Besoj se gjithçka do të shkojë nërregull, më mirë se sa herave të tjera,sepse jemi duke u përmirësuargjithmonë, siç ndodhë gjithmonë nëçdo shoqëri dhe gjithçka është sipasparashikimeve", tha ministriBuja.Për mbarëvajtjen e procesit janëangazhuar mbi 2500 administrues dhe

mbi 900 anëtarë të komisioneve nëQendrat e Testimit. Ndërsa, të gjithaQendrat e Testimit kanë qenë tëmbuluara me së paku 2 përfaqësuesnga tri universitetet publike tëRepublikës sëKosovës (mbi600).Policia e Kosovës edhe këtë vit kambështetur organizimin e Testit tëMaturës, duke siguruar transportin etesteve nga Ministria në Qendrat eTestimit dhe anasjelltas, si dhe kasiguruar këto qendra gjatë kohës saështëmbajtur testi.

Rreth 32 mijë nxënës të klasave tënënta i janë nënshtruar Testit tëArritshmërisë në të gjitha shkollatfillore dhe të mesme të ulëta nëKosovë. Me këtë rast, ministri iArsimit, Shkencës dhe Teknologjisë,z.Ramë Buja ka vizituar nxënësit qëpo testoheshin në shkollën fillore"Meto Bajraktari", në Prishtinë, për tëparë nga afër se si po shkon rrejdha ekëtij testi. Ministri Buja është ndalurnë disa klasa, ku ka komunikuar menxënësit. Ai i ka pyetur ata nësekishin ndonjë vështirësi, apo edhendonjë vërejtje për testin që atyre uaofron MAShT-i për të maturnjohuritë që i kanë fituar deri në këtënivel të shkollimit.Ministri Buja iu uroi suksesenxënësve dhe iu tha se ata do të jenënjëra nga gjeneratat që në të ardhmendo të udhëheqin shtetin e Kosovës

dhe shprehu bindjen e tij se ata do tabëjnë vendin tonë edhe më të mirë.Prandaj, ministri Buja, kërkoi nganxënësit angazhim dhe përkushtim

në mësimet e tyre, në mënyrë që tëbëhen të zotët në profesionet endryshme që do të zgjedhin në tëardhmen.

Maturantët iu nënshtruan Provimit të Maturës

6 7


Nismë për hartimin e Planit Zhvillimor tëFakultetit të Edukimit

Në vazhdën e përpjekjeve tëvazhdueshme të MAShT për ngritjen ecilësisë në arsim, zëvendësministri iArsimit, Nehat Mustafa, drejtori iD e p a r t a m e n t i t t ë A r s i m i tParauniversitar, Alush Istogu dhekryesuesi i kolegjiumit të drejtorëve tëdrejtorive komunale të arsimit, AzemGuri, kanë mbajtur një takim medrejtorët e shkollave të mesme të larta tëKosovës, ku është prezantuar shërbimiSMS Flexy-S. Ky shërbim ka filluar tëpilotohet në disa shkolla të Kosovës pasnjë marrëveshje që ka nënshkruarMAShT me kompaninë "aiKATE" ngaZagrebi, për ofrimin e shërbimit SMSFlexy-S, institucioneve arsimore tëKosovës. Zëvendësministri Mustafa,me këtë rast, tha se ky shërbim ështëedhe një mundësi më shumë përngritjen e cilësisë në arsim, sepsemundëson përfshirje aktive të kontaktittë shkollës me prindër, të cilët përmesmesazheve në telefonin mobil do tëmarrin me kohë informacionet nëlidhje me obligimet shkollore.

Zv/ministri Mustafa tha se pilotimi ikëtij projekti po tregon rezultate tëkënaqshme dhe prindërit po i përgjigjennë masë të madhe këtij shërbimi qëatyre iu kushton vetëm 93 cent në muaj."Në këto shkolla rezultatet flasin se meaplikimin e këtij shërbimi ka rënie tënumrit të mungesave, rënie të numrit tëincidenteve dhe ka ngritje të suksesit tënxënësve", tha z. Mustafa dhe theksoise kjo e ka forcuar shumë komunikiminprindër - shkollë, i cili është i një

rëndësie të madhe për sukesin e fëmijëssë tyre. Drejtorët e mirëpritën këtëshërbim dhe theksuan se kjo uamundëson shkollave komunikimin mëtë mirë me prindërit, e në këtë mënyrëedhe ngritjen e suksesit të nxënësve, praedhe të shkollës. Gjatë këtij takimi ubisedua edhe për shumë çështje tjera,me të cilat ballafaqohet shkolla dhe përmundësitë që të kalohen të gjithavështirësitë, të cilat hasen gjatë punës sëpërditshme.

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z. Ramë Buja, mori pjesënë punëtorinë planifikuese të Fakultetittë Edukimit (FE), ku gjatë dy ditëveështë hartuar Plani Zhvillimor iFakultetit të Edukimit 2013-2018. Mekëtë rast, ministri Buja ka përgëzuarmenaxhmentin, pedagogët dheprofesorët e FE-së për këtë nismë, e cilado të jetë në të mirë të realizimit praktiktë vendimit të MAShT-it përtransformimin e këtij institucioni."Nëse e kemi bërë një mësues të mirë, ekemi ndërtuar një të ardhme të mirë tëshoqërisë. Për ndërtimin e njëmësimdhënësi të mirëfilltë të synimittonë për shekullin 21, do të nevojiten sëpaku 5 vite, andaj plani i juaj strategjik2013 -2018 , sigurisht se do jetëkonform Strategjisë së Arsimit 2011-2016 dhe do të sjellë rezultatet eduhura", tha ministriBuja.Ministri ka premtuar mbështetjen e

MAShT në implementim të këtij planidhe shtoi se ky institucion kakapacitetet profesionale për këtëqëllim.Në vazhdim, ministri Buja thase kohët e ndryshimeve të mëdhateknologjike, kërkojnë më shumëa n g a z h i m d h e m ë s h u m ëprofesionalizëm për të ecur në trend mezhvillimet teknologjike, ku shpeshherëndodhë që studenti, apo nxënësi të jetëmë i avancuar se profesori.Tëpranishmit i ka përshëndetur edhe

prorektori i UP-së, z.Avdulla Alija, i ciligjithashtu konfirmoi mbështetjenrektoratit të UP-së në hartimin dherealizimin e këtij plani strategjik.Nëfund, ministri Buja foli edhe për testin ematurës me ç`rast tha: "Synimi iMAShTështëqënë tëardhmen, testinematurës ta bëjë të ngjashëm me testin earritëshmërisë, me çka do tëkrijoheshin mundësitë për të gjithë atamaturantë që dëshirojnë të vazhdojnëstudimet", tha ministriBuja.

Shërbimi SMS-Flexy-S do të ndikojë nëngritjen e cilësisë në arsim

Certifikohen drejtorët e shkollave

Me rastin e Ditës Ndërkombëtare tëMjedisit - 5 Qershorit, ministri iArsimit, Shkencës dhe Teknologjisë,z.Ramë Buja, ka qëndruar nëKomunën e Drenasit ku ka ndarëmirënjohen për shkollën "RasimKiqina", e cila është shpërblyer mevendin e parë si shkolla më e gjelbëruardhemëepastërnënivelvendi.Me këtë rast, ministri ka përgëzuarshkollën për angazhimin, punë e cila kasjellë deri te ky shpërblim. "Me punëntuaj, ju keni krijuar një ambient tëkëndshëm, por edhe shumë tëshëndetshëm për nxënësit e shkollëssuaj", tha ministri Buja, i cili theksoi seambientet e mira si ky, janë edhe në tëm i r ë t ë m ë s i m d h ë n i e s d h emësimnxënies, pra ngritjes së cilësisë nëarsim, që është edhe synim ivazhdueshëm iMinistrisë sëArsimit.Ministri Buja, duke uruar për çmiminqë kanë fituar sot, i porositi

mësimdhënësit dhe nxënësit e kësajshkolle që ta ruajnë këtë ambient, nëmënyrë që ta kenë gjithmonë dhe tëjenëshembull edhepër shkollat e tjera.Vendi i dytë kësaj radhe i ka takuarshkollës "Avdullah Shabani" nëMitrovicë dhe i treti "Katër dëshmorët"në fshatinRatkoc tëRahovecit.

Përzgjedhja e shkollave më të pastradhe të gjelbëruara është bërë ngaMAShT në bashkëpunim me drejtoritëkomunale të arsimit. Këto të fundit ekanë përzgjedhur fillimisht shkollëndhe ia kanë suhgjeruar MAShT-it dheMinistria ka përzgjedhur 3 shkollat mëtëmira nënivelvendi.

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, ka marrëpjesë sot në ceremoninë e certifikimit tëdrejtorëve të shkollave, të cilët kanëndjekur përgjatë një viti një programtrajnues, të financuar nga BashkimiEvropian, që ka pasur për qëllim që,bashkë me MAShT-in, komunat dheshkollat, të përmirësojë të kuptuarit eimplikimeve praktike të procesit tëdecentralizimitnë arsim.Me këtë rast, ministri Buja theksoi se kyaktivitet na përmbushë një nevojë tëveçantë neve si Ministri e Arsimit. "Ju edini, drejtorë të nderuar, që e keni pasurobligim ligjor që të zhvilloni një trajnimqë të jeni tërësisht të përgatitur për tëqenë në detyrën menaxhuese që jeni,dhe përmes këtyre 5 komponenteve që ikeni realizuar gjatë këtij viti, ju tanimëjeni komplet. Nuk e keni atë hall që dota kenë drejtorët tjerë", tha ministriBuja.Ministri Buja theksoi edhe faktinse tash e tutje këtë program duhet tavazhdojmë vet. Por, ai theksoi se

tanimë i kemi 13 trajnerë tanët. "I kemi11 trajnerë nga komuniteti shumicëshqiptarë, një serb dhe një turk. Kjoështë e mira. Dhe, unë besoj shumë nëkapacitetet e këtyre trajnerëve që tëpërmbushin obligimet që kemi, sepse jue dini se kemi mbi 1200 shkolla nëKosovë dhe na duhet një menaxhimedhe më i mirë se që ka qenë deri më

sot", theksoiministri.Ministri Buja iu dëshiroi drejtorëve tëshkollave suksese të pandalshme nëmënaxhimin e shkollave, "sepse duke imenaxhuar mirë shkollat tuaja dhetonat, po bëjmë punën më të ndershme,më të suksesshme, ndikimin më pozitivnëgjithë sferat zhvillimore tëKosovës".

Shpërblehet shkolla me ambientin më të pastërdhe më të gjelbëruar

8 9


Përmbyllet projekti për Firma Ushtrimore“EKONET”

Ministri Ramë Buja ka marrë pjesë nëceremoninë e mbylljes së misionit tëorganizatës zvicerane 'Swisscontact' nëPërkrahje të Arsimit dhe AftësimitProfesionalnëKosovë.Për 13 vite, kjo organizatë i kapërkrahur shko l la t e mesmeprofesionale në gjithë Kosovën met r a j n i m e p r o f e s i o n a l e p ë rmësimdhënësit, pajisje për shkollat dhepraktikënëpunëpërnxënësit.Me këtë rast, ministri Buja falënderoishtetin zviceran që e ka ndihmuarKosovën në të gjitha sferat e jetës, esidomos në arsim. "Më e dukshmja dheqë ka lënë gjurmë është ndihma nësferën e arsimit, që gjatë këtyre vitevekalon shumë prej 8 milionë euro", thaministri Buja. Ministri i Arsimit tha sendikimi i organizatës SwissContact nëarsim, e në arsimin profesional nëveçanti, ka qenë diçka që nuk mund tëkrahasohet. "Unë besoj që sot popërfundon një projekt dhe do tëvazhdojë ndonjë tjetër, sepse Zvicranuk do ta lë vetëm me kaq. E dimë të

gjithë se cili ka qenë ndikimi i këtyrepër p jek jeve, përgat i t j eve dheinvestimeve edhe në sfondin teknik,edhe në atë profesional dhe tëpërgatitjes së nxënësve për të qenë tëgatshëm për të shkuar më tutje nëprofesionine tyre", tha ministriBuja.Ministri Buja theksoi edhe faktin semosha mesatare e popullit të Kosovësështë më e re se e të gjithë popujve tëEvropës dhe më gjerë. "Kjo është pasurie jona, por nëse nuk dimë tamenaxhojmë mirë, ta përgatisim mirëpër jetën në vazhdimësi, do të na jetë

problem jo i vogël. Për të mos qenëproblem, por për të qenë të përgatiturpër sfidat e profesionit, të kohës dhe tëjetës, SwissContact ka pasur ndikimshumë të madh, gjë për të cilën u jemishumë falënderues", tha ai. Ndërsa,ambasadorja e Zvicrës në Kosovë,Krystyna Marty Lang, përmendiinvestimet që janë bërë nga shteti i saj nëKosovë dhe theksoi se Zvicra do tëvazhdojë ta promovojë tregun e punës,në mënyrë që të rriten mundësitë përpunësimine të rinjve.

SwissContact ka pasur ndikim të madh në AAP

Ministri Buja në konferencën “Ballkani midislindjes dhe perëndimit”

Në akademinë solemne për 60-vjetorine themelimit të Institutit Albanologjik uvlerësua lart puna dhe kontributi imadh që ka dhënë ky Institutit përpunën hulumtuese dhe shkencore nëKosovë. Pjesëmarrësit vlerësuan rolindhe rëndësinë që ka pasur Instituti edhepër çështjen kombëtare gjatëperiudhave tëndryshmehistorike.Me këtë rast, ministri i Arsimit,Shkencës dhe Teknologjisë, z.RamëBuja, tha: "Gjithmonë më rri në mendjeviti '53, hapja politike dhe '55 mbylljapolitike, '67 hapja politike, por eshfrytëzuar mirë nga studiuesit dhehulumtuesit dhe '77, fitorja e ambientitmë komod e Intitutit Albanologjik.Mbyllja në '98, po kështu politike dhebarbare dhe pushimi për një vjet deri më'99, dhe 1 qershori i '99 ri-hapja dhe

p u n a e va z h d u e s h m e d h e epandalshme me 10 mijë faqe në vitbotim".“Jam angazhuar maksimalisht mekapacitetet që janë, që ky institucion të

ketë kushte relativisht të mira, për tëmos thënë solide për të bërë punën e tij",theksoi ministri i Arsimit, ShkencësdheTeknologjisë.

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, ka marrëpjesë në ceremoninë e hapjes sëkonferencës ndërkombëtare "Ballkanimidis lindjes dhe perendimit", e cilaështë mbajtur në Prizren dhe ështëorganizuar nga Universiteti i Prizrenit"Ukshin Hoti" në bashkëorganizim meUniversitetin e Tiranës, Universitetin"Fan Noli" të Korçës, Universitetit tëYalovës - Turqi dhe UniversitetitBalikiserit -Turqi.Punimet e kësaj konference ipërshëndeti ministri Ramë Buja, i cilipërgëzoi menaxhmentin e Universitetit"Ukshin Hoti" për punën e mirë qëështë duke e bërë për ta çuar përparakëtë universitet, e posaçërisht përorganizimin e kësaj ngjarje tërëndësishme shkencore në Prizren."Është nder i veçantë të marrësh pjesënë një event të tillë të shkencës nëBallkan, sepse në fakt tema bosht ekësaj konference është 'Ballkani në mestë dy civilizimeve' dhe kjo është shumëme rëndësi. Domosdo se duke qenë nëmes dy civilizimeve do marrësh dhe do

japësh dhe Ballkani ka marrë dhe kadhënë nga të dy civilizimet", thaministri Buja, i cili shprehu besimin e tijse kjo konferencë e hulumtuesve dheshkencëtarëve, do të japë përgjigje përshumëçështje.Songul Ozan, ambasadore eRepublikës së Turqisë në Kosovë, mekëtë rast, ka thënë se kjo konferencëështë shumë e rëndësishme që

organizohet mes universiteteveshqiptare dhe atyre turke. "Jemi tëkënaqur në mes institucioneve dheuniversiteteve në mes të dy vendevetona. Edukimi është çelësi i përparimitdhe investimet në këtë lëmi janë shumëtë rëndësishme",ka theksuarajo.Në këtë konferencë, morën pjesë rreth300 studiues nga vende të ndryshmedhe u paraqiten rreth 260 kumtesa.

Shënohet 60 vjetori i themelimit të InstitutitAlbanologjik

Ministri i Arsimit, Shkencës dheTeknologjisë, z.Ramë Buja, mori pjesënë ceremoninë përmbyllëse të projektitpër Firma Ushtrimore "EKONET",projket ky i cili ka filluar në Kosovë 8vitemëparë.Ministri Buja, me këtë rast, tha se ështëmirënjohës ndaj Qeverisë së Austrisëpër përzgjedhjen e arsimit, si shtyllënkryesore të angazhimit të vet nëKosovë, ndërkaq projektin e Kultur-Kontakt Austria"EKONET", e vlerësoishumë përfitues dhe shembull tëpërvojës së mirë në avancimin enjohurive praktike të të rinjve për tregune punës. "Projekti i Kultur-KontaktAustria ka ndihmuar dhe përgatiturdjemtë dhe vajzat tona për të qenë realnë punësimin e tyre. Stimulimi i tyre temësimi teorik për ta bërë anën praktikeka dhënë rezultate dhe ky refkeltim kaqenë shumë pozitiv, tek jo më pak se130 firma ushtrimore. Kjo ka qenë eshtrirë te drejtimet bujqësore,ekonomike dhe teknike", është

shprehur ministri Buja. Ministri Bujatha se anët pozitive të këtij projekti janëtë dukshme, ashtu siç është edhendihma e vazhdueshme e Qeverisë sëAustrisë, në të gjitha fushat e arsimitkosovar, në çështjen e ngritjes sëkapaciteteve akademike dhe nërealizmin edhe teknik në arsimimin e tërinjve. Ndërsa, ambasadori i Austrisënë Kosovë, Johann Brieger, tha se

koncepti i firmave ushtrimorepërfaqëson një bërthamë të vogël tësistemit të arsimit, i cili është bërë sekreti suksesit austriak, në luftimin epapunësisënëmesine të rinjve.Ky projekt kishte për qëll impërmbushjen e nevojave të tregut,përmes angazhimit të të rinjve nënxënien e përvojës praktike, nëkompani tëndryshme.

10 11

Kujdestar i klasës – përgjegjësi e madhe

Të jesh kujdestar klase ështëpërgjegjësi e madhe: kërkon shumëguxim, përkushtim, aftësi drejtuesedhe kohë për ta kryer punën mepërgjegjësi.Së pari, kërkohet njohja e mirë e klasës,duke përfshirë nxënësit e klasës,personalitetet dhe talentet e tyre nëf u s h a t ë n d r y s h m e .Së dyti, njohja e shkollës. Duhet ta diniçdo qoshe dhe cep të shkollës suaj,orarin e ligjëratave, mësuesit, stafin eshkollësdhedrejtorin.

Së treti, të kesh vullnet për udhëheqjene projekteve grupore, edhe në qoftë sejeni i ri në udhëheqje. Njohja më e mirëe nxënësve dhe kolegeve tuaj do të jundihmojë të merrni vendime më tëmira. Inicioni dhe drejtoni zhvillimetpërbrenda klasës suaj.Mundohuni që të ofroni zgjidhjet eduhura. Kjo tregon sa kujdeseni përnxënësit eklasës suaj.Ndërtoni raport të mirë me nxënësitdhe arsimtarët. Raportet mes jush dhekolegëve tuaj nuk duhet të jenë tëtensionuara. Në momentin që ehumbni këtë lidhje, atëherë nuk do tëjenimëudhëheqës Imirë.

Duhet që vetë të jeni të disiplinuar nëmënyrë që të ndikoni tek të tjerët dheqë kjo të ketë efekt edhe tek nxënësittuaj. Para së gjithash, duhet t'jup ë r m b a h e n i r r e g u l l ave d h erregulloreve të shkollës.

Detyrat tuaja janë që t'i ndihmoninxënësit e klasës suaj të jenë nëpërputhjemerregullat e shkollës.

Është detyrë e kujdestarit të klasës dhepersonelit tjetër edukativo-arsimor qënë fillim të vitit shkollor të fillojë tëmbajë orët e kujdestarisë, t'i informojënxënësit dhe prindërit me dispozitat ekësaj rregulloreje, me rendin shtëpiaknë shkollë, me kodin e mirësjelljes dheme obligimet e tjera që kanë nxënësit,si dhe me pasojat që mund të kenë nësenuk i respektojnëato.

Të gjithë kujdestarët e klasës kanë tëdrejtë dhe detyrë për ta ndihmuarklasën e tyre dhe mësuesit e lëndëvepërkatëse në mënyrë që të ruhet rendi imirënëklasë.Kujdestari i klasës duhet t'i udhëzojënxënësit e klasës së vetë që t'ipërshëndesin mësuesit e tyre, t'irespektojnë ata, si dhe të kenë raportes h o q ë r o r e n d ë r m j e t v e t e .Kujdestari i klasës mund të bëjë listëne nxënësve të tij, ku do të përfshiheshinnumrat e telefonit, posta elektronike,etj, me ç'rast do t'i njoftonte ata mezhvillimet më të reja. Po ashtu mund tëkërkojë nga mësimdhënësit tjerë që nëbazë të kërkesave të nxënësve të jupërcillen ligjëratat apo materialetpërcjellëse mësimore në mënyrëelektronike, sidomos në rast tëmungesave të nxënësve për arsyeshëndetësore apo të ngjashme. Pra,thënë shkurt ai/ajo do të shërbejë sin d ë r m j e t ë s d h e l e h t ë s u e s ik o m u n i k i m i t n ë m e s t ëmësimdhënësve, mësimnxënësve dheprindërve.Pra, për punë më efektivedhe të gjithanshme me nxënësit,kujdestari duhet të punojë në mënyrëaktive me prindërit e nxënësve, nëtakimet e caktuara periodike (mujore).Mësimdhënësi kujdestar thërretprindërit në takime, që duhet tëorganizohen dhe planifikohen mirë,duke këmbyer mendime dhe përvojapër nxënësit. Kujdestari/ja meprindërit mban edhe komunikimpërmesnxënësit.

Si kujdestar i klasës, ju gjithashtumund t'i ndihmoni mësuesit për tëpromovuar disiplinë dhe paqe nëklasë. Ju mund t'i ndëshkoni nxënësitnë forma të ndryshme brenda shkollëskur nxënësit sillen keq. Kujdestari/jaduhet ta ketë një libër për politikat dherregulloret e shkollës në mënyrë që tëndihmojë në zbatimin e rregullave të

shkollës.Shpeshherë thuhet se një klasë është aqe mirë sa është dhe kujdestari i klasës.Qëndrimi i tij, qoftë pozitiv aponegativ, ka ndikim të madh në klasë.Ka ndodhur në histori të ndryshmeshkollore ku klasë me nxënës shumicëtë paedukuar kanë arritur që tëshndërrohen në studentë të mirë në tëardhmen e tyre falë punës, qëndrimitdhe menaxhimit të mirëfilltë ngakujdestari Iklasës.

Arsyeja e ndryshimeve të tilla qëndrontek kujdestari efektiv me qëndrimshumëpozitiv.Në të kundërtën, është e qartë seqëndrimi i keq i kujdestarit të klasës kaefekte negative për t'i ulur rezultatet e

Detyrat e kujdestarit/kujdestares

së klasës

nxënësve tëasajklasenë tërësi.Mbi bazën e takimeve me prindër sidhe punës së rregullt me nxënës,kujdestari/ja harton një karakteristikë

për secilin nxënës, në periudhën tremujore. Karakteristika duhet tëpërmbajë: evoluimin e nxënësit nëmësime, qëndrimet e tij, sjelljet,sukseset,problemet, edukiminetj.Kujdestari-ja e klasës gjithashtu ka përobligim t'i këshillojë nxënësit përruajtjen dhe mirëmbajtjen e inventaritdhepasurisë shkollore.

Kujdestari i klasës angazhohet dhendërmjetëson në zgjidhjen eproblemeve në mes të dy nxënësve,grupeve të nxënësve, nxënësve dhemësimdhënësve ose me personelin

tjetër edukativo-arsimor.Ne zgjidhim probleme dhe marrinvendime çdo ditë. Vendimetndërlidhen me aktivitetet në shtëpi, nëpunë, në lojë, madje edhe në dyqanushqimesh. Pra, vendimet tonaradhiten nga ato më pak tërëndësishme tek ato më shumë tërëndësishme.

Disa probleme dhe vendime janëshumë sfiduese dhe kërkojnë shumëangazhim, mendim, emocione dhehulumtim. Në këtë aspekt, kujdestari iklasës do të ketë impaktin e tij teknxënësit, madje edhe në rolin e prinditapokëshilltarit tëpërditshëm.

Dihet se të gjithë nxënësit kanësynimet, vizionet dhe planet e tyre përt ë a r d h m e n . R r j e d h i m i s h t ,kujdestari/ja e klasës është kontaktimë kryesor brenda shkollës, ku mundtë orientohen nxënësit e klasës së tij përtë marrë qoftë këshilla, sugjerime, sidhe propozime për vendimet e tyre nëperspektivë. Këtu duhet të përmendimvendimin lidhur me studimet në tëardhmen. Andaj, sugjerimi ikujdestarit të klasës mund të jetë edhevendimtar, ngase ai e ka përcjellëklasën e tij për katër vite dhe e di më sëmiri se ndokush tjetër secilinnxënës/nxënëse se cilat janë prirjet etij/saj.

Njohja e problemit dhe zgjidhja nëmënyrë efikase është me rëndësi tëmadhe, prandaj informatat luajnë rolnga përcaktimi deri te zgjidhja eproblemit.Andaj, së pari bëhet përcaktimi iproblemit, duke marrë parasyshshkaqet që kanë çuar deri te problemi itillë. Më pas analizohen alternativatpër zbatimin e vendimeve dhemonitorimin e progresit. Së fundiekzaminohenrezultatet earritura.Nuk duhet harruar se përdorimi ianalogjive për zgjidhjen e problemeveka rëndësi ashtu sikurse edhe adaptimii zgjidhjeve të reja kreative.Kohëve të fundit, edhe në vendin tonë,gjithnjë e më tepër me avancimin eteknologjive dhe dinamizmit të jetës,v ë r e h e t d e p r e s i o n i s i t e kmësimdhënësit ashtu edhe tek

nxënësit. Për rrjedhojë, kujdestari/ja eklasës mund të ndikojë lidhur memenaxhimin e stresit, përmesmotivimit dhe nxitjes së mendimitpozitiv, duke ofruar qasje të reja dhekreative.

Kujdestari duhet të angazhohet qënxënësit e klasës së tij të jenë të lidhurme sistemin e arsimimit, në realizimine qëllimeve të edukatës për paqe dhe tëdrejta të njeriut, si dhe respekt ndaj tërinjve dhe ndaj të moshuarve. Prandaj,me vendosmëri duhet të angazhohetqë arsimi të bazohet në parimet dhemetodat që do të ndihmojnë nëzhvillimin e personalitet të nxënësit, icili, para së gjithash, do të mund tarespektojë qenien njerëzore, ta evitojë(shmang) dhunën, të promovojëbesim, sinqeritetdhedashuri.

Kujdestarët e klasës duhet të vijojnëtrajnime në mënyrë që të jenë në hapme kohën dhe të mbajnë rregullisht orëkujdestarie me nxënësit e klasës së tyre,për tëqenënëkujdes tëvazhdueshëm.Mësuesi i cili është kujdestar i klasës,në orar duhet ta ketë orën e caktuar tëkujdestarisë, e cila do të mbahej nganjë orë në javë. Kujdestari i klasës, nëplanin vjetor të punës së kujdestarisë,duhet ta ketë edhe shqyrtimin esuksesit, vijimin e nxënësve dhe sjelljete tyre brenda dhe jashtë shkollës. Ai dot`i njoftonte me të drejtat dhe obligimete tyre që dalin nga ligji dhe aktetnënligjore.

Do të njihet dhe do ta kuptojë gjendjene gjithë nxënësve të klasës së vet. Do tënjihet me suksesin dhe sjelljet e tyre.Do të mësojë dhe njoftohej megjendjen në familje, përmes bisedës sëpërditshme me ta dhe kontakteve meprindër. Puna do të koordinohej ngakujdestari i klasës, ndërsa do tëzhvillohej në bashkëveprim mekolegët e t jerë , sec i l i s ipasfushëveprimit të vet, do t'i ndihmontenxënësit. Për nxënësit të cilët janë tëdobët në mësime do të gjendeshinmënyra për ngritjen e suksesit të tyre,duke përfshirë edhe orë të mësimitplotësues.

Zgjidhja e problemeve dhe

vendimmarrja

Mësuesi dhe mësimdhënia Mësuesi dhe mësimdhënia

Mirsad Kuteli

1312


Zbatimi i inovacioneve në mësimModernizimi në fushën e arsimit dhe tëedukimit nuk mund të mendohet painovacione, që do të thotë pa aplikimine qëllimtë të ndryshimeve në mësimdhe në sistemin edukativo-arsimor, nëpërgjithësi, dhe nxitjen për përsosjen emëtejshme të tyre. Këto ndryshime ipërfshijnë jo vetëm mjetet mësimore,por edhe metodat dhe format eorganizimit të punës mësimore.Rëndësia pedagogjike e inovacionevenë mësim, përgjithësisht, mund tëpërfshihet: realizohet mbështetjashkencore e punës pedagogjike, nëmënyrë më reale realizohen qëllimet eedukatës, ndryshon sistemi i arsimit,me qëllim që të bëhet më demokratik,më fleksibil dhe më i gjallë. Shkollaorganizohet në atë mënyrë që t'irealizojë me sukses dhe në mënyrë tëpavar ur detyrat themelore tëorganizimit, të realizimit dhe tëve r i f i k imi t t ë punës së ve t ,modernizohen përmbajtjet e mësimitdhe u përshtaten nevojave, interesavedhe mundësive të të rinjve në një anëdhe nivelit të zhvillimit të shkencësmoderne dhe të nevojave të shoqërisë,synohet realizimi i idesë që nëpërmjetminimumit të fakteve të realizohetmaksimumi i ideve, i aftësive përpërvetësimin e mëtejmë të diturive dhe ipunës krijuese shoqërore

Organizimi i punës mësimore gjithnjëka qenë një nga problemet më merëndësi në teorinë dhe praktikëndidaktike. Prandaj, ky problem ështëaktual edhe në studimet e kohësmoderne. Si rezultat i zhvillimitpermanent të shkencës, veçanërishtteorisë së mësimit dhe mësimdhënies,mënyrat e vjetra të organizimit nukmund të përcillen me tërësinë e tyre nëshkollën moderne, por duhet tëreformohen, në mënyrë që t'upërgjigjenkërkesave tëkohës.Prandaj, me risi nuk kuptojmë vetëmmjetet e reja ose format e punës nëndonjë rreth ose në ndonjë vend, porgjithë atë që për atë rreth është epanjohur, e paprovuar dhe e re. Sipas

Prodanovicit, inovacioni është kërkesëkur doni të bëni diçka që nuk është bërëmë parë. Inovacioni është krijim i njëvlere në një drejtim të ri ( Prodanoviq,Dr.Tihomir1982).Në kushtet e zbatimit të inovacionevem o d e r n e n ë m ë s i m n x ë n ë s iangazhohet në mënyrë të gjithanshmenë punën shkollore, ai e sheh qëllimindhe rëndësinë e asaj që punon, është ivetëdijshëm për aftësitë dhe mundësitëe tij dhe motivohet për përpjekjemaksimale. Me inovacione synohet qëtë humanizohet e të personalizohet mëshumë mësimi, që mësimdhënësi dhenxënësi të sillen ndaj njëri-tjetrit sinjeriu ndaj njeriut, që të bashkëpunojnënë bazë të mirëkuptimit e të respektimitreciprok, që pikërisht janë kushtetqenësore për zhvillimin e gjithanshëmdhe të lirë të individit dhe të rinjve nëpërgjithësi, për angazhimin e tyrekrijues dhe për orientim dhe përcaktimhumanitar.

Për ndryshime në arsim dhe shkollimjanë disa kritere themelore, si: studimi icilitdo problem të veprimtarisëedukativo-arsimore niset nga vlerësimipozitiv i të arriturave në shkencën epedagogjisë dhe të disiplinave të tjerashkencore të afërta me të (hulumtimet earsimit dhe të shkollimit duhet të jenëinterdisiplinare ), me qëllim që tëzbatohet ajo që hulumtohet, që është esigurt se do të japë efekte pozitive dhedo të mundësojë procese pozitive përzhvillimin e institucioneve arsimore.Kriteri tjetër përfshin hulumtimet eproblemit të zgjedhur në praktikënpedagogjike të vendeve të tjera meqëllim që të shihet se si është studiuar nërrethana të tjera, si është zgjidhurproblemi i shtruar dhe çfarë efekte kadhënë.Pastaj njëri nga kriteret përfshinstudimin e realitetit tonë ekonomiko-shoqëror, kulturor, politik dhepedagogj ik, me qël l im që tëkonstatojmë se çfarë duhet ndryshuar,për çfarë arsye duhet bërë atë dhe çfarë

rezultatesh do të arrihen mendryshimetpërkatëse.Po ashtu, nëse duhet të ndryshojmë në

organizimin dhe zhvillimin e mësimitdhe përmbajtjen e tij, atëherë është elogjikshme se para marrjes së ndonjëhapi konkret në këtë drejtim duhet t'injoftojmë bartësit e punës edukativo-arsimore me karakterin e ndryshimevedhe t'i aftësojmë (përmes seminareve)për punë praktike. Krahas fazës sëmësipërme, është shumë e rëndësishmepërgatitja e bazës materiale, e mjetevemësimore, tekstit shkollor dhedoracakëve, me qëllim të sigurimit tëkushteve paraprake materiale përrealizimin e risisë.”

Të gjitha risitë që i fusim në punënedukativo-arsimore të institucionevepërkatëse së pari mund t'i verifikojmënë institucionet eksperimentale. Çdorisi që e zbatojmë në mënyrë masive nëshkollat tona duhet të verifikojmë nëmënyrë shkencore dhe në kohë tëcaktuar, sepse në këtë mënyrë do të

(Mandiq, Dr.Petar .1985).

( Prodanoviq. Dr.Tihomir,1982)

Inovacionetnë mësim

Kriteret themelore për futjen e

inovacioneve në mësim

Zbatimi i inovacioneve në mësim

mundë të konstatojmë se çfarërezultatesh ka dhënë ajo risi dhe çfarëdobësish janë manifestuar gjatëzbatimit. Ndryshimet revolucionare nëshoqëri, që zhvillohen në drejtim të

demokratizimit dhe të humanizmit tës h o q ë r i s ë s o n ë , k u s h t ë z o j n ëndryshimin gradual të pozitës sëshkollës në shoqëri, sjellin ndryshimerrënjësore në marrëdhëniet ebrendshme, e vënë në gjendje më aktivedhe më objektive pozitën e nxënësit nëprocesin edukativ, dhe ndikojnë nëafirmimin më të madh të vleravehumaniste, në të cilat mbështetet tërëjeta dhe puna në shkollë. “Sipas skemëspër s tudimet e inovacionevepedagogjike në shkollë janë tri nivelekryesore që formojnë një përparim tëvazhdueshëm, si asimilimi (zotërimi),ndryshimi dhe nivelet e transformimit.Secili nivel është supozuar të jetë më ipërparuar sesa të mëparshmit”(Mandiq, Dr. Petar ,1985). Në gjysmën edytë të shekullit XX inovacionet lindennga nevoja për zhvillimin e aftësivekrijuese të nxënësit, si elemente tërëndësishme të veprimtarisë së tijkrijuese, si faktorë i vlefshëm, të cilët iabëjnë të mundshëm kontrollimin eveprave të qytetërimit modern, që t'ua

nënshtrojë ato nevojave të vetanjerëzore, të krijojë vlera të reja dhe tëndryshojë shoqërinë dhe marrëdhëniete saj, sipas nevojave njerëzore. Sotkonsiderohet se kësa j do t ' ikontribuojnë këto fuqi krijuese:influenca (aftësia e prodhimit të njënumri sa më të madh idesh),fleksibiliteti i të menduarit (aftësia endryshimit të të menduarit gjatëzgjidhjes së problemit), origjinaliteti(aftësia e dhënies së përgjigjeve tëjashtëzakonshme) dhe intenca (aftësiae krijimit në fushën e muzikës, të artitfigurativ të shkencës, etj).Gjatë zbatimit të inovacioneve duhet tëkemi parasysh edhe devijimin e tyre,sepse inovacionet nuk japin në çdo rastrezultate pozitive, përkundrazi nëse atozbatohen në mënyrë mekanike dhe tënjëanshme në kushtet tona dhe në qoftëse mbajmë shumë shpresa në vlerën etyre absolute, nuk përjashtohetmundësia që këto novacione tëndikojnë negativisht në organizimindhe suksesin e veprimtarisë edukativo-arsimore. Inovacionet në mësimparaqesin sistem të sinkronizuar tëmasave pedagogjike, shoqërore,o rgan iza t ive dhe ekonomike(zakonisht të mbështetura në shkencëne pedagogjisë apo në shkencat e tjera),të cilat janë të orientuara në ngritjen enivelit dhe të cilësisë së punësedukativo-arsimore dhe të shfrytëzimitracional të kuadrove, të kohës dhe tëmjeteve, në demokratizimin emarrëdhënieve në shkolla dhe nëinstitucionet tjera: zhvillimin maksimaltë iniciativës, të origjinalitetit dhe tëaktivitetit krijues të mësimdhënësvedhe të nxënësve, në krijimin e kushtevepër përcjel l jen, programimin,normimin dhe vlerësimin e punëspedagogjike, në zbulimin e faktorëvemë të rëndësishëm që do t'i motivoninnxënësit dhe mësimdhënësit nëveprimtarin e tyre, në ngritjen eautoritetit të shkollës dhe në krijimin ekushteve që shkollat, si institucione tërëndësishme shoqërore, sa më mirë tëkryejnë funksionin e tyre.”( Dëight D.Jones .2008). Teknologjia modernebashkëkohore krijon kushte përçlirimin e njeriut nga disa punërutinore, që ai në mënyrë më të shpejtëdhe më efikase t'i përvetësojë dituritë, t'i

zhvillojë aftësitë e veta dhe të zhvillohete të emancipohet si personalitetintegral. Por, teknologjia pedagogjikenuk është e gjithëfuqishme, nuk mundta zëvendësojë mësimdhënësin dhe nukmund t'i zgjidhë të gjitha problemet qëjanë pasojë e “eksplodimit” të diturivedhe të revolucionit kulturor. Mirëpo,ajo të rinjve do t'u ndihmojë që tërealizojnë atë shkallë të informimit dhetë komunikimit e cila është e nevojshmepër një veprim më të mençur dhe përshfrytëzimin më të suksesshëm tëproceseve të natyrës dhe të shoqërisë,që më mirë të drejtojë më procesetshoqërore, që të zhvillohet në mënyrë tëgjithanshme dhe të bëhet anëtar krijuesi jetës shoqërore.

Imperativ i kohës sonë është qëinstitucionet për arsimin dhe edukimine brezit të ri të bëhen djep i ideve të reja,burim i iniciativave krijuese, bartës tëprogresit shoqëror, kritikë objektivë i tësë kaluarës, krijues të sigurt të sëtashmes dhe parashikues objektivë të sëardhmes.Për reformimin e arsimit është lehtë tëflitet, por shumë vështire të bëhet. Sipasdefinicionit reforma do të thotë të bëshdiç më mirë. Por, pasi jemi te reformimii arsimit, nuk duhet vetëm të bëjmë diçmë ndryshe, mirëpo duhet edhe të kemirezultate më të mira. Një mënyrë për tëfilluar një proces reformimi është që tërimendosh pikëpamjen tuaj tëpërzgjedhjes.”(http://www.cde.state.co.us/scripts/reforms. april 2012) Nocioni i zgjedhjesnë shkolla publike më shumë ka të bëjëme të drejtat e secilit fëmijë që tëarsimohet, të përgatitet secili prej tyrepër sukses dhe për përzgjedhje të stilit tetyre të shkollës. Por, gjithashtu, besoj se,nëse bazohemi në arritje të suksesit tënxënësve, ne duhet të kultivojmë ide tëreja dhe mënyra të reja për ta, nëmënyrë që të kenë zgjedhje më shumë.Në një botë që është në rritje diversitetiasnjë qasje e shkollimit nuk vlen për tëgjithë studentet njësoj. Edhe pse shkolladuhet t'u adaptohet kushteve që ka,ndryshimi duhet të bëhet sipaskushteve.

Përfundimi

Luljeta Bajrami

Mësuesi dhe mësimdhëniaMësuesi dhe mësimdhënia

14 15

Mësimdhënia e letërsisë

Mësimdhënia e mirë është parakushtpër arritje të suksesshme të nxënies nganxënësit. Pa këtë nivel të kënaqshëm tëmësimdhënies nuk mund të thuhet senjë mësimdhënës i organizon dhe irealizon objektivat e caktuara të një orem ë s i m o r e . F o r m i m i i v e tmësimdhënësit, bindjet e tij dhekarakteristikat e personalitetit, janëelemente domethënëse, që krahastekstit letrar përcaktojnë, në njëmënyrë, arritjet e kompetencavem ë s i m o r e t ë n x ë n ë s ve. N g apersonaliteti dhe formimi intelektual eprofesional i mësimdhënësit varet seçfarë konsideron ai thelbësore dheprimare në një njësi letrare, ose në njëorë mësimore, apo çka konsideron aidytësore apo anësore. P.sh., nëinterpretimin e veprimtarisë së GjonBuzukut, mësimdhënësi duhet tëpërqendrohet në faktin se ai është autorii librit të parë në shqip, se ai libër quhet“Meshari” dhe se është i botuar më1555, pastaj të merret me dimensionet etjera të shkrimit të tij, si atë linguistik,kulturor, diskursiv etj., që janë me njërëndësi më të vogël. Kjo nuk do të thotëqë mësimdhënësi duhet t'u shmanget

fakteve periferike ose të dorës së dytë,por të dijë të ketë qasje të drejtë nëdhënien e informacionit sipas rëndësisësë tij. Në këtë aspekt, zhvillimi dhepërsosja e mjeshtërisë së mësimdhëniesështë një proces i vazhdueshëm, ngasendryshon vazhdimisht edhe vetërealiteti jetësor e profesional. Pra,mësimdhënia, si një proces ipërgjithshëm, është shumë mëkomplekse dhe e ndërlikuar sesamendohet. “Ajo sa është shkencë, po aqështë edhe art”, ngase, krahas dijess h k e n c o r e p r o f e s i o n a l e , q ëmësimdhënësi duhet ta zotërojë, duhettë ketë edhe vlera të tjera kreative, sifrymëzim, intuitë, talent, fleksibilitetdhe të tjera, që e bëjnë personalitetqendror në klasë dhe në shkollë.Mësimdhënësi i letërsisë, duke iposeduar këto vlera, nuk nënkupton njëmësimdhënie të ngurtë, formale eartificiale, por një strategji të njëmësimdhënieje natyrale, kreative, memetoda që lënë hapësirë edhe përinteraktivitet, ndërhyrje e plotësime, pai shkaktuar fëmijës ngarkesë monotonedhe ligjërim formal dhe në mënyrë qënxënësi vetëm përmes aktivizimit në

klasë të aftësohet sa për ta dalluar tëbukurën nga jo e bukura dhe artistikennga e rëndomta. Aristoteli tek“Poetika” thotë: “Nxënësi që arrin tëedukohet e të hetojë cilësinë artistikenuk mund të kalojë indiferent as ndajylberit, as ndaj diellit, as ndaj shiut dheas ndaj peizazheve të bukura, të cilatjanëbukuridhevlera estetikenëvete”.

Si veçanti e mësimdhënies së letërsisëështë fakti se nxënësit duhet qasur nëmënyrë shumë individuale, sepse artigjithnjë përjetohet në mënyrë shumësubjektive, unikale. Këtu nuk kemi tëbëjmë me seri emocionesh, apopërsëritje të tyre (si në fizikë amatematikë, etj), për fushën a artit, nëkëtë rast të artit letrar, por secili kaprirjet e veta të përjetojë atë që i pëlqendhe në këtë është shumë përcaktuesekomponentja emocionale e psikike, sirezultat i zhvillimit psiko-fizik dhesocial të nxënësve. Çdo hulumtim

Veçantia e mësimdhënies së

letërsisë dhe perceptimit të saj

nga nxënësit

psikologjik tregon për veçantin psiko-emocional të nxënësve, zhvillimin i tëcilëve varet nga shumë faktorë tëjashtëm të zhvillimit të fëmijës: familja -emancipimi i saj, rrethi, shoqëria,shkolla, mësuesi etj. Pra, arti letrarndikon edhe në aspektin psikologjik tëpersonalitetit të fëmijës, ku ai përfitonnjohuri nga situata dhe karakterepsikologjike të përmbajtjeve letrare, porkrahas kësaj edhe nga metoda emësimdhënies që e realizon mësuesi, icili duhet të posedojë patjetër njohuriprofesionale dhe përmbajtësore tëpjesës letrare, domethënien, strukturën,natyrën e tekstit (përshkrim, rrëfim,shpjegim, shpërthim ndjenjash,monolog apo dialog, apo mund të jetënjë solucion artistik i shumë natyrave tëshkruara më lart). Mësuesi i letërsisë,duhet të deshifrojë bukurinë gjuhësoredhe estetike të një esence letrare. Duhetditur që, krahas analizës së saj, të vërënë funksion mënyra të aktivizimit tëmendimit kritik të nxënësve, përmespyetjeve, me ç'rast kërkohet një analizëmë e thellë e situatës apo angazhim iimagjinatës së tyre, duke kërkuar ngaata të mendojnë se çfarë kishin bërë vetënë situata të tilla, apo si do të bëhej njëzgjidhje më ndryshe se ajo që ka bërëshkrimtari, në ndonjë situatë letrare-estetike. Metodë tjetër efektive dhe qëzgjon kureshtjen e nxënësit është edheajo përmes së cilës kërkohet ngamësuesi të bëjë komperacion apolidhshmëri në mes të situatës letrare mepërditshmërinë konkrete të fëmijëvedhe perspektiva e mendimit nga sot,duke rezultuar asociacione tëndryshme kreative të nxënësve.Komentimi i një esence estetike-letrare,nga ana e mësimdhënësit, posedonpar imet dhe teknikat e vetametodologjiko-didaktike:- Të revokoshnjë shikim të

përgjithshëm të çështjeve estetike tëpjesës letrare;

- Të shqyrtosh çështje që çojnë deri te“ndriçimi” I çështjevemëdytësore;

- Tëpërfundoshnjëanalizëinteraktive të tekstit, për tëshpjeguaredheprobleme tëveçanta.

Ë s h t ë s h u m ë i r ë n d ë s i s h ë mpërqendrimi i mësuesit në kultivimin e

mundësisë për vrojtim, hetim të sëbukurës, nga nxënësi, e që kjo tëshndërrohet në vetëdije të qëllimshmepër të bukurën. Të shumtën, estetikja nëshkollat tona mësohet si një lloj edukateqytetare, e mërzitshme dhe monotone,kurse arti letrar shpjegohet zakonishtnga aspekti biografik i shkrimtarit, kurështë shkruar, ku, në çfarë rrethanasocio-historike dhe politike? E vetëmformalisht apo tepër pak i kushtohetvëmendje shpjegimit të aspektitgjuhësor, stilistikdheestetik.

Nga nxënësit kërkohen njohuri shumëformale dhe jo esenciale, për vleraletrare dhe shumë mësimdhënës kanëmë tepër prirje të bëjnë një analizë ngaaspekti sociologjik, ideologjik ehistorik, të përmbajtjes letrare, sesa tëmerren me aspektin estetik të saj. Përplot mësues, cilësia dhe rëndësia e idevetë përmbajtjes letrare përcakton edhevlerën estetike të saj dhe të krijimtarisësë autorit si tërësi dhe shumë aspekte tëvlerës estetike të veprës së tij mbesinjashtëorbitës sëmësimdhënies.

Edhe mësimdhënës të tanishëmkonsiderojnë që letërsia patjetër duhettë jetë edukative në aspektin social-etik-moral dhe vetëm nëse është e tillë mundtë ketë edhe vlera estetike. (Kjo ndodhedhe nga fakti se shumë mësimdhënëstë le të r s i së janë të for muarprofesionalisht dhe si analistë tëletërsisë në vitet e 70-ta, të 80-ta, kurgjithçka, edhe arti, ishte e përcaktuarnga aspekti i dobisë ideologjike. Përkëtë shpesh vlerat e larta estetike bininsi “viktimë” e mungesës së elementitideologjik dhe me to mësimdhënësimerrej shumë shkurt dhe atë në mënyrëshumë shkollore e të thjeshtë, për t'upreokupuar tërësisht me anënpërmbajtësore. Do të thotë se qasjaestetike ndaj veprës letrare u mungonshumë mësimdhënësve të shkollavetona dhe problematikë kryesore emësimdhënies së letërsisë është qasjajoadekuate e tyre ndaj objektit letrar oseheshtja e aspektit estetik, kurse nga ana

tjetër prania e analizës së vlerës letrare,gjithnjë nga aspekti historik, social epedagogjik. Reformat, që është bërëpërpjekje të realizohen në sistemin tonëarsimor, janë formale dhe më shumëteknike sesa esenciale, përmbajtësore emetodologjike. Në shkollat tonamësohet letërsia, por nuk kultivohetshija artistike, nuk nxitet imagjinatakrijuese e nxënësve. Që të përsoset punae mësimdhënësve të letërsisë, duhetaplikuar rrugë dhe metoda tëpërshtatshme, për përvetësimin e dijeveletrare-estetike nga ana e nxënësve,sepse ata mund ta njohin shumë mirëletërsinë, por nuk mund të realizojnëasgjë përmes mësimdhënies nëse nuk enjohin metodikën e letërsisë (memetodë kuptojmë një sistem parimesh,kriteresh dhe rregullash të caktuara, qëzbatohen në një fushë dhe shërbejnë simjet për të arritur deri tek objektivamësimore). Metodika përmbanmënyrat përmes së cilave, gjatë procesittë mësimdhënies, mësuesi i letërsisë ujep dituri nxënësve, i kontrollon ata, ivlerëson, i aftëson për punë të pavarur,për të shprehur mendim analitik ekritik, për të arritur deri tek aftësimi ityre që përmes shijes estetike tëkultivuar të dinë të përqendrohen drejtnë objektin estetik. Të dinë të dallojnëvetitë e tyre parësore e dytësore, tëhyjnë në debat me mësuesit e meshokët, si dhe të japin argumentet dhekonkluzionet e veta lidhur me vlerënletrare. “Duhet zgjuar kureshtjen,nevojën dhe dëshirën e nxënësve për tëlexuar jo vetëm atë që është e shkruar,por edhe atë që nuk është e shkruar, qëështë e thënë në mënyrë figurative”.Përmes metodave adekuate tëmësimdhënies së letërsisë bëhet më ipranueshëm komunikimi, si vlerëletrare mësues-nxënës. Mësimdhënia eletërsisë është një proces i organizuar,që duhet të përshtatet e të lidhet ngushtëme natyrën e lëndës, me specifikat,përmbajtjet dhe qëllimet e saj. Kurse,detyrë morale, profesionale eintelektuale, e mësuesit të letërsisë ështëkrijimi i lexuesit-fëmijë qysh nëshkollimin fillestar, në mënyrë që tëkemi lexues të rriturnëshoqëri.

Këndvështrimi ideologjik, etik i

mësimdhënësit ndaj përmbajtjes

letrare

(fusnotat janë hequrnga redaksia)

Zehrie Plakolli


Belbëzimin e karakter izo jnëndërprerja dhe pengesa në të folurdhe lajmërohen në shtangime tëorganeve për nyjëtim (gjuha, qiellëzadhe buzët) dhe organeve për fonim(tingujt) diafragma dhe muskujt egjokësit. Të folurit është jo i drejtë dhekomunikimi me rrethin është ivështirësuar. Është i dëmtuar tempodhe ritmi i të folurit.

Shkaktarët e belbëzimit deri tani nukjanë në plotëni të njohura, por është esigurt që bëhet fjalë për njerëzitplotësisht normal me të gjitha vetitëpozitive dhe negative, të cilat i kanëedhe njerëzit tjerë. Belbëzimi mundtë lajmërohet në formën e butë dhe tërëndë të tij. Forma e butë është kurfëmija ngec, i “zihet” goja në të folurdhe këtë vetëm në disa fjalë ose tinguj,por nuk ka shtangime.Forma më e rëndë është kur fëmija kapengesa në të gjitha fjalët, ka lëvizje tëpakontolluara në fytyrë, i bashkongishtat në dorë, dhe shtangimet janënë gjithë trupin. Dhe e lëvizë kokën,skuqet në fytyrë, zemra i rreth fort,edhe mund të mbulohet me djersë.Për mësuesin në klasë e rëndësishmeështë forma e butë e të belbëzuarit,sepse në atë kohë mund të japëndihmën e vet. Në formën e rëndë tëbelbëzimit, mësuesi nuk mund tëndikojë.Më së shpeshti fëmijët belbëzojnë nëfjalët, të cilat fillojnë me tingujt: p, k,g, t, d, m, b dhe rallë ose kurrë në fjalëtqë fillojnë me zanore.Belbëzimi lajmërohet në të folur dhelexim, por jo edhe gjatë këndimit.Gjithashtu, disa fëmijë belbëzojnëkur fjalinë në gjuhën amtare, por joedhe kur flasin gjuhën joamtare. Këtojanë dy të dhëna të rëndësishme përmësuesin e klasës, më vonë edhe përmësuesit lëndorë, sepse këndimi dhegjuhët e huaja mund të jenë pjesë epunës terapeutike me fëmijën qëbelbëzon.E dimë nga përvoja që të foluritndërpritet nëse jemi të shqetësuar.

Dhe me fëmijët të cilët shpeshshqetësohen edhe nëse gjenden nërrethin me të folur jo të drejtë, nëambientet të tendosura familjare dhenëse përjetojnë strese në rrugë, mefqinjtë, në shkollë ose në ndonjë rrethtjetër mund ta nxisë belbëzimin.

Formën e rëndë të belbëzimit mësuesii klasës dhe ai lëndor nuk mund t'imasë. Për këtë arsye nxënësi duhet tërekomandohe t t ë shko jë nëinstitucione për rehabilitimin e tëfolurit gjegjësisht te logopedi.Logopedinë gjithësesi duhet takërkojmë nëse vështirësitë rriten,n ë s e f r y m ë m a r r j a ë s h t ë epakontrolluar, dhe nëse fëmija është ivetëdijshëm se ka probleme me tëfolur.Rekomandohet që trajtimi të fillohetsa më herët, sepse te fëmijët e vegjëlmë shpejt tejkalohet çrregullimi.Ndihma logopedike mund tëndihmojë që belbëzimi i zhvilluarmos të kalojë si i folur tërëjetësor.Për këtë arsye sugjerohet që të bëhetvlerësimi i të folurit te fëmijët, të cilët ikanë këto vështirësi më shumë segjashtë muaj dhe tek ata te të cilëtbelbëzimi përcillet edhe me sjellje jotë zakonshme ose kanë lëvizje të syvedhe duarve.

Fëmija që belbëzon duhet tëudhëzohet të flet pa frikë pa marrëparasysh kualiteti i të folurit. Tingujtose fjalët në të cilat belbëzontheksueshëm mund t'i thotë edheduke kënduar. Kur mësimdhënësi kakohë të lirë gjatë orës së mësimit osegjatë ditës, të këndojë me nxënësindhe me këngë të shfrytëzojë edheorën e muzikën. Nxënësinë tainkuadrojnë në korin e shkollës.Muzika mund të aplikohet edhe gjatëkohës së të folurit. Nxënësit duhet t'ithuhet të mos bërtasë kur flet osekëndon. Gjatë këndimit të përdorenedhe shkopinjë të ndryshëm të drurit.

Këta shkopinj nxënësi mund t'ipërdorë edhe kur flet veçanërisht nësee ushtron të folurit në rrokje. Nësefëmija belbëzon derisa lexon,rekomandohet që mësuesi të jetë afërtij të ngadalësojë leximin dhe nxënësimund ta imitojë leximin e mësuesit.Mësuesi mund t'i thotë nxënësit njëditë më parë se cilin tekst do tamësojnë në mënyrë që ai ta mësojë tëtë lexojë në shtëpi. Këtu një tekst imësuar mund t'i jep kurajo nxënësit.

Disa fëmijë të shkollës, të cilëtbelbëzojnë tentojnë të tejkalojnëbelbëzimin dhe kjo mund të forcojëedhe më tej belbëzimin. Të tjerëtkrysisht tërhiqen dhe heshtin nëshkollë. Dhe për këtë ekziston dallimii dhimbshëm mes di jes dhemundësive për t'i treguar. Përqeshjadhe frika nga përqeshja i kontribuojnëtërheqjes dhe izolimit të këtyrefëmijëve. Problem për mësuesit mundtë jetë marrja e vendimit se si t'i qasennxënësit që belbëzon, si t'ja japinmundësinë që të tregojë se çfarë di, simos ta ngarkojë, a është më mire t'i

Si mund të ndihmojë mësuesi?

Luljeta Kabashi

Nxënësit me belbëzim në klasë

16 17

drejtohemi ose ta lëmë të qetë.Gjithësesi se është mirë të flitet hapurpër të me prindërit dhe nxënësin.Mësuesi duhet të tentojë që sjellja e tijnë klasë të jetë korrekte - në planin

joverbal qëndrim i qetë dhe ibalancuar, kontakti me sy mebashkëbiseduesin, të folur jo tëshpejtë dhe kujdes në nyjëtime të

fjalëve.Të kultivohet dëgjim aktiv - të lejohetbiseduesi të flasë deri në fund pa endërprerë, me shenja me sy, pohimime kokë dhe joverbalisht të jepenpohime (po, ëhë), të përsëritet shkurtajo çka është thënë dhe kështu tëvërtetohet.

Në ushtrimet e leximit në klasë mundtë ushtrohet edhe leximi në grupe osenë dy nxënës me rend.

Mirë është ta pyesni nxënësin se çkamë shumë i përgjigjet- të ftohet përpërgjigje ose të lajmërohet vet,përgjigjuni nga vendi ose diku tjetërnë mësonjëtore, në këmbë ose ulur.Nëse kjo nuk ndihmon te belbëzuesit,mund të zvogëlojë frikën e fëmijës,sepse në masë të caktuar edhe ekontrollon situatën.

Praktimi i shprehjes joverbale-vizatim, pantomim, vallëzim, lojë,ushtrime ritmike, etj., sjell terelaksimi dhe e zvogëlon rëndësinë etë shprehurit të vazhdueshëm jovebalnë mësimdhënie.

• ”Mendo para se të thuash diçka”,• “Merrë frymë para se të fillosh të

flasësh”• “Lirohu pak”• “Fillo ngadalë edhe njëherë” etj.

Sikurse këto këshilla të ndihmonin,belbëzimi nuk do të jetë edhe aqproblem. Me këtë vetëm se i rritnivëmendjen e të tjerëve te personi qëbelbëzon.

• Ikni nga thirrjet e befasishme• Ikni nga loja me fjalë kur duhet të

thoni përgjigjen shpejt• Mos u mundoni me ndihmu

ashtu që t'ja përfundoni fjalëtdhe fjalit. Kjo ndihmon në disamomente, por jo afatgjatë

• Mundohuni të silleni normaldhe mos u bëni të padurueshëm

• Mos flisni para tjerëve përproblemin e belbëzimit. Nëse donitë flisni për të atëherë bëjenivetëm me personin

• Njerëzit që belbëzojnë kanëditë të mira dhe ditë të vështira-merrni këto parasysh

• Bisedoni me nxënësin dhe meprindëri t dhe tregoni se epranoni fëmijën me të gjithavështirësitë dhe dhuntit si edhefëmijët tjerë

• Mundësoni të gjithëve në klasë që tëtregoni talent dhe dije të ndryshmesi vizatim, shoqëri dhe muzikë

Nëse janë prezent përçmimet-ajolajmërohet te gjithçka që ështëndryshe- mund të flisni në klasë osenë punëtori të ndryshme me temën sip.sh.”Diversiteti mes njerëve” ose tëngjashme me të cilën në klasënxënësit dallohen për shumë veti.Gjithsesi reagoni menjëherë dhetregoni që këto reagime nuk ikonsideroni të rregullta.Nëse fëmija është i përfshirë nëtrajtim të të folurit, pranojenimënyrën e re të të folurit të tij.

Gjatë kësaj kohe merru vesh mefëmijën për paraqitje para klasësvarësisht si përparon të folurit.Informoni prindërit për vështirësitë emundshme dhe përmirësimet tepërdorimi i të folurit të ri.

Shmanguni këshillave siç janë:

Disa këshilla që mund t'jushërbejnë:

Më së shpeshti shembulli i

përmendur në logopedi është

folësi grek antik Demosten, i

cili vështirësitë në të folur i ka

tejkaluar duke vendosur gurin

në gjuhë dhe ushtruar të

folurit.

Dhe në kohët bashkëkohore ka

shumë prej tyre që kanë qenë të

suksesshëm në jetë pasi kanë

tejkaluar belbëzimin si

Winston Churchill, Charles

Darwin, Marilyn Monroe,

James Earl Jones, Bruce

Willis, Jimmy Steëart dhe

shumë tjerë. Edhe ndër ne ka

njerëz të suksesshëm pasi kanë

tejkaluar belbëzimin.

18 19


Libri i Leximit në gjuhën shqipepër arsimin fillor

(1945 – 1999)Kjo bibliografi i përket një fushe të

veçantë të botimeve të arsimit fillor në gjuhënshqipe në ish-Jugosllavi dhe është e kufizuar nënjë periudhë të veçantë kulturore, historike epolitike të shqiptarëve të Kosovës - atë tëperiudhës, në njëfarë mënyre, të ekzistencës sëkëtij shteti, që përfshin vitet 1945 - 1999. Ështëpërpiluar mbi bazën e botimeve që gjenden, nëfondin e Bibliotekës Kombëtare dhe Universitaretë Kosovës, në fondin e bibliotekave tashmënacionale të shteteve që janë krijuar ngapërfundimi i ish-Jugosllavisë, si dhe të botimeveqë janë bërë pjesë e fondit të BibliotekësKombëtare të Shqipërisë, në periudhën e vështirëtë botimit e të pasurimit të koleksioneve tëbibliotekave në Kosovë, gjatë viteve '90-të.

Pra, këto botime përfshijnë librat eleximit të botuar jo vetëm në Kosovë, por edhe nëRepublikat e ish-Jugosllavisë, si në Serbi,Maqedoni dhe Mal të Zi.

Mbase për një kërkim më të plotë, dotë duhej një përkushtim më i madh në një procestë kërkimit edhe nëpër botues dhe autorë, të cilëtkanë mbajtur të dhëna për këto lloj koleksioni tëbotimeve shkollore, sidomos gjatë periudhës sëviteve '90-të, kur, nën ndikimin e masave tëdhunshme serbe, nuk është lejuar të hynteekzemplari i detyrueshëm në gjuhën shqipe nëBibliotekën Kombëtare dhe Universitare tëKosovës, duke krijuar një boshllëk të madh nëpasurimin e bibliotekës me koleksionet ebotimeve në gjuhën shqipe.

Informacioni bibliografik është dhënësipas radhitjes kronologjike, pra sipas viteve tëbotimit, ndërsa që në këtë radhitje është bërënënndarja sipas klasave të arsimit fillor. Kur nëfaqen e titullit të librit, në përshkriminbibliografik është përcaktuar se libri është edhepër shkolla fillore, por edhe për të mesmet,atëherë ajo njësi është radhitur te nënndarja -shkolla fillore, pra te klasa që është cekur në faqene titullit.

Në të dhënat bazë të njësivebibliografike, te faqja titullare, për konceptin epërdorshëm - , hasim emërtimet, si:Kendimi; Liber kendimi; Lexim, Libër leximi,Lexim letrar etj.

Meqë ky është kërkim në të dhënabibliografike retrospektive, do të mirëprisnimçdo informacion që do të ndihmonte nëplotësimin me botime që nuk janë përfshirë nëkëtë punim bibliografik, që do të thotë plotësimme të dhëna të panjohura për ne gjer më tani.

im i parë.- [Prizren] : DrejtoratiArsimuer për Kosmet, [1945].- 80 f. : ilustr. ; 22

cm.

: për të rritun.- Prishtinë : Drejtorati iarsimit për Kosovë e Metohi, 1951 (Prishtinë: “Milladin Popoviq”).- 29 f. ; 20 cm.

, RadeLibër leximi : për klasën e parë të

shkollës fillore / Rade Vukoviq, JankoStankoviq ; përkthyen e përshtatën StathiKostari, Mehmet Gjevori. - Prishtinë :“Mustafa Bakija”, 1952. - 97 f. ; 20 cm.

, BeqirLib r leximi : p r klas n e parë t shkoll s

fillore / Beqir Kastrati, Shefqet Veliu ;[ilustroi dhe kopertin n e punoi BranisllavDoçiq].- Beograd Enti i botimeve të teksteve iR.S. të Serbisë, 1965 (Prishtin : Rilindja).-112 f. : ilustr. me ngjyra ; 13 cm.

, BeqirLibër leximi : për klasën e parë të

shkollës fillore / Beqir Kastrati, ShefqetVeliu, Mehmet Gjevori ; [ilustroi dhekopertinën e punoi Branisllav Doçiq]. -Botim i 2. - Prishtinë : Enti i BotimeveShkollore i RS të Serbisë, 1969 (Prishtinë :“Rilindja”).- 111 f. : ilustr. me ngjyra ; 22 cm.

, BeqirLibër leximi : për klasën parë të

shkollës fillore / Beqir Kastrati, ShefqetVeliu, Mehmet Gjevori ; [ilustroi dhekopertinën e punoi Branisllav Doçiq]. -Botim i 3 i përmirësuar. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1972 (Beograd : Enti botuesgrafik).- 120 f. : ilustr. me ngjyra ; 22 cm.

, RexhepGuxo : libër leximi për klasën parë të

shkollës fillore / Rexhep Hoxha ; [ilustrimetdhe redakturën grafike Selatin Ahmeti]. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1975 (Prishtinë: “Rilindja”). - 103 f. : ilustr. me ngjyra ; 24cm.

, RexhepK ndimi : p r klas n e parë / Rexhep

Rexhepi, Zihni Osmani ; [ilustroi SmajoMusoviq].- Shkup : “Prosvetno Dello”, 1978(Shkup : “Nova Makedonija”).- 94 f. : ilustr.me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetiShoku im : lib r leximi p r klas n e parë

t shkoll s fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu, Beqir Kastrati. - Botim i 3. - Prishtin :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve M simore iKSA t Kosov s, [1977]. - 126 f. : ilustr. me

ngjyra ; 23 cm.

, MehmetShoku im : lib r leximi p r klas n e parë t

shkoll s fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu, Beqir Kastrati ; [kopertin n dhe ilustrimeti punoi Selatin Ahmeti]. - Prishtin : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve M simore i KSA tKosov s, 1978 (Subotic : Biografika). - 120 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm

, MehmetShoku im : lib r leximi p r klas n e parë t

sholl s fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu,Beqir Kastrati ; [kopertin n dhe ilustrimet ipunoi Selatin Ahmeti]. - Botim i 2. - Prishtin :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve M simore i KSA tKosov s, 1979 (Subotic : “Birografika”). - 126 f.: ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetShoku im : libër leximi për klasën e parë të

shkollës fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu, Beqir Kastrati ; kopertinën dhe ilusrimet ipunoi Selatin Ahmeti. - Botim i 3. - Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1980 (Prishtinë : Rilindja). - 126 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, RexhepKëndimi : për klasën e parë / Rexhep

Rexhepi, Zihni Osmani ; [ilustroi SmajoMusoviq]. - Botimi 2. - Shkup : Prosvetno Dello,1980 (Shkup ”Nova Makedonija”). - 94 f. : ilustr.me ngjyra ; 24 cm.


shkollës fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu, Beqir Kastrati ; [kopertinën dhe ilustrimeti punoi Selatin Ahmeti]. - Botim i 4. - Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1981 (Prishtinë : Rilindja). - 126 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


shkollës fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu, Beqir Kabashi ; [kopertinën dhe ilustrimeti punoi Selatin Ahmeti]. - Botim i 5. - Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1982 (Prishtinë : Rilindja). - 126 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, RexhepKëndimi : për klasën e parë / Rexhep

Rexhepi ; Zihni Osmani ; [ilustroi SmajoMusoviq]. Botimi i 3 i përmirësuar. - Shkup :Prosvetno Dello, 1982 (Shkup : “NovaMakedonija”). - 93 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, Hajro

Libër leximi

Klasa e parë

Këndimi

Lexim

Vukoviq

Kastrati

Kastrati

Kastrati

Hoxha

Rexhepi

Gjevori

Gjevori

Gjevori

Gjevori

Rexhepi

Gjevori

Gjevori

Rexhepi

Ulqinaku

ё ё ё ё ё

ё

ё

ё ё ё

ё ё ё

ё ё

ё

ё

ё ё

ё ё ё ё

ё

ё

ё

ё ё

ё ё

ё ё ё ё

ё

ё

ё

ё ё

ё ё

Rreze dielli : për klasën parë të shkollësfillore / Hajro Ulqinaku, Milenko Ratkoviq ;[ilustrator Velibor Radoniq]. - Titograd : Entirepublikan për përparimin e shkollave, 1982(Beograd : Kultura).- 101 f. : ilustr. me ngjyra ; 24cm.


shkollës fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu,Beqir Kastrati ; [kopertinën dhe ilustrimet i punoiSelatin Ahmeti]. - Botim i 6. - Prishtinë : Emri iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1983 (Prishtinë : “Rilindja”). - 126 f. :ilustr. me ngjyra ; 34 cm.

, HajroRreze dielli : libër leximi për klasën parë të

shkollës fillore / Hajro Ulqinaku, MilenkoRatkoviq. - Beograd : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore, 1983 (Bor : “Bakar”). - 101 f.: ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


shkollës fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu,Beqir Kastrati ; [kopertinën dhe ilustrimet i punoiSelatin Ahmeti]. - Botimi i 7. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1984 (Prishtinë : “Rilindja”). - 126 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


shkollës fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu,Beqir Kastrati ; [ilustrimet dhe kopertinën i punoiSelatin Ahmeti]. - Botim i 3. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosove, 1985 (Prishtinë : “Rilindja”). - 126 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetGëzimi im : libër leximi e gjuhe për klasën e

parë të shkollës fillore / Mehmet Gjevori, QamilBatalli ; [ballinën, ilustrimet Salih Lutolli]. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i Mjeteve

Mësimore i KSA të Kosovës, 1988(Prishtinë : “Rilindja”). - 97 f. : ilustr. ; 24cm.

, RexhepDielli : libër leximi për klasën e parë /

Rexhep Rexhepi ; [ilustroi Smajo Musoviq].- Botim i 4. - [Shkup] : Prosvetno dello, 1988([Shkup] : “Nova Makedonija”). - 93 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetGëzimi im : libër leximi e gjuhe për

klasën e parë të shkollës fillore / MehmetGjevori, Qamil Batalli ; [ballinën, ilustrimetdhe redakturën teknike Salih Lutolli]. -Botim i 2. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1989(Prishtinë : “Rilindja”). - 101 f. : ilustr. mengjyra ; 24 cm.

, RexhepDielli : libër leximi për klasën e parë /

Rexhep Rexhepi ; [ilustroi Smajo Musoviq].- Botimi 7. - [Shkup] : “Prosvetno dello”,1990 (Prilep : “11 Oktomvri”). - 93 f. : ilustr.me ngjyra ; 24 cm.

, RexhepLibër leximi : për klasën e parë /

Rexhep Rexhepi ; [ilustroi Aco Filipovski]. -[Shkup] : “Prosvetno dello”, 1991 ([Shkup] :“Nova Makedonija”). - 108 f. : ilustr. mengjyra ; 24 cm.

, RexhepLibër leximi : për klasën e parë / Rexhep

Rexhepi ; [ilustroi Aco Filipovski]. - (Botimi2 i përmirësuar). - [Shkup] : “Prosvetnodello”, 1992 (Shkup : “Nova Makedonija”). -106 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, Musa: libër leximi për klasën e

parë të shkollës fillore / Musa Hyseni, VojaFilipoviq. - Beograd ; Podgorica : Zavod zaudžbenike i nastavna sredstva : Zavod zaškolstvo, 1995. - 41 f. : ilustr. ; 24 cm.

, ShefkiLeximi 1 : për klasën e parë të shkollës

fillore / Shefki Osmani, Qamil Batalli. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore, 1996. - 79 f. : ilustr. ; 24 cm.

, ShefikLeximi 1 : për klasën e parë të shkollës

fillore / Shefki Osmani, Qamil Batalli,Engjëllushe Abazi, Odhise K. Grillo,Shpresa Vreto. - Prishtinë : ETMM, 1997. -80 f. : ilustr. ; 24 cm.

, Musa: libër leximi për klasën e

parë të shkollës fillore / Musa Hyseni, VojaFilipoviq ; [ilustrimet Mihajlo Pisanjuk]. –Botim i 3 i përpunuar. - Beograd ; Podgorica :Enti i teksteve dhe i mjeteve mësimore, 1998(Prishtinë : Graçanica). - 45 f. : ilustr. ; 24 cm.

këndimi : për klasën e dytë tëshkollës fillore shqipe. - Beograd : Botim iMinistrisë s'arsimit, 1947 (Beograd :“Shtypshkronja e shtetit Jugosllavija”). - 93 f.

: ilustr. ; 18 cm.

leximi : për klasën e dytë të shkollavefillore / [punue prej Zekeria Rexhës, MehmetGjevorit, Stathi Kostarit, Jani Gjinos]. - Beligrad: [Komisioni Pedagogjik], 1948 (Beligrad :“Jugoshtampa”). - 154 f. : ilustr. ; 20 cm.

leximi : për klasën e dytë të shkollavefillore / [Rade Vukoviq e Janko Stankoviq ;përktheu Mustafa Shala, Stathi Kostari]. -Beligrad : Znanje, sipërmarrje tekstesh eRepublikës Popullore të Serbis, 1951 (Beligrad :Rad). - 192 f. : ilustr. ; 22 cm.

leximi : për klasën e II të shkollavefillore / [përpunue e përshtatë prej MehmetGjevorit, Mark Krasniqit dhe Gjeto Lekës]. -Prishtinë : “Mustafa Bakija”, 1954 (Prishtinë :“Milladin Popoviq”). - 211 f. : ilustr. ; 22 cm.

leximi : për klasën e II të shkollavefillore / përpunue Gj. Milloshev, T. Pecevski ;[përktheu prej gjuhës maqedonishte Lutfi Rusi].- Botim i 2. - Shkup : “Prosvetno Dello”, 1954(Shkup : “Goce Dellçev”). - 134 f. : ilustr. ; 20cm.

leximi : për klasën e II të shkollavefillore / [përpiluen Mehmet Gjevori, TalatPaçarizi]. - Prishtinë : “Mustafa Bakija”, 1955(Prishtinë : “Milladin Popoviq”). - 111 f. : ilustr. ;22 cm.

leximi : për klasën e II të shkollavefillore / përpunue Gj. Milloshev, T. Pecevski ;[përktheu prej maqedonishtes Lutfi Rusi]. -Botim i 3. - Shkup : “Prosvetno Dello”, 1955(Shkup : “Goce Dellçev”). - 140 f. : ilustr. ; 20cm.

leximi : për klasën e II të shkollësfillore / [përpiloi komisioni i posaçëm]. -Prishtinë : “Mustafa Bakija”, 1956 (Prishtinë :“Milladin Popoviq”). - 145 f. ; 22 cm.

leximi : për klasën e II të shkollave

Gjevori

Ulqinaku

Gjevori

Gjevori

Gjevori

Rexhepi

Gjevori

Rexhepi

Rexhepi

Rexhepi

HyseniFillim i mbarë

Osmani

Osmani

HyseniFillim i mbarë

Libër

Libër

Libër

Libër

Libër

Libër

Libër

Libër

Libër

Klasa e dytë


2120

tetëvjeçare / përpiloi Komisioni i posaçëm. -Prishtinë : “Milladin Popoviq”, 1957(Prishtinë : “Milladin Popoviq”). - 143 f. :ilustr. ; 22 cm.

leximi : për klasën e II të shkollavetetëvjeçare / [përpiloi Komisioni i posaçëm]. -Botim i III. - Prishtinë : “Milladin Popoviq”,1958 (Prishtinë : “Milladin Popoviq”). - 140 f. ;21 cm.

, MehmetLibër leximi : për klasën e II të shkollave

fillore / Mehmet Gjevori, Abdurrahim Zhuri.- Botim i 4. - Prishtinë : “Rilindja”, 1959(Prishtinë : “Rilindja”). - 44 f. : ilustr. ; 21 cm.

, MehmetLibër leximi : për klasën e II të shkollës

fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu ;[ilustroi Veli Gërvalla]. - Prishtinë : “Rilindja”,1961 (Prishtinë : “Rilindja”). - 228 f. : ilustr. ;20 cm.


fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu ;[ilustroi Veli Gërvalla]. - Botim i 3 ipërmirësuem. - Beograd : Enti për botimin eteksteve i RS të Serbisë, 1963 (Prishtinë :“Rilindja”).- 223 f. : ilustr. ; 22 cm.

, MehmedaliLibër leximi : për klasën e II të shkollës fillore

/ Mehmedali Hoxha. - Shkup : “ProsvetnoDello”, 1963 (Shkup : “Goce Dellçev”). - 181 f. :ilustr. ; 20 cm.

, MehmetLib r leximi : p r klas n e II t shkoll s fillore

/ Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu ; [kopertin n eilustrimet Veli G rvalla]. - Botimi i 3 ip rmir suem. - Beograd : Enti i botimeve tteksteve i RS t Serbis , 1966 (Prishtin :Rilindja).- 182 f. : ilustr. me ngjyra ; 20 cm.

, MehmedaliLib r leximi : p r klas n e II t shkoll s fillore

/ Mehmedali Hoxha. - Shkup : Prosvetnadello, 1966 [(Shkup : “Goce Dellçev”)]. - 182 f: ilustr. ; 20 cm.


fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu ;[ilustroi Veli Gërvalla ; kopertinën e punoiResmije Dibra]. - Prishtinë : Enti i BotimeveShkollore i RS të Serbisë Reparti-Prishtinë,1968 (Prishtinë : “Rilindja”). - 125 f. : ilustr. ;24 cm.

, MehmedaliLibër leximi : për klasën e II të shkollës

fillore / Mehmedali Hoxha.- Shkup :Prosvetno delo, 1968 (Shkup : “NovaMakedonija”). - 182 f. ; 20 cm.

, HamzaLibër leximi : për klasën II / Hamza Reka,

Haxhi Fida ; [ilustrues Aleksandar Filipovski].- Shkup : Prosvetno delo, 1969 (Shkup : “GoceDelqev”). - 126 f. : ilustr. ; 23 cm.

leximi për klasën II të shkollës fillore/ punoi: , . -Botim i 2 i përmirësuar. - Prishtinë : EntiKrahinor i Statistikës i KSA të Kosovës, 1970. -

[125] : me il. ; 23 cm., HamzaLibër leximi : për klasën II / Hamza

Reka, Haxhi Fida ; [ilustrues AleksandarFilipovski]. - Botim 2. - Shkup : “ProsvetnoDello”, 1971 (Shkup : “Goce Dellçev“). - 125f. : ilustr. ; 24 cm.

, MehmetLibër leximi : për klasën II të shkollës

fillore / Mehmet Gjevori ; [ilustroi dhekopertinën e punoi Veli Gërvalla]. - Botimi i3. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1971 (Prishtinë: “Rilindja”). - 125 f. : ilustr. ; 24 cm.

, Mehmet

Libër leximi : për klasën II të shkollësfillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu ;[ilustroi dhe kopertinën e punoi Veli Gërvalla].- Botimi i 4. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhemjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1973(Suboticë : “Birografika”). - 125 f. : ilustr. ; 24cm.

, HamzaLibër leximi : për klasën II / Hamza Reka,

Haxhi Fida ; [ilustrues Aleksandar Filipovski].- Botimi 3. - Shkup : “Prosvetno Delo”, 1973(Shkup : “Goce Dellçev”). - 125 f. : ilustr. ; 24cm.

, IlazAgimi pranveror : libër leximi për klasën II

të shkollës fillore / Ilaz Metaj : [ilustroi SmajoMusoviq ; kopertinën e punoi ShyqeriNimani]. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1973(Prishtinë : “Rilindja”). - 163 f. : ilustr. mengjyra ; 24 cm.

, HaxhiKëndimi : për klasën e dytë / Haxhi Fida ;

[ilustroi Smajo Musoviq]. - Shkup :“Prosvetno Dello”, 1975 (Shkup : “GoceDellçev”). - 143 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, RexhepGuxo : lib r leximi p r klas n II t shkoll s

fillore / Rexhep Hoxha. - Prishtin : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve M simore i KSA tKosov s, 1976 (Beograd : “Filip Visnjiç”). - 77 f.; 34 cm. (Alfabeti Braille)

, IljazAgimi pranveror : lib r leximi p r klas n II t

shkoll s fillore / Iljaz Metaj ; [ilustroi SmajoMusoviq ; kopertin n e punoi Shyqri Nimani]. -Botim i 2. - Prishtin : Enti i Teksteve dhe iMjeteve M simore i KSA t Kosov s, 1977(Prishtinë : “Rilindja”). - 158 f. : ilustr. me ngjyra; 24 cm.

, HaxhiKëndimi : për klasën e dytë / Haxhi Fida ;

[ilustroi Smajo Musoviq]. - Botimi 3. - Shkup :“Prosvetno dello”, 1979 (Shkup : “GoceDellcev”). - 143 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetValle rreth botës : libër leximi për klasën II

të shkollës fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu ; [kopertinën dhe ilustrimet i punoiSelatin Ahmeti]. - Botim i 2. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1980 (Prishtinë : Rilindja). - 201 f. :ilustr. ; 24 cm.


të shkollës fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu ; [kopertinën dhe ilustrimet i punoiSelatin Ahmeti]. - Botim i 3. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1980 (Prishtinë : “Rilindja”). - 201 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


të shkollës fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu ; [kopertinën dhe ilustrimet i punoiSelatin Ahmeti]. - Botim i 4. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA të

Libër

Gjevori

Gjevori

Gjevori

Hoxha

Gjevori

Hoxha

Gjevori

Hoxha

Reka

Libër

Reka

Gjevori

Gjevori

Reka

Metaj

Fida

Hoxha

Metaj

Fida

Gjevori

Gjevori

Gjevori

ё ё ё ё ё

ё

ё

ё ё ё

ё ё ё

ё ё ё ё ё

ё ё ё ё ё

ё

ё ё

ё

ё ё ё ё

ё

ё

ё

ё ё ё

Mehmet Gjevori Shefqet Veliu

Kosovës, 1982 (Prishtinë : Rilindja). - 199 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, IdrizZilet e gëzimit : libër leximi për klasën II të

shkollës fillore / Idriz Ulaj, Jovan Radulloviq,Petko Ivanoviq ; [ i lus t ra tor S l lavkoShqepanoviq]. - Titograd : Enti Republikan përPërparimin e Shkollave, 1982 (Beograd :“Kultura”). - 147 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetValle rreth botës : libër leximi për klasën II të

shkollës fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu ;[ilustrimet i punoi Selatin Ahmeti]. - Botim i 5. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1983 (Prishtine :“Rilindja”). - 199 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


shkollës fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu.- Botim i 6. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1984 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


shkollës fillore / Mehmet Gjevori, Shefqet Veliu ;[kopertinën dhe ilustrimet Selatin Ahmeti]. -Botim i 7. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1985(Prishtinë : “Rilindja”). - 199 f. : ilustr. me ngjyra ;24 cm.

, ServeteBilbili : libër leximi për klasën e dytë / Servete

Fida, Gjergj Gjuravçaj, Haxhi Fida ; [ilustrimetSmajo Musoviq, Dragan Vllahoviq]. - Botim i 2. -[Shkup] : “Prosvetno delo”, 1986 ([Shkup] :“Goce Dellçev”). - 139 f. : ilustr. me ngjyra ; 24cm


të shkollës fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu ; [kopertinën dhe ilustrimet i punoi SelatinAhmeti]. - Botim i 8. - Prishtinë : Enti i Tekstevedhe i Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1986(Prishtinë : “Rilindja”). - 199 f. : ilustr. me ngjyra ;24 cm.

, QamilBuzëqeshjet : libër leximi e gjuhe për klasën e

dytë të shkollës fillore / Qamil Batalli, MehmetGjevori ; [ballinën dhe ilustrimet i punoi MusaKalaveshi]. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, [1987](Prishtinë : “Rilindja”). - 120 f. : ilustr. me ngjyra ;24 cm.


dytë të shkollës fillore / Qamil Batalli, MehmetGjevori ; [ballinën dhe ilustrimet i punoi MusaKalaveshi]. - Botimi i 2. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1988 (Prishtinë : “Rilindja”).- 120 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


dytë të shkollës fillore / Qamil Batalli ; MehmetGjevori ; [ballinën dhe ilustrimet i punoi MusaKalaveshi]. - Botim i 3. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA të

Kosovës, 1989 (Prishtinë : “Rilindja”). - 135f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, ServeteBilbili : libër leximi për klasën e dytë /

Servete Fida, Gjergj Gjuravçaj, Haxhi Fida ;[ilustroi Smajo Musoviq]. - Botimi 2. -[Shkup] : Prosvetno Dello, 1989 (Shkup :“Nova Makedonija”).- 149 f. : ilustr. mengjyra ; 24 cm.

, ServeteLibër leximi : për klasën e dytë / Servete

Fida, Gjergj Gjuravçaj, Haxhi Fida ;[ilustroi Aco Filipovski]. - (Botimi 4 ipërmirësuar). - [Shkup] : “ProsvetnoD e l l o ” , 1 9 9 2 ( S h k u p : “ N o v aMakedonija”). - 145 f. : ilustr. me ngjyra ; 24cm.

: përklasën II të shkollës fillore / Musa Hyseni,Voja Filipoviq. - Botimi i 2. - Beograd : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore ;Podgorica : Enti i Arsimit, 1994. - 59 f. :ilustr. ; 24 cm.

: përklasën II të shkollës fillore / [priredili] MusaHyseni, Voja Filipoviq. - Botim i 3 ipërpunuar. - Beograd : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore ; Podgoricë : Enti iArsimit, 1996 (Prishtinë : Graçanica). - 76 f. :ilustr. ; 24 cm.

, ShefikLeximi 2 / ,

, . - Botim i 2. - Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore,1996 . - 155 f. : ilustr. ; 24 cm.

, ShefikLeximi 2 / ,, . - Botim i 4. - Prishtinë :

Libri shkollor, 1998. - 155 f. : ilustr. ; 24 cm.

leximi : për klasën e III të shkollësfillore / [punue prej Mehmet Gjevorit eShevqet Veliut].- Beligrad : “Ditunija”, 1948(Beligrad : “Jugoshtampa”). - 194 f. : ilustr. ;20 cm.

leximi : për klasën e III të shkollësfillore / [Stevan Filipoviq, DragolubMarkoviq ; përktheu e përshtatë nga HasanVokshi e Gjeto Leka]. - Prishtinë : “MustafaBakija”, 1951 (Beligrad : “Rad”). - 190 f. :ilustr. ; 22 cm.

leximi : për klasën e III fillore /përpiluen Jani Gjino, Mehmet Gjevori. -Prishtinë : “Mustafa Bakija”, 1954 (Prishtinë: “Milladin Popoviq”). - 143 f. : ilustr. ; 22 cm.

leximi : për klasën e III fillore /përpunue Nane Manevski e SllavçoPajvanski ; [përkthye prej gjuhësmaqedonishte Stefan Zorba]. - Botim i 3. -Prishtinë : “Mustafa Bakija”, 1954 (Prishtinë: “Milladin Popoviq”). - 176 f. : ilustr. ; 20 cm.

leximi : për klasën e III fillore /përpiloi Mehmet Gjevori. - Botim i 2 ipërmirësuem. - Prishtinë : “Mustafa Bakija”,

1955 (Prishtinë : “Milladin Popoviq”). - 154 f. :ilustr. ; 22 cm.

leximi : për klasën e III të shkollësfillore / [përpiloi Komisioni i posaçëm]. -Prishtinë : “Mustafa Bakija”, 1956 (Prishtinë :“Milladin Popoviq”). - 147 f. ; 22 cm.

leximi : për klasën e III të shkollavetetëvjeçare / [përpiloi Komisioni i posaçëm]. -Prishtinë : Shtëpija botuese “Milladin Popoviq”,1957 (Prishtinë : “Milladin Popoviq”). - 141 f. :ilustr. ; 22 cm.

leximi për klasën e III të shkollavetetëvjeqare / [përpiloi Komisioni i posaçëm]. -Prishtinë : “Milladin Popoviq”, 1958 (Prishtinë :“Milladin Popoviq”). - 144 f. : ilustr. ; 22 cm.

, ShefqetLibër leximi : për klasën e III të shkollës

fillore / Shefqet Veliu e Stathi Kostari. - Botim i5. - Prishtinë : “Rilindja”, 1960 (Prishtinë :“Rilindja”). - 139 f. : ilustr. ; 22 cm.


fillore / Shefqet Veliu, Mehmet Gjevori ;[ilustroi Hilmi Qatoviq]. - Prishtinë : Rilindja,1961 (Prishtinë : “Rilindja”). - 247 f. : ilustr. ; 22cm.

, MehmedaliLibër leximi : për klasën e III të shkollës

fillore / Mehmedali Hoxha ; [ilustrues SpaseKunoski]. - Shkup : “Prosvetno Dello”, 1963(Shkup : “Goce Dellçev”). - 207 f. : ilustr. ; 20cm.


fillore / Shefqet Veliu, Mehmet Gjevori ;[ilustroi Hilmi Qatoviq]. - Beograd : Enti përbotimin e teksteve i RS të Serbisë, 1963(Prishtinë : “Rilindja”). - 218 f. : ilustr. ; 22 cm.

Ulaj

Gjevori

Gjevori

Gjevori

Fida

Gjevori

Batalli

Batalli

Batalli

Fida

Fida

Shkolla na thërret libër leximi

Shkolla na thërret libër leximi

Osmani

Osmani

Libër

Libër

Libër

Libër

Libër

Libër

Libër

Libër

Veliu

Veliu

Hoxha

Veliu

Shefik Osmani EngjëllusheAbazi Arif Demolli


Klasa e tretë


22 23


Hoxha

Veliu

Hoxha

Veliu

Reka

Veliu

Reka

Veliu

Reka

Veliu

Gjevori

Veliu

Gjevori

Hoxha

Hoxha

Veliu

Veliu

Ulqinaku

Veliu

Hoxha

Veliu

Veliu

Veliu

Gjevori

Gjevori

, MehmedaliLib r leximi : p r klas n e III t shkoll s

fillore / Mehmedali Hoxha. - Shkup : “ProsvetnoDello”, 1966 (Shkup : “Goce Dellçev”). - 208 f. :ilustr. ; 20 cm.

, Shefqet

.

, MehmedaliLibër leximi për klasën e III të shkollës fillore

/ Mehmedali Hoxha. - Shkup : Prosvetno delo,1968 (Shkup : “Nova Makedonija”). - 208 f. :ilustr. ; 20 cm.

, ShefqetLibër leximi : për klasën III të shkollës fillore

/ Shefqet Veliu, Mehmet Gjevori ; [ilustrimet ekopertinën Selatin Ahmeti]. - Prishtinë : Enti iBotimeve Shkollore i RS të Serbisë : Reparti-Prishtinë, 1968 (Prishtinë : “Rilindja”). - 128 f. :ilustr. ; 24 cm.

, HamzaLibër leximi : për klasën III / Hamza Reka,

Haxhi Fida ; [ilustrues Radmila Popovski]. -Shkup : Prosvetno delo, 1969 (Shkup : “GoceDelqev”). - 138 f. : ilustr. ; 24 cm.

, ShefqetLibër leximi : për klasën III të shkollës fillore

/ Shefqet Veliu, Mehmet Gjevori ; [ilustroi dhekopertinën e punoi Selatin Ahmeti]. - Botim i 2 ipërmirësuar. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1969(Prishtinë : “Rilindja”). - 130 f. : ilustr. ;24 cm.

, HamzaLibër leximi : për klasën III / Hamza Reka,

Haxhi Fida : [ilustrime Radmillo Popovski].-Botim i 2. - Shkup : “Prosvetno Dello”, 1971(Shkup : “Goce Dellçev“). - 138 f. : ilustr. ; 24cm.

, ShefqetLibër leximi : për klasën III të shkollës

fillore / Shefqet Veliu, Mehmet Gjevori ;[ilustroi dhe kopertinën e punoi SelatinAhmeti]. - Botim i 3. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1971 (Prishtinë : “Rilindja”). - 130 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, HamzaLibër leximi : për klasën III / Hamza

Reka, Haxhi Fida ; [ilustrues RadmillaPopovski]. - Botim 3.- Shkup : “ProsvetnoDello”, 1973 (Shkup : “Goce Dellçev”). - 138 f.: ilustr. ; 24 cm.

, ShefqetLibër leximi : për klasën III të shkollës

fillore / Shefqet Veliu, Mehmet Gjevori ;[ilustroi dhe kopertinën e punoi SelatinAhmeti]. - Botim i 4. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1973 (Nish : “Prosveta”). - 130 f. :ilustr. ; 24 cm.

, Mehmet

Zemrat rriten : libër leximi për klasën IIItë shkollës fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu ; [ilustroi Fatmir Krypa ; kopertinën epunoi Shyqri Nimani]. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1973 (Prishtinë : “Rilindja”). - 195f. : ilustr. me ngjyra : 24 cm.

, ShefqetLibër leximi : për klasën e III të shkollave

fillore / Shefqet Veliu, Stathi Kostari. - Botimi 4. - Prishtinë : “Rilindja”, 1974 (Prishtinë :“Rilindja”). - 146 f. : ilustr. ; 22 cm.

, MehmetZemrat rriten : lib r leximi p r klas n e

III t shkoll s fillore / Shefqet Veliu, MehmetGjevori ; [kopertin n e punoi ShyqriNimani]. - Botim i 2. - Prishtin : Enti iTeksteve dhe Mjeteve M simore i KSA tKosov s, 1975 (Prishtin : “Rilindja”). - 194f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MyesereK ndimi : p r klas n III / Myesere

Hoxha ; [ilustrues Biserka Baretiq]. - Botim i2. - Shkup : “Prosvetno Dello”, 1976 (Shkup :“Goce Dellçev”). - 182 f. : ilustr. me ngjyra ;24 cm.

, MyesereK ndimi : p r klas n III / Myesere

Hoxha ; [ilustrues Biserka Baretiq]. - Botim i3. - Shkup : “Prosvetno Dello”, 1978 (Shkup :Goce Dellçev). - 182 f. : ilustr. me ngjyra ; 24cm.

, ShefqetKëngë ngadhënjimi : libër leximi për klasën

III të shkollës fillore / Shefqet Veliu, MehmetGjevori. - Botim i 3. - Prishtinë : Enti i Tekstevedhe i Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1980(Prishtinë : Rilindja). - 181 f. : ilustr. ; 24 cm.


III të shkollës fillore / Shefqet Veliu, MehmetGjevori ; [kopertinën dhe ilustrimet i punoiHamdi Terziqi]. - Botim i 4. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1981 (Prishtinë : Rilindja). - 185 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, HajroHapat e gëzimit : libër leximi për klasën III

të shkollës filore / Hajro Ulqinaku, MomirSekuliq ; [ilustrator Borivoje Likiq]. - Titograd :Enti Republikan për Përparimin e Shkollave,1982 (Beograd : “Kultura”). - 171 f. : ilustr. ; 24cm.

, ShevqetKëngë ngadhënjimi : libër leximi për klasën

III të shkollës fillore / Shefqet Veliu, MehmetGjevori ; [kopertinën dhe ilustrimet i punoiHamdi Terziqi]. - Botim i 5. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1982 (Prishtinë : Rilindja). - 185 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MyesereYlberi : libër leximi për klasë III / Myesere

Hoxha, Rexhep Meça. - Botimi i 5 i ndryshuardhe i plotësuar. - Shkup : Prosvetno dello, 1983. -160 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


III të shkollës fillore / Shefqet Veliu, MehmetGjevori ; [ilustrimet Hamdi Terziqi]. - Botimi i 6.- Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1983 (Prishtinë :“Rilindja”). - 186 f. : ilustr. me ngjyra ; 34 cm.


III të shkollës fillore / Shefqet Veli, MehmetGjevori ; kopertinën dhe ilustrimet i punoiHamdi Terziqi]. - Botim i 7. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1984 (Prishtinë : “Rilindja”). - 197 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, ShefqetKëngë ngadhënjimi : libër leximi për

klasën III të shkollës fillore / Shefqet Veliu,Mehmet Gjevori ; [kopertinën dhe ilustrimet ipunoi Hamdi Terziqi]. - Botim i 8. - Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSAtë Kosovës, 1985 (Prishtinë : “Rilindja”). - 197f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetDritat tona : libër leximi e gjuhe për klasën

e tretë të shkollës fillore / Mehmet Gjevori,Qamil Batalli ; [ballinën dhe ilustrimet i punoiMusa Kalaveshi]. - Prishtinë : Enti i Tekstevedhe i Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës,[1987]. - Prishtinë : “Rilindja”). - 176 f. : ilustr.me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetDritat tona : libër leximi e gjuhe për

ё ё ё ё ё

Libёr leximi : pёr klasёn e III tё shkollёs fillore /Shefqet Veliu, Mehmet Gjevori ; [ilustroi dhekopertinёn e punoi Hilmija Qatoviq]. - (Botim i 3 ipёrmirёsuem). - Beograd : Enti i botimeve tёteksteve i RS tё Serbisё, 1966 (Prishtinё : Rilindja).

- 176 f. : ilustr. ; 20 cm

ё ё ё

ё ё

ё

ё

ё ё

ё ё

ё ё ё

ё ё ё

Veliu, ShefqetKёnga e ngadhnjimit : libёr leximi pёr

klasёn III tё shkollёs fillore / Shefqet Veliu,Mehmet Gjevori ; [kopertinёn dhe ilustrimet ipunoi Hamdi Torziqi]. - Prishtinё : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mёsimore i KSA tёKosovёs, 1978 (Prishtinё : “Rilindja”). - 186 :ilustr.me ngjyra. ;24 cm.

klasën e tretë të shkollës fillore / MehmetGjevori, Qamil Batalli ; [ballinën dhe ilustrimet ipunoi Musa Kalaveshi]. - Botim i 2. - Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, [1988] (Prishtinë : “Rilindja”). - 176 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetTufë lulesh : libër leximi për klasën III të

shkollës fillore / Mehmet Gjevori, Qamil Batalli.- Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1988 (Beograd :“Filip Vinjiq”). - 183 f. ; 33 cm.[Libri është botuar me alfabetin e Brajit]

, BakiLulja : libër leximi për klasën e tretë / Baki

Bakiu ; [ilustroi Ilija Bogoevski]. - Botim i 2. -[Shkup] : Prosvetno Dello, 1990 (Prilep : “11Oktomvri”). - 149 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetDritat tona : libër leximi gjuhës për klasën e

tretë të shkollës fillore / Mehmet Gjevori, QamilBatalli ; [ballinën dhe ilustrimet i punoi MusaKalaveshi]. - Botim i 4. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1990 (Prishtinë : “Rilindja”). - 187 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, BakiLulja : libër leximi për klasën e tretë / Baki

Bakiu ; [ilustroi Ilija Bogoevski].- Botimi i 3.-[Shkup] : “Prosvetno Dello”, 1991 (Prilep : “11Oktomvri”).- 149 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm


, . - Prishtinë : Enti i Tekstevedhe i Mjeteve Mësimore, 1995. - 179 f. : ilustr. ; 24cm.


, . - Prishtinë : ETMM, 1997. -180 f. : ilustr. ; 24 cm.

e diturisë : libër përklasën e tretë të shkollës fillore / [punoi]Musa Hyseni, Voja Filipoviq. - Botim i 2 ipërpunuar. - Beograd ; Podgoricë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore, 1998(U ice : Rujno). - 78 f. : ilustr. ; 24 cm.

këndimi : për klasën e katërt tëshkollës fillore shqipe. - [Shkup] : Ministria earsimit, 1947 (Beograd : Shtypshkronja eshtetit “Jugosllavija”). - 136 f. ; 20 cm.

leximi : për klasën e IV tëshkollave fillore / [punue prej StathiKostarit, Idriz Ajetit e Jani Gjinos]. -Beligrad : “Ditunija” Ndërmarrje teksteshdhe mjetesh mësimore të RepublikësPopullore të Serbisë, 1948 (Beligrad :“Prosveta”). - 286 f. : ilustr. ; 21 cm.

leximi : për klasën e IV të shkollësfillore / [Stevan Filipoviq, DragolubMarkoviq]. - Prishtinë : “Mustafa Bakija”,1951 (Beligrad : Rad). - 222 f. : ilustr. ; 22 cm.

, NebilLibër leximi : për klasën e IV të

shkollave fillore / [përpiluan Nebil Dino,Kolë Shiroka]. - Prishtinë : “MustafaBakija”, 1954 (Prishtinë : “MilladinPopoviq”). - 173 f. : ilustr. ; 20 cm.

leximi : për klasën e IV të shkollavefillore / [përpiluen Nebil Dino dhe KolëShiroka]. - Prishtinë : “Mustafë Bakija”,1954 (Prishtinë : “Milladin Popoviq”). - 173f. : ilustr. ; 20 cm.

leximi : për klasën e IV të shkollavefillore / përpunue T. Pecevski dhe Gj.Milloshev ; [përktheu Lutfi Rusi]. - Shkup :“Prosvetno Dello”, 1954 (Shkup : “GoceDellçev”). - 174 f. : ilustr. ; 20 cm.

: për klasën e IV të shkollavetetëveçare dhe klasën e III të gjimnazit /[përpiluen Mehdi Bardhi dhe SalihKolgecki]. - Prishtinë : "Mustafa Bakija",1954. - 232 f. : ilustr. ; 20 cm.

leximi : për klasën e IV të shkollavefillore / [mblodhi e mbarështroi Nebil Dino].- Prishtinë : “Mustafa Bakija”, 1955(Prishtinë : “Milladin Popoviq”). - 156 f. :ilustr. ; 20 cm.

leximi : për klasën e IV të shkollësfillore / [përpiloi komisioni Pedagogjik]. -Prishtinë : “Mustafa Bakija”, 1956 (Prishtinë: “Milladin Popoviq”). - 134 f. : ilustr ; 22 cm.

leximi : për klasën e IV të shkollavetetëvjeçare / [përpiloi Komisioni i posaçëm].- Prishtinë : “Milladin Popoviq”, 1957(Prishtinë : “Milladin Popoviq”. - 134 f. ; 20cm.

leximi : për klasën e IV të shkollavetetëvjeçare [përpiloi Komisioni i posaçëm]. -Botimi i 3. - Prishtinë : “Milladin Popoviq”,1958 (Prishtinë : “Milladin Popoviq”). - 134f. : ilustr. ; 22 cm.

, TajarLibër leximi : për klasën e IV të shkollave

fillore / Tajar Hatipi, Nebil Dino. - Botim i 4. -Prishtinë : “Rilindja”, 1959 (Prishtinë :“Rilindja”). - 129 f. : ilustr. me fotografi ; 22 cm.

, TajarLibër leximi : për klasën e IV të shkollave

fillore / Tajar Hatipi, Nebil Dino. - Prishtinë :“Rilindja”, 1960 (Prishtinë : “Rilindja”). - 127 f.: ilustr. ; 24 cm.

, TajarLibër lexim : për klasën e IV të shkollave

fillore / Tajar Hatipi, Nebil Dino. - Botim i 6. -Prishtinë : “Rilindja”, 1961 (Prishtinë :“Rilindja”). - 127 f. : ilustr. ; 22 cm

, MehmedaliLibër leximi : për klasën e IV të shkollës

fillore / Mehmedali Hoxha. - Beograd : Enti përbotimin e teksteve i Republikës Popullore tëSerbisë, 1962 (Prishtinë : “Rilindja”). - 221 f. :ilustr. ; 22 cm.

, MehmedaliRreze drite : libër leximi për klasën e IV të

shkollës fillore / Mehmedali Hoxha ; [ilustruesDimitar Kondovski ; faqen e parë e ka ilustrueMladen Tuniq].- Shkup : “Prosvetno Dello”,1963 (Shkup : “Nova Makedonija”).- 235 f. :ilustr. ; 20 cm

, MehmedaliLib r leximi : p r klas n e IV t shkoll s fillore

/ Mehmedali Hoxha ; [kopertin n dheilustrimet Miomir Zubiqi. - Botim i 2 ip rmir suem. - Beograd : Enti i botimeve tteksteve i RS t Serbis , 1965 (Prishtin :Rilindja).- 168. : ilustr. ; 22 cm.

, MehmedaliRreze drite : libër leximi për klasën e IV të

shkollës fillore / Mehmedali Hoxha ; [ilustruesDimitar Kondovski ; faqen e parë e ka ilustrueMladen Tuniq].- Shkup : “Prosvetno Dello”,1967 (Shkup : “Nova Makedonija”).- 235 f. :ilustr. ; 20 cm

Gjevori

Bakiu

Gjevori

Bakiu

Osmani

Osmani

Rrezet leximi

Libër

Libër

Libër

Dino

Libër

Libër

Libër leximi

Libër

Libër

Libër

Libër

Hatipi

Hatipi

Hatipi

Hoxha

Hoxha

Hoxha

Hoxha



ž

Klasa e katërt

ё ё ё ё ё

ё

ё ё ё

ё ё ё

Mësimdhënësi krijues

POEZI

24 25

KANGËT E VITIT TË RI…

Po eci edhe sivjet në t'njejtin qytet'

këmbët e ndjejnë ramjen e notave

të njejta mbi tastierë, mbi qytet…

- edhepse unë nuk jam vetëm vesh't

e mi sot s'më duhet tjetër gjë, veç

nji kange të mirë…

…edhe sivjet më kanë thanë që nji

kangë mallëngjyese do të lihet për

fund e shtirjet janë gjthmonë të

fillimit,

…edhe sivjet, e njejta kangë do

t'këndohet apo i njejti qytet do të

jetë, i mbajtur pa zë e kangët e

vitit të ri do të thuhen për të,

si pëshpërima kurajuese të nji të

dashuri në netë të ftohta…

diku fshihet fuqia e njeriut

ndoshta në kangët e dashurisë…

Qëndresa Prapashtica

“YOU LOOK WONDERFULTONIGHT”

Shumëherë, fjalitë e mia nisin si

në jerm' si fluska në ajër, që

ndoshta shajnë, ndoshta qeshin

kur dalin sikur ndoshta - dielli ua

zgjon gjumin në fraksione

sekondash, ku as unë as ato

s'dijnë se nga vijnë, e veç

thuhemi, siç duhemi, në jermi…

Nganjëherë, fjalitë e mia kryhen

pa takt, kur për një kohë të gjatë

s'takohem' me veten, më zihet

fryma, nga kotësia e

përpjekjeve…

as me veten, as me ty, s'më rrihet,

nganjëherë…

E s'e kuptoj, se si, shpeshherë, e

gjej veten tek më pëlqejnë fjalitë e

tua

mëgjithëse e di mirë që po flet

përqart edhe ti, krejt çka thua më

bëhet këngë edhe një buzëqeshje

vjen e m'ngjitet pa qenë e thënë të

jetë me vend, ky është vallëzimi

im me këngën tënde, në çastet kur

jetojmë në dimensione t'tjera

pa e vërejtë…

NJË MBRËMJE SI KJO

Ka vite që e pres të më vijë

një mbrëmje e flladshme si kjo,

nëpër mahallë shoh fëmijët e bërë

t'mdhenj e dikur i kisha lënë

para dyerve të përlyer gratë e

bukura i gjeta plaka me

buzëqeshje të trishtë e burrat,

dikur të m'rrolur krenarisht, sot

pleq këndshmërisht të butë

Sonte është një prej atyre netëve

që ka vite që pres të më vijë,

yjet nxitojnë të ndriçojnë

Hëna bëhet misterioze e

s'paraqitet hiç, e veç një fllad i

lehtë e i ngrohtë luan me mua, i

vetpushtetshëm, hijerëndë…

Mes vitesh u takuam sonte

ky fllad, yjet dhe unë

k'të rast të volitshëm kemi gjet'

të rrëfehemi kjo është një

prezencë që do t'na mungojë

e ne tashmë e dijmë që krejt jeta

është flladi që na mbërthen për

një çast, sonte le të shtrëngohemi

fort.


Hoxha

Arifi

Hoxha

Arifi

Janura

Hoxha

Hoxha

Metaj

Hoxha

Hoxha

Hoxha

Hoxha

Gjevori

Gjevori

Gjevori

Gjevori

Gjuravçaj

Gjevori

Gjevori

Hoxha

Gjevori

Gjevori

Gjevori

Gjevori

Isai

Isai

Agimi i buzëqeshur

Osmani

Agimi i buzëqeshur

Osmani

, RexhepLibër leximi : për klasën e IV të shkollës

fillore / Rexhep Hoxha ; [kopertinën e punoiSelatin Ahmeti ; ilustroi Shemsedin Kasapolli].-Prishtinë : Enti i Botimeve Shkollore i RS tëSerbisë, 1968 (Prishtinë : “Rilindja”). - 112 f. :ilustr. ; 24 cm.

, MusaLibër leximi : për klasën e IV / Musa Arifi ;

ilustrues Jordan Manevski. - Shkup : “ProsvetnoDello”, 1969 (Shkup : “Goce Dellçev”). - 121 f. :ilustr. ; 24 cm.

, RexhepLibër leximi : për klasën e IV të shkollës

fillore / Rexhep Hoxha ; [kopertinën dheilustrimet Veli Gërvalla]. - Botim i 2.- Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1970 (Prishtinë : “Rilindja”). - 134 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MusaLibër leximi : për klasën IV / Musa Arifi ;

[ilustrues Jordan Manevski]. - Botimi 2. - Shkup :“Prosvetno Dello”, 1971 (Shkup : GoceDellçev). - 120 f. : ilustr. ; 23 cm.

, PetroLibër leximi : për klasën e IV dhe klasën e

VIII tetëvjeçare / Petro Janura.- [1971?] [?]

, RexhepLibër leximi : për klasën IV të shkollës fillore

/ Rexhep Hoxha ; [kopertinën dhe ilustrimet VeliGërvalla]. - Botim 3. - Prishtinë : Enti i Tekstevedhe i Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1971(Prishtinë : “Rilindja”).- 134 f. : ilustr. ; 24 cm.

, RexhepLibër leximi : për klasën IV të shkollës fillore

/ Rexhep Hoxha ; [kopertinën dhe ilustrimet VeliGërvalla]. - Botim i 4. - Prishtinë : Enti i Tekstevedhe i Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1973(Prishtinë : “Rilindja”). - 134 f. : ilustr. ; 24 cm.

, IlazDitët e bardha : libër leximi për klasën IV të

shkollës fillore / Ilaz Metaj, Shefqet Canhasi ;[ilustrator Veli Gërvalla : kopertinën e punoiShyqeri Nimani]. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhei Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1974(Prishtinë : “Rilindja”).- 144 f. : ilustr. ; 24 cm.

, MyesereKëndimi për klasën IV / Myesere Hoxha ;

[ilustrues Llazo Spasenoski]. - Botim i 2. - Shkup: “Prosvetno Dello”, 1975 (Shkup : “GoceDellçev”). - 144 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, RexhepLulekuqet e majit : lib r leximi p r klas n IV

t shkoll s fillore / Rexhep Hoxha ; [kopertin n epunoi Selatin Ahmeti]. - Botim i 5. - Prishtin :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve M simore i KSA tKosv s, 1976 (Beograd : “Slobodan Joviq”). - 112f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MyesereK ndimi : p r klas n IV / Myesere Hoxha ;

[ilustrues Lazo Spasenoski]. - Botim i 3. - Shkup :“Prosvetno Dello”, 1977 (Shkup : “GoceDellçev”). - 143 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, RexhepLul kuqet e Majit : lib r leximi p r klas n IV

t shkoll s fillore / Rexhep Hoxha ; [kopertin n e

punoi Selatin Ahmeti]. - Botim i 6. - Prishtin: Enti i Teksteve dhe i Mjeteve M simore iKSA t Kosov s, 1978 (Prishtin :“Rilindja”). - 112 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetFjala b het lule : lib r leximi p r klas n

IV t shkoll s fillore / Mehmet Gjevori,Shefqet Veliu, Agim Deva. - Prishtin : Enti iTeksteve dhe i Mjteve M simore i KSA tKosov s t Kosov s, 1979 (Subotic -Birografika). - 239 f. : ilustr. me ngjyra ; 24cm.

, MehmetFjala bëhet lule : libër leximi për klasën

IV të shkollës fillore / Mehmet Gjevori,Shefqet Veliu, Agim Deva ; [kopertinën dheilustrimet Hamdi Terziqi]. - Botim i 2. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1980 (Prishtinë: Rilindja). - 231 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


IV të shkollës fillore / Mehmet Gjevori,Shefqet Veliu, Agim Deva ; [kopertinën dheilustrimet Hamdi Terziqi]. - Botim i 3. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1981 (Prishtinë: Rilindja). - 232 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


IV të shkollës fillore / Mehmet Gjevori,Shefqet Veliu, Agim Deva ; [kopertinën dheilustrimet Hamdi Terziqi]. - Botimi i 4. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1982 (Prishtinë: Rilindja). - 232 f. : ilustr me ngjyra ; 24 cm.

, PjetërBuzëqeshjet tona : libër leximi për klasën

IV të shkollës fillore / Pjetër GjuravçajPjetër, Lubo Stefanoviq ; [ilustrator ZhivojinKovaçeviq]. - Titograd : Enti republikan përpërparimin e shkollave, 1982 (Cetinë : Obot).- 167 f. : ilustr. ; 24 cm.


IV të shkollës fillore / Mehmet Gjevori,Shefqet Veliu, Agim Deva ; [ilustrimetHamdi Terziqi]. - Botim i 5. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1983 (Prishtinë : “Rilindja”). - 232f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


IV të shkollës fillore / Mehmet Gjevori,Shefqet Veliu, Agim Deva ; [kopertinën dheilustrimet Hamdi Terziqi]. - Botim i 6. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1984 (Prishtinë: “Rilindja”). - 232 f. : ilustr. me ngjyra ; 24cm.

, RamizLulet e jetës : libër leximi për klasën VI të

shkollës fillore / Ramiz Hoxha. - Botim i 7. -Prishtinë : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore i KSA të Kosovës, 1986 (Prishtinë: “Rilindja”). - 216 f., [6] fletë ilustr. mengjyra : ilustr. ; 24 cm.

, MehmetFjala bëhet lule : libër leximi për klasën IV

të shkollës fillore / Mehmet Gjevori, ShefqetVeliu, Agim Deva ; [kopertinën dhe ilustrimetHamdi Terziqi]. - Botim i 7. - Prishtinë : Enti iTeksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1987 (Prishtinë : “Rilindja”). - 231 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, MehmetKështjella e dritës : libër leximi për klasën

IV të shkollës fillore / Mehmet Gjevori ;[ballinën dhe ilustrimet i punoi MusaKalaveshi]. - Prishtinë : Enti i Teksteve dhe iMjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, 1988(Prishtinë : “Rilindja”). - 168 f. : ilustr. ; 24 cm.


IV të shkollës fillore / Mehmet Gjevori, QamilBatalli, Anton Berisha. - Botim i 2. - Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1989. - 170 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.


IV të shkollës fillore / Mehmet Gjevori, QamilBatalli, Anton Berisha ; [ballinën dhe ilustrimet ipunoi Musa Kalaveshi]. - Botim i 3. - Prishtinë :Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA tëKosovës, 1990 (Prishtinë : “Rilindja”). - 160 f. :ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, FeimLibër leximi : për klasën IV / Feim Isai,

Besim Rusi ; [ilustroi Oskar Mamut, SuzanaMihajllovska]. – Botimi i 2. - [Shkup] :“Prosvetno Dello”, 1989 (Shkup : “NovaMakedonija”). - 175 f. : ilustr. me ngjyra ; 24 cm.

, FeimLibër leximi : për klasën IV / Feim Isai,

Besim Rusi ; [ilustroi Oskar Mamut, SuzanaMihajllovska]. - (Botimi i 3 i përmirësuar). -[Shkup] : “Prosvetno Dello”, 1992 (Shkup :“Nova Makedonija”). - 174 f. : ilustr. me ngjyra ;24 cm.

: liber leximi për klasënIV të shkollës fillore / [përpiluan] PjetërGjuravçaj. - Podgoricë : Enti për shkollim ;Beograd : Enti i Teksteve dhe i MjeteveMësimore, 1992. - 122 f. : ilustr. me ngjyra ; 24cm.

, ShefikLeximi 4 / ,, . - Prishtinë : Enti i

Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore, 1996. - 204 f .: ilustr. ; 24 cm.

: libër leximi për klasënIV të shkollës fillore / [përpiluan] PjetërGjuravçaj. - Botim i 2. - Podgoricë : Enti iteksteve dhe i mjeteve mësimore ; Beograd : Entii teksteve dhe i mjeteve mësimore, 1997 (Cetinjë: Obod). - 122 f. : ilustr. ; 24 cm.

, ShefikLeximi 4 : për klasën IV të shkollës fillore

/ , ,. - Prishtinë : ETMM, 1997. - 205 f. :

ilustr. ; 24 cm.

ё ё ё

ё ё ё

ё

ё ё

ё

ё ё ё

ё ё ё ё

ё ё ё

ё

ё

ё ё ё

ё ё ё ё

ё ё

ё

ё ё

ё ё ё ё

Shefik Osmani MimozaGjokutaj Qamil Batalli

Shefik Osmani Mimoza Gjokutaj QamilBatalli

Bukurije HALITI

Fotogaleria

26 27

Arsimi nëpër botë

Në Indi ndodhet shkolla më emadhe në botëShkolla më e madhe në botë është“City Montessori School”, e cilandodhet në Lucknow – qendër e UtarPradeshit në Indi. Duke qenë senumëron rreth 47 mijë nxënës, kjoshkollë ka hyrë edhe në librinGuinness dhe atë në vitin shkollor2010/11 kur numëronte rreth 40 mijënxënës.

Shkolla u hap në vitin 1959 ngaJagdish Gandi dhe gruaja e tij Bharti.Të ndikuar në masë të madhe ngaMahatma Gandi, Vinoba Bhave dhetë tjerë, ky çift i ri vendosën tëpërpiqen që të krijojnë një mentalitettë ri përmes edukimit. Me 5 fëmijë nëlistë, asnjë pasuri personale dhe mevetëm 300 rupe (rreth 10 dollarë), atavendosënqë tëhapinshkollën.

Pra, në fillimet e saj, shkolla kishtevetëm 5 nxënës, por tani ajo është njëshkollë me 1 mijë klasa, dhe ka tëpunësuar rreth 3.800 persona, dukepërfshirë këtu mësuesit, personelinmbështetës, pastruesit, shoferët, etj.

Kjo shkollë ka rreth 3700 kompjuterëdhe shpenzon shumë para për libraçdo vit. Sot, kjo shkollë ka 20 kampusenë gjithë qytetin dhe po vazhdon tërritet dhe në të edukohen fëmijë nga 2derinë17vjeç.

Përveç këtyre, shkolla është shumë efamshme edhe për cilësinë e arsimit qëofron, për rezultatet e provimeve tënxënësve, si dhe për programetndërkombëtare të këmbimit tënxënësvedhemësimdhënësve.

"Rritja fenomenale e shkollës sonëështë një reflektim i përpjekjeve tonapër të kënaqur prindërit tanë meshërbimin tonë ndaj fëmijëve të tyre,"ka thënë Gandi, i cili tashmë është nëmoshën 75 vjeçare dhe ende është ipërfshirënëmenaxhimineshkollës.

Në vitin 2002, City Montessori Schoolmori çmimin e UNESKO-s për Paqenë Arsim, duke u bërë kështu shkolla eparë në botë që u nderua me këtëçmim, për të nderuar kështu përpjekjete kësaj shkolle që të promovojë vleratuniversale të edukimit për paqe dhetolerancë.

Shkolla mori gjatë viteteve edheshumëçmimetë tjera.

investimi në edukimin parashkollor, sukses i garantuar në ... · ofron masht-i për të matur...

Documents