eğitim bilimleri 9

-EĞİTİM BİLİMLERİ-

PSİKOSOSYAL GELİŞİM (E. ERIKSON)

Erikson'un kuramına göre bireyin toplumsal gelişimi esastır. Bu kuram da gelişimi evreler halinde ele almaktadır. Bu kuramda evrelerin bir özelliği her evrenin bir ikilemi beraberinde getirmesidir. Her evre içinde ikilem bir psikososyal çatışmayı ifade eder. Bu çatışmaların olumlu şekilde sonuçlanması psikososyal gelişimin sağlıklı şekilde gerçekleştiğinin bir ifadesidir. Her evrede egemen olan bir ortam bulunmaktadır. Psikososyal gelişimin

olumlu sonuçlanmasında bu egemen ortamların önemli bir etkisi bulunmaktadır. 0 halde çatışmanın olumlu olarak sonuçlanabilmesi için öncelikli olarak ortamların birey üzerinde olumsuz etkiler yapmamasına önem gösterilmelidir.

Kuramın Genel Kabulleri;

• Erikson, Freud'dan etkilenmiştir (Neo-Psikanalist).

• İnsan doğuştan (yıkıcı değil) akılcı birvarlıktır.

• Davranışlar biyolojik kökenli dürtülerin değil,içinde buiunulan kültürün etkisi altındadır.

• Gelişim, yaşa bağlı olarak sekiz ayrıdönemde gerçekleşir.

• Herdönemde bir kriz yaşanır.

Erikson'un psikososyal kuramının evreleri, yaklaşık yaş sınırları, egemen olan ortam ve beklenen sonuçları içeren

tablo aşağıda verilmiştir.

Psikososyal Dönemler

1. Temel Güvene Karşı Güvensizlik / Bebeklik Dönemi (0-1)

Bu dönemde etkili olan sosyal çevre anne-baba ve/veya onun yerine geçen büyükanne, bakıcı vb. karakterlerdir. Temel güvene karşı güvensizlik çatışmasının olumlu sonuçlanması çocuğun aile ve bakıcılarından sevgi görmesine, fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarının sağlıklı bir şekilde giderilmesine

GELIŞIM PSIKOLOJISI Psiko-Sosyal Gelişim

02

"oUi Q'E Ul

bağlıdır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında bebek yeni geldiği dünyada başkalarına karşı güven duygusu kazanır ve kendini emniyette hisseder. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise başkalarına karşı güven duygusu geliştiremez, onları düşman olarak görür ve kendini emniyette hissedemez.

2. Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç / İlk Çocukluk Dönemi(1-3)

Bu dönemde de etkili olan sosyal çevre anne-babave/veya onun yerine geçen büyükanne, bakıcı vb.karakterlerdir. Özerkliğe karşı kuşku ve utanççatışmasının olumlu sonuçlanması, çocuğakapasitesinin üzerinde olmayan uygun hedeflerkonulması ve özerk davranışlarının ödüllendirilmesiyle,girişimlerinin desteklenerek, muhtemelbaşarısızlıklarının görmezden gelinmesiyle mümkündür. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında, kendi duygu ve düşünceierinin doğruluğuna ilişkin güven geliştirecek, anne-babadan bağımsız davranabilme konusunda daha başarılı olacaktır. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise kendi duygu ve düşüncelerinin doğruluğuna ilişkin kuşku duygularına kapılacak, yoğun yetersizlik ve buna bağlı utanç duygularına kapılacaktır.

Cinsiyet Rolleri ile İlgili Kalıp Yargılar

Erkeklere Has Olduğu düşünülen Özellikler

Soğukkanlılık, sertlik,bağımsızlık, hırslı olmak,geniş ilgileri olmak,gerçekçilik, atılganlık,kendine güven,saldırganlık, etrafına hükmetmek, üstünlük duygusu, katılık.

Kaynak: Erden ve Akman, 2005

Kadınlara Has Olduğu düşünülen ÖzelliklerDuygusallık, sadakat,yumuşaklık, fedakarlık,şefkatli olmak,konuşkanlık, aileye yönelik olmak, boyun eğmek, titizlik, sıcak insan olmak.

-GELİŞİM PSİKOLOJİSL

3. Girişkenliğe Karşı Suçluluk / Okul Öncesi

Dönem (3-6)

Bu dönemde etkili olan sosyal ç^vre anne-baba ve/veya onun yerine geçen büyükanne, bakıcı vb. karakterlerine ek olarak, okul öncesi eğitim kurumunun (anaokulu, çocuk yuvası veya kreş gibi) öğretmenleridir. Girişkenliğe karşı suçluluk çatışmasının olumlu sonuçlanması aile içinde özellikle çocuğun kendisiyle ilgili kararlarda ona seçme şansı verilmesi, yaptığı seçim/tercih ve bunlara ilişkin eylemlerinde olumsuz eleştiriden, cezadan kaçınılmasına bağlıdır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında çocuk, çevresinde bulunan diğer bireyleri de gözeterek girişimlerde bulunabilme becerisi gösterebilir; daha da önemiisi çeşitli konularda sorurmluluk üstlenmeye istekli davranır. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise bir girişimde bulunduğunda yapmak istediklerinin yanlış olduğuna/olabileceğine ilişkin güçlü bir inanç ve eyleme geçmekte direnç gösterme, amaçlarına ve yapmak istedikierine ilişkin olarak suçluluk duygularına kapılma gibi özellikler gösterecektir.

4. Başarılı Olmaya Karşı Yetersizlik / İlköğretim

Birinci Kademe Dönemi (6-12)

Bu dönemde etkili olan sosyal çevre anne-baba ve/veya öğretmenlerdir. Başarılı olmaya karşı yetersizlik çatışmasının olumlu sonuçlanmasında çocuğun içinde bulunduğu ortamların (ev ve okul)

çocuğun gelişimine uygun biçimde düzenlenmesinin, çocuğun gösterdiği başarıların desteklenmesinin, çocuğun kendine ait bireysel özellikleri ile kabui edilerek, başkaları ile karşılaştırılmasının önemli bir etkisi vardır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında çocuk, başarılı olmaya güdülenme, yeterli düzeyde olmaya istekli olma, kendine güvenme, başarı ve yeterli olabileceğine ilişkin olumlu duyguları taşıma gibi özellikler sergileyecektir. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise akademik isteksizlik, yetenekli olmadığına, başarılı olamayacağına inanma, yoğun yetersizlik duyguları taşıma gibi özellikler ortaya koyması olasıdır.

5. Kimliğe Karşı Kimlik Karmaşası / Ergenlik

Dönemi (12-18)

Bu dönemde etkili oian sosyal çevre anne-baba, okul ortamı ve akran/arkadaş çevresidir. Kimliğe karşı kimlik karmaşası psikososyal çatışmasının olumlu sonuçlanmasında ergenin toplumsal rol arayışlarını desteklenmesi, ailede, okulda ve diğer sosyal çevrelerde kendisine model olunması ya da model bulması konusunda destek olunması önemlidir. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında ergen, çeşitli biçimlerde (sosyal, kişisel, cinsel, mesieki) olumlu kimlik duygusu geliştirir. Geİ9cekte üstlenmesi gereken veya tercih edeceği rollere ilişkin kararlar alabilir. Olumsuz sonuçlanması durumunda ise kimlik duygusu geliştiremez, bu konuda karmaşaya kapılır ve bocalamalaryaşar. Gelecekte üstleneceği rollere iüşkin karar veremez.

ERİKSON'UN PSİKOSOSYAL KURAMININ EVRELERİ, YAKLAŞIK YAŞ SINIRLARI, EGEMEN OLAN ORTAM VE BEKLENEN SONUÇLARI

GELİŞİM DÖNEMİ

PSİKOSOSYAL KRİZ EGEMEN ORTAM BEKLENEN OLUMLU SONUÇ

Bebeklik Temel Güven X Güvensizlik

Aile Çocuk kendine, anne-babasına ve dünyaya güven duygusu geliştirir.

Çocukluk (18

Ay-3yıl)

Özerkük X Utanç - Kuşku Aile Çocuk kendine güvenini yitirmeden kendini kontrol edebilme yeteneğini geliştirir.

3 -6 Yaş6 Yaş - Ergenlik Öncesi

Ergenlik Genç

Yetişkinlik

Girişkenlik X SuçlulukÇalışma X AşağıtikDuygusu

Aile Komşular,

Okui

Çocuk etkinliklerde yönelim ve amaç kazanmayı öğrenir.Çocuk başarı ve yeterlik duyguları kazanır.

Özdeşim Kurma X Rol Karmaşası

Akran Grupları, Diğer Gruplar

Birey özdeşim yoluyla tutarlı benlik kazanır.

Yakınlık X Yalnızlık Dostluk, Sevgi (Eş Seçme)

Birey belirli bir mesleğe ulaşmak için çalışır; yakın ilişkiler kurma yeteneği geliştirir.

Olgunluk Üreticiiik X Durguniuk Yeni Aile, iş Birey ailesinin dışındaki kişilerle, gelecek kuşaklarla ve toplumla ilgilenmeye başlar.

Yaşlılık Benlik Bütünlüğü X Umutsuzluk

Emekülik - ÖlümeHazırlanma

Birey yaşamına dönüp baktığında bir tatmin hissi duyar.

-EGITIM BILIMLERI-

Erikson, en çok hayatın bu dönemi üzerinde durmuştur. Kişinin bu dönemde bazen moratoryum denen bir "(sorundan) uzaklaşma" dönemine girebileceğini vurgulamıştır.

Kimlik kazanma çabaları içindeki kişinin durumu,bağlılık (kararın kesinliği) ve bunalım geçirme(kararsızlık yaşama) açısından iki boyuttadeğerlendirilebilir.

Başarılı kimlik statüsüne sahip olan kişiler bunalım geçirmiş ve bir karara varıp kararlarına bağlanmış olan kişilerdir. Bunların sorunlarını çözmüş oldukları söylenebilir. Bu kişilerin aile ilişkilerine bakıldığında kısmen uzak ve reddedici aile ilişkilerine sahip oldukları görülmektedir. Belki de zorluklar insanı olgunlaştırmaktadır.

İpotekli kimlik statüsüne sahip olan kişiler bunalım yaşamamışlardır, ama bir karara varmış gibi görünmektedirler. Tabii ki bu karar daha çok ana babalarının kararlarıdır. Zaten aile ilişkilerine bakıldığında da çocuk merkezli aile ilişkilerinin yoğun olduğu ailelerden geldikleri, başka bir ifadeyle -~§ bağımsız karar vermelerine fırsat bulunmayan (ya izin gj verilmeyen, ya da gerek duyulmayan) ailelerin B çocukları oldukları görülmektedir.

Moratoryum kimlik statüsü bunalım yaşayan, ama "m çözüm yolu bulmayan kişilerin durumudur. Özellikle •§: Avrupa ve Amerika'da görülen, kişinin bir süre işlerini 'Jg ve ilişkilerini askıya alıp "başıboş" dolaşması ,31 moratoryum kimlik statüsü örneği olarak .* gösterilmektedir. Bu kişilerin genellikle aile iüşkileri dengesizdir.

Dağınık kimlik statüsü ise, henüz bunalımın yaşanmadığı, bağlanmanın da bulunmadığı durumu ifade eder. Bu kişiler en az etkileşim ve yönlendirmenin bulunduğu ailelerden gelıme eğilimindedirler. (Bacanlı: 2004)

Öğrenciler açısından bakıldığında, öğretmenler için sorun olan öğrencilerin moratoryum kimlik statüsündeki öğrencilerdir. İpotekli kimlik statüsüne sahip olanlar ise bir miktar inatçı olmalarından ve kendi düşüncesi olmamasından dolayı soruna yol açabilirler. Dağınık ve başarılı kimlik statüsünde bulunan öğrenciler genellikle öğretmenler için sorun oluşturmazlar.

Bu dönemde kimlik duygusunun fazlalığı fanatizmi doğurur. Hoşgörüsüzlüğü içeren bu durum tek yolun kendi yolu olduğunu düşünmek demektir. Ergenlerin idealizmleri de buna eklenince dünyaya siyah-beyaz

bir bakış açısı ortaya çıkar. Kimlik duygusu yoksunluğu ise yadsıma olarak ortaya çıkar. Yadsıyan kişiler grup üyeliklerini, kimliklerini, kimlik ihtiyaçlarını reddederler. Bunu açık bir inkar şeklinde yapabildikleri gibi, birtakım grup ve kliniklere (ideolojik veya dinsel gruplar) katılarak veya yıkıcı etkinliklere (uyuşturucu, alkol, vb.) katılarak da gerçekleştirebilirler. Uygun denge durumu sadakattir. Eksiklik, tutarsızlık ve yanlışlıklarına rağmen toplumda yaşamayı kabullenme demek olan sadakat, eksikliğin benimsenmesini değil, olabilecek olanın en iyisini yapmaya çalışmayı ifade eder.

Başarılı MoratoryumBunalım var; bağlanma Bunalım var; bağlanma

var yokUzakve reddedici aile Dengesiz aile ilişkileri

ilişkileriIpotekli Dağınık

Bunalım yok; bağlanma Bunalım yok; bağlanma

var yokÇocuk merkezli aile En az etkileşim ve

ilişkileri yönlendirme

Kaynak: Bacanlı: 2004

6. Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık / Genç Yetişkinlik

(20-40)

Bu dönemde etkili olan sosyal çevre içerisinde anne-baba ya çok etkili bir yer almaz ya da etkileri tamamen ortadan kalkar. Çocuğu olduğu ailenin yerini ebeveyni olduğu yeni aile alır. Bir diğer deyişle eş etkin bir rol oynamaya başlar. Öte yandan bu dönemin önemli bir kısmı aktif çalışma/meslek yaşantısına karşılık gelmektedir. Bu nedenle mesai arkadaşları ve eğitimini devam ettirenler için belirli bir süre öğretmenler bireyin psikososyal gelişimi üzerinde etkilerini sürdürürler. Yakınlığa karşı yalıtılmışlık çatışmasının psikososyal krizinin olumlu sonuçlanmasında bireyin sağlıklı ilişkiler için cesaretlendirilmesi, sosyal etkinlikle düzenlenmesi ve bireyin bu tür etkinliklere aktif olarak katılımının önemli olduğu vurgulanmaktadır. Psikososyal kriz olumlu sonuçlandığında birey, başkalarıyla ilişki kurabilme konusunda becerikli olma, sosyal ilişkilere açık olma gibi davranışlar sergilerken, olumsuz sonuçlanması durumunda sosyal ilişki ve iletişim sorunları yaşama, sosyal ilişkilerde başarısızlık veya tutarsızlık yaşama gibi davranış örüntüleri sergileyebilecektir.

7. Üretkenliğe Karşı Durgunluk / Yetişkinlik

Dönemi (40-65)

Bu dönemde birey üzerinde etkili olan sosyal çevre

§r

Q

-GELİŞİM PSİKOLOJİSİ.

aile, arkadaşlar ve iş dünyasından oluşmaktadır. Çocuklar ve onların büyümesiyle genişleyen aile, bir üst kuşağın kaybedilmesi, meslekte belirli bir yere ulaşma, meslek çevresinde oluşan arkadaş grupları yaşanan krizin olumlu/olumsuz sonuçlanmasında önemli etkiye sahiptirler. Üretkenliğe karşı durgunluk psikososyal krizinin oluımlu sonuçlanmasında bireyin yaratıcı ve üretken modeilerle desteklenmesi, paylaşım ortam ve olanaklarının sağlanması önemlidir. Bu dönemde bireyden beklenen temel sosyal işlevlerden biri, sağlıklı bir yaşam oluşturabilmeleri için genç kuşaklara rehberlik etmektir. Bu durum onun üretken olmasıyla mümkündür. Birey bunu başaramadığında kendini başarısız sayarak içine kapanmakta, verimsizlik, işe yaramazlık duygularına kapılmakta ve yaşamına durgunluğun egemen olmasına izin vermektedir. Dönem olumlu sonuçlandığında birey kendini yaratıcı ve üretken hissetmekte, genç kuşakların yetiştirilmesine yönelik sorumluluk duyguları yaşamakta; olumsuz sonuçlanması durumunda ise içe kapanarak yoğun yalnızlık ve işe yaramazlık hissetmektedir.

8. Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk / İleri

Yetişkinlik -Yaşlılık- (65 ve Üstü)

Bu dönemde birey üzerinde etkili olan sosyal çevre aile ve arkadaşlardır. Dönemin olumlu sonuçlanması için bireye, geçmiş yaşantılarının olumlu bir şekilde değerlendirmesi konusunda destek olunması gereklidir. Yaşamın sonlarında olduğunu hisseden birey geçmiş sosyai deneyimlerini kritize etmekte, bir tür yaşam muhasebesi yapmaktadır. Verimli ve dolu bir yaşam geçirmiş, yaşamsal amaçiarına ulaşmış oiduğunu hisseden bireyier benlik bütünlüğünü muhafaza edebilmekte; bunun doğal bir sonucu olarak ölümü kabulienebilmektedirler. Yaşamlarını anlamsız ve başarısız bulan bireyler ise bir çeşit hayal kırıklığı içerisinde umutsuzluk duygularına kapılmakta ve ölümü kabullenmede güçlük çekmektedirler.

z o >• çg"Q

ÇOCUK YAŞADIGINI

ÖGRENIR Eğer Bir Çocuk;

• Sürekli eleştirilmişse; Kınama ve ayıplamayıöğrenir.

• Kin ortamında büyümüşse; Kavga etmeyiöğrenir.

• Alay edilip.aşağılanmışsa; Sikilip utanmayıöğrenir.

• Devamlı utandırılarak terbiye edilmişse;

Kendini suçlamayı öğrenir.

• Hoş görü ile yetiştirilmişse; Sabırlı olmayıöğrenir.

• Desteklenip,yüreklendirilmişse; Kendinegüven duymayı öğrenir.

• Övülmüş ve beğenilmişse; Takdir etmeyiöğrenir.

• Haklarına saygı duyularak büyütülmüşse;

Adil olmayı öğrenir.

• Güven ortamı içersinde yetişmişse; İnançlıolmayı öğrenir.

• Kabul ve onay görmüşse; insanları sevmeyiöğrenir. Aile içinde dostluk ve arkadaşlıkgörmüşse; Bu dünyada mutlu olmayı öğrenir.

DOROTHY NOLTE


1. Erickson'un psiko-sosyal gelişim kuramına göre

aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Erickson'a göre gelişim döneml^r halinde

olmaktadır ve bireylerin her bir gelişim

döneminde atlatması gereken krizler

bulunmaktadır.

B) Erickson, kişilik psiko-sosyal gelişim kuramında

bireylerin kişiliklerinin temelinin yaşamın ilk altı

yılında atıldığını ileri sürmüş, bu görüşünd9 de

Freud'dan etkilenmiştir.

C) Erickson'a göre kişiliğin oluşumunda biyolojik

etkenlerin yanı sıra toplumsal etmenl^rin de

etkisi bulunmaktadır.

D) Erickson'a göre herhangi bir gelişim döneminde

yaşanan bir kriz ya da çatışma, sonraki gelişim

dönemlerinde de devam eder.ço

E) Erickson'a göre ana baba tutumları ile çevresel "o

faktörler kişilik gelişiminde ömür boyu etkide

bulunan değişkenierdir.

Erickson'a gör9 kişilik gelişimi Fr^ud'da olduğu gibi ;§

yaşamın ilk altı yılı ile sınırlı olan bir süreç değildir. ^

Aksin9 biyolojik ve sosyal etmenleri altında yaşam g-

boyu devam 9den bir süreçtir.Q ÜJ >

■

(Cevap B)

2. Bireyin yaşamının her aşamasında diğer

bireylerle etkili bir iletişim kurabilmesi,

arkadaşlık ilişkilerini güçlendirmesi Erickson'un

hangi gelişim dönemindeki krizlerin ve

çatışmaların başarıyla atlatılmasına bağlıdır?

A) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç

B) Çalışkanlığa karşı aşağılık

C) Temel güvene karşı güvensizlik

D) Girişimciliğe karşı suçluluk

E) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası

Erickson'a göre temel güven duygusundan yoksun

olarak yetişmiş olan bireyler ileriki yaşamlarında

sosyal ilişki kurmaktan kaçınan kendine güv9nsiz

bireyler olmaktadırlar. Bu nedenİ9 bireylerin diğer

bireylerle etkili bir iletişim kurabilmesi, arkadaşlık

ilişkilerini güçlendirmesi temel güvene karşı

güvensizlik döneminde güven duygusunun başarıyla

kazanılması gerekm^ktedir.

(Cevap C)

I. Bireylerde "b9n ne olacaksam oyum" düşüncesi

gelişir.

II. Tam olarak atlatılmazsa iteriki dönemİ9rde

saldırganlık ve başkaldırma davranışları

görülmektedir.

III. Bireyler bağımsız eylemlerde bulunmaktan zevk

alırlar.

IV. bedenlerini ve çevrelerini k^şfetmeye çalışırlar.

Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi

psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri

arasındadır?






Yukarıda verilen özellikler Erickson'un özerkliğe

karşı kuşku ve utanç psiko-sosyal gelişim döneminin

temel özellikleri arasındadır.

(Cevap A)

ÇOZUMLUK A V R A M A

Q

tr, u

4. "Bir anaokulu öğretmeni ebeveyn toplantısında velilere, çocuklarına mutlaka yetenekleri ölçüsünde sorumluluk vermelerinin gerektiğini, kişilik gelişiminde sorumluluk duygusunun kazanılmasının çok önemli olduğunu ifade etmeye çalışmıştır."

Bu anaokulu öğretmeni, bu görüşü ile Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin kişilik gelişimi üzerindeki öneminden bahsetmiştir?

A) Özerkliğe karşı kuşku ve utançB) Temel güvene karşı güvensizlikC) Çalışkanlığa karşı aşağılıkD) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşasıE) Girişimciliğe karşı suçluluk

ÇÖZÜM:

Bu anaokulu öğretmeni Erickson'un "girişimciliğekarşı suçluluk" psiko-sosyal gelişim döneminin temelözelliğinden bahsetmiştir. Çünkü bu dönemdeErickson, ebeveynlerden çocuklarına yetenekleriölçüsünde olumlu kişilik gelişimi için sorumluluklarvermelerini istemiştir. o

(Cevap E) •§111

Çocukların merak duygusu ile ebeveynlerine çok soru sorup sorularına uygun cevaplar aradıkları psiko-sosyal gelişim dönemi Girişimciliğe karşı suçluluk dönemidir.

(Cevap E)

I. Meslek seçimine yönelme görülür

II. Moratoryum kimlik özelliği görülmektedir.

III. Hipotetik düşünme, eleştirel düşünme,birleştirici düşünme biçimleri görülmektedir.

IV. Sosyal, politik ve ekonomik konulara ilgide artış

Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır?

A) Özerkliğe karşı kuşku ve utançB) Çalışkanlığa karşı aşağılıkC) Temel güvene karşı güvensizlikD) Girişimciliğe karşı suçlulukE) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası

5."Oğlunun çevresinde olup bitenlere ilişkin çok soru sormasından şikâyetçi olan bir veliye öğretmenin çocuğunun bu davranışının çok normal olduğunu söylemesi üzerine öğrenci velisi şaşırıp kalmış, öğretmene bu durumda ne yapması gerektiğini sorması üzerine de öğretmenden, çocuğunun sorularına onun anlayabileceği bir ifade ile uygun cevaplar vermesinin daha doğru olacağı cevabını almıştır."

Yukarıda verilen metinde Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin öneminden bahsedilmektedir?

A) Özerkliğe karşı kuşku ve utançB) Temel güvene karşı güvensizlikC) Çalışkanlığa karşı aşağılıkD) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşasıE) Girişimciliğe karşı suçluluk

Yukarıda verilen özellikler Erickson'un kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır.

(Cevap E)

7. "Çocuğunu parka götürün bir anne, salıncakta çocuğun sallamak istemiş fakat çocuğundan kendi kendine sallanmak istediğini, ballanırken kendisine yardımcı olmaması yönünde bir cevap almıştır."

Erickson'a göre bu metinde verilen çocuğun bu davranışı hangi psiko-sosyal gelişim döneminin bir özelliği olarak düşünülebilir?

A) Özerkliğe karşı kuşku ve utançB) Çalışkanlığa karşı aşağılıkC) Temel güvene karşı güvensizlikD) Girişimciliğe karşı suçlulukE) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası

-EGİTİM BILİMLERL

Yukarıda verilen özellik Erickson'un "özerkliğe karşı kuşku ve utanç" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır. Çünkü bu dönemdeki çocuklar yapmak istedikleri bir eylemi, kimsenin yardımı olmaksızın kendi kendilerine yapmaya çalışırlar.

(Cevap A)

8. I. Bana öğretilenler neyse ben oyum düşüncesi gelişir.

II. Çevresi tarafından takdir edilmek vebeğenilmek istenir.

III. Yapılan bir işte başarılı olunca bireylerinkendilerine olan güvenlerinde artış görülür.

Yukarıda verilen özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin özellikleri arasındadır?



C) Temel güvene karşı güvensizlikD) Girişimciliğe karşı suçlulukE) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası

Yukarıda verilen özellikler Erickson'un "çalışkanlığa £! karşı aşağılık" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır.

(Cevap B)

9. "Bu dönemdeki bireyler, kendi değer ve felsefelerinin en doğru olduğuna inanırlar. Herkesin kendisini izlediğini ve herkesin kendisiyle uğraştığını zannederler."

Bu özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır?

A) Çalışkanlığa karşı aşağılıkB) Özerkliğe karşı kuşku ve utançC) Temel güvene karşı güvensizlikD) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşasıE) Girişimciliğe karşı suçluluk

Yukarıda verilen özellikler Erickson'un "kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır.

(Cevap D)

10. "Bu dönemdeki bireyler arkadaşlık yapabileceği her iki cinsten de bireyler ararlar. Kimlik arama çabalarını artık aşmış durumdadırlar. Hayata daha gerçekçi bakmaya başlarlar. Toplumsal sorumluluklarını yerine getirmeye çalışırlar."

Bu özellikler Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır?

A) Çalışkanlığa karşı aşağılıkB) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzlukC) Yakınlığa karşı yalnızlıkD) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşasıE) Üretkenliğe karşı durgunluk

Yukarıda verilen özellikler Erickson'un "yakınlığa karşı yalnızlık" psiko-sosyal gelişim döneminin temel özellikleri arasındadır.

(Cevap C)

11."Erikson'un kişilik kuramına göre her gelişim dönemi bir ikilemi bir psikososyal çatışmayı iade eder. Bireylerin bu çatışma durumunda kurtulup sağlıklı bir kişilik gelişim için içinde bulunulan ortamlar çok önemlidir."

Aşağıda verilen psikososyal gelişim dönemlerinden hangisinde aile ve aile hayatı diğer dönemlere göre birey açısından daha az önemlidir?

A) Temel güvene karşı güvensizlikB) Özerkliğe karşı utanç ve kuşkuC) Girişkenliğe karşı suçlulukD) Başarılı olmaya karşı yetersizlikE) Kimliğe karşı kimlik karmaşası

ço

uu

m1 "t


Erikson'un kuramına göre insanın hayatında belli başlı sekiz kritik dönem vardır. Her dönemde de bireyin atlatması gereken bir çatışma buiunmaktadır. Bir evredeki krizin birey tarafından aşılması kendinden sonraki dönemler için sağlam bir temel oluşturur. (Freud'daki gibi dönemi aşamazsa o dönemde kalmaz) Her dönemi etkileyen baskın bir çevre vardır. Temel güvene karşı güvensizlik, Özerkliğe (bağımsızlığa) karşı utanç ve kuşku, Girişkenliğe karşı suçluluk dönemlerinde kişi için baskın çevre ailesi anne ve babasıdır. Başarılı olmaya karşı yetersizlik dönemi yani okul döneminde okul arkadaşları ve öğretmenlerde gelişimi etkiler fakat aile hala birey için önemlidir. Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası yani ergenlik döneminde genç aileden kopar, ailenin birey üzerindeki etkisi iyice azalmıştır. Bu dönemde gencin hayatında arkadaş çevresi ve özdeşim kurduğu bireyler daha önemli bir etkiye sahiptir.

(Cevap E)

2

o12. Ayla lise yıllarında kendisini çirkin bulan, grup içine ■§

pek girmeyen, arkadaşları tarafından sevilmediğini Sdüşünen, başkaları ile yakın ilişkiler kuramayan, ^karşı cinsten insanlardan sürekli uzak kalmayı tercih ^eden genç bir kızdır. Bu durum Ayla'yı kimlik ^bocalamasına itmiş ve sıkıntılı günler geçirmesinesebep olmuştur.

Ayla'nın bu durumu psiko-sosyal gelişim dönemlerinden hangisinin başarısızlıkla geçmesine sebep olacaktır?

A) Kimliğe karşı kimlik bocalamasıB) Yakınlığa karşı uzaklıkC) Üreticiliğe karşı durgunlukD) Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılıkE) Girişimciliğe karşı suçluluk

Soruda anlatılan problemler ergenlik döneminde yani kimliğe karşı kimlik bocalaması denilen dönemde yaşanmaktadır. Bu dönemin sıkıntılı geçmesi demek bir sonraki dönem olan yakınlığa karşı uzaklık döneminin de sıkıntılı geçmesi demektir.

(Cevap B)

13.

14.

"1-3 yaş arası çocuklar artık anne ve babalarına tümüyle bağlı kalmak istemezler. Bu dönemde çocuk çevreyi kontrol etmek ve gücünü göstermek arzusundadır."

Bu dönem çocuklarının Erikson'un psikososyal kuramına göre sorunsuz kişilik gelişimi için en önemli ihtiyacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çeşitli problemleri ve işleri başarabileceğineilişkin anne babadan destek görmek

B) Çevrelerini tanımaları için kontrollü, özgür vedestekleyici bir ortam

C) Temel akademik becerilerD) Annesinden veya onun yerine geçen

bakıcıdanyakın, sıcak ilgi

E) Cinsiyet rollerine ilişkin doğru ve yaşına uygunbilgi

1-3 yaş arasındaki dönemde çocukların büyük bir kısmı yürümekte, çevresindekilerle iletişim kurabilecek kadar konuşabilmektedirler. Bu dönemde çocuklar neleri yapıp yapamayacakları konusunda anne babalarını çevrelerini test ederler. Bir önceki dönemde (temel güvene karşı güvensizlik) temel güven duygusunu kazanmış olan çocuğun bu dönemde özgürlüğü hissetmesi gerekmektedir. Bu yaş çocuklar için esnek ve özgürce keşfedebileceği ortamlar hazırlanmalıdır. Çocukların bu dönemde kendi başlarına yaptıkları aktiviteler desteklenmelidir (yemek yeme, giyinme, soyunma vb.) Bu dönemi başarıyla atlatan çocukta bağımsızlık duygularının temeli atılır.

(Cevap B)

"Okul çocuklarının gözünde durum şöyledir: Okul gitmeni sağladıkları orada senden bazı şeyler yapılmasını istedikleri ve bunları yapmaz veya yanlış yaparsan, hayatının mutsuz hale getirilmeye çalışıldığı bir yerdir."(Holt)

Yukarıdaki sözler Erikson'un hangi gelişimsel kriz dönemi ile en iyi şekilde açılanabilir?

A) Başarılı olmaya karşı yetersizlik

B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşkuC) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlıkD) Kimliğe karşı kimlik karmaşasıE) Girişkenliğe karşı suçluluk


Yukarıdaki söylenen okul çağındaki çocukların (6-

12) ne derecede zor bir durumla karşı karşıya

kaldıklarını çok güzel bir şekilde göstermektedir.

Başaramazsan yada yanlış yaparsan hayatın

mutsuz hale gelmeye başlar! Ayrıca çocukların

kişisel gelişimleri açısından bu dönemdeki temel

ihtiyacının başarıyı tatma olduğunu göstermektedir.

Bu dönem çocuklar açısından 'ne öğrenirsem oyum'

dönemidir. Okula başlama ile birlikte çocukların

sosyal yaşantısı okul ve arkadaşlar olmaktadır. Bu

ortam içerisinde de kendisini mutlu hissedebilmesi

için de başarmaya ihtiyacı vardır. Başarma

çalışkanlık duygusunu geliştirir. Başarısızlık ise

çocuğun kendine karşı olumsuz tutum ve yetersizlik

duygutarının gelişmesini sağlar.

(Cevap: A)

15. "Ayşe Hanım erkeklerle yakın ve samimi ilişkiler

kuramamakta, mutlu bir yuva kuramayacağını __

düşünmektedir"oLÜ

o

Yukarıda anlatılan durumda Ayşe

Hanımın yaşadığı psikososyal

gelişim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Temel güvene karşı güvensizlik

B) Dostluk kazanmaya karşı yalnızlık

C) Üretkenliğe karşı durgunluk

D) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk

E) Girişkenliğe karşı suçluluk

16. Bazı yaşlılar gayet mutlu ve uyumlu iken

bazıları ise hırçın, uyumsuz ve

mutsuzdur. İleriki yaşlarda kişinin

kimliğine uygun düşen rolü bulabilmesi

gelişim görevi hangi gelişimsel kriz

dönemine aittir?


B) Özerkliğe karşı utanç ve kuşku

C) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk

D) Başarılı olmaya karşı yetersizlik

E) Kimliğe karşı kimlik karmaşası

Yaşlılık dönemi kişilik gelişimi açısından bir

muhasebe dönemidir. Bu dönemde bireyler tüm

yaşamlarını değerlendirirler. Bu dönemin

sonunda birey ya önceki dönemlerin birikimi

sonucunda kendi benliğini bulmuştur ve

güvenli, mutlu, toplumla uyumlu, aranan ve

sevilen bir bireydir ya da umutsuzluk içinde

huysuz, hırçın bir insan görünümündedir.

Kimliğini bulamamış üretken olamamış

bireyler yaşlandıklarında huzurlu

olamazlar ve yaşamlarını boşa

geçirdiklerine inanırlar.

(Cevap: C)

krizi

üU

UJ

Yaklaşık olarak 18-26 yaş arasını kapsayan 'dostluk

kazanmaya karşı yalnız kalma' dönemi karşı cinsle

ilişkilerde arkadaşlığın ve sevginin ağırlıklı olduğu bir

dönemdir. Ergenlik dönemi sonunda kimliğini bulan

birey artık kimliğini kaybetme korkusu otmaksızın

başkalarıyla yakın ilişkiler kurar. Kurulan bu ilişkiler

karşılıklı bir çıkardan çok sevgi temellidir. Bu dönemi

başarıyla atlatan kişi güvenli biçimde sevgiyi verme

ve alma gücüne sahip olur. Aksi durumda da birey

başkalarıyla dostluk ilişkisi kurmakta güçlük çeker ve

psikolojik bir yalnızlığa sürüklenir.

(Cevap:B)

17. "Bu günün çocuklarını yetiştiriniz. Onları ülkeye,

millete yararlı üyeler yapınız. Bunu sizden istiyor ve

rica ediyoruz."

M. Kemal Atatürk'ün yukarıdaki sözleri

Erikson'un hangi gelişim dönemine örnektir?

A) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk


C) Kimliğe karşı kimlik karmaşası

D) Üretkenliğe karşı durgunluk

E) Başarılı olmaya karşı yetersizlik

10- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ.

Orta yetişkinlik yıllarını kapsayan 'üretkenliğe karşı

duraklama' dönemi bireylerin üretken, verimli ve

yaratıcı olmaları gereken bir dönemdir. Bu dönemde

çocukları yoluyla neslini devam ettirmek büyük önem

taşır. Ev dışında da topluma yararlı şeyler

yapabildiği kendinden sonraki kuşaklara rehberlik

edebildiği ölçüde üretkendir. Bunlardan mahrum

kişiler işe yaramama duygusuna kapılırlar. Gelecek

nesillerin yetiştirilmesi bu döneme ait bir gelişim

sorumluluğudur.

(Cevap: D)

19. "Üç yaşından sonra çocuklar daha hareketlidir ve

sürekli olarak çevrelerini keşfetme arzusundadırlar."

Aşağıdakilerden hangisi bu dönem çocukların

eğitimi için anne baba ve öğretmenlerin

sergileyeceği, kişilik gelişimini destekleyen bir

hareket tarzıdır?

A) Bilişsel aktivitelere ağırlık vermek

A) Psikomotor becerilerini sergileyebilecekleri

aktivitelere ağırlık vermek

B) Çocuğun her yaptığı şeyi onaylamak

B) Yapmaması gerekenleri yaptığı zaman

cezalandırmak

E) Çocuğun girişkenliklerini engellemek

18. "Ergenlik dönemi kişilik gelişimi açısından kritik bir

dönemdir. Bu dönemde ergen hayata dair bir çok

soruyu yanıtlayarak kimlik kazanmaya çalışır."

Ergenlik döneminin sorunsuz bir şekilde

atlatılabilmesi ve ergen bireye destek olunması

açısından aşagıdaki ana-baba tutum ve

davranışlarından hangisi doğrudur?

A) Ergenleri sürekli kontrol altında tutmak

B) Sürekli olarak takip edip gerektiğinde yardımda

bulunmak

C) Bir yetişkin gibi davranıp, sevgi ve saygıya

dayalı bir dostluk kurmak

D) Otoriter davranıp zararlı alışkanlık ve yollara

sapmasını engellemek

E) Arkadaşlarını takip edip doğru olmayan

arkadaşlıklar kurmasını engellemek

Ergenlik döneminde ergen kimlik kazanma sorununu

çözümlemek zorundadır. Ergenlerin üstünde

arkadaş gruplarının etkisi ana-baba ve

öğretmenlerin etkisinden daha fazladır. Ergenin

sağlıklı bir biçimde kimliğini kazanabilmesi için

çevresinde uygun özdeşimler kurabileceği

yetişkinlere ihtiyacı vardır. Bu dönemde ana-baba ve

öğretmenler ergenlere bir yetişkin gibi samimi ve

sıcak bir biçimde yaklaşmalıdır.

(Cevap:C)

o >-ÇO

20.

Üç yaşından sonra altı yaşına kadarki

dönem girişkenliğe karşı suçluluk

dönemidir. Bu dönemde çocuklarda

motor ve dil gelişimi oldukça hızlıdır ve

etkinlik seviyeleri çok yüksektir.

Çocukların motor ve dil gelişimleri sosyal

çevresini araştırmasına ve daha atılgan

olmasına olanak verir. Bu dönemde

çocukların kendilerini keşfetmeleri için

gerekli yaşantılar kazanmasına

olanak verilmelidir. Çocuğun

koşmasına, zıplamasına, kaymasına,

oynamasına izin verilmelidir ki çocukta

girişkenlik duyguları gelişsin. Doğal

merakından dolayı sık sık azarlanan

çocuklarda suçluluk duygusu gelişir.

(Cevap: B)

"İş yaşamında gerekli başarıyı

gösteremeyen ve kendini işe yaramaz

bir adam olarak gören Tolga Bey

ailesine ve çevreye karşı kayıtsız tavırlar

sergilemektedir."

Yukarıda anlatılan kişinin içinde

bulunduğu ve aşamadığı

psikososyal gelişim dönemi

aşağıdakilerden hangisidir?






-EGITIM BILIMLERI- 11

Orta yetişkinlik döneminin en önemli gelişimsel

görevi üretkenlik, yaratıcılık ve topluma yararlı

faaliyetlerde bulunabilmedir. Bunları gerçekleştiren

bireyler başarılı bir şekilde bu gelişim dönemini

atlatıp mutlu olurlarken üretken faaliyetlerde

bulunmayan yetişkinler ise bir işe yaramadığını

düşünüp çevrey^ karşı kayıtsız tavırlar geliştirirler.

Saht9 ve yüzeysel ilişkiler kurar, kendi doyumu ve

çıkarlarını ön planda tutarlar. htep yerinde saydığını

düşünüp mutsuz olurlar.

(Cevap.D)

22. Temel güvene karşı güvensizlik dönemini

başarıyla atlatan bir bireyin aşağıdaki

özelliklerden hangisine sahip olması beklenir?

A) Kendini emniy^tte hissetme

B) Bir işi başarabileceğine ilişkin k^ndine güv^n

duyma

C) Çevresini etkili biçimde değerlendirerek

girişimlerde bulunabilme

D) Karşı cinsle olumlu ilişkiler geliştirebilme

E) Her yönden olumlu bir kimlik duygusu

geliştirebilme

21. Erikson'a gör9 gençlerin büyük bir çoğunluğu psiko-

sosyal moratoryum yaşarlar. Bu dönemde üniversite

veya bir işe girmeyi erteleme, genç kızların erken

yaşta evlenme isteği, erkeklerin hemen askere

gitme, okulu bırakıp bir işe girme istekleri bu

moratoryum çerçevesinde değerlendirilebilir.

Yukarıdaki açıklamaya en uygun psiko-sosyal

gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Üreticiliğe karşı durgunluk

B) Girişkenliğe karşı suçluluk

C) Çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu

D) Yakınlığa karşı uzaklık

E) Kimliğe karşı kimlik bocalaması

oLU Q

*EUJ

Temel güv^ne karşı güvensizlik dönemi doğumdan

bir yaşına kadar devam eder. Bu dönemde bebeğin

çevresindekilerle (bebeğin bakımını üstlenen anne

veya onun yerine geç9C9k kimse) ilişkiterinin niteliği

bebeğin t9mel güven duygusunu etkiler.

Çevr^sinden yakın ve sıcak ilgi görmüş, ihtiyaçları

bekletilmeden karşılanmış bebekler bu dönemin

sonunda kendini emniyette hisseder, ç^vreye karşı

güven duyar. Bu dönemin başarıyla atlatılması

çocukta iyimserlik ve mutluluğun temellerini atar.

Soğuk davranılan, sevgiyle karşılanmayan ve

ihtiyaçları zamanında giderilmeyen çocuklarda

kendine ve çevresindekilere karşı güvensizlik

meydana gelir.

(C^vap A)

Ergenlik döneminde oluşan kimtik dört biçimde

ortaya çıkmaktadır. Bunlar ipotekli, başarılı dağınık

kimlik ve moratoryumdur.

(C^vap E)

12- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ-

1. Ergenlik dönemi gelişimse! krizini ergenin rahat

bir biçimde atlatabilmesi için Erikson' a göre

aşağıdakilerden hangisine ihtiyaç vardır?

A) Başarılı olma

B) Özdeşim kurabileceği etkili bir model

C) Bağımsızlık

D) Başarılı olabileceği bir meslek

E) Tecrübelerini aktarabileceği bir ortam

4. Bireyin bu döneme kadar yaşadıklarının

ve yaşamsal amaçlarının

değerlendirmesini yapması gerektiği

psikososyal gelişim dönemi aşağıdakilerden

hangisidir?






C E V A P L I K A V R A M A

2. "Doğumundan itibaren yetiştirme yurdunda kalan

çocuklar ile sonradan bu yurtlara verilen çocuklar

arasında büyük farklar vardır. Doğumdan itibaren

kalanlar daha çekingen ve ürkektir."

Yukarıda söylenenler aşağıdaki gelişim

dönemlerinden hangisi

doğrulanabilir?



C) Üretkenliğe karşı durgunluk

D) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk

E) Girişkenliğe karşı suçluluk

Freud'un gizil dönemine rast gelen, bireyin

ileriki akademik başarılarını etkileyen ve

sorunsuz atlatabilmek için okulla ilgili

ilişkilerde yeterlik duygularının

kazanılmasının gerektiği psikososyal

gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir?




D) Girişkenliğe karşı suçluluk

E) Başarılı oimaya karşı yetersizlik

psikososyal >■

ile "5

3. Orta öğretimde bir gencin 'ne kadar çalışırsam

çalışayım asla başarılı olamam' tarzı bir

düşünceye sahip olması hangi psikososyal

gelişim dönemini başarıyla atlatamadığını

göstermektedir?

A) Girişkenliğe karşı suçluluk

B) Temel güvene karşı güvensizlik




6. İlerlemiş yaşına rağmen bir meslek ve

aile edinememiş, cinsel ve sosyal

yönden sorunlarını aşamamış bir birey

hangi psikososyal gelişim dönemini

başarıyla atlatamamıştır?






-EĞİTİM BİÜMLERİ- 13

7. "Herkes ilkokul öğretmeninin ismini hatırlar çünkü

okula ve öğrenmeye karşı sahip olduğumuz tüm

duyguların sahibi odur."

Yukarıda anlatılan durum Erikson'un hangi

psikososyal gelişim dönemi için bir örnek

oluşturur?






10. Okul ve arkadaş çevresinin önem kazandığı,

başarıyla atlatılması halinde cocukta akademik

özgüvenin geliştiği psikososyal dönem




C) Girişkenliğe karşı suçluluk



8. Kişiliğin temellerinin atıldığı başarılı bir şekilde

atlatılması halinde kendine ve çevreye karşı

güven duygularının geliştiği Erikson'un

psikososyal dönemi aşağıdakilerden hangisidir?






ÖcrUJo"ec ıu

£D

UJ

11. Çocuğun cinsiyetine uygun cinsel rol

geliştirmesinde ebeveyn için en uygun

davranış biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çocuğun bu yöndeki davranışlarını

denetim

altına alma

A) Gerekirse çocuğun bu yönelimini bastırma

B) Karşı cinsten arkadaş edinmesini önleme

C) Konuyla ilgili nasihatlerde bulunma

E) Kendisi için uygun bir model bulmasına

yardımcı

olma

9. Erikson'un psikososyal gelişim kuramında kimlik

kazanmaya karşı rol karmaşası gelişimsel

dönemi Freud'un hangi psikoseksüel gelişim

dönemine rast gelmektedir?

A) Oral Dönem

B) Anal Dönem

C) Fallik Dönem

D) Gizil Dönem

E) Genital Dönem

12. Lise 2. sınıfa devam etmekte olan Zeynep bir sohbet

esnasında öğretmenine zaman zaman nedenini

bilemediği bir güvensizlik duygusu yaşadığından

yakınmaktadır.

Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı dikkate

alındığında Zeynep'in bu yakınması özellikle

hangi gelişim döneminin psikososyal

çatışmasını olumlu sonuçlandıramadığını

düşündürmektedir?

A) Bebeklik

B) İlkÇocukluk

C) SonÇocukluk

D) Ergenlik

E) Genç yetişkinlik

13. Bir anne, uygun hedef ve ödül koymak suretiyle,

çocuğunun faaliyetlerini, davranışlarını

desteklemekte, faaliyetlerindeki başarısızlıklarını ise

görmezden gelmeyi tercih etmektedir.

Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı hakkında

yeterli bilgiye sahip olduğu kabul edildiğinde

annenin, çocuğun aşağıdaki çatışmalardan

hangisini olumlu şekilde sonuçlandırmasını

sağlamaya çalıştığı düşünülebilir?

A) Güven-güvensizlik

B) Özerklik-kuşku/utanç

C) Yakınlık-yalıtılmışlık

D) Başarı-yetersizlik

E) Benlik bütünlüğü-umutsuzluk

16. Bir baba, psikososyal gelişimini desteklemek

amacıyla çocuğuyla vakit geçirmeye, onunla bir

şeyler paylaşmaya, ortak planlar yapmaya ve bu

planları uygulamaya çalışmaktadır.

Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı açısından

babanın bu davranışının hangi psikososyal

gelişim döneminde özellikle sergilenmesi

gereken bir davranış biçimi olduğu söylenebilir?




D) Başarı-yetersizlik (aşağılık)

E) Kimlik-Kimlik karmaşası

14. Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı açısından

başarı ve yetersizlik (aşağılık) çatışmasının

yaşandıgı gelişim döneminde, söz konusu

çatışmanın olumlu/olumsuz sonuçlanmasına

etkin olan sosyal ortamın ana unsurları aşağıdaki

seçeneklerin hangisinde verilmiştir?

A) Anne-baba ve kardeşler

B) Anne-baba ve akranlar

C) Anne-baba ve öğretmen

D) Akranlar ve kardeşler

E) Anne-baba

17. Bu gelişim döneminde çocuğun yürümeye ve

konuşmaya başlamasıyla annesine olan bağlılığında

azalmabaşlamıştır.

Yukarıdaki durum Erikson'un psiko-sosyal

gelişim dönemlerinden hangisinde gerçekleşir?


B) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç

C) Girişimciliğe karşı suçluluk

A) Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık

duygusu


15. Çocuğun başkaları ile karşılaştırılması her yaş

döneminde olumsuz bir davranış biçimi olarak

nitelendirilmektedir.

Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı açısından

bu davranışın hangi psikososyal gelişim

döneminde özellikle sergilenmemesi gereken bir

davranış biçimi olduğu söylenebilir?




D) Çalışkanlik x aşağılık duygusu

E) Benlik bütünlüğü-umutsuzluk

18. Küçük bir çocuk annesine şöyle bir soru sorar:

"Anne çocuk nasıl yapılır?" Bu soru karşısında anne

çocuğuna "senin aklın böyle şeyler ermez. Bunlar

ayıp şeyler. Bir daha böyle bir soru sorarsan diline

biber sürerim," tarzında yaklaşımda bulunur.

Böylelikle anne çocuğun araştırma girişimlerine

engel olur.

Yukarıdaki örnek Erikson'un psiko-sosyal

dönemlerinden hangisiyle açıklanır?

A) Temet güvene karşı güvensizlik

B) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç

C) Çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık



-EGITIM BIUMLERİ- 15

19. Akşam eve yorgun gelen baba, çocuğunun

bitmek bilmeyen sorularına dayanamamış ve

çocuğuna soru sormayı yasaklamıştır.

Annesinden de benzer bir tavır gören çocuğun,

Erikson'a göre nasıl bir kişilik gelişimi

göstermesi beklenir?

A) Kendi başına hareket eden aktif bir kişilik

B) Suçluluk duygusu taşıyan pasif bir kişilik

C) Bağımsız karar alabilen aktif bir kişilik

D) Girişimci bir kişilik

E) Kabullenici bir kişilik

20. 3 yaşındaki oğlu Sinan ile gezmeye çıkan babası,

sürekli oğlunun elinden tutmakta, parkta gezinti

yaparken dahi çocuğunun elini btrakmamaktadır.

Sinan ise babasının elini bırakmasını istemektedir.

Ancak baba çocuğun elini bırakma isteğini kabul -55

etmemektedir. Erikson'un psikososyal gelişim SILJ

kuramına göre, bu çocuğun nasıl bir gelişim ^

göstermesi beklenir?

2j

A) Özerklik duygusu gelişir

B) Utanç ve kuşku duygusu edinir

C) Karar alma becerisi gelişir

D) Özgüven duygusu edinir

E) Bağımsızlık duygusu gelişir

1. I. Ben olmayı hayal ettiğim gibiyim düşüncesi

egemendir.

II. Bağımsız bir şekilde hareket etme isteği

görülür.

III. Sorumluluk alma isteği görülür, meraktan

kaynaklanan sorular sorulmaya başlanır.



arasındadır?






Aşağıdakilerden hangisi Erickson'a göre

bireylerin gelişim dönemleri içerisinde başarıyla

kazanmaları gereken temel duygudur?

A) Girişimcilik-suçluluk

B) Güven-güvensizlik

C) Özerklik-kuşku ve utanç

D) Çalışkanlık-aşağılık

E) Rol-rol karmaşası

CEVAPLI ONU KAVRAMA TESTİ

m |§ 'tz

iU

1.B 6. C 11.E 16. E

2. A 7. E 12. A 17. B

3. E 8.A 13. B 18. D

4. A 9. E 14. C 19. B

5. E 10.D 15. D 20. B

3. "Bu dönemdeki çocuklarınızı diğer bireylerle

kesinlikle mukayese etmeyiniz, onların

yaptıklarına güveniniz ve onları başka bireylerle

rekabet ettirmeyiniz" diyen bir uzman,

Erickson'un hangi psiko-sosyal gelişim

döneminin öneminden bahsetmektedir?



C) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç

D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası

E) Girişimciliğe karşı suçluluk

16- -GELİŞİM PSİKOLOJİSL

4. Çocuğun kendi başına yapmak istediği bir eylemi

gören ebeveynler, çocuklarını durdurup bu

eylemi çocukları yerine kendileri yapmalıdırlar.

Çünkü çocuklarda henüz bir eylemi tam olarak

yapabilme yeteneği ve kapasitesi gelişmemiştir"

diyen bir velinin, Erickson'un hangi psiko -

sosyal gelişim döneminin özelliklerinden

haberdar olmadığı söylenebilir?






5. I. Bireylerin yaşamlarında en verimli oldukları

dönemdir.

II. Çocukların ve eşin sorumluluğu üstlenilmiştir.

III. Etkide bulundukları kişilerin kalitesi ve statüleri

ile mutlu olmaktan hoşlanırlar.

IV. Ailesi ile birlikte boş zaman etkinleri yapmaktan

doyum sağlarlar.



arasındadır?

A) Çalışkanlığa karşı aşağılık

B) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk

C) Yakınlığa karşı yalnızlık

D) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası

E) Üretkenliğe karşı durgunluk

6. "Liseyi yeni bitiren Kaan, üniversiteye gitmek

istememekte, bunun yerine bir an önce askere

gidip-gelmeyi ve hayatını ebeveynlerine muhtaç

olmadan kendisi kazanmayı düşünmektedir."

Kaan'ın bu isteği, aşağıda verilen hangi kimlik

statüsünün özelliğidir?

A) Başarılı kimlik statüsü

B) İpotekli kimlik statüsü

C) Moratoryum kimlik statüsü

D) Dağınık kimlik statüsü

E) Erken bağlanmış kimlik statüsü

7. I. Yaşıtlarıyla yakın ilişki içerisindedirler.

II. Azalan gelire uyum sağlamaya çalışırlar.

III. Önceki dönemlerde yapmış oldukları eylemlerin

muhasebesini yaparlar.

IV. Önceki dönemlerde yaptıklarında doyum

sağlayanlar ölümden korkmazlar, tutarlıdırlar.



arasındadır?

A) Üretkenliğe karşı durgunluk


C) Kimlik kazanmaya karşı kimlik karmaşası

D) Yakınlığa karşı yalnızlık

E) Çalışkanlığa karşı aşağılık

"Kendileri ile ilgili tüm kararları onların yerine

ebeveynleri vermektedir. Bu nedenle de bu tür

bireyler herhangi bir kimlik arayışına girmezler,

bu durumu kanıksamışlardır." Bu özellikler

Erickson'a göre hangi kimlik statüsünün temel

özelliğidir?


B) Dağınık kimlik statüsü


D) Erken bağlanmış kimlik statüsü


-EĞİTİM BİLİMLERl 17

9. I. Diğer insanların kendisinin olduğu gibi kabul

ettiğine inanır.

II. Verdiği kararın doğru olduğuna inanırlar ve

kararlarından memnun olurlar.

III. Girişimcilik, başarı, temel güven gibi temel

gereksinimleri zamanında etkin olarak karşılanmıştır.

Yukarıda verilen özellikler Erickson'a göre hangi

kimlik statüsünün temel özellikleridir?


B) Dağınık kimlik statüsü




11. Ayşe Hanım, çocuğunun 25 yaşına gelmesine

rağmen halen kimlik bunalımı yaşadığı şikâyetiyle

çocuğunu bir psikoloğa yönlendirmek gerektiğini

düşünmektedir.

Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı dikkate

alındığında Ayşe Hanımın oğlu hakkında aşağıda

verilen ifadelerden hangisi doğru olabilir?

A) G9İişme geriliği sorunu yaşamaktadır.

B) G^nç yetişkinlik dönemi çatışmasını

tamamlamıştır.

C) Genç yetişkinlik dönemi çatışmasıyla baş

edebilir.

D) Çevresinde kendisine uygun modeller vardır.

E) Anne gereksiz yer9 endişelenmektedir.

10. I. H^rhangi bir bağlılık görülmediği gibi bunalım

da yaşanmaz.

II. Durumlarından hiçbir zaman memnun

değillerdir.

III. Kendileri için benimseyecekteri yeni bir kimlik

geliştirmekten kaçınırlar.

IV. Bir kimliğe bağlanmaktan kaçınırlar.

Yukarıda verilen özellikler Erickson'a göre hangi

kimlik statüsünün temel özellikleridir?


B) Dağınık kimfik statüsü




<Q "(3 CCSU

o "BcUJ

mü 'iz'O Ui

Q

12. Ahmet Bey, uzun yıllar çalıştığı mesleğine ve

m9Sİ9k yaşantılanna ilişkin sık sık kendini

sorgulamakta, eskisi gibi olamadığını

hissetmekt9 V9 ç^vresine emeklilik zamanının

geldiğine dair ifadelerde bulunmaktadır.

Erikson'un Psikososyal gelişim kuramı

bağlamına göre, Ahmet Beyin hangi yaş

döneminde olduğu ve hangi psikososyal

çatışmayı yaşadığı söylenebilir?

A) 40-65 / Başarı ve yetersizlik

B) 40-65 / Benlik bütünlüğü ve umutsuzluk

C) 65 ve üstü / Benlik bütünlüğü ve

umutsuzluk

D) 65 ve üstü / Başarı ve yetersizlik

E) 40-65 / Üretkenlik ve Durgunluk

13. Kimlik bocalamasına yol açan etmenİ9rİ9 ilgili

olarak; I. Düşünc9 sistemindeki değişiklikler N.

Cinsel rollerdeki değişmeler

III. M^slek seçimine yönelme

IV. Verimlilik, üretkenlik duygusu

Yukarıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Yalnız-IV B) Yalnız-lll

C) Yalnız-ll D) I-IV

E) II-IV

14. Bu dönemde gencin başkaları ile yakın ilişkiler

kurabilme yeteneği kazanmış olması gerekir. Genç

bu yeteneğini kazanmış ise, karşı cinsle ilişkiler

kurup bir aile sahibi olmaya doğru yönelir.

Yukarıdaki durum Erikson'un psiko-sosyal

gelişim dönemlerinden hangisinde gerçekleşir?

A) Girişimciliğe karşı durgunluk


C) Üreticiliğe karşı durgunluk

D) Kimliğe karşı kimlik bocalaması

E) Yakınlığa karşı uzaklık

1. Dersler i çok iyi olmayan i lköğret im 3. sınıf

öğrencisine öğretmeni; "Senin ilerde başarılı

olabileceğini biliyorum." demiştir.

Öğretmenin bu sözü ile Erikson'un hangi

gelişim dönemi vurgulanmıştır? (2005 KPSS)

A) Güvene karşı güvensizlik

B) Bağımsızlığa karşı utanma ve şüpheciiik


D) Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası

E) Başarıya karşı aşağılık duygusu

ÇIKMIŞ SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ

1.D 6. C 11.A

2. B 7. B 12. E

3. B 8. D 13. A

4.A 9.A 14. E

5. E 10.B

o ço

UI

Başarıya karşı aşağılık duygusu dönemi, altı

yaşından oniki yaşına kadar sürer (ilköğretim birinci

kademe). Erikson'a göre birey, kişilik gelişimi

dönemlerinden ilkinde "bana ne verildiyse ben

oyum" ik incis inde "ne yaparsam oyum",

üçüncüsünde "hayal ettiğim şeyi olacak kişiyim",

dördüncüsünde "ne öğrenirsem oyum" inancına

sahiptir. Bu dönemde çocuğun okula gitmesiyle

sosyal dünyasında büyük bir genişleme meydana

gelmiştir. Arkadaşlar ve öğretmenin çocuk üstündeki

etkisi artarken ana babanın etkisi giderek azalmıştır.

Çocukta işi planlama, işbirliği yapma ve işi başarma

özel bir öneme sahiptir. Başarma çalışkanlık

duygusunu getirir. (N. Senemoğlu, Gelişim Öğrenme

ve Öğretim, s.77) Bu dönemde öğretmenlere büyük

görev düşmektedir. Öğretmenler çocukları

çalışmaya teşvik etmeli, yapabildiklerini

desteklemeli ve başarma duygusunu öğrencilere

tattırmalıdır. Örnekteki öğretmen de Erikson'un

başarıya karşı aşağılık duygusu dönemine uygun

davranmıştır.

(Cevap E)

2. İki yaşındaki bir çocuk kaydıraktan kaymak istemekte, kendisini tutmaya çalışan ann^sinin ellerini itmektedir.

Çocuğun bu davranışı hangi gelişimsel özellikle açıklanabilir? (2001 KPSS)

A) MerakB) ÖzerklikC) BaşarıD) YakınlıkE) Üretkenlik

Erikson psikososyal gelişim kuramında ükokul yıllarını "çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu" olarak tanımlamıştır. Çocuklar bu dönemde çalışkanlık duygusu edinirler. Okuma, yazma, hesap gibi temel konuların öğrenildiği dönemdir. Bu dönemde çocuğun cesareîlendiriSmesi, hatalarının değil doğrularının üzerinde durulması gerekir. Aksi halde başarı yerine aşağılık duygusu edinilebilir. (Prof. Dr. Hasan BACANLI, Getişim ve Öğrenme, Nobel Yay. Ankara2004, s.91)

(Cevap C)

Erikson, psikososyal gelişim kuramında insan hayatını sekiz dönemde inceler. Bu kurama göre 1,5-3 yaş arasındaki "özerkliğe karşı utanç ve kuşku" döneminde bir çocuk kendisini ve çevresini k9şf9tm9ye çalışır. Bu dönemin önemli bir özelliği de inatçılıktır. Çocuklar istediklerini inatta gerçekleştirmeye çalışırlar.

'tjn

Bir nesneyi inatla elinde tutan bir çocuk, hem^n gsonra aynı n^sneyi yine inatla fırlaîabilir, kendind^n ouzaklaştırabilir. Aslında çocuğun 9sas isteği, ffiözerkliğini kazanmaktır.

,31

Soruda verilen çocuk da özerkliğini kazanma .11 amacındadır. Bu dönemde d9stekİ9nen çocuklar >o özerklik duygusu edinirken, engellenen çocuklar jş utanç ve kuşku duygusu edinirler. (Prof. Dr. Hasan .|g BACANLI, Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yay. Ankara 8 2004, s.89)

(Cevap B)

Bir sınıf Öğr9tm9ni okuldaki tüm kutlamalarda, bütün öğrencilerine aktif roller vermiştir. Çocuklar yetenek V9 ilgilerine göre, sunuculuk, koro üyeliği, drama, şiir okuma ve halkoyunları alanlarında görev almışlardır.

Öğretmenin bu yaklaşımının gelişim psikolojisi açısından sağlayacağı en önemli yarar aşağıdakilerden hangisidir? (2001 KPSS)

A) Çocukların onaylama, tanınma, başarmagereksinimlerinin doyurulması

B) Çocuklar arasında en çok tercih edilen etkinliğinbelirlenmesi

C) Çocukların kendi liderlerini belirlemelerineolanak sağlanması

D) Çocukların eğlenmelerinin sağlanmasıE) Çocuklar arasında dayanışmanın

güçlendirilmesi.

3. Diğerleri kadar iyi okuyamayan öğrencisine,"Senin de yakında çok iyi okuyabileceğini biliyorum. Matematik işlemlerinde çok başarılısın. Bunu da yapabilirsin." diyen bir öğretmen Erikson'un "Psikososyal Gelişim Kuramı"na göre, bu sözleriyle hangi gelişimsel soruna çözüm bulmaya çahşmaktadır? (2001 KPSS)

A) Özerkliğe karşı utanç ve kuşkuB) Girişkenliğe karşı suçlulukC) Çalışkanlığa karşı aşağılık duygusuD) Kimliğe karşı rol karmaşasıE) Üretkenliğe karşı durgunluk

Erikson'a göre çocuklar bu dönemd9 çaiışkanlık duygusu edinirler (çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu). Kendi başarılarıyla arkadaşlarının başarılarını kıyaslarlar.

Bu dönemde ilgili ve yetenekii olduğu alanlara yönlendirilen, bu başarıları onaylanan bireyler başarı duygusu edinirler. Sınıf öğretmeninin bu davranışı ile çocukların onaylanma, tanınma V9 başarma gereksinimieri doyurulur. (Prof, Dr. Hasan BACANLI, Gelişim ve Öğrenme, Nobel, Ankara 2004, s.91-92)

(Cevap A)

20- -GELİŞİM PSİKOLOJİSL

5.

6.

Erikson'un gelişim kuramına göre ergenlik döneminde köyden kente göç edenler üzerinde, göçte ortaya çıkan toplumsal sorunların öncelikle nasıl bir etki yapması beklenir? (2002 KPSS)

A) Zihinsel gelişimi yavaşlatmasıB) Soyut işlemler dönemind^n çok hızlı

g9çmeİ9rine yol açmasıC) Toplum içindeki rolleri konusunda karmaşa

yaşamalarına yoi açmasıD) T9mel güv^n duygusunu kazanmalarını

önlemesiE) Olumlu bir benlik kavramı geliştirmelerini

engellem9si

Erikson'un kuramına gör9 ergenlik dön9mind9ki bireyin en temel sorunu kimlik gelişimine karşı yaşadığı rol karmaşasıdır. Ergen bu dönemde "Ben kimim?" sorusuna cevap arar. Bunu yapark^n kendisini, akranlarını ve toplumun kendin^ verdiği rolleri kıyaslar. Bu dönemde yapılan bir göç ile sosyal ç^vresi tamamen değişen bir ergenin en temel sorunu rol karmaşasıdır. (Gelişim V9 Öğrenme Prof. Dr. Ayşegül Ataman Gündüz Yay. s.172)

(Cevap C)

Psikososyal gelişim kuramına göre, psikososyal gelişim aşağıdakilerden özellikle hangisine bağlı olarak ortaya çıkar? (2002 KPSS)

A) Doğuştan getirilen bazı özelliklereB) Kişiler arası ilişkilereC) Biyolojik özelliklereD) Ahlak gelişimineE) Tesadüfi olaylara

7. Ergenlik döneminde bulunan Tayfur'un başkalarının kendisini anlamadığını yaşadıklarını yalnızca kendisinin başına geldiğini düşünmesi aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2004 KPSS)

A) Benmerkezci düşünc9B) Algının seçiciliğiC) Birleştirmeci (kombinansyonel) düşünceD) Empatik düşünceE) Algıda değişmezlik

Erikson V9 Piaget'e göre bireyin yaşamında ben-merkezci düşünc^ temel olarak iki dönemde gerçekleşir.

Ben-merk9zci Düşünce:

3-6 yaş (Girişimciüğe karşı suçluluk)

- Çocuk dünyanın merkezidir. Kendisinin bildiğinive gördüğünü herkesinde bildiğini ve gördüğünüdüşünür.

- Çevresindeki her şeyin (nesnenin) kendisi için varolduğunu düşünür.

11-17 yaş (kimlik kazanma-kimlik karmaşası)

- Birey kendi düşüncelerinin V9 söylediklerinin endoğru olduğunu düşünür.

- Herkesin kendisiyle uğraştığını V9 kendisini takipettiğini düşünür. Başkalarının kendisini anlamadığınıolayların yalnızca kendi başına geldiğini düşünür.

(C^vap A)

Erikson, geliştirdiği psikososyal gelişim kuramında insanın diğer insanlarla ilişki içinde geliştiğini ve başkalarıyla ilişkil^rinin psikososyal gelişim üzerindeki en etk9n unsur olduğunu savunmuştur. (Prof. Dr. Hasan BACANLI, Gelişim ve Öğrenme, Nob9İ Yayın Dağ. s.87)

(C9vap B)

8. M. Kemal Atatürk'ün "Öğretmenler yeni nesil sizlerin eseri olacaktır" sözü Erikson'un hangi gelişim dönemine örnektir? (2004 KPSS)

A) Temel.güvene karşı güvensizlikB) Özerkliğe karşı utanç - kuşkuC) Girişimciliğe karşı suçlulukD) Üretkenüğe karşı durgunlukE) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk

Erikson "üreticilik" kavramı ile özellikle yeni kuşakların gelişimi ile ilgilenme ve onlara rehberlik etmeyi kastetmektedir. (Prof. Dr. Erden M., Gelişim ve Öğrenme, S. 98-99) M. Kemal Atatürk bu sözünde öğretmenlere yani yetişkinlik döneminde olan bireylere seslenmektedir. Öğretmenlerin önünde iki seçenek vardır çalışıp üretip yeni nesli (kuşakları) şekillendirmek onlara rehberlik etmek ya da durgunluk. Bu durumu Erikson "üretkenliğe karşı durgunluk" kavramı ile açıklamıştır.

(Cevap D)

10. 20 yaşındaki Arzu kimsenin samimiyetine inanmadığı için karşı cinsle yakın ilişki kurmakta zorlandığını söylemektedir.

Erikson'a göre Arzu'nun bu sorunu aşağıdaki gelişim dönemlerinden hangisindeki bir aksamadan kaynaklanabilir? (2004 KPSS)

A) Özerklik-kuşku ve utançB) Güven-güvensizlikC) Girişimcilik-suçlulukD) Yakınlık-uzaklıkE) Kimlik kazanma-bocalama

9. 1,5 yaşında bulunan bir çocuğa Erikson'a göre aşağıdakilerden hangisinin yapılması uygundur? (2004 KPSS)

A) Çocuğa yapamadığı için bağırmakB) Bütün kekleri dilim dilim bölmekC) Çocuk bağcığını bağlarken onu beklemekD) Çocuğun kendi başına yapabileceği davranışı

onun için yapmakE) Çocuğa giysilerini giydirmek

11.

Erikson'a göre yakınlık-uzaklık döneminde bireyin aynı cinsiyetten olan ve olmayan diğer insanlarla dostluk ve yakın ilişkiler kurabilmesi gerekmektedir. Yine birey karşı cinsle yakınlaşarak sevgiye dayalı bir evliliği başarabilme beklentisine girer. Karşı cinsle birlikte olma pisikolojik beklentisi bu dönemde bireyi etkiler. Eğer bu dönemi başarılı olarak atlatmazlarsa, karşı cinsle ilişki ve iletişim kurmakta zorlanır ve karşı cinsten sürekii kaçma eğilimine girer.

(Cevap D)

Ali ilerde doktor olmak istemektedir fakat Ali'nin ann^si öğretmen olmasını, babası ise mühendis olmasını istemektedir. Ali ne olacağına karar verememektedir.

Erikson'a göre bu dönem özerkliğe karşı kuşku veutanç kavramıyla açıklanmıştır. Fiziksel olgunlaşmaya bağlı olarak, kas kontrolünün ortaya çıkması yürüme, koşma, istediği nesneleri eline alma vb. davranışları beraberinde getirecektir. Çocuk bu dön^mde özerk bir şekilde davranmaya ve bu bağımsız eylemlerinden zevk almaya başlar. Çocuğa kendi eylemlerini kontrol etme olanağı vermek, özerklik duygusunun gelişmeye başlamasını sağlayacaktır. Aşırı koruyucu ya da baskıcı anne babalar çocuğun özerk olma çabalarını engelleyeeektir. (Prof. Dr. Erden M., Gelişim ve Öğrenme, S. 90) Çocuklarda özerklik duygusunu kazandırabilmek için onlar yerine bazı işleri yapmak yerine onlara serbest hareket etme olanağı verilmelidir.

(Cevap C)

Erikson'a göre Aü'nin yaşadığı durum aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2004 KPSS)

A) Olumlu kimiikB) Kimlik KarmaşasıC) Olumsuz kimlikD) Kimlik gölgelenmesiE) Benlik Bütünlüğü

Erikson'a göre ergenlik döneminde kimlik arayışı başlamasına karşın her ergen bu dönemden kimliğini kazanarak çıkmaz. Bazı durumlarda kimlik kazanımı gelecek dönemlere ertelenir. Her ergen bu dönemde kimlik bocalaması (karmaşası) yaşamaktadır. Fakat bazı ergenler bu karmaşayı daha yoğun bir şekiide yaşarlar. Kimlik karmaşasına yol açan başlıca nedenler şunlardır.

Ergenin düşünme sisteminde meydana gelen

değişiklikler: Çocukluktan kurtulma ve yetişkinliğe

adım atma. Kendine ait bir hayat tarzı ve düşünme

sistemi ortaya koyma çabaları

Cinsel rollerdeki değişmeler: Toplumun beklediği

cinsel rolleri benimseme. Bir çocukken bir yetişkin

olmaya doğru yönelim

Meslek seçimine yönelme: Bu dönemde çevrenin

beklentileri vb. etkenlerle kendi yeteneklerine uygun

meslek seçmede yaşanılan güçlükler.

Bu etkenler ergenlerin daha yoğun kimlik karmaşası

yaşamalarına yol açar.

(Cevap B)

2: o52

-EĞİTİM BİLİMLERİ- 23

Öğrenmenin meydana gelmesi kadar, onun hatırlanması ve gerektiğinde kullanılması da önemlidir. Çünkü gerektiği zaman hatırlanmayan öğrenmenin bir yararı olmayacaktır. Hatırlanabilmesi için de bilgilerin unutulmaması gerekir.

Unutma olgusuna getirilen belli başlı açıklamalar şunlardır:

» Freud: Hoşa gitmeyen bilgiler unutulur. » Piaget: Zihinsel örgütlenme meydana gelmezse, bilgiler unutulur.

» Kullanılmayan bilgiler unutulur. »İki öğrenme birbirine ket vurur (unutturur). » Zihnimiz sızan bir kovadır,

bilgiler zamanla unutulmaktadır.

Unutulmaması için de şunlar yapılabilir:

» Öğrenmeler hoşa gider bir hale getirilmelidir. >> Zihinsel örgütlemelere izin verilmeli ve teşvik

edilmelidir.

»Gerekli bilgiler kullanılmalıdır. »İki öğrenme birbirinden farklı hale getirmelidir. » Zamanla meydana gelen

unutmayu önlemek için

tekraryapılmalıdır.

Hatırda kalan bilgiier üç yolla ölçülebilir:

1. Hatırlama: Öğrencilere doğru cevap sorulur ve

yazmaları beklenir.

2. Tanıma: Öğrencilere soru ile beraber seçenekler

verilirve doğru cevabı tanımaları beklenir.

3. Tasarruf: Bir süre sonra yeniden öğretilmekistendiğinde daha çabuk öğrenilmesi beklenir.

ÖGRENME PSIKOLOJISI Hatırlama ve Unutma

KET VURMA

1. Geriye Ket Vurma

Yeni öğrenilen bilgi, daha önce eski bilgiyle bazı bakımlardan karıştırılarak eski bilgiyi bozmaktadır. Örneğin; yeni okuma yazma öğrenen öğrenciler "b" harfini hiçbir güçlükle karşılaşmadan öğrenir ve tanırlar. Ancak, "d" harfini öğrendikten sonra, "b" harfini tanımakta tereddüt gösterirler, güçlük çekerler. Çünkü sonra öğrenilen "d" harfi ile önce öğrenilen "b" harfi arasındaki benzerlikler "b" harfine ilişkin öğrenmede bozulmaya neden olur. Benzer bir durum da, daha önce tek bir binada iş gören bir devlet kurumu, daha sonra önceki binaya benzer bir binaya taşındığında, öncekinde kesin olarak bildiğiniz yerleri, artık karıştırmanıza neden olabilir.

123

s 2. lleriye Ket Vurma

Bu durumda önce öğrenilen bilgi, sonra öğrenilen bilgiyi engellemekte, öğrenmeyi ve geri getirmeyi zorlaştırmaktadır. Örneğin; Türkiye'de, direksiyon solda ve trafik akıımı sağda bir sistemle otomobil kullanmayı öğrenen kişi, ingiltere'de direksiyon sağda ve trafik akımı solda olan bir sistemde otomobil kullanmakta zorlanmaktadır. Oysa otomobil kullanmayı hiç bilmeyen biri, ingiltere'de ya da Türkiye'de otomobil kullanmayı daha kolay öğrenmektedir.

Geriye Ket Vurmayı Önlemek İçin Alınabilecek Önlemler:

Geriye ket vurmanın anlaşılması, öğretimi düzenleme bakımından önem taşımaktadır. Öğretimi düzenlerken bazı özelliklere dikkat ederek, geriye ket vurma en aza indirilebilir.

Karıştırılması mümkün olan benzer kavramlar birbirine çok yakın zamanlarda öğretilmemelidir;Öncelikle biri tam olarak öğretildikten sonra diğerlerinin öğretimine geçilmelidir. Örneğin; öğrenciye "b" ve "d" harflerini öğretirken önce "b" harfini tam olarak öğrenmesi sağlandıktan sonra "d" harfinin öğretimine geçilmelidir.

24- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ.

Gözden geçirme ve karşılaştırma yapılmalıdır:Yukarıdaki örneği sürdürecek olursak, "d" harfi öğrenildikten sonra, "b" harfi ile ilgili öğrenmeleri tekrar gözden geçirmeli ve iki harf arasındaki benzerlik ve farklılıklar karşılaştırılarak tanımlanmalıdır. Öğrencilerin hangi harfin hangisi olduğunu yanılmadan tanıyıncaya kadar alıştırma yapmaları da sağlanmalıdır. Böylece uzun süreli bellekte bulunan ("b" ye ait) orijinal önerme ağı ya da şema genişletilerek yeni bilgi ("d") onun içine yerleştirilir ve karışma önlenebilir.

Benzer kavramlar farklı strateji ve tekniklerle öğretilmeli ya da öğretimin diğer öğelerinde değişiklik yapılmalıdır: Öğretmenlerin, öğrencilerin hatırlamalarına yardım etmeleri ve karışmayı önlemeleri için farklı strateji ve materyal kullanmaları da önerilmektedir. Örneğin; İsveç, İsviçre, Avusturya, Avustralya birbirine çok karıştırılan ülkelerdir. Her biri ayrı stratejilerle ve araçlarla, öğretildiği takdirde öğrencinin bilgiyi karıştırması önlenebilir. Yani, biri sunuş yoluyla, diğeri iş birliğine dayalı öğrenme yoluyla vb.; biri sadece harita kullanılarak öğretilirken, diğerlerinde slayt vb. kullanılarak öğretildiği taktirde öğrencinin bilgiyi karıştırması önlenebilir.

DESTEKLEME

1. Geriyi Destekleme

Sonraki öğrenmenin, önceki öğrenmeleri desteklemesine de geriyi destekleme adıverilmektedir. Bu durum özellikle öğretme uygulamaları sırasında sıkça gözlenir. Örneğin; Öğretmen adayı, daha önce matematikte integral konusunu öğrenmiştir. Fakat bizzat kendisi integral konusunu öğrencilerine öğretirken, integrali daha iyi öğrendiğini belirtmektedir. Yani sonraki öğrenmeler öncekileri desteklemektedir.

2. İleriyi Destekleme

Önceki öğrenmenin sonra oluşan öğrenmeyi desteklemesine ileriyi destekleme adı verilmektedir. Ömeğin; jtalyanca ve İspanyolca benzer dil yapısına sahiptir. Önce İspanyolca öğrenmek daha sonra italyanca öğrenmeye yardım etmektedir. Bunun gibi Latince'yi bilen bir kişi İngilizce'yi daha kolay anlamakta ve konuşmaktadır.

oS2 "oUJ

1. Aşağıda verilen unutmayı en aza

indirmek amacıyla başvurulan yollardan

hangisi yanlıştır?

A) Birbirine benzeyen ve benzemeyen

konuları

birbirinden ayırarak farklı

zamanlarda

öğrenmeye çalışmak

B) Öğrenme, yöntem, teknik ve stratejilerini

etkin bir

şekilde kullanmak

C) Öğrenme konularına ilişkin iyimser

duygular

geliştirmek

D) Somut ve soyut konuları aynı anda

birlikte

öğrenmek ve kodlamak

E) Öğrenilen bilgileri başka alanlara transfer

etmek

ve aralıklarla kullanmak

A, B, C ve E seçeneklerinde verilen

ifadeler unutmanın en aza indirgenmesi için

yapılması gereken temel niteliklerdir.

Oysa D seçeneği yanlış bir ifadedir. Her ne

kadar eksik ya da yanlış koklanan bilgiler

daha çabuk unutulursa ve "kodlama"

unutmak için anahtar kelime niteliğinde ise

de D seçeneğinde verilen ifade yanlış bir

ifade niteliğindedir. Somut ve soyut

konular birbirlerinden ayrılarak

öğrenilmeli ve kodlanmalıdır.

(Cevap D)

2. Unutma ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden


A) Unutma, bir bilginin bazı nedenlerden dolayı

hatırda tutulamamasıdır.

B) Tekrar yapma ve pekiştirme ortamdan

kaldırıldığında bir bilginin unutulması daha kolay

veçabukolmaktadır.

C) anlamlı bir şekilde öğrenilen bir bilgi, anlamsız

olarak öğrenilen bilgiden daha kolay ve çabuk

hatırlanır, unutulmaz.

D) Öğrencinin yeni öğreneceği konulan ile ilgi ön

öğrenmelerin yeterli olması, yeni öğrenmelerin

daha kolay olmasını, anlamlı olmasını, çabuk

hatırlanmasını ve kolay unutulmamasına neden

olmaktadır.

E) Soyut bir bilgi, öğrencinin bilgiyi daha rahat

resmetmesine, imaj geliştirmesine olanak

sağladığından unutulması zor olan bilgi türüdür.

4. Öğrenilmiş bir bilginin daha iyi ve etkin bir şekilde

hatırlanabilmesi için o öğrenme malzemesinin

bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir.

Aşağıda verilen ifadelerden hangisi bu

özelliklerden birisi değildir?

A) İlgi ve dikkat çekici olma

B) Birden çok duyu organına hitap etme

A) Açık ya da örtük tekrar yapma imkânına sahip

olma

C) Güdülenme sonucu gerçekieşme

E) anlamlı bir bütünlük oluşturmaya imkân

vermeme

A, B,C ve D seçeneklerinde verilen ifadeler

öğrenme malzemesinin hatırda tutulabilmesi için

gerekli olan özelliklerdir. E seçeneği ise yanlış bir

ifadedir.

(Cevap E)

A, B,C ve D seçenekleri unutma ile ilgili doğru 'm

ifadeler olup E seçeneğinde verilen ifade ise gj

yanlıştır. Çünkü öğrencinin bilgiyi daha rahat .E

resmetmesine, imaj geliştirmesine olanak y

sağlayan bilgi türü soyut değil somut bilgi türüdür. •§

(Cevap E).

3. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi, öğrenilen

bilgilerin hatırda tutulmasında kullanılan

yöntemlerden birisidir?

A) İlişkilendirme

B) Farklılaştırma

C) Somutlaştırma

D) Kodlama

E) Dikkati üzerine toplama

Öğrenilen bir bilginin hatırda tutulabilmesinde üç

tür yöntemden yararlanılır. Bunlar: a-Açık ya da

örtük tekrar, b-Örgütleme (grupiandırma), c-

Anlamlandırma(ilişkilendirme)dır. Bu nedenle

doğru cevap A seçeneği olmaktadır.

(Cevap A)

E 5.

UJ

I. Soru yazma

II. Öğrendiklerini farklı durumlarda kullanma

III. Metni kendi cümleleriyle yorumlama

IV. Özetçıkarma

Yukarıda verilen ifadeler hangi öğrenme

stratejisinin (hatırda tutma yolunun) temel

özellikleridir?

A) Açık ya da örtük tekrar

B) Anlamlandırma

C) Gruplama

D) Örgütleme

E) Farklılaştırma

U*

Yukarıda verilen özellikler "anlamlandırma"

stratejisinin (hatırda tutma yolunun) temel

özellikleridir.

(Cevap B)

26- -OGRENME PSİKOLOJİSL

6. "ingilizceyi daha önceden öğrenen bir finans uzmanı Fransızca öğrenmeye çalışmaktadır. Fransızcadaki kelimelerin bir kısmının ingilizcede de var olduğunu görür ve bu Fransızca kelimeleri daha çabuk öğrendiğini görmüştür."

Bu metinde verilen öğrenme türü aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir?

A) İleriye etkin kolaylaştırmaB) Geriye etkin kolaylaştırmaC) Geriye ket vurmaD) İleriye ket vurmaE) Olumsuz pekiştirme

8. "Yeni almış olduğu eve yeni bir telefon bağlattıran Kaan Bey, eski telefon numarasını unutamamakta ve evini ararken sürekli olarak öncelikle yeni telefon numarası yerine eski numarasını çevirmektedir."

Kaan Bey'in bu durumu aşağıda verilen kavramlardan hangisi ile açıklanabilir?

A) ileriye etkin kolaylaştırmaB) Geriye etkin kolaylaştırmaC) Geriye ket vurmaD) İleriye ket vurmaE) Olumsuz pekiştirme

Yukarıda verilen metin öğrenmede transfer ile ilgili bir metindir. Daha önceden öğrenilen bir bilginin yeni öğrenilen bilgileri desteklemesi "ileriyi etkin kolaylaştırma" olarak adlandırılmaktadır.

(Cevap A)

Önce öğrenilen bir bilginin yeni öğrenilen bilgileri unutturması ve zorlaştırması, "ileriye ket vurma" kavramı ile açıklanmaktadır.

(Cevap D)

7. "Kimya dersinde minareler konusunu yeni öğrenen bir öğrenci, bir hafta önce öğrenmede zorlandığı Coğrafya dersinde işlemiş oldukları mağaraların nasıl oluştuğu konusunu şimdi daha iyi anladığını fark etmiştir."

Bu metinde verilen öğrenme türü aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir?

A) İleriye etkin kolaylaştırmaB) Geriye etkin kolaylaştırmaC) Geriye ket vurmaD) ileriye ket vurmaE) Olumsuz pekiştirme

Yapılan öğretimin ne kadarımn hatırda katdığının ölçülmesi eğitimde önemli bir konu başlığıdır. Aşağıdakilerden hangisi öğretimin sonunda öğretilenlerin ne kadarının hatırda kaldığını ölçmenin temel yollarından birisidir?

A) TanımaB) TekrarC) GruplamaD) İlişkilendirmeE) Transfer edebilme

Yukarıda verilen metin öğrenmede transfer ile ilgili bir metindir. Yeni öğrenilen bir bilginin daha önceden öğrenilen bilgileri desteklemesi "geriyi etkin kolaylaştırma" olarak adlandırılmaktadır.

(Cevap B)

Öğretimin sonunda öğretilenlerin ne kadarının hatırda kaldığını ölçmenin üç temel yolu bulunmaktadır. Bunlar; a-Hatıriama, b-Tanıma, c:Tasarruf 'tur.

(Cevap A)

10 "Ann9sinin kendisind^n markett^n almasını istemiş

olduğu malzemeleri kendi içerisinde gruplara ayıran

bir birey, annesinin kendisinden almasını istediği

malzemeleri bu yolla daha rahat hatırlamayı

başarmıştır."

Metinde verilen bu bireyin hatırlama

stratejilerinden hangisini kullandığı söylenebilir?

A) Tekrar

B) Örgütleme

C) Anlamlandırma

D) İfişkilendirme

E) Somutlaştırma

12. "Matematik dersinde integrali öğrenen bir öğrenci

daha önce iyi bir şekilde öğrendiği türev problemlerini

çözerken zorlanmaya başlamıştır."

Yukarıdaki durumu açıklayan öğrenme kavramı


A) İleriye ket vurma

B) Karışma

C) Bastırma

D) Geriye ket vurma

E) Transfer

Bu birey, birbirine benzeyen öğeler arasında anlamlı bağlantılar kurmuş, böylece bilgileri kendi çersinde örgütlemiş ve bu yolla daha kolay hatırlamıştır.

(CevapB) _S2 "o£C ÜJQ

11. "Evinde odaların yerterini değiştiren Ayşe Hanım uzun £

bi r süre yatak odası yer ine çocuk odasına .ü

yönelmiştir." "ö

5

.tz Yukarıda anlatılan durum aşağıdaki öğrenme 'Skavramlarından hangisi ile açıklanabilir? -~j

.•2=A) Geriye ket vurma 'gjB) İleriye ket vurma *

C) Karışma

D) Bastırma

E) Transfer

İleriye ket vurma önceden öğrenilen bir bilginin

sonradan öğrenileni engellemesi, öğrenmeyi ve

bilgiyi uzun süreli bellekten geri getirmeyi

zorlaştırmasıdır. Yukarıda anlatılan durumda da

önceden öğrenilen odaların yerleri sonraki yeni

şeklin öğrenilmesini zorlaştırmıştır. Transfer

önceden öğrenilenlerin yeni öğrenme durumlarına

aktarılmasıdır. Negatif transfer demediği için

cevap E değildir. Bastırma ise bir savunma

mekanizmasıdır. Bireyin hoşa gitmeyen bir

durumdan kurtulmak için bazı olay veya bilgileri

bilinç altına itmesi hatırlamaması vardır.

(Cevap B)

Yeni öğrenilen bilginin önceden öğrenilen bilgileri

engellemesi yada karıştırılmasına neden olması

durumuna ger iye ket vurma ya da ger iy i

engelleme denir. Yukarıdaki örnekte anlatılan

durumda da bireyin yeni öğrendiği integral konusu

eski öğrendiği türev bilgisinin karıştırılmasına, geri

getirilmesine ve bozulmasına neden olmuştur.

(Cevap D)

13. Aşağıdaki seçeneklerde verilen öğrenme

engellerinden hangisi diğerlerinden farklı bir

özellik göstermektedir?

A) p harfini öğrenen çocuğun önceden öğrendiği b

harfini karıştırması

B) Kara düzen bağlama çalmayı bilen birinin

notalarla çalmayı öğrenmekte zorlanması

C) Q klavy9 kullanmayı bilen bir sekreterin F klavye

öğrenmekt9 güçlük çekmesi

D) Uzun yıllar motosiklet kullanan birinin araba

kullanmayı öğrenmekte zorlanması

E) Türkiye'de araba kullanan bir kişinin İngiltere'de

araba kullanırken güçlük çekmesi

Ç&g&Ms

Unutmanın üç önemli nedeni karışma, geriye ketvurma ve ileriye ket vurmadır. Bunlar uzun sürelibellekteki bilginin geri getirilmesini zorlaştıranfaktörlerdendir. Yukarıdaki sorununseçeneklerinde B, C, D ve E seçeneklerindeönc^den öğrenilen bilgilerin yeni öğrenmelerizorlaştırması durumu vardır. Bu seçeneklerdekiöğrenme engelleri ileriye ket vurmadır yani negatiftransferdir. A seçeneğinde ise yeni öğrenilen bilgiönceki öğrenilenlere ulaşılmasını, hatırlanmasınıengellemiştir. A seçeneğindeki durum ise geriyeketvurmadır. " (CevapA)

14. Çok çalıştığımız bir sınav sabahında kendimizi hiç

çalışmamış, hiçbir şey bilmiyormuşuz hissine

kapılırız. Bu durumun nedeni aşağıdaki

seçeneklerden hangisi ile en iyi biçimde

açıklanabilir?

A) Uzun süreli bellekteki bilgiler edilgen olduğundan

çoğu zaman hangi bilgilere sahip olduğumuzu

bilmeyiz

B) Uzun süreli tekrarlar uzun süreli bellekteki

bilgilerin karışıp bozulmasına neden olur

C) Uygun biçimde uzun süreli belleğe

kodlanamayan bilgilerin geri getirilmesi oldukça

güçtür.

D) Örgütleme stratejisi ile uzun süreli belleğe

kodlanan bilgilerin geri getirilmesi zordur

E) Uzun süreli bellekteki bilgiler birey tarafından her

istenen durumda geri çağırılamaz

Bilgileri kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe

aktarırken her birey farklı yöntemleri kullanır.

Bilgileri kodlayıp, örgütleyip uzun süreli belleğe

göndeririz. Bilginin uzun süreli bellekten çağırılma

hızı yani hatırlanma hızı da bilginin örgütleniş

biçimine göre değişir. Çok iyi örgütlenmiş,

kodlanmış olarak uzun süreli belleğe aktarılan

bilgiler kolay hatırlanırken; iyi kodlanmayan hiçbir

şema ile ilişkilendirilemeyen bilgiler ise zor

hatırlanır. Bu nedenle tekrarlarla uzun süreli

belleğe atılan bilgiler zor hatırlanır.

(Cevap C)

Edindiğimiz bilgiler kullanılan stratejilerle kısa

süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarılır.

Bilgileri depo ettiğimiz, gerektiğinde geri getirmek

için çağırdığımız yer uzun süreli bellektir. Uzun

süreli bellek durağan bir yapıdadır. Uzun süreli

bellekteki bilgiler edilgen olduğu için de çoğu

zaman hangi bilgilere sahip olduğumuzu bilmeyiz.

Bilgiler sadece ihtiyaç duyulduğunda uygun işaret

ve ipuçları ile geri çağrılır. Yukarıda anlatılan

durumun nedeni de uzun süreli belleğin edilgen

yapısından kaynaklanmaktadır.

(Cevap A)

16. "Tekrar bilginin hiç değişikliğe uğratılmadan aynı

biçimde tekrar edildiği bir stratejidir."

Aşağıdakilerin hangisinin öğrenilmesinde tekrar

stratejisi diğerlerine göre daha etkilidir?

A) Sayısal ağıriıklı konularda

B) Ön bilgi eksikliği bulunduğunda

C) Konu kapsamının geniş olduğu durumlarda

D) Okul öncesi dönemi öğrencilerin eğitiminde

E) Uygulama ağırlıklı derslerde

15. "Bazı öğrendiklerimizi çok kolay bir biçimde

hatırlarken bazı bilgileri ise hatırlamakta güçlük

çekeriz."

Uzun süreli bellekteki bilgilerin hatırlanma hızını

etkileyen en önemli değişken aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Bilgiyi geri getirmek için kullanılan ipuçları

B) Ezberlenme düzeyi

C) Bilginin kapsamı ve örgütleniş biçimi

D) Önceki bilgilerle desteklenmesi

E) Tekrar sayısı

Tekrar en basit bilgiyi ileme sürecidir. Tekrar

stratejisi bilgilerin kısa süreli bellekte kalma

süresini arttıran ve bu bilgilerin uzun süreli belleğe

gönderilmesini sağlayan bir süreçtir. Bu süreçte

bilgiler hiçbir değişikliğe uğratılmadan aynı

biçimde içsel veya sözel olarak tekrar edilir. Okul

öncesi dönem çocukları bu süreci etkili bir biçimde

kullanamazlar. Tekrar süreci itköğretim çağında

giderek gelişir. Tekrar stratejisi öğrenilecek

konuyla ilgili ön bilgi eksikliği olduğu zamanlarda

ve sözel bilgilerin öğrenilmesinde etkili biçimde

kullanılabilir. Öğrenilecek konuyla ilgili ön bilgi

eksiği varsa bu büginin kodlanarak, önceki

öğrenmelerle ilişkilendirilip uzun süreli belleğe

gönderilmesi imkansız olduğu için tekrar süreci

kullanılır.

(Cevap B)

17. "Daha önce iklim konusunu öğrenirken güçlük çeken bir öğrenci yaşadığı bölgenin iklim özelliklerini öğrendiğinde, bu öğrendiklerini öncekilerle ilişkilendirip daha önce güçlük çektiği iklim konusunu daha rahat kavradığını fark etmiştir."

Yukarıda belirtilen durum aşagıdaki öğrenme kavramlarından hangisi için uygun bir örnek oluşturur?

A) ileriye ket vurmaB) Geriyi desteklemeC) Pozitif transferD) Geriye ket vurmaE) ileriyi dest9kİ9me

Ket vurma, bir bilginin diğer bilgiyi unutturmasıdır. Önceki bilgilerin sonraki bilgileri unutturması ileriye ket vurma, sonraki bilgilerin önceki bilgileri unutturması geriye ket vurmadır.

(C9vap E)

Her zaman mevcut öğrenmelerimiz yeni öğrenilenleri ya da önceden öğrenilenleri olumsuz yönde etkilemez. Sonradan öğrenilenlerin önceki öğrenmeleri desteklemesi, anlaşılmasını ve geri getirilmesini kolaylaştırmasına geriyi destekleme adı verilmektedir. Yukarıda anlatılan durumda da bireyin sonradan öğrendiği (yaşadığı bölgenin iklimi) bilgiler daha önceden öğrendiklerini (iklim) desteklemiştir.

(C9vap B)

18. Oturduğu eve yeni taşınan birinin, yeni evinin adresi yerine hep önceki evinin adresini hatırlaması ileriye ket vurmaya; bir üst sınıfa g9Ç9n Öğrencinin eski bilgiİ9rini unutması geriye ket vurmaya ömektir.

Buna göre, ket vurmamn her iki biçimine de uygun olan tanımı, aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Önceki bilgilerin sonraki bilgileri unutturmasıB) Alışkanlıkların öğrenm^yi 9ng9İlem9siC) Sonraki bilgüerîn önceki bilgileri unutturmasıD) Önc9ki bilgilerin sonraki öğrenmeler üzerindeki

etkisiE) Bir bilginin, diğer bilgiyi unutturması

19. Laboratuar ortamında bir grup deneğe yatağa yatmadan önce, 10 anlamsız heceden oluşan bir liste ezberletilmiştir. Uykuya geçmelerinden sonra değişik süreler sonunda uyandırılan deneklerin hatırda tutma oranları ölçülmüştür. Aynı d9n9kİ9r9 ilkine b9nz9r bir liste gösterilip, norımal günlük îaaliyetlerinden sonra hatırlama oranları aynı yönt9mİ9 ölçülmüştür. Bu deneysel çalışmanın sonucunda uykudan sonra hatırlamanın çok daha iyi olduğu saptanmıştır.

Bu deneysel çalışmadan çıkartılacak sonuç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Öğr9nm9d9n sonra uyku unutmayı yavaşlatır.B) Aradan g^çen sür9 unutmayı olumlu

yönd9etkiler.

C) Öğrenitenlerin anlamiı olması unutmayı engeller.D) Unutma başlangıçta hızlı sonra yavaştır.E) Öğrenilenlerin kullanıtması

öğrenm^yikolaylaştırır.

Belli bir öğrenme sonrası yaşanan uyku unutmayı yavaşlatırken, öğrenme sonrası yapılan günlük faaliyetler unutmayı hızlandırır.

(C^vap A)

30- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSL

20. Aynı sokakta ev değiştiren Ahmet Bey'in, ilk zamanlar adresi sorulduğunda, yeni evinin kapı numarasını unutup yerine, eski evinin kapı numarasını söylediği görülmüştür.

Ahmet Bey'in bu durumunu aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır?

A) Savunma mekanizmasıB) Pozitif transferC) İleri ket vurmaD) Negatif transferE) Geriye ket vurma

Evini değişt i ren Ahmet Bey'e kapı numarası soru lduğunda yen i ev in in kapı numarasın ı değ i l de eski evinin kapı numarasını söylemesi i leriye ket vurma olayıdır.

(Cevap C)

o >~ co

22. iki grup öğrenci üzerinde bir araştırma yapılır. Birinci gruba üzerinde resimterin olduğu bir liste ezberletitir. İkinci gruba ise birinci gruptan farklı olarak ayrıca ikinci bir liste ezberletiür. Sonuçta her iki gruba da ezberledikleri listeden kaç sözcük unuttuklarını denetlediğimiz zaman görülür ki , kendilerine ikinci l i s te ve r i lm iş g rup tak i öğ renc i l e r daha çok unutmuşlardır.

Yukarıdaki deneyde öğrencilerdeki unutma olayını en doğru açıklayan seçenek aşağıdakilerden hangisidir?

A) Negatif transferB) İleri ket vurmaC) Geriye ket vurmaD) Motivasyonlu unutmaE) Kullanılmamayüzünden unutma

İnsanlar bir bilginin üzerine yeni bir bilgi

edindikleri zaman en son öğrenilen bilgiler

baskın gelerek bir önceki bilgiyi unutturur.

Dolayısıyla geriye ket vurma olayı yaşanır.

Sorumuzdaki ikinci denek grubunun

yaşadıkları bu açıktamaya örnek

gösterilebilir.

(Cevap C)

21. C9viz oymacılığını sanat haline getirmiş bir usta daha sonra bir tekstil fabrikasında çalışmaya başlar. Aradan geçen birkaç yılın sonunda ustanın becerilerini yitirdiği gözlenir.

Yukarıdaki örnekte unutmayı oluşturan etken aşağıdakilerden hangisidir?

A) Negatif transfer

B) Motivasyonlu unutma

C) Organik bozukluk

D) İleriye ket vurma

E) Geriye ket vurma

Bireyin önceki öğrenmelerinin sonraki öğrenmeleri

unutturması ileriye ket vurıma, sonraki

öğrenmelerinin ise önceki bilgileri unutturması

geriye ket vurma olarak adlandırılır. Sorumuzda

ise ustamızın önceki mesleğiyle ilgili olarak

becerilerini kaybetmesinden yani unutmasından

söz edilmektedir.

(Cevap E)

23. Aşağıdaki unutma ile ilgili görüşlerden hangisi

yanlıştır?

A) Uyuşturucular unutmayı hızlandırır.

B) Unutıma normal koşullarda yararlıdır.

C) Ateşli hastalıklar unutmayı artırır.

D) Uyku sırasında unutmadahaazdır.

E) Unutma eskiden yeniye doğru olur.

Yeni öğrenilenler eski öğrenilenlere göre daha

çabuk unutulur. Örneğin yaşlı kişiler çocukluk

yıllarını ve askerlik anılarını, yeni olaylara göre

daha çok hatırlarlar.

(Cevap E)

-EĞİTİM BİLİMLERİ 31

24. "Öğrenilenlerin bellekte saklanamamasına unutma

denir."

Aşağıdaki kavramlardan hangisinin unutmayla

ilgisi en azdır?

A) Kendiliğinden geri gelme

B) ileriye ketvurma ~ *■■•

C) Geriye ket vurma

D) Sönme

E) Bastırma

Kendiliğinden geri gelme unutulmuş bir davranışın

yeniden hatırlanmasıdır.

(Cevap A)

26. "Karışma edinilen bilginin diğer bilgilerle karıştırılması

ya da farklı bir bilginin yanına itilmesi sonucu

meydana gelir"

Öğretim süreci içerisinde öğretmenin anlatacağı

konuya ilişkin öğrencilerde karışmayı önlemek

için aşağıdakilerden hangisini yapması uygun

değildir?

A) Öğrencilere her konu birimi ardından bilgilerin

uzun süreli belleğe kodlanması için yeterli

zaman tanımak

B) Öğrenilecek konuyu parçalara bölmeden bir

bütün halinde öğrencilere vermek

C) Ön öğrenmelere ilişkin eksik ve yanlışları dersin

başında gidermek

D) Öğrencilere etkili kodlama stratejilerini öğretmek

E) Konuyla ilgili örnek ve örnek olmayan

durumlardan faydalanmak

«EC UJ

o "E

m

25. Bir deneyde, deneklerin önce bir şiiri sonra da bir |g

hikâyeyi ezberlemeleri istenmiştir. Deneyden sonra î|

yapılan testte, deneklerin daha çok hikâyeyi '^

hatıriadıkları tespit edilmiştir.

Bu deney, unutma üzerinde aşağıdakilerden daha

çok hangisinin etkili olduğunu ortaya

koymaktadır?

A) Pozitif transfer

B) Negatif transfer

C) İleriye ket vurma

D) Tekrarlama

E) Geriye ket vurma

ÇÖZÜM:

Önce bir şiiri, sonra da bir hikâyeyi ezberleyen

deneklerin daha çok hikâyeyi hatırlamaları, yeni

öğrenilen bir konunun önceden öğrenilen bir

konuyu unutturduğunu gösterir. Bu da bir geriye

ket vurmadır.

(Cevap E)

Karışma öğrenilen bilginin diğer bilgilerle

karıştırılması ya da yanlış yere iliştirilip

kodlanması s-onucu meydana gelir. Bilgiler çok

yakın zamanlarda üst üste verildiğinde, ilk bilginin

yeterince tekrar edilip kodlanıp uzun süreli belleğe

gönderilmesi mümkün olmadığından önceki

öğrenilenler sonradan gelen bilgiler tarafından

bozulur. Konuyu bölmeden bir bütün halinde

vermekte karışmaya neden olabilir. Bunun yerine

konu anlamlı parçalar halinde aralıklı biçimde

öğretilmeli, öğrencinin öğrendiklerini önceki

öğrenmeleriyle ilişkilendirmesine yardım edilip

yeteri zaman tanınmalıdır.

(Cevap B)

Q Ui>

1. Bir kişinin, uzun süre kaldığı yabancı bir ülkede ana dilini yavaş yavaş unutmaya başlamasının nedeni, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Olumiu transferB) Olumsuz transferC) ileriye ket vurmaD) Geriye ket vurmaE) Çağrışım

4. Bir şarkının sözlerini ezberledikten sonra fizik çalışan bir öğrencinin daha sonra şarkı sözlerini unutması, hangi kavramla açıklanabilir?

A) Pozitif transferB) Geriye ket vurmaC) İleriye ket vurmaD) Negatif transferE) Unutma

CEVAPLI KOMU KAVRAMA

2. "Yapılan bir araştırmada deneklere bir zenci, bir de beyaz öğrenci grubunun fotoğrafları gösterilmiştir. Zencilere karşı olumsuz tutumları olduğu bilinen denekler, bir süre sonra, daha önce kendilerine sunulan zenci grubun fotoğrafını yeni gösterilenler arasından ayırt edememişlerdir."

Bu durumda unutmaya etki eden faktör aşağıdakilerden hangisidir?

A) DikkatB) KanaatlerC) Motivasyon eksikliğiD) Algı yanılmasıE) Algıda organizasyon

Yabancı dil olarak İngilizce bilen bir öğrenci, ikinci dil olarak Almanca öğrenmek istemektedir. Ancak, Almanca sözcükleri öğrenirken İngilizce sözcükleriyle karıştırmakta ve diksiyon olarak da Almanca'yı İngilizce gibi konuşmaktadır.

Bu durum aşağıda verilen kavramların hangisine örnek olabilir?

A) PekiştirmemeB) Olumsuz pekiştirmeC) NötrtransferD) ileriye ket vurmaE) Geriye ket vurma

6. I. Yeni adresimizin eski ev adresini unutturması

II. Bisiklet kullanan birinin daha iyi motosikletkullanması

III. Şartlanılan bir davranışın zamanla unutulması

IV. Acil fren sesinin daha önce yaşanmış olan birtrafik kazasını hatırlatması

3. Bir futbolcunun hangi maçlarda hakem tarafından oyundan çıkarıldığını unutması, unutmayla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi için uygun bir örnek olabilir?

A) Kullanılmayan bilgiler zamanla hafızadan silinir.B) Kişiyi rahatsız eden yaşantılar bilinçaltına

bastırılır.C) Bazı eski bilgiler yenilerini unutturur.D) Geç öğrenilenler çabuk unutulur.E) Aşırı kaygı, sonradan öğrenilenleri unutturur.

Yukarıdaki ifadelerin her biri öğrenmedeki kavram veya süreçlerden birine bir örnek oluşturmaktadır. Bu kavramların sıralaması aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Ket vurma, çağrışım, transfer, sönmeB) Çağrışım, sönme, ket vurma, transferC) Çağrışım, sönme, transfer, ket vurmaD) Ket vurma, transfer, sönme, çağrışımE) Ket vurma, transfer, çağrışım, sönme

-EGITIM BILİMLERI- 33

7. Konuları birbirinden farklı olan iki dersi, örneğin

biyoloji ve felsefe derslerini ardı ardma çalışan bir

öğrencinin ertesi günkü felsefe sınavında, biyoloji

sınavına göre daha başarılı olması aşağıdaki

unutma, teorilerinden hangisini aklımıza getirir?

A) Geriye ket vurma

B) Motivasyonlu unutma

C) Kullanılmama yüzünden silinme

D) ileriye ket vurma

E) Hatıraların sistemli şekilde bozulması

10. Öğreteceği konu için kavram haritaları oluşturan,

anlatacağı içeriğin ana hatlarını ve başlıklarını

önceden veren bir öğretmenin bunu yapmaktaki

amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Öğrenilen konuların uygulama ile kalıcılığını

arttırmak

B) Öğretim süreçlerini öğrenci merkezli bir biçimde

yürütmek

C) Öğrencileri araştırma yapmaya yönlendirmek

D) Öğretilecek konunun iyi biçimde örgütlenmesini

sağlamak

E) Öğrencilerin problem çözme becerilerini

geliştirmek

8. iki ayrı denek grubuna anlamsız kelimelerden oluşan

bir liste ezberletilmiş ve I. Grup denek ezber

sonrasında laboratuar ortamında yatakta uyutularak

dinlendirilmiş. II grup denek ise müzik dinlettirilerek

dinlendirilmiştir. Belirli bir süre sonra uyuyan denekler.

uyandırılmış ve her iki gruptaki deneklerin "o

hatırladıkları kelime sayısı ölçülmüştür. Ölçüm g

sonrasında I. Gruptaki deneklerin daha çok kelime 'ğj

hatırladıkları gözlenmiştir. s

Bu durum öğrenme ile ilgili aşağıdaki yargılardan

hangisini destekler?

A) Öğrenilenlerin unutulması aradan geçen süreye

bağlıdır.

B) Öğrenmeden sonra zihnin dış uyarıcılara kapalı

olması unutmayı azaltır.

C) Öğrenilen bireyin ihtiyacını karşılıyorsa unutma

azalır.

D) Bilgilerin kullanılmaması unutmayı hızlandırır.

E) Yapılan tekrarlar unutmayı yavaşlatır.

11. Bir konuyu öğrenirken tekrar yapmanın temel

işlevi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bilginin uzun süreli bellekte tutulma süresini

uzatma

B) Öğrenilecek konunun örgütlenmesini sağlama

C) Öğrenilen bilginin ön öğrenmelerle

ilişkilendirilmesini sağlama

D) Konu kapsamının daha basit biçimde zihinde

tutulmasını sağlama

E) Bilginin kısa süreli bellekte daha uzun süre

kalmasını sağlama

tnü 'i

9. Aşağıdakilerden hangisi öğrenilen bir bilginin

hatırlanmasını kolaylaştıran faktörlerden biri

degildir?

A) Birey açısından önemli bir bilgi oluşu

B) Öğrenilen bilginin kullanım sıklığı

C) Bilginin uzun süreli bellekte örgütlenmesi

D) Önceki öğrenmelerle tutarlı olması

E) Konu yapısının kapsamlı oluşu

12. "İşyerini değiştiren Ahmet Bey ilk birkaç gün evden

çıkınca eski işyerine doğru gittiğini fark eder."

Bu durum aşağıdaki öğrenme terimlerinden

hangisi için uygun bir örnek oluşturmaktadır?

A) ileriyi destekleme

B) Geriyi destekleme

C) İleriye ket vurma

D) Geriye ket vurma

E) Karışma

34- -OĞRENME PSİKOLOJİS'L

13. "ingilizceyi çok iyi derecede konuşan bir kişi daha sonradan İtalyanca öğrendiğinde daha önceden bildiği bazı ingilizce kelimeleri hatırlamakta güçlük çekmektedir."

Yukarıda anlatılanlar hangi öğrenme kavramı için bir örnek teşkil eder?

A) ileriye ket vurmaB) KarışmaC) Geriye ket vurmaD) Geriyi desteklemeE) Transfer

16. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisinin uzun süreli olarak kullanılması öğrencilerin unutma seviyelerini arttırır?

A) Problem çözmeB) DüzanlatımC) Mikro öğretimD) DramatizasyonE) Gösterip yaptırma

17.1 .Önemli bilgilerin altının çizilmesi

14. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisi ögrencilerin tekrar stratejisini kullanmaları açısından digerlerine göre daha elverişlidir?

A) DüzanlatımB) Problem çözmeC) DramatizasyonD) TartışmaE) Soruyanıt

oÇ£5"Q uu

II. Metindeki bilgilerin bir kağıda yazılması

III. Bir metni sesli ya da sessiz okuma

Yukarıda verilen özellikler hangi natırda tutma yolunun (stratejisinin) temel özellikleri arasındadır?

A) TekrarB) AnlamlandırmaC) ÖrgütlemeD) FarklılaştırmaE) Transfer etme

15. "Temel psikoloji dersi almış bir kişi öğrenme psikolojisi konularını bu dersi almayan birine göre daha kolay öğrenir."

Aşağıdaki seçeneklerde verilen kavramlardan hangisi yukarıda söylenenleri destekler niteliktedir?

A) İleriye ket vurmaB) ileriyi desteklemeC) KarışmaD) Geriye ket vurmaE) Geriyi destekleme

18. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme malzemesinin hatırda tutulmasını zorlaştırdığı söylenebilir?

A) Amaca uygun olmasıB) Kullanışlı olmasıC) Kompleks bir yapıya sahip olmasıD) Kendi içinde anlamlı olmasıE) Güdülenme sonucu gerçekleşmesi

19. Aşagıda verilen ifadelerden hangisi unutma

kavramı ile doğrudan ilgisi olmayan bir öğedir?

A) Sönme

B) Bastırma

C) Örgütleme

D) Duyarsızlaşma

E) Tekrar

22. "Daha önceden toplama üçgenin iç açılarının

nasıl bulunacağını öğrenen bir ögrenci. karenin

çevresinin nasıl hesaplanacağı konusunu daha

kolay öğrendiğinin farkına varmıştır." Bu öğrenci,

öğrenmesinde aşağıda verilen kavramlardan

hangisinden yararlanmıştır?

A) ileriye ket vurma

B) Geriye ket vurma

C) İleriyi olumlu destekleme

D) Geriyi olumlu destekleme

E) Olumsuz transfer

20. "Müzik dersinde yeni bir şarkı öğrenen İlayda, bu

şarkının melodisinin daha önceden öğrenmiş olduğu

diğer bir şarkıya benzemesinden dolayı daha

önceden öğrenmiş olduğu şarkının melodisini yeni

öğrendiği şarkının melodisi ile karıştırmış ve hatta esti

öğrendiğini zamanla unutmaya başlamıştır."

İlayda'nın bu durumu aşağıda verilen

kavramlardan hangisi ile açıklanabilir?

A) İleriye etkin kolaylaştırma

B) Geriye etkin kolaylaştırma

C) Geriye ket vurma

D) ileriye ket vurma

E) Olumsuz pekiştirme

21. Aşağıdakilerden hangisi ket vurmanın

önlenebilmesi amacıyla yapılması gereken

eylemlerden birisidir?

A) Öğrenme malzemesinin bol bol tekrar yapılarak

öğrenilımesi

B) Eski öğrenmeler ile yeni öğrenmelerin birbiri

üzerine binişik olması

C) Eski öğrenmeler ile yeni öğrenmelerin birbiri

üzerine bitişik olması

D) İki öğrenme arasında zihne dengeleme

zamanının verilmesi

E) Birbirine benzeyen ve benzemeyen öğrenme

malzemelerini gruplayarak öğrenmeye çalışmak

"CQ

sl bz "'O ıu

QUJ

23. Öğrenmede öğrenilen bilgilerin farklı

alanlara transfer edilebilmesinin özellikleri

ile ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden


A) anlamlı öğrenmeler, normal

öğrenmelerden

daha fazla transfer edilebilmektedir.

Çünkü

anlamlı bir şekilde öğrenilmiş bilgiler daha

koiay

depolanır ve geri getirilebilir.

B) Öğretim süresi ile transfer arasında

doğrusal bir

ilişki olmadığından daha kısa süre

içersinde

öğretilen bilgiler çabuk hatırlanırken, daha

uzun

süre içerisinde öğretilen bilgiler kolay

hatırlanıp

transfer edilemez.

C) Örneklendirme yapma, deneme ve tekrar

yapma

sıklığı ve yoğunluğu öğrenilen bilginin

transfer

edilebilmesinde olumlu etkide

bulunmaktadır.

D) Kapsamlı bir şekilde öğrenilen bir bilginin

yeni

durumlara transfer edilebilmesi daha

kolaydır.

E) Hatırlama, hatırlatma yöntemleri ile

ipuçlarının

kullanımı öğrenilen bilginin farklı

alanlara

transfer edilebilmesinde etkide olumlu

etkide

bulunmaktadır.

24. Bir bilginin unutulmaması için yani daha iyi

hatırlanabilmesi için kısa süreli bellek

tarafından aşağıdakilerin hangisinin tam ve

sağlam olarak yapılmasına bağlıdır?

A) Kodlama

B) Tanıma

C) Hatırlama

D) Gruplama

E) Depolama

36- -ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ-

25. Önceden öğrenilen bilgilerin yeni öğrenilen

bilgilerin öğrenimini kolaylaştırması, aşağıda

verilen kavramlardan hangisi ile açıklanabilir?

A) ileriye ket vurma

B) Geriye ket vurma

C) ileriyi etkin destekleme

D) Geriyi etkin destekleme

E) Öğrenmenin kolaylaştırılması

1. Telefon numarasını arkadaşına söylerken

rakamları tek tek değil de, 325 46 33 gibi

gruplandırarak söylemek aşağıdakilerden

hangisini kolaylaştırır? (2005 KPSS)

A) Hatırdatutma

B) Hafızaya kaydetme

C) Kısa süreli bellek

D) Uzun süreli beüek

E) Ezberleme

ÇIKMIŞ SORIÎLAHve ÇÖZÜMLEHİ

26. "Basketbol kursuna gitm^ye başlayan küçük Can,

basketbol oynamayı öğrendikçe bir önceki yıl gitmiş

olduğu voleybol kursunda öğrendikleri beceriieri ve

voleybol oynamayı daha iyi yapmaya başladığını

göziemlemiştir."

Can'ın daha iyi voleybol oynamaya başlaması

aşağıda verilen kavramlardan hangisi ile

açıklanmaktadır?

A) İleriye ket vurma

B) Geriye ket vurma

C) İleriyi etkin desteklem^

D) Geriyi etkin destekteme

E) Öğrenmenin kolaylaştırılması

z o >■

tn"Q

Kısa süreli bellek aynı anda ortalama 7+2 bilgiyi

alabilir. Bu nedenle bilgiyi gruplamak kısa süreli

belleğin kapasite sınırlılığını azaltır. Yani yedi

numaralı bir telefon numarasını 325 46 33

şeklinde üç birime indiririz. Böylece hem yeni

gelecek bilgiye kısa süreli bellekte yer açmış hem

de bilgiyi hatırda tutarak uzun süreli belleğe kolay

aktarmış oluruz. Bilgi kısa süreli bellekten uzun

süreli belleğe aktarılmadığı taktirde unutulur.

(Cevap A)

Bir alanda öğrenilmiş bilgi ve becerilerin bir

başka alandaki öğrenmeyi kolaylaştırmasına ne

denir? (2005 KPSS)

CEVAP ANAHTARI A) G9nelİ9me C)

Negatif transfer E)

Olumlu aktarma

B) Bilişsel öğr9nm9 D)

Zihinde canlandırma

1. D 6. D 11.

E 16.

B | 21. D I 26.D

2. B 7. A 12.

C 17.

A 22.C

3. B 8. B 13.

C 18.

C 23.B |

4. B 9. E 14.

E 19.

D 24.A

5. D 10 D 15.

B 20. CI 25-c I

Bir alandaki daha önceden öğrenilen bir bilgi ya

da becerinin başka bir alandaki öğrenmeleri

kolaylaştırmasına olumlu aktarma denir. Örneğin

bisiklet kullanmasını bilen bir kişinin motosiklet

kullanmayı kolay öğrenmesi olumlu bir aktarmadır

ya da bağlama çalmasını bilen bir kişinin gitar

çalmayı kolay öğrenmesi gibi.

(Cevap E)

-EGİTİM BİLİMLERİ- 37

ftilgitfotu/

Olumlu aktarma:Kolaylaşma

^ Sonraki öğrenmeler

Olumsuz aktarma:Önceki

ogrenmeler

bilgiler

4. Bankadaki parasını alıştığından farklı bir tipteki ATM makin9sinden çekmek zorunda kalan bir birey, bu makineyi kullanırken yanlış tuşlara basmış ve kartını makineye kaptırmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi, bu bireyin yeni ATM makinesini kullanma da güçlük çekmesinin nedeni olabilir? (2003 KPSS)

A) Uyarıcı kontrolüB) Olumsuz aktarmaC) Kendiliğinden geri gelmeD) SönmeE) Olumsuz pekiştirme

Öncekiöğrenmeler

bilgiler

Zor|^. oonraKi

cğrenmeler

3.

üüj

'EUJ

_j

üBir öğretmen öğrencilerine, sayılan gruplayarak daha '^

kolay ve çabuk ezberleyebileceklerini söylüyor ve bir sörnek olarak, 5, 1, 3, 9, 2, 5 sayılarının 513-925 ■■§şeklinde gruplanabileceğini belirtiyor. îj|

Ön öğrenmeler sonrakileri olumlu ya da olumsuz etkiler. Ön öğrenmelerin yeni öğrenmeleri güçleştirmesine ya da engellemesine ket vurma ya da olumsuz aktarma denir. İleriye ket vurmada önce öğrenilen bilgi sonra öğrenilen bilgiyi engellemekte, öğrenmeyi ve geri getirmeyi zorlaştırmaktadır. Örnekteki bireyin ön öğrenmeleri yani alışık olduğu tipteki ATM yeni tipteki bir makineyi öğrenmesini engellemiştir.

(Cevap B)

Ögretmen bu önerisiyle öğrencilerine hangi konuda yardımcı olmaya çalışmaktadır? (2001 KPSS)

A) Zekayı geiiştirmeB) Hatırda tutmayı kolaylaştırmaC) Kavram geliştirmeD) Sunuş yoluyla öğretimE) Öğrenilenleri farklı alanlarda kullanma

Bu öğretmenin yaptığı öğrencilerine bilgiyi uzun süreli belleklerine kodlamaları için yardımdır. Bu kodlama süreçleri Tekrar, Anlamlandırma, Sınıflama vb.dir. Öğrenciler bu sayıları üçer üçer sınıflayarak daha kolay kodlarlar. Bu da bilginin daha kolay USB' ye kodlanmasını yani hatırda tutmayı kolaylaştırır.

(Cevap B)

5. Eski öğrendiği telefon numarasını hatırda tutan birisi telefon değiştiğinde yeni numarayı öğrenm^kte zorluk çekmekte ve numarayı unutmaktadır.

Bu durum, aşağıdakilerden hangisine örnektir? (2004 KPSS)

A) Geriye ket vurmaB) ileriye ket vurmaC) Geriyi desteklemeD) İteriyi desteklemeE) Olumsuz pekiştirme

38- -OGRENME PSIKOLOJISİ.

Bireyin daha önce öğrenmiş olduğu bilgi ve

becerüerin yeni bilgi ve becerileri etkilemesine

transfer denir. Transfer olumlu olabileceği gibi

olumsuz da olabilir (Doç. Dr. Dönmezer i, Eğitim

Psikolojisi, s.175). Olumsuz transfer ileriye ya da

geriye olabilir. Bireyin yeni öğrendikleri daha önceki

becerilerini ve öğrendiklerini hatırlamasında

zorluklara yol açıyorsa geriye ket vurma,

öğrenmeleri ilerideki yeni öğrenmeleri güçleştiriyorsa

ileriye ket vurma denir. Kamyon kullanan bir kişinin

daha önce kullandığı halde otomobil kullanmakta

güçlük çekmesi geriye ket vurmaya; F klavye

bilgisayar kullanan birisinin Q klavye bilgisayar

kullanamaması ileriye ket vurmaya örnek verilebilir.

Soruda verilen öm9kte bireyin eski öğrendiği

numara yeni numarasını öğrenmesini güçleştirmekte

yani ileriye ketvurmaktadır.

(Cevap B)

o >

lil

p oi

Sayın KPSS Adayları,

Yaptığımız araştırmalara göre KPSS adayları,Ölçme ve Değerlendirme sorularını çözmektezorlanmaktadırlar. Bu konuda sizlere yardımcıolmak için Ölçme ve Değerlendirme konularınıbaştan sona özetieyen "Sorularla Ölçme veDeğerlendirme" bölümü hazırladık. Lütfen, "Bensayısalcı olmadığımdan bu konuyu yapamıyorum."önyargısından kurtularak, sizin için büyük bir avantajsağlayacak olan bu bölüme özellikle çalışın.Programlı Öğretim Yaklaşımına uygun olarakhazırlanmış olan 70 adet Ölçme ve Değerlendirmesorusunu bu sayıdan itibaren derginizdebulacaksınız. Bu bölümü hazırlayan E. ÖğretimGörevlisi Cuma Çivi'ye teşekkür ederiz. ___________

1. Örgün eğitimde, istenilen davranış

değişikliklerinin gerçekleşip

gerçekleşmediğinin ve düzenlenen eğitim

durumlarının uygun oiup olmadığının

saptanması aşağıdakilerden hangisinin

görevidir?

A) Hedeflerin

B) İçeriğin

C) Öğretme-öğrenme süreçlerinin

D) Ölçme ve değerlendirmenin

E) İhtiyaç analizinin

Örgün eğitimde önceden belirlenmiş hedeflerle

yola çıkılmakta, bu hedefler doğrultusunda

davranış değişikliklerinin meydana gelmesi için

gerekli olan yaşantılar (eğitim durumları)

düzenlenmekte ve öğretim gerçekleştirilmektedir.

Öğretimin gerçekleştirilmesinden sonra şu

sorularla karşılaşılmaktadır. Acaba, öğrencide

beklenen davranış değişiklikleri gerçekleşti mi?

Düzenlenen eğitim durumları görevlerini yapabildi

mi? Bu soruların cevabı ancak değerlendirme iie

verilebilir. Yani değerlendirmenin görevi,

düzenlenen eğitim durumları (yaşantılar) yoluyla

hedeflerin ne ölçüde gerçekleştiğini saptamak ve

buna bağlı olarak düzenlenen eğitim durumlarının

yeterli olup olmadığını ortaya koymaktır. Yapılan

değerlendirme sonunda hedeflerin yeterince

gerçekleşmediği yani öğrenci de istendik davranış

değişikliklerinin oluşmadığı anlaşılırsa, yaşantılar

yeniden gözd^n geçirilir ve yeniden düzenlenir.

Bu anlamda eğitim ortamında (sistemde,

programda, araç-gereç ve yöntemlerde) birtakım

değişiklikler yapılır. Yine hedefler gözden geçirilir

ve gerekirse yeniden düzenlenir.Değerlendirme

eğitim sürecinde yapılması gereken değişme ve

gelişmelere ışık tutar. Değerlendirme yapılmadığı

takdirde hedeflerin gerçekleşip gerçekleşmediğini,

gerçekleşmiş ise, ne ölçüde gerçekleştiğini

saptamak, eğitim ortamının yeterliliğine karar

vermek mümkün olmaz.

(Cevap D)

"Bir niteliğin gözlenip gözlem sonucunun

sayılarla ya da başka sembollerle

gösterilmesidir" ifadesi ile aşağıdakilerden

hangisi tanımlanmaktadır?

A) Ölçek

B) Ölçme kuralı

C) Ölçüt

D) Ölçüm

E) Ölçme

Ölçek, ölçmede nesnelerin, bireylerin ya da

olayların belli bir özelliğe sahip oluş derecelerini

belirlemek için geliştirilmiş olan kurallar ve ölçme

birimleridir. Ölçmede en çok kullanılan dört tür

ölçek bulunmaktadır. Bunlar en az duyarlı ve en

yetersizden en duyarlı ve yeterli olana doğru; 1)

sınıflama ölçeği, 2) Sıralama ölçeği, 3) Eşit

aralıklı ölçekler, 4) Oranlı ölçekler olarak

sıralanmaktadır,

OLÇME ve DEGERLENDIRME Seçkin Sorularla Olçme ve Değerlendirme

40- -ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME-

Ölçme kuralı.Ölçme işlemleri belirli kurallara göre

gerçekleştirilmektedir. Örneğin, ağırlık ölçmede ne

kadar ağırlığa 1 kg. denileceği bir ölçme kuralı

olduğu gibi, ölçme işleminin nasıl yapılacağının

belirlenmesi de bir ölçme kuralıdır. Yani seçmeli

bir testten öğrencilerin puanlarının

belirlenmesinde her bir test maddesine verilecek

doğru cevaba kaç puan verileceğinin belirlenmesi

de bir ölçme kuralıdır.

Ölçüt; ölçme sonuçlarından birtakım değer

yargılarına ulaşılmasında, bu sonuçların

karşılaştırılması ve yorumlanmasında esas olarak

kabul edilmiş olan dayanaktır. Yani ölçüt, ölçme

sonuçlarının yorumlanmasını ve bir değer

yargısına ulaşılmasını sağlamaktadır. Bu

bakımdan ölçme sonuçlarının

karşılaştırılmasında esas alınan ölçüt değiştikçe

değer yargısı da değişmektedir

Ölçüm: Ölçme sonucudur. Yani, ölçme işlemi

sonucunda elde edilen sayı veya semboldür.

Yukarıdaki ifade ölçmeyi tanımlamaktadır. Ölçme

bir betimleme işlemidir. Geniş anlamda ölçme, §

belli bir nesnenin ya da nesnelerin belli bir özelliğe j»

sahip olup olmadığının, sahipse sahip oluş S

derecesinin gözlenip gözlem sonuçlarının §

sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle ifade —

edilmesidir (Tekin, s. 31). g

(Cevap E)

3. Aşağıdaki işlemlerden hangisi bir "türetilmiş

ölçme" işlemidir?

A) Ağırlığı ve hacmi verilen bir cismin

yoğunluğunu bulmak

B) İspirtolu termometre ile sınıfın sıcaklığı ölçmek

C) 50 santimetrelik bir cetvelle kitabın

uzunluğunu ölçmek

D) Test sorularıyla öğrencinin bir dersteki

başarısını ölçmek

E) Su sayacına bakarak harcanan suyun

miktarını saptamak

A seçeneğindeki işlem bir türetilmiş ölçme

işlemidir. Cismin ağırlığı ve hacmi temel ölçme

veya gösterge ile ölçme işlemlerinden herhangi

biri ile ölçülebilir. Diğer yandan bir cismin ağırlığı

hacmine bölünürse yoğunluğu bulunur. 0 halde,

yoğunluk, bu iki değişken ve bunların arasında bir

aritmetik işiemle tanımlanmış bir büyüklüktür.

Yoğunluğun ölçülmesi ise, bu tanıma göre bir

dolaylı veya türetilmiş ölçme işlemidir.

C seçeneğindeki ölçme ise doğrudan ölçmedir.

Doğrudan ölçme sırasında varlığın ölçülmek

istenilen niteliği, bu niteliğin öiçülmesine yarayan

bir ölçme aracının birimleriyle belli bir kurala göre

karşılaştırılmakta ve kaç birim olduğu

sayılmaktadır. Kitabın uzunluğunu ölçerken

cetvelin sıfır noktası kitabın bir ucuna denk

getirildikten sonra, birimleri sayarak cetvelin

kitabın diğer ucuna gelen noktası okunur.

B ve D seçeneklerindeki ölçme işlemleri ise

dolaylı ölçmedir. Dolaylı ölçmede varlığın kendisi

değil araç üzerindeki etkisi gözlenmektedir. Gerek

sıcaklık gerekse öğrencinin dersteki başarısı

doğrudan ölçülen özellikler değildir. İşte bu gibi

doğrudan ölçülemeyen özellikler onlarla ilgili

olduğu bilenen ya da ilgili olduğu sanılan başka

bir özellik gözlenerek, dolaylı olarak ölçülür.

Başka bir deyişle varlığın kendisi değil, araç

üzerindeki etkisi ölçülmektedir. C seçeneğinde

ölçülen sıcaklığın kendisi değil, onun tüp

içerisindeki ispirtoya etkisi gözlenmektedir. Yine

bir sınavda öğrencinin başarısını ölçmek için onun

tepkide bulunacağı birtakım durumlar (testteki

sorular) yaratılıyor. Soruya doğru cevap verirse

başarılı sayılıyor.

E seçeneğindeki ölçme ise mekanik araçlarla

yapılan bir ölçme işlemidir. Bu tür ölçmede fizik ve

mekanik kurallara göre çalışan araçlar

kullanılmaktadır.

(Cevap A)

4. Tanımlanmış ya da bağıl bir sıfır noktası olan,

tanımlanarak kabul edilmiş olan sıfır

noktasından itibaren her iki yönde eşit

birimlere bölünmüş olan ölçeklere ne ad

verilmektedir?

A) Sınıflama ölçekleri

B) Sıralama ölçekleri

C) Eşit aralıklı ölçekler

D) Oranlı ölçekler

E) Adlandırma ölçekleri

ÇÖZÜM:

A seçeneğindeki sınıflama ölçeklerinde varlık ve

olaylar arasındaki benzerlik ve farklılıklara bakılır.

Varlık ve olaylar belli bir özelliğe sahip olup

olmadıkları ve birbirlerine benzeyip

benzemedikleri göz önünde bulundurularak

sınıflandırılır. İnsanların cinsiyetlerine göre "kadın-

erkek", ten renklerine göre "esmer, sarışın,

kumral" gibi kategorilere ayrılması sınıflamaya

birer örnektir. Frekansın belirlenmesi ve mod'un

bulunması gibi hesaplamalar yapılabilir

B seçeneğindeki sıralama ölçekleriyle hangi varlık

veya olayın, diğerine göre özelliğin daha çoğuna

ya da azına sahip olduğu gösterilir. Varlık veya

olaylar benzer özellik bakımından en çok sahip

olandan en aza doğru bir sıraya konur. Bu tip

ölçeklerle frekans belirleme ve mod'un

hesaplanmasının yanında ortanca (medyan) ve

yüzdelikler de hesaplanabilir.

Soruda C seçeneğindeki eşit aralıklı ölçekierin

özelliği verilmiştir. Sınıflama ve sıralama

ölçeklerinin özelliklerini de kapsayan bu ölçekler

üzerinde tanımlanmış ya da bağıl bir sıfır noktası

bulunur. Ölçekte sıfır ilgili özelliğin yokluğunu

göstermez. Ölçek tanımlanarak kabul edilmiş olan

sıfır noktasından itibaren her iki yönde

tanımlanmış ve değişmez bir birimle eşit

aralıklarla bölmelenmiştir. Termometreler

(santigrat, fahrenhayt gibi) takvimler, standart

puanlar eşit aralıklı ölçeklerdir. Bu ölçeklere elde

edilen sonuçlar üzerinde sınıflama ve sıralama

ölçeklerinin sonuçları üzerinde yapılan işlemlerin

yanısıra toplama, çıkarma işlemleri, ortalama,

standart sapma, pearson momentler çarpımı

korelasyon (r) hesaplamaları da yapılabilir.

D seçeneğindeki oranlı ölçekler en üstün

ölçekierdir. Çünkü doğal ve ya da gerçek sıfır ile

başlamakta ve bu sıfır kesin yokluğu

göstermektedir. Metre, kilogram, litre gibi birimler

bu ölçeklere birer örnektir. Bu ölçeklerle yapılan

ölçme sonuçları üzerinde her türlü matematiksel

ve istatistiksel işlemler yapılabîlmektedir.

E seçeneğinde yer alan adlandırma ölçekleri ise,

sınıflama ölçeğinin bir başka ifade edilişidir. Yani

aynı anlama gelmektedir. Yapılan sınıflamaya

göre her sınıfa bir ad verilmesidir.

(Cevap C)

I. Oranlı ölçekler

II.Sıralama ölçekleri

III. Sınıflama ölçekleri

IV.Eşit aralıklı ölçekler

Ölçekler eğitimde kullanılmalarına göre en çok

kullanılandan en az kullanılana doğru

sıralandığında en doğru sıralama


A) I, II, III, IV

B) II, IV, III, I

C) II, III, IV, I

D) III, IV, I, II

E) IV, III, II, I

Sıralama ölçekleri ve eşit aralıklı ölçekler daha

çok kullanıldığı halde sınıflama ölçekleri çok az

kullanılmaktadır. Oranlı ölçekler ise eğitimde

kullanılmamaktadır.

Sınıflama ölçekleri varlık veya bireylerde bir

niteliğin olup olmadığını göstermekte fakat nicelik

olarak gösterme gücü bulunmamaktadır. Ayrıca

sınıflama ölçeklerinden daha üstün olan sıralama

ve eşit aralıklı ölçeklerin eğitimde kullanılması da

42- -ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME.

sınıflama ölçeklerinin çok az kullanılmasına neden

olmaktadır. Eğitimdeki ölçmelerde daha çok

sıralama ve eşit aralıklı ölçekler kultanılmaktadır.

Bir sınıf ya da gruptaki öğrencilerin bir sınavdan

aldıkları ham puanlar, onların kendi gruplarındaki

sıralarını göstermek için kullanılmaktadır.

Eğitimde oranlı ölçeklerin kullanılmadığını da göz

önünde bulundurursak en doğru sıralamanın B

seçeneğinde yapıldığı anlaşılmaktadır.

(Cevap B)

6. I. Ölçülecek değişkenle ilgili ölçümlerin duyarlığı

artırır

II. Değerlendirme için uygun ölçüt sağlar

III. Ölçülecek değişkenin gözlenmesini

kolaylaştırır

Yukarıdaki iddialardan hangisi ya da hangileri

ölçmede araç kullanmanın rolünü

belirtmektedir.

A) Yalnız

C) I ve III

E) I, II veo

LU CO

Birçok kimse uzunluğun ölçülmesinde metrenin, —

ağırlığın ölçülmesinde terazinin, sıcaklığın £•

ölçülmesinde termometrenin niçin kullanıldığını hiç

düşünmemiştir. Bir kütleyi terazi ile ölçmek, ağırlığı

kolumuzda yarattığı çekme duyusuyla kestirmekten

daha doğru sonuç verir Yani ölçme araçları ölçülecek

değişkenin gözlenmesinde duyarlığı artırır. Ölçmenin

tanımında ölçmenin bir niteliğin gözlenmesi olduğu

vurgulanmaktadır. Ölçülecek değişkenin değerleri

gözlenemiyorsa ölçme yapılamaz.

Bazı ölçme araçları bu gözlemi kolaylaştırır.

Eğitimde başarının ölçülmesinde kullanılan yazılı

yoklama, test vb. gibi araçlar öğrenci davranışının

ya da davranış ürünlerinin gözlenmesini

kolaylaştıran araçlardır (Turgut,s.21).

Ancak ölçme araçları değerlendirme için ölçüt

değil ölçüm sağiamaktadır. Ölçüm, ölçme sonucu

ya da ölçme işleminin sonucunda elde edilen sayı

veya semboldür. Ölçüt ise, ölçümler hakkında bir

karara varırken kullanılan kriterdir.

(Cevap C)

Ölçme sonuçlarını belirli ölçütlerle

karşılaştırarak ölçülen nitelik hakkında yargıya

varılması ve karar verme süreci" ifadesiyle

aşağıdakilerden hangisi tanımlanmaktadır?

A) Ölçme kuralı

B) Ölçmede güvenirlik

C) Ölçmede geçerlik

D) D) Değerlendirme

E) Ölçmenin önemi

ÇÖZÜM:

Bu ifade değerlendirmeyi tanımlamaktadır.

Ölçme kavramına göre daha geniş bir kavram

olan değerlendirme, genellikle ölçme ile

karıştırılmaktadır. Ölçme, değerlendirmenin içinde

yer almakta ve değerlendirmeye esas olacak

bilgileri hazırlamaktadır. Yani ölçme ile nesnelerin

sahip oldukları özellikler sayısal olarak ifade

edilmekte ve değerlendirme için gerekli olan

veri leri ortaya konmaktadır. Ancak

değerlendirmede sadece ölçme sonuçlarıyla

yetinilmemekte ölçme dışında bazı öğelerde yer

almaktadır. Bu öğelerden biri de ölçüttür. Yani

değerlendirme için ölçme sonuçlarının

karşılaştırılacağı bir de ölçüt gerekmektedir.

Ölçüt (kriter, kıstas, norm, standart) ölçme

sonuçlarınm birtakım değer yargılarına

ulaşılmasında, karşılaştırma ve yorumlanmasında

esas olarak kabul edilmiş olan dayanaktır. Yani

ölçüt, ölçme sonuçlarının yorumlanmasını ve bir

değer yargısına ulaşılmasını sağlamaktadır.

Başka bir deyişle varılan her d9ğer yargısı bir

ölçütün ürünüdür. "Ölçüt olmadan

değerlendirmeden söz etmek mümkün olamaz"

ifadesi bu bakımdan doğrudur. Bir değerlendirme

işleminin doğruluğu, hem ölçme sonucunun

doğruluğuna, hem de değerlendirmeye esas

alınan ölçütün uygunluğuna bağlıdır. Bu anlamda

değerlendirme işleminde, ölçme sonucu bir ölçütle

karşılaştırılmakta ve değerlendirilen şeyin yeterli

ya da yetersiz olduğu belirtilerek bir yargıya

varı lmakta ve karar veri lmektedir.

Değerlendirmede ölçütün rolünü bir örnekle

açıklamaya çahşalım.

"Bir tarih dersinde uygulanmış olan çoktan

seçmeli bir testten 56 puan alan Metin başarılı

mıdır?" dendiğinde bir cevap verilemez. Çünkü

bu öğrencinin başarılı olup olmadığını

B) Yalnız

II D)

l lve l l l

-EĞİTİM BİLİMLERL 43

kestirebilmek için bir ölçüt gerekmektedir. Buna

karşılık "tam puan 60 olan bir testten 56 puan alan

Metin başarılı mıdır?" şeklinde sorulmuş olsaydı

hemen başarılı olduğu söylenebilecekti. Testten

alınması gereken tam puan burada ölçüt

olmuştur. Metin'in puanı bu ölçütle karşılaştırılarak

"başarılı" olduğu yargısına varılmıştır.

Değerlendirmede ölçütün rolüyle ilgili olarak

bilinmesi gereken bir başka nokta da ölçme

sonuçlarının karşılaştırılacağı ölçüte göre varılan

değer yargılarının değişmesidir. Yani ölçme

sonuçlarının karşılaştırılmasına esas alınan

ölçütler değiştikçe ulaşılan değer yargısı da

değişmektedir. Bir başka deyişle, aynı ölçme

sonucu farklı ölçütlerle karşılaştırıldığında varılan

değer yargısı da farklı olacaktır. Bu durumu şöyle

bir örnekle açıklayabiliriz.

Bir fizik dersinde uygulanan 80 soruluk çoktan

seçmeli bir testten Jale 42 puan, Suat 54 puan

almış olsun. Jale'nin 42, Suat'ın 54 puan aldığının

belirlenmesi bir ölçme işlemidir. Bir ölçüt olmadığı

için, bu ölçme sonuçlarına bakarak Jale ve

Suat'ın başarılı olup olmadıkları hakkında karar

vermenin mümkün olmadığını yukarıda

belirtmiştik. Eğer önceden "bu testten başarılı

sayılmak için en az 40 puan alınması gereklidir"

şeklinde bir ölçüt konmuşsa iki öğrencinin de

başarılı olduğuna karar verilecektir. Buna karşılık

önceden " bu testten öğrencinin başarılı

sayılması için 80 sorunun en az %60'ını doğru

cevaplandırarak 9n az 48 puan almış olması

gerekir" denmiş olsaydı, Jale'nin başarısız Suat'ın

başarılı olduğuna karar verilecekti. Yine bir başka

ölçüt olarak da " testi alan öğrencilerin testteki

sorulara verdikleri her doğru cevaba göre aldıkları

puanların aritmetik ortalamasının üstünde puan

alanlar başarılı sayılacaklardır" denilmiş olsaydı

ve bu sınıftaki öğrencilerin aldıkları puanların

aritmetik ortalaması da 60 puan olsaydı hem

Jale, hem de Suat başarısız sayılacaklardır.

Yukarıda örneklerde görüldüğü gibi ölçme

sonuçlarının değişmemesine rağmen ölçüt

değiştiği için öğrencilerin başarıları konusunda

değer yargısı ve karar değişmektedir.

Değerlendirme ile ilgili olarak buraya kadar

yapılan açıklamalardan, değerlendirmenin dört

temel öğeden oluştuğu anlaşılmaktadır. Bunlar

sırasıyla:

(I) Gözlem veya ölçme sonucu elde edilen veriler

(ölçüm),

(II) Gözlem veya ölçme sonuçlarından elde

edilen verilerin karşılaştırılacağı ölçüt

(III) Gözlem ya da ölçme sonuçlarının

karşılaştırılmasıyla ulaşılan değer yargısı

(IV) Değer yargısına dayanarak verilen karar

Yukarıdaki örneği sonuncu yani karar öğesi

yönünden ele alacak olursak geçer- kalır gibi bir

sonuca varılması bir karar işlemidir.

Sonuç olarak değerlendirme; Ölçme sonuçlarını

(ölçüm) belirli ölçütlerle karşılaştırarak, ölçülen

nitelik hakkında yargıya varılması ve karar verme

sürecidir" şeklinde tanımlanabilir

(Cevap D)

RİIgiNotu

Değerlendirme bir karar verme işlemidir. Bu

yönüyle değerlendirme ölçmeden ayrılır. Değerlendirme sonunda varılan kararın doğruluğu, bir yandan ölçme sonucunun güvenirlik ve geçerliliğine, öte yandan da ölçütün yerinde bir ölçüt olmasına bağlıdır.

8. Değer biçmeye ya da durum muhasebesine

dönük (summative) değerlendirmeye hangi

amaçla yer verilmektedir?

A) Öğrenci, öğretmen ve uygulanan program

hakkında yargıda bulunmaya hizmet edecek

veriler elde edilmek istendiğinde

B) Öğrenciyi sahip olduğu mevcut davranışları

yönünden tanımak ve özelliğine uygun

düşecek programa yerleştirilmek istendiğinde

C) Öğrencinin öğrenme hızı, öğrenme eksikleri

ve güçlükleri belirlenmek istendiğinde

D) Öğretimin başlangıç noktasının saptanıp

öğretimi öğrencinin düzeyine ayarlamak için

E) içeriğinde ya da kapsadığı öğeler arasında

önkoşul ilişkileri bulunan derslerde alt

basamaklardaki davranışların kazanılıp

kazanılmadığının saptanmasında

3. Değer biçmeye dönük (summative)

değerlendirme: Gerek öğrencilerin yetişme

seviyeleri gerekse programın yetiştirme gücü

hakkında bir değer biçmek için esas alınacak

verilerin elde edilmesinde değer biçmeye ya da

durum muhasebesine dönük değerlendirmeye yer

verilmektedir. Yani programın öngördüğü

hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığına bakılmaktadır.

Bunun için yarı yıl sonu testi, başarı testi, son test,

yeterlik testleri uygulanmaktadır.

(Cevap A)

Değer biçmeye ya da durum muhasebesine

dönük değerlendirmeye yer verilmesiyle ilgili

amaç A seçeneğinde belirtilmiştir. B ve D

seçeneklerinde tanıma - yerleştirmeye dönük

değerlendirmeyle ilgil i amaç.C ve E

seçeneklerinde ise, biçimlendirmeye-yetiştirmeye

dönük değerlendirmenin amacına yer verilmiştir.

Ertürk değerlendirmeyi yönelik olduğu amaçlara

göre üç türde ele almaktadır.

1. Tanıma-yerleştirmeye dönük değerlendirme:

Bu tip değerlendirmenin amacı, öğrenciyi mevcut

davranışları yönünden tanımak ve onu kendine

uygun bir programa yerleştirmektir. Yani öğretimin

nereden başlayacağını saptamak ve öğretimi

öğrencinin seviyesine göre ayarlamak için bu tür

değerlendimneye yer verilmektedir. Bu amaçla

seviye tesbit sınavı.seçme ve yerleştirme sınavı

ve ön test vb. testler kullanılmaktadır.

2. Biçimlendirmeye ve yetiştirmeye dönük

(formative) değerlendirme: Bu değerlendirmeye

her ünitenin sonunda yer verilmekte, öğrencilerin

öğrenme de güçlük çektikleri yerler ve öğrenme

eksikleri belirlenmekte, bunların giderilmesi için

önlemler alınmaya çalışılmaktadır. Ayrıca

içeriğinde ya da kapsadığı öğeler arasında

önkoşul ilişkileri olan derslerde alt basamaklardaki

davranışların kazanılıp kazanılmadığını belirlemek

için de bu tür değerlendirmeye yer verilmektedir.

ftilgiNotu f

Tanıma ve gerçekleştirmede temel amaç,öğrencinin değişik yönlerdeki gelişimini |inceleyerek onun, duruma gore hangi dallarda, Ihangi derslerde ya da bir dersin hangi yaklaşımla |işlenişinde daha iyi öğrenilebileceğe kararivermektir.

I

Biçimlendirme ve yetiştirmeye dönük ideğerlendirme, ünitlerin bitiminde yapılır. Bunun |: i ç i n i z i e m e t e s t l e r i n i n s o n u ç l a r ı n d a n j| yararlanılarak ünitedeki öğrenme eksiklikleri |j belirlenir. İzleme testleri, unite sonlarında verilen || ve içinde ilgiii ünitedeki öğrenilmesi beklenen heri| kritik davranışla ilgili olarak en az bir soru |[ bulunan testlerdir.

\

| Değer biçmeye dönük ya da öğrenme düzeyini

| belirleme amacını güden değerlendirmeler,

j derslerin belli bölümlerinin veya tümünün j bitiminde yapılır.

9. Aşağıdakilerden hangisi

değerlendirmedir?

A) Bir kursun başında ve sonunda başarıyı

ölçerek ikisi arasındaki farka not verilmesi

A) Sınıf ortalamasına göre not verilmesi

B) Öğrencinin yeteneğine göre not verilmesi

B) Öğrencilerin puanlarının sınıf içindeki

dağılımını dikkate alan normal dağılım

eğrisinden yararlanarak not verilmesi

E) Öğretmenin kendi kanısına ve programın

hedeflerine dayanarak not vermesi

kıyaslanarak not verilir. Bir kursun başında ve

sonunda başarıyı ölçerek ikisi arasındaki farka

not vermek, sınıf ortalamasına ya da daha geniş

bir norm gurubunun ortalamasına göre ya da

öğrencinin yeteneğine göre not vermek ve normal

dağılım eğrisinden yararlanılarak not verilmesi de

bağıl değerlendirmedir.

(Cevap E)

mutlak

Kullanılan ölçütlere göre iki çeşit değerlendirme

yapılabilmektedir. Bunlardan biri mutlak

değerlendirmedir. Mutlak değerlendirmede

öğrencinin mutlak başarı düzeyi kestirilir ve ona

göre not verilir. Öğretmenin kanısına ve

programın hedeflerine dayanan iki ölçütle yapılan

değerlendirmelere mutlak değerlendirme denir. Bu

tür bir değerlendirmede not, öğrencinin belli bilgi

ve beceriler toplamından ne kadarını öğrendiğinin

ölçüsüdür. Öğrencilerin mutlak başarılarını

yansıtan iki endeks aşağıda verilmiştir

Mutlak başarı oranı: MBO= Xi / MaxP. Mutlak

başarı yüzdesi: MBY= (Xi / MaxP).1OO

Xi: i öğrencinin puanı, MaxP. : sınavdan

alınabilecek maksimum puan

Öğrencilere mutlak başarı oranlarına ya da

mutlak başarı yüzdelerine göre not verilebilir.

Bununla ilgili olarak mutlak başarı yüzdelerine

ilişkin olarak aşağıdaki bir örnek verilmiştir.

tz"oU3

MBY Not Anlamı

85-100 5 Pekiyi

70-84 4 ..iyi

55-69 o Orta

45-54 2 Geçer

0-44 1 Başarısız

Örnekteki geçer not almak için gerekli olan başarı

yüzdesi %45 dir. (Tan, s. 286-287).

ikinci değerlendirme türü ise, bağıl

değerlendirmedir. Bu değerlendirme türünde

öğrenci başarısı başka bir değişkenle

nilgiNotuf

Her durum, yer ve zamanda aynı anlama gelen ve ölçmeden önce belirlenmiş olan ölçütlere mutlak ölçüt denir. Mutlak ölçütlerle yapılan değerlendirmelere de mutlak değerlendirme denir.

Belirlediği seviye duruma, yere ve zamana göre değişebilen ve ölçme işleminden sonra belirlenen ölçütlere bağıl ölçütler denir. Bağıl ölçütlerle yapı lan değer lendirmelere de bağı l değerlendirme denir.

10. Aşağıdakilerden hangisi portfolyodeğerlendirme sürecinin yararlı yönlerinden

biri değildir?

A) Öğrencilere yeteneklerini sergileme ve ilgi

alanlarını geliştirme fırsatı verir

B) Öğrencilerin gerçekte ne öğrendiğinin somut

resmini çizer

C) Öğrencilerin birbirlerinin çalışmalarını kopya

etmelerine fırsat verir

D) Öğretmenin yaptığı değerlendirme ile ilgili

somut kanıtlar sunmasını sağlar

E) Öğrencilerin gerçek gelişimlerinin daha sağlıklı

ve belgelere dayalı olarak izlenmesini sağlar

11. Aşağıdakilerden hangisi ölçme işlemine

karışan sistematik bir hata değildir?

A) Öğretmenin el yazıları daha güzel olan

öğrencilere daha fazla puan vermesi

B) Öğretmenin cevapları puanlarken ve verdiği

puanları toplarken dikkatsiz olması

C) Öğretmenin kız öğrencilere erkek

öğrencilerden daha fazla puan vermesi

D) Öğretmenin başta okuduğu kağıtları çok

dikkatli puanlanmasına karşılık, sona kalan

kağıtlara gelişigüzel puanlaması

E) Kağıdın tertip ve düzeninin puanlamada

dikkate alınması

Öğrencilerin yeterliğinin ölçmek, yeteneklerini

sergilemelerine ve ilgi alanlarını geliştirmelerine

şans tanımak, gerçek gelişimlerini daha sağlıklı ve

belgelere dayalı izleme, gerçekte ne

öğrendiklerinin somut resimlerini çizmek vb.

nedenlerle alternatif ölçme ve değerlendirme

uygulaması olan portfolyo (öğrenci gelişim

dosyası) değeriendirme de çağdaş eğitim

yaklaşımları bakımından önemli bir uygulama

olarak kabul edilmektedir.

Portfolyo, öğrencinin bir öğretim programının bir

bölümüyle ilgili performansının ve çalışmalannın

koleksiyonudur. Başka bir deyişle portfoylo;

öğrencilerin çalışmalarının ömeklerinden,

öğrencinin gelişmesine ve ilerlemesine bağlı

olarak ortaya çıkmış olan dökümanlardan oluşan

bir koleksiyondur. Bu koleksiyona ya da gelişim

dosyasına alınacak örneklerin ve belgelerin neler

olacağına yani portfolyonun içeriğine öğrenci

kendisi kararverir.

Yukarıda C seçeneği portfolyo değerlendirme

sürecinin yararını değil sakıncasını belirtmektedir.

(Cevap C)

îstatistiksel özellikleri bakımından ölçme hataları,

sabit, sistematik ve tesadüfi (rasgele) hatalar

olmak üzere üç tür hatadan söz edilebilir. Sabit

hatalar, bir ölçmeden diğerine miktarı

değişmeyen hatalardır. Toplam puanı 100 olan bir

yazılı yoklamada 10'ar puanlık iki soru sınav

süresinin yetersiz olması nedeniyle sınıfın tümü

tarafından cevapsız bırakılmış ve öğretmen

cevapsız bırakılan bu iki soru için öğrencilerin

hepsinin kağıdına 20 puan eklemiş olsun. Bu

durumda sabit hata yapılmıştır.

Sistematik hata, ölçülen büyüklüğe, ölçmeciye ve

ölçme koşullarına bağlı olarak miktarı değişen

hatalardır. A, C, D ve E seçeneklerindeki

puanlama hataları ölçmeciye bağlı olarak ortaya

çıktığı için sistematik hatalardır. istatistik dilinde

bu tür hatalara yanlılık denilmektedir. Tesadüfi

(rasgele) hatalar, kaynakları iyi bilinmeyen ve

ölçme sonuçlarına gelişigüzel karışan hatalardır.

B seçeneğindeki hata bir tesadüfi hatadır.

(Cevap B)

-EGITIM BIUMLERI- 47

12. Aşağıdakilerden hangisi ölçme araç ve

yöntemlerinin niteliklerinden biri olan

güvenirliği tanıınlamaktadır?

A) Ölçme araç ya da yönteminin, ölçmek için

düzenlendiği özelliği ölçmesi

B) Ölçme sonuçlarının tesadüfi hatalardan ne

derecede arınık olduğu

C) Test maddeleriyle ölçülen davranışların dersin

hedeflerine uyguniuğu

D) Ölçme aracının kullanıldığı maksada hizmet

derecesi

E) Bir dersteki başarıyı ölçmek için düzenlenmiş

oian bir testin, o dersin hedeflerini ve içeriğini

yeterince kapsayıp kapsamadığı

A, C, D, E seçenekleri ölçme araç ve

yöntemlerinin niteliklerinden biri olan geçerlikle

ilgilidir. Genel olarak geçerlik, bir ölçme aracının

veya yönteminin, onunla ölçülmek istenilen

değişkeni ölçüp ölçmediği; ölçüyorsa, onu başka

değişkenlerden ne ölçüde arınık olarak

ölçtüğüdür. Güvenirlik ise, herhangi bir ölçme araç

ya da yönteminin ölçtüğü değişkeni ne ölçüde

duyarlılıkla ölçtüğü; başka bir ifadeyle tesadüfi

hatalardan ne ölçüde arınık olarak ölçtüğüdür.

Ölçme araç ve yöntemlerinin üçüncü bir niteliği de

kullanışlılıktır. Bu özellik ise, araç ve yöntemin

uygulanabileceği eğitim seviyesi uygunluğu,

uygulama süresi, ölçmeciden istediği beceriler,

maliyet ve ekonomi gibi etkenlerle ilgilidir. Bu

açıklamalar ışığında güvenirlik B seçeneğinde

tanımlanmıştır.

(Cevap B)

BilgiNoto/

Ölçme aracı neyi ölçüyorsa onu, kararlı bir şekilde

ölçmelidir. Buna ölçme aracının güvenirliği denir.

13. Aşağıdakilerden hangisi güvenirlik katsayısını

tahmin için kullanılan yöntemlerden biri

değildir?

A) Ölçüt gruplar yöntemi

B) Test -tekrar test yöntemi

C) Paralel test yöntemi

D) Testin yarılanması yöntemi

E) Kuder Rıchardson 20 ve 21 formülleri

A seçeneğindeki ölçüt gruplar testin geçerliğini

kanıtlamada başvurulan bir yöntemdir. Diyelim ki,

ilköğretim 4 sınıf için bir matematik testi

hazırlandı. Bu test dördüncü sınıflarla birlikte

beşinci ve altıncı sınıflara da uygulanmakta, test

puanları sınıf seviyesi yükseldikçe büyüyen bir

ortalama veriyorsa, testin geçerli olduğu kanısına

varılır. B, C, D ve E seçeneklerindeki yöntemler

güvenirlik katsayısını tahmin için kullanılan

yöntemlerdir.

B seçeneğindeki test- tekrar test yöntemi, aynı

test formunun, aralıklı olarak iki ayrı zamanda

aynı gruba uygulanması ve bu iki uygulamadan

öğrencilerin aldıkları puanlar arasındaki

korelasyonun bulunması (istikrarlılık katsayısı)

şeklinde uygulanan biryöntemdir.

C seçeneğindeki paralel test yöntemi, iki eşdeğer

testin ya da bir testin iki eşdeğer formunun aynı

gruba aynı ya da belli bir zaman aralığında

uygulanması ve bu iki eşdeğer testten elde edilen

puanlar arasındaki korelasyonun bulunması

(eşdeğerlik katsayısı) şeklinde uygulanmaktadır.

D seçeneğindeki testin yarılanması yöntemi ise,

bir gruba uygulanmış olan bir testin iki eşdeğer

yarıya bölünmesi ve bu iki eşdeğer yarıdan

öğrencilerin aldıkları puanlar arasındaki

korelasyonun bulunması (iç tutarlılık katsayısı).

E seçeneğindeki yöntem, her bir test maddesini

doğru cevaplandıran öğrenci yüzdesi hesaplanıp,

testin güvenirliği Kuder-Richardson 20 ve 21

formülleriyle tahmin edilen bir yöntemdir. Bu

şekilde hesaplanan güvenirlik katsayısı testin iç

tutarlılığının birölçüsüdür.

Korelasyon katsayısı -1.00 ile +1.00 arasında

değişmekle birlikte güvenirlik katsayısı hemen her

zaman 0.00 ile +1.00 arasında değişir. Güvenirlik

katsayısı puanların rasgele hatalardan arınıklığı

ölçüsünde üst sınıra yaklaşır.. Eğitim ve

psikolojide, güvenirlik katsayısı +1.00 olan

testlerin geliştirilmesi hemen hemen olanaksızdır.

(Cevap A)

2r xx ~

1 + r

Formüldeki sembollerin sözel karşılıkları şöyledir

rxx = testin tümüne ait güvenirlik katsayısı

r = alt testlere (yarı testlere) ait güvenirlik

katsayısı

Örnek soru: Testi yarılama yöntemiyle alt testlere

ait güvenirlik katsayısı 0.75 çıkmıştır. Testin

tümüne ait güvenirlik katsayısı kaçtır?

14. Testin güvenirliğinin kestirilmesinde en çok

kullanılan ve iç tutarlık katsayısını da veren

yöntem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Paralel test yöntemi

B) Test-tekrar test yöntemi

C) Testi yarılama yöntemi

D) Ölçüt grupları yöntemi

E) Ölçüt puanları yöntemi

rxx -2(0,75) 1,50

1 + 0,75 " 1,75= 0,857-0,86'dır.

(Cevap C)

Testin güvenirliğinin kestirilmesinde en çok

kullanılan ve aslında bir iç tutarlılık katsayısı veren

yöntem C seçeneğinde yer alan testi yarılama

yöntemidir. Bu yöntemle test güvenirliğinin

kestirilmesinde (tahmin edilmesinde) karşılaşılan

sorun, testin iki eşdeğer yarıya bölünmesidir.

Testi yarılama yönteminde, iki paralel form tek bir

form gibi düzenlendikten sonra, öğrencilere tek bir

test formu uygulanıyormuş gibi bir sınav

uygulaması yapılır. Diyelim ki 50 soruluk tek bir

form oluşturuldu. Bunun için 25 sorudan oluşan

bir formdaki test maddeleri testin tek numaralı

maddelerini, ikinci 25 soruluk formdaki maddeler

de çift numaralı maddeleri oluşturacak şekilde 50

soruluk tek bir form oluşturulur. Bu 50 soruluk bir

test formu, tek bir öğrenci grubuna tek oturumda

uygulanır. Bu yöntemle test güvenirliğini

kestirmede, uygulanmış olan testin tek numaralı

soruları bir yarısı, çift numaralı sorular da diğer bir

yarısı olmak üzere öğrencilerin testin iki

yarısından aldıkları puanlar arasındaki korelasyon

hesaplanır. Hesaplanan korelasyondan Sperman-

Brovvn formülünden de yararlanarak testin

bütünün güvenirliği kestirilir. Sperman Brovvn

formülü aşağıda sunulmuştur.

z oC0

15. Güven aralığı kavramını

hangisi ifade etmektedir?A) Testi alan grubun yeteneğinin evren

ortalamasının altında olması nedeniyle testin

kestirilen güvenirliğinin olduğundan küçük

olmasıdır

B) Öğrencinin gerçek puanını tam olarak

bilmemekle birlikte, hangi sınırlarda

olabileceğinin bir hata payı ile tahmin

edilmesidir.

C) Gözlenen puanlardaki hata miktarını belirten

index

D) Öğrencilerin aldıkları puanlarla gerçek

puanları arasındaki korelasyonun karesidir.

E) Aynı testin aynı gruba belli bir zaman

aralığıyla iki kez uygulanması iki uygulamadan

elde edilen puanlar arasındaki korelasyon

katsayısıdır.

A seçeneğinde ranjda daralma kavramı ifade

edilmektedir. Ranjda daralma kavramı daha da

açılırsa, testin uygulandığı veya ölçümlerin elde

edildiği grubun çok üstün yetenekli ya da çok

düşük yetenekli az sayıda elemandan

oluşmasıdır.Daha çok testin güvenirliğini tahmin

etmede kullanılan bireylerin sadece benzer

yetenek düzeyinde olmalarıyla ortaya çıkan bir

sorundur.

Güven aralığı kavramı B seçeneğinde ifade

edilmektedir. Güven aralığı, bir öğrencinin gerçek

puanı tam olarak bilinmemekle birlikte, hangi

sınırlarda olabileceğinin belli bir hata payı ile

tahmin edilmesidir. Güven aralığı aşağıdaki

eşitlikle bulunabilmektedir.

GA = T'±(Zpuanı)Se

Diyelim ki, bir testten elde edilen puanlar

dağılımının standart sapması 4, güvenirliği .75

olarak bulundu. Bir öğrencinin o testten aldığı

puan da 56 dır. Bu öğrencinin puanı hakkında ne

söylenebilir. Bunun için önce ölçmenin standart

hatası Se = Sx Vl - rx formülüne göre bulunur.

Formüldeki Se^ standart hatayı Sx=Standart

sapmayı, Tx = güvenirlik katsayısını simgeler.

Buna göre Se= 4 Vl-0.75 = 4. (0.5)=2 dir.

Standart hata 2'dir. %68 olasılıkla kişinin evren

puanının içine düşeceği sınırlar z puanı cinsinden

LU

± 1 birimlik, %95 olasılıkla ± 2 birimlik, %99

olasılıkla da ± 3 birimlik olarak belirlenir. Şimde

tekrar Güven aralığı formülüne dönerek %68,

%95 ve %99 olasılıkla kişinin evren puanının

içine düşeceği puanlar kestirilebilir. Örneğin

%95 olasılıkla gerçek puan için güven aralığı

Üst sınır= gözlenen puan (56) + 2Se= 56+ 4=

60 Alt sınır= gözlenen puan (56) - 2Se= 56- 4=

52

Gözlenen puanı 56 olan bu öğrencinin gerçek

ya da evren puanı yüzde 95 olasılıkla 52 puan

ile 60 puan arasındaki herhangi bir noktada

olan puandır. Olasılık %68 olarak alınsaydı Se

1 ile çarpılıp elde edilen değer gözlenen

puana eklenerek ve çıkarılarak güven

aralığının üst ve alt sınırları bulunacaktı. %99

olasılık için ise Se 3 ile çarpılarak aynı şekilde

evren puanının alt ve üstsınırları bulunacaktı.

C seçeneğinde standart hata, D seçeneğinde

güvenirlik katsayısı ve E seçeneğinde de test-

tekrar test yöntemiyle korelasyonun

hesaplanmasıyla kullanılan testin güvenirliğin

kestirilmesi ifade edilmektedir.

(Cevap B)

aşağıdakilerden

16. Güvenirlik katsayısı yeterince yüksek olmayan

bir testin güvenirliğini aşağıdaki işlemlerden

hangisi daha fazla artırır?

A) Testteki maddelerin güçleştirilmesi

B) Testtin açıklamasının ömeklerle yapılması

C) Maddelerin seçenek sayılarının artırılması

D) Testtin cevaplama süresinin uzatılması

E) Aynı güçlükteki sorularla testin soru sayısının

artırılması

rx: güvenirlik katsayısını göstermektedir.

Formülden de anlaşılacağı gibi, ölçmenin

güvenirliği ile standart hatası arasında ters bir

ilişki bulunmaktadır. Yani standart hata azaldıkça

ölçme sonuçlarının güvenirliği artar.

(Cevap E)

Bir testteki soru sayısı arttıkça, çoğu zaman, o

testten elde edilecek toplam puanların güvenirliği

artmaktadır. Bu bakımdan aynı güçlükteki

sorularla testteki soru sayısının artırılması testin

güvenirliğini en çok artırır. Bunun yanında

aşağıdaki önlemler de testin güvenirliğini artıran

başlıca önlemlerdir.

- Soruların açıkça anlaşılır ve kesinlikle

cevaplandırılabiiir olması

- Cevaplayıcılann her soruyu dikkatle ve hızla

cevaplandırmaya teşvik edilmeleri

- Sınav süresinin öğrencilerin hepsinin bütün

soruları cevaplandırmaya yeter uzunlukta olması

- Sınav sorularının öğrencilerin yaklaşık yarısı

tarafından doğru cevaplandırılabilecek güçlükte

olması

- Sınavın objektif olarak puanlanması

- Puaniamada dikkatsizlik hatalarının olmaması

için titizlik gösterilmesi

- Ölçme sonuçlarının duyarlılıkla kaydedilmesi

Sonuç olarak; bazı faktörler güvenirlik

katsayısının olduğundan fazla ya da az tahmin

edilmesine neden olabilmektedir. Bunların

başlıcaları; testin uzunluğu, zaman, ranjda

daralma, sans başarısının artması ve testin

uygulandığı koşullardır.

Bir testten alınan puanların hata miktarını belirten

bir başka index de ölçmenin standart hatasıdır.

Ölçmenin standart hatası şu formül ile kestirilebilir

Se= Sx-yj(l - rx) eşitliği ile kestiril ir. Bu

eşitlikte Se: standart hatayı, Sx: standart sapmayı

17. Güvenirlik katsayısı 0.80 vestandart sapması

4 olan bir testin standart hatası ile ilgili işlemi

aşağıdaki formüllerden hangisi ile

hesaplayabiliriz?

A) Se= (100-80)x4

B) Se= 0.80/4

D) Se=0..80x4

E) Se= 4 1 - 0.80

Standart hatanın kestirilmesinde Se= Sx

4\-rx formülünün kullanıldığı göz önünde

bulundurulursa C seçeneğindeki formülle

hesaplanabileceği kabul edilecektir. Bu işleme

devam edecek olursak Se= 4 VI -0.80 =

4A /0.20

= 4. 0.447 = 1.788=-1.8'dir.

(Cevap C)

18. Bir başarı testine alınacak soruların

yazılmasında ve seçilmesinde aşağıdaki

geçerlik türlerinden hangisi öncelikli olarak

düşünülmelidir?

A) Kapsam geçerliği

C) Uyum geçerliği E)

Görünüş geçerliği

Sorunun doğru cevabı kapsam geçerliğidir. Bir

testin kapsam geçerliği, testte yer alan maddelerin

(soruların) ölçülen davranış evrenini temsil etme

düzeyidir. Bunun için aşağıdaki adımların atılması

gerekmektedir.

1. Ölçülecek değişkenle ilgili davranışlar evreninin

belirlenmesi

2. Testi oluşturan davranışların (örneklemin)

belirlenmesi

3. Testi oluşturacak davranışlar örnekleminin,

davranışlar evrenini temsil edip etmediğinin

belirlenmesi

4. Her maddenin ilgili olduğu davranış yönünden

"bu madde, ölçülmek isteneni gerçekten ölçüyor

mu?" sorusunun sorulup üzerinde düşünülmesi.

Diğer yandan B seçeneğindeki yordama

geçerliği, genellikle bir testten alınan puanlara

dayanılarak bireylerin belli bir programdaki ya da

işteki başarılarını önceden kestirme işidir.

C seçeneğindeki uyum geçerliği, geçerliği kabul

edilmiş standart bir testle, geçerliği sağlanmaya

çalışılan öğretmen yapımı bir testin kısa süreli

aralıkla aynı gruba uygulanmasıyla elde edilecek

ölçümlerden faydalanarak hesaplanan korelasyon

katsayısı uyum geçerliği anlamına gelmektedir.

D seçeneğindeki yapı geçerliği, bir ölçme

aracının teorik olarak ölçmek istediği yapıyı

ölçmeye uygun olup olmadığıdır. Örneğin zeka

testleri farklı zeka tanımlarına dayanır. Görünüş

geçerliği ise, bir testin ölçmek istediği niteliği

ölçüyor görünmesidir. Örneğin kapağında "Tarih

testi" yazılı olan bir testin içinde tarihle ilgili sorular

varsa, söz konusu testin görünüş geçerliği var

demektir.

(Cevap A)

19. Bir test hazırlamada testin kullanılacağı amaç

saptandıktan sonra aşağıdaki aşamalardan

hangisine geçilmelidir?

A) Sınav zamanı seçilmeli

B) Sınavda kullanılacak madde tipleri saptanmalı

C) Sınavda yoklanacak davranışlar listelenmeli

D) Sınavın kapsayacağı konular listelenmeli

E) Sınav süresi saptanmalı

ÇÖZÜM:

ikinci aşamada sınavda yoklanacak davranışlar

listelenmelidir. Bunu sınavın kapsayacağı

konuların listelenmesi izlemelidir. Daha sonra

sınav aracı için bir belirtke tablosunun

hazırlanmasına geçilmektedir. Belirtke tablosu,

her bir hedefin hangi konuya bağlı olarak

ölçüleceğini gösteren iki boyutlu bir tablodur. Bu

tablonun bir boyutunda hedefler "davranışsal "

yönleriyle; ikinci boyutunda ise, konular sıralanır.

Belirtke tablosu hazırlandıktan sonra bu tablo

dikkate alınarak toplam soru sayısına ve soru

tipine karar verilir. Bir sonraki adımda testte

bulunan soruların güçlük dağılımı kararlaştırılır.

En son olarak da uygulama koşulları, puanlama

biçimi ve puanlamayla ilgili diğer işlemler

belirlenir.

(Cevap C)

B) Yordama geçerüği

D) Yapı geçerliği

20. Test puanlarına şans başarısının karışmasını

ve cevaplayıcıların bilmedikleri sorular

karşısında tahmine gitmelerini önlemek için

aşağıdaki işlemlerden hangisine yer

verilmelidir?

A) Standart hatası hesaplanmalıdır

B) Gerçek puan için güven aralığı bulunmalıdır

C) Madde analizi yapılmalıdır

D) Düzeltme formülü uygulanmalıdır

E) istedikleri sorudan başlayabilecekleri

bildirilmelidir?

Bu öğrencinin düzeltilmiş puanı (Pb) = 5555- 5 = 50' dir.

(Cevap D)

Tahmini önlemek için, test yönergesine cevabını

kesin olarak bilmediğiniz maddeleri cevapsız

bırakınız. Yanlış cevaplarınızdan bir kısmı doğru

cevaplarınızdan çıkarılacaktır şeklinde bir

açıklama ile düzeltmenin yapılacağı bildirilmelidir.

Bir cevaplayıcının seçmeli testlerden elde ettiği

toplam puanı şans başarısından arındırmak için

düzeltme formulü olarak adlandırılan bir formül

kullanılabilir Düzeltme formülünün uygulanmasıyla

ilgili karar önceden verilmiş ve test yönergesinde

de belirtilmiş olmalıdır.

En çok kullanılan düzeltme formülü, doğru g

cevaplar toplamından yanlış cevapların bir kısmını ^,

çıkarmayı öngören aşağıdaki formüldür. S

20

5-1

Düzeltme formülü Pb = D- Y

a-1

formülde geçen sembollerin anlamları şöyledir:

Pb= şans başarısından arıtılmış puan.

D= Öğrencinin doğru cevaplandırdığı madde

sayısı.

Y= öğrencinin yanlış cevaplandırdığı madde

sayısı.

a = Test maddelerindeki seçenek sayısı

Örneğin, her biri 5 seçenekli 80 çoktan seçmeli

maddeyi kapsayan bir test uygulanmış ve bir

öğrenci bu testten 55 maddeyi doğru, 20 maddeyi

yanlış cevaplandırmış ve 5 maddeyi de cevapsız

bırakmış olsun. Bu öğrencinin düzeltilmiş puanı

kaçtır?

A. KONU TEMELLİ PROGRAM TASARIM MODELLERİ

Temel disiplin ve konuların öğretilmesi ile ilgili programların tasarlanmasında kullanılır. İdealizm ve realizm felsefesi ile daimiciiik ve esasicilik eğitim felsefesi akımına dayanmaktadır. Öğretmen merkezlidir. Konu alanlarının öğretilmesiyle, öğrencinin araştırmaya yöneieceğine, kendi bilgisini inşa edebileceğine ve entelektüel gücünü geliştireceğine inanırlar.

Öğrenme konuları sınıfların düzeyine göre hiyerarşik bir sıralamayla üniteler ve konular şeklinde bilinenden bilinmeyene, somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru düzenlenir. Öğrencilerin ilgi, yetenek ve hazır bulunuşluk düzeyleri dikkate alınır.

Konu Temelli Program Tasarım Modelleri kendi içinde 3'e ayrılır:

1. Konu Tasarımı:

Eğitim programının içeriği konular şeklinde analiz edilerek, düzenlenir. Her bir konunun, kendi içerisinde, öğreîim ilkelerine uygun olarak düzenlenmesi önemlidir. İçerik gerekli ve önemli konuların bir araya getirilmesinden oluşur. Konuların ne şekilde yerildiği ve bu bilgilerin nasıl kullanılacağı önemlidir. Öğretilecek konularesastır.

2. Disiplin Tasarımı:

Eğitim programının içeriği akademik disiplinler üzerinde yoğunlaşmaktadır.Genellikle yaş ve seviyeye uygun olarak her bir disiplin bir ders veya konu olarak düzenlenir. Bu yaklaşımda içerik bilim dallarıyla ilişkilendirilmiş olmakla birlikte, düzenlenmesi ve uygulanması konu tasarımına benzemektedir. Öğretilecek disiplinler (dersler) merkezdedir.

PROGRÂM GELIŞTIRME Program Tasarım fVlodelieri

3. Geniş Alan Program Tasarımı:

Birbirini ilgilendiren bilgilerin ve etkinliklerin bir disiplinde toplanması yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, konu tasarımındaki yetersizlikleri gidermek amacıyla geliştirilmiştir. Belirli alanlarda öğretilmesi amaçlanan bilgilerin, disiplinier arasında bütünleşme sağlanarak, daha işlevsel hale getirilmesini benimseyen yaklaşımdır. Bu yaklaşımda birbirine benzeyen farklı derslerin birleştirilerek, yeni bir ders olması esası vardır. Benzer özellik taşıyan bilgi, beceri ve duyguları kapsayan konular ve alanların bir araya getirilmesidir. Bu yönüyle; özellikle ilköğretim kademesinde diğerlerine göre daha etkilidir. Örneğin, sosyai bilgiler dersi, tarih, coğrafya, vatandaşlık bilgisi gibi alanların birleşiminden oluşmuştur.

4. Süreç Tasarımı:

Her konu için ayrı ayrı öğrenme ortamı düzenleme ve öğretim yöntemi geliştirme yerine tüm konular için ortak öğrenme ortamı düzenlemeyi amaçlayan bir yaklaşımdır. Farklı konular için ortak öğrenme yaşantısı düzenlenerek amaçlar kazandırılmaktadır. Tüm konular için ortak öğrenme yolu önemlidir.

Süreç tasarımında en iyi öğrenme yolu eleştirel düşünmenin yansıra; ortak öğrenme ve etkinlik yolları adı verilen İşbirliğine dayalı Öğrenme, Problem çözme, Yaratıcı Düşünme, Karar verme gibi etkinliklerde kullanılır. Süreç tasarımı ülkemizde okulöncesi eğitimde yaygın olarak kullanılmaktadır.

b. BİREY (ÖĞRENEN) TEMELU PROGRAM TASARIM MODELLERJ

Bu tür programları savunanlar, programların öğrencilerin bireysel ihtiyaçları ve ilgileri çerçevesinde konu alanı birimlerinin düzenlenmesi gereğini vurgularlar. Okulöncesi ve ilköğretim daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Kendi içerisinde 5 alt program tasarım modeline ayrılır:

54- -PROGRAM GEÜŞTİRME-

1. Çocuk Merkezli

Öğrenme süreci, öğrencinin yaşantısından oluşmalı ve bu yaşantıdan ayrılmamalıdır. "Kişi yaşadığını öğrenir." Taba prensibinden hareketle öğrenci ile öğrenme yaşantısı birlikte ele alınmalıdır. Öğrenci ilgi ve ihtiyaçları ön plandadır. Önce ihtiyaç belirienir, daha sonra program geliştirilir.

2. Yaşam Merkezli

Bu program tasarısının savunucuları, istendik öğrenmelerin bireyin kendi yaşantısı içinde aktif katılımının ürünü olabileceği görüşünü ileri sürmektedirler. Öğretim sürecinde program geliştirilmeye başlanır, (uygulamada öğrencilerin ihtiyaçları beiirlenir)

Bu yaklaşıma göre, öğretimin içeriğini çocukların ilgi ve ihtiyaçları belirler. Önceden hazırlanmış bir program yoktur. Yalnızca öğretmenin yaptığı bir ön plân vardır. Program etkinlik süresince gelişir. Etkinlikler öğretmen ve öğrencilerin işbirliği ile piânlanır. Öğretmenler, her öğrencinin gerçek eğitim ihtiyacını uygulamada saptayabilir ve bunun giderilmesi için gerekli tedbirleri alır.

3. Romantik (Radikal)

Geleneksel okul kavramına karşı çıkarak, okulun işlev ve amacının yeniden gözden geçirilmesini ve değerlendirilmesini savunmuşlardır. Okula eleştiri söz konusudur ve bireylerin doğal özelliklerine göre eğitim verilmelidir.

4. Etkinliklere Dayalı

Öğrenci öğreneceklerini bir bilim adamı gibi araştırarak- inceleyerek öğrenmelidir. Okul dahil her yer üretim birimi olarak kullanılmalıdır. Uygulama ile teori iç içe olmalıdır

5. Hümanistik Yaklaşım

Bu yaklaşımda; insan davranışlarının basit bir etki-tepki ilişkisiyle açıklanamayacağı vurgulanmıştır. Davranışsal psikolojiye ve onun ilkelerine göre hazırlanmış eğitim programı anlayışına karşı olarak ortaya çıkmıştır. Bireysei farklılıklara ve bireysel özelliklere önem ve öncelik verilmektedir. Öğrencilere kendilerini gerçekleştirebildiği ve yeteneklerini hiçbir baskı ve zorlama olmadan ortaya çıkarabileceği bir eğitim ortamı sunulmalıdır. Birey heryönüyle programın temelindedir.

c. SORUN MERKEZLİ PROGRAM TASARIMI

MODELLERİ

Sosyal ve toplumsal sorunları temel alan bu tür programların en temel özelliği, öğrencilerin aktif olması ve sosyal sorunları çözme becerisi kazandırmalarıdır. Toplumdaki gerçek problemler ve onların çözümü üzerinde durulur. Yeniden kurmacılık eğitim felsefine dayanmaktadır.

Kendi içinde 3 alt program tasarım modeline ayrılmaktadır:

1 .Yaşam Şartları

Bu tasarımda; öğrencilere toplumdaki gerçek sorunların tanıtılması ve bunlara çözüm yollarının üretilmesi amaçlanmaktadır. Öğrenciler, toplumsal sorunlarla ne kadar baş başa olursa, çözümünde de o kadar etkili olurlar. Bu tasarımın en önemli özelliği: öğrencileri öğrenmeye ve sorun çözme süreçlerini kullanmaya özendirmesidir.Gerçek yaşamda karşılaşılan sorunlar üzerinde durulur.

2. Toplumsal Sorunlar Ve Yeniden Kurmacılık

Programiar öğrencilerin ve toplumun sorunlarının çözümüne yönelik olarak geliştirilmelidir. Bu tasarımcılar, toplumun sosyal, politik ve ekonomik gelişmelerinin eğitim programıyla nasıl sağlanacağı konusuyla ilgilenmektedirler.

3. Çekirdek Tasarımı

Konu merkezlidir. Tasanmlar öğrenciler sisteme girmeden önce yapılır. Öğrencilerin toplum sorunlarını görmesini ve konulara eğilmesini amaç edinir. Öğrenciyi toplumu laboratuar olarak görmesi için teşvik eder ve toplumsal sorunları ön planda görür. Derslerin birleştirilmesini öngörür. Programda merkeze alınan bazı konular ve sorunlar vardır. Program bu sorun ve konuların çerçevesinde şekillenir. İşbirliğine dayalı öğrenme modelini temel alır.

d. KORELASYON DESEN TASARIMI

Toplu öğretim modeline göre yapılan program geliştirme yaklaşımıdır. Bu modele göre programlar, bir ders ya da etkinlik merkezde, diğer dersler ve etkinliklerde buna paralel olarak düzenlenir. Konular ve dersler birbirinden bağımsız değildir. Örneğin, Trafik konusu bütün derslerde işlenir.

-EGİTİM BİÜMLERİ- 55

İlköğretim dönemi çocuğunun konu ve etkinlikleri parça parça ve birbirinden bağımsız (kopuk) olarak düzenleyip öğrenmesi güçtür. Bu dönemde konular ve etkinlikler bütünleştirilerek daha etkili öğrenilirler. İlköğretimde (I. kademede) uygulanan mihver dersleri (hayat bilgisi, sosyal bilgiler, fen bilgisi) merkezde ve ifade, beceri dersleri (Türkçe, matematik, müzik, resim) bunun çevresinde olarak ilişkisel olarak düzenlenir.

e. HELEZONIKTASARIMI

Her yıl bazı konular, üniteler derinleşerek, basitten karmaşığa doğru işlenir. Daha çok ilköğretimde kullanılır.

1. Aşağıdakilerden hangisi ögrenen merkezli program tasarılarından biridir?

A) Yeniden kurmacıiık tasarımı

B) Disiplin tasarımı

C) Hümanistik tasarımlar

D) Geniş alanlı tasarım

E) Süreç tasarımı

ÇOZllMLll HAVRAMA

f. DİKEY TASARIM

Helezonik yaklaşımın tam tersidir. Bir kademede başlar ve biter. Dönemlik ve seçimlik derslerin tasarımında kullanılır.

Q"o cr tuQ

A seçeneğindeki "yeniden kurmacılık tasarımı"

sorun merkezli program tasarılarından biridir. B

seçeneğindeki "disiplin tasarımı", D seçeneğindeki

"geniş alanlı tasarım" ile E seçeneğindeki "süreç

tasarımı" ise konu merkezli tasarılardandır.

C seçeneğindeki "hümanistik tasarımlar" ise

öğrenen merkezli programtasarılarından biridir.(Cevap C)

fcr'OUJ

Q Uj >

■

2. Konu merkezli program tasarılarından biri olan "disiplin tasarımı"nda asıl amaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Öğrencinin zihinsel güçlerinin

gelişimini

sağlamaktır.

B) Bilişsel zeka ve duyuşsal zekanın birlikte

ve iç

içe gelişimini sağlamaktır

C) Öğrencinin toplumun sorunlarını

görmesini ve

bu konulara eğilmesini sağlamak

D) Sorun çözebilen bireyler yetiştirmektir.

E) Kültürel mirası genç nesle aktarmak.

56- -PROGRAM GELİŞTİRME-

Disiplin tasarımında realizm temel feisefedir.Bunun eğitime uygulanmış biçimi olan esasiyecifelsefenin ilkelerine göre sınıflandırılmış dersler,disiplinler biçiminde programda yerine alır. Ayrıcaher disiplin alanı kendi içinde alt disiplinlereayrılmaktadır. Bu program yapısında asıl amaçöğrencinin zihinsel güçlerinin gelişiminisağlamaktır. Diğer taraftan B seçeneğindekiamaç, öğrenen merk^zii tasarılarından biri olan"hümanistik tasarımlar"ın amacıdır. Cseçeneğindeki amaç, sorun merkezl i tasarılarından "çekirdek (CORE)"tasarımının, D seçeneğindeki amaç ise, sorun merkezli program tasarılarının genel amacıdır. E seçeneğindeki amaç ise "konu tasarımı"nın amacı

(Cevap A)

o>oUJ

Aşağıdaki program tasarımlarından hangisinde içerik belirlemede ihtiyaç analizine yer ve önem verilmektedir?

A) Süreç tasarımındaB) HümanistiktasarımlardaC) Disiplin tasarımındaD) Geniş alan tasarımındaE) Konutasarımında

A, C, D ve E seçeneklerinde konu merkezli tasarımlar yer almaktadır. Konu merkezli tasarımlarda eğitim kültürel mirasın genç nesle aktarılması anlamına gelmektedir. Konu alanları kültürel mirastan seçilmektedir. Yani kültürün seçkin değerlerine programda yer verilmektedir. İhtiyaç analizi hümanistik tasarımlarda içeriğin belirlenmesinde önemli bir yol olarak kullanılmaktadır. Çünkü bu tasarımlarda içerik, bireyin zihinsel ve duygusal özelliklerini birlikte geliştirebilecek değerler, ilgiler, gereksinimler, benlik, değer verme biçiminde seçil ip düzenlenmeli ve hizmete sunulmalıdır(Bilen, 2002, s.20,22).

(Cevap B)

3. İlköğretim okullarında tabiat bilgisi, fizik, kimya, P tarım gibi derslerin fen ve teknoloji, tarih, > coğrafya, vatandaşlık bilgisi gibi derslerinin sosyal bilgiler alanları içinde yer alacak şekilde birleştirilmesi hangi program tasarımına uygun bir düzenlemedir?

A) Disiplin tasarımınaB) Çocuk merkezli tasarımlaraC) Yaşam şartları tasarımınaD) Geniş alan tasarımınaE) Süreçtasarımına

Öğrenen merkezli program tasarıları temellerini hangi felsefeden almakta ve hangi eğitim felsefesine dayanmaktadır?

A) İdealizm-daimicilikB) Realizm-esasicilikC) Pragmatizm- yeniden kurmacılıkD) Varoluşculuk-varoluşculukE) Pragmatizm- ilerlemecilik

Bu düzenleme "geniş alan tasarımı"na göre yapılmaktadır. Geniş alan tasarımı konu merkezli tasarımda ortaya çıkan bölümlerin parçalanmasını öniemeye yönelik bir program tasarımıdır. Birbirleriyle ilgili konu ve etkinlikler belirli alanlarda toplanır.Yani bu tasarımda bazı farklı dersler bir araya getirilerek fen ve teknoloji, sosyal bilgiler gibi dersler oluşturulur. Daha çok ilköğretim okullarında kullanılmaktadır.

(Cevap D)

Öğrenen merkezli tasarımlar felsefi temellerini pragmatizmdan almakta ve ilerlemecilik eğitim felsefesine dayanmaktadır. Çünkü ilerlemeciliğe göre konular , dersler öğretmen değil, tersine öğrenci merkezli alınmalıdır; çünkü eğitilecek olan odur. Çocuğun yetişmesinde dış etmenlerden çok, yaradılışına ve kişiliğine önem veriimelidir. Bu ise, çocuğun kendi kendini yetiştirmesi için, kendindeki gizil güçlerden yararlanması d^mektir. Bunun için tüm değişkenler öğrenciye göre düzenİ9nm9İi ve öğretim öğrenci merkezli olmalıdır. Yine bu eğitim felsefesine göre,

öğrenme yaşantı yoluyla gerçekleşir. Bunun için

öğrencinin zengin yaşantılar geçirmesi

sağlanmalıdır. Süreç, öğrenci ilgi ve ihtiyaçları göz

önüne alınarak belirlenmeli ve sürdürülmelidir.

Çocuk merkezli, yaşantı merkezli, romantik ve

hümanistik tasarımlar öğrenen merkezli program

tasarımları arasındadır.

(Cevap E)

6. Her toplumun kendini değiştirmek ve gelişimi yakalamak zorunda olduğunu ve toplumun sosyal, politik, ekonomik gelişmelerinin program tasarımlarıyla ilişkisi olduğunu savunur.Bu nedenle programların toplumdaki değişime okulun önderlik edebileceği bir yapıda düzenlenmesi gerekmektedir.

Yukarıdaki bilgiler aşağıdaki program tasarımlarından hangisiyle ilgilidir?

A) Sorun merkezli- yaşam şartları tasarımı

B) Sorun merkezli- çekirdek tasarımı

C) Öğrenen merkezli- hümanistik tasarımı

D) Sorun merkezli- toplumsal sorunlar ve yeniden

kurmacılık tasarımı

E) Konu merkezli- süreç tasarımı

Söz konusu bilgiİ9r D seçeneğindeki "sorun

merkezli- toplumsal sorunlar ve y^niden

kurmacılık tasarımlarıyla ilgilidir. Bu tasarıma

göre, her toplum kendisini değiştirmek ve gelişimi

yakalamak zorundadır. Yeniden kurmacılık

tasarımlarının dayandığı eğitim felsefesi olan

yeniden kurmacılıkta eğitimin görevi, toplumu

sürekii şekillendirmek ve kurmaktır. Bu yaklaşım,

toplumların sosyal, politik, ekonomik yönlerden

gelişmelerinde program tasarımlarının etkili

olduğunu savunur. Okulun toplumun değişme ve

gelişmesine önderlik edebilmesi için programlar

bu yapıda düzenlenmelidir.

(Cevap D)

|Q

oc

7. Ögrenen merkezli tasarımlardan biri olan"romantik (radikal) tasarımlar"ın savunucularıaşağıdaki görüşlerden hangisini önesürmektedirler?

A) Okul öğrencinin doğasına göre eğitim

vermelidir.

B) Öğrenciye toplumsal sorunları çözme

yeteneği

kazandırılmalıdır.

C) Birbirleriyle ilgili konu ve etkinlikler

belirli

alanlarda toplanmalıdır.

D) Programın düzenlenmesinde yaşam

şartları ve

çevre faktörleri etkendir.

E) Konular aklın kullanılmasını ve

işletilmesini

sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.

ÇÖ2ÜM:

Romantik (radikal) tasırımların savunucuları

A

seçeneğinde yer verilmiş olan "okul

öğrencinin

doğasına göre eğitim vermelidir" görüşünü

öne

sürmektedirler. Bu tasarımların

savunucuları

okulun işlev ve işgörüsünün gözden geçirilip

değiştirilmesini önermektedirler. Bazı

savunucuları daha da ileri giderek,

okulların mevcut yapılarıyla bireyin

gelişimini engellediğini, çocukların okula

gönderilmemesini önermişlerdir.(Cevap A)

8. Öğrencinin en iyi etkin durumdayken öğrenebileceğisavunulur , "kişi yaşadığını öğrenir" görüşübenimsenir ve her öğrenci için farklı programlargeliştirilmesi önerilir.

Yukarıdaki bilgiler program geliştirmetasarımlarından hangisinin

özelliğinibelirtmektedir?

A) Öğrenen merkezli -hümanistik tasarım

B) Sorun merkezli- çekirdek (CORE) tasarımı

C) Öğrenen merkezli- çocuk merkezli tasarım

D) Konu merkezli- geniş alan tasarımı

E) Konu merkezli- Disiplin tasarımı

Bu bilgiler C seçeneğindeki "öğrenen merkezli-

çocuk merkezli tasarım"ın özelliğini belirtmektedir.

Bu tasarımda; öğrencinin en iyi etkin

durumdayken öğrenebileceği, öğrenme

yaşantılarının düzenlenmesinde öğrencinin ilgi ve

ihtiyaçlarının ön planda olduğu ve bunun için de

her öğrenci için farklı programlar geliştirilmesi

gerektiği savunulmaktadır.(Cevap C)

-PROGRAM GELİŞTİRME-

Aşağıdakilerden hangisi öğrenen merkezli program tasarılarından biri değildir?

A) RomantiktasarımlaB) Yaşam şartları tasarımlarıC) Hümanistik tasarımlarD) Yaşantı merkezli tasarımlarE) Çocuk merkezli tasarımlar

B seçeneğindeki "yaşam şartları tasarımları" sorun merkezli tasımlarından biridir. Dolayısıyla bu program tasarımı öğrenen merkezli tasarımlardan değildir. Diğer seçeneklerde yer alan program geliştirme tasarımları ise öğrenen merkezli tasarımlardır.

(Cevap B)

10. Ünite ve konu analizi çalışmalarına ağırlık vererek, ünite ve konuları düzenleme ilkelerinin ve sınıflara dağılımı esaslarının incelenmesini ön planda benimseyen program tasarımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hedef değerlendirme ağırhklı program tasarımı zA) Öğrenme yaşantıları (süreç) ağırlıklı program >

tasarımı gB) Ölçme ve değerlendirme (ürün) ağılıklı program S

tasarımı —o

D) Oğretim yöntem ve teknikleri ağırlıklı program <Stasarımı

E) içerik değerlendirme ağırlıklı program tasarımı

11. Aşağıdaki program tasarımlarından hangisinde içerik bir hedef kaynağı olarak, bir de hedefleri gerçekleştirmede araç olarak iki şekilde kullanılmakta ve içeriğe ayrı bir öğe olarak değil, eğitim durumunun bir öğesi olarak yer verilmektedir?

A) içeriği merkeze alan program tasarımındaB) Değerlendirmeyi merkeze alan

programtasarımında

C) Öğrenme yaşantılarını merkeze alan programtasarımında

D) Hedefi merkeze alan program tasarımındaE) Başarıyı merkeze alan program tasarımında

ÇÖZÜM:

Soruda yer alan tasarım hedefi merkeze alan yani hedef ağılıklı program tasarımıdır. Bu tasarımda içerik bir hedef kaynağı bir de hedefleri gerçekleştirmede araç olarak iki biçimde kullanılır. Bu tasarımda içerik bağımsız bir öğe olarak değil, eğitim durumunun içinde, yöntem, teknik, araç-gereç ile birlikte eğitim durumunun bir öğesi olarak yer almaktadır. İçerik belirtke tabloları biçiminde örgütlenmekte hedeflerle içeriğin ilişkisi ağırlıklı olarak belirlenmektedir.

(Cevap D)

Söz konusu program tasarımı E seçeneğindeki " içerik değerlendirme ağırlıklı program tasarımı"dır. A seçeneğindeki program tasarımında hedef-davranış analizleri ve kritik davranışların belirlenmesi ön plandadır. Bu tasarımda hedef-davranışlara ulaşma düzeyinin belirlenmesine, öğrenme etkinlikleriyle ilişkilendirilmesine çalışılır. B seçeneğindeki "öğrenme yaşantıları (süreç) ağırlıklı program tasarımında ise, öğretim stratejileri, yöntem ve teknikier, araç -gereç ve öğretim hizmetlerinin nitelikleri (ipucu, katılım, pekiştirme, dönüt ve düzeltme) üzerinde durulur. D seçeneğindeki program tasarımı B seçeneğindeki program tasarımının bir boyutunu teşkil etmekte ve bu tür bir program tasarımı bulunmamaktadır.

(Cevap E)

12. Her konu için ayrı ayrı ögrenme yollarının düzenlenmesi yerine, bütün konular için ortak bir öğrenme yolu ön plana çıkanlır. Amaç öğrencinin en iyi nasıl öğreneceğidir. En önemli ürün "eleştirici düşünce"dir.

Yukarıda program geliştirme yaklaşımlarından hangisinin özelliklerine yer verilmiştir?

A) Konu merkezli- geniş alan tasarımıB) Konu merkezli- konu tasarımıC) Konu merkezli- süreç tasarımıD) Sorun merkezli- yaşam şartları tasarımıE) Öğrenen merkezli- hümanistik tasarım

Söz konusu bilgiler konu merkezli- süreç tasarımının özelliklerini ifade etmektedir. Süreç tasarımı her konu için ayrı ayrı öğrenme yolları düzenleme yerine, tüm konular için ortak bir öğrenme yolunu ön plana çıkarır. "Eleştirici düşünce" bu yaklaşımın en önemli ürünüdür. Amaç öğrencinin en iyi nasıl öğreneceğidir. Düşünme stratejileri; problem çözme, karar verme ve kavramadır.

(Cevap C)

14. Aşağıdakilerden hangisi sorun merkezli tasarılardan biri olan "yaşam şartları tasarımı" nın dayandığı temel görüşlerdendir.

A) Öğrencilerin kavrayışlarının gelişmesine vegerçek dünya sorunlarıyla iigili geneliemebecerisi kazanmaları

B) Her öğrencinin kendi doğasında ele alınmasıC) Öğrencilerin en iyi şekilde öğrenebilmeleri için

onların etkin duruma geçirilmeleriD) Her öğrenciye uygun olana uygulama alanında

yerverilmesiE) Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre öğrenme

yaşantılarının oluşturulması

cc Yaşam şartları tasarımında eğitimciler, A seçeneğinde de belirtildiği gibi, öğrenciierin kavrayışlarını geliştirmekte ve gerçek dünya ile ilgili sorunları konusunda genelleme becerisi kazanmalarında yardımcı olmaktadır. Diğer taraftan B seçeneği romantik tasarımların, C seçeneği çocuk merkezli tasarımların, D seçeneğinde yaşantı merkezli tasarımların E seçeneğinde yine çocuk merkezli tasarımların dayandığı görüşlere yer verilmiştir.

13. En eski ve eğitimciler tarafından en iyi bilenen bu = 15. program tasarımı, aklın insanı farklı kılan bir ■•:: unsur olduğu ve bilginin elde edilmesinde buna gerek olduğu görüşüne dayanmaktadır.

Yukarıdaki bilgiler program geliştirme tasarımlarından hangisiyle ilgilidir?

A) Sorun merkezli- yeniden kurmacılık tasarımıB) Öğrenen merkezli- romantik tasarımC) Konu merkezli-disiplin tasarımıD) Öğrenen merkezli- hümanistik tasarımE) Konu merkezli- konu tasarımı

İlköğretimin I. Kademe sınıflarında uygulanan mihver ders ( hayat bilgisi, sosyal bilgiler, fen ve teknoloji dersleri) merkezde ve ifade-beceri dersleri (Türkçe, matematik, müzik, resim, beden eğitimi) bunun çevresinde olmak üzere düzenlenen program geliştirme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Konu alanı(merkezli) yaklaşım

B) Korelasyon desen (ilişki merkezlidisiplinler arası) yaklaşım

C) Geniş alan yaklaşımıD) Sorun merkezli yaklaşımE) Öğrenci merkezli (etkinlik merkezli) yaklaşım

ya da

Soruda yer alan bilgiler E seçeneğinde yer alan "konu merkezli-konu tasarımı" ile ilgilidir. Bu program tasarımında konular, aklın kullanılmasını ve işletilmesine bağlı olarak düzenlenir. Aklın biigiyi ürettiği ve kullandığı görüşüne dayanır.

(Cevap E)

Program geliştirme yaklaşımlarıyla ilgili yapılan bir başka düzenlemede beş yaklaşım yer almaktadır. Bunlar A, B, C, D, E seçeneklerinde yer alan yaklaşımlardır. Soruda verilen bilgiler B seçeneğindeki "korelasyon desen (ilişki merkezli veya disiplinler arası) yaklaşımia ilgilidir. Bu toplu

öğretim modeline (bir mihver ders ünitesi merkezde, diğer derslerle ilgili konular ve etkinlikler buna paralel olarak düzenlenir) göre yapılan program geliştirme yaklaşımıdır. Gestalt psikolojine dayanan bu yaklaşıma göre, ilköğretim dönemi çocuğunun konuları ve etkinlikleri parça parça ve birbirinden kopuk olarak öğrenmesi güçtür. Bu dönemde konular ve etkinlikler bütünleştirilerek daha etkili öğrenilirler. Buna benzer olan bir başka yaklaşım ise C seçeneğindeki " geniş alan yaklaşımı"dır. Bu yaklaşımda, benzer özellikteki bilgi, beceri ve duyguları kapsayan konular ve alanlar bir araya getirilerek örneğin, sosyal bilgiler gibi dersler oluşturulur.

(Cevap B)

17. Her konu için farklı eğitim durumları (yöntem ve eğitim ortamı) kullanma yerine öğrenilecek tüm konular için ortak öğrenme yolları öngören program tasarım modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Konu tasarımıB) Yaşantı tasarımıC) GenişAlanD) Süreç tasarımıE) Disiplin tasarımı

Süreç tasarımında; farklı konular için ortak bir öğrenme yaşantısı düzenlenerek amaçlar kazandınlmaktadır.

(Cevap D)

16. Bu program tasarımı, ele alınan konuların sorunlar çerçevesinde işlenmesi anlayışına dayanmaktadır. Merkeze alınan sorunlar çerçevesinde oluşturulan içerik bireyin hem merkeze alınan bu sorunu çözmesi hem de o konunun tüm yönleriyle işlenmesine olanak .52 sağlayacaktır. Öğrencinin toplumun sorunlarını ^ görmesini ve bu konulara eğilmesini amaç edinir. §

Yukarıdaki bilgiler aşağıdaki hangi program tasarımlarından hangisiyle ilgilidir?

A) Sorun merkezli-yaşam şartları tasarımıB) Öğrenen merkezli- yaşantı merkezli tasarımC) Sorun merkezli- Çekirdek (CORE) tasarımıD) Konu merkezli- süreç tasarımıE) Konu merkezli- geniş alanlı tasarım

Merkeze sorunları alan ve etkinliğin bir bakıma çekirdeğini sorunların oluşturduğu anlayışına dayanan bu yaklaşım C seçeneğindeki "sorun merkezli-çekirdek (CORE) tasarımıdır. Bu tasarımda toplumun sorunları ön plandadır. Örneğin, çevre ile ilgili bir konu işlenecekse en iyi yol çevre sorunlarının merkeze alınarak bu konunun işlenmesidir. Öğrenciyi toplumu laboratuar olarak görmesi için teşvik eder. Bu program tasarımı derslerin birleştirilmesiyle geliştirilmiştir

(Cevap C)

18. Aşağıdakilerden hangisi yaşantı merkezli program tasarım modelinin en önemli özelliğidir?

A) Her öğrenci için ortak bir eğitim programı vardır.B) Öğretmen, öğrencilerin ihtiyaçlarını program

başında belirler.C) Çocuk merkezli program tasarım modeline

benzemektedir.D) Taba'nın 'Kişi yaşadığını öğrenir' görüşü bu

yaklaşımın ana düşüncesidir.E) Öğretmenler, her öğrencinin gerçek eğitim

ihtiyacını uygulamada saptayabilir ve bunungiderilebilmesi için gerekli tedbirleri alır.

ÇÖ2ÜM:

Yaşantı merkezli program tasarım modelinde; öğretmenler, öğretim süreci esnasında öğrencilerin eğitim ihtiyacını saptar ve bunun giderilebilmesi için gerekli tedbirleri alır.

(Cevap E)

19. Yapısalcı anlayışın temelini oluşturan gerçek yaşamda karşılaşılan sorunları, ihtiyaçları ve beklentileri ele alan program tasarım modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) DikeyB) HelezonikC) RomantikD) Sorun merkezliE) Konu merkezli

Yapısalcılık; bilginin doğası, nasıl kuruiduğu, bireyin nasıl bileceği ya da neyi bilmeyeceği üzerinde durur. Birey çevresiyle etkileşimi sırasında geçirdiği yaşantılardan anlam çıkarmaya çalışır. Birey içinde yaşadığı çevreyle ve geçirdiği yaşantıların getirdiği sıkıntılarla baş etmek için bilgiyi yeniden yapılandırmak zorundadır.

Yapısalcı anlayışın temelini oluşturan sosyal -~yapısalcılıkta; öğrenme sürecinde sosyal "oetkileşimin önemini vurgulanmaktadır. g

(Cevap D) "|

21. Eğitim programlarının toplumsal değişimi ve gelişimi hızlandıracak özelliğe sahip olmasını savunan sorun merkezli program tasarım modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Taba modeliB) Rasyonel planlama modeliC) Toplumsal sorunlar ve yeniden kurmacılıkD) Yaşantı merkezliE) Disiplin tasarımı

Toplumsal sorunlar ve yeniden kurmacılık program tasarımında; toplumsal sorunlar programların içeriğini oluşturur. Programlar, toplumsal değişmeyi hızlandırıcı niteliktaşır.

(Cevap C)

20. Aşağıdakilerden hangisi konu merkezli program tasarım modellerinden biri değidir?

Konu alanı Geniş alan Disiplin

D) SüreçE) Hümanistik

22. Programların öğretim sürecinde ve okul yaşantısı sırasında hazırlanmasını ve öğretmenin bu konuda iyi bir donanıma sahip olmasını öngören program tasarım modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yaşantı merkezliB) Çekirdek tasarımC) Konu tasarımıD) Disiplin tasarımıE) Süreç tasarımı

Hümanistik program tasarım modeli, öğrenen (birey) merkezli bir program tasarım modelidir.

(Cevap E)

Yaşantı merkezli program tasarımında; ihtiyaçlar ve ilgiler önceden kestirilemez. Programlar, okul yaşantısı sırasında hazırlanır. Öğretmenler iyi donanımlı olmalıdır.

(Cevap A)

23. Programda merkeze alınan toplumsal konular ve sorunlar vardır. Program, bu konular ve sorunlar çerçevesinde şekil lenir ifadesi i le aşağıdakilerden hangi program tasarım modeli vurgulanmaktadır?

A) Disiplin tasarımıB) ÇekirdektasarımC) GenişalanD) Dikey tasarımıE) Süreçtasarımı

25. İlköğretim kademesinde; sosyal bilgiler, hayat bilgisi ve fen bilgisi gibi dersleri aşağıdaki program tasarım modellerinden hangisine uygun olarak hazırlanmıştır?

A) GenişalanB) Süreç tasarımıC) Disiplin tasarımıD) Çocuk merkezliE) Yaşam şartları

Çekirdek program tasarım modelinde; öğrenciyi toplumu laboratuar olarak görmesi için teşvik eder ve toplumsal sorunları ön planda görür. Öğrencinin toplumsal sorunları görmesi ve bu konulara eğilmesi temel amaçtır.

(Cevap B)

Geniş alan yaklaşımında; birbirlerine benzeyen farklı derslerin birleştirilerek, yeni bir ders olması esası vardır. Örneğin; tarih, coğrafya, vatandaşlık vb. derslerin birleştirilmesi sonucunda sosyal bilgiler dersinin oluşturulması gibi. Hayat bilgisi Sosyal bilgiler ve Fen bilgisi dersleri bu yaklaşıma uygun olarak düzenlenmiştir.

(Cevap A)

o

24 Öğrencilerin zihinsel ve bedensel gelişimini ;■;:;: engelleyen geleneksel okul anlayışını eleştiren ve Pestalozzi'nin 'Kişiler kendilerini en iyi kendi doğalarında bulabilirler' ifadesiyle açıklanan program tasarım modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yaşantı merkezliB) Sorun merkezliC) Romantik (radikal)D) Çocuk merkezliE) Süreç tasarımı

26. Öğrencilere toplumdaki gerçek sorunlarıntanıtılması ve bunlara çözüm yollarının üretilmesiamaçlanmaktadır. Öğrenciler, toplumsalsorunlarla ne kadar baş başa olursa, çözümünde de o kadar etkili olurlar. Bu tasarımın en önemli özelliği: öğrencileri öğrenmeye ve sorun çözme süreçlerini kullanmaya özendirmesidir. Gerçek yaşamda karşılaşılan sorunlar üzerinde durulur.

Yukarıda özellikleri verilen program tasarım modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Konu alanı (disiplin merkezli) tasarımB) Dikey tasarımC) Yaşam şartlarıD) Korelasyon desen tasarımıE) Süreç tasarımı

Romantik (radikal) program tasarım modeli, geleneksei okul kavramına karşı çıkarak okulun işlev ve amaçlarının yeniden düzenlenmesi gerektiğini savunmaktadır. Bu yaklaşıma göre; okul ve eğitim programının tasarımı her öğrencinin gelişimine uygun olmalıdır.

(Cevap C)

Yaşam şartiarı program tarım modeli sosyal ve toplumsal sorunları temel alan sorun merkezli program tasarım modellerinden bir tanesidir. Toptumdaki gerçek problemler ve onların çözümü üzerinde durulur

(Cevap C)

27. Birbirini ilgilendiren bilgilerin ve etkinliklerin bir disiplinde toplanması yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, konu tasarımındaki yetersizlikleri gidermek amacıyla geliştirilmiştir. Belirli alanlarda ögretilmesi amaçlanan bilgilerin, disiplinler arasında bütünleşme sağlanarak, daha işlevsel hale getirilmesini benimseyen yaklaşımdır. Yukarıdaki özellikler aşağıdaki program tasarım yaklaşımlarından hangisine aittir?

A) Sarmai yaklaşımB) Disipliner yaklaşımC) Geniş alan yaklaşımıD) Helezonik yaklaşımE) Konu merkezli yaklaşım

Geniş alan program tasarımı; belirli alanlarda öğretilmesi amaçlanan bilgilerin, disiplinler arasında bütünleşme sağlanarak, daha işlevsel hale getirilmesini benimseyen bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımda birbirine benzeyen farklı derslerin birleştirilerek, yeni bir ders olması esası vardır. Benzer özellik taşıyan bilgi, beceri ve duyguları kapsayan konular ve alanların bir araya getirilmesidir. Bu yönüyle; özellikle ilköğretim kademesinde diğerlerine göre daha etkilidir.

(Cevap C) m

30. Aşağıdakilerden hangisi süreç tasarımı program geliştirme modeline göre ortak öğrenme yollarından biri değildir?

A) Eleştirel düşünmeB) işbirliğine dayalı öğrenmeC) Problem çözmeD) KararvermeE) Beyin temelli öğrenme

Süreç tasarımında en iyi öğrenme yolu olan eleştirel düşünmenin yansıra; ortak öğrenme ve etkinlik yolları adı verilen İşbirliğine dayalı Öğrenme, Problem çözme, Yaratıcı Düşünme, Kararverme gibi etkinliklerde kullanılır.

(Cevap E)

29. Her konu için ayrı ayrı öğrenme ortamları ve ş yöntemleri geliştirme yerine tüm konular için 5g ortak bir öğrenme ortamı düzenlemeyi g amaçlayan bir yaklaşımdır. Farklı konular için >■ ortak bir öğrenme yaşantısı düzenlenerek amaçlar kazandırılmaktadır. Bu özelliğe sahip program tasarım yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Geniş alan tasarımıB) HümanistiktasarımC) Süreç tasarımıD) Korelasyon Desen tasarımıE) Helezoniktasarım

31. Öğrenci öğreneceklerini bir bilim adamı gibi araştırarak- inceleyerek öğrenmelidir. Uygulama ile teori iç içe olmalıdır diyen program tasarım modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Etkinliğe dayalı tasarımB) DikeytasarımC) Konu alanı (disiplin merkezli) tasarımD) Korelasyon desen tasarımıE) Çekirdektasarım

Her konu için ayrı ayrı öğrenme ortamı düzenleme ve öğretim yöntemi geliştirme yerine tüm konular için ortak öğrenme ortamı düzenlemeyi amaçlayan bir yaklaşımdır. Farklı konular için ortak öğrenme yaşantısı düzenlenerek amaçlar kazandırılmaktadır. Tüm konuiar için ortak öğrenme yolu önemlidir.

(Cevap C)

Etkinliğe dayalı program tasarım modeiinde; öğrenci öğreneceklerini sanki bir bilim adamı gibi araştırarak-inceleyerek öğrenir. Okul dahil her yer üretim birimi olarak kullanılmalıdır. Uygulama ile teori iç içeolmalıdır

(Cevap A)

32. • Helezonik yaklaşımın tam tersidir.

• Bir kademede başlayan ve biten derslerin program tasarımında kullanılır.

• Dönemlik ve seçimlik derslerin tasarımında kullanılır.

Yukarıdaki özellikler aşağıdaki program tasarım modellerinden hangisine aittir?

A) Dikeytasarım

B) Helezonik yaklaşım

C) Yaşam şartları

D) Korelasyon desen tasarımı

E) Genişalan

Dikey program tasarımı, helezonik yaklaşımın tam

tersidir. Bir kademede başlar ve biter. Dönemlik

ve seçimlik derslerin tasarımında kullanılır.(Cevap A)

33. Temele aldığı eğitim felsefesi daimicilik olan bir > program geliştirme uzmanının hazırlayacağı program tasarımı için en uygun tasarım yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çocuk merkezli tasarım

B) Yaşantı merkezli tasarım

C) Konutasarımı

D) Hümanistiktasarım

E) Çekirdektasarımı(CORE)

Daimicilik eğitim felsefesinin temelinde eğitimin

evrensel nitelikteki belli gerçeklere göre

şekillendirilmesi yatmaktadır. Bu eğitim felsefesi

insanların değişmez nitelikteki bilgilere göre

yetiştirilmesi gerektiğini savunur.Temeli realizmdir.

Buna göre en uygun tasarım muhakkak konu

merkezli olmalıdır. Konu merkezli tasarıma göre

insanı farklı kılan unsur akıldır ve bilginin

aranmasında akla gerek vardır.(Cevap C)

34. Ülkemizde özellikle ilköğretim programlarında kullanılan birbiriyle paralel derslerin bir araya getirilmesine dayanan program tasarım yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Süreç tasarımı

B) Geniş alan tasarımı

C) Çocuk merkezli tasarımlar

D) Disiplin tasarımı

E) Yaşam şartları tasarımı

Geniş alan tasarımı konu merkezli tasarımın

neden olduğu konuların parçalanması ve

bölünmesi sorununa çözüm olarak

oluşturulmuştur. Geniş alan tasarımının amacı

konuları mantığa uygun biçimde bir araya

getirmektir. Bu şekilde birbirlerinden farklı dersler

olan Tarih, Coğrafya Sosyal Bilgiler; Fizik,

Kimya,Biyoloji de Fen Bilimleri adı altında

birleştirilmiştir.

(Cevap B)

Aşağıda verilen öğretim yöntemlerinden hangisi sorun merkezli program tasarımlarının temel amaçlarına hizmet etme açısından diğerlerine göre yetersiz kalır?

A) Problem çözme

B) Dramatizasyon

C) Örnek olay inceleme

D) Bireysel çalışma

E) Gezi-gözlem

Sorun merkezli tasarımlar geleneksel ve kültürel

değerlerin güçlenmesini sağlamak ayrıca

toplumun hala karşılanmamış ihtiyaçlarına cevap

vermek amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu

tasarımlarda bireyin sorunları da asla göz ardı

edilmez. Sorun merkezli tasarımlar öğrencinin

toplumsal sorunları, ilgi ve ihtiyaçları üzerinde

durur. Bu sebeple öğrencilerde sorun çözme

becerilerinin geliştirilmesi bu tasarımın esas

amaçlarındandır. Seçeneklerde verilen öğretim

yöntemlerinden A, B, C ve E seçeneklerindeki

yöntemler daha çok öğrencide problem çözme

becerilerini geliştirirken D seçeneğindeki bireysei

çalışma yöntemi bu yönüyle diğerlerine göre daha

yetersiz kalır.

(Cevap D)

35.

36. Dersinde öğrencilerin sosyal konular üzerinde akıl yürütmeleri ve toplumsal sorunlara çözüm getirmelerini amaçlayan bir öğretmenin temele aldığı program tasarım yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çekirdek tasarımı

B) Yaşam şartları tasarımı

C) Hümanistik tasarım

D) Geniş alan tasarımı

E) Disiplin tasarımı

38. "Çocuk merkezli tasarımlar öğrencinin en iyi biçimde öğrenebilmesi için etkin duruma geçirilmesi gerektiğini savunmaktadır."

Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisi çocuk merkezli program tasarımları için uygun değildir?

A) Düzanlatım

B) Dramatizasyon

C) Problem çözme

D) Mikro öğretim

E) Deney

Çekirdek tasarımlar toplumun sorunlarının ön

planda tutulduğu tasarımdır. Bu tasarıma göre

öğrencinin toplumun sorunlarını görmesi ve

bunlara çözümler üretmesi amaçlanır. (Çekirdek

tasarımı daha çok konu temellidir öğrenci merkezli

tasarımlara pek yakınlığı yoktur. İşbirliğine dayalı

öğrenme modelini temel alır. Demokratik sınıf

ortaımı tasarımın temellerindendir)(Cevap A).__

37. "Hazırlanan programlarının temelinde öğrenen olmalıdır.Eğitim programının tüm öğeleri öğrenci ilgi, ihtiyaç ve gelişimine uygun olarak hazırlanmalıdır."

Çocuk merkezli program tasarımına göre

öğrenme çocuğun yaşantısından ayrılmamalıdır.

Kişi yaşadığını öğrenir düşüncesi bu tasarımın

temelini oluşturmaktadır. Öğrenci ilgi ve ihtiyaçları

ön planda tutulmaktadır. Seçeneklerde verilen

öğretim yöntemlerinde düz anlatım uygulama ve

öğrenciye yaşayarak öğrenme fırsatları sunma

açısından sınırlı olduğu için çocuk merkezli

program tasarımları için uygun değildir.

(Cevap A)

m

Yukarıda söylenen sözler doğrultusunda aşağıdaki program tasarımı yaklaşımlarından hangisi bu doğrultuda bir yaklaşım değildir?

A) Çocuk merkezli tasarım

B) Yaşantı merkezli tasarım

C) Romantik (radikal) tasarım

D) Yaşam şartları tasarımı

E) Hümanistik tasarım

13 39. Bir eğitim programı planlamak isteyen bir program geliştirme uzmanının öncelikli olarak belirlemesi gereken aşağıdakilerden hangisidir?

A) Programın hedef davranışları

B) Programda öğrencilere sunulacak konu içeriği

C) Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına uygun öğretin

süreçl^ri

D) Değerlendirme süreçlerinde kullanılacak ölçme

yöntem ve teknikleri

E) Program tasarımı

Parçada belirtilen yaklaşım öğrenen merkezli

tasarımdır. Öğrenen merkezli tasarımlar öğrenciyi

ön planda tutar ve her konunun ona göre

düzenlenmesi gerektiğini savunurlar.

Seçeneklerde ise A, B, C ve E seçeneklerinde

belirtilen program tasarım yaklaşımları öğrenen

merkezli yaklaşımlardandır. Yaşam şartiarı

tasarımı ise sorun merkezli bir tasarım

yaklaşımıdır. Bu tasarımın amacı öğrencilerin

çevreleriyle ilgili sorunları konusunda onlara

genelleme becerisi kazandırmaktır.(Cevap D)

Bir eğitim programı planlanırken öncelikii olarak

belirlenmesi gereken program tasarımının nasıl

olacağıdır. Bu durum bir bina inşa edilirken

öncelikli olarak planının çizilmesine benzer.

Program tasarımı programın hangi öğelerden

oluşacağı, bu öğelerden hangisine öncelik ve

ağırlık verileceğinin ortaya konması sürecidir.

Eğitim programı tasarımı program öğelerine

(hedef, içerik, eğitim durumları, değerlendirme)

farklı ağırlıklar verilerek meydana getirilir.(Cevap E)

40. Hazırladığı programda her konu için ayrı öğrenme yolu yerine tek bir öğrenme yolunu belirleyen bir uzman aşağıdaki tasarımlardan hangisini kullanmalıdır?

A) HümanistiktasarımB) Yaşantı merkezli tasarımC) Süreç tasarımıD) Çocuk merkezli tasarımE) Yaşam şartları tasarımı

Her konu için ayrı bir öğrenme yolu yerine tek bir öğrenme yolunun belirlenmesini ön plana çıkaran program tasarım yaklaşımı süreç tasarımıdır. Bu yaklaşımın en ön^mli ürünlerinden biri eleştirici düşünmedir. Bu yaklaşımda temel amaç öğrencinin en iyi ne şekilde öğreneceğidir.

(Cevap C)

41. "Program tasarımı, program öğelerine farklı ağırlıklar verilerek oluşturulur."

42. Aşağıdaki seçeneklerde verilen sorulardan hangisi bir program geliştirme uzmanının program tasarımını ortaya koyarken yanıt arayacağı sorulardan biri değildir?

A) Programa katılan öğrencilerin öğrenmeeksiklikleri nasıl telafi edilmelidir?

B) Öğrencilere ne öğretilmelidir?C) Hangi öğrenme strateji, yöntem ve teknikleri

kullanılmalıdır?D) Programın konu alanı neleri içermelidir?E) Program sonuçları hangi ölçme yöntem ve

araçları ile değerlendirilmelidir?

Program tasarımının ortaya konması eğitim programının öğelerinin belirlenmesidir. Program tasarımıyla hazırlanacak olan eğitim programtnın çerçevesi oluşturulur. Seçeneklere baktığımızda B seçeneği programın hedef öğesinin, C seçeneği eğitim durumları öğesinin, D seçeneği içerik öğesinin, E seçeneği de değerlendirme öğesinin belirlenmesi için yanıt aranacak sorulardır.

(Cevap A)

Hazırlayacağı program tasarımını süreç değerlendirme temelli olarak düzenleyen bir program geliştirme uzmanının aşağıdakilerden hangisine digerlerine göre daha çok ağırlık vermesi gerekir?

A) Değerlendirme süreçlerinde kullanılacak ölçmeyöntem ve teknikleri

A) içeriğin düzenlenmesiB) Programın uygulanacağı ortam özelliklerC) Program hedef davranışlarıE) Program sürecinde kullanılacak öğretim strateji,

yöntem ve teknikleri

oS2 'o UJ to o oCM

o

Eğitim programı tasarımı program öğelerinden (hedef, içerik, eğitim durumları, değerlendirme) oluşmaktadır. Bu öğeler arasındaki ilişkiler açısından farklılıkları ortaya koymakla farklı tasarımlar ortaya çıkmaktadır. Eğitim programı tasarımı program öğelerine farklı ağırlıklar verüerek oluşturulur. Süreç değerlendirme ağırlıklı bir program tasarımında eğitim durumları öğesi önem kazanmakta, öğrenme yaşantılarının düzenlenmesi daha ağırl ıkl ı olarak ele alınmaktadır

(Cevap E)

-EGITİM BİLİMLERİ- 67

1. - ilköğretim düzeyindeki çocuklar varlıkları, olay ve bilgileri bilim dallarına göre gruplayarak kavrayamaz.

İlköğretim düzeyinde çocuklar varlıkları olayları yaşamlarıyla bütünlük içinde algılar.

2. Öğrenci merkezli öğretim yapmak isteyen bir öğretmen sınıf içi öğretim etkinliklerini düzenlerken nasıl bir yol izlemelidir? (2005 KPSS)

A) İçerik ve amaçlardan çok yöntem ve tekniklere

odaklanmalıdır.

B) içeriği, başarılı öğrencilere göre yapılandırmalıdır.

C) Sınıf içi etkinliklerde araç-gereçlere daha çok yer

vermelidir.

D) Etkinlikleri bilimsel verilere göre yapılandırmalıdır.

E) Etkinlikleri öğrencilerle birlikte planlamalı ve

uygulamalıdır.(Cevap E)

ÇÎKMÎŞ SOHULâH ve ÇÖZÜMLERİ

ve

- Program içinde yer alan dil, matematik, fen, sosyal bilgiler, resim, müzik, beden eğitimi gibi alanlar birbirleriyle ilişkilendirilirse ilköğretim düzeyindeki çocuğun öğrenmesi daha etkili olur.

Yukarıda verilenler, hangi program modelinin temel görüşleridir? (2003 KPSS)

A) Disiplinlerarası

B) Doğrusal

C) Modüler

D) Çekirdek

E) Piramitsel

o crUJ Q

"EUJ

"m

Korelasyon desen (disiplinler arası) yaklaşımda jjj

ne konular, ne de dersler birbirinden bağımsızdır. "g

Öğretmenler de derslerini işlerken birbiriyle ilişki :E

kurmak zorundadır. Söz gelişi, tarih öğretmeni,

matematik, biyoloji, fizik, kimya, Türkçe, beden

eğitimi, el işi vb. gibi derslerin öğretmenleriyle

işleyeceği konularda bağ kurmalıdır. Derslerin

içerikleri arasında ilişki kurulmalıdır. Eğer temizlik

konusu işleniyorsa fen, sosyal bilgiler, matematik,

beden eğitimi, müzik, resim, Türkçe gibi derslerde de

içerik temizlikle ilgili olmalıdır. Ayrıca bazı alanlarda

bu ilişki daha da sıkı olabilir. Örneğin; matematikle

fen bilimleri, sosyal bilgilerle Türkçe, müzik, resim;

mantıkla matematik, fen bilgisi, sosyal bilgiler

arasındaki ilişkiler çok daha sıkıdır. Öğretmenler hem

derslerin programlarını (yetişek) hazırlarken, hem

uygularken, hem de değerlendirirken birbirleriyle

görüşmeli ve takım hâlinde çalışmalıdır. Bu tür

program (yetişek) yaklaşımı, bizim eğitim

sistemimizde genellikle ilköğretimin birinci

kademesinde kullanılmaya çalışılmaktadır.(Cevap A)

68- -OGRETIM İLKE VE TEKNİKLERİ.

PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ

Öğrenci merkezli bir öğretim yöntemidir. Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisinde sıklıkla kullanılan bir öğretim yöntemidir. Okulların her kademesinde kullanılmasını öneren kişi John Devvey'dir.

Problem çözme, bir hedefe ulaşabilmek veya bir sorunu çözebilmek için etkili ve yararlı olan davranışları

altematifler arasından seçme ve uygulamadır. Problem çözme; öğrencilerin karar verme ve çözüm üretme yeteneklerini geliştirmek için kullanılan bir öğretim yöntemidir. Belirlenen bir problem üzerinde grupla ya da bireysel olarak yapılan çalışmalardır. Bir problemi çözebilmek için izlenen basamaklar şunlardır:

1. Problemin hissedilmesi ve ortaya çıkması(farkına varılması),

2. Problemin tanımlanması ve sınırlandırılması,

3. Problemin çözümüne ilişkin hipotezlerin(denenceler) kurulması,

4. Problemle ilgili bilgilerin toplanması:Hipotezlerin denenmesi için verilerintoplanması,

5. Problem çözme yollarının uygulanması

6. Problem çözme ve sonuca varılması

Bu süreçte; öğrenci bu işleri yaparken, öğretmen öğrenciyi düşünmeye yöneltir, ona yol gösterir, rehberlik eder. Bilişsel alanın uygulama ve üst düzeyindeki hedef davranışları kazandırmak için kullanılır. Araştırma-inceleme ve bilimsel problem çözme yönteminde; Sınama-yanılma, tümevarım, tümdengelim, analiz (çözümleme), sentez (birieştirme) gibi teknikler kullanılır.

Etkili Kullamm İlkeleri

» Problem öğrencinin gelişim ve öğrenme düzeyine uygun olmalıdır.

ÖĞRETİÎVÎ İLKE VE TEKNİKLERİ

Her bir problemin birden fazla çözüm yolu olacağı düşünülmelidir.

Öğretmen problemi kendisi çözmemeli, ancak çözmeleri için öğrencilere rehberlik etmelidir.

Problem çok tanımlanmalıdır.

Bilimsel düşünce, becerisini geliştirir.

Problemler gerçek hayattan seçilmelidir.

Yararları

Öğrenciler araştırma yoluyla farklı kaynaklara ulaşmayı ve yararlanmayı, problemi tanımlamayı ve çözüm yolları öğrenir.

Bilimsel düşünme, eleştirel düşünme, bağımsız düşünme, karar verme, yargılama yeteneği ve yansıtıcı düşünme ve sorumluluk bilinci gelişir. Öğrencilere planlama, uygulama ve sonuçlandırma sorumluluğu kazandırır.

Bilişsel ve duyuşsal öğrenme kullanılır.

» Kalıcı ve izli öğrenmeleri artırır.

» Belgelere ve dokümanlara dayalı olarak yargıda bulunma alışkanlığı sağlar.

» Öğrenmeye karşı ilgi ve istek uyandırır.

» Çeşitli araştırma tekniklerine göre elde edilen bilgilerin değerlendirilmesini sağlar.

» Öğrencilere başkalarıyla yardımlaşma ve onların fikirlerinden yararlanma olanağı sağlar.

» Öğrenciler başarısız oldukları durumlarda da öğrenme imkânına sahip olurlar.

Sınırlılıkları

» Bazı durumlarda, problemin tanımlanması ve

iyi anlaşılmalıdır,

"belgelerle" konuşma

alanmda

sınırlandırılması güçtür.

Elde edilen sonuç, harcanan emek, zaman ve maliyeti karşılayamayabilir.

Problemin çözümüne öğretmen rehberlik yapmalıdır.

Sosyal olgunluğa ulaşmamış öğrenci gruplarında, sosyal problemlerin çözümü güçtür.

Kaynak ve dokümanlar parasal yük getirebilir.

Planlama, uygulama ve değerlendirme süreçleri çok zaman gerektirir.

Problemin çözümünde gerekli olacak bir takım materyal veya kaynakların öğretmen ve öğrenci tarafından sağlanması güç olabilir.

Öğrenmenin değerlendirilmesi güçtür.

Öğretmenin problem çözümünün heraşamasında gerekli rehberlik vedanışmanlığı sağlayacak yeterliliklere sahipolmasını gerektirir.

Bilimsel yöntem süreci bilinmediğinde, amaca uiaşılamayabilir.

ROL OYNAMA (DRAMATİZASYON)

YÖNTEMİ

Öğrenci merkezli eğitim bir öğretim yöntemidir. Öğrencilerin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kişiliğe girerek, ifade etmesini sağlayan bir öğretim yöntemidir. Rol oynama bir takım durum ve olayların konuşma ve hareket ile hayali bir ortam içerisinde canlandırılmasına denir. Rol oynama yöntemi 2'ye ayrılır:

1) Bağımlı rol oynama:

Öğrencinin yazılı bir metne bağlı kalarak bir takım durum ve olayları canlandırmasıdır. Öğrenci rolünü oynarken insan ilişkileri konusunda daha çok bilgi, beceri ve anlayış kazanır.

2) Bağımsız rol oynama (Yaratıcı drama,

Doğaçlama):

Öğrencilerin yazılı bir metne bağlı kalmadan bir takım durum veya olayları hayal güçlerine göre doğaçlama olarak canlandırmalarıdır.

UJ

Öğrenciler hangi durumlarda nasıl davranacaklarını, yaşayarak öğrenirler. Öğrenciler duygu ve düşüncelerini kendi sözcükleriyle açıklama olanağına sahip olurlar.

Özellikle okul öncesi eğitimde ve ilköğretimin birinci kademesinde etkili şekilde kullanılır. Adı geçen okullarda sadece sosyal derslerde değil, fen ve matematik derslerinde de bir çok konuda kullanılabilir. Öğrenciler arasında etkileşim ve iletişim temel özelliğidir. Rol oynama yöntemi daha çok toplumsal ve duyuşsal davranışların öğretiminde kullanılır.

Etkili Kullanım llkeleri

» Rol oynama yönteminin gruba uygun olup olmadığına karar verilmelidir.

» Her canlandırma ortalama 5-10 dakikadan fazla uzun olmamalıdır.

>> Öğrenciler rol yapması için zorlanmamalıdır.

» Rol yapmanın öğrenci için değil, öğrenme için olduğu konusunda anlaşma sağlanmalıdır.

» Serbest ve güvenilir bir atmosfer sağlanmalıdır.

» Canlandırmanın sonunda sınıfça "Tartışma ve Değerlendirme" yapılmalıdır.

» Sözsüz iletişim önemli bir yer tutar.

Faydaları

» Empatiyi ve sosyal beceriyi geliştirir. Öğrencinin kendine güveni artar.

» Sözsüz iletişim ve ses tonu önemli bir yer tutar.

>> Dil gelişimini sağlar.

>> Motive edici, yaratıcı ve eğlenceli bir öğretim yöntemidir.

» Topluluk önünde konuşma ve hareket etme imkânı sağlar.

» Öğrencilerin kendilerine güvenlerini artırır.

» Dramatizasyon, öğrencilerin zaman vemekân yönünden ulaşamayacakları olaylarıincelemelerini,

yaratıcılıklarınısergilemelerini, düşünme, algılama, yorumlama, dinleme, konuşma gibi yeteneklerini geliştirir.

70- -OGRETİM İLKE VE TEKNİKLERİ.

» Özellikle çekingen ve içedönük öğrencilerinsosyal gelişmeleri için yararlıdır.

Sınırlılıkları

» Kalabal ık s ın ı f larda etk i l i şek i lde

kullanılamaz. Küçük grup ve zaman

gerektirir.

» Roller öğrenci düzeyine ve karakterine uygun

olmalıdır.

>> Yetenekli öğrenciler durumu tekelinde

bulundurur.

» Amaçlar açık ve anlaşılır bir ifade ile

tanımlanmazsa, bek lenen yarar ı

sağlanamaz.

o

1. Karşılaşılan bir problemin çözümünde en

geçerli yöntem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Deneme-yanılma

B) Otorit9ye başvurma

C) İnceleme

D) Bitimsel denemecilik

E) Yazılı kaynaklara başvurma

Problem çözmede deneme-yanılma,

otoriteye başvurma gibi yönt9mİ9r geçici

çözümlerdir. Bu durumda problem ortadan

kalkmamaktadır. Öt9 yandan inceleme ve

yazılı kaynaklara başvurma bilimsel

yöntemle problem çözmenin kapsamında

yer alan çalışma teknikleridir. Bu bakımdan

en geçerli yöntem D seçeneğinde yer alan

"bilimsel denemecilik"tir.

(Cevap D)

ÇÛZUMLU KONU HâVHAMA TESTİ

2. Aşağıdakilerden hangisi problem çözme

yönteminin olumlu yanlarından biri değildir?

A) Öğrenmeyi daha sağlam ve mantıklı bir temeİ9

dayandırır.

B) Her konuda uygulanabilir, öğretimi

monotonluktan kurtarır.

C) Öğrenciye sistemli düşünme ve karar verme

alışkanlığı kazandırır.

D) Planlı çalışma alışkanlığı kazandırır.

E) Öğrencilerin bilimsel görüş ve düşünüş

kazanmalarını sağlar.

A, C, D ve E seçeneklerinde problem çözmenin

olumlu yanları yer almaktadır. B seçeneği probtem

çözmenin olumlu yanlarından biri değil

sınırlılıklarından biridir. Yani problem çözme yönt^mi

her konuda uygulamaya elverişli bir yöntem değildir.

H9r konuda uygulamada ısrar edildiği takdirde her

yöntem için olduğu gibi bu yöntemde öğretimin

monoton bir hale gelmesine yol açabilir.

(Cevap B)

3. I Kısa zamanda çok bilgi verilmesini sağlar

II. Öğrenci merkezlidir

III.Bilimsel tutum kazandırır

IV.Aynı anda çok sayıda öğrenciye bilgi aktarılır.

V. Öğrencide ilgi va güdülenmeyi artırır.

Yukarıdakilerin hangileri problem çözmenin

özelliklerindedir?

A) I, IV, V

B) II, III, IV

C) I, II, V

D) III, IV, V

E) II, III, V

71

ÇOZOM:

Problem çözmede izlenen basamaklar; III. problemin

farkına varma, I. problemin ne olduğunu tanıma, IV.

problemin çözümü için hipotezler (dananceler)

kurma, II. veri toplama va verîleri analiz edip

yorumlama, V. Hipotezleri test edip kabul ya da red

etme ve 9n son olarak da çözümü uygulama elde

edilen sonuçlara göre önerilerde bulunmadır. Bu

anlamda doğru sıralama C seçen9ğinde verilmiştir.

(Cevap C)


Problem çözme kısa zamanda çok bilgi verilmesini

sağlayan bir yöntem değildir. Yine problem çözme 'M

yöntemi ile aynı anda çok sayıda öğrenciye bilgi g

aktarılamaz. I. ve IV maddelerdeki özellikler anlatma 3

yönteminin özallikleridir. Bu nedenle I. ve IV. îfj

maddelerin yer aldığı seçeneklerin elenmesi -J

gerakmektedir. Bu maddeler A, B, C ve D !|

seçeneklerinde yer almaktadır. Bu maddelerden 'E

birinin bile yer almadığı seçenek ise, E'dir. m

(Cevap E) 'ğ

4. I. Problamin ne olduğunu tanıma

II. Veri toplama, toplanan verileri analiz edip

yorumlama

III. Problemin farkına varma

IV. Problemin çözümü için hipotezler (denenc9İer)

oluşturma

V. Hipotezleri test edip kabul ya da reö 9tme

Problem çözümüyle ilgili yukarıda yer alan

basamakların problemin çözümüne kadar olan

doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde

verilmiştir?

A I, II, IV,

II ,B)

II, I, V,

IV

IIC

)III, I, IV

, II;

,D)

III, II, I,

IV

,E) II. III.

I.V,

IV

I. Genelden özel, yasalardan ve olgulardan olaya,

kuraldan örneğe geçme yoludur.

II. Örnaklerden, olaylardan ve özel durumlardan

başlayarak genel sonuçlara ve kurallara varma

yoludur.

Problem çözmede izlenen yollardan ikisi

aşağıdakilerden hangisinde birlikteverilmiştir?

ıA) Analiz

IISentez

B) Tümdangelim Analiz

C) Tümevarım Tümdengelim

D) Tümdengelim Tümevarım

E) Tümdengelim Sentez

Problam çözm^da izlenen tümevarım ve

tümdengelimle ilgili tanımlar verilmektedir. I.

maddade tümdengalim , II. maddede ise tümevarım

yolu ifade edilmiş ve ikisi D seçaneğinde doğru

olarak verilmiştir.

(Cevap D)

72-

6. I. Güdümlü tartışma

II. Örnekolay

III. Gösterip yaptırma

IV. Proje

Yukarıdaki verilen yöntemlerden hangileri

problem çözme becerisinin kazanılmasına daha

çok katkıda bulunmaktadır?

A) II, IV

B) 1,11

C) 1,111

D) 11,111

E) III. IV

çözümü için hipotezler (denenceler) kurar,

hipotezlerin sınanması için veriler toplar ve topladığı

verileri değerlendirerek sonuca ulaşır. Bu bakımdan

araştırma inceleme yoluyla öğretim stratejisine en

uygun yöntem problem çözme yöntemidir. Problem,

cevabı mevcut bilgilerle bulunamayan, ancak

araştırma ve incelemelerle cevaplanabilecek bir

sorudur diye de tanımlanabilmektedir ( Bilen, 2002;

167) Bu tanımda da görüldüğü gibi araştırma-

inceleme ile problem çözme iç içedir. Bu stratejiyi

uygulayan bir öğretmen öğrencilerine problem

çözme becerisini kazandırır.

(Cevap D)

-OĞRETİM İLKE VE TEKNİKLERİ.

II maddedeki örnek olay yönteminin özelliklerinden

biri de problem çözme becerisi kazandırmasıdır.

Çünkü bu yöntemde de ele alınan örnek olay analiz

edilmekte, çözüm yolları önerilmektedir. Yine proje

yönteminin beraberinde problem çözme, örnek olay

yöntemlerinin kullanılmasına da ihtiyaç

duyulabilmektedir.

birlikte yer aldığı seçenek A

(Cevap A)

Öğretimde problem çözme yönteminin

uygulanması sürecinde problem çözmede

öğretmen aşağıdakilerin hangisini yapmaktan

kaçınmalıdır?

A) Öğrencilere problemin önemini kavratmalı ve

onları problem çözmeye karşı güdülemeli

B) Soracağı sorularla öğrencilerin problemi

sorgulamalarına yardımcı olmalı

C) Öğrencilere problemi nasıl çözebileceklerini

kısmen de olsa anlatıp açıklamalı

D) Öğrencilerin bilgi edinmeleri için yararlanacakları

materyalleri seçmelerine yardımcı olmalı

E) Veri toplama sürecinde, veri toplama araçlarının

hazırlanmasında ve uygulanmasında öğrencilere

rehberlik etmeli

Bu iki yöntemin

seçeneğidir.

7. Aşağıdaki öğretim stratejilerinden hangisi bir

çeşit problem çözme yaklaşımı ve bu stratejide en

uygun olan yöntem problem çözmedir?

A) Sunuş yoluyla öğretim

B) Tartışma yoluyla öğretim

C) Buluş yoluyla öğretim

D)Araştırma-inceleme yoluyla öğretim

E) İşbirliğine dayalı öğretim

Söz konusu olan öğretim stratejisi "araştırma-

inceleme yoluyla öğretim" dir. Çünkü araştırma

inceleme yoluyla öğretim bir çeşit problem çözme

yaklaşımıdır. John Devvey'in sistemleştirdiği bu

yaklaşımda öğrenci problemi tanımlar, problemin

Öğretmenin problem çözme sürecinde en önemli

görevi öğrencilere rehberlik etmektir. Problem çözme

öğretmenin problemi çözmesi istenen bir yöntem

değildir.

Bu yöntemde öğretmen problemin çözümüne ışık

tutacak sorular yönelterek öğrencilerin çözüme

ulaşmalarını kolaylaştırabilir. Öğretmen D ve E

seçeneklerinde yer aldığı gibi gerekli rehberliği

sürdürerek çözüme ulaşılıp ulaşılmadığını kontrol

etmeiidir. Görüldüğü gibi, öğretmenin öğrencilere

problemin nasıl çözüleceğini anlatıp açıklamaktan

kaçınması gerekmektedir.

(Cevap C)

9. I. Daimicilik

II. Yeniden kurmacılık

III.Esasicilik

IV. İlerlemecilik

Yukarıdaki eğitim felsefesi akımlarından hangisi ya hangilerine dayalı programlarda problem çözme becerisinin geliştirilmesi eğitimin temel amacıdır?

A) YalnızlB) YalnızllC) Ivell lD) II ve IIIE) NvelV

Problem çözme becerisinin geliştirilmesi tüm eğitim kurumlarının en önemli amaçlarından biridir.Çünkü bugünkü toplum değerlere körü körüne uyan kişileri değil, yaratıcı, kritik ve analitik düşünebilen karşılaştığı değişik problemleri çözebilen kişiler istemektedir. Özellikle ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık felsefesi akımına dayalı programlarda problem çözme becerisinin geliştirilmesi eğitimin temel amacıdır ( Erden, s.111).

(Cevap E) jQ UL?

>■

73

yönünü gösterir. Bu bakımdan düşünme işinin meydana gelmesi bir problemin varlığına bağlıdır. Yani ortada hiçbir problem yokken insan düşünemez. Problem çözmede kullanılan el ve zihin becerileri "problem çözme süreci"ni ve problem çözme sürecindeki işlemlerin toplamı da "problem çözme yöntemi"ni oluşturmaktadır.

(Cevap B)

11. Rol oynamaya başlamanın en kolay yolu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bir filmdeki karakterin aynı biçimdecanlandırılması

B) Öykünme (taklit) ve pandomimC) Kukla oyunlarıD) Yaratıcı dramaE) Öykü oluşturma

Öykünme ( taklit) ve pandomim rol oynamaya başlamanın kolay yoludur. Polis, doktor, öğretmen, şoför gibi kişilerin yorgun, sinirli, kızgın, neşeli vb. canlandırmak söz konusu olabilir. Rol oynama hiçbir zaman bir film veya tiyatro oyunundaki karakterin aynı biçimde canlandırılması değildir.

(Cevap B).

-EGITİM BİLIMLERİ-

10. John Dewey'in "düşünme" işiniçözümlemesinden sonra geliştirmiş oldugu bilimsel yöntemin öğretimdeki uygulanması olan öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) TartışmaB) Problem çözmeC) Soru-cevapD) Grupla çalışmaE) Mikro öğretim

J. Devvey'in düşünme işini çözümlemesi ve iyi düşünmenin özelliklerini belirlemesinden sonra geliştirdiği bilimsel yöntemin öğretimdeki uygulaması olan yöntem problem çözme yöntemidir. "Problem" düşüncenin varacağı hedefi, hedef de düşünmenin

12. Çocuklarda rol oynama aşağıdakilerden hangisi ile başlamaktadır?

A) Evcilik oyunuylaB) DramatizasyonlaC) Sessiz film oyunuylaD) Duyu ve devinim oyunlarıylaE) Sosyal yaşama ilişkin oyunlarla

ÇÖZÜM:

Rol oynama evcilik oyunlarıyla başlar. Evcilik oyununda çocuk aile bireylerinin rollerini oynar. Çocuklar evcilik oynarken çeşitli nesneleri kullanabilirler, onları konuştururlar, soru sorar ve onlarla ilgili olan olayları canlandırırlar. Yani rol yaparlar.

(Cevap A)

74- -ÖĞRETİM İLKE VE TEKNİKLERİ.

13. Öğrencinin kendini başka bir kişiymiş gibi ifade etmesini sağlayan teknik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ömekolay B)Eğitsel oyunC) DoğaçlamaD) Roi oynamaE) Biçimsei drama

A seçeneğindeki örnek olay, gerçek hayattakarşılaşılan problemlerin sınıf ortamında çözülmesiyoluyla öğrenmenin sağlanmasıdır.

Bseç9neğindeki eğitsel oyun, hedefe ulaşmak için rekabet ve işbirliğini gerektiren, genellikle kazanan ve kaybeden tarafı olan oyunlardır. C seçeneğindeki doğaçlama, belli bir hazırlık üzerine kurulan, büyük öiçüde grup dinamiğinden yararlanarak oluşturulan oyunlardır. D sgçeneğinde yer alan ve sorunun doğru cevabı olan rol oynama ise öğrencinin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kişiliğe girerek ifade etmesini sağlayan bir öğretim tekniğidir. E seçeneğindeki biçimsel drama tekniği, daha çok yetişkin öğrencifere dönüktür. Bu drama türünde oyunlar daha ciddi ve planlıdır.

(Cevap D)

14. Aşağıdaki drama türlerinden hangisinde oynanacak oyun ya da hikaye oyuncular tarafından önceden paylaşılmakta, ezberlenmekte ve provası yapıldıktan sonra oynanmaktadır?

A) DoğaçlamaB) BenzetimC) Rol oynamaD) Doğal dramaE) Biçimsel drama

A seçeneğindeki doğaçlama genellikle "anında oluşan" anlamında kullanılmaktadır. Birbirini tanımayan iki insanın birbirleriyle karşılaştıklarındaki davranışları bir tür doğaçlamadır. B seçeneğindeki benzetim, öğrenmeyi desteklemek Cız9r9 gerç^ğe uygun olarak geMştiriIen bir model üzerinde yapılan bir öğretim yaklaşımıdır. C seçeneğind9 yer alan ve sosyodrama olarak da adlandırılan rol oynama, öğrencilerin başka bir kimliğe girerek kendini ifade etm^sine, başkalarının da neler düşündüğünü ve

yaptığını anlamasına imkan veren bir öğretme tekniğidir.

D seçeneğindeki doğal drama ise, hiçbir sınırlama V9 zorlama olmadan, öğrencinin o anda aklına ne gelirse söyleyebildiği bir drama türüdür. E seçeneğinde yer alan ve sorunun doğru cevabı olan "biçimsel drama" da ise, oynanacak oyun ya da hikaye öğrenciler tarafından önceden paylaşılarak,ezberlenerek ve provası yapılarak oynanan bir drama türüdür.

(Cevap E)

15. Aşağıdakilerden hangisi rol oynamanm özelliklerinden biri değildir?

A) Öğrencilerin kendilerinin ifade 9tmelerin9 imkanverir.

B) Duyuşsal alan davranışlarının kazandırılmasındaetkilidir.

C) Birçok yöntemd9 kullanılması zorunludur.D) B9d9n dilini kullanmak önemlidir.E) Çok zaman gerektirir.

Rol oynamanın özellikleri A, B, D ve E s9Ç9nekİ9rinde belirtilmektedir. C seçeneğindekiözellik ise, daha çok anlatma yöntemine ait olan bir özelliktir.

(Cevap C)

16. Rol oynama yönteminin uygulanmasıyla

ilgili olarak rol dağıtımında öncelikle hangi

öğrenciler tercih edilmelidir?

A) Sınıfın istediği öğrenciler

B) Konuyu iyi bilen, kendini rolünü yapacağı kişiliğe

kolayca adapte edebilen öğrenciler

C) Sessiz, çekingen ve kendine yeterli ölçüde

güveni olmayan öğrenciler

D) Sahnenin ve kıyafetlerin hazırlanmasına

yardımcı olan öğrenciler

E) Sınıfta hiçbir oyunda rol almamış oian öğrenciler

Rollerin seçimi, önceden ya da sınıfın sorunu

tanımlamasından sonra kendiliğinden yapılabilir.

Öğrenciler rollerin genel özellikleri açısından

aydınlatılır. Rol yapmanın bir uyarlama işi olduğu

vurgulanır. Bu vurgulama özellikle ilk rol alacaklara

katkı sağlayabilir. Rol dağıtımı öncelikle, konuyu iyi

bilen ve kendilerini rolünü yapacakları kişiliğe iyice

adapt9 edebilenler arasında yapılmalıdır (Demirel, 'M

ı993;47). |Q

(Cevap B) "E

'517. Rol yaparken öğrencilerin konuşmalarında >■

kullanmaları gereken cümleler nasıl olması

istenmelidir?

A) Öğrendikleri diyalog ya da konuşma metnindeki

cümleleri

B) 0 anda içinde gelen cümleleri

C) Konuşma metnindeki cümlelere benzer cümleleri

D) 0 durumda söylenmesi gereken V9 öğrendikleri

cümle kalıbına uygun cümleleri

E) Kendinden önce rol oynayan öğrencinin

kullandıklarıyla benzerliği olan cümleleri

Rol oynarken öğrencilerden öğrendikleri diyalogda

ya da konuşma metninde geçen aynı cümleleri

kullanma yerine o durumda söylenm^si gereken V9

öğrendikleri cümle kalıbına uygun düşen kendi

cümlelerini kullanmaları istenir (Demirel,1993 47)

(C9vap D)

75

18.1. Rolier için öğrencilerin seçilmesi

II. Ortam yaratmak

III.Olayın tartışılması

IV. Rollerin oynanması

V. Rol yapmak için sahnenin hazırlanması

Sınıf içinde rol oynamada atılması gereken

adımların en doğru sıralaması aşağıdakilerden

hangisinde yer almaktadır?

A) II, V, I, IV, III

B) II, IV, V, I, III

C) III, I, II, V, IV

D) V, I, II, III, IV

E) III, I, V, II, IV

ÇÖZÜM:

İlk adım ortam yaratmaktır. Yani grup öğrenm^ye

hazır hale g^lecek şekilde güdülenmelidir. İkinci

adım, rol yapmak için sahnenin hazırlanmasıdır. Bu

aşamada rollerin nered9 oynanacağı belirlenir V9

prova yapılır. Üçüncü adımda roller için öğrenciler

seçilir. Öğrenciler rollerin genel özellikleri açısından

aydınlatılır. Dördüncü adımda roller oynanır. Bu

adımda rol alan öğrenciler rollerini oynarken diğer

öğrenciler seyirci olarak olayı izlerler. Son adımda

ise, olay tartışılır. Bu adımda öğrencilerin oyunun V9

oyuncuların güçlü ve zayıf noktalarını söylemeleri

istenir.

(Cevap A)

19. Doğaçlama temeline dayanan ve bir liderin

tasarladığı, zaman zaman kendinin de yer aldığı

etkinlik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Rol oynam

B) Yaratıcı drama

C) Benzetim

D) Gösteri

E) Roloynama

-EGİTİM BİLİMLERİ-

76- -ÖĞRETİM İLKE VE TEKNİKLERL

Bir liderin tasarladığı V9 zaman zaman kendisinin de yer aldığı etkinliğe yaratıcı drama denitmektedir. Öğrenciye baskı yapılmaksızın önerilen temaler çgrçevesinde doğaçlama temeline dayanır. Öğrenci drama aracılığıyla kişisel duygularını anlatma, bedenini, sesini, heyecanlarını V9 hatta sosyal ilişkilerini disipline sokma olanağı kazanır. Dramanın konusu lider tarafından öğrencilerle birlikte belirlenir. Bir şiir, öykü, makaİ9, resim, fotoğraf, müzik vb. konular çıkış noktasını oluşturabilir.

(Cevap B)

20.1. Problemin hissedilmesi

II. Hipotezlerin kurulması

III.Verilerin Toplanması

IV. Problemin Tanımlanması

V. Problemin Çözümlenm^si o

"5 Yukarıda belirtilen problem çözme aşamalarının £Jdoğru sıralaması aşağıdakilerden hangisidir? |

A) I-II-III-V-IV SB) V-III-II-IV-I ^C) I-IV-II-III-VD) II-I-III-IV-VE) III-I-II-IV-V

Problem çözme basamaklan;

1. Probtemin hissedilmesi ve ortaya çıkması (farkınavarılması),

2. Problemin tanımlanması ve sınırlandırılması,

3. Problemin çözümüne ilişkin hipotezierin(denenceler) kurulması,

4. Problemle ilgili bilgilerin toplanması: Hipotezlerindenenmesi için verilerin toplanması,

5. Probİ9m çözme yollarının uygulanması

6. Problem çözme V9 sonuca varılması.

(Cevap C)

21. Öğrenme deneme-yanılma yolu ile gerçekleşir. Farklı çözüm yoiları bulunarak, g^liştirilir. John Devvey tarafından geliştirilmiştir.

Yukarıda belirlenen özellikler hangi öğretim yöntemini tanımlamaktadır?

A) Gösteri yöntemiB) DüzanlatımC) TartışmaD) Probİ9m ÇözmeE) Buluş

Öğrenci m^rkezli bir öğretim yöntemidir. Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisinde sıklıkla kullanılan bir öğretim yöntemidir. Okulların her kademesinde kullanılmasını öneren kişi John Dew9y'diı\

(Cevap D)

22.21. Yüzyıldaki bilimsel ve teknolojik gelişmeler, kalıplaşmışmış, at gözlüğü bakış açısı yerine; eleştirel düşünebilen, genelleme ve sent9z yapabiien insan tipinin yetiştirilmesini gerektirmektedir.

Bu görüşü savunan bir öğretmenin aşağıdaki öğretim yöntem/tekniklerinden hangisini kullanması daha uygun olur?

A) SorucevapB) GösteriC) Problem ÇözmeD) AnlatımE) Programlı öğretim

Problem çözme, bir hedefe ulaşabilmek veya bir sorunu çözebilmek için etkili ve yararlı olan davranışları altematifler arasından seçme V9 uygulamadır. Problem çözme; öğrencilerin karar verme V9 çözüm üretme yeteneklerini geliştirmek için kullanılan bir öğretim yöntemidir. Problem çözme sürecinde; öğretmen öğrenciyi düşünmeye yöneltir, ona yol gösterir, rehberlik eder. Bilişsel alanın uygulama ve üst düzeyindeki hedef davranışları kazandırmak için kullanılır.

(Cevap C)

23. Problem çözme yönteminin etkin olarak kullanıldığı öğretim stratejisi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Buluş yoluyla öğretimB) TamöğrenmeC) Sunuş yoluyla öğretimD) İşbirliğine dayalı öğretimE) Araştırma-İnceleme

Problem çözme yöntemi; araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisinde sıklıkla kullanılan bir öğretim yöntemidir.

(Cevap E)

25. Öğretmen matematik dersinde Pisagor teorisini öğrencilerine problem çözme yöntemiyle öğretmek istiyor. Bunu yaparken aşağıdaki ilkelerden hangisine uymaması gerekir?

A) Problem, öğretmen tarafından çözülmemeli,öğrencilere rehberlik yapılmalıdır.

B) Seçilen problem ilgi çekici olmalıdır.C) Probiem konusuna göre sınıf içinde ve dışında

tamamlanabilir.D) Her problemin birden fazla çözümü olabüeceği

düşünülmelidir.E) Öğrencilere ipucu verilmemelidir.

Problemin çözümüne ilişkin öğrencilere ipucu verilmelidir. Öğrenci bu ipuçlarından yola çıkarak, problemi çözecektir.

(Cevap E)

"o

24. Öğretmen biyoloji dersinde daha önce öğrencilerin karşılaşmadığı bir sorunu gündeme getirerek, bu konuyla ilgili onların ne yapacağını ve nasıl çözebileceğini görmek istiyor. Bu sayede onlara karar verme becerisi kazandırmak istiyor. Bunları gerçekleştirmek için aşağıdaki yöntemlerden hangisini uygulaması daha uygun olur?

A) Problem çözmeB) TartışmaC) RoloynamaD) Gösterip yaptırmaE) Mikro öğretim

UJ Q 26. Aşağıdakilerden hangisi problem çözme

yönteminin uygulandığı bir sınıfa özgü özelliklerinden biri degildir?

A) Öğrenci merkezlidir.B) Gerçek hayat problemlerinden öğrenme esastır.C) Bütün sınıfın katılımı ile gerçekleşen

tartışmalaryapılır.

D) Öğrenciler, öğretmen tarafından aktarılanbilgileri birer "sünger" gibi emerler.

E) Öğrenciler, bilgileri edinirler, yorumlarlar veuygularlar.

Problem çözme; öğrencilerin karar verme ve çözüm üretme yeteneklerini geliştirmek için kullanılan bir öğretim yöntemidir. Belirlenen bir problem üzerinde grupla ya da bireysel olarak çalışmalar yapılabilir. Bilimsel düşünme, eleştirel düşünme, bağımsız düşünme, karar verme, yargılama yeteneği ve yansıtıcı düşünme ve sorumluluk bilinci gelişir. Öğrenciiere planlama, uygulama ve sonuçlandırma sorumluluğu kazandırır.

(Cevap A)

Problem çözme sürecinde; öğretmen öğrenciyi düşünmeye yöneltir, ona yol gösterir, rehberlik eder. Ona sürekli bilgi aktarımında bulunmaz. Ona ipuçları verir. Öğrenciler araştırma yoluyla farklı kaynakiara ulaşmayı ve yararlanmayı, problemi tanımlamayı ve çözüm yolları öğrenir.

(Cevap D)

27. Aşagıdakilerden hangisi rol oynama

(dramatizasyon) yönteminin öğrenciye

sağlayacağı faydalardan biri degildir?

A) Öğrencinin dil kullanma becerisi gelişir.

B) Topluluk önünde kendini ifade etme yeteneği

gelişir.

C) Empatik bakış açısı kazanır.

D) Sosyal iletişim becerisi gelişir.

E) Meslek ve beceri eğitiminde sıklıkla kullanılır.

29. Öğretmen sınıfta meslekler konusunu işlerken,

öğrencilerden bazılarını seçerek şoför, polis,

öğretmen, doktor, gibi meslekleri hayal güçlerine

göre canlandırmalarını istemiştir. Öğretmen

aşağıdaki öğretim yöntem/tekniklerinden

hangisini uygulamıştır?

A) Bağımlı rol oynama

B) Ömekolay

C) Bireysel çalışma

D) Bağımsız rol oynama

E) Gösteri

Meslek ve beceri öğretiminde sıklıkla gösterip-

yaptırma yöntemi kullanılır. Rol oynama yöntemi

daha çok toplumsal ve duyuşsal davranışların

öğretiminde kullanılır.(Cevap E)

Bağımsız rol oynama (Yaratıcı drama,

Doğaçlama): Öğrencilerin yazılı bir metne bağlı

kalmadan bir takım durum veya olayları hayal

güçlerine göre doğaçlama olarak canlandırmalarıdır.

(Cevap D)

28. Sınıfta öğrencilerin kendini beden dili ve sözel

olarak ifade edebileceği, empati ve sosyal iletişim

becerisini geliştirebileceği en uygun öğretim

yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tartışma

B) Rol oynama

C) ÖmekOlay

D) Problem çözme

E) Bireysel çalışma

Rol oynama yönteminin faydaları;

Empatiyi ve sosyal beceriyi geliştirir. Öğrencinin

kendine güveni artar.

Sözsüz iletişim ve ses tonu önemli bir yer tutar.

Dil gelişimini sağlar.

Motive edici, yaratıcı ve eğlenceli bir öğretim

yöntemidir.

Topluluk önünde konuşma ve hareket etme

imkânı sağlar.

Öğrencilerin kendilerine güvenlerini artırır.(Cevap B)

30. Öğretmen sınıftan seçtiği öğrencilerle, Tokatta

Kartallar Yüksek Uçar' adlı bir tiyatro oyununu

sergilemeyi amaçlamaktadır. Ve öğrencilere

senaryoyu, kıyafetlerini ve konuşma metinlerini

vererek, evde çalışmalarını ve oyunu sınıfta

sunmalarını istemiştir.

Öğretmenin uygulamaya koyduğu yöntem/teknik

aşagıdakilerden hangisidir?

A) Proje tabanlı öğrenme

B) Bağımlı rol oynama

C) Yaratıcı Drama

D) ÖrnekOlay

E) Doğaçlama

Bağımlı rol oynama; öğrencinin yazılı bir metne bağlı

kalarak bir takım durum ve olayları canlandırmasıdır.

Öğrenci rolünü oynarken insan ilişkileri konusunda

daha çok bilgi, beceri ve anlayış kazanır.(Cevap B)

31. Bir fikir, durum yada olayın başkasının kişiliğine

bürünüp o kişi gibi davranılmaya çalışılmasıdır.

Burada, öğrencinin neler söyleyeceği ve neleri

yapacağı önceden belirlenmiştir. Etkinlik bittikten

sonra durum yada olay sınıfça tartışılır. Etkinliği

yapan öğrenciye neler hissettiği sorulur.

Yukarıda anlatılan öğretim tekniği aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Gösteri

B) Proje tabanlı öğrenme

C) Problem çözme yöntemi

D) Rol oynama yöntemi

E) Programlı öğretim

33. Bu yöntem öğrencilerin derse etkin katılımını

gerektirir. Çünkü öğrenci kazandırılacak hedef

davranışın ömeğini yaparak ederek; jest, mimik, el,

kol ve vücut hareketleri yaparak, ses tonunu

ayarlayarak sunar. Öğrenciye kazandırılacak hedef

davranışlar en az uygulama düzeyindedir.

Yukarıda özellikleri verilen öğretim yöntemi


A) Bireysel çalışma

B) Problem çözme

C) Roloynama

D) Tartışma

E) Örnek olay yöntemi

Öğrenci merkezii eğitim bir öğretim yöntemidir.

Öğrencilerin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir

kişiliğe girerek, ifade etmesini sağlayan bir öğretim

yöntemidir. Rol oynama bir takım durum ve olayların

konuşma ve hareket ile hayali bir ortam içerisinde 'M

canlandırılmasına denır. ^(Cevap D)

Rol oynama bir takım durum ve olayların konuşma

ve hareket ile hayali bir ortam içerisinde

canlandırılmasına denir. Öğrencilerin kendi duygu ve

düşüncelerini başka bir kişiliğe girerek, ifade

etmesini sağlayan bir öğretim yöntemidir. Üst düzey

hedef davranışların kazandırılmasında kullanılır.(Cevap C)Q

32. Öğretmenin bir konu üzerinde ögrencilerin bir

hazırlığı olmaksızın onlara çeşitli roller dağıtarak,

içlerinden geldiği gibi olayı ve rollerini

canlandırmalarını istemesi aşağıdaki ögretim

yöntem/tekniklerinden hangisini uyguladıgını

gösterir?

A) Kubaşıköğrenme

B) Programlı öğretim

C) Bağımsız rol oynama

D) Örnekolay

E) Gösteri

ÇÖ2ÜM:

Bağımsız rol oynama Öğrencilerin yazılı bir metne

bağlı kalmadan bir takım durum veya olayları hayal

güçlerine göre doğaçlama olarak canlandırmalarıdır.(Cevap C)

"5UJ

34. Aşagıdakilerden hangisi rol oynama

(dramatizasyon) yönteminin

sınırlılıklarından biridir?

A) Özellikle çekingen ve içedönük

öğrencilerin

sosyal gelişmeleri için yararlıdır.

A) Dil gelişimini sağlar.

B) Motive edici, yaratıcı ve eğlenceli bir

öğretim

yöntemidir.

C) Topluluk önünde konuşma ve hareket

etme

imkânı sağlar.

E) Kalabalık sınıflarda etkili şekilde

kullanılamaz.

Rol oynama yönteminin sınırlılıkları

şunlardır; Kalabalık sınıflarda etkili

şekilde kullanılamaz. Küçük grup ve

zaman gerektirir.

Roller öğrenci düzeyine ve karakterine

uygun olmalıdır.(Cevap E)

35. Problem çözme yöntemi bilimsel araştırma yöntemini temele alır. Buna göre problem çözme sürecinin ilk basamağı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Problemin tanımını yapmaB) Olası çözüm yollarını değerlendirmeC) Problem çözümüne ilişkin bulgular elde etmeD) Eldeki verilerin değerlendirmesini yapmaE) Problem çözmede kullanılacak yöntem, araç ve

gereci saptama

Öğrencinin problem çözme becerilerini geliştirmeye yönelik aktiviteler öğrencide bilimsel araştırma yönteminin kazanılmasını sağlar. Problem çözme basamaklar

- problemin farkına varma ve problemi detaylıolarak tanımlama

- olası çözüm yolları üretme ve değerlendirme

- olası çözüm yollarının denenip gerekli ispatlararaştırmaya dayalı olarak tanımlanır

- elde edilen bulgular yorumlanıp değerlendirilir

Buna göre problem çözme sürecinin ilk basamağı problemin tanımlanmasıdır

(Cevap:A)

Problem çözme önceki bilgilerden faydalanıp, araştırma yaparak yeni bilgiler edinilip bir problemin çözülmesidir. Problem çözme süreci üst düzey zihinsel faaüyetler gerektirir. Problemin çözümünde problemin zorluğuna göre bazı durumlarda analiz, sentez becerisi gerekmektedir. Problem çözme becerisini geliştirmeye yönelik aktiviteler öğrencide sağlıklı düşünme becerisini de geliştirir. Problem çözümünde öğrenci nerede hata yaptığını görerek bu hataları bir daha yapmamayı öğrenir.

(Cevap: C)

o ço

"J 37. Problem çözme yönteminin öğretim süreçlerinde 8 ç o k s ı k k u l l a n ı l a m a m a s ı n ı n t e m e l n e d e n i 5* aşağıdakilerden hangisidir?ol

^" A) Konu merkezli bir yöntem olmasıB) Çok zaman alması ve uygulamanın zor oluşuB) Öğrenciye yaşayarak öğrenme imkanı

vermemesiC) Üst düzey zihinsel becerileri geliştirmede

yetersiz oluşuE) Öğrenciler arasında işbirliği ve dayanışmayı

azaltması

36. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisi diğerlerine göre öğrenci açısından daha üstdüzey zihinsel aktivite gerektirir?

A) SoruyanıtB) DüzanlatımC) Problem çözmeD) DramatizasyonE) Gösterip yaptırma

Problem çözme yöntemi öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğrencinin öğretme-öğrenme süreçlerine aktif olarak katılmasını gerektirir. Öğrencilere problem çözme becerilerini kazandırmak oldukça fazla zaman alır. Problemin öğrenciler tarafından fark edilip çözüm yollarının tartışılması ve tüm öğrencilerin çözümü anlayıp uygulaması çok zaman aiır. Problem çözme yöntemi zaman açısından ekonomik bir yöntem olmamasından dolayı çok sık kullanılmaz

(Cevap: B)

-EGITIM BILIMLERİ- 81

38. Aşağıdaki seçeneklerde verilen ifadelerden hangisi problem çözme yönteminin öğretme-öğrenme süreçlerinde sağlayacağı avantajlardan biri değildir?

A) Öğrenciler bilimsel araştırma yönteminikullanmayı öğrenir

B) Öğrencilerde üst düzey hedef davranışlarkazandırır

C) Öğrencinin derse aktif katılımını sağlarD) Az zamanda çok bilgi kazandırırE) Öğrencilerde düşünme ve karar verme becerileri

gelişir

Problem çözme yönteminde öğrencilere problemin çözümü kısmen de olsa verilmemelidir. Öğrencilere çözüme yönelik yardımlar onların problem çözme becerilerinin gelişmesini engeller. Bu yöntemin uygulanmasında öğretmene düşen görev; öğrenci seviyesine uygun, güncel ve somut problem durumları seçmek ve öğrencilere rehberlik etmektir. Ayrıca problemin çözümünde bir çok yol olabileceği düşünülerek or i j inal cevaplar gözden kaçırılmamalıdır.

(Cevap: A)

Problem çözme yönteminde problem öğrenciler tarafından çözüldüğü için aktif bir katılım sağlar. Bu sayede daha kalıcı öğrenmeier sağlanır. Problem çözme yöntemi bilimsel araştırmayı temel aldığından öğrenciler bilimsel araştırma yöntemini kullanmayı öğrenir. Problem çözme becerisi kazanan öğrencilerde düşünme, ispatlama ve karar verme 'M becerileri de gelişir. Bu yöntemle düz anlatım gj yönteminde olduğu gibi öğrencilere kısa zamanda B bir çok bilgi sunmak imkansızdır. Uygulaması ve öğrencilerin problem çözme süreçlerini öğrenmeleri -zaman alır.

_

(Cevap: D) ">

39. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme-öğretme süreçlerinde problem çözme yönteminin aktif ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi için alınacak önlem ve yapılacak çalışmalardan biri değildir?

A) Öğrencilerin zorlandığı problemlerde öğrenciyeçözüme yönelik yardımlarda bulunulmalı

B) Öğrencilerin aktif katılımı için somut ve güncelproblem durumları üzerinde çalışılmalı

C) Öğrencilere etkin bir rehberlik için öğretmentarafından mutlaka ön hazırlık yapılmalı

D) Çözüm yolları konusunda esnek bir tavırsergilenmeli

E) Problem çözme sürecinin öğretimi zor olduğuiçin öğrencilere karşı sabırlı davranılmalı

40. Aşağıdaki seçeneklerde verilen ögretim yöntemlerinden hangisi ögrencilerde empatik algılama ve empatik düşünme becerilerini geliştirmek için diğer yöntemlere göre daha kullanışlıdır?

A) DüzanlatımB) Mikro öğretimC) Gösterip yaptırmaD) Problem çözmeE) Rol oynama (dramatizasyon)

Rol oynama yönteminde bir olay, fikir, sorun ya da durum grup önünde dramatize edilir. Grup üyeleri sadece tartışmak ya da dinlemek yerine olayın nasıl oluştuğunu izler ve olayın derinine inerler. Bu yöntem uygulanmasında öğrenci başka bir kimliğe bürünür, başkalarının nasıl düşündüğünü, nasıl hissettiğini anlama imkanına kavuşur. Bu durumda öğrencilerde empatik düşünme ve algılama becerilerinin geliştirilmesine katkıda bulunur.

(Cevap. E)

82- -OGRETİM İLKE VE TEKNIKLERİ.

42. Öğrencilerinde aileleriyle ve arkadaşlarıyla ortaya çıkabilecek muhtemel problemlere karşı sosyal beceri kazandırmak isteyen bir öğretmenin bu amaçları için kullanabileceği en uygun öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Soru yanıtA) Problem çözmeA) DramatizasyonA) TartışmaE) Anlatım

44. Aşağıdakilerden hangisi sınıf içi öğrenme-öğretme etkinliklerinde rol oynama tekniğinin kullanılmasında öğretmenin dikkat edeceği noktalardan biri değildir?

A) Roller grup özelliklerine uygun olarak seçilmelidirA) Etkinlik öncesi yapılacak plana bağlı kalınmalıA) Sınıf ortamında gerekli düzenl^meler

öncedenyapılmalı

A) Öğrencilerin duygu ve düşüncelerini dilegetirebilecekleri rahat bir ortam oluşturulmalı

E) Sınıf disiplini ile ilgili önlemler uygulamaöncesinde alınmalı

Dramatizasyon (rol oynama) yöntemi sosyal becerileri geliştirmek için kullanılır. Öğrenciler bu yönt^mle karşılaşabilecekleri muht9mel durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini öğrenirler. Ayrıca rol esnasında öğrenci izleyiciler önünde karşılıklı iletişim içinde olduğundan dolayı öğrencide dinlem^, konuşma, saygılı oma gibi önemli iietişim becerileri gelişir.

(Cevap: C)

Öğretmenin rol oynama yöntemini uygulamadan önce öncelikli yapması gereken Ş9y etkinliğin detaylı olarak planlanmasıdır. Sınıf düzeni ayarlanmalı, izleyenlerin rahatça izieyebileceği bir ortam hazırlanmalıdır. Bu tür etkinlikler kolaylıkla öğrenciler tarafından sınıf disiplinini olumsuz etkileyecek bir duruma getirilebilir. Bunun için gerekli önlemler alınmalı öğrenciler sürecin başında uyulması gereken kurallar hakkında uyarılmalıdır. Bu etkinliklerden etkin bir şekilde yararlanmak için seçilen drama etkinliği öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda olmalıdır. Hazırlanacak plan grubun ihtiyaçlarına göre değişebilir nitelikte esnek olmalıdır

(Cevap.B)

43. Aşağıdakilerden hangi rol oynama tekniğinin kullanılmasında sağlayacağı avantajlardan biri değildir?

A) Öğrencilerin iletişim becerilerini geliştirirA) Sosyal beceri öğretiminde etkilidirA) Öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirirA) Öğrencilerin öğrenme aktivitelerine

karşıgüdülenmişliklerini V9 motivasyonunu arttırır

E) Kalabalık sınıflarda daha kolay uygulanır

45. Aşağıdakilerden hangisi drama yönteminin özelliklerinden biri degildir?

A) Öğrenciler derse daha aktif olarak katılırlarA) Öğrencilere kendilerini ifade etme olanağı sağlarA) Öğrencilerin hayal gücü V9

yaratıcılıklarınıg^liştirir

A) Uygulaması uzun zaman alırE) Bilişs9İ hedefler ağırlıklı derslerde daha verimli

kullanılır

Öğrencilerin yaratıcılıklarını, iletişim becerilerini ve sosyal becerilerini geliştirmede etkili olan rol oynama yönteminin en büyük sınırlılığı çok zaman almasıdır. Özellikle kalabalık sınıflardaki uygulamalarda tüm öğrencilerin aktif katılımlarını sağlamak ve her öğrenciye rol alma şansı v^rmek oldukça güç ve zaman alıcıdır.

(Cevap:E)

Drama yöntemi öğrencilerin aktif katılımını gerektirir. Grup önünde iletişim becerilerini geliştirir. Süreç içerisindeki doğaçlamalar öğrencilerin çabuk düşünebilme, yaratıcılık V9 hayal güçierini geliştirir. Bu etkinlik duyuşsal hedeflerin ağırlıklı olduğu derslerde daha verimli olarak kullanılır.

(Cevap: E)

1. Aşağıdakilerden hangisi, problem merkezli öğrenmenin özelliklerinden biri değildir? (2001 KPSS)

A) Öğrencilerin, problem çözümü için sorumlulukalması

A) Öğretmenin değişik çözüm yollarınıöğrencilere sunması

A) Düşünme süreçlerinin kullanılması için fırsatlarsağlaması

A) Çözüm için bel l i b ir formül ya da kalıbınolmaması

E) Öğrencilerin bilgi toplamada etkin olarak rolalması

2. -Karmaşık zihinsel beceriler gerektirir.

Önceden öğrenilenlerin kullanılmasının yanı sıra, yeni bilgi ve becerilerin kazanılmasına olanak sağlar.

Öğretim amacıyla kullanılmasının yararlarını savunan eğitimciierden biri John Devvey' dir.

Süreç olarak, sınama-yanılma, içgörü kazanma ve neden-sonuç ilişkilerini bulma gibi bir dizi etkinliği kapsar.

Yukarıda özellikleri belirtilen öğrenme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? (2003 KPSS)

A) Problem çözmeA) Eleştirici okumaA) TümdengelimA) Deney yöntemiE) Tekrar ve alıştırma

ÇIKMIŞ SORULAH ve ÇÖZÜMLERİ

Bu yaklaşımda öğrenci, problemleri tanımlar, problemin çözümü için denenceler (hipotezler / geçici çözüm yolları) kurar, denencelerin sınanması için veri toplar ve verileri değerlendirerek sonuca ulaşır. Bu yaklaşım yoluyla öğrenci, sadece belli konularla ilgili problemlerin çözümünü öğrenmekle kalmaz, gelecekte karşılaşacağı problemlerin çözüm yolunu da öğrenir. Öğrencinin gerçekçi yaşantılar geçirmesi, gerçek problem çözmek yoluyla sağlanmalıdır. Bunun açık anlamı, öğrencilere "veri toplama sürecini" uygulama fırsatı vermek ve bu yolla, uzun zaman almasına aldırmaksızın problem çözme, yeni araştırma yoluyla öğrenmeyi yaparak yaşayarak öğrenmesine olanak sağlamaktır. Problem çözme süreci sistemlidir, belli bir kalıbı vardır. Birinci aşama problemin hissedilmesi, tanımlanması, ikinci aşama denencelerin kurulması, üçüncü aşama verilerin toplanması dördüncü aşama verilerin analizi ve denencelerin sınanmasıdır. Yani çözüm D seçeneğinde belirtildiği gibi düzensiz gelişigüzel değil bir sistem ve sıra dahilinde olur.

(Cevap D)

Problem çözme yaklaşımında öğrenci, problemleri tanımlar, problemin çözümü için denenceler (geçici çözüm yolları) kurar, denencelerin sınanması için veri toplar ve verileri değerlendirerek sonuca ulaşır. Problem çözme süreci ve problem çözme becerileri kazanma karmaşık zihinsel beceriler gerektirir. Bu yaklaşım yoluyla öğrenci, sadece belli konularla ilgili problemlerin çözümünü öğrenmekle kalmaz, gelecekte karşılaşacağı problemlerin çözüm yolunu da öğrenir. Bu yaklaşıma uygun bir araştırma dört bölümden oluşur:

1-Problemin hissedilmesi, tanımlanması 2-

Denencelerin Kurulması 3-Verilerin

Toplanması

4-Verilerin Analizi ve Denencelerin Sınanması

(Cevap A)

Aşağıda verilen hangi öğretim stratejisinde öğrencilerin öz değerlendirme yaptna imkanı en azdır? (2005 KPSS)

A) Buluş yoluyla öğrenmeA) Sunuş yoluyla öğrenmeA) Tam öğrenmeA) Programlı öğrenmeE) Araştırma inceleme yoluyla öğrenme


Sunuş yoluyla öğretim buluş yoluyla öğretime alternatif olarak geliştirilmiştir ve öğrencinin bilgiyi hazır aldığını savunur. Sunuş yoluyla öğretimde bilgiler, olgular ve kavramlar öğrenciye hazır olarak verilir. Ausubel'e göre öğrenmenin anlamlı olabilmesi için bilginin illa da öğrenci tarafından bulunması gerekmez. Bu öğretim yönteminde öğrenci pasiftir. Öğrencinin öğreneceği bilgiyi muhakeme etmesi araştırması gerekmez, bilgiyi hazır alır. Öğrencinin pasif olduğu bu öğretim stratejisi öğrenciye öz değerlendirme yapma imkanı daha az tanır.

(Cevap B)

4. Ayrı öğrenme disiplinleri yerine tek öğrenme §disiplin anlayışını benimseyen yaklaşım .22hangisidir? (2005 KPSS) §

o

A) Sarmal yaklaşım §3.A) Disiplin yaklaşımı SA) Geniş alanlı yaklaşım **A) SüreçtasarımıE) Çekirdek program yaklaşımı

Geniş alan tasarımına göre öğrencilere kazandırılmak istenen bilgilerden birbirlerine yakın olanların birleştirilmesi gerekir; çünkü bunlar bir bütündür. Bilim, teknoloji, sanat ve politika gibi alanlardaki bilgi gelişimi çağımızda çok hızlı olmaktadır. Her bilgi, beceri ve duyuşun oluşturduğu büyük yapı ayrı bir ders gerektirmektedir. Bunun için ne zaman, ne derslik, ne de ders yeter. Bilgi patlamasının olduğu bu çağda yapılacak iş, eğitim programları programlar geniş alan yaklaşımına göre yeniden düzenlemektir. Bu, hem bilgi, beceri ve duyuşları bir bütünlük içinde öğrenciye sunulması, hem de aralarındaki ilişkinin görülüp anlaşılması için gereklidir.

(Cevap C)

-EGİTİM BİLİMLERİ-

85

ÖGRENME STRATEJİLERİ-II

Bundan önceki sayıda öğrenme stratejilerinin ilk ikisinden bahsetmiştik. Bu sayıda "Anlamlandırmayı artıran stratejiler" ve "Duyuşsal stratejiler"den bahsedilecektir.

III. ANLAMLANDIRMAYISTRATEJİLER

Bu stratejiler, yeni bilgileri geçmiş yaşantılarımızda kazandığımız eski bilgilerle ilişkilendirmemiz esasına dayanır.

Rehberlik Servisi Ihsan Kurt (PDR Uzmanı)

ARTIRAN

"o tuQ'öc m

'm Iz

■5UJ

2. Eklemleme stratejisi:Var olan bilgi ile yeni bilgiler arasında ilişkiler kurulmasını sağlar. Bu süreçle yeni bilgi daha anlamlı hâle gelecek, kodlama kolaylaşacak ve daha belirleyici olacaktır.

Bir telefon numarasını anlamlı bir tarihle (birisinin yaş günü gibi), ilişkilendirmek örnek olarak verilebilir. Eklemleme stratejisi; bilinenle yeni bilgi arasında ilişkiler kurulmasını sağlar.

3. Benzetimler: Yeni bilginin daha önceden bilinen eski bilgi kullanılarak, somut olarak açıklanmasına yardımcı olur. Biyoloji dersinde "beyin ve fonksiyonlarım" öğrenirken konunun "bir fabrikadaki yöneticinin görevlerine" benzetilerek öğrenilmeye çalışılması, bu stratejiye bir örnek olarak verilebilir.

4. Karşılaştırma kullanma:Karşılaştırmakullanma daeklemlemeyi sağlayan bir başka yoldur.

1. Soru sorarak düşünme stratejisi( kendi kendine sınav tekniği de denilebilir) ; Okunan materyaiin anlaşılmasına yardım ettiği gibi kendi kendine soru sorma, sorun çözme becerisini de geliştirir.

Karmaşık öğrenme amaçlarının gerçekleşmesinde kendi kendine öğrenenler, açıklama ve soru sorma, yaratıcı sözel ya da görsel imajlarla bilinenlerden yeni bilgi için benzetimler oluşturma gibi taktikleri kullanabilirler. Bireyin kendine ya da başkalarına soru sorarak düşünme stratejisini kullanması, etkili bir kodlama tekniğidir.

Fen Bilgisi dersinde, önce öğrenilen "metallerin özellikleri" ile yeni öğreniien "ametallerin özelliklerF'ni karşılaştırma ve ilişkileri gözden geçirme bu stratejiye bir örnek olarak verilebilir.

5. Örgütleme stratejileri: Eklemleme stratejileri gibi yeni materyallerin anlamlılığını artırır Bilginin yeniden yapılandırılarak düzenlenmesi ve kişinin kendisi için anlamlı hale getirilmesi amacıyla kullanılan stratejilerdir. Örgütleme stratejileri gruplama, terim ya da düşünceleri bir araya getirme, küçük alt parçalara bölmeyi içerebilir. Yeniden düzenlemede not alma, özetleme gibi teknikler kullanılır. Not alma: Söylenen her şeyi

86- -REHBERLIK SERVISL

aynen yazmak değildir. Etkili not alma, öğrenenin kendi cümleleri ile ana cümleleri tespit etmesi, önemii düşünce ve noktaları özetleyerek birleştirerek bir biçim oluşturmasıdır. Ayrıca yazılı bir bilgini özetlenmesi de etkili bir öğrenme yoludur. Özetleme; Metnin anlaşılması ve hatırlanmasını kolaylaştırır, önemli düşüncelerin belirlenmesini sağlar, öğrenenin, içeriği kendi cümleleri ile oluşturmasını sağlar. Özetleme, öğrenciyi birçok yönden destekler. Bunlar; 1. anlamlı okuma, 2. önemli düşünceleri belirleme, 3. kendi cümleleri ile içeriği oluşturma. Böylece öğrenen kişi, bu ilkeleri kullanarak bilgiyi yeniden örgütlerve anlamlı hâle getirir.

6.Ana hatlar oluşturma tekniği: Bir ünitenin ana hatları ile oluşturulması tekniğidir. Ünitenin bir bütün olarak algılanmasında yardımcı olabilir.

7.Şemalaştırma, tablo veya çizelge oluşturma:Düşünceler arası ilişkilerin görselleştirilmesidir. Bilginin yapılandırılmasında, düzenlenmesinde önemli bir yere sahiptir. Bu teknikte metindeki önemli düşünceler birbirleri ile ilişkilendirilir.

IV. DUYUŞSAL STRATEJİLERo >"QUi

öğrenilecek konunun kendilerine ne derece uygun olduğunu belirlemede oldukça beceriklidirler. " Bunu anlayamadım" "Bu projeyi yapma ihtimalim zayıf " gibi düşünceler güdülenmeyi düşürerek dikkati zayıflatır. Bunun yerine öğrenenlerin kendileriyle ilgili anlatımları olumlulaştırmaları önerilmektedir. Olumlu öz konuşmalar güvenin sağlanması ve sürmesinde etkili olmaktadır.

Öğrenenin dikkatini

toplaması, yoğunlaştırmayı sürdürmesi, güdülenmeyi sağlaması ve sürdürmesi ve zamanı etkili olarak kullanmayı sağlayacak stratejiier bu kapsamdadır.

1. "Ruhsal yönetim" yöntemi: . Dikkatin dağılmasının önienmesi için bazı araştırmacılar ruhsal yönetim yöntemini önerirler. Öğrenenin öğrenmelerini en iyi destekleyen çevresel özellikleri belirleyip, düzenleyerek ruhsal yapısını öğrenme için en uygun duruma getirmesidir. Ders çalışırken odaya girilip çıkılmasından rahatsız olan bir öğrencinin, kütüphanenin sessiz bir köşesini bulup orada çalışması örnek olarak verilebilir. Bu yöntemde, öğrenciler öğrenmelerini en iyi destekleyen çevresel özellikleri belirleyip düzenleyerek ruhsai yapılarını öğrenme için en uygun duruma getirirler. Başka bir deyişle, ortamlarını öğrenmeleri için düzenlerler.

2."Kendisiyle ilgili anlatımları olumlulaştırma":Kendi kendine öğrenen stratejik öğrenciler,

Atasözlerinde "Oğrenme""Her şeyin vakti var, horoz bile vaktindeöter", "Lokma çiğnemeden yutulmaz","Merdiven ayak ayak (basamak basamak)çıkılır", "Kanatsız kuş uçmaz" gibiatasözlerinde, öğrenmede zamanı yâniöğrenme yaşını, olgunlaşmayı, belirlimerhalelerden geçmeyi ve neticedeöğrenmenin; öğrenen ve öğrenilen konubakımından kademeli bir yaklaşımgerektirdiği açıkça işaret edilmektedir. Ancakbelirli basamaklardan geçtikten sonra(merdiveni basamak basamak çıktıktansonra), istenilen kalıcı davranış değişikliği(kanatlanıp uçma) gerçekleşebilir. Buradanbir kere daha öğrenmenin bir süreç olduğugerçeği vurgulanmaktadır. Atasözlerinde budoğrultuda benzer yorumlar çıkartılarakdeğerlendirme zenginleştirilebilir.(İhsan Kurt. Türk Atasözlerine Psikolojik BirYaklaşım.1997) _______________________

-EGİTİM BİLIMLERİ-

87

EDİTÖRDEN!Sayın KPSS Adayları,

Bildiğiniz gibi Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin, 24 Ocak 2006'daki Bakanlar Kurulunun ardmdan kamuya 100 bin yeni personei alınacağını resmi olarak açıkladı. Şahin, ayrıca Kamu Persone! Seçme Sınavı'nın (KPSS) 2006 Temmuz ayında yapılmasına karar verildiğini de ifade etti.

Sınavın Temmuz ayı içinde hangi gün yapılacağı ile sınava başvuru tarihleri de önümüzdeki günlerde kesinük kazanacaktır.

Sınavın Temmuz aymda yapılacağının resmi bir ağızdan ifade edilmiş oimass, adayların sınava ;<§ hazırhk çalışmaiarmda motivasyonlarıni artıracaktır. §

Dikkatinizi çekmek istediğimiz esas konu ise, bu yı! çok yüksek sayıda memur alımının yapılacak olmasıdır. Bu durumun nedeni olarak ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik kalkınma süreci, Avrupa Birliği'ne tam üyelik müzakereleri ve yaklaşan seçimlerle önem kazanan siyasi atmosfer gösterilebilir. Neden ne olursa olsun, kesin olan şu ki; 2006 KPSS adaylar için kaçırılmaması gereken birfırsattır.

Sayın lise ve önlisans mezunu adaylar; Yukarıda bahsettiğimiz konuya ek olarak özellikle sizlerin dikkatini çekmek istediğimiz bir konu daha var. Bugüne kadar yapılan sınavlar incelendiğinde göreceksiniz ki; lise ve önlisans mezunu adaylar için iki yılda bir sınav düzenleniyor. 2008 Temmuz'a kadar alınacak bütün kadrolar büyük olasılıkla 2006 Temmuz'da düzenlenecek olan KPSS'ye göre alınacaktır. Dolayısıyla bu sınav sizler için ayrı bir önem arz etmektedir.

Dokuzuncu sayısıyia tekrar huzurunuzda olan dergilerimiz, adayların, dershanelerin ve akademisyenlerin büyük beğenisini kazanmıştır. Türkiye çapında 85 dershane dergilerimizi kursiyerlerine kaynak olarak dağıtmaktadır. Dergilerimizden yeni haberdar olan adayların yoğun isteği üzerine iik sekiz sayı yeniden basılmaya başlanmıştır.

Adaylar e-posta ve telefon yoluyla bizlere yoğun olarak sınav başvuru tarihlerini ve adreslerini sormaktadırlar. Sınav başvuru tarihleri henüz ilan edilmedi. Bu konuda telaşa kapılmamanızı, birkaç gün arayla derginizin internet sitesini ( www.yediiklim.net) veya ÖSYM'nin resmi internet sitesini ( www.osym.gov.tr ) ziyaret etmenizi tavsiye ederiz. Resmen ilan edildikten sonra, başvuru adresleri de yine sitemizde gösterilecektir.

Sınava hazırlanmanın en etkin yollarından birinin, çok sayıda soru çözmek olduğuna inanıyoruz. Bu amaçla hazırladığımız hem Eğitim hem de Genel Yetenek Genel Kültür yaprak testler yoğun ilgi gördü. Adayların yoğun isteği üzerine ikinci bir yaprak test seti daha hazırladık. Yaprak Testlerin ikinci serisi Şubat ayı içinde kitapçılarda olacak.

Başarı dileklerimle, FikretIŞIK

YenL.. YenL.. YenL

8. Baskı Çıktı

h \TÜM MEMUR ADAYLARI İÇİN

KPSŞGENEL YETENEK|GENEL KÜLTÜR

8. BASKI

\\

27.50YTL.

Editör: FIKRETIŞIKS. Bmtaya Enwğl G«çanl*r

NhUTKOÇMC SRSİNBORHAVeOUEÇ »MA0ttfK«ÜNGÖ8

M»KTlltEN NURIOZIUN DURSUNOBMk

KMN MIRS*U-«ÖKHAN DUtfN MURAT YUMZ FÖOİETIŞK

DOYURUCU KONU ANLATIMI - CEVAPLI TESTLER - ÇÖZÜMLÜ TESTLER ÇIKMIŞ TÜM SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ

Genel Dağıtım www.yediiklim.net

Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.

Fevzi Çakmak 1. Sokak No:22/A Kızılay/Ankara Tel.0312. 230 28 80-81 Faks:0312. 230 28 82 e-posta: [email protected] internet:asllyayin.com.tr

www.asilyayin.com.tr

I

www.yediiklim.com.tr I

eğitim bilimleri 9

Business