ÇOCUK OLGULARDA ADLİ HEMŞİRELİK

YAKLAŞIMI

Dr. Dilek SUNMAZAdalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu

İzmir Grup Başkanlığı

29.11.2012 / KKTC

Hemşireler adli bilimler alanında yeterli bilgi ve birikime sahip olmamaları nedeniyle uygun

yaklaşımlarda bulunamamaktadırlar.

Adli Bilimler + Hemşirelik Eğitimi

Fail/Mağdur muayenesi, bakımı, tedavisi ve rehabilitasyonu …

(Adli) Hemşireler, çocuklar ile ilk önce karşı karşıya gelen ve uzun süre bir arada olan

sağlık profesyonelleridir.

•Danielson, C.K., Holmes, M.M. (2004): Adolescent Sexual Assault: An Update of the Literature. Curr Opin Obstet Gynecol 16(5): 383–388.•Kavaklı, A., Pek, H., Bahçecik, N., (1998): Çocuk Hastalıkları Hemşireliği, Çevik Matbaacılık, İstanbul.•Gönenler, H.D. (2010): Zihinsel Engelli Çocuklarda İhmal-İstismar ve Hemşirelik Yaklaşımı. J. Exp. Clin. Med.; 27:137-143.

Hemşire çocuklar ile çalışırken;

• Savcı/Hakim

• Avukat

• Sosyal hizmet uzmanı

• Psikolog

• Psikiyatrist

ile birlikte çalışır.

• Doktor

• Adli Memurlar

• Polis

• Öğretmen

• Biyolog

• Kimyager

1. Yaş-Büyüme ve Gelişimine uygun,

2. Klinik gereksinimleri değerlendirebilen,

3. Çocuk ihmal ve istismarını tanıyabilen,

4. Kriz yönetimi becerisine sahip,

5. İletişim becerilerine sahip,

Pediatride adli hemşirelik uygulamaları;

6. Adli hemşirelik raporu hazırlayan,

7. Çocukların tedavi, bakım, rehabilitasyonunu ve korunmasını sağlayan,

8. Aile merkezli bakım veren,

9. Adli hemşirelik bakış açısına sahip

hemşireler tarafından yapılmalıdır.

1. Yaş ve Büyüme Gelişme2.5-3 yaş

•Evet/hayır•Olay nerede•Arka/üst/alt/önünde•Vücut bölümleri•Yalan/doğru•Zaman, detay•Dikkat süresi •Cinsel bilgi

1. Yaş ve Büyüme Gelişme4-6 yaş

•Konuşkan•Zaman•Taklitçi•Tehditlerden korkan•Gerçek/fantezi ayrımı•Cinsiyet tanımlamaları•Olaylar sıralı•Zengin hayal gücü•Cinsel organlar•Oyun…

• Birden çok istismar

• Hayali roller

• Değişim/sosyalleşme

• Büyüklerle iletişim

• Yeni yaşam alanları

• Bireysel girişimler

1. Yaş ve Büyüme Gelişme6- 12 Yaş

• Hızlı büyüme

• Hormonal aktivasyon

• Cinsel dürtülerde artma

• Karşı cinse ilgi

• Çevreye uyum çabası

• Sırlar

• Karışık değer sistemleri

• Çözülmemiş cinsel sorunlar

• Ekonomik değişiklikler

12 Yaş ve üstü•Radikal sosyal değişim•Soyuta düşünme•Cinsel dürtülerin durgunluk •Hemcinslerine yakınlaşma•Fiziksel özellikler•Aileden uzaklaşma dönemi

2. Klinik gereksinimler

Tedavi Bakım

Korunma

Rehabilitasyon

Güvenlik

Takip

3. Çocuk İhmal ve İstismarı

• Fiziksel İstismar

• Cinsel İstismar

• Duygusal İstismar

• Ekonomik İstismar

• İhmal

4. Kriz yönetimi

Beklenilmeyen ve önceden sezilemeyen, çabuk ve acele cevap verilmesi gereken, önleme ve uyum mekanizmalarını etkisiz hale geldiği, mevcut değerler, amaçlar ve varsayımların

tehdit altında olduğu gerilim durumu (Kesken, 2004).

5. İletişim Becerileri

İletişim, genel olarak insanlar

arasındaki düşünce ve duygu

alışverişidir…

•Cüceoğlu, D. (1997). Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, İstanbul.

Çocuklar; • Aktiviteleri hatırlar…

• Olayı hatırlar…

• Okul öncesi dönemde %90 doğru bilgi verir…

• Yanlış yönlendirmeye-yanlış cevap…

• Açık uçlu sorular…

Çocuklar Yaşadıkları olayları başkalarına söyleyemezler…

Sonunda; çocuk yaşadıklarını başkalarıyla paylaşır, istismar

ortaya çıkar….

6. RaporlandırmaTıbbi ve adli birçok belirti bulgu ve sonuçları gözlemleme ve tespit etme imkânı olan, çocuğu

sadece psikolojik veya sosyal ya da tıbbi olarak değil psikososyal-kültürel ve tıbbi açıdan değerlendirebilen

hemşirelerin, bu verileri kaydetmesi durumunda ortaya çıkacak bilgilerin değeri çok büyük olacaktır…

7. Çocukların korunma, bakım ve rehabilitasyonu

• 2709 Sayılı T.C.Anayasası

• 5237 Türk Ceza Kanunu

• 4721 Sayılı Türk Medenî Kanunu

• 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu (2005)

• 1990 tarihinde imzaladığı Çocuk Haklarına Dair Sözleşme

• 4320 Sayılı ailenin korunmasına dair kanun

• 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu (1983)

• 2916 Sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu

• 4857 Sayılı İş Kanunu

Anayasal Haklar

Anayasa M38:

• Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz.

• Hiç kimse kendisini ve kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz.

• Kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular, delil olarak kabul edilemez.

• Ceza sorumluluğu şahsîdir.

5237 sayılı TÜRK CEZA KANUNU

• M4. - Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz.

• M20. - Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.

• M278: İşlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

• Çocuk ve Gençlik Merkezleri

• İlkadım İstasyonları (Kız/Erkek)

• Çocuk ve Ergen Madde Bağımlıları Tedavi Merkezi(ÇEMATEM)

• Tıbbi rehabilitasyon merkezleri

• Sosyal Rehabilitasyon Merkezi (ÇOGEM)

7. Çocukların korunma, bakım ve rehabilitasyonu

• ÇİM

• Koruma Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi

• Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi

• Kreş ve gündüz bakımevleri

• Yetiştirme yurtları

• Çocuk yuvaları

• Çocuk Islahevleri ve Çocuk Cezaevi

8. Aile merkezli bakım, Nasıl hastaneye yatma gibi değişiklikler hem çocuk

hem de ebeveynleri için stresli bir deneyim ise çocuğun bir suça karışması (bir mağdur ya da fail olarak) da aile dinamiklerini değiştiren, rutinleri

bozan stresli ve zor bir durumdur.

Ebeveynlerin yaşadıkları anksiyete çocuğun

anksiyetesini de arttırır. Çocuğun enerjisinin büyük bir

bölümü anksiyetesi ile baş etmek için harcanır ve travma nedeni ile ruhsal ve fiziksel iyileşme, büyüme-gelişme

basamakları olumsuz etkilenir.

9. Adli hemşirelik bakış açısıŞÜPHECİ OLMAK

Bir hemşire hastanın ilk korunma çizgisidir.

Hasta ile hemşire ilk karşılaştığında hemşirenin gözlem notlarına ve raporlarına kaydettiği küçük detaylar bir

olayı sonlandırabilir ya da engelleyebilir.

Hemşirenin anamnez, muayene bulguları ve diğer veriler konusunda şüpheci olması gerekir.

Hastanın hikâyesi ve bulgular arasında paralellik ve uyumluluk olup olmadığı değerlendirilmeli, eksik olan

ya da olayların akışında bozukluğa neden olan parçalar var ise bu durum sorgulanmalı ve kayıt altına

alınmalıdır (Stevens 2004).

TARAFSIZ OLMAKHemşire müdahaleleri sırasında (mağdur ya da fail) çocuğun temel

haklarını koruyacak şekilde davranmalı, suçlayıcı, yargılayıcı

davranmamalı, adaletin yerine getirilmesinda katkısı olacak tüm

durumları değerlendirip kayıt altına almalı, olay ile ilgili taraf

olmamalıdır.

9. Adli hemşirelik bakış açısı

FİZİKSEL KANITLARI TOPLAMAK

Kanıt toplama süreci bir incelemede önemli olan süreçlerden birisidir ve hemşire bu sürecin bir parçasıdır. Hemşireler kanıt toplama teknikleri ve aşamalarının her birinde yer alarak hiçbir şeyin gözden

kaçırılmadığından emin olmalıdırlar (Yost, Burke 2006).

MAHKEMEDE TANIKLIK

Hemşireler mahkemelerde şahit olarak dinlenebilirler

(Yost, Burke 2006).

9. Adli hemşirelik bakış açısı

BİLİRKİŞİLİKHemşireler özellikle uzmanlık alanına göre

mahkemelerde bilirkişilik yapabilir. Bunun için uzman olan bütün hemşireler bilirkişilik yapabilir.

Hemşirelerin; gördükleri ve

uyguladıklarını, adli hemşirelik eğitim ve

deneyimleri ile birleştirerek adli

araştırmaların doğru, tam, daha güvenilir ve hızlı yapılmasına

da katkıda bulunmalıdır.

Adli hemşirelik alanındaki en büyük sıkıntı ise, görev tanımı ve fonksiyonların tam

olarak yapılmamış olmasıdır.

34

ADLİ TIP KURUMUTÜRKİYE’DE ADLİ SORUŞTURMA

SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN, TIP İLE İLGİLİ SORULARI MAHKEME VE SAVCILIKLARIN TALİMATI İLE CEVAPLAMAKLA VE RAPOR HAZIRLAMAKLA SORUMLU KURUM ADLİ

TIP KURUMU’DUR

Adli Tıp Kurumu

• Halen adli tıp kurumunda kadrolu olarak görev yapan 10 hemşire bulunmakla birlikte; – Ünvanları “Adli Hemşire” değildir

– Uzmanlık kadrosu yoktur

– Birçok grup başkanlığında hemşire kadrosu bulunmamaktadır

– Görev-yetki ve sorumlulukları net olarak belirlenmemiştir….

Hemşirelik biliminin, adli hemşirelik ile ilgili daha anlaşılır, uluslararası bilimsel

bir birikim ve rol tanımı yapması gerekmektedir.