1

Haftanın Gündemi-Beklentiler

Küresel piyasalar izlenirken; yurtiçinde S&P değerlendirmesi önem taşıyor...

Bu hafta küresel piyasalarda Fed tutanakları açıklandı. Ayrıca Japonya’daki

ekonomik durum, dünyada petrol fiyatları da gündemin ilk maddeleri

arasındaydı. Avrupa Merkez Bankası varlığa dayalı menkul kıymet alımına

başladı. Rusya ve İran’la ilgili gelişmeler de dünya piyasaları tarafından

yakından izlenmekte.

Fed’in Ekim sonunda yaptığı toplantının notları bu hafta açıklandı.

Burada aslında yeni bir söylem yoktu. Fed üyelerinin toplantıda ABD’de

enflasyondaki durumu ve faiz artırım süreciyle ilgili durumu; bu

konularda yapacakları açıklamaya ilişkin ayrıntıları tartıştıkları

görülmekte. Tutanakların açıklanmasında sonra ABD doları diğer para

birimlerine göre değer kazandı, ancak daha sonra tekrar eski değerine

döndü.

Japonya’da ekonomik daralmayla birlikte erken seçim süreci başladı.

Japon Merkez Bankası yeni bir adım atmadı ama yendeki değer kaybı

devam ediyor.

Avrupa Merkez Bankası bankaların daha fazla kredi vermelerini

sağlamak ve ekonomiyi canlandırmak için varlığa dayalı menkul kıymet

alımlarına başladığını açıkladı.

27 Kasım’da yapılacak OPEC zirvesi öncesi dünyada petrol fiyatlarının

gidişatı konuşulan en önemli konular arasında. Bu konuda aralarında

Rusya’nın da olduğu bazı OPEC üyelerinin üretim kısıntısı talep edeceği

yolundaki söylentiler fiyatların hafif artmasını sağladı.

İran ile Batı ülkeleri arasındaki nükleer müzakereler devam ediyor.

Konuyla ilgili gelecek hafta bir açıklama yapılması beklenmekte.

Sonuçta, bu hafta dolar Japon yenine karşı değer kazanmaya devam etti,

euroya karşı fazla değişmedi. Euro/dolar paritesi 1.2415 civarında

seyrederken; dolar/yen paritesi 117.90 dolaylarında.

Brent ham petrolünün varili 80.80 dolar; ABD hafif ham petrolünün

varili ise 77 dolar civarında. Altının onsu ise 1204 dolar düzeyine çıktı.

Türkiye’de Merkez Bankası’nın PPK toplantısı vardı. Piyasada faiz oranları bu

toplantı öncesinde bir faiz indirimi beklentisiyle gerilerken, Fed tutanakları

öncesinde değer kaybeden TL daha sonra tekrar güçlendi. PPK toplantısında

piyasanın büyük ölçüde beklediği gibi faizlerde herhangi bir değişiklik olmadı.

Merkez Bankası’nın enflasyonun yüksekliğini de hesaba katarak S&P

değerlendirmesi öncesinde faizlerde bir değişikliğe gitmediği anlaşılmakta.

Bugün akşam saatlerinde açıklanacak olan S&P’nin Türkiye

değerlendirmesinde ise notta bir indirim beklenmemekte. Zaten S&P Türkiye’yi

yatırım yapılabilir kategoride değerlendirmemekte. Cari açıktaki düşüş, petrol

21 Kasım 2014

2

fiyatlarındaki azalma ve Merkez Bankası’nın temkinli duruşunun sürmesiyle

birlikte S&P’nin negatif olan görünümü pozitif yapma olasılığı az da olsa

bulunmakta.

Türkiye’de bu hafta işsizlik ve bütçe verileri açıklandı. İşsizlikte Ağustos dönemi

olmasına rağmen %10 eşiğinin aşılmış olması ekonomide düşük büyüme

sürecinin devamı ile açıklanabilir. Öte yandan, bütçe açığındaki artışa rağmen

yılsonu hedeflerine ulaşma yolunda herhangi bir risk bulunmamakta. Haftaya

Kasım ayı imalat sanayii kapasite kullanım oranları ve Ekim ayı dış ticaret

verileri açıklanacak.

Sonuçta, haftaya küresel piyasalarda izlenecek en önemli gündem maddeleri;

Japon ekonomisindeki son durum, İran ile Batı ülkeler arasındaki nükleer

görüşmelerle ilgili 24 Kasım’da açıklanacak sonuç, 27 Kasım’da OPEC’in

toplantısıdır. Yurtiçinde ise S&P’nin not ve görünümü değiştirmeme kararı

alması halinde bunun piyasalara fazla bir etkisi olması beklenmemekte.

Görünümün pozitife çekilmesi ise Türk Lirası’nı olumlu etkileyebilir.

Bu çerçevede, dolar/TL paritesinin 2.20-2.24 aralığında seyredeceğini tahmin

etmekteyiz. Gösterge tahvilin bileşik faizinin %7.90-8.20 aralığında hareket

edeceğini öngörmekteyiz.

TÜRKİYE’DE BU HAFTA

Son ekonomik gelişmeler...

Maliye Bakanlığı, Ekim ayında merkezi yönetim bütçesinin 3 milyar lira açık verdiğini, faiz dışı fazlanın (FDF) ise 3.99 milyar lira olarak gerçekleştiğini açıkladı. Geçen yıl Ekim ayında bütçe 3.2 milyar lira açık vermiş, 761 milyon lira faiz dışı açık meydana gelmişti. Ocak-Ekim döneminde bütçe açığı 14.9 milyar lira, FDF ise 30.3 milyar lira olarak gerçekleşti. Geçen yıl aynı dönemde bütçe 7.7 milyar lira açık vermiş, FDF ise 38.6 milyar lira düzeyinde gerçekleşmişti.

2013 Ağustos döneminde yüzde 9 olan işsizlik oranı 2014 aynı dönemde yüzde 10.1 olarak 6 aylık aranın ardından yeniden çift haneyi gördü. İşsizlik en son Şubat 2014 döneminde yüzde 10.2 ile çift haneli bir seviyede gerçekleşmişti. Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarını kapsayan Ağustos döneminde tarımdışı işsizlik ise yüzde 12.3 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı ise bir önceki döneme göre değişim göstermeyerek yüzde 10.4 oldu. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2014 Ağustos döneminde 2.944 milyon kişi oldu. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 8.9 kadınlarda ise yüzde 12.7 oldu. Verilere göre 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı yüzde 18.9 olarak gerçekleşti. Ağustos 2014 döneminde 15 ve daha yukarı yaştaki istihdam edilenlerin sayısı, 26.31 milyon kişi, istihdam oranı ise yüzde 46.1 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 5.82 milyon kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 20.5 milyon kişi olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin yüzde 22.1'i tarım, yüzde 20'si sanayi, yüzde 7.5'i inşaat, yüzde

3

50.5'i ise hizmetler sektöründe yer aldı. İşgücü nüfusu 2014 yılı Ağustos döneminde 29.26 milyon kişi, işgücüne katılma oranı ise yüzde 51,2 olarak gerçekleşti.

Merkezi yönetim brüt borç stoku Ekim sonu itibariyle 599.7 milyar lira oldu. Hazine verilerine göre, borç stokunun 411.1 milyar TL tutarındaki kısmı TL cinsi, 188.6 milyar TL tutarındaki kısmı döviz cinsi borçlardan oluştu.

Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu, Eylül sonu itibariyle 2013 yıl sonuna göre 6.1 milyar dolar artarak 163.6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bir önceki yıl sonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmalarının 3.5 milyar dolar, tahvil ihracı biçimindeki borçlanmalarının ise 3.8 milyar dolar arttığı gözlendi. Aynı dönemde, bankacılık dışı finansal kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 2.4 milyar dolar azalırken, tahvil stoku ise 2.7 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu dönemde, finansal olmayan kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 829 milyon dolar azalırken, tahvil stoku ise 4.8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Eylül sonu itibarıyla, özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu (ticari krediler hariç), 2013 sonuna göre 3.3 milyar dolar artarak 43.6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Özel sektörün yurtdışından sağladığı toplam kredi borcu, Eylül sonu itibarıyla kalan vadeye göre incelendiğinde, 1 yıl içinde gerçekleştirilecek olan anapara geri ödemeleri toplam 72.6 milyar dolar tutarında gerçekleşti.

TCMB beklentilere paralel olarak kısa vadeli faizleri sabit tuttu...

Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), beklentilere paralel olarak bir hafta vadeli repo faiz oranı, marjinal fonlama oranı ve gecelik borçlanma faizini değiştirmedi. TCMB bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını yüzde 8.25, marjinal fonlama oranını yüzde 11.25, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranını yüzde 10.75, TCMB borçlanma faiz oranını ise yüzde 7.5 seviyesinde sabit tuttu.

S&P’ye gore Türk bankalarının aktif kalitesi diğer ülkelere göre iyi…

Kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor's (S&P) Türkiye'deki bankaların aktif kalitesi ve sermaye oranlarının diğer gelişmekte olan ülkelerdekilere göre iyi durumda olduğunu, ancak 12 ay içinde vadesi dolacak borçların ağırlığı nedeniyle bankaların uluslararası piyasalardaki oynaklıklar karşısında kırılgan olduğunu belirtti. S&P gelişmekte olan yedi ülkenin bankacılık sektörleri hakkında yayımladığı raporda, "Türk bankalarının aktif kalitesi ve sermaye oranlarının gelişmekte olan ülkelerle kıyaslandığında iyi olduğunu görüyoruz" denildi. Bankaların geri dönmeyen kredi oranlarının aktif satışları ve yeniden yapılandırılan krediler dahil edildiğinde "yüzde 5'e yakın ve altında" olduğuna dikkat çeken S&P, buna karşılık geçen yıllardaki hızlı kredi büyümesi nedeniyle bankaların iç ve dış şoklara karşı kırılgan olabileceğini belirtti. Raporda, "Son yıllardaki hızlı kredi büyümesi nedeniyle (geri dönmeyen kredilerin bu düzeyde) devam etmesi halinde bankaların aktif kalitesi dış veya iç şoklara karşı kırılgan kalabilir" denildi. Bankaların küresel çapta yüksek likiditenin desteğiyle bu yılın üçüncü çeyreğine kadar olan dış borçlarını yeniden finanse edebildiğini belirten S&P buna karşılık gelecek 12 ayda vadesi dolan borçların yüksek olduğunu ve Türkiye'deki bankaların dış borç ve sermaye piyasalarındaki olası geri çekilmelere

4

karşı kırılgan kalmaya devam ettiğini belirtti. Türkiye bankacılık sisteminde yıl sonu büyümesinin yüzde 15'e yakın olacağı belirtilen raporda, "Kredi büyümesinin yavaşlaması sistem için olumlu, ancak bankaların bu eğilimi 2015 ve daha sonra sürdürüp sürdürmeyeceğini görmemiz gerekiyor" denildi.

Bankacılık sektörü hakkındaki raporda Türkiye ekonomisi hakkında yer alan kısa değerlendirmede yüksek cari açık ve büyük bölümü kısa vadeli olan dış borç nedeniyle Türkiye'nin sermaye akımlarındaki oynaklıklara karşı kırılgan olduğu ifade edildi. Türkiye ekonomisinin gelecek yıl yüzde 3 büyüyeceğini tahmin eden S&P ihracat sektörünün ağırlıklı olarak ithalat payı büyük düşük katma değerli ürünlere dayalı olduğunu ve TL'deki değer kaybının özellikle turizm ve diğer hizmet sektörlerinin işine yarayacağını belirtti.

S&P gelişmekte olan yedi ülke arasında Batılı ülkelerin yaptırımları ve düşük ekonomik büyümenin yarattığı mevcut güçlükler karşısında en fazla kırılganlığın Rus bankalarında görüldüğünü belirtti. S&P gelişmekte olan ülkelerin bankalarına yönelik yayınladığı raporda, Brezilya, Güney Afrika ve Türk bankalarının yavaş bir biçimde istikrar kazandığına dikkat çekilerek, Çin ve Hindistan'daki bankaların ise destekleyici ekonomik koşullardan faydalanmalarının beklendiği ifade edildi. S&P raporunda Meksika bankalarının, ekonomik reformların büyümeyi desteklemesiyle birlikte istikrarlı performans gösterecekleri de belirtildi. En büyük gelişmekte olan ülkeler arasında yedi ayrı bankacılılık sistemindeki performansın incelendiği raporda, Çin ve Hindistan'da nispeten yüksek ekonomik büyüme görüldüğü; Rusya, Türkiye, Güney Afrika ve Brezilya'da ise ekonomik koşulların daha güç olduğu belirtildi.

Hazine sukuk ihracı ile 10 yıl vadede 1 milyar dolar borçlandı…

Kira sertifikası (sukuk)ihracı ile 10 yıl vadede 1 milyar dolar borçlandığını teyit eden Hazine 2015 için planladığı 5.1 milyar dolarlık dış finansmanın 1.45 milyar dolarını şimdiden ön finansman olarak sağladı. İhracın 2015 yılı dış borçlanma programı için ön finansman niteliğinde olduğunun belirtildiği Hazine açıklamasında, "Eylül ayında gerçekleştirilen Yen ihracının 450 milyon dolarlık kısmıyla birlikte 2015 yılı dış borçlanma programı kapsamında bugüne kadar 1.45 milyar dolar tutarında kaynak sağlanmıştır" görüşüne de yer verildi. İhraçta ilk getiri beklentisi mid swaps (MS) artı 220 baz puan olarak belirlenmiş daha sonra MS artı 210 baz puana aşağı revize edilirken nihai getiri ise MS artı 205 baz puan oldu. Bu ihraç ile Hazine ilk kez 10 yıl vadede dolar cinsi sukuk ihraç etti. Hazine'nin daha önce yaptığı iki sukuk ihracı da dolar cinsi ve 5 yıl vadeliydi. Uluslararası piyasalarda ilk sukuk ihracını 2012 yılı sonunda 1.5 milyar dolar ile gerçekleştiren Hazine, 2013 yılında ise 5 yıl vadede 1.25 milyar dolar borçlanma gerçekleştirdi. Bu ihraçla birlikte Hazine'nin uluslararası piyasalardaki vadesi gelmemiş dolar cinsi üç sukuk ihracının toplam büyüklüğü 3.75 milyar dolara ulaşmış oldu. Hazine 2015 yılında geleneksel eurobond, yen ve kira sertifikası ihraçları ile Dünya Bankası ve Avrupa Yatırım Bankası'ndan sağlanacak program kredisi dahil toplam 5.1 milyar doları karşılığı yaklaşık 11.8 milyar TL dış finansman hedefliyor.

5

BBVA Garanti Bankası'nın %14.89'unu Doğuş Holding’den aldı...

İspanyol BBVA, Garanti Bankası'nın yüzde 14.89'unu Doğuş Grubu'ndan gelecek yılın temettü gelirinden ayrılan tutarla birlikte toplam 5.57 milyar liraya (yaklaşık 2.5 milyar dolar) alırken, Doğuş Grubu'nun bankada yüzde 10'a düşen payını en az üç yıl koruyacak. Garanti Bankası'nın yüzde 14.89'una karşılık gelen toplam 625.4 milyon nominal TL değerde hissenin değeri hisse başına 8.79 TL olarak belirlenirken, bankanın 2014 kârından dağıtılacak olan temettünün hisse başına 0.11 liralık kısmı Doğuş Grubu'na ait olacak. Temettü dahil edildiğinde hisse başına satış fiyatı 8.9 liraya geliyor. Anlaşma sonrasında Garanti Bankası'nda BBVA'nın payı yüzde 39.9'a çıkarken, Doğuş Grubu'nun yüzde 10, diğer hissedarların ise yüzde 50.1 payı bulunuyor. Satış anlaşmasıyla birlikte Doğuş Grubu ile BBVA arasında Garanti Bankası'nın yönetimine dair 1 Kasım 2010'da imzalanan hissedarlar sözleşmesi de yenilendi. Buna göre daha önce eşit ortaklık prensibi ile yönetilen Garanti Bankası'nın yönetim kurulundaki üye sayısı dokuzdan 10'a çıkarılırken, üyelerin yedisi BBVA tarafından belirlenecek. Bu adaylardan ikisi denetim komitesinde yer alacak ve ilgili mevzuat gereği bağımsız üye sıfatına sahip olacak. Yeni anlaşmayla birlikte 2010 yılında Doğuş Grubu'na ait yüzde 1 hisse için BBVA'ya tanınan alım opsiyonu da ortadan kalktı. BBVA tarafından yapılan açıklamaya göre ise Doğuş Grubu'nun en az 3 yıl daha bankanın yüzde 10 hissesini elinde tutmaya devam edecek. BBVA tarafından İspanyol düzenleyici kuruma yapılan açıklamada, Garanti Bankası'nın yıllık net kâra katkısının 2016 yılına kadar 250 milyon euroya yükseleceği belirtildi. Satın almayı sermaye artırımı yoluyla finanse eden BBVA, talep toplama sonucunda hisse başı 8.25 euro fiyatla 2 milyar euro sermaye artırdı. Banka sermaye artırımı için fiyat aralığını 8.20-8.45 euro olarak belirlemişti.

DÜNYA EKONOMİSİ

G20 ülkeleri daha yüksek ekonomik büyüme ve iklim değişikliği ile mücadele konularında anlaştı...

Dünya ekonomisinin yüzde 85'ini oluşturan G20 ülkelerinin liderleri geçen hafta sonunda yapılan zirvede ekonomik büyümeyi destekleme ve iklim değişikliği ile mücadele konularında anlaştı. Liderler gelecek beş yılda küresel büyümenin 2.1 yüzde puan artırılması için adım atılması konusunda anlaşmalarına karşılık, zirvede iklim değişikliği ve güvenlik temel pazarlık konularını oluşturdu. Zirvenin sonunda yayımlanan bildiride, "Atılacak adımlar küresel ekonomiye 2 trilyon doların üzerinde katkı yapacak ve milyonlarca istihdam yaratacak" denildi. Bildiride devletlerin milyarlarca dolar vergi kaybına yol açan vergi düzenlemelerinin istismarının da önüne geçilmesinde de kararlı olunduğu belirtildi. ABD ve diğer ülkeler, ev sahibi Avustralya'nın aksi yöndeki çabalarına rağmen iklim değişikliğini zirvenin resmi gündemine aldılar. Avustralya dünyanın kişi başı karbon salımı en yüksek ülkeleri arasında yer alıyor. Nihai zirve bildirisinde gelecek yıl Paris'te yapılacak olan Birleşmiş Milletler iklim konferansına kadar hazır hale getirilmek üzere hukuki bağlayıcılığı olan bir protokolün kabul edilmesi amacıyla güçlü ve etkin adım atılması çağrısında bulunuldu. ABD Başkanı Barack Obama yaptığı konuşmada tüm devletleri iklim

6

konusunda harekete geçmeye çağırarak konuyu G20 zirvesine taşıdı. Liderler ayrıca Ebola hastalığı ile mücadelede birlikte hareket etmeye karar verdiler.

ABD ekonomisinde gelişmeler...

ABD Merkez Bankası (Fed) yetkilileri Ekim'deki para politikası kurulu toplantısında küresel ekonomiye dair endişelere önemli bir vurgu yapmazken, yanlış yönlendirmeye neden olabilecek karamsar işaretler vermekten de kaçındı. Fed'in 28-29 Ekim'de yapılan para politikası kurulu toplantısının açıklanan tutanakları ayrıca, banka üyelerinin arasında enflasyon beklentilerinin düştüğü yönündeki işaretlere ne kadar ağırlık verilmesi gerektiği konusunda da yoğun tartışma yaşandığını gösterdi. Düşük enflasyona ilişkin endişelerin arttığını gösteren tutanaklar, Fed üyelerinin ABD ekonomisindeki ilerlemenin süreceğine güven duymaya devam ettiklerini de ortaya koydu. Tahvil alımlarının sona erdirilmesi kararının da alındığı Ekim ayı toplantısına ait tutanaklarda, "Pek çok üye Komite'nin uzun vadeli enflasyon beklentilerinde olası gerilemeye dair işaretlere karşı dikkatli olmayı sürdürmesi gerektiği görüşünde" ifadesi yer aldı. Tutanaklarda "Yetkililer, kaynaklardaki durgunluğun, enflasyon beklentilerinin sabitlendiği bir ortamda, gerilemesi ile enflasyonun orta vadede Komite'nin yüzde 2'lik hedefine doğru yükselmeye başlamasını bekliyor" denildi. Politika yapıcılar geçen ayki toplantıda Avrupa, Çin ve Japonya'da ekonomik görünümün zayıflamasına ve aşağı yönlü risklerin artmasına dikkat çekti. Ancak tutanaklara göre birçok katılımcının yurt dışında durağanlaşan büyüme oranlarının etkisinin sınırlı olacağını düşündüğü görüldü. Ekim ayı Açık Piyasa Komitesi'nde faiz artışının zamanı ile ilgili 'kayda değer süre' ifadesine yer verilip verilmemesi ile ilgili geniş kapsamlı bir tartışma yapıldığı belirtildi. Yalnızca bazı üyelerin 'kayda değer' ifadesini kaldırmak istediği ortaya çıktı. Komite sonuç olarak, metne bazı yetkililerden gelen 'faiz artışının zamanlamasının daha sonra gelecek ekonomik verilere bağlı olacağı' ifadesinin eklenmesi önerisini kabul etti. Fed Ekim ayı toplantısında bilançosuna 1.66 trilyon dolar ekleyen varlık alımı programını bitireceğini doğrularken, faiz oranlarını 'kayda değer bir süre' daha düşük tutma taahhüdünü de yinelemişti.

ABD'nin New York eyaletindeki üretim büyümesi verisi Kasım'da 10.16'ya yükseldi, ancak beklentilerin altında bir değer aldı. Endeksin 11 değerini alması bekleniyordu. Daha önce 6.17 olarak açıklanan New York Fed endeksi Ekim verisinde revizyon yapılmadı.

ABD'de sanayi üretimi Ekim'de yüzde 0.1 gerileyerek artış beklentilerinin aksine düşüş kaydederken, imalat sanayinde kapasite kullanımı ise yüzde 78.9'a geriledi. Sanayi üretiminin yüzde 0.2 artacağı, kapasite kullanımının ise yüzde 79.3 olacağı tahmin ediliyordu. Daha önce yüzde 1 olarak açıklanan Eylül ayı sanayi üretimindeki artış yüzde 0.8'ye, yüzde 79.3 olan kapasite kullanım oranı yüzde 79.2'ye revize edildi.

ABD'de üretici fiyatları Ekim'de düşüş beklentisine karşı yüzde 0.2 artarken, gıda ve enerji fiyatlarını içermeyen çekirdek endeks yüzde 0.4 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti. Ekim'de ÜFE'nin yüzde 0.1 azalması, çekirdek endeksin yüzde 0.1 yükselmesi bekleniyordu. ABD'de Eylül'de üretici fiyatları için açıklanan yüzde 0.1 düşüş ve değişim

7

kaydetmediği şeklinde açıklanan çekirdek endekste revizyon yapılmadı. ABD'de yeni konut inşaatları Ekim'de 1.009 milyon adet ile beklentilerin

altında; inşaat ruhsatları 1.080 milyon adet ile beklentilerin üzerinde açıklandı. Ekim'de yeni konut inşaatlarının 1.025 milyon adet; ruhsat sayısının 1.040 milyon adet olması tahmin ediliyordu. Daha önce Eylül'de 1.017 milyon adet olarak açıklanan yeni konut inşaatları 1.038 milyon adete revize edilirken; 1.031 milyon adet olarak açıklanan inşaat ruhsatlarında revizyon yapılmadı.

ABD'de uzun vadeli portföy yatırımları girişi Eylül ayında, dolardaki güçlenme ve yabancı yatırımcıların şirket tahvilleri, Hazine tahvilleri ve hükümet destekli kurum menkul kıymetleri alışları ile birlikte rekor kırdı. ABD Hazine Bakanlığı'nın yaptığı açıklamaya göre, yabancılar, Ağustos ayındaki 52.1 milyar dolarlık alımların ardından, Eylül ayında 164.3 milyar dolarlık uzun vadeli finansal varlık alımı gerçekleştirdi. Önceki rekor giriş Mart 2010'da 139.7 milyar dolar ile kırılmıştı. Yabancıların hükümet destekli kuruluşların menkul kıymetlerindeki net alışları 21 milyar dolar ile Temmuz 2013'ten bu yana en yüksek seviyesine çıkarken, 20.7 milyar dolarlık net özel şirket tahvil alımları en az üç yılın en yüksek seviyesini işaret ediyor. ABD Hazine tahvil ve bono alımları ise 48.1 milyar dolar ile Şubat ayından bu yana en yüksek seviyesinde.

ABD'de tüketici fiyatları endeksi Ekim'de düşüş beklenmesine karşı değişim kaydetmezken, enerji ile gıda fiyatlarındaki değişimleri içermeyen çekirdek endeks yüzde 0.2 ile beklentilerin üzerinde yükseldi. Tüketici fiyatlarının yüzde 0.1 azalması, çekirdek endeksteki yükselişin ise yüzde 0.1 olarak açıklanması bekleniyordu. Daha önce Eylül'de yüzde 0.1 artış olarak açıklanan TÜFE ve yine yüzde 0.1 yükseldiği açıklanan çekirdek TÜFE'de revizyon yapılmadı.

ABD'de işsizlik maaşı başvuruları 15 Kasım'da sona eren haftada 291,000 ile beklentilerin üzerinde açıklandı. İşsizlik maaşı başvurularının 285,000 olması bekleniyordu. Önceki hafta için 290,000 olarak açıklanan işsizlik maaşı başvuru sayısı 293,000'e revize edildi.

ABD'de ikinci el konut satışları Ekim'de yıllık bazda 5.26 milyon adet ile bir yıldan uzun bir sürenin en yüksek seviyesine çıkarak beklentilerin üzerinde açıklandı. İkinci el konut satışlarının 5.16 milyon adet olması bekleniyordu. Daha önce 5.17 milyon olarak açıklanan Eylül ayı satışları ise 5.18 milyona revize edildi.

ABD'nin Philadelphia Fed endeksi Kasım'da keskin yükselişle 40.8'a çıkarak beklentilerin çok üzerinde ve Aralık 1993'ten bu yana en yüksek seviyede açıklandı. Ekim'de 20.7 değerini alan endeksin Kasım'da 18.3'e gerilemesi bekleniyordu.

AB ekonomilerinde gelişmeler...

AB: Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Mario Draghi, Avrupa

Parlamentosu'nda yaptığı konuşmada ECB'nin düşük düzeylerde seyreden euro bölgesi enflasyonunun görünümü üzerindeki aşağı yönlü riskler karşısında teyakkuzda olması gerektiğini söyledi. Draghi ECB yönetim kurulunun ihtiyaç olması halinde sıradışı yeni önlemler alınması

8

konusunda fikir birliğinde olduğunu söyledi. Orta vadede fiyat istikrarının sağlanması gerekiyorsa yeni önlemlerin eurosystem bilançosunun büyüklüğü ve dağılımında değişiklikleri kapsayabileceğini söyleyen Draghi, sıradışı önlemlerin ülke tahvillerinin alımını da kapsayabileceğini belirtti.

ECB İcra Kurulu üyesi Yves Mersch, ECB'nin devlet tahvili ya da altın, hisse veya ETF gibi diğer varlıkları almasının "teorik olarak" mümkün olduğunu söyledi.

ECB bankaların daha fazla kredi vermelerini sağlamak ve ekonomiyi canlandırmak için varlığa dayalı menkul kıymet alımlarına (ABS) bugün itibarıyla başladığını açıkladı. ABS ve varlık teminatlı menkul kıymet alım programı en az iki yıl devam edecek. ECB varlık teminatlı menkul kıymet alımına geçen ay başlamıştı.

Euro bölgesinde öncü verilere göre Kasım'da imalat PMI 50.4 ile; hizmetler PMI da 51.3 ile beklentilerin altında açıklandı. Markit'in hazırladığı euro bölgesi imalat sanayi satın alma yöneticisi endeksi (PMI) Ekim'de nihai 50.6 seviyesinde açıklanmıştı. Euro bölgesi imalat PMI endeksinin Kasım'da 50.8 seviyesinde açıklanması bekleniyordu. Ekim'de 52.3 seviyesinde açıklanan hizmetler PMI'ın Kasım'da 52.4 öncü değerini alacağı tahmin ediliyordu.

Almanya: Almanya Merkez Bankası Bundesbank, yatırımların artırılmasının

euro bölgesine de Alman ekonomisine de katkıda bulunmayacağını belirtti. Bundesbank açıklaması, zor durumdaki euro bölgesi ekonomisi için daha fazla harcama yapmak konusunda isteksiz olan Berlin'in tavrını güçlendirdi. Başbakan Angela Merkel'in hükümeti, kamu yatırımlarını artırması için Alman sanayii ve diğer Avrupa ülkelerinin baskısı altında, ancak hükümet bu çağrılar karşısında istekli davranmıyor. Bundesbank tarafından yayımlanan aylık raporda, "Dünyada ve Avrupa'da ekonomiyi çevreleyen belirsizlikler ışığında, şu an için mali açıdan önceden planlanan yönde devam edilmesi uygun olacaktır" denildi.

Alman yatırımcıların ülke ekonomisinin görünümüne ilişkin eğilimlerini gösteren ZEW endeksi Kasım'da 11.5'e yükselerek beklentilerin üzerinde bir değer aldı. Endeksin 0.5 seviyesinde açıklanması bekleniyordu. Eğilim endeksi Ekim'de eksi 3.6 değerini almıştı.

Almanya'da açıklanan öncü verilere göre, Kasım'da imalat PMI 50 seviyesi ile; hizmetler PMI ise 52.1 ile beklentilerin altında değerler aldı. Ekim'de 51.4 nihai değerini alan imalat sanayi PMI endeksinin Kasım'da 51.5 seviyesinde açıklanacağı tahmin ediliyordu. Ekim'de nihai 54.4 seviyesinde açıklanan hizmetler PMI'ın ise, Kasım'da 54.5 değerini alacağı tahmin ediliyordu.

İngiltere:

İngiltere'de tüketici fiyatlarındaki artış Ekim'de yıllık bazda yüzde 1.3 ile beklentiler seviyesinde açıklandı. Tüketici fiyatlarında aylık bazda ise yüzde 0.1 ile yine beklentiler seviyesinde artış gerçekleşti. İngiltere'de

9

tüketici fiyatları Eylül'de yıllık bazda yüzde 1.2 artmış, bir önceki aya göre ise değişim kaydetmemişti.

İngiltere Merkez Bankası (BOE) üyelerinden ikisi bu ay yapılan para politikası kurulu toplantısında faiz oranlarının artırılması yönünde oy kullandı. Bankanın 5-6 Kasım'daki toplantısının bu hafta açıklanan tutanakları çoğunluğun ise, zayıf enflasyon görünümü nedeniyle faizlerin bulunduğu rekor düşük yüzde 0.5 seviyesinde tutulması gerektiği yönünde oy kullandıklarını gösterdi. Ağustos'tan bu yana yapılan toplantılarda faiz artırımı için oy kullanan üyeler Ian McCafferty ve Martin Weale, hedefin altındaki enflasyonun büyük ölçüde yüksek döviz kuru ve düşük hammadde fiyatlarından kaynaklandığına dikkat çekmeye devam ettiler.

İngiltere'de perakende satışlar Ekim'de yüzde 0.8 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti. Perakende satışlarda yıllık bazdaki artış ise yüzde 4.3 ile yine beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Perakende satışların aylık bazda yüzde 0.3 artması, yıllık bazda da yüzde 3.8 artması bekleniyordu. Daha önce Eylül ayı için aylık bazda yüzde 0.3 düşüş olarak açıklanan perakende satışlar yüzde 0.4 düşüşe revize edildi.

Diğer ekonomilerde gelişmeler...

Japonya: Japonya ekonomisi bu yılın üçüncü çeyreğinde beklenmedik bir biçimde

resesyona girdi ve Başbakan Shinzo Abe'nin satış vergisinde planlanan artırımı ertelemesi ve erken seçim çağrısı yapması için zemin hazırladı. Japonya'da açıklanan veriye göre, GSYH üçüncü çeyrekte yıllık bazda yüzde 1.6 daralma kaydetti. GSYH'nin yüzde 2.1 artması bekleniyordu. İki çeyrek için daha önce yüzde 7.1 olarak açıklanan daralma ise yüzde 7.3 daralmaya revize edildi.

Japonya’nın ihracatı, Ekim ayında 8 ayın en büyük yükselişini kaydederek son çeyrekte resesyona giren ülke ekonomisine destek sağladı. İhracat bir yıl önceye göre yüzde 9.6 yükselerek Ekim 2008’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. İthalat ise yüzde 2.7 büyüdü ve 710 milyar yen (6 milyar dolar) ticaret açığı oluştu.

Japonya Ekonomi Bakanı Akira Amari, ekonominin beklenmedik bir biçimde resesyona girmesinin ardından Başbakan Shinzo Abe'nin ekonomik destek paketi isteyebileceğini söyledi. Hükümet danışmanlarıyla satış vergisinin ele alındığı bir toplantının ardından konuşan Amari, hükümet mali disiplini korumak zorunda olduğundan çok büyük bir paket ortaya konmasının zor olduğunu da belirtti.

Japonya Başbakanı Shinzo Abe, ülkeyi gelecek ay erken seçime götürmek için parlamentonun alt kanadını feshetti. Meclis başkanı, fesih kararını genel kurul oturumunda okudu. Alt meclis seçimlerinin normal zamanı 2016 sonu ancak Abe, şu anda bazı yoklamalara göre yüzde 40'ın altına düşmüş görünen seçmen desteğini daha fazla kaybetmeden, konumunu yeni bir seçimle sağlamlaştırmaya çalışıyor. Seçimin 14 Aralık olacağı belli olan tarihinin yapılacak kabine toplantısında resmileştirilmesi bekleniyor. Abe iki yıl önce iktidara geldiğine ekonomiyi aşırı gevşek bir para politikası, kamu harcamaları ve reformlar yoluyla tekrar canlandıracağını, bir yandan da ülkenin büyük dış borçlarının artmasını durduracağını iddia etmişti. Ancak Japon ekonomisinin Nisan ayında

10

getirilen vergi artışına rağmen üçüncü çeyrekte beklenmedik biçimde resesyona girdiğinin bu hafta açıklanması, bu strateji hakkındaki kuşkuları besledi.

Japonya Başbakanı Shinzo Abe, yenin aşırı güçlü olduğu döneme geri dönülmesi halinde bunun imalat alanında ve istihdamda daha fazla kayba neden olacağını söyledi. Abe gazetecilere yaptığı açıklamada, yenin zayıflamakta olduğu bu dönemde, şirketlerin istihdamı dış ülkerlere kaydırmalarının da sona erdiğini söyledi. Abe, düşük gelirli ailelerin tüketim harcamalarını bölgesel vergi transferleri yoluyla desteklemek istediğini de belirtti. Japonya Maliye Bakanı Taro Aso da yaptığı açıklamada, yende görülen zayıflama konusunda uyararak kayıpları "çok hızlı" şeklinde tanımladı. Ancak Aso yine de hükümetin, döviz kurunu piyasanın belirlemesine izin verilmesi şeklindeki duruşunu korudu ve yendeki düşüşü durdurmak için müdahelede bulunma ihtiyacına gerek olmadığını savundu.

Japonya Merkez Bankası (BOJ) para politikası kurulu bu haftaki toplantısının ardından yaptığı açıklamada, ekonomiye sağlanan parasal desteklerin sürdürüleceğini belirtti ve ülke ekonomisinin ılımlı toparlanma kaydettiği görüşünü korudu. BOJ Japonya'da bu hafta açıklanan ve ekonominin resesyona girdiğini gösteren veriye rağmen para politikasında değişiklik yapmadı ve geçen ay alınan kararların etkilerinin görülmesi için daha fazla beklemeyi tercih etti. BOJ Başkanı Haruhiko Kuroda'nın, Başbakan Shinzo Abe'nin satış vergisindeki artırımı erteleme yönündeki kararını eleştirmekten kaçındığı görüldü. Kuroda, Başbakan Shinzo Abe’nin satış vergisi artırımını ertelemesi ve ek mali teşvik planlaması ile finansmanını güçlendirme konusunda yükümlülüğün hükümete ait olduğunu belirtti. Kuroda’ya ne uzunlukta bir ertelemenin büyüme ve enflasyon görünümünü etkileyeceği soruyu yöneltildiğinde, “Kişisel görüşümü belirtmenin bir amacı olmaz” dedi. Kuroda’nın mali disiplin ihtiyacına yönelik vurgusu, vergi artırımı öncesinde Abe’nin bu hafta aldığı büyümeyi destekleme kararı ile çatışıyor.

Çin:

Çin'in ekonomik planlama kurumu olarak faaliyet gösteren Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu (NDRC), büyümede istikrarı hedefleyen reform çabaları sürerken, ülke ekonomisinin 2015'te giderek artan aşağı yönlü baskıyla karşı karşıya olduğunu açıkladı.

Çin’in imalat PMI’ı Kasım ayında 6 ayın en düşük seviyesine gerileyerek ülke ekonomisinin 4. çeyrekte yavaşlamayı sürdürdüğüne işaret etti. HSBC Holdings Plc ve Markit Economics tarafından hazırlanan öncü Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), 50.0 olarak açıklandı. PMI geçtiğimiz ay ise 50.4 seviyesinde idi.

Çin’in batık kredileri, üçüncü çeyrekte 2005 yılından bu yana en büyük artışı gösterdi ve bankaların kredi risklerinden kaçınmak için borçlanmaları sınırlandırması ile birlikte yavaşlayan ekonominin daha da zayıflayacağı endişeleri alevlendi. Çin Bankacılık Düzenleme Komisyonu’nun açıkladığı verilere göre, geri ödenmeyen krediler bir önceki çeyreğe göre 72.5 milyar yuan (11.8 milyar dolar) artarak 766.9

11

milyar yuana ulaştı. Borçlanmaların yüzde 1.16’sını oluşturan batık krediler önceki üç aylık dönemde yüzde 1.08 seviyesindeydi.

Çin Merkez Bankası, ülkedeki finansal piyasalarda bol miktarda likidite olduğunu ve bankanın ihtiyaç duyulduğunda likidite desteği sağlayacağını açıkladı. Yapılan açıklamada, son dönemde halka arzlarda görülen artışın Çin'in kısa vadeli faiz oranlarında volatiliteye neden olduğuna da dikkat çekildi. Merkez Bankası'nın açıklamaları, yatırımcıların yeni halka arzlarda alım yapabilmek için artan nakit talepleri üzerine Çin'de bu hafta görülen faiz artışını izledi.

Çin Merkez Bankası, borçlanma maliyetlerini aşağı çekmek ve yavaşlayan ekonomiyi canlandırmak amacıyla faiz oranlarını iki yıldan uzun süredir ilk defa düşürdü. Merkez Bankası bir yıllık gösterge borç verme faizini 40 baz puan aşağı çekerek yüzde 5.6'ya düşürdüğünü açıkladı. Bir yıllık gösterge mevduat faizini ise 25 baz puan düşüren banka, faiz indirimlerinin 22 Kasım'dan itibaren geçerli olacağını belirtti. Faiz oranları alanındaki reformlarda ilerleme kaydedildiğini belirten banka, mevduat faizlerinin belirlenmesinde bankalara daha fazla serbestlik tanındığını da açıkladı.

Rusya:

Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov, ülkenin ikinci büyük bankası VTB'nin devletten 250 milyar ruble (5.4 milyar dolar) tutarında yardım istediğini ve hükümetin bu talebi görüşebileceğini söyledi. VTB, üçüncü çeyrek kârının yıllık bazda yüzde 98 oranında düştüğünü açıkladı. Maliye bakanlığının yıl sonuna kadar 900 milyon doları da döviz ihalelerine kaydıracağını söyleyen Siluanov, 2015 yılı için döviz veya ruble cinsi mevduat ihaleleri için ellerinde yeterli finansman kalacağını sanmadığını söyledi.

Altı hafta aradan sonra tahvil ihalesi düzenleyen Rusya'nın geri dönüşü hayal kırıklığı ile sonuçlandı. Mayıs 2016 vadeli 491 milyon rublelik (10 milyon dolar) tahvil satışı ile teklif edilen miktarın yüzde 10'unun da altında kaldı. Tahvillerdeki ağırlıklı ortalama faiz oranı yüzde 10.06 ile bir önceki ihalenin yapıldığı 15 Ocak'taki yüzde 6.67'nin üstündeydi. Teklif son 14 aydaki en küçük olurken, vade de son 1 yıldaki en düşük seviyedeydi. ABD ve AB'nin Ukrayna nedeniyle uyguladığı yaptırımların yatırımcıları piyasadan uzaklaştırması sonucu tahvillerin gelişen piyasalar arasında en büyük kaybı yaşamasına neden olması ile ortaya çıkan fark rublenin bu yıl yüzde 30'luk değer kaybını da yansıtıyor.

Rusya Enerji Bakanı Alexander Novak, hükümetin petrol üretiminde olası bir kesintiyi görüştüğünü, ancak henüz bir karar alınmadığını söyledi. Novak üretim kısıntısının Rusya açısından zor olacağını, bütçenin petrol ihracatı gelirlerine dayalı olduğunu ve ülkenin arzı hızla değiştirecek "teknolojiye" sahip olmadığını da ekledi.

Ukrayna:

Ukrayna ordusu bu hafta beş askerin ülkenin doğusundaki çatışmalarda öldüğünü belirtti. Ukrayna'da Rusya yanlısı ayrılıkçılar ve hükümet güçleri arasında 5 Eylül'de imzalanan ateşkes iki taraf tarafından defalarca ihlal edildi. İhlaller nedeniyle ateşkesin tamamen ortadan

12

kalkacağından endişe ediliyor. Kiev yönetimi ve Batılı ülkeler Ukrayna'nın doğusunda şiddetin artmasından sınır ötesinden ülkeye asker ve silah göndermekle suçladıkları Rusya'yı sorumlu tutarken, Rusya suçlamaları reddediyor. Ukrayna'nın doğusunda Nisan ayında ayrılıkçıların başlattığı isyan sonrasındaki çatışmalarda 4,000'in üzerinde kişi hayatını kaybetti.

Ukrayna Başbakanı Arseny Yatseniuk, Kiev hükümetiyle Rusya yanlısı ayrılıkçılar arasında ülkenin doğusuyla ilgili yaşanan anlaşmazlığı gidermek için doğrudan görüşmeler yapılmasını reddetti. Rusya'yı Eylül'de Minsk'te ortaya konulan barış planına bağlı kalmaya davet eden Yatseniuk, ayrılıkçılara yasal statü sağlama amaçlı oyunlar oynanmasına da son verilmesini istedi.

Endonezya: Endonezya Merkez Bankası, hükümetin yakıt fiyatlarını yüzde 30'un üzerinde artırmasının ardından enflasyonu kontrol altında tutmak için olağanüstü toplandı ve politika faizini 25 baz puan artırarak yüzde 7.75'e yükseltti. Merkez bankası bu kararla Kasım 2013'ten bu yana ilk defa faiz artırmış oldu. Endonezya Merkez Bankası, Fasbi olarak adlandırılan borçlanma faizini yüzde 5.75'te tutarken, borç verme faizini ise 50 baz puan artırarak yüzde 8'e yükseltti. Merkez bankası 2015 enflasyon beklentisini ise yüzde 3 ile 5 aralığında tuttu. Cumhurbaşkanı Joko Widodo, 20 Ekim'de görevine başlamasından bu yana ilk defa ekonomi hakkında geniş kapsamlı bir karar alarak benzin ve dizel yakıt fiyatlarına zam yaptı. Widodo zam kararı ile planladığı reformlar için kaynak yaratmayı ve ülkenin cari açığını azaltmayı amaçlıyor. Güney Afrika: Güney Afrika Merkez Bankası enflasyonun düşük seyri ve ekonomide devam eden zayıflığa dikkat çekerek politika faizini beklendiği gibi yüzde 5.75'te tuttu. Merkez bankasının yeni başkanı Lesetja Kganyago, ileride yapılacak faiz artışlarında zamanlamanın enflasyon beklentilerindeki değişimin yanı sıra ABD'nin para politikasının normalleşme hızı ile ülke ekonomisinin durumuna bağlı olacağını belirtti. İran: Birleşmiş Milletler'in nükleer konulardaki en üst düzeyli yetkilisi İran'ın, nükleer silah çalışmaları yaptığı iddialarına karşı açıklama getirmediğini söyledi. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Başkanı Yukiya Amano, İran'ın nükleer konularda yaptığı işbirliğini uzun sureli bir denetime de razı olarak genişletmesini istedi. Amano IAEA'nın 35 üye ülkesinin yetkilileriyle yaptığı toplantıda İran'a, IAEA ile işbirliğini geliştirmesi ve konuyla ilgili her türlü bilgi, belge ile tesis, malzeme ve personel açıklamalarını sağlaması çağrısı yaptı. İran ve altı büyük devlet bu hafta Viyana'da yapılan toplantılarda İran'ın nükleer çalışmaları konusunda bir anlaşmaya varmak için son tarih olarak belirlenen 24 Kasım'a kadar bir sonuca ulaşmaya çalışıyorlar.

13

Tahvil/bono piyasası gösterge faiz oranları

(13.11.16 tahvili, % bileşik)%

4

7

10

13

16

19

22

25

04.01.2007

01.0

3.2

007

27.0

4.2

007

25.06.2007

20.0

8.2

007

17.1

0.2

007

13.12.2007

12.0

2.2

008

08.0

4.2

008

05.06.2008

31.0

7.2

008

25.09.2008

26.1

1.2

008

28.0

1.2

009

25.03.2009

25.0

5.2

009

20.0

7.2

009

14.09.2009

12.1

1.2

009

11.0

1.2

010

08.03.2010

30.0

4.2

010

28.0

6.2

010

20.08.2010

20.1

0.2

010

22.1

2.2

010

16.02.2011

12.0

4.2

011

07.0

6.2

011

02.08.2011

30.0

9.2

011

30.1

1.2

011

25.01.2012

21.0

3.2

012

18.05.2012

13.0

7.2

012

12.0

9.2

012

12.11.2012

08.0

1.2

013

05.0

3.2

013

02.05.2013

28.0

6.2

013

28.0

8.2

013

31.10.2013

26.1

2.2

013

21.0

2.2

014

17.04.2014

17.0

6.2

014

15.0

8.2

014

14.10.2014

BU HAFTA PİYASALAR

Kur ve faizlerde gerileme devam etti...

Hafta başında kur ve faiz hafif aşağı yönlü hareket etti. Piyasalar Merkez Bankası'nın bu hafta açıklayacağı faiz kararı ve kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor's (S&P) tarafından bu hafta açıklanması beklenen not gözden geçirmesi öncesinde olumlu hareket etti. Dolar/TL hafta başına 2.23’ün altına gerilerken; sepet bazında TL ise 2.50'nin hemen üzerine kadar geriledi. Faizlerde de düşüş vardı. 13 Temmuz 2016 itfalı

gösterge tahvilin bileşik faizi ise haftaya %8.14 düzeyinde başladı. Öte yandan, 24 Temmuz 2024 itfalı 10 yıllık gösterge tahvilin faizi de %8.49 düzeyindeydi. Salı günü gösterge tahvilin iki yıllık tahvilin bileşik getirisi Merkez Bankası'nın önümüzdeki dönemde faiz indirimlerine gidebileceği beklentisiyle %8'in altını test ederek son bir yılın en düşük seviyesini gördü. Petrol fiyatlarındaki düşüşün desteklediği dolar/TL ise 2.22'li seviyelere geriledi. Çarşamba günü ise ABD Merkez Bankası'nın (Fed) açıklanacak son faiz toplantısı tutanakları ve PPK toplantısı öncesi görülen kâr realizasyonu ile dolar/TL yükselirken, tahvil piyasasında hacim sınırlı kaldı.Dolar/TL paritesi 2.23’e doğru yükseldi. Gösterge tahvilin bileşik faizi ise %8.04 seviyesindeydi. Çarşamba akşamı açıklanan Fed tutanaklarıdan sonra ise doların küresel piyasalarda güçlenmesiyle birlikte TL dolar karşısında hafif değer kaybına uğradı ve dolar/TL paritesi 2.24’e doğru yükseldi. Ancak Perşembe günü TCMB’nin kısa vadeli faizleri sabit bırakmasından sonra dolar/TL paritesi tekrar 2.22’li seviyelere indi. Faizlerde ise önemli bir değişim olmadı. Haftanın son gününde S&P tarafından yapılacak Türkiye değerlendirmesi beklenirken kur ve faizlerde hafif gerileme kaydedildi. Gösterge tahvilin bileşik faizi %8’in altına geriledi.

Hazine Kasım ayı borçlanma programını öngörüsüne paralel tamamladı. Bu hafta gerçekleştirdiği üç ihale ile Hazine, 2,993.3 milyon TL'si piyasadan, toplam 5,584.7 milyon TL boçlanma gerçekleştirdi. Kasım'da Hazine toplam 5.7 milyar TL iç borç servisine karşılık 2.9 milyar TL'si piyasadan 5.5 milyar TL iç borçlanma öngörüyordu. Aralık ayında toplam 1.1 milyar TL'lik iç borç servisine karşılık 800 milyon TL'si piyasadan toplam 1.2 milyar TL'lik iç borçlanma planlayan Hazine, bu çerçevede 16 Aralık'ta 16 Aralık 2015 itfalı kuponsuz tahvili ilk kez ihraç edecek. Hazine Ekim sonunda yaptığı açıklamaya göre 2014 yılının tamamı için yüzde 86 olarak öngörülen toplam iç borç çevirme oranının yüzde 81.6 seviyesinde

14

gerçekleşmesini bekliyor. Hazine'nin yeni gösterge olacak 16 Kasım 2016 itfalı iki yıllık tahvilde ROT'ta 434.1 milyon TL, ihalede 580.3 milyon TL olmak üzere piyasaya net satış 1,014.4 milyon TL oldu. ROT'ta kamuya 244 milyon TL'lik satış gerçekleşirken, toplam satış 1,258.4 milyon TL oldu. İhalede nominal teklif 1,666.3 milyon TL olurken, ortalama bileşik faiz ise yüzde 8.04 seviyesinde oluştu.

Sonuçta 14 Kasım’da Merkez Bankası kurlarıyla 2.2460 olan dolar/TL paritesi, 21 Kasım’da 2.2258 TL’ye indi; 2.7960 TL düzeyinde olan euro/TL paritesi ise 2.7717 TL’ye indi. 14 Kasım’da %8.24 olan gösterge tahvilin ortalama bileşik faizi ise bu haftanın son günü %7.98’e indi.

Döviz, petrol ve altın fiyatları...

Döviz: Dolar Japonya'da açıklanan GSYH verisinin ardından yen karşısında önce yedi yılın zirvesine yükselmesinin ardından hafta başında hafif geriledi. Verinin hemen ardından yen karşısında 117.06 ile yedi yılın en yüksek seviyesini gören dolar, Japonya borsasındaki kayıpların ardından tekrar 115.50 yen seviyesine geldi. Doların yen karşısındaki kayıplarının ardından euroda da yükseliş görüldü ve euro/dolar paritesi 1.2556 seviyesine yükseldi. Salı günü ise dolar, Japonya'da Başbakan Shinzo Abe'nin erken seçim açıklaması yapıp yapmayacağına dair beklentiler ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) yetkililerinin daha fazla destek adımı atılması konusundaki açıklamalarından destek buldu. Dolar/yen paritesi 116.60’a çıkarken, euro/dolar paritesi 1.2475’e indi. Japon yenindeki değer kaybı daha sonra da sürdü ve dolar/yen paritesi 117’yi tekrar geçti. Fed tutanaklarının açıklanmasından sonra Japon yeni Perşembe günü dolar karşısında yedi yılın, euro karşısında ise altı yılın en düşük seviyesine geriledi. Dolar/yen paritesi 118.60’a kadar yükseldi. Euro/dolar ise 1.2545 düzeyine çıktı. Haftanın son gününde Japon yenindeki zayıf seyir devam ederken; ECB Başkanı Draghi’nin demeçlerinden sonra euro/dolar paritesi 1.25’in altına geriledi. Cuma günü itibariyle Euro/dolar paritesi 1.2415; Dolar/yen paritesi 117.90 düzeyindedir. Petrol: Brent ham petrolünün varil fiyatı Japonya ekonomisinin resesyona girdiğini gösteren verinin ve Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) petrol fiyatlarında yakın zamanda yeniden yüksek seviyelere ulaşılmasının beklenmediğini açıklamasının ardından hafta başında 79 dolar dolayına geriledi. ABD hafif petrolü ise hafta başında 75 dolar düzeyindeydi. Brent ham petrolünün varil fiyatı, Suudi Arabistan'ın Eylül'de ham petrol ihracatını artırdığını gösteren verinin ardından ve gelecek hafta yapılacak OPEC toplantısı öncesinde üye ülkeler arasındaki görüş ayrılıklarının artmasının görülmesiyle hafta içinde 78 dolar seviyesine geriledi. ABD petrolü de 74 dolara indi. Haftanın son gününde ise Brent ham petrolünün varil fiyatı, OPEC'in gelecek haftak yapacağı toplantıda üretimi kısabileceği yönündeki spekülasyonun ardından kısa süre için 80 dolar seviyesine yükseldi, sonra tekrar geriledi. Libya, Ekvador ve Venezuela OPEC'e 27 Kasım'daki toplantıda üretimi kısma çağrısında bulunmuştu. Rusya’da da petrol üretimi kısıntısı konuşulmakta. ABD'de açıklanan güçlü ekonomik veriler de petrol fiyatlarına destek sağladı. Cuma günü itibariyle Brent ham petrolünün varili 80.80 dolar düzeyinde; ABD hafif ham petrolünün varili 77 dolar civarında

15

seyretmektedir. Altın: Altının ons fiyatı hafta başına 1190 dolar seviyesinde başladı. Altın doların güçlü olması ve ABD ekonomisinin gücüne dair artan işaretlerin ardından daha sonraki günler hafif geriledi, ancak hafta içinde 1190 doları geçti. Buna karşılık, Fed'in ABD ekonomisine dair iyimserliğinin doları desteklemesiyle altın fiyatları toparlanma kaydetmekte zorlandı ve Perşembe günü 1183 dolara geriledi. Haftanın son gününde, fiziki talebin artması altın fiyatlarının 1200 dolar seviyesine çıkmasına neden oldu. IMF verilerine göre Ukrayna Ekim'de altın rezervlerini azaltırken, Rusya'nın artırdığı görüldü. Cuma günü itibariyle altının spot fiyatı ons başına 1204 dolar civarındadır.

DÖVİZ KURLARINDAKİ GELİŞMELER (1)

31.12.13 (2)

31.10.14 (3)

21.11.14 (2)/(1)

% değişim

(2)/(1) reel %

değişim

(3)/(2) %

değişim ABD doları/TL* 2,1343 2,2067 2,2258 3,4 -4,7 0,9 Euro/TL* 2,9397 2,7712 2,7717 -5,7 -13,1 0,0 Döviz Sepeti ** 2,5370 2,4890 2,4988 -1,9 -9,5 0,4 Euro-dolar paritesi

1,3774 1,2558 1,2453 -8,8 - -0,8

* TCMB döviz satış kuru. ** 0,5 dolar + 0.5 euro. *** Reel % değişim için tüketici fiyat endeksi kullanılmıştır.

UYARI NOTU: Bu rapor Turkland Bank A.Ş. (T-Bank) tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan T-Bank hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.

Daha fazla bilgi için: Dr. M.Veyis Fertekligil, Baş Ekonomist e-posta: veyis.fertekligil@tbank.com.tr Tel: 0212 – 368 35 20