esej-radnopravoi-dariobaškarad

5/17/2018 ESEJ-RADNOPRAVOi-DarioBa karad - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/esej-radnopravoi-dariobaskarad 1/16

OTVORENI UNIVERZITET VITEZ U TRAVNIKU

FAKULTET PRAVNIH NAUKA U TRAVNIKU

TRAVNIK

DARIO BAŠKARAD

KOLEKTIVNI UGOVOR PREMA RADNO PRAVNOM

ZAKONODAVSTVU BiH

STUDIJ SLUČAJA

TRAVNIK, 2012.



OTVORENI UNIVERZITET VITEZ U TRAVNIKU

FAKULTET PRAVNIH NAUKA U TRAVNIKU

TRAVNIK

KOLEKTIVNI UGOVOR PREMA RADNO PRAVNOM

ZAKONODAVSTVU BiH

STUDIJ SLUČAJA

Predmet: Radno pravo

Profesor: Prof. Dr. Slobodan Čamilović

Asistent: mr. Alma Tica

Student: Dario Baškarad

Broj indeksa: 0145-10/ROP

Smjer: Opće pravo

Travnik, januar 2012.



1

SADRŽAJ

UVOD ............................................................................................................................................2

AKTUELNOSTI I PERSPEKTIVE U RADNOM ZAKONODAVSTVU

BIH.............................. ..................................................................................................3

POJAM KOLEKTIVNOG UGOVORA.......................................................... .4

OSNOVNA PITANJA KOJA SE UREĐUJU KOLEKTIVNIM UGOVOROM............5

POSTUPAK KOLEKTIVNOG PREGOVARANJA I ZAKLJUČIVANJA UGOVORA....7

POSTUPAK IZMJENE I DOPUNE...............................................................8

KOLEKTIVNI UGOVORI U ZAKONODAVSTVU BIH ....................................................8

ZAKLJUČAK ..................................................................................................12

LITERATURA.................................................................................................................13



2

UVOD

Kolektivni ugovor je poseban ugovor radnog prava, koji se sklapa pvenstveno u

korist radnika, ali je i u interesu poslodavca, naročito radi osiguravanja sovijalnog mira. Sadrţi pravno regulisane obaveze stranaka koje ga zaključuju, te pravila, sadrţaj i sam

postupak donošenja i izmjene radnog odnosa.

Kolektivni ugovor nastaje zbog potrebe sporazumnog i dogovornog ureĎenja radnihodnosa radi promicanja socijalne i ekonomske sigurnosti zaposlenih, stvaranja stabilnih

uvjeta poslovanja poslodavca i ostvarenja socijalnog mira, te izraţavajući volju i spremnostdugoročnog, sporazumnog i dogovornog ureĎenja meĎusobnih odnosa na dobrobitugovornih strana.

Aktuelni trenutak u radnom zakonodavstvu Bosne i Hercegovine obiljeţavareforma, tj. rekodifikacija radnog zakonodavstva. Ova faza u razvoju radnog

zakonodavstva počela je donošenjem zakona o radu (1999/2000. godina), kojim je ure|en

opšti reţim radnih odnosa. U odnosu na prethodno zakonodavstvo iz oblasti radnih odnosa,tj. kontinuitet razvoja radnog zakonodavstva, moţe se konstatirati da su mnogo značajnijerazlike nego sličnosti. Razlike odraţavaju promjenu koncepta ure|ivanja radnih odnosa, ali

i promjene u pravnom sistemu i pravnom ţivotu nastale u procesu tranzicije u BiH.

Promjene sadrţaja prate i terminološke promjene, vidljive i u nazivima zakona,

koje se uvode s ciljem uspostavljanja kompatibilnosti radnog zakonodavstva BiH u odnosu

na uporedno radno zakonodavstvo. Istovremeno, reforma radnog zakonodavstva u BiH

oslanja se na dostignuti nivo razvoja radnog zakonodavstva u okviru meĎunarodnog ievropskog radnog prava. Kao načela na kojim se temel ji nova koncepcija radnog

zakonodavstva u opštem reţimu radnih odnosa u BiH.



3

1. AKTUELNOSTI I PERSPEKTIVE U RADNOMZAKONODAVSTVU BIH

Radno zakonodavstvo u suvremenim drţavno-pravnim porecima za predmet svog

reguliranja ima individualne i kolektivne radne odnose, te ostvarivanje i zaštitu prava naradu i u vezi s radom.

Sadržaj radnog zakonodavstva

Individualna i kolektivna prava na radu i povodom rada (ljudska prava na radu i u vezi sa

radom)

Ostvarivanje prava na radu i u vezi sa radom

Zaštita prava na radu i uvezi sa radom

Promjene radnog zakonodavstva i poloţaj subjekata radnih odnosa moguće je pratiti samo

uz veliku paţnju i napore jer se radi o pravnom područ ju u kojem uvijek postoji velike

aktivnosti i interes kako socijalnih partnera, tako i javnosti. Riječ je o vrlo osjetljivom

područ ju koje uvijek, i na individualnoj i na kolektivnoj razini, oslikava privredne socijalne

promjene u datom društvu i samim tim moţe izazvati i dalekoseţne egzistencijalne

posljedice za pojedinca, kao i za socijani mir datog društva.

Radno zakodavstvo BiH na početku 21. stoljeća na svom putu prilagoĎavanja trţišnom

načinu privre|ivanja kao i harmoniziranja sa sistemom radnih odnosa u Evropskojh uniji,

doţivljava dinamičan i raznolik razvoj. Taj razvoj prate posebne specifičnosti koje su

odraz unutrašnjeg ure|enja postdejtonske BiH, ali i procesa političke i ekonomske tranzicije

u kojem se našla BiH na kraju 20. stoljeća1.

Radno zakonodavstvo u BiH

Propisi koji se primjenjuju u :

- BIH

- RS

- Brčko Distriktu BiH

- u institucijama BiH

- MeĎunarodni izvori radnog prava / univerzalni i reginonalni meĎunarodni akti/

1 Modul 2, Radno zakonodavstvo BiH- Radni odnosi u praksi, prof. Dr. Jasminka Gradaščević- Sijerčić,

Pravni fakultet u Sarajevu, Sarajevo 2007



4

2. POJAM KOLEKTIVNOG UGOVORA U RADU

Kolektivni ugovor je poseban ugovor radnoga prava koji u pisanom obliku

dobrovoljno sklapaju poslodavci ili udruge poslodavaca te sindikati ili udruge sindikata s

druge strane. Radnici bez sindikata ne mogu sklopiti vaţeći kolektivni ugovor. Kolektivni

ugovor ima karakteristike ugovora, jer ga dobrovoljno sklapaju ugovorne strane i njime

ureĎuju meĎusobne odnose, ali i prava radnika, što mu je i najvaţnija svrha, a obavezno se

mora i objaviti, što je takoĎer karakteristika propisa.

Kolektivni ugovor obvezuje poslodavca, te ga poslodavac mora primjenjivati premasvim radnicima koji su kod njega zaposleni. Nema neke razlike izmeĎu 'prvog' kolektivnog

ugovora i ostalih, kasnijih kolektivnih ugovora. Kolektivni ugovor sadrţava odredbe

kojima se reguliraju odnosi izmeĎu sindikata i poslodavca te pravna pravila koja se odnose

na prava radnika, sklapanje, sadrţaj i prestanak ugovora o radu. Kolektivni ugovor je

posebni ugovor radnoga prava, koji djeluje kao ugovor jer obvezuje stranke koje su ga

sklopile, ali takoĎer djeluje kao propis jer se odnosi i na treće, tj. na radnike, u čijem je

interesu i sklopljen. Svrha kolektivnog ugovora u prvom redu je povećavanje prava

radnika, dakle sklapa se u interesu radnika, ali i u interesu poslodavca, koji ima interes

socijalnog mira i partnerstva sa sindikatom te jasno riješenu pravnu i gospodarsku situciju

u vezi prava radnika.

Kolektivni ugovori predstavljaju specifičnu vrstu ugovora, koja je isključivo namenjena

regulisanju odnosa izmeĎu zaposlenih i poslodavca. Oni predstavljaju najvaţniji izvor

prava i odnose se na radno pravnu oblast.2

Kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom

i drugim propisom, ureĎuju se prava, obaveze i odgovornosti izradnog odnosa, postupak

izmena i dopuna kolektivnog ugovora, meĎusobni odnosi učesnika kolektivnog ugovora, i

druga pitanja od značaja za zaposlenog i poslodavca.3 Kolektivni ugovori se zaključuju u

pisanoj formi na odreĎeno ili neodreĎeno vreme. Po pravnoj hijerarhiji, kolektivni ugovori

su niţi normantivni akti od zakona, pa zato moraju biti u skladu sa zakonom. TakoĎe

2

M. Mandić, „ Radno pravo“, Panevropski univerzitet „APEIRON“, Banja Luka, 2007god., 3 3

S.Dedić, J.Gradaščević-Sijerić, „ Radno pravo“ , PF Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo, 2007god.



5

postoji i hijerarhija kolektivnih ugovora, pa je tako opšti kolektivni ugovor najviši, a

kolektivni ugovor kod poslodavaca najniţi pravni akt.

Kolektivni ugovori imaju svojstvo izvora radnog prava, zato što se na osnovu njih i

skladno sa njima zaključujudrugi normativni akti. Kolektivni ugovor moţe se zaključiti za

teritoriju Federacije, za područje jednog ili više kantona, odreĎenu djelatnost, jednog ili

više poslodavaca.4 Nastaje kompromisom nakon procesa kolektivnog pregovaranja

predstavnika radnika i poslodavaca. Definicija: poseban ugovor iz radnoga prava kojeg u

pisanom obliku dobrovoljno sklapaju poslodavac ili više poslodavaca, udruga poslodavaca,

odnosno udruga poslodavaca više razine na jednoj strani i sindikati ili udruge sindikata

više razine kao predstavnici radnika na drugoj strani kojim se ureĎuju uvjeti rada i

meĎusobni odnosi stranaka. Svrha je povećanje prava radnika, a zaključuje se na

neodreĎeno ili odreĎeno vrijeme (ne duţe od 5 god.)5

Kolektivni ugovor je opšti okvir kojim se ureĎuju sva pitanja vezana za radne odnose.

Pitanja vezana za oblast raspodele, prava zaposlenih i poslodavaca rugulišu se kolektivnim

ugovorom. Kolektivni ugovori imaju značaj zakonske regulative. Kolektivni ugovor

predstavlja ugovor o pravima i obavezama radnika i poslodavaca s tim što ga ne potpisuje

pojedinačnosvaki zaposleni već ga u ime radnika potpisuje njihova strukovna sindikalna

organizacija.

3. OSNOVNA PITANJA KOJA SE UREĐUJU KOLEKTIVNIM UGOVOROM

Na samom trţištu radne snage formira se cena rada na čiju donju granicu sindikat ţeli da

utiče putem kolektivnih ugovora. Istovremeno trţište radne snage podrazumeva daleko

veću slobodu poslodavca u odreĎivanju konkretne visine plata pojedinih radnika kao i u

primanju i ot puštanju radnika.

Kolektivnim ugovorima se regulišu procedure zasnivanja i prestankaradnog odnosa,

odnosno obezbeĎuje unošenje odgovarajućeg reda, što je u obostranom dugoročnom

interesu. Interes sindikata je da putem potpisanogi postignutog sporazuma (kolektivnog

ugovora) obezbedi što povoljniju poziciju radničke klase u pojedinačnim pregovorima,

tj.odreĎenu visinu najamnine (satnice), duţinu radnog dana, nedeljni i godišnji odmor,

4Zakon o radu FBIH, čl.111, st.1

5 S.Dedić, J.Gradaščević-Sijerić, „ Radno pravo“ , PF Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo, 2007god



6

sigurnost radnogmesta i sl. Individualnim ugovorima o radu se mogu obezbediti povoljniji

uslovi za radnika od onih koji su sadrţani u kolektivnom ugovoru o radu.

Sindikat kolektivnim ugovorom nastoji da spreči dejstvo povećane ponuĎe radne snage na

smanjenje najamnine radnika, da spreči porast robnih cena napad realne najamnine,da

obezbedi učešće radničke klase u prisvajanju rezu-ltata ostvarenih povećanjem

produktivnosti rada i sl. Kolektivno pregovaranje i kolektivni ugovori o radu predstavljaju

instrumente savremene trţišne privrede. Drţava je takoĎe zainteresovana za kolektivno

pregovaranje i zaključivanje kolektivnih ugovora o radu. Osnovni motiv drţave u politici

kolektivnog pregovaranja sastoji se u teţnji za obezbeĎenjem stabilnosti kapitalističkog

sistema, socijalnog mira i sl. Zbog toga drţava u odreĎenim slučajevima zakonom

zabranjuje štrajkove. Nakon isteka vaţnosti kolektivnog ugovora poslodavac moţe

nametnuti nepovoljnije uslove, odnosno utvrditi niţu najamninu zbog povećane

nezaposlenosti.6

Kolektivni ugovor obavezno mora sadržavati:

- naziv osoba koje ga sklapaju - poslodavac, udruga poslodavaca, sindikat, udruga

sindikata

- područje na koje se primjenjuje,

- vrijeme na koje se sklapa - neodreĎeno - odreĎeno vrijeme,

- odredbe o otkazu ako se sklapa na neodreĎeno vrijeme,

- odredbe o izmjeni i obnovi ugovora.

Kolektivni ugovori uobičajno sadrže sljedeće odredbe:

a) iz područja obveznog dijela tj. onog kojima se ureĎuju odnosi ugovornih strana (poredodredaba koje mora sadrţavati):

- odredbe o socijalnom miru, odnosno o uvjetima za štrajk;

- pravila o postupku kolektivnog pregovaranja,




7

- pravila o sastavu i načinu postupanja tijela ovlaštenih za mirno rješavanje kolektivnihradnih sporova;

- odredbe o tumačenju kolektivnog ugovora,

- odredbe o načinu suradnje sindikata i poslodavaca.

b) iz područja normativnog dijela, tj. iz pravnih pravila kojima se ureĎuju pitanja iz radnihodnosa -sklapanje, sadrţaj i prestanak radnih odnosa:

- sklapanje ugovara o radu, sadrţaj ugovora o radu, probni rokovi, uvjeti rada na odreĎenovrijeme i sl.;

- radno vrijeme - trajanje radnog tjedna (40 sati ili manje), raspored radnog vremena, uvjeti

preraspodjele radnog vremena i sl.;

- visina plaće (obično najniţa plaća kao osnovna plaća, te koeficijenti kojima se mnoţi osnovna plaća), dodaci na staţ, postoci uvećanja plaća za prekovremeni rad, noćni rad, radneradnim danima i dr., dodatne isplate poput regresa za godišnji odmor, boţićnice i sl.,

- odmori i dopusti - način utvrĎivanja trajanja godišnjeg odmora, trajanje plaćenogdopusta, način korištenja pauze, dnevnog i tjednog odmora i dr.;

- zaštita na radu - eventualni poslovi s oteţanim uvjetima rada i sl.

- prestanak ugovora o radu - pobliţe utvrĎivanje postupka otkazivanja odnosno razloga zaotkazivanje i sl., produljivanje otkaznih rokova u odnosu na Zakon o radu (kad otkaz daje

poslodavac) odnosno skraćivanje otkaznih rokova (kad otkaz daje radnik), povećanjeotpremnine i dr.;

- pitanja radničkih vijeća - povećanja prava, uvjeti rada i sl.;

- pitanja socijalnog osiguranja.7

4. POSTUPAK KOLEKTIVNOG PREGOVARANJA I ZAKLJUČIVANJA

UGOVORA

Postupak moţe pokrenuti svaka ugovorna strana, vaţan element pregovaranjaje da ono bude u „dobroj vjeri“.

Stranka koja je pokrenula postupka z akolektivno pregovaranje i zaključivanje ugovorautvrdjuje pri jedlog kolektivnog ugovora i dostavlja ga drugoj ugovornoj stranci. ( čl.32). Protokol o vodjenju pregovora uredjuje postupak i rokove.

7 http://www.moj-posao.net/Savjet-Pravnika/70097/Kolektivni-ugovor/14/

http://www.moj-posao.net/Savjet-Pravnika/70097/Kolektivni-ugovor/14/




8

Poseban kolektivni ugovor za teritoriju jedinice teritorijalne autonomijei lokalne samouprave

zaključuju reprezentativno udruţenje poslodavaca i reprezentativni sindikat osnovani zateritorijalnu jedinicu za koju se zaključuje kolektivni ugovor.

Kolektivni ugovor moţe se zaključiti na neodredjeno ili odredjeno vrijeme.Kolektivni

ugovor zaključuje se u pismenoj formi.Ako kolektivnim ugovorom nije drugačijeodredjeno, nakon isteka roka na koji je zaključen, kolektivni ugovor primjenjivat će se dozaključivanja novog kolektivnog ugovora.Kolektivni ugovor moţe se zaključiti naneodredjeno ili odredjeno vrijeme. Ako je kolektivni ugovor zaključen naneodredjeno

vrijeme takav ugovor moţe se otkazati. Zbog toga svaki kolektivni ugovor zaključen naneodredjenovrijeme mora sadrţavati odredbe o otkaznom roku, postupak otkazivanja inačin vršenja izmjena i dopuna. Kolektivniugovor zaključen na odredjeno vrijeme moţe seotkazati samo ako je mogućnost otkazivanja predvidjena kolektivnimugovorom.Kolektivni

ugovor zaključuje se u pismenoj formi, jer samo zaključen u pismenoj formi moţe imatipravno djelovanje.Utvrdjena je produţena primjena pravnih pravila sadrţanih ukolektivnom ugovoru nakon isteka roka na koji jezaključen, ali samo pod uvjetom da to

istim nije drugačije utvrdjeno. 8

5. POSTUPAK IZMJENE I DOPUNE

Kolektivn ugovor obavezno mora sadrţati odredbe o postupku izmjene i dopune. Svaka izmjena, dopuna, otkaz ili pristup mora se ovisno o podsručju primjene dostavitiministru ili nadleţnom uredu drţavne uprave.

Kolektivni ugovor ili promjenu kolektivnog ugovora dotavlja stranka koja je prva

navedena u ugovoru.

Incijativu moţe dati svaka stranka, mora je podnijeti u pisanoj formi, a odgovor na datu

incijativu mora se dati u roku od 15 dana po prijemu iste.

Način izmjene i dopune isti je ako i način donošenja kolektivnog ugovora.

6. KOLEKTIVNI UGOVORI U ZAKONODAVSTVU BIH

Prvo su bili marginalizirani, pa su u pozitivnom radnom zakonodavstvu BiH stavljeni u

prvi plan. Kolektivni ugovori se pojavljuju kao najznačajniji metod regulisanja (bez upliva

drţave) uslovarada i zapošljavanja

9

. U skladu sa načelom in favorem laboratoris,kolektivnim ugovorom sene mogu utvrditi manja prava od prava utvrĎenih u zakonima oradu. U odnosu na predmet i sadrţaj kolektivnog dogovaranja i ugovaranja, kolektivni

ugovori u radnom zakonodavstvu BiH sadrţe 3 grupe odredbi:

- o obimu i načinu ostvarivanja prava i obaveza utvrĎenih zakonom;

- o drugim pravima koja su od interesa za radnike i poslodavce;

8 ZAKONI FEDERACIJE BOSNE I HERCEGOVINE ZAKON O RADU SA KOMENTARIMA I PRILOZIMA

(Sl. novine F BiH br. 43/99, 32/00,29/03)




9

- o načinu i postupku rješvanja meĎusobnih sporova.

Kolektivni ugovori mogu prestati važiti u slučaju:

- otkaza

- proteka vremena na koje je sklopljen

- sporazuma

- sklapanja novog kolektivnog ugovora koji ista pitanja ureĎuje na drugačiji način(posredni otkaz)

10

Opšti kolektivni ugovor zaključuju: predstavnici sindikata, privredne komore i vlade. Ovimugovorom se ureĎuje radno vreme, najniţa cjena rada za naj jednostavniji rad, osnovna

cjena rada, primanja zaposlenih i neka pitanja prava po osnovu rada.11 Cjena rada predstavlja relativno novu kategoriju u odreĎivanju visine zarade zaposlenih u domaćemzakonodavstvu.

Cilj uvoĎenja cjene rada je da se postave jedinstveni polazni osnovi za odreĎivanje visinezarade zaposlenih, u zavisnosti od sloţenosti poslova koje on obavlja. Sa stanovišta

preduzeća ovaj iznos cjene rada predstavlja trošak poslovanja koji je faktor njegovogekonomskog uspjeha.

12Najniţa cjena rada je polazna osnova za odreĎivanje osnovne cjene

rada. Najniţa cena rada se odnosi na najjednostavniji rad i za puno radno vreme. UtvrĎujese opštim kolektivnim ugovorom i sluţi za utvrĎivanje cjene rada kod svih preduzeća idrugih pravnih lica koja imaju zaposlene. Osnovna cjena rada je i parametar za utvrĎivanjecjene rada u posebnim oblastima i granama, a koja se ureĎuju pojedinačnim kolektivnomugovoru. Osnovna cjena rada sa pripadajućim doprinosima ima karakter poslovnograshoda preduzeća i čini komponentu njegovog konačnog netofinansijskog rezultata.

Opšti kolektivni ugovor reguliše prava i obaveze iz radnog odnosa svih radnika u jednoj

privredi (drţavnoj, mešovitoj, zadruţnoj ili privatnoj svojini, kao i prava i obaveze radnikazaposlenih kod individualnih poslodavaca. Zaključuju ga predstavnici sindikata, privredne

komore i vlade. Opšti kolektivni ugovor ureĎuje radno vrijeme, najniţu cjenu rada zanajjednostavniji rad, osnovnu cjenu rada, primanja zaposlenih i pitanja iz rada i po

osnovu rada. Cjena rada predstavlja novinu u odreĎivanju visine zarade radnika unašemsistemu. Cilj uvoĎenja cjene rada je da se odrede jedinstveni polazni osnovi za odreĎivanje

visine zarade zaposlenih .

Sadrţaj kolektivnog ugovora i postupak zaključenja , podnošenja i dopunjavanjakolektivnog ugovora, uslovi pod kojima on vaţi i druga pitanja u vezi s tim biće utvrdjenasporazumom izmedju stranaka.

10 Klipa M., „Socijalni dijalog kao način poslovnog pregovaranja ( predavanje)“, Virovitica, 2010god.

11 M.Ţivković , „ Ekonomika poslovanja“, šesto izdanje, Megatrend univerzitet Beograd



10

Kolektivni ugovor prema Zakonu o radu F BiH

Kolektivni ugovor moze se sklopiti za teritoriju Federacije, za podrucje jednog ili vise

kantona, odredenu djelatnost, jedoga ili vise poslodavaca.

Kolektivni ugovor moze se sklopiti na neodredeno ili odredeno vrijeme. Sklapa se upisanom obliku. Ako nije drukcije odredeno, nakon isteka roka na koji je sklopljen,

kolektivni ugovor primjenjivat će se do sklapanja novoga kolektivnog ugovora. 13

Kolektivnim ugovorom ureduju se prava i obaveze strana koje su ga sklopile, te prava i

obaveze iz radnog odnosa ili u svezi s radnim odnosom, skladno zakonu i drugim

propisima. Kolektivnim ugovorom ureduju se i pravila o postupku kolektivnog

pregovaranja, sastav i nacin postupanja tijela ovlastenih za mirno rjesavanje kolektivnih

radnih sporova.14

Kolektivni ugovor je obvezan za strane koje su ga sklopile, i za strane

koje su mu naknadno pristupile.15

Kolektivni ugovor moze se otkazati na nacin i pod uvjetima predvidenim tim kolektivnimugovorom. Otkaz kolektivnog ugovora obvezno se dostavlja svim ugovornim stranama.

16

Strane kolektivnog ugovora mogu pred mjerodavnim sudom zahtijevati zastitu prava iz

kolektivnog ugovora.17

Zakon o radu FbiH o kolektivnom ugovoru kaže:18

Kolektivni ugovor moze se sklopiti za teritoriju Federacije, za podrucje jednog ili visekantona, odredenu djelatnost, jedoga ili vise poslodavaca.

Do utemeljenja udruge poslodavaca na strani poslodavca kod sklapanja kolektivnog

ugovora iz clanka 111. ovoga zakona moze biti Vlada Federacije Bosne i Hercegovine ( u

daljnjem tekstu : Vlada Federacije ), odnosno vlada kantona. Kolektivni ugovor moze se

sklopiti na neodredeno ili odredeno vrijeme. Kolektivni ugovor sklapa se u pisanom

obliku. Ako kolektivnim ugovorom nije drukcije odredeno, nakon isteka roka na koji je

sklopljen, kolektivni ugovor primjenjivat ce se do sklapanja novoga kolektivnog ugovora.

Kolektivnim ugovorom ureduju se prava i obveze strana koje su ga sklopile, te prava i

obveze iz radnog odnosa ili u svezi s radnim odnosom, sukladno zakonu i drugim

propisima. Kolektivnim ugovorom ureduju se i pravila o postupku kolektivnog

pregovaranja, sastav i nacin postupanja tijela ovlastenih za mirno rjesavanje kolektivnih

radnih sporova.

Na izmjene i dopune kolektivnih ugovora primjenjuju se odredbe ovoga zakona koje vaze i

za njihovo donosenje. Kolektivni ugovor, sklopljen za teritoriju Federacije, objavljuje se u

"Sluzbenim novinama Federacije BiH", a za podrucje jednog ili vise kantona u sluzbenom

glasilu kantona. Kolektivni ugovor moze se otkazati na nacin i pod uvjetima predvidenim

tim kolektivnim ugovorom.

13 Zakon o radu FBiH, član 113. 14

Zakon o radu FBiH, član 114. 15

Zakon o radu FBiH, član 115. 16 Zakon o radu FBiH, član 120. 17

Zakon o radu FBiH, član 121.18 http://www.fbihvlada.gov.ba/bosanski/zakoni/1999/zakoni/zakoni%20x/zak%20o%20radu%20hrv.htm



11

Otkaz kolektivnog ugovora obvezno se dostavlja svim ugovornim stranama. Strane

kolektivnog ugovora mogu pred mjerodavnim sudom zahtijevati zastitu prava iz

kolektivnog ugovora.

Kolektivni ugovor prema Zakonu o radu RS

Stranke kolektivnog ugovora mogu biti, na strani poslodavaca, jedan ili više poslodavaca,udruga poslodavaca ili udruga poslodavaca više razine, a na strani radnika, sindikat iliudruga sindikata više razine, koja je spremna i sposobna sredstvima pritiska štititi ipromicati interese svojih članova prilikom pregovora o sklapanju kolektivnih ugovora.19

Kolektivnim ugovorom ureĎuju se prava i obveze stranaka koje su sklopile taj ugovor, amoţe sadrţavati i pravna pravila kojima se ureĎuje sklapanje, sadrţaj i prestanak radnihodnosa, pitanja radničkog vijeća, pitanja socijalnog osiguranja, te druga pitanja iz radnihodnosa ili u svezi s radnim odnosima.

20

Kolektivni ugovor obvezuje sve osobe koje su ga sklopile te sve osobe koje su u vrijeme

sklapanja kolektivnog ugovora bile ili su naknadno postale članovi udruge koja je sklopilakolektivni ugovor. Kolektivni ugovor obvezuje i sve osobe koje su pristupile kolektivnomugovoru te sve osobe koje su naknadno postale članovi udruge koja je pristupilakolektivnom ugovoru.

21

Stranke kolektivnog ugovora i osobe na koje se on primjenjuje, duţne su u dobroj vjeriispunjavati njegove odredbe. Zbog povrede obveze iz kolektivnog ugovora, oštećenastranka ili osoba na koju se on primjenjuje, moţe traţiti naknadu pretrpljene štete. 22

Ako kolektivnim ugovorom nije drukčije odreĎeno, nakon isteka roka na koji je sklopljenkolektivni ugovor, u njemu sadrţana pravna pravila kojima se ureĎuje sklapanje, sadrţaj iprestanak radnog odnosa i dalje se primjenjuju do sklapanja novoga kolektivnog ugovora,

kao dio prethodno sklopljenih ugovora o radu.23

Svaki kolektivni ugovor te svaka promjena (izmjena, dopuna, otkaz ili pristup) kolektivnog

ugovora mora se dostaviti, ovisno o području primjene, ministarstvu nadleţnom za rad iliţupanijskom uredu nadleţnom za poslove rada.

Ministarstvu nadleţnom za rad dostavlja se kolekti ugovor ili promjena kolektivnogugovora u kojem je kao područje primjene navedeno područje Republike Hrvatske ili

područje dvije ili više ţupanija, a svi ostali kolektivni ugovori ili nove promjenedostavljaju se ţupanijskim uredima nadleţnim, za poslove rada. Kolektivni ugovor ili

promjenu kolektivnog ugovora stavlja nadleţnom tijelu stranka koja je prva navedena utom ugovoru, odnosno stranka koja otkazuje kolektivni ugovor. Ministar nadleţan za rad

pravilnikom će propisati stupak dostave kolektivnih ugovora ili njihovih promjenanadleţnom drţavnom tijelu te način voĎenja evidencije o dostavnim kolektivnim

ugovorima i njihovim promjenama.

19 Zakon o radu RS „Sl. Glasnik RS“, br. 38/00, 40/00, 47/02, 38/03, 66/03, 20/07., prečišćen tekst, član 185. 20 Zakon o radu RS „Sl. Glasnik RS“, član 187, stav 1.21 Zakon o radu RS „Sl. Glasnik RS“, član 189. 22 Zakon o radu RS „Sl. Glasnik RS“, član 191. 23 Zakon o radu RS „Sl. Glasnik RS“, član 195.



12

Kolektivni ugovori u Brčko Distriktu :

Brčko Distrikt za razliku od Federacije BIH i Republike Srpske nema usvojen općikolektivni ugovor.

Radni odnosi o radu BD regulisani su Zakonom o radu BDBiH ( Sl. Novine BDBiH

br.7/00;8/03;33/04;29/5).

Ovaj Zakon o radu sadrzţi 119 članova, a područje kolektivnog ugovora se nalazi u

poglavlju br XV, članovi 96, 97, 98.

Član 96

Kolektivni ugovor moţe se zaključiti izmedju zaposlenika kojeg zastupa vijeće zaposlenikai/ili sindikat i poslodavca koji zastupa sam sebe ili više poslodavaca ili udruţenjem kojezastupa najveći broj poslodavaca.

Član 97

1. Kolektivni ugovor se moţe zaključiti u svrhu obezbjedjivanja ekonomskih i socijalnihmjera i dodatnih garancija za zaposlenje, prekvalifikaciju, organizaciju rada, naknadu i

sigurnost zaposlenika na radu.

2. Kolektivni ugovor ne moţe predvidjeti manje povoljne odredbe od onih predvidjenihovim zakonom.

Član 98

Sadrţaj kolektivnog ugovora i postupak zaključenja , podnošenja i dopunjavanjakolektivnog ugovora, uslovi pod kojima on vaţi i druga pitanja u vezi s tim biće utvrdjena

sporazumom izmedju stranaka.



13

ZAKLJUČAK

Kolektivnim ugovorima se ureĎuju sva pitanja vezana za radne odnose, kao ipitanja koja su u obostranom interesu i zaposlenog i poslodavca. U našoj praksi, kodvećine privatnih poslodavaca (trgovinske radnje, zanatske radnje, ugostiteljske radnje i sl.)kao i u preduzećima koja su u privatnoj svojini, radnici nerjetko bivaju uskraćeni za mnogaprava koja im kolektivni ugovori garantuju.

Vrste kolektivnih ugovora se odredjuju sa personalnog i teritorijalnog aspekta.

Personalni princip u polju primjene obuhvata sva lica u radnom odnosu; a kolektivniugovori se odnose na lica najčešće predstavljena sindikatom. Sa teritorijalnog aspektakolektivni ugovori se odredjuju prema lokalnom, nacionalnom nivou, nivouu industrijske

grane, profesije, ili s nivoa preduzeća. U praksi kolektivni ugovori se pojavljuju kao

kombinacija personalnog i teritorijalnog aspekta.

Prema pravu FBiH kolektivni ugovor moţe se zaključiti :

za teritoriju Federacije Bosne i Hercegovine

za područje jednog ili više kantona

za odredjenu djelatnost

za jedno ili više pravnih lica.

Prema pravu RS kolektivni ugovor moţe se zaključiti:

kao opći kolektivni ugovor za teritoriju RS

za odredjenu grupaciju ili granu djelatnosti

za 1 ili više poslodavaca

Većina poslodavaca sa radnicima koje zapošljavaju sklapaju ugovore o radu, bez obzira

na njihov stepen stručne spreme,na odreĎeno ili neodreĎeno vreme, gde se ti radniciregistruju kao pomoćni radnici u njihovim radnjama uglavnom radeći poslove za kojenisu kvalifikovani. Poslodavci na taj način ispunjavaju sve zakonske regulative (zasnivanjeradnog odnosa, isplaćena neto zarada), a radnici dobijaju minimalna mesečna primanja.



14

LITERATURA

- Jakov Radišić; „Obligaciono pravo“ Beograd 2004.

- M. Mandić, „ Radno pravo“, Panevropski univerzitet „APEIRON“, Banja Luka, 2007

god.

- M. Ţivković, „ Ekonomika poslovanja, šesto izdanje“, Megatrend univerzitet Beograd,

2006 god.

- M. Klipa, „Socijalni dijalog kao način poslovnog pregovaranja“ (predavanje),

Virovitica, 2010 god.

- S. Dedić, J. Gradaščević-Sijerić, „ Radno pravo“, PFN Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo,

2005 god.

- S. Dedić, J. Gradaščević-Sijerić, „ Radno pravo“, PFN Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo,

2003 god.

- Zakon o radu FBiH, „Sl. Novina FBiH“ br. 43/99, 32/00, 29/03; nesluţbeni prečišćenitekst.

-Zakon o radu RS „Sl. Glasnik RS“, br. 38/00, 40/00, 47/02, 38/03, 66/03, 20/07., prečišćen tekst

-Zakonom o radu BDBiH, Sl. Novine BDBiH br.7/00;8/03;33/04;29/5

Internet :


http://www.fbihvlada.gov.ba/bosanski/zakoni/1999/zakoni/zakoni%20x/zak%20o%20radu%20hrv.htm







esej-radnopravoi-dariobaškarad

Documents