hasan firat atomun yapisi - alonot.com · hasan firat atomun yapisi arsu yayinlari »atomun...

HASAN FIRAT

ATOMUN YAPISI

ARSU YAYINLARI

»ATOMUN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ«

»ATOMLA ĠLGĠLĠ TEORĠLER«

»ATOMLA ĠLGiLĠ TERĠMLER«

»ELEKTRON DAĞILIMI«

ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER

KOLAY-ORTA-ZOR KATEGORĠLERĠNDE KAVRAMA SORULARI

2004-2010 ÇIKMIġ SORULAR-ÇÖZÜMLÜ

TESTLER VE ALIġTIRMALAR

GörüĢ ve önerileriniz için iletiĢim: [email protected]

http://hasanfirat.wordpress.com

http://hasanfirat.wordpress.com/

HASAN FIRAT ATOMUN YAPISI

http://hasanfirat.wordpress.com Sayfa 2

ATOMUN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ

M.Ö 400 DEMOKRĠTOSUN ATOM FĠKRĠ

1803 DALTONUN ATOM TEORĠSĠ

1805? THOMAS YOUNG ÇĠFT YARIK DENEYĠ

1834 FARADAY ELEKTROLĠZ

1870 WĠLLĠAM CROOKS ELEKTRONLAR ĠÇĠN ĠLK KANITKATOT IġINLARI

1873 JAMES MAXWELLIġIK BĠR ELEKTROMANYETĠK DALGADIR

1874 STONEY:ELEKTRĠK TANECĠKLERDEN OLUġUR. ELEKTRONUN KEġFĠ

1886 GOLDSTEĠN:POZĠTĠF IġINLARIN KEġFĠPROTONUN KEġFĠ

1893 WĠLHELM WĠENSĠYAH CĠSĠM IġIMASI

1897 THOMSON ATOM MODELĠ

1900 PLANCK KUANTUM TEORĠSĠ

1905 ALBERT EĠNSTEĠN:FOTO ELEKTRĠK OLAY

1908 MĠLLĠKAN:YAĞ DAMLASI DENEYĠELEKTRONUN YÜK VE KÜTLESĠNĠN BULUNUġU

1910 RUTHERFORD ATOM TEORĠSĠ

1913 BOHR ATOM MODELĠ

1914 MOSELEY:ÇEKĠRDEK YÜKLÜ PROTONLARDAN KAYNAKLANIR.

1924 DE BROGLĠE:ELEKTRONUN ĠKĠLĠ DOĞASI

1925 DAVĠSON VE GERMER ELEKTRON KIRILIMI DESENĠ

1925 PAULĠ :DIġLAMA ĠLKESĠ

1926 SCRHRÖDĠNGER : ATOMUN DALGA MODELĠ MODERN ATOM TEORĠSĠ.

1927 HEĠSENBERG BELĠRSĠZLĠK ĠLKESĠ

1932 JAMES CHADWĠCH:NÖTRONLARIN KEġFĠ -

M.Ö 400 DEMOKRĠTOSUN ATOM FĠKRĠ

•Atom hakkında ilk görüĢ M.Ö. 400’lü yıllarda

Yunanlı filozof Democritus tarafından ortaya

konmuĢtur. Democritus, maddenin

taneciklerden oluĢtuğunu savunmuĢ ve bu

taneciklere atom adını vermiĢtir.

Democritus, atom hakkındaki görüĢlerini

deneylere göre değil varsayımlara göre

söylemiĢtir. Democritus’ a göre;

• Madde parçalara ayrıldığında en sonunda

bölünemeyen bir tanecik elde edilir ve bu

tanecik atomdur.

• Bütün maddeler aynı tür atomlardan oluĢur.

• Maddelerin farklı olmasının nedeni maddeyi

oluĢturan atomların sayı ve diziliĢi

biçiminin farklı olmasıdır.

• Atom görülemez.

• Atom görülemediği için bölünemez

1803 DALTONUN ATOM TEORĠSĠ

19. yüzyılın baĢlarında J. Dalton, Ģu teorileri

ortaya atmıĢtır:

* Bir element, aynı büyüklükte aynı ağırlıkta atom

adı verilen içi dolu küçük küreciklerden ibarettir.

* Aynı elementteki atomların gösterdiği özellikler

aynıdır. Farklı elementlerin atomları farklı özellik

gösterir.

* Atomlar parçalanamaz.

* Elementler bileĢik oluĢtururken belirli sayı ve

kütle orantarında birleĢirler.

*Fakat günümüzde, atomün parçalanabildiği,

elementin bütün atomlarının aynı olmadığı

(izotoplar) ve atomun içi dolu bir küre olmadığı

anlaĢılmıĢtır.



Dalton Atom Teorisindeki Eksiklik ve

Hatalar

1. Bir elementin bütün atomları aynı değildir.

O dönemde nötron tanecikleri tespit

edilemediği için izotop atomların farkına

varılamadı. Bir elemente ait bütün atomların

proton ve elektron sayısı aynı olmak

zorundadır. Nötron sayısı farklı olsa da aynı

elemente aittir, fakat farklı atomdur.

2. Atomların içi dolu değildir. Aksine boĢluklu

yapıya sahiptir.

3. Bilinen en küçük parçacık atom değildir.

Günümüzde atom çekirdeğini oluĢturan 70

çeĢit parçacığın var olduğu ve bunların bilinen

50 hareketinin olduğu ifade edilmektedir.

4. Bir elementin bütün atomları aynı olmadığı

gibi bir bileĢiğin bütün molekülleri de aynı

değildir. Not: ―iki element birden fazla bileĢik

oluĢturuyorsa, birinin belli

bir miktarına karĢılık, diğerinin değiĢken

miktarları arasında küçük ve tam sayılarla

ifade edilen bir oran vardır."diyerek katlı

oranlar kanununu ortaya atmıĢtır.

1834 FARADAY ELEKTROLĠZ

*Faraday iyon içeren sulu çözeltilerden

elektirik akımı geçirildiğinde kimyasal

değiĢimler olduğunu gözlemlemiĢtir.

*Yapılan deneylerde elektrotlarda toplanan

madde miktarının devreden geçen yükle doğru

orantılı olduğu görülmüĢtür.

Elektroliz: 1807-1808 yılında Ġngiliz Kimyacı

Davy, bazı bileĢiklerin elektrik enerjisiyle

bileĢenlerine ayrıĢtığını gördü. Bu olay elektrik

enerjisinin kimyasal değiĢimi gerçekleĢtirdiğini

gösteriyordu. Elektrik enerjisi ile, kimyasal

tepkimelerin oluĢumunu sağlayan düzeneklere,

elektrolitik pil; bu olaya da elektroliz denir.

Asit, baz ve tuzlar sıvı halde ya da çözeltileri

elektrik akımını iletirler. Elektrik akımını

ileten bu sıvılara elektrolit denir. Elektrolit

maddelerden, elektrik akımı geçirilirse

bunların çözeltilerinde bulunan katyonlar

indirgenerek katot elektrodunda, anyonlar

yükseltgenerek anot elektrodunda toplanırlar.

Elektroliz kabında birden fazla cins katyon

varsa bu katyonlardan ilk önce en kolay

indirgenebilen, yani indirgenme potansiyeli en

büyük olan indirgenir. Daha sonra sırası ile

indirgenme devam eder.

Kapta birden fazla cins anyon varsa, anotta ilk

önce en kolay yükseltgenebilen yani

yükseltgenme potansiyeli büyük olan anyonlar

toplanır.

NaCl eriğiyinin elektrolizi:

Anot tepkimesi : 2C𝑙− 𝑛𝐶𝑙2 + 2𝑒−

Katot tepkimesi :2N𝑎+ + 2𝑒− 2N𝑎 𝑘

Net tepkime : 2N𝑎+ + 2C𝑙− 2N𝑎 𝑘 + 𝐶𝑙2(𝑔)

*Devreye akım verildiğinde anoda (–) yüklü

iyon (anyon) gider, elektron vererek ve

yükseltgenir.

Anoda verilen elektronlar dıĢ devreden katoda

doğru hareket eder.

Katoda giden (+) yüklü iyonlar anottan gelen elektronları alarak indirgenir.

Yukarıdaki olayda anottan Cl2 gazı çıkarken,

katotta Na(k) toplanır.

*Elektroliz kabında elektronlarda toplanan

madde miktarı m=𝐴 .𝐼.𝑡

𝑛 .96500 bağıntısıyla hesaplanır.

m:Elektrotlarda toplanan madde miktarı(gram)

I:Akım Ģiddeti(amper)

t:Elektoliz süresi(saniye)

n:Tesir değeliği



1. Elektrolizde elektrotlarda açığa çıkan

madde miktarı, devreden geçen yük miktarına

bağlıdır.

( 96500 coulomb =1 faradaylık yük=1 mol

elektron yükü=1 eĢdeğer gram )

2. Elektroliz kaplarından aynı elektrik miktarı

geçirildiğinde, elektrotlarda toplanan

maddelerin eĢdeğer gram sayıları birbirine

eĢittir.

(Devreden 1 mol elektron geçirildiğinde,

anotta ve katotta 1 eĢdeğer gram madde

toplanır. (A/e))

*Faraday elektroliz ile ilgili yaptığı

deneylerde elektriğin bir elektron hareketi

olduğunu bilmediği için elektroliz sonucu

ulaĢtığı bilgileri atom altı parçacıkların

varlığına kanıt olarak kullanamadı.

*Devreden geçen elektron yük miktarı,

katotta belli miktar maddenin açığa

çıkmasına sebep oluyorsa, bu maddelerin

elektronları alarak serbest hale geçtikleri

kesindir. Öyle ise elektronlar, maddenin

yapısında olan yükseltgenme olayında ortama

salındığı gibi, indirgenme olayında da

maddenin yapısına giren taneciklerden baĢka

bir Ģey değildir. Bu düĢünceler bilim

adamlarını elektronla ilgili çalıĢmalara

yöneltti. Maddenin iç yapısına yönelik

çalıĢmalar bundan sonra hız kazanmıĢtır.

ÖRNEK: ErgimiĢ NaCI tuzu 9,65 amperlik

akımla 500 saniye elektroliz yapılıyor. Buna

göre, katotta kaç gram Na toplanır? (Na=23)

A) 2,3

B) 1,15

C) 1,05

D)0,55

E) 0,27

Çözüm: m=𝐴 .𝐼.𝑡

𝑛 .96500 =

23.9,65.500

1.96500 =1,15 gram olarak

bulunur.

KAPLAMACILIK: Kaplanmak istenilen

madde katot elektrot olarak hazırlanır,

kaplamak istediğimiz maddenin çözeltisi

hazırlanır ve elektroliz iĢlemi baĢlatılır.

ÖRNEK: Na, Mg, Al tuzları için devreden 2F

lık akım geçtiğinde katotta;

a. Kaç gram Na

b. Kaç gram Mg

c. Kaç gram Al toplanır?

(Na:23, Mg:24 Al:27)

ÇÖZÜM: Devreden 1 Faradaylık akım

geçtiğinde katotta 1 eĢdeğer gram madde

açığa çıkar.

Maddelerin eĢdeğer gram miktarları: Na =

23/1 = 23 gram Ca= 40/2 = 20 gram

Al=27/3=9 gram

Buna göre: Devreden 1Faradaylık akım

geçtiğinde katotta 23 g Na, 12 g Mg, 9 g

Al toplanır.

Orantılarsak: Devreden 2Faradaylık akım

geçtiğinde katotta 46 g Na, 24 g Mg, 18 g

Al toplanır.

Faraday —elektrikli——madde miktarı—– yük miktarı —

— 1 coulomb —- elektronlar

1. BileĢiklerin elektrik akımı ile ayrıĢma deneylerini ilk

olarak …………………………….. yapmıĢtır

2. Elektroliz olayında maddenin bir kısmının artı kutba (

anoda) bir kısmının da eksi kutba ( katoda) gitmesi

maddenin ………………….. yapıda olduğunu gösterir.

3. Elektroliz olayında devreden geçen …………………. Ġle

elektrotlarda toplanan ……………….. doğru orantılıdır.

4. Bir elektrolizde AgNO3 çözeltisinden 1,118 mg gümüĢ (Ag)

açığa çıkaran elektrik yük miktarına ………………… denir

5. Katot ıĢınları , aslında ıĢın olmayıp eksi yüklü

…………………………….. dır



Soru:

Faraday'ın elektroliz deneylerinden,

I. Elektrik maddelerin yapısını değiĢtirebilir.

II. Atom elektrik yüklü tanecikler taĢır.

III. Devreden geçen elektrik akımı miktarı ile katotta

biriken madde miktarı arasında doğru orantı vardır.

C) I ve II

sonuçlarından hangileri çıkarılabilir?

A) Yalnızl B) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

Cevap E

Soru:

Faraday'ın elektroliz deneyleri,

I. Elektrik yükü maddeler tarafından belirli sabit büyüklüklerde alınır.

II. Maddeler elektrikli yapıdadır.

III. Atomda elektron bulunur.

yukarıdakilerden hangilerini ispatlamıĢtır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

Cevap C

1870 WĠLLĠAM CROOKS ELEKTRONLAR

ĠÇĠN ĠLK KANITKATOT IġINLARI

Elektronların varlığına dair ilk

kanıt William Crooks ( William

Crookes )tarafından ortaya

konuldu.Crooks oluĢturduğu tüpte

elektrotlar arasına yüksek gerilim

uygulayarak tüpün çeperlerini sarı-

yeĢil renkte ıĢınların aydınlattığını

gözledi.Tüpün orta sına yerleĢtirdiği

bir cismin gölgesinin tüpün sonunda

görülmesinin sebebini tüpün içinde

oluĢan ıĢınların varlığından

kaynaklandığını belirtti.Bu ıĢınlar

katot ıĢınları olarak bilinir.Kroksun

oluĢturduğu bu tüpe katot ıĢın tüpü

denir

Katot ıĢınları ,tüpün içine konulan

gazın ve elektrotların yapıldığı cismin

özelliklerine bağlı değildir.

NOT:Bu keĢiften sonra Julius Plucker,katot

tüpünde mıknatısla katot ıĢınlarının yön

değiĢtirmelerini ve davranıĢlarını ilk izleyen

bilim adamı olmuĢtur

http://tr.wikipedia.org/wiki/William_Crookes





1873 JAMES MAXWELLIġIK BĠR

ELEKTROMANYETĠK DALGADIR

*Görünen ıĢığın elektromagnetik dalgalardan

oluĢtuğunu önerdi.

*IĢıma halindeki enerjinin uzayda titreĢen

elektirik ve manyetik alanlar halinde yayıldığını

söyledi.Bunu elektromanyetik ıĢıma olarak

adlandırdı.

*IĢığın genel davranıĢına matematiksel bir

tanım sağladı.

*Elektromanyetik dalgalar 3.00.108 m/s hızla

hareket ederler .Bu ıĢığın boĢluktaki

hızıdır.IĢık hızı ile dalga boyu ve frekans

arasında

C=v.λ bağıntısı bulunur

CıĢık hızı

λ Dalga boyu

vfrekans

Frekans: Belli bir noktadan bir saniyede geçen

dalga sayısıdır. Birimi 1/sn veya hertz olup v

ile gösterilir, 1 Hertz (Hz) = 1 /s IĢığın

frekansı onun rengini belirler. Örnek: IĢık

1014 hertz titreĢim yaparsa göze mavi

görünür.



Genlik: Dalganın orta çizgisinden tepesine

yada çukuruna olan dik mesafedir.

Yayılma hızı: Bir elektromanyetik dalganın

frekansı ile dalga boyunun çarpımı onun hızını

yani dalganın birim zamanda aldığı yolu (v)

verir.

*Elekromanyetik dalganın yayılmasında art

arda iki dalga tepesi arasındaki uzaklık dalga

boyudur. λ ile gösterilir.1/ λ ya dalga sayısı

denir

Gözümüz yayınlanan bu ıĢınların sadece dalga

boyu (λ ) 7.10 5 cm olan kırmızı ıĢık ile

4,5.10-5 cm olan mor ıĢık arasındaki kısmı

görür.Daha kısa dalga boylu ıĢımaları duyu

organlarımızla algılayamayız.

ÖRNEK:

Trafik iĢaretlerindeki yeĢil ıĢığın dalga boyu

522nm ye ayarlanmıĢtır.Bu Radyasyonun

frekansı nedir?

ÇÖZÜM: 1nm =1.10−9 m

v=c/ λ

v=3.00.108𝑚/𝑠

522𝑛𝑚 .1.10−9/1𝑛𝑚 =5,75.1014hz

ÖRNEK:Dalga boyu 1.54.10−10m olan ıĢımanın

frekansını bulunuz?

ÇÖZÜM:

v=c/ λ

v=3.00.108𝑚/𝑠

1,54.1.10−10𝑚 =1,95.1018hz

1874 STONEY:ELEKTRĠK TANECĠKLERDEN

OLUġUR. ELEKTRONUN KEġFĠ

*Elektiriğin taneciklerden ibaret olduğunu ve

bu taneciklerin atomun yapısındada

bulunduğunu söylemiĢtir.Gaz boĢalma

tüplerinde(-)yüklü tanecikler keĢfedilmiĢtir.

*1891 yılında bunları elektron olarak

adlandırmıĢtır.

1886 GOLDSTEĠN:POZĠTĠF IġINLARIN

KEġFĠPROTONUN KEġFĠ

*Gaz boĢalmas tüplerinde negatif parçacıklar

gözlendiğine göre,maddenin nötral yapısı

nedeniyle pozitif tanecikli yapılarında

bulunduğu fikri geliĢtirmiĢtir.Gaz boĢalma

tüplerinde yapılan deneyler sonucunda pozitif

ıĢınları ilk olarak Goldstein gözlemiĢtir.

1893 WĠLHELM WĠENSĠYAH CĠSĠM

IġIMASI

*Üzerine gelen bütün ıĢınları soğuran

maddelere siyah cisim denir.Siyah cisimler

farklı sıcaklıklarda farklı renkte ıĢımalar

yaparlar.Bu dalga boyuyla iliĢkilidir ve klasik

fizik bunu açıklayamıyordu.Daha sonra plank

kuantum fikrini ortaya atarak dalga

kuramındaki bir eksiği gidermiĢtir.



1897 THOMSON ATOM MODELĠ

J. Thomson tarafından hazırlanan düzenekte;

Negatif elektrot (katot) elektron yayar.

Yayılan

elektronlar havası boĢaltılmıĢ tüp içinde sağa

doğru hızlandırılır. Elektronların bir kısmı

pozitif yüklü elektrot (Anot) tan geçerek ZnS

yüzeyine çarpar. Çarpma esnasında yüzey

parlar. Bu deney sonucunda;

* Atomda pozitif (+) ve negatif (—) yükler

vardr.

* (+) ve (—) yükler atomun her tarafında

dağınık bir Ģekilde bulunur.

*Bu modele göre atom yarıçapı 10−8 cm olan

bir küre içindeki proton ve elektronların atomu

dıĢarıya nötr olarak yansıttığını savunmuĢtur.

*Atomun hacminin tamamen protonlardan ileri

geldiğini söylemiĢtir.

Thomson’un atom teorisinde + yüklerin

dağınık bir Ģekilde bulunduğunu söylemesi ve

nötrondan bahsetmemesi teorisinin eksik

yönüdür.- yüklerin yeride yanlıĢtır.

e/m :Thomson katot ıĢınlarının yükünün(e)

kütlesine oranını hesaplamıĢtır.

*Katot ıĢınları tüplerinde katot ıĢınlarının

magnetik alanının Ģiddetine bağlı olarak

manyetik alandaki sapmanın elektirik yükleri

ile doğru kütleleri ile ters orantılı olacağı

ilkesinden yararlanarak e/m oranını – 1,76. 108

c/g olarak hesapladı. Hızlarını ölçtü ve

elektronların tüm atomların yapısında

olduğunu kanıtladı.

1900 PLANCK KUANTUM TEORĠSĠ

*DeğiĢik sıcaklıklarda katıların yayıldığı ıĢınları

incelemiĢtir.

*Atom ve moleküllerin enerji paketçikleri adı

verilen belli miktardaki enerjiyi yaydıklarını

keĢfetmiĢtir.

*Elektromanyetik radyasyonĢeklinde yayılan

veya emilen en küçükenerji miktarını kuantum

olarak adlandırmıĢtır.Buna fotonda denir.

*Tek bir enerji kuantumunun yaydığı enerji E

,radyasyonun frekansı(v) ile doğru

orantılıdır.Bu orantının sabiti h ile

gösterilir.Plank sabiti olarak adlandırılır.

E=h.v plank sabitinin değeri: 6,64. 10−34j.s

dir.

*Frekans v=c/ λ olduğu için eĢitlik E=h.

𝑐

λ

Ģeklinde yazılabilir. 1905 ALBERT EĠNSTEĠN:FOTO ELEKTRĠK

OLAY

* Albert Einstein ,Planck’ın kuantum teorisini

fotoelektirik etkiyi açıklamak için kullanmıĢtır.

*Metal yüzeyine ıĢık düĢürüldüğünde metal

yüzeyinden elektron çıkmasıyla fotoelektirik

olay denir.



*Elektron çıkması gelen ıĢının frekansına

bağlıdır.Belli frekansın altındaki ıĢınlar

elektron çıkaramazlar.

ÖRNEK:Potasyum metali üzerinde

fotoelektirk etki yapabilecek en düĢük

frekanslı ıĢık 4,2.1014 𝑠−1 dir.Bu ıĢığın

fotonlarının enerjisi nedir?

ÇÖZÜM: E=h.v E=(6,64. 10−34j.s).( 4,2.1014

𝑠−1) =2,8 .10−18 J 1908 MĠLLĠKAN:YAĞ DAMLASI

DENEYĠELEKTRONUN YÜK VE

KÜTLESĠNĠN BULUNUġU

*Millikan yağ damlası deneyi ile elektronların

yükünü hesaplamıĢ ve thomson tarafından

hesaplanan e/m oranında elektron un yükünü

eĢitlikte yerine koyarak elektronun kütlesini

bulmuĢtur.

*Millikan deneyde yüklü levhalar arasına

püsküren yağ damlacıkları üzerine x ıĢınları

göndererek yağ damlacıklarının yüklü olmsasını

sağlamıĢtır.Yağ damlacıkları üzerindeki yükü -

1,60.10−19 C ve katları olarak hesaplamıĢtır.

*Buna göre bir elektronun yükü -1,60.10−19 C

dur.

e/m=– 1,76. 108 c/g eĢitliğinden −1,60.10−19 C

𝑚 =

=– 1,76. 108 c/g yazılabilir.Buradan m =

9,1.10−28 gr olarak bulunur.

ġu ana kadar yapılmıĢ olan çalıĢmalarda

alınan sonuçlar proton ve elektronun bazı

değerlerini bize veriyordu.

ELEKT

RON

YÜK/

KÜTLE

YÜK(-1) YÜK/Yük/Kütle

e – 1,76.

108

-

1,60.10−19

9,1.10−28 gr

Buna göre;

Tüp içersine H2 gazı konulduğunda yük/kütle

oranı: 9.5791.104 coul/g pozitif yüklü

taneciklerin oluĢtuğu görülüyordu.

Elektronunu kaybetmiĢ olan bu en küçük

hidrojen taneciğine, ―proton‖ adı verildi.

Protonun yükü elektronun yükü ile eĢit ama zıt

iĢaretlidir.

Yük yerine, pozitif elektronun yükü

konulduğunda;

Buna göre, protonun kütlesi ise, bir elektronun

kütlesinin yaklaĢık 1840 olduğu görülmüĢ oldu.

1910 RUTHERFORD ATOM TEORĠSĠ

*Thomson atom modelinden yararlandı.

L. Rutherfordun deney düzeneğinde,

Radyoaktif alfa (a) ıĢın kaynağı Polonyum (Po)

elementinden gelen ıĢınlar kurĢun ievhadan

geçip ince altın levhaya düĢürüldüğünde

ıĢınların çok büyük bir kısmının geçtiği çok az

bir kısmının geri döndüğü gözlenmiĢtir.

Ġnce altın yaprağa gelen α taneciklerin büyük

kısmı sapmaya uğramadan geçer.

Bazı a tanecikleri çok az sapmaya uğrar

Birkaç tanesi yaprağı geçemez ve tam geri

döner.

Birkaç tanesĢ büyük oranda sapmaya uğrar.

Bunun sonucunda Rutherford,

*Bir atumun kütlesinin çok büyük bir kısmı

ve pozitif yükün tümü çekirdek adı verilen

çok küçük bir bölgede toplanmaıĢtır.Bunlara

proton denir.



*Çekirdekteki proton sayısı atomdan atoma

değiĢir ve sayısı,elementin kütle

numarasının yaklaĢık yarısına eĢittir.

*Çekirdek dıĢında proton sayısına eĢit

sayıda elektron bulunur.

*Günümüzdeki atom modeline yaklaĢarak ilk

defa çekirdek fikrini ortaya atmıĢtır.

Elektronların neden çekirdeğe

yapıĢmadığını açıklayamamıĢtır.

1913 BOHR ATOM MODELĠ

*Bohr ,RUtherfosr çekirdek modeline,Plank’ın

kuantum kuramına ve hidrojen atom

spektromuna dayanarak bir atom modeli öne

sürdü.

*Bir atomda bulunan elektronlar çekirdekten

belli uzaklıktaki yöüngelerde bulunurlar.Her

yörüngenin belli bir enerjisi vardır.Elektronlar

yörüngelerinde hareket ederken enerji

kaybına uğramazlar.Elektronların çekirdek

çevresinde bulunabilecekleri yerlere enerji

düzeyi denir.

*Herhangi bir enerji düzeyindeki elektronun

enerjisi En=-RH/𝑛2 bağıntısıyla hesaplanır.

RH: Sabit sayı =2,18. 10−18j=313,6 kilokalori

n:Enerji düzeyi numarası olup baĢ kuantum

sayısı olarak adlandırılır n:1,2,3,4…

Bir yörüngenin

enerjisi PE

Kilokalori Joule

En= -313,6

/𝑛2

En=-

2,18. 10−18/𝑛2

*Yüksek enerji düzeyindeki bir elektron düĢük

enerji seviyesine inerse enerji seviyeleri

arasındaki enerji farkı kadar enerji yayarlar.

*Elektronlar dairesel olan yörüngelerinde

hareket halindedirler.

*Elektron kararlı yörüngede iken ıĢık yaymaz.

Atom elektronunun dıĢarıdan enerji alarak

daha yüksek enerji düzeylerine yükselmesi

olayına uyarılmıĢ hal denir. UyarılmıĢ atom

yüksek enerjili olduğundan kararsız olur bu

yüzden elektron koparmak temel hale oranla

daha az enerji gerekir.

UyarılmıĢ atom temel hale dönerken enerji

çıkar. Açığa çıkan enerji, kabuklar arasındaki

enerji farkı kadardır.

*Elektron kararlı yörüngede iken ıĢık yaymaz.

Atom elektronunun dıĢarıdan enerji alarak

daha yüksek enerji düzeylerine yükselmesi

olayına uyarılmıĢ hal denir. UyarılmıĢ atom

yüksek enerjili olduğundan kararsız olur bu

yüzden elektron koparmak temel hale oranla

daha az enerji gerekir.

UyarılmıĢ atom temel hale dönerken enerji

çıkar. Açığa çıkan enerji, kabuklar arasındaki

enerji farkı kadardır.



∆E = E2 – E1 Bu eneri elektromanyetik

dalgalar halinde yayılır. Bu dalganın frekansı,

dalga boyu ve enerjisi arasında;

∆E = h.f = h.c/λ formülü ile de hesaplanabilir.

h; Planck sabiti. (6,63.10−34 J.s veya

9,52. 10−14k.kal.s) f: frekans, c : ıĢık hızı

(3.108 m/s), λ : dalga boyu (m)

*Hidrojen atomunun 1 tane elektronu vardır ve

bu elektron çekirdeğe en yakın olan n=1 enerji

seviyesinde bulunur.Bu durum temel

haldir.Elektronlar enerji aldıklarında daha

yüksek enerji düzeyine geçerler.Bu durumda

uyarılmıĢ haldir.Ġki enerji düzeyi arasındaki

farkı

∆E=Es-Ei=RH.(1/𝑛𝑖2-1/𝑛𝑠

2) bağıntısıyla

hesaplarız.

Örneğin 4. enerji düzeyine çıkarılan bir

elektronun 1. enerji düzeyine düĢmesi

durumunda yayınlanacak fotonun enerjisi:

4. enerji düzeyinin enerjisi:

En=-RH/𝑛2

𝐸𝑛=-313,6/𝑛2

𝐸4=-313,6/42

𝐸4=-19,6kkal/mol

1.enerji düzeyinin enerjisi:

En=-RH/𝑛2

𝐸𝑛=-313,6/𝑛2

𝐸1=-313,6/12

𝐸1=-313,6 kkal/mol

iki enerji düzeyi arasındaki fark: ∆E = E4 –

E1 = –313,6 – (–19,6) = –294 kkal/mol olarak

bulunur.

ÖRNEK:

Hidrojen atomunda 2. enerji seviyesinden 1.

enerji seviyesine düĢen bir elektronun

a) Yaydığı enerji nedir?

b) Yayınlanan ıĢığın frekansı nedir?

c) Yayınlanan ıĢığın dalga boyu nedir?

Çözüm: a) Son durumda elektron 1. enerji

düzeyindedir.

En=-2,18. 10−18/𝑛2

E1=-2,18. 10−18/12

E1=-2,18. 10−18 j

E2=-2,18. 10−18/22

E2=-5,45. 10−19J

∆E=E2-E1=(-2,18. 10−18 j)-(- 5,45. 10−19J)=-

1,635. 10−18J BULUNUR.

Enerji miktarının iĢaretinin (–) negatif olması

dıĢarı enerji yayıldığını belirtir.

b) ΔE = h.f formülünden;

f = ΔE/h

f = 1,635. 10−18/6,63. 10−34=

2,47. 10−15 s−1bulunur.

c)

λ = c/f ve λ = 3.10−8/2,47. 10−15= 1,2. 10−7 m

bulunur. 1914 MOSELEY:ÇEKĠRDEK YÜKLÜ

PROTONLARDAN KAYNAKLANIR.

*Ruther ford çekirdekteki proton sayısını yani

çekirdek yükünü tayin edememiĢti.Moseley

katot ıĢınları tüpünde anot olarak farklı

elelmentler kullandı.Her elementin farklı dalga

boyunda x ıĢını yaydığını gözledi.

*Yayılan x ıĢınlarının atomun çekirek yüküne

bağlı olduğunu bununda protonlardan

kaynaklandığını söyledi.

*Yapılan çalıĢmalar sonucu her elementin

çekirdek yükünün proton sayısına eĢit olduğu

görüldü



Moseley yaptığı deneylerde;

Moseley; X-ıĢınları tayflarına dayanarak, atom

numaralarını doğru olarak hesaplamayı

baĢarmıĢtır.

Moseley; Kimyasal değiĢmelerde, çekirdek

yükünün korunduğunu ispatlamıĢtır.

Moseley; Elemente kimyasal özelliğini kazandıran

taneciğinde ―çekirdek yükü‖nün olduğunu

ispatladı.

Moseley; Çekirdek yüküne, ―atom numarası‖

dedi.

Moseley; Nötral atomlarda ―çekirdek yükü‖,

―elektron sayısı‖na eĢittir.

Moseley; o güne kadar periyodik tabloda eksik

olan elementlerin atom numaralarını tespit

etmiĢtir.

PROTON:

Moseley, X-ıĢınları tayflarına dayanarak, atom

numaralarını doğru olarak hesaplamayı

baĢarmıĢtır. Moseleyin deneyi yukarıda açık

biçimde verilmiĢtir. Moseley, atomun

çekirdeğinde bulunan bu + yüklü taneciklere

proton adını vermiĢtir. Atom numarası olarak bilinir.

Çekirdek yükünü belirler.

Atoma kimyasal özelliğini kazandıran taneciklerdir.

Nötr atomlarda proton sayısına eĢittir.

PROT

ON

YÜK/KÜTLE YÜK (+1) YÜK/Yük/Kütle

p 9,5791. 104

coulump/g

+1,6021.10−19

coulump

1,6726.10−24 g

Atom numarası(z)=çekirdek yükü=proton

sayısı

Nötr bir atomda proton sayısı=elektron

sayısı

iyon yükü=proton sayısı-elektron sayısı

X𝑋+2 (2 e vermiĢtir)

X𝑋+𝑛 +n𝑒−

*endotermiktir

*elektron baĢına düĢen ortalama çekim kuvveti

artar

*olay sırasında çekirdeğin çekim gücü

değiĢmez.

*tanecik hacmi azalır. 1924 DE BROGLĠE:ELEKTRONUN ĠKĠLĠ

DOĞASI

*De Broglie elektron gibi atom altı

parçacıkların bazen dalga özelliği taĢıdığını

ileri sürdü

E = h.c/λ

E=m. 𝐶2 bu iki eĢitlik birleĢtirildi.

h.c/λ = m. 𝐶2 λ =𝑕

𝑚 .𝑉 VıĢık hızı

*Bu denklem hareket halindeki bir taneciğin

dalga gibi,dalganında tanecik gibi

düĢünülebileceğini ifade eder.

ÖRNEK: Teniste hızlı bir servis 130 mil veya

58m/s dir.Bu hızla giden 6,0.10−2 kg lık tenis

topuna eĢlik eden dalganın boyunu

hesaplayınız?

Çözüm: λ =𝑕

𝑚 .𝑉 =

6,63.10−34 𝑗 .𝑠

9,1095.10−31 .58𝑚/𝑠

λ =1,9 . 10−34 m



1925 DAVĠSON VE GERMER ELEKTRON

KIRILIMI DESENĠ

*ince bir nikel levha üzerine elektron demeti

gönderdiklerinde X ıĢınları ile elde edilene

benzer iç içe halkalar gördüler.

*Böylece elektronların dalga özelliğine sahip

olduğu kanıtlandı.

1925 PAULĠ :DIġLAMA ĠLKESĠ

*1920 li yıllarda plank’ın kuantum

yaklaĢımlarından bazı çıkarsamalar yapıldı

çekirdeğin çevresindeki elektronların orbital

denilen bir olasılık bulutu içerisinde hareket

ettiği söylendi.

*Paulide bu düĢünceleri geliĢtirerek bir

orbitalde birbirine zıt spinli en çok iki

elektron bulunabileceğini söyledi.

Pauli ilkesine ilerde tekrar değinilecektir.

1926 SCRHRÖDĠNGER : ATOMUN DALGA

MODELĠ MODERN ATOM TEORĠSĠ.

*Shrödinger geliĢtirdiği denklemle elektronun

tanecik ve dalga davranıĢını inceledi.Kendinden

önceki düĢünceleri harmanlayarak atomun

dalga Mekaniğini ortaya attı.

*Denklem hidrojen atomundaki elektronun tam

yerini belirleyemezken elektronun nerede

olduğunu açıklıyordu.Böylece orbital kavramı

geliĢti.

Shrödinger denklemi aĢağdaki gibidir. Denklem

kuantum kavramlarını içerdiği için ayrıntısına

girilmeyecektir.

*Orbital kavramıyla elektronların yerinin

belirlendiği denklemle artık atomla ilgili bir

çok perde ortadan kalkmıĢ ve soyut

kavramlarlada olsa atom

açıklanabilmiĢtir.Ġnsanoğlunun kendini zamanla

geliĢtirdiğini zaman içerisinde görmekteyiz.Bu

geliĢme hiç durmadan devam edecek ve daha

bilinmeyen bir çok Ģey açıklanmaya devam

edecektir.

ORBĠTAL KAVRAMI

n,l ve 𝑚𝑙 kuantum sayıları hidrojen atomu için

Shrödinger denklemeinin çözümünden ortaya

çıkmıĢtır.Bir elektronun dalga fonksiyonu bir

orbitali tanımlar. Shrödinger elektronların

yerlerini tesbit edebiliyorduĠĢte elektronların

yoğun olarak bulundukları bölgelere orbital

dedi.Yani elektronun bulunma olsaılığının

yüksek olduğu yerlere orbital denir.Ve bu

orbitallar bildiğiniz gibi yörüngelerde

bulunur.s,p,d,f gibi orbital çeĢitleri vardır.

Bu bulunma olasılığı shrödinger

denkleminde ψ2 olarak simgelendirilmiĢtir.

1927 HEĠSENBERG BELĠRSĠZLĠK ĠLKESĠ

*Shrödinger dalga mekaniğinden yararlanarak

belirsizlik ilkesini önerdi.

*Bir elektronun konumu belirlenirse

hızının,Hızının belirlenirse konumunun

belirlenemeyeceğini söyledi.

*Konumu için verilen enerji elektronun

hızını,hızını belirlemek için verilen enerji

konumunu değiĢtirecek ve bir belirsizlik

doğacaktı. 1932 JAMES CHADWĠCH:NÖTRONLARIN

KEġFĠ

*ince berilyum levha üzerine α ıĢınları

gönderildi.Berilyum metalinin çok yüksek

enerjili elektirik yükü taĢımayan ve kütlesi

protonun kütlesinden biraz daha büyük olan

ıĢınlar yaydığını gördüBunlara nçtron adı verdi.

Kütle Numarası(a)=Proton sayısı +Nötron sayısı

ġimdi bizi ilgilendiren atomla ilgili bazı

kuantum ifadelerini inceleyelim.



BAġ KUANTUM SAYISI(n)

Belirli bir orbtalde bulunan elektronun

çekirdeğe olan uzaklığını belirtir.BaĢ kuantum

sayıları 1,2,3,4… gibi tam sayılardan oluĢur .

*n sayısı artarsa atomun enerjisi ve

çekirdekten uzaklığı artar.

AÇISAL MOMENTUM KUANTUM SAYISI(l)

Orbitallerin Ģekillerini açıklar.Her farklı

değeri için farklı orbitaller vardır.0 ile n-1

değerleri arasındaki tam sayılardan oluĢur.

*Yan kuatum sayısıda denebilir

*Enerji düzeyleri daha alt enerji düzeylerine

ayrılır bunlara açısal momentum kuantum

sayıları denir ve l ile gösterilir.

*Orbitalin Ģeklini belirler.

*Değerleri sıfırdan büyüktür

*n-1 den büyük değer alamazlar.En büyük

değeri n-1 dir.

* l =n-1 Ģeklinde hesaplanmaktadır.

Buna göre

n=1 l=n-1 l = 0

n=2 l=n-1 l = 1

n=3 l=n-1 l = 2

n=4 l=n-1 l = 3

n=5 l=n-1 l = 4

Peki l değerine göre orbitalin ismi ne olur

Ģimdi buna bakalım

Orbital

kuantum

sayısı l

Orbital

ismi

0 s

1 p

2 d

3 f

4 g

Not: Dikkat edilmesi gereken bir baĢka yerde belirli bir

l değerini içeren bir atom sadece o sayının verdiği

orbitali değil ondan önce gelen sayılarında orbitallerini

içerir Yani n=3 ve l=2 değeri için 2,1 ve 0 değerlerini

içeren orbitaller mevcuttur yani l=2 için o atom s,p ve d

orbitalerini içermektedir.

ÖRNEK: N= 2 için açısal orbital kuantum sayısını bulup

atomun orbitallerini ve baĢ kuantum sayısını inceleyiniz.

n=2 l=n-1 l = 1 Ģeklindedir.

O halde l = 1 için p ve l = 0 için de s orbitallerini

içermektedir.Bubları incelersek

1 s 2 s 2 p

n=1

BaĢ

kuantum

sayısı

l =0

değeri

n=2

BaĢ

kuantum

sayısı

l=0

değeri

n=2

BaĢ

kuantum

sayısı

l =1

değeri

MAGNETĠK KUANTUM SAYISI(𝒎𝒍)

*Orbitalin yönünü ve sayısını belirler.

Aynı alt enerji seviyesinde bulunan orbitalleri enerji

bakımından farklı birimlere ayırır.Yani s,p,d,f gibi

orbitallerde kendi aralarında alt enerji seviyeleri

içermektedir.

*Alt enerji düzeyinde kaç tane orbital olduğunu gösterir

yani bir enerji seviyesinde kaç tane s ,p,d.. gibi

orbitallerin olduğu bulunur.

*𝑚𝑙 sıfır dahil – l ve + l arsındaki tüm tamsayı

değerlerini almaktadır.

𝑚𝑙= – l,( – l+1),….0…(+ l-1),+ l

*2l +1 tane değere sahiptir.

*AĢağıda n ,l ml değerleri ve orbital çeĢitleri gibi bilgiler

verilmiĢtir.Bu tabloyu daha önce verilmiĢ bilgilerle

karĢılaĢtırarak inceleyiniz.

BaĢ

kuan

tum

sayıs

ı

Katman Mom

entum

kuantum

sayısı

Magnetik

kuantum

sayısı

Magnetik

kuantum

cinsi

Orbital

ismi

Kaç tane alt

orbitali

Olduğu

(Orbital

sayısı)

Alt orbitalin gösterimi Orbital cinsi

n=1 K l=n-1 l = 0 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=1 0 1s 1

1s

n=2 L l=n-1 l = 1 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=3 -1,0,+1 2p 3

2𝑝𝑥 ,2𝑝𝑦 ,2𝑝𝑧

l = 0 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=1 0 2s 1

2s

M l=n-1 l = 2 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=5 -2,-1,0,+1,+2 3d 5

3𝑑𝑥𝑦 , 3𝑑𝑥𝑧 , 3𝑑𝑦𝑧 , 3𝑑𝑥2−𝑦2 , 3𝑑𝑧2

l = 1 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=3 1,0,+1 3p 3

3𝑝𝑥 ,3𝑝𝑦 ,3𝑝𝑧

l = 0 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=1 0 3s 1

3s

n=4 N l=n-1 l=3 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=7 -3,-2,-

1,0,+1,+2,+3

5f 7

4𝑓𝑦3−3𝑦𝑥 2 , 4𝑓5𝑦𝑧 2−𝑦𝑟2 ,

4𝑓5𝑥𝑧 2−3𝑥𝑟2 , 4𝑓𝑥3−3𝑥𝑦 2 ,

4𝑓5𝑦𝑧 2−𝑦𝑟2 , 4𝑓𝑧𝑥 2−𝑧𝑦2 , 4𝑓5𝑧3−3𝑧𝑟2

, 4𝑓𝑥𝑦𝑧 ,

l=2 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=5 -2,-1,0,+1,+2 5d 5

5𝑑𝑥𝑦 , 5𝑑𝑥𝑧 , 5𝑑𝑦𝑧 , 5𝑑𝑥2−𝑦2 , 5𝑑𝑧2

l = 1 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=3 1,0,+1 5p 3

5𝑝𝑥,5𝑝𝑦,5𝑝𝑧

l = 0 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=1 0 5s 1

5s

ÖRNEK: n=6 olan bir enerji düzeyindeki toplam

orbital sayısını hesaplayınız.

ÇÖZÜM:

n=6 l=n-1l=5 𝑚𝑙=2l +1 𝑚𝑙=2.5 +1=9

orbital sayımız 9 a eĢittir.

SPĠN KUANTUM SAYISI(𝒎𝑺)

Kendi etrafında döndüğünü ifade eden kuantum

sayısıdır.Kendi etrafında iki Ģekilde döndüğü için iki

farklı değer alır -1/2,+1/2 bu da demek oluyor ki

bir orbitale birinci elektron bir yönde yerleĢirse

ikinci elektron bunun ters yönünde yerleĢecektir.Peki

bu elektronlar nasıl orbitallere dağılır bunu

inceleyelim.

AUFBAU KURALLARI

Elektoronlar orbitallere ilk önce düĢün enerji seviyeli

olandan baĢlayar yerleĢirler.

Daha önce söylediğimiz gibi çekirdekten uzaklaĢtıkça

orbitallerin enerjileri artavcaktır o halde elektron ilk

önce çekirdeğe yakın olan katmanlardaki orbitallere

yerleĢecektir.

Orbitallerin enerjilerini incelememiz içinde bir

kuralımız mevcuttur buna göre n+l değeri fazla olanın

enerjiside büyük olacaktır.

Örneğin

n=1 değerinde l değeri n-1 den 0 olacaktır. n +l

buradan 1+0= 1 olarak bulunur.

L= 0 durumu s orbitalini gösterir.

n=1 de sadece 1s orbitalimiz mevcuttu

n= 2 için l =1 dir. daha önce bahsettiğimiz gibi l

değeri kendinden önceki değeride içermektedir yani

―0‖ ve ―1‖ olmak üzere iki değeri içerir.

n=2 ve l=0 için n+l=2 dir buradaki 2 baĢ kuantum

sayımızdır ve l=0 da s orbitalini iĢaret eder 2s

orbitali karĢımıza çıkar.

n=2 vel=1 için n+l=3 dür.Buradaki 2 baĢ kuantum

sayımızdır ve l=1 de p orbitalini iĢaret etmekteydi

orbitalimiz 2p dir.

buradaki değerleri karĢılaĢtıralım

n=1 için l= 0 n+l =11s

n=2 için l=0 n+l=22s

n=2 için l=1 n+l=32p

buna göre elektronlar ilk önce 1s ye

yerleĢirler.Çünkü n+l değeri en küçük enerjileri

en küçüktür.

1s dolduktan sonra 2s ye yerleĢirler 2s

dolduktan sonra 2p ye yerleĢirler.

ÖNEMLĠ NOT: Eğer n+l değerleri birbirine

eĢit ise n değeri küçük olanın enerjisi

küçüktür.

ÖRNEK: n= 3 için n+l değerlerini hesaplayalım.

n=3 l=n-1 denl=2 daha öncekileride içerdiği

için l=1 ve l=0 değerlerinide alır

n=3 ve l=2 için n+l=5



Bir önceki örnekteki

n=2 ve l=1 den n+l= 3 idi..

bu gibi durumlarda n değeri küçük olanın

enerjisi düĢük olacak ve elektron buraya

dolacaktır.

O halde elektronlar ilk önce n=2 ve l=1 olan

yere dolmaya baĢlarlar.

Bu konu hakkında aĢağıdaki tabloları

inceleyiniz.



BaĢ kuantum

sayısı(n)

Açısal

kuantum

sayısı(l)

Orbital

cinsi

n+l orbital

1 0 s 1 1s

2 0 s 2 2s

2 1 p 3 2p

3 0 s 3 3s

3 1 p 4 3p

3 2 d 5 3d

4 0 s 4 4s

4 1 p 5 4p

4 2 d 6 4d

4 3 f 6 4f

5 0 s 5 5s

5 1 p 6 5p

5 2 d 7 5d

5 3 f 8 5f

DüĢük enerjiliden

yüksek enerjiliye

doğru n+l

DüĢük enerjiliden

yüksek enerjiliye

doğru orbitaller

1 1s

2 2s

3 2p

3 3s

4 3p

4 4s

5 3d

5 4p

5 5s

6 4d

6 5p

6 6s

7 4f

7 5d

7 6p



Elektronların orbitallere doluĢ sırası aĢağıda

gösterilmiĢtir

elektronların orbitallere yerleĢtirilmesi

1s2s2p3s3p4s3d4p5s4d5p6s4f5d6p

Ģeklindedir.

Buradan anlaĢılacağı gibi elektronlar bir

orbital türü dolmadan (düĢük enerjili olan

orbital) diğer orbitale yerleĢmezler.

HUND KURALI

Bu kurala göre elektronlar aynı cin orbitallere

ilk önce birer birer girer daha sonra zıt yönlü

olarak yerleĢirler.Otobüs kuralıda denebilir.

PAULĠ ĠLKESĠ

Çekirdeğin çevresinde 1,2,3 ….7 yörünge

vardır. Ya da K, L, M R diye gösterilebilir.

a) Pauli’ye göre: n yörünge numarası, olmak

üzere; yörüngelerdeki maksimum elektrön

sayısı 2𝑛2 formülü ile bulunur.

n=1 2𝑒−

n=2 8𝑒−

n=3 18𝑒−

n=4 32𝑒−

b) Son yörüngede maksimum 8 elektron

bulunur. Herhangi bir atom düĢünelim. Atomun

çeğirdeği ve çevresinde yörüngeleri vardır.

Yörüngelerde bulunabilecek maksimum

elektron

sayıları

Ģeklinde gösterilebilir.

Yörünge sayısı, periyot numarası olarak

adlandırılır.

A gruplarında son yörüngedeki elektron sayısı

grub numarası olarakta ifade edilebilir,

Elektronik Konfigürasyon

Modern atom teorisine göre elektronun

bulunma

ıhtımalının en yuksek oldugu hacıme orbıtal

denır 4

Wr orbital çeĢidi vardır. s, p, d ve f. s dei, p

de 3, d

de 5, f de ıse 7 orbıtal vardır.

Bir orbitalde zıt sipinli olmak üzere en fazla 2

elektron bulunur.Ġki elektron alan bir orbital

dolu olarak kabul edilir.

Yarı dolu orbital: Ģeklinde gösterilir.

Tam dolu orbital Ģeklinde gösterilir.

Elektron sayısı orbital türünün sağ üst

köĢesine yazılır.



𝑝1

S ORBĠTALĠ

S orbitali bir tane alt orbital içerir. Onun için

1s orbitaline en fazla 2 elektron

yerleĢebilir.Ġlk önce 1. Elektron yerleĢir ve

Ģeklini alır. Daha sonra 2. Elektron zıt

sipinli olark yerleĢerek orbitali doldurur

𝑠1

𝑠2

P ORBĠTALĠ

P orbitalinde 3 tane alt orbital içerir .bunları

incelersek

𝑝1

𝑝2

𝑝3

𝑝4

𝑝5

𝑝6

D ORBĠTALĠ

d orbitalinde 3 tane alt orbital vardır

𝑑1

𝑑2

𝑑3

𝑑4

𝑑5

𝑑6

𝑑7

𝑑8

𝑑9

𝑑10



F ORBĠTALĠ



Çekirdekte proton ve nötronlar, yörüngelerde ise elektronlar bulunur.

SORU 4

I. Maddelerin en küçük parçası atomdur.

II. Bir elementın atomları Ģekil, hacim, ağırlık bakımından

aynıdır.

III. Birden fazla atom birleĢerek molekülleri oluĢturur.

Yukarıda verilenlerden hangileri Dalton Atom Teorisine göre

doğrudur?

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III

D)II ve III E) I, II ve III

SORU 5

Modern atom teorisi ile ilgili, aĢağıdaki ifa delerden hangisi

yanlıĢtır ?

A) Çekirdeğe yakın olan elektron daha düĢük

enerjilidir.

B) Çekirdeğe yakın olan elektronu koparmak

için daha çok enerji harcanır.

C) 3d orbitallerindekj elektronların enerjisi, 4s

orbitallerindeki elektronlardan daha düĢüktür.

D) Her orbital 2 elektron içerir.

E) Çekirdeğe yakın elektronlar daha hızlı döner.

SORU 1

AĢağıda verilen ifadelerden hangisi Thomson Atom Modeli’ne

ait değildir?

A) Proton ve elektron yüklü parçacıklardır. Bunlar yük

bakımından eĢit, iĢaretçe zıttır.

B) Nötr bir atomda proton sayısı elektron sayısına eĢit olduğu

için yükler toplamı sıfırdır.

C) Atom, yarıçapı 10 cm olan bir küre Ģeklindedir.

D) Atomun kütlesini büyük ölçüde protonlar teĢkil eder.

E) Elektronlar çekirdek çevresindeki dairesel yörüngelerde

hareket eder.

SORU 2

I. Atomun bir çekirdeği vardır. (+) yük ve kütle çekirdekte

toplanmıĢtır.

II. YaklaĢık olarak atom çapı 10−8cm, çekirdek çapı ise

10−13 cm dir.

III. Çekirdekteki (+) yük sayısı elektron sayısına eĢittir.

Rutherford Atom Modeline göre yukarıdakilerden hangileri

doğru olur?

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E)I,II,III

SORU 3:

Bohr atom teoresine göre;

Elektron yüksek bir enerji düzeyinden düĢük enerji seviyesine

geçmesi sırasında enerji açığa çıkar. Ġki enerji düzeyi

arasındaki fark (∆E);

eĢitliği ile belirlenir.

Buna göre, 2. enerji düzeyinden 1. enerji düzeyi ne geçiĢ

sırasındaki enerji farkı nedir?

A) —1,635.1 0−18J

B) +1,635.1 0−18J

C) +1,635.10+18J

D) —1,635.100+18J

E) —1 ,240.10−18J

1-E 2-E 3-A 4-E 5- C



3) Nötr Atom

Proton sayısı (p), elekiron sayısına (el eĢit olan atomlardır.

Örneğin, 𝐶6 , 𝑀𝑔12 ….

Nötr atomlarda p =𝑒− dir.

4) Ġyon

Elektron almıĢ ya da vermiĢ taneciklerdir. Pozitif (+) veya

negatif (—) değer almıĢ atom ya da atom gruplarıdır.

Örneğin,𝐹−1 𝑁𝑎+1 gibi.

Ġyonlarda proton sayıları elektron sayılarına eĢıt

değildir.

Ġyonlarda p 𝑒− dir.

a) Katyon

Elektron vererek pozitif (+) yük ile yüklenmiĢ

atom ya da atom gruplarıdır. Örneğin, 𝑁𝑎+1

Katyonlarda proton sayıları elektron sayılarından

büyüktür.

Katyonda p>𝑒−

𝑀12 𝑔+2 iyonunda 10 elektron vardır.12 Proton vardır

b) Anyon

Elektron alarak negatif (—) yük ile yüklenmiĢ atom

yada atom gruplarıdır. Örneğin, 𝐹−1 Anyonlarda proton sayısı elektron sayısından kü

çüktür.

Anyonlarda p < dir.’

𝐶17 𝑙−1iyonunda 18 elektron vardır.

Ters U Metodu

Herhangi bir elementin sembolü X olsun.

* Sağ üst köĢeye yük yazılır. (+, —) nötr ise sıfır

(0) genellikle yazılmaz.

* Sol alt köĢeye atom numarası yazılır.

(Proton sayısı = Çekirdek yükü = Pozitif yük sayısı)

* Sol üst köĢeye kütle numarası yazılır.

* Hesaplamalarda kolaylık olması açısından sağ

alt köĢeye elektron sayısı, sol ortaya nötron sayısı

yazılabilir.

ATOM ve ATOMLA ĠLGiLĠ TERĠMLER

Fiziksel ve kimyasal yollarla parçalanamayan, elementin bütün

özelliklerini üzerinde taĢıyan en küçük birime atom denir.

Demir (Fe), Bakır (Cu) ve Altın (Au) gibi elementler

incelendiğinde, atom adı verilen çok küçük taneciklerden

oluĢtuğu gözlenir.

Atom iki kısımdan oluĢmaktadır

1- Çekirdek

2- Yörünge

Çekirdekte proton ve nötronlar, yörüngelerde ise elektronlar

bulunur.

Çekirdekte proton ve nötronlar, yörüngelerde ise elektronlar

bulunur.

* esyb : Elektrostatik yük birimi

* akb Atomik kütle birimi (1 akb — 1,67.10−24 gramdır.)

1) Atom Numarası

Herhangi bir atomun çekirdeğinde bulunan toplam proton

sayısıdır.

Her atomun kendine Ö7çju proton sayısı vardır.

Atomları biribirincfe, ayırmak için öncelikle proton sayısına

bakılır.

Atomun .kirdeğinde yük sadece protonlara ait olduğun<f proton

sayısına aynı zamanda çekirdek yükü de denir. 0 halde,

Atom Numarası = Proton Sayısı = Çekirdek Yükü

2) Kütle Numarası

Bir atomun kütle numarası; atomun proton ve nötron sayıları

toplam ına eĢittir.

Kütle numarası = Proton Sayısı + Nötron Sayısı

Atomun kütlesi ile kütle numarası karıĢtırılmamalıdır.



5) lzoelektronık

Elelektron dagılımı ve sayısı eĢıt olan tanecıklerdir. Örneğin,

* 𝑀12 𝑔+2 iyonu ile 𝑂8−2 iyonunun elektron sayıları

biribirine eĢittir. Her ikisinin de 10 ar tane elektronu

vardır. Ġyonlar izoelektroniktir.

* 𝐿𝑖3+1 𝐻𝑒2

𝐿𝑖3+1 iyonunun 2 elektronu vardır. Nötr He atomu

nun da 2 elektronu vardır. Elektron sayısı eĢit oldu

ğundan 𝐿𝑖3+1 ve 𝐻𝑒2 izolektroniktir.

* izoelektronik iyonların kimyasal özellikleri birbi

rine benzerdir.

6) Ġzobar

Kütle numaraları aynı atom numaraları farklı olan

atomlardır. Örneğin,

𝑀𝑔1224 𝑁𝑎11

24

Kütle numaraları aynı(24) atom numaraları farklı olduğu için

izobar atomlar adı verilir.

* Ġzobar atomların kimyasal özellikleri farklıdır.

7) Ġzoton

Nötron sayısı aynı atom numarası farklı olan

atomlardır. Örneğin,

𝑀𝑔1224 𝑁𝑎11

23 her ikisinde eĢit sayıda nötron

vardır. Nötron sayıları 12 dir.

* Ġzoton atomların kimyasal özellikleri farklıdır.

8) Ġzotop

Proton sayıları aynı, nötron sayıları farklı yada

proton sayıları aynı kütle numaraları farklı olan atomlardır.

Örneğin, 𝐶𝑙 −1735 𝐶𝑙17

37

Ġzotop atomların tabiatta bulunma yüzdeleri bir

birinden farklıdır. Dolayısıyla ortalama atom ağırlıkları

(O.A.A) kesirlidir. Örneğin,

𝐶𝑙1735 %75 oranında 𝐶𝑙17

37 % 25 oranındadoğada bulunmaktadır.

O.A.A = 35.75/100 + 37 .25/100 = 35.5 gr/mol

Ġzotop atomlarrn özellikleri:

1- Kimyasal özellikleri aynıdır.

2- Fiziksel özellikleri farklıdır.

3- Ortalama atom ağırlıkları kesirlidir.

4- OluĢturdukları bileĢiklerin mol ağırlıkları farklıdır.

Atom numarası= Elektron + yük

Proton sayısı ile nötron sayısın;n plan kütle

numarasını verir.

K.N= Proton Sayısı+ Nötron Sayısı

Örnek:

Atomun yapısıyla ilgili;

I. Proton ve nötronlar atomun çekirdeğindedir.

Il. Atomun kütle numarası, proton sayısı ile nOt

Elektron

ron sayısının toplamına eĢittir.

III. Atom numarası, proton, nötron ve elektron sa

yılarının toplamına eĢittir.

lfadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I 8) YalnızII C) Yalnız III

D)IveII E) IIve III

Çözüm:

Atomun çekirdeğinde proton ve nötronlar, yörüngede ise

elektronlar bulunur. 1. ifade doğrudur. Kütle

numarası, proton ve nötron sayılarının toplamına

eĢittir. Il. ifade doğrudur. Atom numarası proton sayı-

sına eĢittir. Nötron sayısına bağlı değildir. 111. ifade

yanlıĢtır.Doğru cevap D seçeneğidir.

Örnek:

𝐶2040 𝑎+2 iyonu için aĢağıdakilerden hangisi yanhıĢtır?

A) Atom numarası 20 dir.

B) Elektron sayısı l8dir.

C) Nötron sayısı 20 dir.

D) Kütle numarası 40 dır.

E) Çekirdek yükü +2 dir.

Çözüm:

Atom numarası, atom sembolünün sol tarafına,

yük sağ üst tarafa, kütle numarası da sol üst kısma

yazılır. ―A‖ seçeneği doğrudur.

Proton sayısı = Elektron sayısı + yük bağıntısı ndan

20 = E.S + 2 E.S = 18 dir. B seçeneği doğrudur.

Kütle numarası = Proton sayısı + Nötron sayısı

bağıntısından

40 = 20 + N.S N.S = 20 dir. C seçeneği doğ-

rudur.

―D‖ seçeneği de doğrudur.

―E‖ seçeneğinde çekirdek yükü denmiĢ, çekirdek

yükü atom numarasına eĢittir(20). E Ģıkkı yanlıĢtır.

Doğru cevap E seçeneğidir.



SORU 1 : AĢağıda verilen atomlardan hangisinin nötron

sayısı, 𝑃1531

atomunun nötron sayısının 2

katı değildir?

A) 𝑁2860 B) 𝐶𝑜27

59 C) 𝐹𝑒2658 D) 𝐶𝑢29

61 E) 𝑀𝑛2555

SORU 2 :

Nötron sayısı atom numarasından 1 fazla olan 𝑌+3

iyonunun 10 elektronu bulunduğuna göre nötron sayısı kaç

olur?

A)14 B)13 C)12 D)8 E)7

SORU 3

𝑋+2 iyonunda 30 elektron vardır. X’in nötronsayısı proton

sayısından 8 fazladır.

Bu iyonun kütle numarası kaçtır?

A) 80 B)76 C)72 D) 68 E)64

9) Allotrop

Bir maddenin farklı Ģekilde dizilmesiyle oluĢan farklı

maddelere allotrop denir.

Örneğin, elmas ve grafit karbon atomlarından oluĢan allotrop

maddelerdir.

Özellikleri

1- Reaksiyona girme aktiviteleri farklıdır.

2- Fiziksel özellikleri farklıdır.

3- Uzaydaki diziliĢleri farklıdır.

4- Reaksiyona girdikleri madde aynı ise aynı ürünü oluĢtururlar.

Örnek:

Rombik kükürt ve monoklinik kükürt birbirinin allotropud ur.

Buna göre;

I. Fiziksel özellikleri

II. Yapısındaki atomların cinsi

III. Kristal yapıları

ifadelerinden hangileri rombik kükürt ve monoklinik kükürt için

aynıdır?


E) I, II ve III D) II ve III

Çözüm:

Aynı atomun farklı Ģekilde dizilmesiyle oluĢan maddeler

birbirinin aliotropudur. Buna göre 1. öncülde fiziksel özellikleri

farklıdır, yanlıĢtır. Il. öncülde maddeleri oluĢturan atomlar aynı

olduğundan doğrudur. Uzaydaki diziliĢleri yani kristal yapıları

farklıdır. Dolayısıyla 111. öncül yanlıĢtır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

1-E2-A3-C



SORU 5

𝑁11 𝑎+1 , 𝐹9−1 tanecikleri için

I.Çapı en büyük olan 𝐹9−1 dır.

II. 𝑁11 𝑎+1 in çapı en azdır.

III. Üçününde kimyasal özellikleri aynıdır.

hangileri doğrudur?

A) yalnız I B) yalnıZ II C) I ve II

D)II ve II E) I,II,III

SORU 6

tepklmelerine göre C nin allotropu olan elmas ve grafit Için;

I. Kimyasal özellikleri aynıdır.

II. OluĢturduğu bileĢiklerin kimyasal özellikleriaynıdır.

III. Elmas ve grafitin tepkimelere girme aidiviteleri farklıdır.

Ifadelerinden hangllerl doğrudur?

A) Yalnız II B) I ve II C) Yalnız III

D)IIveIII E)IveIII

SORU 7

Proton sayısı — nötron sayısı ve, proton sayısı — elektron

sayısı grafiği verilen X, Y ve Z için hangisi doğrudur?

A) X ve Y izotopdur

B) Y ve Z izobardır

C) X ve Z allotroptur

D) X katyondur

E) Y ve Z notrdür

SORU 1:

Bir X elementiflin doğal izotoplarıflın kütle numaraları ve

doğadaki bulunma yüzdeleri Ģekildeki grafikteki gibidir.

Buna göre X elementinin ortalama atom kütlesi kaçtır?

A) 118 B) 118,7 C) 120 D) 121,3 E) 123

SORU 2

𝑋56 +2 iyonunun nötron sayısı, elektron sayısından 6 fazladır. X in atom numarası 1<açtır?

A) 22 B) 24 C) 26 D) 28 E) 30

SORU 3

𝑋1531 −3 iyonunda kaç tane elektron vardır? A) 12 B) 15 C) 16 D) 18 E) 21

SORU 4

Yukarıdaki grafikler izobar, izotop, izoelektro nik atomlar için

ÇizilmiĢtir.

Buna göre aĢağıda hangi Ģıkta grafikler

doğru belirtilmiĢtır?

I II III

A izobar izotop izoelektronik

B izobar izoelektronik izotop

C izoelektronik izotop izobar

D izotop izoelektronik izobar

E izotop izobar izoelektronik

1-B2-C3-D4-A5-C6-B7-D



SORU 1:

X elementinin atom numaralan aynı, kütle numaraları farklı iki

atomunun aynı Y atomu ile oluĢturdukları bileĢikler için

aĢağıdakilerden hangileri aynıdır?

I.Aynı sıcaklıkta difüzyon hızları

II, Molekül kütleleri

II. Kütlece yüzde bileĢimleri

IV. Kimyasal formülleri

A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III

D)IveIII E) I , III ve IV

SORU 2:

Atoma iliĢkin aĢağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğu kesin

değildir?

A) Nükleon sayısı, proton ve nötron sayıları toplamına eĢittir.

B) Proton sayıları eĢit, nötron sayıları farklı olan taneciklere

izotop denir.

C) Nötron sayıları eĢit olan farklı element atomlarının kimyasal

özellikleri farklıdır.

D) Elektron sayıları aynı olan tanecikler izoelektroniktir.

E) Aynı atomun farklı iyonlarının fiziksel özellikleri

farklıdır.

1-A2-D



Her orbitale en fazla 2 elektron yerleĢir. YerleĢen

elektronların spini (yön) ters olmalıdır.


Buna göre;

s orbitali en fazla 2 elektron

p orbitali en fazla 6 elektron

d orbitali en fazla 10 elektron

f orbitali en fazla 14 elektron alır.

Not Elektronlar orbitallere yejleĢtirilirken enerji

Periyot si düĢük olan tercih edilir. Sırayla her orbitale 1 er

elektron yerleĢtirilir. Artan eLktronlar baĢtan itibaren

tekrar yerleĢtirilir.

ELEKTRON DAĞILIMI

Elektron dağılımı iki Ģekilde yapılır.

1- Pauli prensibine göre

2- Elektronik konfigürasyona göre

1. Pauli Prensibi

Çekirdeğin çevresinde 1,2,3 ….7 yörünge vardır. Ya da K, L, M R

diye gösterilebilir.

a) Pauli’ye göre: n yörünge numarası, olmak üzere;

yörüngelerdeki maksimum elektrön sayısı 2𝑛2 formülü ile

bulunur.

n=1 2𝑒−

n=2 8𝑒−

n=3 18𝑒−

n=4 32𝑒−

b) Son yörüngede maksimum 8 elektron bulunur. Herhangi bir

atom düĢünelim. Atomun çeğirdeği ve çevresinde yörüngeleri

vardır.

Yörüngelerde bulunabilecek maksimum elektron

sayıları


Yörünge sayısı, periyot numarası olarak adlandırılır.

A gruplarında son yörüngedeki elektron sayısı

grub numarası olarakta ifade edilebilir,

2. Elektronik Konfigürasyon (Modern Atom Teorisi)

Modern atom teorisine göre elektronun bulunma

ıhtımalının en yuksek oldugu hacıme orbıtal denır 4

Wr orbital çeĢidi vardır. s, p, d ve f. s dei, p de 3, d

de 5, f de ıse 7 orbıtal vardır.



Elektron dağılım f ile bitiyorsa lantanitler veya aktinitlerdir.

Çekirdeğe en yakın orbitalin potansiyel enerji seviyesi en

düĢüktür. Orbitallerin enerji seviyelerine göre sıralanması için

aĢağıdaki tablodan yararlanılarak

elektronların orbitallere yerleĢtirilmesi

Yazılan konfigürasyonda herhangi bir orbitali incelersek

Elektronik konfigürasyon yardımıyla;

* Periyot sayısı

* Grubu

* Elementlerin sınıflandırılması

* Değerlik elektron sayısı

* Tam dolu, yarı dolu orbital sayısı bulunabilir.

Periyot Sayısı : (En büyük baĢ kuant sayısı)

Elektronik konfigürasyondaki en büyük katsayıdır.

de en

büyük katsayı 4 tür. Demek ki X 4. periyottadır.

Grubu:

Elektronik konfigürasyondaki son orbitale göre tanımlanır.

son orbital s veya p ise A grubu

son orbital d veya f ise B grubu.



Elementlerin Sınıflandırılması

1A

2A Metaldir.

3A

5A

6A Ametaldir.

7A

8A Soygazdır.

Hidrojen lA grubunda yer alır ancak ametalik

özellik gösterir,

daki beĢ element üç farklı özellik gösterdiğin-

den genel bir sınıfı yoktur. Fakat C (karbon)

ametaldir.

B grubları geçiĢ metalleridir.

Elektronik konfigürasyon 4 f ile biterse lantanit.

f ile biterse aktinit olarak sınıflandırılır.

elektron sayısı

Grup numarası olarak tanımlanır.

Örneğin, 5A grubundaki X in değerlik elektron sayısı 5 dır.

5B grubundaki Y nin değerlik elektron sayısı 5

dir.

Elementlerin bileĢiklerinde aldıkları değerlikler

* Metaller elektron vermeye yatkın olduğundan

1A grubu metalleri bileĢiklerinde +1

2A grubu metalleri bileĢiklerinde +2

3A grubu metalleri bileĢiklerinde +3değerlik alırlar.

Not:

B grubu metalleri genelde bileĢiklerinde değiĢken pozitif

değerlik alırlar.

* Ametaller bileĢik oluĢtururken genellikle elektron alırlar.

Ancak (+) değerlik aldıkları bileĢikleride bulunur.

Dolayısıyla

5A grubu bileĢiklerinde —3, ... +5

6A grubu bileĢiklerinde —2, ... +6

7A grubu bileĢiklerinde —1, ...değerliklerini alırlar.

* Soygazlar son yörüngedeki orbitalleri tam dolu

olduğundan ne elekton alırlar ne de verirler. Dolayısıyla

değerlikleri yoktur.

Not:

Flor ametali bileĢiklerinde daima —1 degerliklıdir.

Oksijen ametali bileĢiklerinde O𝐹2

hariç + Değerliklik almaz.

SORU 1

.

𝑁𝑎11 elementi için verilen yukarıdaki elektron diziliĢleri

aĢağıdaki durumlardan hangisini göstermektedir?

I II III

A Anyon UyarılmıĢ Anyon

B Katyon UyarılmıĢ Temel hal

C Temel hal Anyon UyarılmıĢ D Katyon Temel hal UyarılmıĢ E UyarılmıĢ Anyon Temel hal

1-B



SORU 1

𝑋−1 iyonunun elektron sayısı 18 dır.

𝑋+5 iyonu ile ilgili;

I. Elektron dağılımı dir.

II.

III. Kimyasal özelliği 𝑋−1 den farklıdır.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I 8) Yalnız III C) I ve II

0)II ve III E) I.II ve III

SORU 2

Atom numarası 16 olan S atomunun elektron diziliĢi

ile ilgili,

verilenlerden hangileri yanlıĢtır?

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll

D) ll ve lll E) l ve lll

SORU 3:

2𝑝2 orbitalinde elektronların bulunma olasılığı;

Ģeklinde olan nötr atoma iliĢkin,

I. Son yörüngesindeki orbital sayısı elektron sayısına eĢittir.

II. Çekirdek yükü 5 olamaz.

III. Elektron dağılımı 1𝑆22𝑆22𝑝4 Ģeklindedir.

yukarıda verilen yargılardan hangileri kesin doğrudur?


D)IveIII E) IIveIII

SORU 4:

Yukarıda bir atomun temel halde elektron diziliĢi verilmiĢtir.

Buna göre, aĢağıda verilen yargılardan hangisi yanlıĢtır?

A) Çekirdekten uzaklaĢtıkça orbitallerin enerjisi artar.

B) 2p enerjisi 3𝑝𝑋 in enerjisiden düĢük, 2𝑝𝑦 , nin enerjisine

eĢittir.

C) 2𝑝𝑦 , orbitalinde elektron bulunma olasılığı

Ģeklindedir.

D) 1s nin enerjisi en düĢüktür.

E) Atoma enerji verilirse 2𝑝𝑋 teki elektron 2𝑝𝑧 orbitaline

uyarılır.

1-E2-E3-B4-E



SORU 1:

I.N𝑂3−

II.N𝑎3N

III.N𝐻3

Yukarıda verilen iyon ve bileĢiklerdeki azotların değerlikleri

hangi seçenekte doğru verilmiĢtir? 𝐻1 , 𝑁7 , 𝑂8 , 𝑁𝑎11

I II III

A +5 -3 -3

B +6 +3 -3

C -5 +3 +3

D +3 -3 +3

E +5 -3 +3

SORU 2:

Grafiti elmasa dönüĢtürmek için

I. Yüksek basınç altında bağ yapısı düzenlenmeli

II. Protonla bombardıman edilmeli

III, Nötronla bombardıman edilmeli

hangileri uygun bir yöntem olarak benimsenebilir?


D) II ve III E) I,II ve III

SORU 3:

Temel elektron diziliĢinde 3. enerji düzeyinde 1 yarı dolu

orbitali bulunan kaç tane atom vardır?

A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

1-E2-A3-D



2006 ÖSS: AĢağıdaki iyonların hangisinde toplam

elektron sayısı diğerlerinden farklıdır? ( H1 , C6 , N7 ,

O8 )

A)NH4+

B)CN−

C) OH−

D) N−3

E) O−2

ÇÖZÜM

A) N den 7 elektron H dan 4 elektron toplam 11

elektron 1 tanesi verilmiĢtoplam 10 elektron kalmıĢ (+1 1

adet vermiĢ demek)

B) C den 6 N den 7 toplam 13 elektron -1 de aldığını

gösterir 14 elektron.

C) Oksijenden 8 elektron H dan 1 elektron -1 de aldığını

gösteriyor toplam 10 elektron

D) N den 7 elektron -3 de 3 elektron aldığını gösteriyor

toplam 10 e

E)Oksijenden 8 elektron -2 de 2 tane aldığını

gösteriyor 10 elektron

CEVAP B

2006ÖSS : 29 X element atomuyla ilgili,

I.Elektronlarının orbital Ģeması

biçimindedir.

II. X+ iyonunun elektron dağılımı [Ar] 3d10 dur.

III. 3pz orbitalindeki elektronlarının bulunma

olasılıklarının

dağılımı

Ģeklindedir.

yargılarından hangileri doğrudur?( 𝐴𝑟18 )

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

2004 ÖSS:

Tek atomlu olan bir X taneciğinin eksi yüklü bir iyon

olduğu ve bu durumdaki toplam elektron sayısı

bilinmektedir.

Yalnızca bu bilgilere dayanarak aĢağıdakilerden

hangisi kesin olarak bilinebilir?

A) X i oluĢturan atomun ait olduğu elementin

yapabileceği

bileĢiklerin formülünün ne olduğu

B) X in çapının, oluĢtuğu atomun çapından büyük

olduğu

C) X i oluĢturan atomun alabileceği değerliklerin ne

olduğu

D) X i oluĢturan atomun ait olduğu elementin periyodik

cetveldeki yerinin ne olduğu

E) X in elektron sayısının, oluĢtuğu atomun elektron

sayısından ne kadar fazla olduğu

ÇÖZÜM: Bir iyonun sadece eksi yüklü olduğu ve toplam

elektron sayısı biliniyor ise

bu anyondur yükünü de bilseydik protonu bulur ve

oradan da p.cetveldeki yerini

bulabilirdik. Anyonların çapı daima nötr atomlarının

çapından büyüktür.

Buna göre CEVAP B

2005 ÖSS: Tek atomlu olan X ve Y tanecikleri,

aĢağıdaki koĢulların

hangisinde birbirinin hem izotopu hem de

iyonudur?

A) Yalnız proton sayıları eĢit, nötron sayıları ve

elektron sayıları farklı ise

B) Yalnız nötron sayıları eĢit, proton sayıları ve

elektron sayıları farklı ise

C) Yalnız elektron sayıları eĢit, nötron sayıları ve

proton sayıları farklı ise

D) Hem proton hem de nötron sayıları eĢit, elektron

sayıları farklı ise

E) Hem nötron hem de elektron sayıları eĢit, proton

sayıları farklı ise

ÇÖZÜM: Ġzotop atomlarda proton sayıları eĢit nötron

sayıları farklı olur elektron sayıları da farklı olur ise

iyon

halindedirler.

CEVAP A

2004-2010 SINAV SORULARI VE ÇÖZÜMLERĠ



ÇÖZÜM:

Bu diziliĢe küresel simetriden dolayı dikkat etmek

gerekir. temel diziliĢ

29= 1𝑆2 2𝑆2 2𝑝6 3𝑆2 3𝑝6 4𝑆2 3𝑑9 olması gerekirken bu

doğru değildir.

Cu=29 küresel simetriye ulaĢmak için 4S deki 1

elektronu 3d ye verir.

Dorğu diziliĢ 29= 1𝑆2 2𝑆2 2𝑝6 3𝑆2 3𝑝6 4𝑆2 3𝑑10

Ģeklindedir.

I. yargı doğrudur.

I. yargıda ise 1 elektron 4S den kopacaktır (elektron en

yüksek enerjiden kopar)Bu da doğrudur.

Pz orbiteli zaten 3 boyutta Ģekildeki gibidir.

Cevap:E

2008 ÖSS:

Atomun yapısıyla ilgili aĢağıdaki ifadelerden hangisi

yanlıĢtır?

A) Nötr bir atomun elektron sayısı proton sayısına

eĢittir.

B) Elektronlar eksi yüklüdür ve çekirdeğin etrafında

hareket hâlindedir.

C) Proton artı yüklü, nötron ise yüksüzdür.

D) Proton ve nötron sayılarının toplamı kütle numarasına

eĢittir.

E) Elektron alması veya vermesi durumunda atom

çapı değiĢmez

ÇÖZÜM:Nötr atomlarda P=e dur . Elektronun yükü

eksidir ve çekirdeğin etrafında döner .

proton artı yüklü çekirdekte nötron yüksüzdür ve

çekirdektedir.

proton ve nötronun toplamı kütle numarasına eĢittir

elektron ihmal edilmiĢtir.

Atomdan elektron kopması atomun çapının küçülmesine

elektron alması ise

atomun çapının büyümesine neden olur E Ģıkkı yanlıĢtır.

CEVAP E

2008 ÖSS: AĢağıda elektron diziliĢleri verilen element

atomlarından

hangisinin değerlik elektron sayısı

yanlıĢtır?

Element

atomu

Elektron

diziliĢi

Değerlik

elektron

sayısı

A 𝐻1 1𝑆1 1

B 𝐿𝑖3 1𝑆22𝑆1 3

C 𝐶6 1𝑆22𝑆22𝑝2 4

D 𝑁7 1𝑆22𝑆22𝑝3 5

E 𝑁𝑒10 1𝑆22𝑆22𝑝6 8

ÇÖZÜM: B Ģıkkında 2s1 ile biten bir element var en

yüksek enerji seviyesindeki elektron değerlik

elektronudur.

Bu yüzden B Ģıkkında değerlik elektron sayısı 1 dir. 3

değildir.

CEVAP B

2009 ÖSS: 𝑋 𝑍𝐴 element atomunun elektron diziliĢi,

1𝑝𝑎 2𝑠𝑏2𝑝𝑐 dir.

Buna göre X elementiyle ilgili aĢağıdaki ifadelerden

hangisi yanlıĢtır?

(a, b, c nin sayısal değerleri sıfırdan büyüktür.)

A) a, b, c nin sayısal değerlerinin toplamı Z ye

eĢittir.

B) b ve c nin sayısal değerlerinin toplamı X in değerlik

elektron sayısını verir.

C) Z − A nın sayısal değeri X in nötron sayısını

verir.

D) b ve c nin sayısal değerlerinin toplamı, X in periyodik

tablodaki grup numarasını verir.

E) Elektron diziliĢindeki 2 sayısı, X in periyodik

tablodaki

periyot numarasını gösterir.

ÇÖZÜM:Atomun yapısı ile ilgili bir sorudur. A kütle

numarasıdır ve A=p+n dur.

Z atom numarasıdır ve protona eĢittir. A -Z = nötron

sayısını verir. Z-A değil

Cevap:C



2009 ÖSS:Tabloda, X, Y, Z, Q element atomlarının tüm

elektronlarıyla

ilgili bilgiler verilmiĢtir.

Element atomu BaĢ kuantum sayılarındaki

(n lerdeki) toplam elektron

sayısı

n=1 n=2

X 1 0

Y 2 4

Z 2 6

Q 2 7

Buna göre X, Y, Z, Q ile ilgili aĢağıdakilerden

hangisi

yanlıĢtır?

A) X element atomunun bir elektronu vardır ve

1s orbitalindedir.

B) Y, Z, Q element atomlarının s ve p olmak üzere

iki tür orbitali vardır.

C) Y, Z, Q element atomlarının baĢ kuantum sayısı

1 olan orbitalleri tam doludur.

D) Q element atomu bir elektron vererek soygaz

elektron düzenine ulaĢır.

E) X ve Y elementleri Y𝐻4

bileĢiğini yapar.

ÇÖZÜM : Q elementinin elektronları 2)7 diye dağılır , Q

7A dadir 1 elektron vererek değil alarak soygaza

benzer.

CEVAP D

2010 YGS:Bir elementin nötr atomu ile baĢka bir

element atomunun iyonu karĢılaĢtırıldığında

aĢağıdakiler- den hangisi kesinlikle farklıdır? A) Proton

sayıları B) Nötron sayıları C) Elektron sayıları D) Çapları

E) Hacimleri

ÇÖZÜM: Ġki farklı elementin proton sayıları kesinlikle

farklıdır. periyodik cetvelde elementler atom

numarasına göre diğer bir ifade ile proton sayısına göre

dizilmiĢlerdir . Nötronları aynı olan atomlar olabilir ama

proton sayıları aynı olan farklı atomlar mevcut değildir.

CEVAP A

2010 YGS: Tabloda, X, Y, Z, Q element atomlarıyla ilgili

bazı bilgiler verilmiĢtir.

Element

atomu

Proton

sayısı

Nötron

sayısı

Elektron

sayısı

Kütle

numarası

X 9 9

Y 14 27

Z 15 15

Q 17 17 35

Buna göre, element atomlarıyla ilgili aĢağıdakilerden

hangisi yanlıĢtır?

A) Xin elektron sayısı 9dur.

B) X’in kütle numarası 18’dir.

0) Y’nin atom numarası 13’tür,

D) Z’nin proton sayısı 15’tir.

E) Q’nun nötron sayısı 17’dir.

ÇÖZÜM:

A)Proton sayısı=elektron sayısı(nötr ise) 9 doğrudur. B)

KN=p+n dur 9+9=18 C) Proton=Kn-nötron =27-14=13 D)Z

de 15 elektron 15 proton var demektir. E)35-17=18

nötron olmalı

CEVAP E

hasan firat atomun yapisi - alonot.com · hasan firat atomun yapisi arsu yayinlari »atomun...

Documents