hikmet kıvılcımlı - tarih, devrim, sosyalizm-1

8/7/2019 Hikmet Kvlcml - Tarih, Devrim, Sosyalizm-1

1/47

TARH - DEVRM - SOSYALZM

AIKLAMATEZ

NSANLIIN BAINDAN GEENLERTARH VE RETC GLER

TARHSEL DEVRM - SOSYAL DEVRMK ET TARHSEL DEVRMTARH, "TEKERRR" MDR?BARBARLIK: SOSYAL GELENEK-AKSYON

BRNC KTAP GENEL PRENSPLERBLM:I TARHSEL DEVRMN TARHES

I - DNYANIN SONUII - DNYANIN NSANST GD

A - YUNANLILARDAB - SLMLIKTAC- BATI KAPTALZMNDED - SLM RNESANSINDA REALZM

III - DNYANIN NSANCIL GDA - BURJUVA DEVRMB - TARHSEL MADDECLK VE DEVRMC - TARHSEL DEVRM PROBLEM

IV. - TARHSEL MADDECLKTEN SONRASIA - TARHSEL DEVRM VE IRKILIKB- TARHSEL DEVRM VE SZDE DNCLKC - UZMAN DYALEKTKD - TARHSEL DEVRM VE SOSYALST TARHE - TARH FLOZOFUF- DOMATK MARKSST

BLM: II TARHTE METODI - GENEL OLARAK

A) TASNF BLM TARHB) KLSK TARH METODUC) ORJNAL TARH METODU

II - ZEL OLARAKA) BARBAR, NEDEN NEMSENMEZ?B) BARBARIN NSAN DEERC) BARBARIN TARH DEERD) TARHSEL DEVRM

TARHTE: AIKLAMA VE DETRMBLM: III TARHTE KANUN

A- K DLE - TARH GDB - K ZIT TARH ANLAYIIC) "K"NN TEK BAINA VAROLUU

D) KNN FKRLER (ZHN EMALARI)E - KNN "RUH" U (VSON = ERMLK)F - KNN K LE KARILAMASI (TESADF)G - DARVNZMN MUTULAYICISI SLM MARKSI

I. KTABIN REFERANSLARIAIKLAMA

Compte de Gobineau yle diyor:


2/47

"Medeniyetlerin dmesi, btn tarih hadiselerinin hem en gzearpan, ve hem de en kapkaranlk olandr. Zek ve ruhu rkten bufelket, eli altnda ylesine muazzam ve ylesine esrarengiz birey saklarki, dnc onu gzden geirip inceler, onun srr evresinde dnpdolarken bir trl yorulmak bilmez." (C. de Gobineau: "ntroduction l'Essai sur l'inegalite des races humaines". s. 35, Paris.)

Aratrmamzn konusu budur: Medeniyetlerin kurulu ve yklkanunlar!..Medeniyet kuruldu kurulal insanl en ok dndren ve heyecanlandran

problem budur. Tarihin en byk destanlar o problem iin yaklmtr; en bykdinler ve inanlar o problem zerine kurulmutur. Bugn de ayn problem bizi gerekteori, gerekse pratike sanldndan ok ilgilendirmektedir.

1- TEOR BAKIMINDAN: Medeniyetlerin doup bydkten sonra mutlakyklmalar kanlmaz bir aln yazs ise, bugn yaadmz ada medeniyet de er,ge yklacak mdr?.. Demek aratrmamz, dnk insanlk gidiini aydnlatmak iinolduu kadar, bugnk ve yarnki aln yazmz aydnlatmak urunda dahi,aklanmas gereken hem "muazzam", hem "esrarengiz" bir krdmdr.

Burada kerametli ulu kiilerin "KEHANET"leri konu deildir. Her gerek bilimdeolaylarn gidi kanunlar izlenince varlacak sonular nceden grlebilir. 18. yzyl

ortasna gelinceyedein, Grek ve slm Tarihilerinin "KAOS" ve "KIYAMET" grlerikanlmazd: nsanlk ne kadar yksek bir madde medeniyetine, bilgi yceliineererse, o kadar daha byk ve korkun bir s o n yklla karlamaktankurtulamazd; yni "TARHSEL DEVRM" nsanln alnyasz idi. nk sosyalkollektif aksiyon (Teknik-Corafya- Tarih) artlar yznden gerekli RGT veBLN ile ileyememeye mahkmdu.

En az 300 yldanberi Tarihsel Devrim (Bir medeniyetin kr krne ve toptanyklmas) gidii durmutur. Modern ngiliz devrimiyle birlikte, insanlk bir aamadaha hayvanlktan kesince kurtulmu: SOSYAL DEVRMLER (Bir medeniyetyklacana, bir sosyal snf tehakkmnn yklp gitmesi) a almtr. Sosyalkollektif aksiyon gc bu ynde yarm veya tm RGTLENMEye ve BLNCEulamtr. Gobineau kontlarnn yahut mister Toynbee'lerin yeryznde tmesinibekledikleri baykular temeyeceklerdir. Emperyalizmin medeniyeti ykacaksanlan iki korkun Cihan Sava tersini ispatlamakla sonulanmtr. ModernSosyal aksiyonun gidiini ve insan bilincini (Tarihsel Devrimler patlatarak), kadimkapal Hint ve in medeniyetlerinde grlen SOSYAL KASTLAMAlar biiminde "1000YIL" dondurabileceini uman faizm bir ka 10 yllk zorbalnn kefaretini, kendikendisini fareler gibi bodrumlarda yakmakla demitir. 19 uncu yzylkriakaralmaz zrhl ve saval gsterilerle, yahut namuslu insanlar nndehapishane klhanbeyilerinin ikide bir sustal aksn drmesini andran) "htill"ve asker kartmalarla bir nc Cihan Sava da patlatlsa, ada uygarlkyklamyacaktr. Tarihsel Devrimler a en az 300 yldanberi kesince gmlmtr.

2 - PRATK BAKIMDAN: 19 uncu yzyl ortasna gelinceyedek medeniyetlerinykllar hep insanst bir gce baland. Bugn insan mnasebetleri ve toplumolaylar iinde her trl insanst inanlar medeniyet Tarihindeki ykl ve

kurulularn yorumlar ardna pusu kurmuturlar. Demek hi deilse dncealannda olsun: nsan kltrn tepesi taklak dolama durumundan kesinliklekurtarmann ve batl itikatlar boyunduruunu krmann yolu, ister istemez byle biraratrmadan geebilir.

GER KALMI toplumlar bakmndan konu bsbtn dnr balar atlatcdr.1- GENEL OLARAK: Geri lkeler Tarihleri, neresinde Bat ve Ortaa tarihinden

bakadr? Niin, Uzak Dou'da Japonya 30 ylda bir ltramodern kapitalizme ulathlde Trkiye gibiler 300 yldr yerinde sayyorlar? Japonya nasl BatEmperyalizmiyle atba birlik giderken, ayn Uzak Dou'nun inhindi gibiler hemenayn sosyal yaplarna ramen smrgelemitirler? ve ilh., ve ilh...


3/47

2 - ZEL OLARAK: Geri lkelerin hemen hemen deimeden kalm retimtemelleri: Toprak dzenimiz neresinde kr dm olmutur? Niin Corafya,nsan, Tarih eitlilikleri ortamnda ayn Tefeci-Bezirgn ilikilerin ycelttiistyaplar, uluslar "Ll' epkem" brakan lnetlenmi birer Bbil Kulesiolmulardr? Yzyllar boyu bataa saplanma gelimemenin gnah yalnzcaYabanc etkilere yklenip i yaplar, kamuflajl gsterilerle tabulatrldka, nasl en

parlak DI ZAFERler, srekli i bozgunlarla sonulanmtr? ve ilh... ve ilh...Btn bu ve benzeri: Ekonomik, sosyal politik, bilimsel filozofsal,ahlksal,dinsel ve ilh. problemler, yaktrma yorumlarla deil, ancak TARHNGEREKL dzeyinde yeni zm yollar bulabilir. Sunulan TEZ duvarcnn ektiibir ipucu olmaktan baka iddia gtmez.Yapy btn okurlarn elbirlii kuracaktr.Onun iin, okurdan: Tezin hi deilse yaynlanabilen btnn, en azndansonunadek aratrc sabr ile ve allmadk, bir etd yaparca inceleyipeletirmesini ok rica edeceiz.

Salacak:1-5-1965 Dr. Hikmet Kvlcml

TEZ

Aratrmann alan Antika (Bat dilinde bir "ANCIEN" szc vardr; onunhalkmzca kullanlan karl "KADM"dir. Bir de "ANTQUE" szc vardr: Halkona "ANTKA" der. Deitirmeye aklmz zense de hakkmz yoktur.) Tarih: I. .(sdan nce) 4-5 bin yllarnda balar, .S. (sa'nn doumundan sonra) 14'ncyzylda biter. Bu alanda aratrlan balca konu: Alt yedi bin yldr, insanumutsuzlua dren bir saat intizam ile boyuna "Tekerrr" eden medeniyet"Ykl" ve "Yeniden kurulu"lardr.

Byle bir aratrma neden nemli oldu? Bugnk Trkiye'yi anlamak iin,onun, dn iinden kt (daha dorusu bir trl iinden kamad) OsmanlTarihine inmek gerekti. Osmanl Tarihinin maddesine girince, onun slmmedeniyetinde bir "R n e s a n s" olduu belirdi. slm Medeniyeti: Tpk Grek veRoma Medeniyetleri gibi Kent'ten (Cite'den) km Antika (kadim)medeniyetlerden biriydi. lk Smer ncesinden (Protosmerlerden) slmmedeniyetine gelinceyedein sralanan antika medeniyetlerin hepsi de: Hembirbirlerinin ayn, hem birbirlerinin gayr olarak birbirlerinden kagelirlerken, hepayn gidii (proseyi) gsteriyorlar ve bir tek kanuna uyuyorlard. .

Gnmzedein uzanm btn problemlerin: Sebep-netice zincirlemesiylenasl ta protosmerleredek dayanp kt dupduru anlalmadka, hibir somut(konkret) Tarih olay gerei gibi aydnlanamyordu.

NSANLIIN BAINDAN GEENLER

Ak anlalmak iin alfabeden balyalm.A - Tmyle insanln bandan geenler, iki byk aa ayrlyor:1) Tarih ncesi (Prehistoire): Medeniyetten nceki alar. Bu blme Yazsz

Tarih adn da verebiliriz.2) Tarih (Histoire) medeniyetten sonraki alar. Bu iki an aralnaProtohistoire (ntarih) diye bir geit koyanlar da vardr.

Gerek Tarihncesi ve gerekse Tarih zerine dalar gibi bilim malzemesi vebelgeler ylmtr. Fakat,Tarihncesinden Tarihe g e i 'in ana kanunlar; s o y ut (abstrait) sosyoloji bakmndan az ok bilinmesine ramen, somut olan Tarihbakmndan yeterince aydnlanm saylamaz.

B - Srf medeniyetleri anlatan Tarih, daha dorusu Yazl Tarih deyince, o daiki byk ble aynlyor:

1) Antika Tarih (Kadim Tarih): Protosmerlerden Bat Roma'nn yklna dek


4/47

sralanan "Medeniyetler"i konu edinir.2) Modern Tarih: Bat Ortaa'nn bitiinden, gnmzedek uzayan bir tek

eit "Kapitalist Medeniyet"ini (Batda "Burjuva" denilen iveren medeniyetini)konu edinir.

Bu iki medeniyet tarihleri aralna da bir Modern "Ortaa" konulunuyor.Gerek Antika Tarih, gerek Modern Tarih ve Ortaa zerine dalr gibi bilim

malzemeleri ve belgeler ylmtr. Fakat, Antika Tarihten ModernTarihe geiin,soyut sosyoloji bakmndan izah biryana braklrsa, somut Tarih bakmndananakanunlar yeterince aydnlanm saylamaz.

C - Antika Tarihe (Histoire de l'Antiquite'ye) gelince, asl konumuz odur. Ordabir tek deil, birok "m e d e n i y e t" saylr. Hatt, her tarihinin kendi anlaynagre bu say deiir durur. Birbirlerinden hayvan nevileri gibi ayr tutulan antikamedeniyet tiplerinden beheri zerine dalar gibi bilgi malzemesi ve belgelerylmtr. Ama bu medeniyetlerin birisinden tekisine geilerindeki ana kanunlarbulmak yle dursun, aralarnda herhangi bir geit bulunup bulunmad bileyeterince aydnlanm saylamaz.

Tek szle: nsanln belirli (determine) bir a iinde bandan geenlerzerine olduka byk ve aydnlk bilgilerimiz var. Fakat o alarn birindentekisine GE kanunlar zerine gerei gibi aydnlanm olmaktan uzaz. (Bundan

sonra gelen blmlerde, nasl uzak olduumuzu ksaca anlatacaz.) Neden uzaz?Belki, o gei alar zerine elde pek az malzeme ve belge bulunmas karanlasebep gterilecek. Malzeme ve belge ktl neden ileri geliyor? Bu soruya verileceken basit teknik karlk bile, bizi anszn zerinde durulacak konuyla yzyzegetiriyor: Gei konaklar zerine malzeme ve belgelerin az bulunuu, YAZI'yadayanarak ykselmi medeniyetin, YAZISIZ (Antika kutsallklarn deyimiyle:"KTAPSIZ") barbar insanlarca alaa edilmi bulunmasndan ileri gelir.("BARBAR" ve "BARBARLIK"deyimlerinin ne olduunu ilk ve basit biimde, lgatbakmndan aklayalm. Yunanca'da "BARBAROS" szc "YABANCI" anlamnagelir. (Bizim nl Barbaros da, kimi frenke bilenlerin yaktrdklar gibi "KzlSakal" deil, yabanc demektir.) Sokrates, der ki: "Ispartallara Helenlerden, okkere de Barbarlardan altn, gm akyor." Buradaki "barbarlar" Perslerdir. Sokrates"Barbar" dedii Perslerin medeniyetlerini vmek iin unu gze batrr: "Ispartallarnzenginlii Helenlerinkine gre bykse, Perslerinkine gre hitir" (Etltun:Alkibyades, s. 48, 49). Demek, Yunanllar kendilerinden ok zengin ve stn birmedeniyetin insanlarna "Barbar" diyorlard. Bu kitapta kullandmz "Barbar"szcnn "Yabanc " anlamyla hibir iliii yoktur.

Bugn Batllar, beenmedikleri uluslara svmek iin "Barbar" diyorlar. Bukitapta yle pejoratif (ktleyici) anlama gelecek "Barbar" szc de akldangeemez.

"Barbar" srf bilimsel sosyal anlamda kullanlabilir. Amerikal Morgan,medeniyetten nceki Toplumda iki sosyal a ayrr: Birincisi VAHET, ikincisiBARBARLIK adr. Yeryznde, ilk medeniyet doarken Vahet an yaayantoplum kalmamtr. Btn dnyay kaplayan insanlar: (Aa - Orta - Yukar) olmakzere konaa ayrlan BARBAR toplumlardr. Bizim bu kitapta sylediimiz

barbarlk, o medeniyetten nceki insanln geirdii hayat biimidir. nsan olarakbarbar medeniden ok stndr: nk yalan, korku ve eitsizlik bilmez. Meden:Birbirinden d kopan, eitlik bilmeyen, yalansz konumayan insandr. Bu bakmdanTarihte bir ulusa Barbar derken, insan olarak onu, medenilerden ok stn karakterlibuluyoruz. Ve, greceiz, gerekte de: Medeniler her zaman barbarlardan ok dahagaddar, zlim, mstebit alak, yrtc, ykc insanlardr. lkel de olsa sosyalist birtoplum olan barbarln insan ise yiit, cmert, toleransl, Frenklerin valye,Araplarn Gaazi, Trklerin Alp dedikleri temiz lkc kiilerdendir. Bunu bylebilelim. Yanl anlalmasn.

O zaman, gei konaklarnn karanlnda yalnz bir Kantite (Kemmiyet):


5/47

Malzeme ve belge azl deil, ayr bir kalite (Keyfiyet) bakalnn da yattnsezeriz.

Konumuz, o nicelii gden, bir adan bne gei kanunlarn aratrmaktr.

TARH VE RETC GLER

Klasik Tarih, metafizik metodu yznden: Her an yalnz rnek yann elealmtr; dou ve l anlarn yeterince nemsememitir. Diyalektik metodluklasik Tarihsel maddecilik: Hangi ada olursa olsun, insan Toplumunun, genelolarak ve s o n durumada, "RETC GLER"le hareket ettiini gstermitir.Am, zellikle her ada ve hele bir adan tekine gei kona iinde,o yere vezamana gre somut olarak hangi "retici Gler"in ayr ayr nasl rol oynadklarnaratrma ve bulma yetkisini, artk F e 1 s e f e yerine yalnz ve ancak olaylaradayanan srfBilim'e smarlamtr.

retici Gleri balca drt blme ayrabiliriz:1- TEKNK: Toplumun tabiatle greinde kulland cansz aralar ve

kullanmlar. Aygtlar, avadanlklar (letler, cihazlar) ve metodlar (usuller).2 - CORAFYA: Toplumu dorudan doruya dardan, daha dorusu mekn

iinde evreliyen madd ortam. klim, Tabiat, v.s.3 - TARH: Toplumu dorudan doruya ieriden,daha dorusu zaman

iinde evreliyen manevortam. Gelenek, grenek kalntlar, v.s.4 - NSAN: Toplumun gerek d-madd ortamn, gerek imanev ortamn

teknik-arala iliyen Kollektif Aksiyon (Topluca Eylem), Zor ve iddet anlaml"G", v.s.

Sosyoloji bakmndan yukarki drt RETC GLER dalndan yalnz birisini,TEKNK retici gc ele almak mmkndr; soyutlatrlm (tecrit edilmi) sosyalolaylar hi deilse bir kerteyedek teknikle aydnlatlabilir. Hele modern ada teknikolaanst gelikin olduundan, teki grup retici gler belirli sre iindeimez saylrsa, yalnz bana Teknik retici gler, sosyal olaylarn gidiindejalon (yol gsterici srk) roln oynayabilir.

Tarih bakmndan Teknikle birlikte, (Corafya-Tarih-nsan) szckleriylezetlediimiz teki retici g de ele alnmadka yeterli aydnla kavuulamaz.nk Tarih son derece somut bir konudur. Robenson masalndaki gibi tek banakalm uyduruk insann deil, gerek insann eylemidir. Gerek insan: Hem TOPLUMYARATIIDIR, hem TOPLUM YARATICI'dr. Tarih, o gerek insann: Belirligemiinden kalma gelenek, greneklerle, iinde yaad belirli corafya veiklim artlarna gre,belirli bir teknie ve metoda dayanarak yapt yaamagreinde, gene belirli bir seviyeye ulam Kolektif aksiyonundan doar vegeliir. Tarihte hereye can veren bu kollektif aksiyondur.

Onun iin, aratrmamz SOMUT TARH olduu lde, insan aksiyonunumanivel gcyle on kat, yz kat, ve ilh. byten retici teknii elbet batatutacaktr. Ama, hele Antika Tarih Toplumunda yalnz bana teknik, insanumutsuzlua drecek kadar yava gelimitir. Buna karlk: Her toplumun iinden

kt Tarih gelenek-grenekleri, iine girdii Corafya etki-tepkileri altndagsterilmi. nsanca kollektif aksiyon Teknikten hzl davranmtr denilebilir. Onuniin, zellikle antika Tarihte, drt kme retici glerin drdn birden hesabakatmak gerekir. Yalnz teknik, olaylarn tmyle aydnlanmasn deil,emalatrlmasn bile yapmaya yetemez.

Modern Toplumda Teknik: Madd corafya ve Manev Tarih retici gleriniylesine kkten ve kolaylkla havaya uurabiliyor ki, Toplum hareketinde yalnzTeknikle kollektif aksiyon kar karya kalm gibidir. Gene de, hangi toplumbiiminde olursa olsun insan: 1- Kendinden nce gelmi, gemi kuaklardan artakalan gelenek-greneklere gre, 2-inde bulunduu corafya ortamna gre, 3


6/47

- Elinde tuttuu Teknie gre bir kollektif aksiyon baarr. Tmyle insanla,drt bal retici gler iinde Teknik: En son durumada ar basmtr. Ama, AntikaTarihte her belirli medeniyet iin: Kollektif aksiyon retici gc azald zaman,Corafya retici gc durmu, grenek ve gelenein retici gc dalm, Teknikgerilemitir. Byle bir Medeniyet karsnda: Teknii daha gl olmasa bile yeni bircorafya retici gcn temsil eden gelenek-grenek ve Kollektif aksiyon gleri

daha stn olan geri bir barbar toplum, kolayca zafer kazanmtr.TARHSEL DEVRM - SOSYAL DEVRM

Balca konumuz olan Tarihin byk GET konaklarnda, tek vurucu gbarbarlarn Tarihncesi Toplumundan aldklar sosyal gelenek-grenekli stnkolektif aksiyonlardr. Medeniyet doarken, yeryznde bilimsel anlamyla VAHETtoplumu kalmam gibidir. Dnya en az mlekilik (bal piirme) zanaatinikefetmi Aa Barbarlar'dan yukarya doru; Orta Barbarlar ve YukarBarbarlar ile kaplanmtr. En ilk Gelenekler ve Mitolojiler (masalbilimler) gibiBerose ve Herodot Tarihleri de, Etnoloji (rkbilimi) ve Arkeoloji (eskieserler bilimi)aratrmalar da bunu aklyor.

Antika Tarih: Irak'ta Protosmerlerden, Msr'da Predinastik ToplumlardanModern aa gelinceye dein, belirli Corafya ve Tarih retici glerinden hz alan

barbar ynlarnn, nbet sras ddke medeniyete geileri tarihidir. Birmedeniyetten tekine geiler: Yeni ve taze (Corafya-Tarih-Kollektif aksiyon)retici gleriyle eikte bekliyen bir barbar Toplumun Antika Tarihe giriinden bakabirey deildirler.

Antika medeniyetin kendi iinde, - Modern medeniyette grlene benzeyen -bir "SOSYAL DEVRM" imknszdr. Yeni bir sosyal snf, eski gerici sosyal snfdevirip medeniyeti kurtaracak durumda kollektif aksiyon gc salyamaz. O zamaneskimi medeniyetin retici glerini boan retim mnasebetlerini kkndenkazyacak barbar ynlar akna balar. Barbarlar, Tarincesinin en salam ilkelsosyalist (Gelenek-Grenek ve Kollektif aksiyon) retici glerini hareketegeirirler. Eskimi medeniyette en az bulunan eyse zellikle o glerdir. Onun iineski medeniyet dayanamayp, inanlmaz abuklukla yklr. Bu da bir devrimdir, ama,Sosyal Devrimin zddna eski medeniyeti kurtaraca yerde yokettii iin, ona:TARHSEL DEVRM ad verilebilir.

retici glerden ikisi (Teknik-Corafya) MADDEye, ikisi (Tarih-KollektifAksiyon) NSANa dayanr. Eskimi medeniyetin insan stne ullandrd baskonu, retici g keyfiyeti bakmndan olumlu gelenek-grenekleri Kollektifaksiyondan yoksun edince Medeniyet taze insan gcn dardan, Barbarlardansalamaya kalkr. Aylkl barbar asker, Medeniyet kalesini iinden ykmaya balar.O zaman Teknik retici gler, dolambal yoldan, dardan rol oynarlar. nkdaha nce Medeniyet: Ham madde kaynaklarn iletir ve ticaret mnasebetlerinigelitirirken, teknik retici glerin bir kolunu Barbarlar iine atmtr. Teknik reticigler imdi, o dardaki kolu ile, iinden dzelmesi imknsz olan eski medeniyetiykarak insanlk iin yeni bir medeniyetin kuruluunu salar. Onun iin TarihselDevrim medeniyetlerin sonu deil, bir kkn medeniyetin sonu doacak bir

medeniyetin de balangc olur. Bylece en son durumada kesin hkm genemadd retici gler (Teknik, elverili Corafya) vermi olur.Demek Tarihsel Devrimle insanlk durmaz, hzalmak iin gerileyip atlar. Bu

atlay, ken medeniyetin, Barbarlk iine att madd retici g kollarnn eidinegre eitli sonular verir.

K ET TARHSEL DEVRM

Antika Tarihte grlen o yaman, korkun ve inanlmaz Devrimler balca ikitipe girerler:


7/47

A - BRNC ET TARHSEL DEVRMTarihsel Devrimi yapan Barbarlar,1) Yeni Corafya ve Teknik retici

glerine gebe bir lkede yaayan; 2) Yukar Barbarlk Kona seviyesine deinykselmi KENT (Cite)den kan barbarlar ise: Eski yklm medeniyetin yerineyepyeni bir orijinal medeniyet kurarlar. nk iinden ktklan lke madd reticiglere (Corafya ve Teknik retici glerine) geliim salar. inden ktklar Kent

ise: Hem Tarm (Ziraat) lsnde yksek teknikli ve i blml bir ekonomi temelisalamtr; hem de yeni bir kltr ve styap iin gereken zenginlikte kurum vekurallar kazandrmtr. Yktklar eski medeniyetin temellerinde: Eski retimmnasebetlerinin boduu,duralatt,gerilettii retici gleri kolaylkla serbestbraktklar gibi, kendi geldikleri Corafyann retici glerini de eskilerine alayarakdaha ileri Teknik retici glerin domasna kap aarlar. ken medeniyetin styapkurum ve kurallarn kendi Kentlerinin kurum ve kurallarndan aa bulduklan iin,onlar hie sayar veya alt duruma sokarlar.

Yukar barbarlar: Yktklar medeniyetinkinden daha ileri retim mnasebetlerikurabildikleri iin ve yktklar medeniyetin kurum ve kurallar yerine kendiKentlerinin kurum ve kurallarn dayatacak gte bulunduklar iin, hem kenmedeniyetten daha ileri hem de bambaka eitten orijinal yeni bir medeniyetyaratm olurlar.

B- KNC ET TARHSEL DEVRM Tarihsel Devrimi yapan barbarlar: 1)Yeni Corafya ve Teknik retici glerine gebe olmayan bir lkede yaayan, 2) OrtaBarbarlk Kona seviyesinden yukar kamam Src oban barbarlarsa,yktklar medeniyetin yerine orijinal bir medeniyet kuramazlar. nk, iindenktklar lke, yeni retici gler (Corafya ve teknik retici gler) salayamaz.inden geldikleri Toplum, her Antika Medeniyetin retim temeli olan Tarmekonomisine ulaamamtr. Kendi gebe kurum ve kurallar da, yksek teknikli vei- blml meden ekonomi temeli zerinde gelikin styap mnasebetlerineekidzen verebilecek yeterlikte deildirler. Ne yeni bir Corafya, ne yeni bir Teknikretici gc entezletirecek durumda deillerdir. Btn becerileri: Gebe gidigelilerine en uygun ideal Ticaret kervancldr. Ama, Ticaret yapabilmek iingerekli bol rn veren yksek retim kendilerinde yoktur.

O yzden, ister istemez iine girdikleri kkn medeniyetin, gerek ekonomitemelini, gerekse styap kurum ve kurallarn olduklar gibi benimsemek zorundakalrlar. Onun diniyle dinlenirler. Yalnz, stne ktklar, egemen olduklar kknmedeniyetin ilk dou zamanlarndaki mnasebetlerini (kendi TarihncesiToplumlarnn gelenek-greneklerine ve kollektif aksiyonlarna daha yakn bulduklariin) diriltmi olurlar. Eskimi retim mnasebetlerinin boduu, gerilettii reticigleri, ilk medeniyet douu sralarndaki serbestlie kavutururlar. htiyarlktankm eski medeniyet canlanr, lmden sonra dirilime urar. Daha ileri ve orijinalbir medeniyet domazsa da, eski orijinal medeniyet bir RNESANS'a uram olur.

TARH, "TEKERRR" MDR?

Antika medeniyetlerin be alt bin yl sren geliiminde, temel ekonomi, pek azdeiikliklerle (Tefeci-Bezirgn) "kiz kardeler" adndaki Bezirgn Sermaye (LeCapital Marchand) erevesini aamaz. Onun iin, gelmi gemi btn AntikaMedeniyetler, o bezirgn ekonomi zerinde yklp kurulduka, Tarihin "Tekerrr"ettii sanlmtr. Gerekte tekerrr yok, hareket ve deime vardr. Kantite(Kemmiyet) bakmndan: Her medeniyet yklnda barbar ynlarndan bir bldaha medeniletii iin, yeryznde medeniyet alan gittike daha geniler. Kalite(Keyfiyet) bakmndan: Medeniyete boyuna fethedilen yeni corafya ve dolaysyleyeni teknik retici gler, Toplumun ekonomi temelini biraz daha ileriye gtr.nsanlk "Bir adm geri, iki adm ileri" de olsa, izafi olarak, her seferinde azck daha


8/47

yol alarak, Modern medeniyet basamana doru ykselir.Antika medeniyetlerin, sra dalar gibi uzanp gidiine, batan sonunadek

egemen olan ana kanun Tarihsel Devrimler Kanunudur. Tarihsel Devrimler,modern ala birlikte sona erer. nk: 1 ) Modern ada, her eyden nce:Tarihsel Devrim imknszlamtr. Yeryznde ne insanln fethetmedii belli balbir lke, yeni retici gler salayacak corafya blgesi kalmtr; ne de o yeni

madd retici gleri kendi manev retici gleriyle (gelenek-grenek ve kollektifaksiyonlu sosyal retici gleriyle) gelitirebilecek barbar ynlar kalmtr. 2) Onakarlk, teknik retici glerin geliimi (Byk corafya keiflerinin smrgeapullar ve uzak d ticaretin byk sermaye birikimi yollarndan) ylesinemuazzam sraylar yapt ki, yalnz bana Teknik glerin geliimi Toplum iinde:Hem (Corafya + Tarih + Barbar + Kollektif Aksiyonu) retici glerinin yerinitutabilecek madd geliimi salad; hem, medeniyeti ve insanl Tarihsel Devrimuurumuna yuvarlanma kalmazlndan kurtaracak Sosyal Devrimci modernsosyal snflar yetitirebildi.

Modern a Tarihinin gei ve atlay kanunlar Sosyal devrimler kanunuolmutur. Modern ada, modern retici glerin hzn, hibir eskimi kkn retimmnasebeti sonuna dek ve antika medeniyette olduu kadar kesinceengelleyememitir. Tersine yeni retici glerin dev geliimi, Toplum iinde yeni ve

tarihsel misyonlarn, yarm yahut tam uurla sezip benimsemi ve kkn gericisnflara dayatmay bilmi, yeni sosyal snflar yaratmtr. Yeni Kollektif aksiyonretici glerinin grei sayesinde, her zaman soysuzlam ve yetersiz yahut engeldurumuna girmi retim mnasebetlerini ortadan kaldrabilmitir. Dardan gelecekBarbar kollektif aksiyonuna ve Tarihncesi sosyal gelenek ve greneklerine hacetbrakmayan yeni snflarn sosyal Kollektif aksiyon retici gleri, teknik geliime veinsanln ilerleyiine engel olabilecek eski egemen gerici sosyal snflarn kknistibdadn giderebilmitir. nsanln, Modern medeniyetle edindii uur ve Teknikkazanlar, hibir Harp veya Buhran hoyratl ve uursuzluu ile yokedilemiyecekgce erdiinden, her ihtilf ve patlang ortaya ktka, eskidenberi varolanmedeniyet yklmakszn, yeni ve daha ileri retim mnasebetleri salayan birSosyal Dzen (rejim) daha insalcl yollardan kurulabilmitir.17. ve 18. yzyllardakiKAPITALZM devrimleri, 19. ve 20. yzyldaki SOSYALZM devrimleri, modernan SOSYAL DEVRMLER'dir.

BARBARLIK: SOSYAL GELENEK-AKSYON

Bu tarih tezine kar son bir itiraz yaplabilir: Tarihte her Tarihsel Devrim iin,mutlaka saf kan barbar yn bulunabilmi midir? Unutmayalm, biz Barbar derkenonun muhakkak ilkel ykc, hoyrat yann deil: 1) Tarihncesi ilkel SosyalistToplumun sosyal gelenek- grenek retici glerini az ok tayan ve benimseyeninsan; 2) kmek zere olan medeniyet insanlarnda zulm ve zorbalklarlsnde son kerteyedek soysuzlam bulunan Kollektif aksiyon retici gleriniyaayan ve yaatan insan gznne getiriyoruz.

Yukarda iaret edildii gibi, son durumada keskin klcn masann stne

koyan hep Teknik olmutur. Yalnz, Antika Tarihte Teknik bu roln kknmedeniyetin dorudan doruya iinde oynayamaynca dolaysyla (dolambal bir ucve yol) kullanm; hkmn eski medeniyetin dndan, barbarlk kanalylayrtmtr. Genel kural olarak: Orjinal bir yeni medeniyeti douracak TarihselDevrimi, Yukar Barbarlk Konann Kent kozas iine girmi bulunan retici gler,orada yeni bir medeniyet kelebeinin kanatlarn az ok gelitirmi bulunduu zamanbaarmtr. O yzden somut Antika Tarih yzeyinde bir sre sonra ounlukla hepayn zamanda iki kutup durumuna girmi iki ayr medeniyet arpm grnr.

O zaman,iki kutup medeniyetten hangisi 4 bal retici glerden daha okyararlanabiliyorsa, teki daha az yararlanan yenmitir. Byle karlam iki


9/47

medeniyetten herbirisi karsndakinin teknik retici glerini az ok kolaylklaedinmenin yollarn bulabilmitir. (Bizansn, surlarndan darya kartt macar,Ftih alp 1200 okkalk glle atan topu yaptrmtr.) Ama, teknik retici glerinmodern a lsnde kesin faktr olamad antika medeniyetler anda, bolbol bulunan teki blk retici gler (corafya + grenek-gelenek + kollektifaksiyon) her zaman bir yanda, tekisinden farkl kalmtr. Bu sebeple, hangi

medeniyet daha "gen" ise, yni: Hangi medeniyet karsndakinden daha yksektarihncesi (gelenek - grenek + kollektif aksiyon + corafya) retici glerine sahipise, o medeniyet daha alak lde (gelenek-grenek + kollektif aksiyon +corafya) retici glerine sahip olan medeniyeti yenmitir.

Aratrmadaki gdc dnce zetinin zeti budur.

BRNC KTAPGENEL PRENSPLER

BLM:ITARHSEL DEVRMN TARHES

Antika medeniyetlerin ykllar zerine insan dncesi Tarih boyunca ayranlay gstermitir:1) Medeniyetin ykl dnyann batdr; 2) Medeniyetinykl ve yeniden yapl insanst dnya gidiidir, 3) Medeniyetin kurulu veykl insan gcyle yrr.

I - DNYANIN SONU

MEDENYETN SONU DNYANIN SONUDUR: Kavram Gilgamedestan'ndan nce domutur. lk Smer medeniyetinin anszn yklmas, insanlarahakikaten "dnya"larnn bat gibi geldi. Bbil medeniyeti bu bata "TUFAN" dedi.Bentlerin yklmas, azgn sularn gklere saldrmas ve medeniyeti bomas,gerekte; sosyal altstln sonucu olduu halde, sebebi gibi grnd. Smerdensonra gelen medeniyetler ayn battan kurtulamadlar. Dnya bat saylan

"TUFAN"lar da srp gitti. Her toplum kendine gre bir "Tufan" tasarlad. En sonGreklerinde bir Tufanc oldu. Irak'taki Nuh'un yerini Yunan mitolojisinde Deucaliontuttu... Tufan hikyesi beyinlerde yle yer etti ki, bugn ngiltere'nin Edinbourgniversitesi Prehistorik Arkeoloji Profesr V. Gordon Childe gibi bilginler bile, Irakkazlarnda dnya batn belgeleyecek izler ararlar. Gilgame destannn getiiUruk "KENT"i (Cite'si) yeralt suyunun 1.5 metre altnda, Ur Kenti 1 metre altndabalar. Demek, ilk medeniyet, suyun iinde domutur. Childe diyor ki:

"Erech (Uruk): Barnlan yer ile batakln dibi arasna sahiciplatformlardan hacvari dizilmi muntazam tabakalar halinde ve ayaklainenmi tomruklardan tekil edilmiti."(1)

Sonra byle bir kentin zerinde "Tufan sondaj" adyla kazlan kuyuyuanlatyor. 20 metre derinlikte, (yl belirsiz seviyede) balayan "lk kuyularn bizesezdirdikleri tarihncesi ehirler dna frlatlm artklar stne bir

taknn (feyezann) kerttii killi bir kum tabakas" (2) buluyor.Bunun "Tufan" olamayaca anlalnca, Childe, Avrupa'nn buzullarla

rtld ada "Afrazi" dedii (Fas'tan Hindistan'a kadar uzanm) blgeyi bolyamurlarn Tufana evirebileceini ciddi ciddi ne sryor (3). Oysa, Avrupa'nnbuzullar a en az yzbinlerce yl ncesidir. Gilgame destan I. . 2 bin, 3 bin ylamaz. Smer medeniyetinin k . . 3-4 bin yllk olaydr.

Btn yanlmalar, Tarihte medeniyet ykllarn anlamam olmaktan ilerigelir. Tufan geleneklerin anlattklar gibi srf tabiat olay deildir. Medeniyetykllarnda grlen ve tm sosyal olan altstlklerdir; - Irak gibi bentler ve


10/47

kanallar medeniyetinde sularnda katld - kargaala sembolik ve popler olacakkonkret bir ad ve biim verilmitir. Tufann senbolletirdii kargaal altstlk, kenbir medeniyet zerine evre barbar ynlarnn dalga dalga saldrdr.

Nitekim, Smer medeniyetinin yklnda, Gilgame destannn ak akbelirttii gibi: "Btn bentlerin kazklar ekildi. Byk havuzun sularboandrld" tasviri, o yaman saldrlarn tabi sonularndan baka ey olamaz.

Tufann anlatld tarihte Smer kentlerine art arda Elm ve Semit saldrlar Tarihve arkeolojice artk ispat edilmitir. Yunanllarn Deucalion Tufan ise, o zamanlarIrak ve Msr Medeniyetleri yazl belgeleri ilerlettii iin, Herodot tarihine gre saDoumundan nce 1529 ylna der. Larchet ayn 1529 ylna "Pelasgus'lering" olayn rastlatr. (4) ("Histoire d'Herodote," Paris,1850 Larchet."Chronologi d'Herodote", Lycoree veya Deucalion yerlemeye gelir"). Oyldan 455 yl nce Msrl nacus Argos'u (. .1986 yl), 21 yl nce FinikeliCadmee Thebes kentini (. .1550 yl) kurduklarna gre ve bu medeniyettohumlarnn tayclar yaz yazmay bildikleri ve rettikleri iin,1925 . O. ylYunanistan'da, sulara batma biiminde bir "Tufan" olsa onu belirten belgeleri Msrveya Finike'de olsun bulmamaya imkn kalmazd. Tpk ana medeniyet blgesiIrak'ta gemi "Tufan" gibi, Grek dnyasnn tufan da, tabiat semboll byk"Uluslarn G" denilen barbar aknlarndan baka ey olamazlar.

Greklerde "KAOS" slmlkta "Kyamet", "MAHER" adn alan olay, Tarihtebelli bir medeniyetin barbar aknyla kn en ince teferruatyle anlatr. Buanlatlanlarn: Anlatld zamandaki anlatcnn amalarna uygun drlmekistenmi soyut dnceler bln bir yana brakp, inandrc olmak iin az ok,hatrlarda kalm gerekleri ele alan somut olaylar bln gznnde tuttukmuydu, o "Kaos", "Kyamet" denilen eylerin, ak seik eski medeniyete kar, yenibarbarlarn aknndan baka bir ey olmadklar yaplm tasvirler, verilmi isimlerledhi ortaya kverir.

Tektk rneklerini aada greceiz. Bir antika medeniyetin sonu olan her"Kaos" ve "Kyamet"in ise, insanln veya dnyann sonu olmad bugn artk(Avrup da l000. sa Doumu ylnda, Dnyann batacan nemle bekletmiolanlarn modern meslekdalarndan baka) kimse iin phe gtrmese gerektir.

II - DNYANIN NSANST GD

MEDENYETLER NSANST KANUNLA YRRLER, kans medeniyetkadar eskidir.

A - YUNANLILARDA:Medeniyetlerin de kalka gittiklerini ilk deyimlendirenler Grekler olmallar:

"Yunanllar ve putperestler iin Tarih bir tekerrrn ifadesiydi: Her ykselibir sukutu takip eder, yeniden ykselme balar. Bir sukut daha gelir. Ynimtemad bir hareket." (5)

nk, bitkisel Irak ve hele Msr ana-medeniyetlerinin balarndan geenleri,keskin barbar gzleriyle Grekler uzaktan en iyi gzetliyebilecek mevkide idiler. Oana-medeniyet tohumlaryla kurduklar orijinal Grek medeniyetinde grdklerini,

duyduklarn en iyi yazabilecek mevkide de onlar bulunuyorlard.Onun iin, "Tarihin Babas" Herodot, ilk bilimsel Tarihini yazarken, uProgramla yola kt:

"Ben olaylarn yle veya byle gemi olduunu hisavunmayacam... Anlatma, byk Devletler gibi, kklerini dekucaklayacak olan anlatma devam edeceim. nk, vaktiyle ieklenminice Devletlerden ou hie inmilerdir, zamanmzda ieklenen devletlerise vaktiyle az eydiler. nsan mutluluunun bir dz gitmediini kanedinerek, birilerinden de tekilerinden de eite konu amaya giriiyorum."(6)


11/47

Bu, Tarih gidiinin en genel kanunlarndan birini seziti.Tarihin daha zel gidi kanunlarn, sebep neticelerle kefetmek ve ortaya

koymak eref, Grek ve Roma medeniyetlerinin bile bile Tarih sahnesindegeilerinden sonra, kendi medeniyetinin de gemek zere bulunduunu sezenslm Medeniyetine dt. lk defa slm Medeniyeti: nsan dncesini mitolojiefsunundan kurtard.

B - SLMLIKTA: bn-r-Rd (1126 -1198): Kurtub da henz Grekfelsefesinin Aristocu etkisi altndayd. O kara yobazlk anda, insan dncesininhakkn tantmak iin, Felsefe ile elien Din'in arasn bulmaya alt: "Dinle Felsefe,dncenin iki konadr, diyordu: "Din, bir perde arkasnda saklar; Filozofun osaklanan, cahilce (kutsal eylere inanmayan: Profane kii tarafndan)kavranabilir klmak zere kefettii hakikatlerin bilinci, Tanrya tapncn tkendisidir." (7)

Fakat gerek Bilim ile Teoloji'nin (lhiyatn) snrlarn kesince ayrmak iindaha iki yzyln gemesi gerekti. O zaman, slm medeniyetinin Aristotalisi olanIbn-i Haldun (1323-1406) kt. O, Grek dekadansnn karmakark ettii anlamlarada, slm kntsnn uyard kara yobazla da aldrmad. Kitaplardan hakikataryacana, olaylar olaylar olarak ele ald. Zaman iin dhiyane bir incelikleTeolojinin bilim stne uzanan elini ektirdi. Teoloji "Nakl lim" idi: Delilsiz,

ispatsz, gelenekle aktarld gibi kabul edilirdi. Asl insan aklnn iledii: "Aklilimler"le kartrlmamal idi. Bylece ilk saf "Rasyonalizm" (aklclk) metodunu,modern rasyonalizmin tersine: Gerekilik biiminde kurdu. Herodot:

"Kendi hesabma btn dnya evresini dolap da, hi birisiakladklar eylerin en ufak sebebini ortaya komayanlar grdkekendimi glmekten alamyorum." (8)

demiti. bn-i Haldun Tarih zerine uydurulanlar glmeye bile deer bulmad.Toplum olaylarn Tarihsel geliimleri boyunca ele ald. nsanlk iin, Tabiat gidii ileTarih gidii arasnda genel kanunlar bakmndan tam bir paralellik bulunduunukoydu:

"Gnler ve zamanlar deiip devrildike, evren bir durumdan bakaduruma deierek geer ve bu hl insanolu kiilerinin kklnde,byklnde, vakit ve zamanlarn uzunluunda ve ksalnda, yap vehisarlarn bayndrlnda ve ykklnda yrrle girdii gibi, evreninufaklarnda ve alarnda ve Devletlerde ve Saltanatlarda dahi byledir." (9)

Bu sylendii gn, Tarih, genel varln bir paras olarak, kendi gleri dndahibir gce uramakszn kendi mihverine oturtulmu bulunuyor idi. bn-i Haldun:Btn medeniyet ve "Devlet" batlarnn, hi de birer "Dnya bat", hatta insanlkve medeniyet bat deil, tam tersine, tedenberi varln her bl iindeimeyen bir diyalektik gidi olduunu, "diyalektik" adn koymadangsteriyordu. Toplum gidiinde ekonomi temelinin ana rol oynadn modernTarihsel maddecilikten 500 yl nce inanlmaz bir sadelik iinde ispat etti. imdilikayrntlarna girmiyelim.

Ondan sonraki slm Rnesanslarnn getirdii her taze dnce, artk hepbn-i Haldun'un dnya ve tarih grnden yola kt. rnein 17'nci Yzyln ilk

yarmnda Hac Halife (Fezleke: G: 1036, sa Doum:1626) 18'inci yzyln ilkyarmnda Naiyma (Tarihnvislie nasb: H: 1121 . S: 1708) : bn-i Haldun'u,modern sosyologlarn "Organisizm" adn alacak tahrifi metafizik okullarndan okdaha drste ve realiste yorumlayp gelitirdiler.

Bu geliim Batda ancak slm dncesinden aktarmalarla balad.bn-r-Rd'n, Teoloji nnde Felsefe dncesini hakl kar: talya'dan Fransya, Lehistan'a dek, derebeylik skolastiine boulmu aba ayan btn Avrup nngzlerini anszn amya vard. lk Rnesans kmltlarn karnnda duyan Bat, o akavutu. Fakat ancak Hac Halifeden yz yl, Naimadan yarm yz yl sonralar,18'inciyzyln ilk ve son drtte birlerinde tarihin kanunlarn ayran iki adam ktlar.


12/47

talya'da Vico (1688-1744) (eseri: "Yeni bir bilimin Prensipleri", 1725)Almanya'da Herder (1744-1806) (Eseri: "nsanlk Tarihinin FelsefesiUzerine",1789-1801).:. Her iki dnc de:

"Henz metafizik kavramlarn egemenlii altnda" idiler. tarihte:"Kanunlara boyun een bir olu kavramn" ortaya attlar.(10)

C- BATI KAPTALZMNDEVico, Batda Skolastikli metafizik erdisyona att:

"Filozoflar, duru, ayrtl sezileriyle masrafsz ve zahmetsizce,ktphanelerde ne varsa hepsini yeniden buluvermiye kalkarakDescartes'n metodunca ruhlar uyuturdular. En ksa zamanda, en azzahmetle hereyi bilivermek isteyen insan zaafmz sayesinde Descartesbyk bir maiyet peydahlad." (11)

Halkn mitoloji geleneklerini, Homerinkiler gibi eski poemleri, Roma'nn XIILevhas, gibi ilkel mevzuat orijinal sayyor, nedense Keldan kehanetlerini, Orphiquedestanlar, Phythagore iirlerini, ncil belgelerini, Uzak-Dou ile, "Vahi" denilen ilkelToplumlardan o sra kn eden bilgileri deerli saymyordu.

Gene, Tarihsel maddecilie yaklarca: "Daha nce bir Devlet ve medeniyet

olmasayd, hikmetli kiilerle filozoflarn ortada bulunamayacaklarn itirazolarak ne sryordu." (12)

Fakat, tede Tanr korkusunu Tarihin motoru yapyordu:"Tufandan sonra insanlarn geni dnya ormanlar iinde

srttklerinden phe edilir; Ancak muhayyelenin meyvas olan din(Terr) barbar ve yrtc devleri zaptedebilirdi. Kuvvet yldrmlar indirenJupiter'in korkusu onlar maaralara saklanmak zorunda brakyordu. "(13)

Determinizmi akldan gelme bir eye benzetiyordu:"Bir sens commun (ortaklaa duyu) baka bir deyile derin dncesiz

bir muhakeme vard ki, genel olarak btn bir snf, btn bir halk, btnbir millet veya topyekn insan nev'i tarafndan tanyor ve duyuluyordu."(Principi di una Scienza nuova d'intorno alla commune natura dellerazioni,1725)

Fizyoloji kyaslaryla Tarih rneklerinden bn-i Haldun'a yaklayordu:"rnein, Roma Tarihi, krallarn masallar andan imparatorluun

barbarlarca tahrip ediliine dein tam bir btn tekil ediyordu. O btnnard arda gelen safhalar baka her milletin tarihinde bulunabilirdi vebulunmalyd. Demek zaman cyclique biimde kendi zerinde dnyor, birdaha dnyor (corsi e riscorsi) idi. Tarih her milletle yeniden balyordu: BuEfltun, Aristotalis ve Stoisyenler zamannn allm gryd." (14)

Herder'in zamannda btn bilimler artk tekml nazariyesini ilemeyebalamlard. Goethe ve Leibnitz: Tabiat, ezeldenberi varolmu deil, bir olu gciinde geliir sayyorlard. Fizyolojist Camper: Beyinin balktan insana kadar nasldeierek geldiini resimlerle izerek gsteriyordu. Bu kiiyle ahsen temas edenHerder Tekml nazariyesini benimsememezlik edemezdi. bn-i Haldun gibi tabiatte:

"Tatan kristale, kristalden madenlere, madenlerden bitki lemine, bitkilerdenhayata doru tekiltlanma biiminin ykseldii grlr." Tarihte: "Btn rklar,btn medeniyet tipleri insanlarn olduu gibi ve olmasn istedikleri gibi birmedeniyet olan Avrupa medeniyetine ykselmitir." (15) 1772 yl: "Dili icatetmek insan iin insan olmak kadar tabidir" diyor, pek ok airane hayllerle:"Dilin nasl tabiat taklit etmekten doduunu belirtiyordu." En sonunda,birdaha, btn bu olaylarla: "Tanr niyetindeki birliin seziini ifadeyealyordu." (16)

Bu ve buna benzer izahlar ile Bat kltr 19'uncu yzyl ortasnagelinceyedek, Tarihsel devrimlere deebildii zaman onlar Tanr dileine balamakla


13/47

yetindi. nsan ynlar o gizli ynde ilerliyen otomat heyetlerdi:"Tanr yerinde grd her nemli ilerleyii baarmak zere geni

heyetlerden birini tekiltlandrr, sonra, belirli grevleri biter bitmez, oheyet'i de datr." (17)

D - SLM RNESANSINDA REALZM:

slm medeniyeti kerken slm dncesinde nsancl gidi yoklamasyapld: "Barbar as" yar uyan getirmiti. Tarihsel Devrimi en iyi ele alan geneslm dncesi oldu. nk Tarihsel Devrimlerin ortasndayd. slm kltr,"Tarihsel Devrim"leri: En baatl itikatl ekil ve adlar altnda anlatrken bile,inanlmaz gereklikte zler verdi. slmlk iin Tarihsel Devrim soyut bir olaydeildir. Basbaya: Biimi, yeri, huyu suyu anlatlan "Yecc Mec" ulusununkopard bir kzlca kyamettir:

"bu iki dn arasnda, yrtc hayvan klnda bir halk vardr ki,aylar ve yaban hayvanlar attrrlar ve ylanlar, akrepleri yerler. Ve tmyerlerdeki yaratklardan her canly ldrmekten ekinmezler. Ve anlarngibi hi bir halk ziyade olmaz. phe etmesiz ki anlarnla dnya doliser veyeryz kiilerine anlarn zarar eriserdir." "Kaankim tanrmn (an

aklansn) Yecc Mec ortaya kmasyle vaidinin vakti gele, ol ad geenseddi yerle bir ede." (18)

Bu anlatlan insanlar, tipik aa barbarlk konanda yaayan toplum kiilerideiller mi? O zamanki haber alma imknlanyla mslman yazar besbelli Altaydalar tesinde "in Seddi"ni anlatmaya almaktadr:

"Denildi ki, sin'in zammyle "Sd": Ol eydir ki, onu Allah telyaratan ve sin'in (s harfinin) fethile "Sed": Oldur ki, anu insanlar yapa.Denildi ki, ol iki da, en son kuzeyde, Trk toprann kesintisinde olupYecc Mec ol iki da tesinde kalmtr." (19)

te "in Seddini" yarp karak "Kyamet"i koparacak olan Yecc Mecbyle bir blgenin gerek uluslardr. Kimdir bu uluslar? Mslman onu da adyla,sanyla aklamaktan geri kalmaz:

"Ol iki seddin amannda bir ulus bulundu. Garabet'i lgt ve kaamet'ifitnatlaryn (dilleri yabanc, boylar yass! belki de: ok Zeyrek: Fatin: Zekiolduklarndan) kendilerine yaklalrd ki, kulak szlerini kavrasn. Ve yinekendilerimizin szlerin anlarlard: ll iaret veya tercmanla. Anlarntercmanlar Zlkarneyne dediler ki, "Yecc Mec ulusu topramza:Adam ldrme, tahrip ve ekinleri yoketme ile fesat edicidirler. Denildi kianlar reb'i (yaz) gnlerinde kp, yerde yeil ot komazlard, yerlerdi ve kuruyemiin gtrrledi. Ve bir szce: Ehaliden bulduklarn yerlerdi. Ve denildiki Yecc Mec Trkten bir "cibil"dir, yni bir cemaattir, Yfes Bin Nuhocuklarndandr. Trk Yecc Mectan bir sirye (oymak blk) tr ki,Zlkarneyn seddi bina edicek, sedden darda kalanlara Terk denilmitir.Denildi ki, anlar 22 kabiledir. Anlardan bir kabile sedden darda terkolduu iin Trk denilmitir." "... ncleri am'da, sakalar Horasan'da

olserdir. Dou yanndaki rmaklar ve Taberiye'deki denizcii ierler.Denildi ki: Bir vakitte dem aleyhisselm ihtilm olup (uykusunda eytanaldatp!) nutfas (spermi: Tohumu) topraa kart. Yce Tanr andan YeccMec yaratt... Ve bir ok uluslar yeryz ortasnda olur ki, anlar: in veins ve Yecc Mec'tr." (20)

Szler arasnda kargaalk var. Anlatlan aka ksa boylu Mool ve Trklerdir.in Seddi ile skender (Zlkarneyn) kartrlyor. Aknc Yecc-Meclerin bir ucuam'da, br ucu Horasan'dadr. Belki skender'e Trkler Moallardan yaknm.Belki o da skender'in in Seddi ni yaptrd gibi bir yaktrma. Ne olursa olsun,Tanrsal kyameti koparanlar: Dili baka, huyu ve geimi yabanc, yerde yaayan


14/47

uluslardr. Bunlar: Uzakdou da in, Yakndou'da slm medeniyetlerini "TarihselDevrim"le ykan Trk ve Moollardan bakalar deillerdir.

III - DNYANIN NSANCIL GD

A - BURJUVA DEVRM:

MEDENYETLER NSAN GCYLE DOAR, LRLER: Hac Halife'nin Fezlekesinibitirdiinden bir yl sonra doan Bosseut (1627-1704) asilzade kadnlarn cenazetrenlerinde sylevleriyle nald. Krallarn tanrsal haklarn savundu. "Protestankiliselerinin eitlilii" eserinde hangi "Tarih felsefesini"ni yapt anlalr.

Montesquieu (1689-1759) Naiym tarihnis olduu yl 19 yandayd."Montesquieu... o bellibal kavram: Siyas, din, intelektel ve artistik

her trl insan faaliyeti gsterilerinin birbirlerine skca bal, tesanthalinde olduu kavramn aydnla kard." (21)

Fakat, kendisinden 350 yl nce btn o styap gsterilerinin ekonomiendstri temeliyle "birbirlerine skca bal" olduklarn Tarih kanunu olarak koymubulunan bn-i Haldun'un Tarih kavrayndan hl ok gerilerde kald.

Voltaire (1694-1778) para para "12. Charles Tarihi", "14. Louis Tarihi"gibi eserlerinde; savunduu iveren snfnn "ilerleyi" durumunu uura kard.

nsanst bilinen Fransa Kralnn "yerine fikir kralln ykseltti." (22)19. yzylda "Tarih felsefesi" yerine belgeli tarih aratrmalar geti. de

hemen ayn yllarda doan Guizot (1798-1874), Thierry (1797-1856), Michelet(1798-1879) gibi tarihiler: Tarihte sosyal snflarn ve snf grelerinin rolnkefettiler. Bunlar iinde sonunadek namusunu yitirmeyen Michelet iin Devrimbiricik adletti:

"Adalet; anamsn, hak: Sen babamsn, Allahla bir vcutsunuz. Ben kidomu bulunan ve Devrimimiz olmasayd asl domayacak olan 10 milyoninsandan, halk kalabalndan birisiyim, kime nispet iddia edeceim? (23)

"Bir adalet gn, Devrim ad verilen bir tek adalet gn 10 milyon insanyaratt."

Romantik bir putlatrmaya uratt "Devrim"i, btn inanmayan bykbilginlere kar yceltiyordu:

"nanc gevek adamlar, grmyor musunuz ki, sizlerin, sizfilozoflarn, sz ebelerinin, safsataclarn arasnda kaldka Devrim hibirey yapamazd. Allaha kr ki, ite imdi Devrim heryanda halkn arasna,kadnlarn arasnadek sokuldu." (24)

Belki de bu lk, Fransz resmi kltrnn "Chant de Cygne"i (lmne yaknkuunun son baar l) oldu. Ondan sonra iveren snfnn biricik amac"devrim" ruhunu gmmekti.

Fakat Tarihin o zamana dek karanlkta grnmeyen sihirli anahtar: Sosyalsnflar bulunmutu. veren snfnn brakt yerden Devrimin aydnlatlmasn iisnf adna nce "TOPYA"clar ele aldlar. En bilgin Claude Henri Comte deSaint-Simon yakt. En keskin alevi Charles Fourier (1772-1837) "Phalanstre"indetututurdu. Saint- Simon'un rencileri (Enfantin, Bazard, P. Leroux, Blanqui) ortaya

ktlar: Devlet zenginliklerin sahibi olacak irs mlkiyet kaldrlacak, sosyal ztlklarnyerine evrensel ortaklk kurulacak, "Adalet"in egemenlii "Her kiiye becerisine greve her beceriye eserine gre" vermekle doacakt. Btn 19 uncu yzyln birinciyansn bu "hayalci sosyalizmler" doldurdu.

Oysa Toplum ve Tarihin gerek kanunlar tannmadka, btn bu sosyalizmDevrimleri soyut ve sbjektif iyi dilekler sergisi gibi kalyorlard. Ne Devrime ak ilnetmek, ne Devrimi ii snf adna istemek,Tarihin gidi kanunlar aydnlatlmadka:Bilimsel, yni kimsenin rtemiyecei lde insancl bir anlam kazanamyordu.Devrimlerde insan aklnn almad bir ey: uura smayan, insan iradesinden stnbir ey vard.


15/47

Antika Tarihin Devrimleri de, Modern Tarihin devrimleri de en akla gelmedik birgn, anszn, kendiliinden patlak veriyorlard. Kadim tarihte:

"Yahudiler, Tanrsal Vaid'in anlamn iyice yorumluyorlar.mparatorluklarnn hibir zaman sona ermiyeceini farzediyorlard. Roma,tam snmek zere olduu srada, mparatorluun ebedliindenkukulanmyordu bile."(25)

Modern tarihte i baka trl olmuyordu; vesikalara eilen tarihi ayor:"Yzyln ortasnda (Fransz Ulu Devriminin olduu 18'inci yzyl ortasnda)herkes ihtillin kopacan tahmin etmiti. Yzyl sonunda hikimse ihtilleinanmyordu... Uzaktan baknca grnr yakndan baknca artk grnmezolur."(26)

Ve hi grnmedii gn,1789 yl Ulu Devrim patlak verdi:Bylesine irrasyonel, akl sr ermez ey, nedendi? Bu yakc soru, 19'uncu

yzylla birlikte insanlarn beynine girmi en etin problemdi. Onun iin ergezmlenecekti. Bunu, 500 yl nce bn-i Haldun'un bulup adn koymad, TarihselMaddecilik zmleyecekti. Tarihsel maddecilii, hemen her cidd dncbuluverecekti. K. Marx'n sonradan farkettii gibi; kendileriyle hemen hemen ayngnlerde bir bakas da bulmutu.

"Jones, madd retici glerin biim deitirmesiyle, ekonomik

mnasebetlerin de ve arkasndan milletlerdeki moral, sosyal, siyasdurumun da nasl biim deitirdiini pek iyi deyimlendirir." (27)

ngiliz iktisats Jones (1790-1855)in kendisi yle diyordu:"Bir topluluk kendi retici glerini deitirdii lde, rf ve

detlerini de ister istemez deitirir. Bir topluluun eitli snflar;geliimleri srasnda, teki snflarla yeni bir takm mnasebetlere girimiolduklarn, yeni durumlara girdiklerini, yeni sosyal ve moral risklerle, yenisosyal ve moral refah artlaryla evrelendiklerini farkederler." (27)

Gene ayn tarihlerde Marx-Engels'ten de, Jones'ten de haberi bulunmayanMorgan, Tarihsel maddecilik prensiplerini Tarihncesinde kefetmiti:

"Olay udur ki, Morgan, kendi yordamyla, Amerika'da yeniden, Marxtarafndan krk yl nce kefedilmi bulunan tarihin, materyalistekavramn kefetmiti. Ve balca noktalar stnde bu kefini Marks'nvard ayn sonulara ulatrmt." (29)

Btn bunlar Peygamberden nce yeni din arayc "Hanef"lerin lleri tutmasgibi "Zemne almeti" idi. "ok almetler belirdi" ve 19'uncu yzyln birinci yarsbiterken, gene birbirlerinden habersizce iki adam birden: Karl Marx (1817-1883),Friedrich Engels (1820-1895) Tarihsel Maddecilii ayn zamanda kefedip,yeryznde dnce arkadalnn hereyden stn olduuna esiz rnek verince,lmden sonra bile elele verip keiflerini doktrin ant yaptlar.

B - TARHSEL MADDECLK VE DEVRM:

Toplumun bysn zen iki arkada, felsefeyle alverilerine "son noktaykoymak" zere babaa verdiler ve Tarihsel maddeciliin ana izgilerini belirttiler:

"Biz, yalnz birtek bilim: Tarih bilimi tanyoruz. Tarih, iki yanndan elealnrsa; Tabiat Tarihi ve nsan Tarihi diye ikiye blnebilir. Ama, o iki blkbirbirlerinden ayrlabilir deildirler. nsanlar varolduka, Tabiatin Tarihi ileinsanlarn Tarihi karlkl olarak birbirlerini artlandrrlar. Tabiat Tarihi -zellikle tabiat bilimi - bizim konumuz deildir; fakat insanlarn Tarihinegirmemiz gerekiyor. nk ideoloji ya bu Tarihin kalp yorumuna evriliyor,yahut bu Tarihin tmyle soyutlatrlmasna dndrlyor. deolojininkendisi de, bu Tarihin yanlarndan birisidir." (30)

"uurun, tasavvurlarn ve fikirlerin retimi demek: nsanlarn ilkinmadd faaliyetlerinin, madd alverilerinin, gerek hayat dilinin bulunmas


16/47

demektir... nsanlar kendi tasavvurlarnn, fikirlerinin ve ilh'nretmenidirler ama, bunu yapan insanlar gerek insanlardr, etki yapaninsanlardr. retici gleri tarafndan ve en geni biimlendirililerine dek oretici glere karlk den alveri tarafndan belirlendirilmi bir geliimile artlandrlan insanlardr. uur, uuurlu varlktan baka birey deildir,insann varl ise, insann gerekten hayat faaliyeti demektir." (31)

nsan uuru neden Devrimi nceden kestiremez, neden Devrim insan uurunaramen gelir, olur? nk:"Bir kii nasl kendi kendisi hakknda besledii fikirle yarglanamazsa,

tpk yle (Devrim denilen) altstlk a da kendisi hakknda beslediiuurla muhakeme edilemez... Gereklii belirlendiren ey insanlarn uurudeildir; tersine, insanlarn uurunu belirlendiren ey sosyalgerekliktir."(32)

Onun iin, Devrim olup bittikten sonra uur onun sebeplerini kavramayaabalar.

"Tarihin maddeci kavranna gre, Tarihin en son durumadabelirlendirici eleman, dorudan doruya hayatn retimi ve yenidenretimidir. Bu retimin kendisi iki eittir. Bir yanda, geim aralarnn;beslenmeye, giyinmeye, barnmaya yarayan nesnelerin ve bu nesneler iin

gerekli aygtlarn retimidir; te yandan insan denilen yaratn kendisininretimi; nev'in oalp yaylmasdr. Verili bir tarihsel a ve verili bir lkeinsanlarnn iinde yaadklar sosyal kurumlar, bu iki eit retimle: Biryanda emein, te yanda ailenin bulunduklar evrim kona (tekmlmerhalesi) ile artlanmlardr." (33)

Bu artlar altnda Devrim niin olur?"Toplumun retici gleri epey bir geliim derecesine ulatlar myd, o

zamana dek iinde deri deitirip olgunlatklar mevcut retimmnasebetleriyle, yahut o mnasebetlerin hukuka ifadesi demek olanmlkiyet mnasebetleriyle ztlamaya balarlar. O mnasebetler, vaktiyleretici gleri gelitiren birer ekil iken, imdi bu glere engel kesilirler. Ozaman bir sosyal devrim adr balar." (34)

Toplumun madd temelleri, ekonomisi bu kadar aka ar bastklar haldeinsanlar neden onlar grmeyip, Devrimde manev st yap elemanlarnn (dnce,ahlk, hukuk ve ilh'n) ar bastn sanrlar? nk:

"eitli mlkiyet ekilleri zerinde, sosyal geim artlar zerinde,eitli zelliklerle ilenmi hayatn btn bir sra intiblar kuruntular(illzyonlar) ve dn yordamlarndan kurulu styap ykselir. Btn snfo eyleri, t madd temellerinden ve temele uygun sosyalmnasebetlerinden balayarak o styap elemanlarn yaratr. Tek banakii ise, btn o elemanlar kendisine gelenek ve eitimle aktarld iin,kendi kii aksiyonunu belirlendiren sebebin o elemanlar olduunu tasavvuredebilir." (35)

Bylece: nsan kiilerin kendi ilemleri olan Tarih ve Devrim, insana kiiliidndan gelen bir yabanc etki gibi grnr.

C - TARHSEL DEVRM PROBLEM:

Bir tabiat olayn inceler gibi Devrim olayn ele alan Tarihsel maddecilik,Devrimin niin ve nasl olduunu ve neden yle yrdn izah etmi ve btnakla gelen problemleri bilimsel sebep-netice balaryla zm olur. Yalnz meselebir noktaya gelir dayanir: Tarihsel maddeciliin kurucularnn alma programlar"Modern Toplum" snr iinde derinletirilmitir. Morgan'n Tarihncesi kefiniilemek, btn isteine ramen Marks'a nasip olamamtr. Engels Tarihncesini elealrken der ki:


17/47

"Aadaki fasllar, deta bir vasiyetin yerine getirilmesidir. Karl Marx,Morgan'n aratrmalarndan km sonular, kendisinin, - ve birkerteyedek: Bizim demeye hakkm olan - Tarihin materyaliste etdndenkm sonularla balantl olarak aklayp yorumlamay kendisinesaklamtr." (36)

Marks'n lmnden sonra, onun yzst brakt teorik ve pratik binbir ii

yklendii iin Engels ancak Tarihncesi zerinde ksmen durabildi. Eseri kapldhalde ancak 7 yl sonra lmnden 4 yl nce ikinci basksn karabildi. Konununnasl genilediini yle anlatr:

"Bu kitabn, bundan nceki yksek tirajl basm hemen alt aydan beritkenmitir ve uzun zaman oluyor yaynlaycs yeni bir basm iin megulolmam benden rica etmiti. Daha acele iler beni imdiyedek bundanalkoydu. Birinci bask yaynlanalberi, yedi yl geti, bu srada ailenin ilkelbiimlerinin bilgisi hatr saylr ilerlemeler yapt." (37)

Antika Tarih, bildiimiz gibi Tarihncesi ile Modern Tarih arasnda kald iin,her iki Tarihsel maddecilik kurucusu da Tarihsel Devrim zerinde yeteri kadardurmaya vakit bulamadlar. Yalnz, Antika Tarihin "Toprak meselesi" zerinedayand gibi dhiyane iaretlerde bulunarak, Tarihin ok ilgiyle incelenmesini herfrsatta tleyebildiler. Tarihsel Devrim Problemi ister istemez askda kald.

Tarihsel Maddeciliin en tiksindii ey: Genel, yuvarlak szle bir problemigeitirmektir. Tarihsel Devrim problemi de bir Devrimdi. Ve Tarihsel maddecilik uana kanunu koymutu:

"Devrimler tarihin lokomotifleridir." (38)

Genel olarak Devrim nedir? Prensip olarak:"Snflar ztlamas zerine kurulu her Toplum iin ezilen bir snf

hayat bir zarurettir. Ezilen snfn kurtuluu iin: Daha nce edinilmiretici glerle, varolan sosyal mnasebetlerin artk birlikte varolamazbulunmalar gerektir. Btn retim letleri iinde en byk retici iktidar,devrimci snfn t kendisidir. Devrimci elemanlarn snf olarakrgtlenmesi: Eski Toplum iinde meydana gelebilecek olan btn reticiglerin varolduunu farz ve kabul ettirir." (39)

imdi burada genellikle deyimlendirilen Devrim artlarn, Tarihsel Devrimproblemi ile karlatralm:

1 - Antika Medeniyet "snflarn ztlamas zerine kurulu" bir Toplumdur.Orada ezilen snf: Klelerdir.

2 -Klelerin kurtuluu iin antika retici glerle, antika retim mnasebetleriarasnda "birlikte varolamaz"lk yetmi midir? Hayr. Bu, moda deyimiyle"coeksiztans: Birlikte varolu" imknszl, ne kleleri, ne antika medeniyetlerikurtarabilmitir. Tersine btnyle Toplumu batrmtr. Neden? Tarihselmaddeciliin nc artna geliyoruz:

3 - nk, Antika medeniyetlerde "en byk retici g olan devrimcisnf" yoktur. O neden?

4 - nk: Antika medeniyetlerde "Devrimci elemanlarn snf olarakrgtlenmesi"ni gerektiren btn retici gler "eski toplumun iinde

meydana" gelememitir. Ve o yzden medeniyet batmtr.Tekbana her kadim medeniyet iin doru olan bu kural, bir Antika medeniyetbattktan sonra, baka bir antika medeniyetin douunu aydnlatmakta yetersizkalr. Bir medeniyet batmtr, ama "medeniyetler" hibir vakit yeryznde sonaermemilerdir. Antika Tarihin hibir anda insanlk btn ile medeniyettenuzaklap, ebediyen barbarla dnememitir. Tersine, her batan medeniyetinyanbanda yeni bir medeniyet, (hatta kendi zerinde bir Rnesans) daimadouvermitir.

yleyse, ortada: Medeniyetin tmyle ve kesince yokolmas deil, birbiimden baka biime gemesi vardr. Son arkeloji belgeleri, Irak'tan baka hibir


18/47

yerde, kendiliinden yeni bir medeniyet domadn, en bamsz grnen Amerika"Yerli" kltrnn bile Uzakdou'dan srama olduunu, daha nceki mitolojielemanlaryla da desteklenince ispat etmi gibidir. lk Irak medeniyetinden Modernaa dek gelmi medeniyetin zellikle geit konaklarnda "retici gler" bakmndandurum ne olmutur?

Antika medeniyetleri deviren g, Toplumun kendi iinden doma, amac belirli

bir sosyal snf olmamsa da, Toplum dndan baka bir Toplumun vurucu gcgelmi, eski medeniyeti basknla ykp yerle bir etmitir. Bu dardan gelen gce,Greklerin "Yabanc: Ecnebi" anlamna kullandklar "BARBAR" ad veriliyor.(Osmanl: Atalarndan dirliki olmayan btn teki yurttalara "ecnebi" derdi.)Tarihsel maddecilie gre:

"G (zor, ac kuvvet): Yeni bir Topluma gebe olan her eski Toplumunebesidir. Gcn kendisi de bir ekonomik kudrettir." (40)

Antika Tarihte "g" barbar klna girip medeniyet Toplumunu ykyordu. Buen grmek istemeyecek bir gze batan olayd. Yk sebebi: Eski medeniyetin"Gebe" olmayndan ileri geliyordu. Eski medeniyet ykldktan sonra, doan Yenimedeniyetin hangi retici g, nasl "ebesi" oluyordu. Problem bu idi. Yalnz bunoktann aydnlatm, Tarihsel Devrimlerin en kr dmn zebilirdi. Ne re ki,tarihsel maddeciliin kefedildii gndenberi, resmi Tarihsel bilimler (Franszca'nn

akar deyimiyle "c'en etait fait": i bitik) duruma girmilerdir.

IV. - TARHSEL MADDECLKTEN SONRASI

"i bitiklik",19'uncu yzyln ekonomi ve siyaset krizleri balar balamazbtn toplumsal bilimleri salgn hastalk gibi sard. Artk bilimde "saf hakikat" deil,gnn karclna gre olaylar tannmaz kla sokmak birinci i oldu. Ekonomibiliminde klsik iktisatlarn: Adam Smith (1723-1790) ve David Ricardo(1772-1823) gibi bilginlerin "deeri yaratan emektir" bulularn rtmeye alan"Vlger: Baya" iktisatlk moda oldu. Sosyal ve Tarihsel bilimlerde gelien btnabalar tek amaca yneldi: Klsik iktisat gereklerini temel sayan Tarihselmaddecilii, her ne pahasna olursa olsun tahtadan silmek! kltr alannda herly hie sayan bu "Bilimsel hallar seferi"nin en parlak rnekleri:Saint-Simon'dan sonra, onu alp rpan plajyac Auguste Comte "Pozitivizm"inden,etnolog "Organisizm"lerine, sosyolog "Formalizm"lerine, demagog "Rasizm"lerinedek buram buram alm metafzik dnce "Okul"larndaki fkir, metot ve yargsefaletlerinde bulunur.

Modern bilim dmanlar: slm Tarihinin lkc an gmen Sffiynsavamasnda, yenileceini anlayan bezirgn Muaviye satlk askerlerinin mzraklarucuna Kur'an Kerimi balayp samim mslmanlar durdurular gibi, kendilerine enkaln "Bilim" arlklarn siper ettiler. lerinde en sinsileri: Tarihsel maddeciliidondurup putlatran "Marksist"lerdir; en masum geinenleri; olaylar zerindednmeyi, bin bir "eser", "not" "paragraf', "referans" kmazna drmedikeaforoz eden zihin trpcs ("rudition: Mtebahhirlik") karasevdallardr. Biz, Bat

kltrnn Tarihsel Devrimler alannda "Uzman" tannm iki tipik meyvasnadokunmaktan kendimizi alamayacaz: 1) 19'uncu yzyln ikinci yanmnda Comtede Gobineau, 2) 20'nci yzyln birinci yarmnda Profes. Arnold Toynbee...

A - TARHSEL DEVRM VE IRKILIK

Gobineau: km derebeyi snfnn Ortaa barbar geleneklerine, (neolduklarn anlamakszn) sla illeti (nostalji) ekiinden kaynak alr. Ona gre"Medeniyetlerin dmesi": uursuz geliim konann geit kanlmazl deil:"Muazzam... esrarengiz... ruhu rkten bir felkettir..." Aristokrat


19/47

karamsarlyle Tarihsel Devrimlere baktka dehetler iinde kalr:"... Ve insan, elinde olmayarak unu iyice kavramak zorunda kalyor ki,

her insan kmelenii: Hatt Toplumsal varlarn en beceriklicekomplikasyonlarla korunduu zaman bile, hastala yakalanyor,biimlenmekte olduu bugn dahi, yaama elemanlar arasnda bir"kanlmaz lm" prensibini gizliyor." (41)

Yni o, bugnk modern sosyal devrimleri de, antik medeniyetteki Tarihseldevrimler gibi bir "Kanlmaz lm" cezas sayyor. Yanlyor. Modern sosyaldevrimlerde, deil medeniyet, Gobineau'nun kendi derebeyi snflar bile lmemi,byk arazi sahiplii ve toprak iverenlii durumuna doru deri deitirmitir.Yalnz, derebeyilik ekonomisi ve iktidar yerine, iveren ekonomisi ve siyas iktidargemitir. Bir noktada Gobineau hakl:1830,1848,1871 Fransa ve Kara Avrupadevrimlerinde Thir'lerin, Bismarck'larn kkrttklar bunca "beceriklicekomplikasyon"lara ramen, iveren snf ekonomik ve politik iktidarnn da lmanlar alnma benziyordu. Onun iin Kont kendi kendisine soruyordu:

"Pekiyi ama, bu prensip (lm ilkesi) nedir? Bu prensip tpk ulatrdsonu gibi yeknesak mdr ve btn medeniyetler ayn sebeple mi yokolurlar?

"lk bakta insan buna olumsuz cevap vermeye yelteniyor.

"Ama, yle bir gzetim yaplyor: Btn medeniyetler, azcksrdkten sonra bir takm samim i bozukluklararptryorlar.Deyimlendirilebilmeleri g olan, ama inkr edilmeleri ondandaha az g olmayan bu i bozukluklar heryerde ve herzaman benzer birkarakter tayorlar." (42)

O " bozukluklar", Gobineau (1816-1882) henz 29 yanda iken TarihselMaddecilik trafndan (retici gler) ile (retim mnasebetleri) arasndaki ztlabalanp deyimlendirilmitir. Fakat kont, filozof rahatl ile, o deyimlendirmeyiyanna bile uratmyor. Ve "Bu dnyann gidiinde tanr parman" grr gibioluyor:

"uras su gtrmez bir hakikattir ki; tanr istese, hi bir medeniyetsnmez; ve btn toplumlarn lml artna, eski tapnaklarn (sanctuaire),- yanllkla soyut olaylar gibi gznnde tutulan-baz gze arpc haraplklarizah etmek iin kullandklar kutsal aksiyomu (mtearifeyi) uygulamak yerselhakikatlerin aratrmna egemen olmas gereken birinci dzende birhakikati bildirmektir." (43)

Halkn "Ne gelirse Allahtan" dedii tanrsal aln yazsnda kontun kukusu yok.Roma'ya "coup de gre: Son lm vuruu"nu indiren Atilla'ya, Roma'daki yanlmazPapa'da "Flajellum dei: Tanrnn krbac" adn verirken byle dnmt:Medeniyetleri batran, iledikleri gnahlardr. Ancak Gobineau, o byk ve gkselsebep altnda, yersel vesile de bulunabileceini aratryor. Bulduu vesile; 20 inciyzylda 30 milyon insan kurban edecek olan kanl faizmin "bilim bayra"IRKILIK'tr. Ona gre bir rk "Temiz" ise, stn gelir, kirlenince alt olur. JosephArthur Comte de Gobineau, romanlarn yazd "temiz" rk kahramann yleanlatr:

"Gzel miydi, diye mi soruyorsunuz? Bir melek gibi gzel! Rengi birazyanka idi, ama melez asldan gelme sonucu olan koyu toprak rengideildi: Gnete olgun meyva gibi scak bir yankt." (44)

Byle st gelmi saf bir rkn kurduu medeniyet neden der? Yahudi rkylakatmaktan. Temiz rkn banda, slmln "Yecc Mec" adn takt Turanllargelir. (Hitler onu Kuzeylilere evirir).

"... Dou yazarlar, der Gobineau, Trkistan uluslarndan sz amayabalar balamaz, onlardaki boyu posu, yz gzelliini mekten kendilerinialamazlar." (45)

Gzelim Turan rknn kurduu devletler neden batt? slml karan "Semit"


20/47

Arap rkyla bulamaktan:"Osmanllar henz varolmamlard ki, iinden ktklar Seluklular,

slm rklarna kuvvetle katmlard bile..."(46)

Bu gr, tpk kylnn: "Gne doudan doar, g dolap, Batda batar.Demek.gne dnya etrafnda dnyor" kansna benzer. Tarihe bir gzn kapayptekyanl baknca baka ey grlmez. nce Hnler Roma medeniyetini, sonra

Moollarla Trkler slm medeniyetini yktlar. Btn Bat yazarlar Hnleri, btnslm yazarlar Moollar eytan kadar irkin bulurlar. Gerek Hnler, gerek Mool veTrkler Roma ve slm medeniyetlerini yknca, yerine ancak eski medeniyetlerinRnesans saylan Devletler kurmulardr. "Turanl rk"n stn veya eksikolduundan deil: Moollarla Trklerin Tarihncesinde sryle geinen gebeoban Toplumlar olduklarndan... Genellikle Semitlerin, zellikle Semit "rk"ndangelme Araplarn, Tarihte, Hn veya Moollardan ok nceleri, daha eski "gnahkr"medeniyetleri ykc rol oynadklar en tartlmaz gereklerdendir. Akkadmedeniyetini kuranlar, kkn Smer medeniyetine "Coup de grce" indirmibulunan Agade'li Sargon komutasndaki Semitlerdi. slm medeniyetini kuran Semitkolundan Araplar: kkn Pers medeniyetine ldrc vuruu yapan MekkeliMuhammet komutasndaki Medineli ve evre llerden bedev Semitlerdi. Semitlerin"temiz" veya "kirli" rk olduklarndan deil, Agade veya Mekke gibi medeniyet

kelebeini kozasnda kanatlandran Yukar barbarln kentlerinden kmagdcler buyruunda Tarihe girdiklerinden...

Eskimi bir medeniyeti ykmak veya yeni bir orijinal medeniyeti kurmak yalnzkuvvetli, temiz, gzel rklarn ii ise, Akkad ve slm medeniyetlerini kuran Semitlerde en az Trkistanl Altayl, Mool ve Hnler kadar temiz rkmlar demek. Sonraneler bulapta kirlenmi, dnyay kirletmiler ve bozulmular? Btn meseleburada.

"Semitleri: Smerler, Smerleri de bir baka rk bozmu" demek: Problemibiraz daha gerilere "tecil" etmek ve geciktirmekten baka bir ey olmaz. Yoksa:"Dnyay kim yaratt? -Tanr. Tanry kim yaratt? Sorma kfir olursun!" gibidogmatizmalar, dinler iin olsa bile, bn-i Haldundan'beri ilhiyattan ayrlm olumlubilimler iin izah deildir: "Totoloji"dir.

Derebeyi art Cermenliin kafatasn gdklayp 30 milyon insann ban yiyenbilim kalpazanl rklk, basit bir tarih gereini tahrif ediyor: Tarihte gericiliekarm medeniyetleri "temiz"liyen insanlar, Tarihncesindeki ilkel SosyalizmToplumunun yetitirdii, medeniyetin (yalan+korku) zehiriyle henz bozulmamolan insanlard. Medeniyete girmeden her ulus, kendi Tarihncesi an yaarkenayn kertede "bozulmam"t. Trkler de, Moollar da, Cermenler de, Hnler de,Semitler de: Tarihncesindeki snfsz, korkusuz, yalansz Toplumundan geldikleriiin: Birbirlerini alp satan medenilere "stn insan" gibi grnmlerdi.

B- TARHSEL DEVRM VE SZDE DNCLK

Mister Toynbee'ye gelelim. Gobineau, iine gmld derebeyilik kalntsDonkiotluk atosunun kaln duvarlar arasndan,1877 yl yaynlanan Morgan'n

"Ancient Society, or Researches in the Lines of Human Progress fromSavagery through Barbarism to Civilization" (Kadm Toplum) eserini belkigrememitir, diyelim. (Engels'in "L'Origine etc." eseri de Gobineau ldkten 2 ylsonra kt). Bay Toynbee iimizde yayor, 20'inci yzylda: Tarihncesi bilimi, "Mrsr'daki sar Sultan"a bile varln iittirmitir. Trkiye'de bile Toynbee: "Dnyannen tannm tarihisi", diye alklanan bir "bilgin"dir. Kendisi Tarihsel Devrimlere"Breakdovn" "Alaa edili" adn koymutur. Ayrca: "Hem yeni km, hemkhne olan modern Bat tasavvuru, in'e veya Hind'e hi yer vermez; hattRusya'ya yahut Amerika'ya bile yle byle yer verir" diyerek, ngiliz vatandalnaksm, "inteligent- service" (ngiliz casusluu) kanalndan Amerikan Uyrukluuna


21/47

gemi bir profesrdr.Milyonlarca nsha baslan onlarca iri ciltlik yazlarnda: "Mascience nouvelle

Benim yeni ilmim" dedii "bulu"larna yle balar:"Tarihle tm Sosyal bilimleri, insancl ilerin biricik anlal iinde

eritmeye muhtacz." (47)

"Benim "bir Tarih etd"m iin ilk notlarm hazrlamaya

baladmdan beri 27 yldan fazla geti. Ve ben u olayn uuruna vardmki, o yllar zarfnda grm kln deitirmitir. Ben ilerledike, din biryol daha benim Evren tablomun merkezini tutmaya gelmitir." (48)

Ruhhekimi, karsndaki kiide ilkin bulunmayan sofuluk duygularnnyalandka artmasna "klk deitirmek" deil "mistik hezeyan" tehisini kor. FakatBay Toynbee ruh hastas deil, mslmanca deyimi ile birden "Hidye erimi"tir.Ve dinlerden din beenmeye bular; der ki:

"Bununla birlikte ben, yetitirilmi bulunduum dinsel grlerednm deilim. YAHUDI (Judaik) dinlerinden (Musa, sa, Muhammed dinleri,Yakndou dinleri demek istiyor) farkl olarak Hint dinleri tekelci deildir.Varln esrarna baka ulama yollar bulunabileceini kabul ederler... tekitabmn son drt cildi bu adan baklarak kaleme alnmtr." (49)

O "Baka bakmlar" srasna Tarihsel Maddecilikte girer sanmayn. Tarih

bilimi, Firavunlar ann "okkltizm"i, tarikat eyhlerinin ''istihareye yatma"s gibibir ey olmutur. "Son eseri ile hretini bir kat daha arttrm" (B: D.,kez) olan bilgin herkesi rahat rahat imana arr:

"Her birimiz iin bir evren esrarna ulamann en kolay yolu, phesizkendi ata dinidir. Ama bu, her kii iin baka baka olan dinlerin sunduklarulama [tasavvuftaki "Vuslat"] yollarn hesaba katmamak anlamna gelmez.nsann kendi dini kadar, teki dinlerin de ilerinden geebilmektekazanlacak ok eyi vardr ve kaybedilecek hi bir eyi yoktur."(50)

Bylece Bay Toynbee btn bir nternasyonaldr; Karl Marks'n: "Btn lkeleriileri birleiniz! Zincirlerinizden baka yitirecek bireyiniz yoktur." l gibi"btn dnya dinlileri birleiniz" parolas!.. Tarih ve Toplum bilimlerinde,1848'denberi, Bat kltr "Zirve"leri, "'bylesine "Zrva"lamlardr. Tarihin can alacak yerve ynlerini duman perdesi altnda yitirmek iin, nasl en birbirini rten kyametgibi fkir ve olay kargaal ydklarna en ahaser rnek Toynbee'nin 10 koca ciltlik"Bir Tarih etd"dr. Biz burada konumuzu en ok ilgilendiren iki noktada birkarnek verelim:

1 - Tarihte Determinizmi Maskelemek: Toynbee, Toplum hareketini hibirmadd sebebe dayanmaz gstermek iin, Tarihin geirdii alar zel kanunlarauymu ayr birer Toplum biimi saymaz. Vico'nun en olumsuz yann taklit eder:Tarihi bir "tekrrr" sayar. Toynbee'ye gre Tarih ve Tarihncesi yahut Medeniyetve Barbarlk, Tarihncesinde: Vahet ve Barbarlk, Tarihte: Antika Tarih ve ModernTarih, Toplumun ayr madd geliim alar deil, hepsi bir arada, mnevitecellilerdir. Barbarlk: "Ikla karanln birbirine kart bir blgedir";Medeniyet: "Bouna tekerrrler"dir. (51)

ne srd "Yeni Tarih anlay" : "Hdiselerin bir tek srayla zaman

iindeki hikyesi olarak deil, fakat bir ok paralel hdise serileri arasndagzetilecek kyaslamalarn ve geri geri gidilerin ("recurrence"larn)incelenimi olmaldr." (Keza, s. 54). Vico'nun, zaman iin bir yenilik olan"Kyaslama metodu"nu bylece bozarak sa cebine koyduktan sonra, sol cebine deMarx'n "Proleterya" szcn yerletirir. Toynbee iin "proletarya": Modernkapitalizmin cretli ii snf deil: Kle, toprakbent gibi btn Toplumbiimlerindeki alt snflar " proletarya"drlar. Barbarlar da, "Dproletarya"drlar. Bu bilimsel elabukluklaryle "Toynbee btn gcnkullanarak iki nokta zerinde srar eder: 1- Medeniyetler bir okturlar,asllarndanberi bir ok kaldlar; nitekim Msr medeniyeti ile, Smer


22/47

medeniyeti musrdrlar; 2 - Medeniyetler arasnda herhangi bir hiyerarikurulamaz." (52)

En son arkeoloji bulular: Msr'n, Smer medeniyetinden sonra Irak'tanetkilenerek gelitiini ispat durumundadr. Btn en eski gelenekler (Oziris efsanesigibi) bu gereklii anlatrlar. Fakat Toynbee, bu olaylar herkesin bilmediindenyararlanarak, medeniyetler arasndaki ana oul mnasebetlerini rtbas etmeye

alr. O zaman btn tarih: "bo bir tekerrr" olur.2 - Tarihte retici glerin roln maskelemek: Vico'nun bir"Corsi-Riscorsi", Mark'n "Tez-Antitez" anlaylar vardr. Toynbee o grleri deiki cebine yerletirerek, btn Tarih olaylarnn gidiinde, ne olduklarn aklamaktankaarak: Bir "Dfi" (kkrtma, meydan okuma!) bir de "repons" (karlk, cevapverme) diye iki mistik zt davran "kef" eder. Tarih, ne ekonomik glerin, ne insanynlarnn yaratt bir gidi deil, bir "Azntk Elite" (bir avu gzde kii)nin"Kkrtma"lara "karlk" vermelerinin eseridir: "Onun dalizmi (ikicilii):Yaratc aznlk ile, dsincarn (etsiz, cansz, maddesiz!) ruh, pasif ve tlbeden demek olan proletarya arasndaki mbayenette kendisini bellieder."(53)

Onun iin Tarihsel Devrimler: retici glerle, retim mnasebetleri arasndakiztlamalardan deil, bir avu gzde "Elite" in gevemesinden ileri gelir; "Elit

toplumun yryen parasdr, insan ynlarn peinden srklemektebaar gstermitir." (Nasl? Burada Bergson'un "Mimetisme" lf, araya karr.Yn, Eliti taklit ederek srklenir! H. K.) "Bir an gelir ki yn: Elitin verdii hztakip etmez olur. Bu sefer, o zamanedek yalnz ikna' yoluyla hareket etmiolan yaratc aznlk, baskya bavurmak zorunda kalr. (Neden ikn yoluskmez? Asl problem bu, ona, zm aranacak yerde, o rtbas edilir H. K.) Budurumda toplum, hasm snflara blnm olur. (Ondan nce: Kle-efendi,toprakbent-derebeyi snflar yok; bask yok; hepsi: Yn elite kanmad iin ortayakar H. K.) O zaman, medeniyetin sinesinde bir kopuma (rupturne) husulegelir.Toplum artk kendisine teklif edilen dfi'lere (meydan okuyulara)karlk verecek kabiliyette deildir. (Niin? te yle. Durup dururken! H.K.)Onun iin, medeniyet deva bulmaz bir dekandansa (kntye) urar. (54)

"Barbar dnya ile medeni dnya arasndaki dosta (ilk doan medeniyetbarbarlar krp, kle ederken: Dosta!) mnasebetlerin yerine hasmcamnasebetler geer. Ve barbar, medeniyetin btnln tehdit etmekte iproletarya biimine girer. yle bir an gelir ki, medeniyetin iinde ancaksava yokluundan tr savamalar sona erer. Medeniyetin blndaskerci devletlerden birisi, btn tekiler zerine kararlca stn gelir. (Bustnlkte, "Elit: Gzde" gericilerin ihanet ve elaltndan arlar ile deil,kendiliinden olur!) Bylece ortaya kan "Evrensel Devlet"te bir yol balambulunan "husumet"leri arttrnca, Din ortaya karak: proletarya ile dproletaryay birletirir ve yeni medeniyeti dourur." (55)

te 20'inci yzyl ortasnda Mister Toynbee'nin nl "Tarih felsefesi" budur. Oncildinden u cevher zet ve sonular kar:

"Bir toplumdaki gdc aznlk: Egoizma, budalalk, sebatszlk,

metanetsizlik yznden bir dfi'ye (meydan okuyua) karlk vermeyibilemedi mi, kmeye balar. O toplumun proletaryas, kendini kurtarmakiin, yeni tip bir toplum yaratr. Bu, medeniyetin mzmin baarszlklarnail bulmaya alan yeni bir Kilisedir." (56) "Yaratc (Tanr) bir kurtarcroln oynamaya arlarak yardma koar, nk o Toplum tepkigstermeyi bilememitir, nk yaratc olmaktan km bulunan, ve ensonunda artk egemen olmaktan baka bir ey olmayan aznl, bir takmglkler ezmitir."

"Yryznn cihat am Kilisesinde hizmet gren asker (papas) biliyorki, bu dnya onun kendi evi deil, ruhan bir savama meydandr." (57)


23/47

Tarih biliminde miyiz Papaslar kongresinde mi?Tarihin gidii zerinde hi bir kanun iddias bulunmayan modern basit

tarihilerden sonra, iki tip etd ekli daha vardr: 1- Modern Uzman tipi, 2 - ModernTarih filozofu tipi.

C - UZMAN DYALEKTK

Uzman tipine rnek Claude Levi Straus'tr. Sansasyon yaratt ve "btnmarksistlerce" de tasvip grd sylenen son iekli eserinde Bay Straus, karsnaald.nl J. P. Sartre ile, Bat dili kadar ilek bir mei kullanarak eskrim tlimi,polemik idman yapyor. "Diyalektik ve Tarih" adl koca bir faslda Tarih yok. Yalnzu Uzman fetvas var:

"Biz, etnolojide her aratrmann prensibini buluyoruz, Sartre iin iseetnoloji bir stesinden gelinecek engel, yahut alacak bir mukavemetbiimindeki problemi ortaya atyor." (58)

Bu "Her aratrmann prensibini" bir tek bilimde bulmak cesareti:Uzmanln - kerim olan Allahnki kadar iine inilmez olan- "Derin kuyusu"ndankar. Bu kuyunun karanlk dibini yoklaynca, J. P. Sartre gibi C. L. Strauss'n dagslerine taktklar eref madalyasn buluyoruz: "Marksist" olmak!

"Her ne kadar ikimizin de derin dncemizin yola k noktas Marxise de, bana yle geliyor ki, Marksist yneli bizi farkl birer sonucailetiyor." (59)

Marks maddeci tarihin ba kurucusudur. Bay Strauss iin Marx gerekten bir"yola k noktas" mdr? Ksaca bakalm.

A) Metod bakmndan yle diyor C. L. Strauss:"nanyoruz ki, insan bilimlerinin hedefi insan tekil (constituer)

etmek deil, fakat eritmektir (aynen: "Dissoudre")"(60)

Marx iin her trl "kafadan atma inaat" yanltr. Ama bir konuyu en sonelemanlarna dek ayrdktan sonra, yeniden kurarca biimlendirmek dorudur. Hele,yle Bay Strauss'un kesip att gibi: "ya biimlendirmek, ya eritmek" diye tekyanli yoktur. Nitekim, Marx, "Vyestnik Yevropi" yazarnn "Kapital" eletirmesi iin derki:

"Bay yazar, benim gerek metodum adn verdii eyi konu ederken vebenim ahsen kullandm metodu bunca iyi dilekle anlatrken,diyalektikmetoddan baka neyi anlatm oluyor?

"Ne olursa olsun, (bir yazarn) anlat tarz formel olarak aratrmatarzndan baka olmaldr. Aratrma (ele alnan) maddeyi ayrnts ilebenimsemeli, maddenin eitli biimlerini zmlemeli, o biimlerin iban izlemelidir. Ancak, o i baarldktan sonradr ki, gerek hareket,kendisine uygun olarak anlatlm bulunabilir. Bu baarld myd, artk ozaman maddenin hayat ideal biimde aksettirilmi bulunur, byleceanlat, sanki ncileyinden (a priori) ina ediliyormu gibi grnr." (61)

Marx burada aynen "Konstruktion" (ina, yap yapma) szcn kullanr.Bizim bildiimiz, bir doktrini "Hareket noktas" saymak, onun metoduyla yola

kmaktr. Bay Strauss'un eseri "Diyalektik" szcn kimseciklere brakmaz. Fakatsz ie evirmeye gelince,daha Marks'n aratrma ve yazma metodlarnkavramadan "Marksist yneli" iddiasnda bulunuyor. Marx iin: I - ndksiyon:Aratrma metodu, 2 - Dedksiyon: Anlat, yaz metodu birbirinden ayrlamaz. ki"Marksist" kyor: Sartre dedksiyon ucundan, Strauss indksiyon ucundan tutmu,biricik metodu ekitirip paralyorlar. Hele Bay Strauss-uzman: Marks'n tam tersiniyapyor: Anlat dal budak iinde cngle evirip datmakla nyor. Ve "Hareketnoktas" bildii Marks' dpedz "eritiyor!"

B) Tarihncesi bakmndan Bay Strauss unu aklyor:"Tekizili" ve "exogamie"li "clan"lardan kurulu toplumlar da, clan'n


24/47

adlandrllar sistemi; hemen daima dzenle dzensizlik arasndaki yolunortasnda bulunur." (62)

"Marksist yneti"te byle "ekzogami"li "klan" var mdr?1861 yil, Alman "mistik general" Bachofen ilk defa kadm Tarihte

"Mutterrecht" (Anahukuku) ve "Gynecocratie" (kadn saltanat) olaylarnkefettikten sonra, skoyal "kuru hukuku" Mac Lennan, 1865 yl, kzkarma

(rapte) detini ele alarak, baz Toplumlarda kadnlarn kocalarn, yahut erkeklerinkarlarn kendi gruplar dnda yabanc olarak, baz Toplumlarda ise kendi gruplariinde yerli olarak aradklarn belirtti.

"Birincilere": "Ekzogam" (dardan-evlenen), ikincilere "andogam"(ierden-evlenen) adn verdi." (63) Mac Lennan bu detin sebebini: lkelToplumlarn kz ocuklarn ldrmeleri yznden ileri gelmi sayd ve ayn sebeple"Polyandrie" (okkocallk) ve Kadn- hukuku messeselerinin de gene hep kadnktlndan ktn ileri srd... Demek C. L. Strauss en son model kitabnda,1865yln yaatyor, ve "Mac Lennan'ist yneli"tedir.

Mac Lennan ise "genel olarak aile tarihinin kurucusu ve bu alandabirinci otorite saylmakta." (64) olmasna ramen, kendi eserindeki uaklamayla, kendi izahn kendisi rtmt.

"Kadn karmalarn; bilhassa erkek cihetinden akrabaln (yni baba

izgisi zerinden halef selef olmann) hkim bulunduu uluslarda en belirti veen ifadeli olduu gze arpar." "uras alacak bir olaydr: Bildiimizegre, ekzogami ile kadm akrabalk biiminin yanyana varolduklar hi biryerde ocuklarn ldrlmesi sistemlice yaplan bir i deildir." (65)

Madem ekzogami olan yerde ocuk ldrme sistemli deil, ekzogaminin sebebiocuk ldrme nasl olabilir? Demek Mac stad, Nasrettin Hocamz gibi bindii dalkendisi kesmitir. "Marksist yneli" bu konuda ne der? Bilimin dediini.

Morgan ilerine ye olarak girdii ve 40 yl etd ettii Amerika yerlisi roqoikabileleriyle yetinmedi. Btn dnya milletlerindeki akrabalk sistemlerinisoruturmak zere Amerikan Devletinin resm kanaliyle tm Asya, Afrika veAvusturalya ktalarnda anketler yapt. kard sonular 1871 yl da "Systems ofComsanuinity and affinity" eseriyle yaynlad.1877 yl da "Ancient Society"Researches in the Lines of Human Progresse from Savagery throughBarbarism to Civilization" eseriyle btn Tarihncesini aydnlatt.1891 yl Engelsunu yazd:

"Morgan'n ayrntlar zerine yapt hipotezlerin birden fazlassallantl hatt gdk kalmtr. Ama, son zamanlar toplanlan malzemelerhi bir yerde Morgan'n bellibal byk fikirlerinin yerine bakalarngeirmeye yol amamtr." (66)

Morgan'n "bellibal byk fikrini" de yle zetledi:"Andogami (ierden-evlenme) ile Ekzogami (dardan-evlenme) hi te bir

antitez tekil etmezler. Ekzogam (dardan evlenir) "kabile"lerin varolduuimdiyedek hi bir yanda gsterilip ispat edilmemitir. Fakat, btnhakikate benzerliklere gre, her yerde verili bir sra varolmu bulunan gruphalinde evlenmenin henz hkim bulunduu ada, kabile, ana cihetinden

belirli sayda kanda gruplarna blnmt; Kan (gente ad verilen bukabile blkleri iinde evlenme, kesin olarak yasak edilmiti; ylesine ki,bir Kan'n erkekleri, bir sayda karlarn kabile iinden peklalabiliyorlard, ama kadn kendi Kan'lar dndan almaya mecburdurlar. Busuretle, Kan ne kadar kesinlikle ekzogam (dandan evlenir) ise, Kan'larntopunu birden iine alan kabile dahi o kadar kesinlikle andogam (ieridenevlenir) idi. Bylece, Mac Lennan'n yapma kombinezonundan son kalnt dauup gitmiti." (67)

Ona ramen, Mac Lennan, ngilizler ve onlara kuyruk olan Fransz v.s.'ler iin,bir yol "stad- zam" saylmt. Morgan'a gelince; "Kitabnda yazdklarnn


25/47

kk ayrntlar pek ok itinalarla ayklanyor, ama asl hakik bykkeifleri zerinde susuluyor." (XXXII) nk Bachofen Alman, Morgan Amerikalidi: "Alman neyse ne, lkin Amerikal?.. Amerikalnn karsnda her ngilizvatansever kesilir." "Birbirinden mutlak surette ayrlm andogam veekzogam "kabileler" in varl zerine, en ufak bir pheye dmek,cnicesine bir bid'at (hresie) idi. Dolaysyle de btn o tanr ada (Mac

Lennanc) dogm'lar toz duman eden Morgan, bir eit "gnah kebir"(sacrilge) ilemi oluyordu."(68).Claud Levi Straus, "Tarih ve diyalektik" adna da olsa, byle bir "kfr"e

dmyor, demek. Onun iin "tekizili" gr "daima kargaalk ortasnda"kalyor.

D - TARHSEL DEVRM VE SOSYALST TARH

Tarihsel devrimler nnde sosyalist geinen tarihiler, daha mutlu bir klaaydnlanm deillerdir. Bunlardan en hayranlk uyandran Wells, Morgan'n ayrder konakl Vahet ve Barbarlk alarn u cmleyle zetler: (69)

"nsan ilkin yava yava gdas peinden giderek, yer deitiriyordu.Sonra (Neden bilinmez? H. K) bir blk insanlar yerlemeye baladlar. Baka

blk insanlar, daha aka gebeletiler. Oturuk eit insan, taneylebeslendi. Gebe insan, stten faydalanmaya balad, srf o amala inekbesledi." (70)

Burada, insanln avclktan k anlatlmak isteniyor. Fakat, avc toplum, ilkintarmc (taneyle beslenir) de, sonra oban (stten faydalanr) olmu gibi gsteriliyor.Belli ki, ngiliz Wells, ngilizce yazlm Morgan' ya okumam, ya da anlamamtr.

"ki yaama biimi, zt ynlerde ihtisaslat. Her halde, oturganlarlagebelerin arpmalar; kanlmaz oldu. Birinciler tarafndan ikinciler,barbar sayld. Oturganlar yumuak, diilemi varlklard. Gebelerceapul edilmeleri, pek meru sayld" diyor, Wells. (71)

Belli ki, sosyalist Wells, bilimsel sosyalizm kurucusu Engels'i ya okumam, yaanlamamtr.

"Oturganlar", rnein: Grek dnyasnn Yukar barbar kentlerinin insanlarm? Yoksa, Amerika yerlilerinin "Baheli sistem", Aa barbar toplumlar mdr?Ayrt yok. Sonra, srf "oturganlk": Bir toplumun "diileme"sine yeter mi? Yazar,kendi kitabnn 44'nc sahifesindeki: "Falan; halinde Smer savalar (ta kazma,Smer medeniyetinin balangc)" yazl gravrn fotoraf bile, insan rktyor. lkmedeniyet kurucularndan Smer kentlerinin oturganlar bunlardr. Bunlar, yzyllarboyu, Irak topraklarn demir peneleri altnda tuttular. Arabistan, Anadolu,Hindistan iklimlerinde her trl gebe "barbar" uluslar kul kle edip, madenkaynaklarn onlara ilettiler. Yeryznde ilk defa, en tehlikeli kervanlar iletme"erkekliini" onlar gze aldlar. Yine, u Anadolu kylarna dek- kartma,yapp, kentkuran Grek oturganlklar; mitolojilerini ve epopelerini dolduran"kahramanlk"larla, Truva'dan Kafkaslar'a, talyalar'a, Libya, Finike, Msr'a dek ozamanki dnyay kasp kavurdular. Demek, ok sonralar, "diileme" gibi grnen

durumun "yumuak"l, oturganlktan bambaka sebepleri gerektiriyor.nl tarihi oral bile deildir. Tarihsel devrim olaylarn sarakaya alr:"Arasra nmze efin biri, yahut kabilenin biri kyordu. O bamsz

ve hr gebelerin kargaal ortasnda, komu airetlere bir eit birlikdayatabiliyordu. O zaman, vay en yakn medeniyetlerin bana gelenlere!"(72)

Kabileler nerede, niin derlenirler? Tarihimize gre: Herhangi yeni reticiglerin domak zere bulunduu belirli blge veya ekonomi bceinin boynuzlargibi uzanm ticaret yollarnn at ynler yoktur. Her ey kr tesadlle yrr. Hergebe kargaal, herhangi efn dayatmasyle, her zaman, her medeniyetin bana


26/47

bel aabilmi midir? Byle sorular, tarihinin kalemini drtemez. O hikyeanlatacaktr:

"Birleik gebeler, skin, tahkimatsz ovalara atldlar. Ftuhat, harpgeliti. Fatihler ganimeti alp gidecekleri yerde, zaptedilen lkeyeyerletiler. Kyl ve ehirliler, vergi yahut hara demeye zorlandlar;gebelerin hizmetileri haline geldiler; gebe efleri kral, prens, efendi ve

asil olduklarn bildirdiler. Bir yandan da, zaptedilen yerin sanatlarn vebtn inceliklerini benimsediler. Kuru, a insan olmaktan ktlar. Ama,birok nesil boyu, eski gebe alkanlklarndan pek ok ey sakladlar.Avlandlar, ak havada idman yaptlar, harp arabas koularna girdiler.almay ve hele ziraat iini aa bir rka ve snfa den pay saydlar."

"Byk medeniyet kitabnn ilk sayfasnda sktmz ey budur:almayan bir gdc snf ile, alkan bir halk yn arasnda pek ak birayrt buluyoruz. Gene kefediyoruz; birka kuak sonra, topraa yerleenaristokrasi, gzel sanatlara ve kanunlara sayg gstermeye, ilkelsertliinden bir eyler yitirmeye balar. Yeniklerin kzlaryla evlenir, onlarlehine toleransl bir rejim kurar, onlarla din fikirlerini dei ederek, yerin veiklimin dayatt dersleri renir. Bir szle o, efendisi kesildii medeniyetinbir paras haline girer. Derken yeni bir istil hazrlanr." (73)

Tarihsel devrim zerine, btn izah, bu sudan yzey olaylarn izitirmektir.Oysa, burada iki satrla anlatlan eyler, yalnz Batda "Uluslar G", Orta Dou daCengiz, Timur saldrs iin az ok doru saylabilir. Tasvir Orta Barbarlkkonandaki bir toplumun, medeniyete giriidir. Bu tasvirde bile, 20'nci yzyltarihisi,-ileride greceiz - ad iitilmedik 17'nci yzyl Osmanl tarihisinden okgeri anlayl kalr. Wells ise; bunun "zellikle Dicle ve Frat blgesinde"olduunu yazar. O blgede, Smer medeniyetini tasfye eden barbarlar iinde,gebeler de bulunmakla birlikte, ba tutanlar: Agade kentinin oturgan Semitleridir.Nitekim Grek, Roma, slm kentlerindeki oturgan yukar barbarlar, eskimedeniyetleri ykp, yerlerine yeni, orijinal medeniyetler kurmulardr. Klelik de,kent kurulmadan evltlk gibi balam, kent iinde yava yava alt snf durumunagirmi. Ancak yukar barbar kent kozas iinde barbarlk kurdu, medeniyetkelebeine doru biim deitirirken, oturganlar uzun sre kendi topraklarndatarmla alp geinmilerdir. Kent iinde Agadoy'luk, Patricilik, Kureyliktaslamalar, aristokrasi hazryeyicilii: Kentin iinde bezirgn snfn kutsal tapnak(toplum) mlkiyetini kemirerek "zel sermaye" biriktirmesi, Kent iinde kandaeitliin medeniyetle zlp dalmas anda balamtr. Barbarlarmedenilemeden nce daha "Toleransl"drlar. Ve ilh, ve ilh... "Sosyalist Tarihi" iinbu gibi eyler, zerinde durulmaya demez ve tarihin en byk zenberei yoksaylr. Her ey anlamsz, tuhaf krdv olur... Neden? nk yle!

E - TARH FLOZOFU

Tarih filozofu tipine rnek Ren Grousset'dir. "Bitan de l' Histoire" (Plon1946, Paris) eserinde, Tarihsel Devrimleri izah etmek iin, "Tranzmans"

szcn kullanyor. Her filozofun daarcnda byle seyrek rastlanr bilimdeyimleri znelleir. Fransz lgatinde bu szcn karl aynen yledir:"Transhumance (transhumer'den gelir). Ova koyunlarnn scaklarda dayksekliklerinde barnmak ve k yaklarken oralardan aaya inmek zereyaptklar peryodik (devir devir) gler..." Bay Grusset'ye gre:

"Peryodik tranzmanslardan yaplm bulunan oban hayat, insansreklice gebe halinde tutar?

stillar (barbar aknlarn) dirilten ey bilhassa bir eit dcalagechronologique (zaman arlnn devrilip yuvarlan)dr; bu hal, sanki s'dannceki 3 bininci yl insanlarn bizim Ortaamzn insanlaryle bir arada


27/47

varolduruyor; nk step yukar Asya'da neolitik (Yenitaa) kltrartlarn alakorken, gney topraklar oktandr en ileri konakta (stade'ta)idi." (74)

Bu "La Palice'in hakikati"ni bulan Bay Grousset, antika dnyalarn altn stnegetirmi olan hadiseler maheri iinde "Kanun" arar:

"lk gze batan olay, istillarn yndr. En eski antikitedenberi

18'inci yzyladek dnya yuvarlamzn o blgesinde uluslarn hareketi -istillar ve gler, - hemen hemen boyuna kuzeyden gneye, stepmntkasndan, kltrler mntkasna doru olageldi. Herodot'un belgelendirdiiCimmerien ve Skithlerin sa'dan nce 7'nci yzylda Kafkas gneyine,Kkasya'ya, Ourartou ve Medya'ya yaptklar istil byle oldu." (75),(Hyong-Nu: Hnler, Tabgalar, Trkler de byle olunca) "Ayn mntkada tersyne evrilmi hareketler var m?" (76)

Kitabn "Kanun" arad blmnde, baka bir Corafya izah anlyor:"Amerikan corafyacs Owen Lattimore, in'de Trk-Mool

istillarnn peryodik oluunu Mogolistan toprandaki kuraklk devrelerininritminde bulmay denedi. Ona gre istillar kanunu, hygrometrique (havanemine bal) bir kanun oluyordu." Ancak yerli in Tarihileri Moollar detakrmz balmumuyla istilya arlm durumda gsterdiklerinden, Grousset

hygrometrik (nem kapma) kanununa kanamyor. "Siyas artlar yzndenistillar arlmtr, denilebilir" (77) fikrine varyor. Ve "Dcomposition"(zlp dal) geiren medeniyetler: "Gebelerin parmak klatmalarnnde pisi pisine ldler" (78) diye hayflanarak yeniden ilk grne dnyor:

"Tekrar edelim, obanlk hayat, devir devir tranzmanslar yaparak,insan sreklice gebe halinde alakoyuyor. Bununla birlikte o adamakllaa konaklarda pek erkeksel vasfl rklar (Cengiz Han ve Kubily'dnyorum) bahis konusudur." (79)

Bylece, modern filozof, hi birini deerlendiremeksizin, siyas"dkompozisyon" stnden atlayarak, biraz "peryodik tranzmans" biraz"hygrometrik" nem, ve "erkeksel rk" tellerini tngrdatarak, zihinleri bsbtnikircilikte brakyor. Kendisi kuzeyden gneye inilerin tersini sorarken, anszn slmAraplarn gneyden (Hicazdan) kuzeye saldrlarn anp susuyor. Biz buna:slmlktan nce, Msr medeniyeti zerine de gneyden kuzeye km aknlar,Smer medeniyeti zerine doudan batya Zagros ve Elam barbarlarnn inilerini,Anadolu'da Eti, hele mehur Truva medeniyetleri zerine batdan douya dorusram Grek barbarlarnn g ve aknlarn, ve ilh. ve ilh. katabiliriz.

Tek szle, corafyann "Ciht- erbeasnda" (Drdz Ynnde) hi birkeramet yoktur. Btn "sihir ve by" - Diyelim! - bir tek ynde: "Medeniyetynnde" saklanr. ster kuzeyden, ister gneyden, ister doudan, ister batdangelmi olsun, btn barbar aknlar hep: kmek zere olan antikamedeniyetler ynne seirtmilerdir. Bu seirtiler, tekyanlca: obangebeliinin sr igdsyle tranzmansna balanamaz. Tranzmans her zamanolaan eydi: Neden barbarlar her yl medeniyetler zerine g ve istilyapamadlar? nk her yl, bezirgn ekonomili bir antika medeniyet kmemiti.

Tranzmans son gnleredek geri Asya

hikmet kıvılcımlı - tarih, devrim, sosyalizm-1

Documents