Dadaşıyla Palandöken Dağıyla, -40’lı dereceleri bulan soğuğuyla, tarihiyle, doğal güzellikleri ve misafirperverliği ile Erzurum tam bir turizm merkezi olmaya aday bir kenttir. Palandöken Dağları’nın hemen eteklerine kurulmuş olan şehir uzaktan eşsiz bir manzaraya sahiptir . Kentin her bir yerinde tarihin derinliklerinden günümüze ulaşan eserler göze çarpmaktadır. Özellikle Selçuklular’ dan kalan, yıllara meydan okuyan tarihi eserler gerçekten görülmeye değerdir.

Yılın 9 ayını kış mevsimi gibi geçiren Erzurum’ un geçim kaynağı olan tarım ve hayvancılığa artık rağbet azalmış. Bunların yerini son yıllarda “40 bin” öğrencisi bulunan Atatürk Üniversitesi, askerleri ve yeni yeni turizm almıştır. Ancak şimdilerde de Erzurum, 10 yıl önce Palandöken ile tanıştığı turizm ile kalkınmayı hedefliyor. Turizm çeşitliliği anlamında çok büyük bir zenginliğe sahip olan bölge yapılacak olan tanıtımlar ve altyapı çalışmaları ile turizmden hak ettiği payı almak istiyor.

ERZURUM’ UN TURİZM ERZURUM’ UN TURİZM ÇEŞİTLİLİĞİÇEŞİTLİLİĞİ

• Kış turizmiKış turizmiErzurum'un güneyinde yer alan 3 bin 185 metre yüksekliğindeki Palandöken Dağları, 6 ay boyunca kayak yapmaya elverişli yapısı, kar kalitesi ve en önemlisi ise uzun pistleri ile kış turizmi için çok idealdir. Türkiye'de kış turizmi için yapılan ilk ciddi ve kapsamlı proje Erzurum-Palandöken Kış Sporları ve Turizm Mastır Plan Çalışmasıdır. Yapılan çalışmada Palandöken Dağları'nın doğal yapısı ve iklimi ile uluslararası kış sporları merkezi niteliğine sahip olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada üç alan üzerinde aynı anda toplam “32 bin” kişinin kayak yapabileceği, uluslararası yarışmalar hatta kış olimpiyatlarının düzenlenebileceği, 6 bin kişinin doğrudan istihdam edilebileceği belirlenmiştir.

• Ulaşım konusunda da çok büyük bir önem taşıyan Erzurum'a Ankara ve İstanbul'dan her gün uçak seferleri bulunmaktadır. Kayak Merkezi Erzurum Şehir Merkezine 5 kilometre uzakta bulunmaktadır. Uçaktan inen herkes en fazla 15 dakika içinde kayak yapabilir. Kış mevsimi boyunca şehir merkezinden de karayolu ile Palandöken'e ulaşım mümkün. Kayak alanı 2200-3176 metre yükseklikleri arasında yer alan Palandöken, karasal iklim nedeniyle, 10 Aralık-10 Mayıs arasındaki dönem kayak etkinlikleri için en uygun zamandır. Bölgede konaklama ise çok rahat bir şekilde yapılmaktadır. Bölgede 4 ve 5 yıldızlı konaklama tesisleri, kayak evi, günübirlik tesisler ve lokantalar bulunmaktadır.

• Kayak dersi ve malzeme kiralama hizmetleri verilmektedir. Kayak Merkezi'ndeki pistler dünyanın en uzun ve dik kayak pistleri arasında ilk sıralarda yer alır. En uzun pisti 12 kilometre pistlerin toplam uzunluğu 28 kilometreyi bulur.

• Kongre turizmiKongre turizmiErzurum'da bulunan turisttik tesisler kongre turizmi için çok uygun bulunmaktadır. Tarih, kültür ve kış turizminin bir arada bulunduğu Erzurum'da her sene yaz aylarında kongre turizmi yapılmaktadır. Bir çok ülkeden gelen yabancı yetkililer kaldıkları otellerde çalışmalarını rahatlıkla sürdürmektedir.

• Sağlık turizmiSağlık turizmi Sağlık turizmi ile de var olduğunu gösteren Erzurum'da Pasinler Termal Turizm Merkezi bulunmaktadır. Pasinler ilçe merkezinde ve Erzurum-Tahran uluslararası geçiş yolu üzerinde yer alan Pasinler Termal Turizm Merkezi'ndeki suyun ısısı 39-45 dereceleri arasındadır. Bikarbonatlı, Klorürlü, Sodyumlu, Karbondioksitli, kısmen radyoaktif bir bileşime sahip olan suyun romatizma, sinir ve kas yorgunluğu, sinirsel hastalıklar, eklem ve kireçlenme gibi hastalıklara olumlu etki yaptığı biliniyor.

• İnanç turizmiİnanç turizmiBölgede bulunan Erzurum Çifte Minareli Medresesi, Yakutiye Medresesi, Ulu Cami (Atabey Cami) ve Üç Kümbetler inanç turizmi için yeterli durumdadır. Ulaşımın çok kolay olduğu tarihi eserler şehir ile iç içe bulunmaktadır.

• Mağara turizmiMağara turizmiErzurum-İspir yolu üzerinde bulunan Maden Köprübaşı Beldesi'nde bulunan Elmalı Köyü'nde bulunan Elmalı Mağarası üç adettir. Bu mağaralarda bulunan sarkıt ve dikitleriyle içinde bulunan göller ve yarasalarıyla dikkat çeker. Erzurum'daki turizm çeşitleri arasında Mağara turizmi de Elmalı Mağara'sı ile yer alır.

• Yayla turizmiYayla turizmi Çok güzel yaylara da sahip olan Erzurum, yayla turizminde de ilerlemek istiyor. İklimi ve doğal yapısı ile buna çok müsait olan Erzurum, yaylalara ilgisi bulunan turistleri de misafir etmek için hazır durumda.

• Yamaç paraşütüYamaç paraşütüYüksek ve yamaç paraşütü için uygun rüzgara sahip olan Palandöken dağları adrenalin severlerin yamaç paraşütü yapabilmelerine olanak sağlıyor. Son yıllarda sadece kayak için değil çok sayıda yerli ve yabancı turist Palandöken Dağı'nın 3 bin 125 metre yükseklikten kendilerini Erzurum semalarına bırakıyor. Eşsiz güzellikteki Erzurum'u yamaç paraşütü ile yukarıdan izlemek isteyenler her geçen sene sayılarını katlayarak arttırmaktadır.

• DağcılıkDağcılıkYamaç paraşütü gibi adrenalin severlerin yaptığı dağcılık için de Erzurum sınırları içerisinde bir çok tepe ve dağ bulunmaktadır. Dağcılığın yanında doğa yürüyüşlerine de müsait olan Erzurum, bu konuda da iddialı.

• RaftingRaftingÇoruh Nehrini sınırları içinde barındıran Erzurum, rafting için de biçilmiş kaftan. Rafting'in en iyi yapılabildiği Çoruh Nehri, Türkiye'nin suyu en hızlı akan nehirleri arasında ilk sıralarda yer alır. 466 kilometrelik uzunluğa sahip olan Çoruh Nehri, 1993 yılında Dünya Rafting Şampiyonası'na da ev sahipliği yapmıştır.

Tarihi DeğerleriTarihi Değerleri Çifte Minareli MedreseÇifte Minareli MedreseAnadolu'nun en büyük medresesi olan Çifte Minareli Medrese'nin yapımı ile ilgili her hangi bir bulguya rastlanmamıştır. Osmanlı döneminde tophane ve kışla olarak kullanılmıştır. Açık bir avluya sahip olan ve iki katlı medreseler arasında yer alan Çifte Minareli Medrese girişindeki oda mescittir. Avlunun etrafındaki odalar ise öğrenci odası olarak kullanılmaktaydı. Medrese içerisinde ve özellikle taç kapısındaki bitkisel bordürler Anadolu Selçuklu dönemi taş süsleme sanatının en güzel örneklerinden biri olarak görülmektedir. Taç kapının iki yanında yükselen ve medreseye adını veren sırlı tuğla ile örülü minareler şerefelere kadar olan bölümü günümüze gelmiştir. Medresenin güney tarafından ana eyvana bitişik olan türbe kısmı, döneminin yine en büyük mezar anıtıdır.

Yakutiye MedresesiYakutiye Medresesi Yakutiye Medresesi, İlhanlı hükümdarı Sultan Olcaytu zamanında Gazan Han ve Bolugan Hatun adına Cemalettin Hoca Yakut tarafından 1310 yılında yaptırılmıştır. Anadolu'daki kapalı avlulu medreselerin son örneklerindendir. Tonozla örtülü avlunun çevresinde öğrenci odaları ve dershaneler bulunmaktadır. Oda girişlerinde yüzlerinde farklı geometrik ve bitkisel bezemelere sahip rozetler işlenmiştir. Taç kapısında geometrik ve bitkisel motifli bordürler döneminin özelliklerini taşır. Güneybatı köşesindeki tuğla minarenin gövdesinde sırlı tuğlarla farklı bir bezeme işlenmiştir. Günümüzde, yörenin günümüze kadar gelen etnografik eserlerinin sergilendiği Türk-İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi olarak kullanılmaktadır.

Tepsi MinareTepsi Minare Erzurum Kalesi'nin güneybatı köşesinde bulunan Tepsi Minare, şerefe altında bulunan kitabeye göre 1124-1132 yılları arasında Muzaffer Gazi tarafından yaptırılmıştır. Minare, sur duvarları hizasına kadar iki renkli kesme taşla örülü kaide üzerinde tuğla örülü silindir bir gövdeye sahip bulunmaktadır. Şerefeden sonrası yıkık olan minareye 19. yüzyılda barok tarzda ahşap malzeme ile şerefe yapılarak içerisine saat yerleştirilmiştir. Tepsi Minare, Karahanlı ve Büyük Selçuklu döneminde yapılan minare geleneğinin Anadolu'daki en eski temsilcileri arasında yer alır.

Üç KümbetlerÜç Kümbetler Anadolu mezar yapılarının en güzel örneklerinden dördü bir arada bulunmaktadır. Bunlardan sekizgen gövdeli, kasnaklı ve kubbe külah karışımı örtüsü ile dikkati çeken yapı, Saltuklulardan Emir Saltuk‘ a mal edilir. Tamamen kesme taşla yapılan mezar anıtı, 12. yüzyıl eseridir. Kasnaklardaki nişler içerisinde Türk-Çin takvim hayvanlarından bazılarına yer verilmiştir. Diğer kümbetlerin kimlere ait olduğu ise belli değildir.

Ulu CamiUlu Cami Erzurum'un en eski camilerinden biri olan Ulu Cami, Saltuklu Emirlerinden Nasirüddin Muhammet tarafından 1179 yılında yaptırıldı. 54'e 41 metre boyutlarındaki cami mihraba dik yedi sahından oluşmaktadır. Orta sahan daha geniş ve farklı örtülere sahiptir. Mihrap önü bölümü kırlangıç kubbe ile örtülüdür. Caminin mihrabında yalın geometrik süslemeler yer almaktadır. Üçü kuzeyden, ikisi doğudan toplam 5 kapı ile camiye girilmektedir. Düzgün kesme taşla inşa edilen yapının minaresi kuzeybatı köşesindedir. Çeşitli dönemlerde onarımlar görmüştür.

Potansiyel var ama; sorunlar Potansiyel var ama; sorunlar halen çözülemiyor.halen çözülemiyor.

Örneğin ;Tortum Şelalesi Dünya’nın 3. büyük şelalesi olmasından dolayı büyük bir turizm potansiyeline sahip. Fakat buna karşılık alt yapı eksikliği ve bölgede konaklama tesisi olmayışı gibi nedenlerden dolayı halen yeterli ilgiyi göremiyor.

• Bölgenin sahip olduğu jeotermal enerjiyi daha verimli kullanması ve bölgede termal oteller yapılması gerekiyor. Kış aylarında kış turizmi için Erzurum'da var olan turist potansiyeli yapılacak termal tesisler için hazır bir müşteri potansiyelidir. Bu nedenle bölgede kış turizmi ve termal turizm birbirine entegre edilebilir.

• Erzurum Ilıca Belediyesi tarafından ilçenin Termal Turizm Merkezi olması konusunda başlatılan çalışmalar halen devam ediyor. Şu anda 140 dönümlük bir arazi Termal Turizm bölgesi olarak belirlendi.

• Konaklı bölgesiyle Termal Turizm Merkezi ilan edilen Ilıca İlçesi'ne bin yatak kapasiteli otel yapılması için Kültür ve Turizm Bakanlığı yatırımcılara çağrıda bulundu. Erzurum başta olmak üzere çevre illerin de kalkınmasını hedefleyen 'Doğu Anadolu Gelişimi Projesi' kapsamında Konaklı‘ da kış, Ilıca'da da termal turizme yönelik çalışma yürütülüyor, bu kapsamda Erzurum'un kalkınmasına büyük katkı sağlayacak yeni tesislerin bölgeye yapılabilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın yatırımcılara 49 yıllığına arazi tahsis edeceğini bildirdi.

Bölgeden Turizm HaberleriBölgeden Turizm Haberleri

• Türkiye'nin geçen yılki toplam turizm geliri 18 milyar USD olarak belirlenmiştir. Ülkemizi ziyaret eden turist sayısı 24 milyon kişi ve her bir turistin ülkemize yaptığı harcama ise kişi başına 753 USD dır. Erzurum bu pastadan kendine düşen payı almış ve geçen yıl 37 bin'i yabancı olmak üzere toplam 185 bin turist Erzurum'u ziyaret etmiştir.

• Ankara, İstanbul ve İzmir gibi büyük kentlerde 3 milyon Erzurumlu yaşıyor, bu kitlenin yüzde 20'sinin Erzurum'a yönlendirilmesi durumunda yaklaşık 150 milyon YTL gelir elde edilebilir. Bu miktarı şu anki turizm gelirleriyle karşılaştırırsak turist sayısı bakımından 3 kat, gelirler bakamından da 10 kat fazla girdi sağlanmış olacaktır.

• Erzurum’da turizm sektörünün istihdam oluşturucu boyutta gelir üretebilmesi, turizm olgusunun yılın 12 ayına yayılmasıyla mümkün olabilir. Sektörün beklenen gelişmeyi sağlayamamasının diğer bir nedeni de sektörün kış mevsimine yoğunlaşmasıdır.

• Türkiye'de kış turizmi için yapılan ilk ciddi ve kapsamlı proje Erzurum-Palandöken Kış Sporları ve Turizm Mastır Plan Çalışması’ dır. Yapılan çalışmada Palandöken Dağlarının doğal yapısı ve iklimi ile uluslararası kış sporları merkezi niteliğine sahip olduğu tespit edilmiştir. Projede, üç alan üzerinde gün toplam 32 bin kişinin kayak yapabileceği, uluslararası yarışmalar hatta kış olimpiyatlarının düzenlenebileceği, 6 bin kişinin doğrudan istihdam edilebileceği öngörülmektedir.

• 2009 Üniversite Kış Oyunları (Universiade) yani dünyanın ikinci büyük spor organizasyonu için yapılan oylamada, organizasyona Avrupa'nın ikinci büyük doğal kayak pistine sahip olan Palandöken ile aday kent olan Erzurum, Çin Halk Cumhuriyeti'nin Harbin kentine karşı yarışı kaybetti. Eğer Erzurum bu organizasyona ev sahipliği yapsaydı, büyük bir tanıtım yapmış olmanın yanı sıra, büyük bir prestij de kazanacaktı.

• Gelen turistler Palandöken’de çığ düşmesinden korkuyor. Nitekim haklılar da çünkü halen bir alt yapı eksikliği var. Yerel yönetim ve valiliğin bir araya gelerek çığ bölgelerinin kontrolünü sağlaması gerekiyor. Böylece gelen turistin çok daha emniyetli olarak kayması sağlanacaktır.

• Ulaşımda yaşanan problemler kış sezonda kısmen aşılmasına rağmen iç turizmde ciddi bir hareketlilik görülmüyor. Bundan dolayı yol yapım-onarımlarının bir an önce tamamlanması gerekiyor.

• Büyük bir tarihi geçmişe sahip olan bölgede bahar ve yaz aylarında kültür turlarına ağırlık verilmesi gerekiyor. Bölgedeki kültür turları daha etkili yapılmalıdır.

Bölge Turizmi İçin Yapılması Bölge Turizmi İçin Yapılması GerekenlerGerekenler

SONUÇSONUÇ• Potansiyel olmasına karşılık yeterli tanıtımın

yapılamamasından dolayı Erzurum’da turizm halen istenilen noktaya getirilememiştir.

• Turizm ekonomisinin merkezi olan Antalya’da bile yaz ayları dışında alternatif arayışları sürdürülüyor. Fakat Erzurum yeterli kaynak zenginliğine sahip olmasına rağmen kaynaklarını değerlendiremiyor. Turizmini halen Palandöken ile sınırlı tutuyor.

• Kış turizminin yanı sıra, bahar ve yaz aylarında yapılacak turizm çeşitlerine de ağırlık verilmesi gerekiyor.

• Tarihi yönden çok zengin bir çok eseri barındıran ve bir kültür merkezini andıran kent, günümüzde önemli bir turizm potansiyeli taşımaktadır. Fakat buna karşılık halen gelen turistin büyük bir bölümünün ilgisini çekememekte veya gelen turiste yeterli tanıtım yapılamamaktadır.