Download - Sylabusy - studia stacjonarne I stopnia

ALFABETYCZNY OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA NA PRZEDMIOTACH STUDIÓW I STOPNIA - BIOLOGIA

1. Nazwa przedmiotu Adaptacje środowiskowe kręgowców 2. Kod przedmiotu ADŚRK

3. Typ przedmiotu Fakultatywny dowolnego wyboru

4. Poziom przedmiotu Średnio-zaawansowany.

5. Rok studiów, semestr III

6. Liczba punktów 6

7. Metody nauczania Wykład: 30 godzin (15 x 2 godz.)Ćwiczenia: 30 godzin (15 x 2 godz.)

8. Język wykładowy polski

9. Imię i nazwisko wykładowcy prof. dr hab. Maria Ogielska, dr Jolanta Bartmańska,dr Jan Kusznierz, dr Robert Maślak dr Piotr Kierzkowski,dr Daria Dziewulska-Szwajkowska

10. Wymagania wstępne Podstawowe informacje z zakresu biologii komórki, biologii rozwoju, anatomii kręgowców, fizjologii zwierząt.

11. Zamierzone efekty kształceniaWiedza (treści merytoryczne)

Student zna: odżywianie, regulację osmotyczną u kręgowców wodnych, adaptacje rozrodcze kręgowców, genetyczną determinację płci, narząd wzroku, słuchu i równowagi, zmysł dotyku i sezonowe zmiany aktywności kręgowców. Student rozumie: specjalizacje pokarmowe, sposoby regulacji osmotycznej, przystosowania rozrodcze kręgowców do różnych środowisk i modyfikacje rozrodu, wpływ czynników środowiska na rozród, ewolucję oka i kontrolę genetyczną różnicowania się oka. Student definiuje pojęcia: hermafrodytyzm, hybrydogeneza, neotenia, partenogeneza, gynogeneza, forma larwalna, metamorfoza, termodetekcja, echolokacja, elektrodetekcja.

Umiejętności Student: objaśnia poznane treści merytoryczne, wymienia i tłumaczy poznane definicje oraz wyjaśnia procesy z zakresu biologii komórki i fizjologii zwierząt.

Kompetencje personalne (podstawy)

Student postrzega relacje pomiędzy budową anatomiczną i fizjologią a rozwojem i środowiskiem życia.

12. Metody oceny(assessment methods)

Egzamin w formie pisemnej. Pisemne kolokwia zaliczeniowe po zakończeniu każdego z działów.

13. Spis zalecanych lektur(recommended reading)

Fizjologia zwierząt i adaptacja do środowiska (Knut Schmidt-Nielsen). Wydawnictwo naukowe PWN Warszawa 1992. Krzanowska, H., Łomnicki, A., 2002 Zarys mechanizmów ewolucji. PWN. Patterns of Vertebrate Biology – E.W. Jameson Jr. Springer-Verlag New York Heidelberg Berlin1981Feeding. K. Schwenk 2000.

1. Nazwa przedmiotu Anatomia człowieka I i II2. Kod przedmiotu ANAT3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii człowieka4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr I, semestr 1 i 26. Liczba punktów 4 + 47. Metody nauczania i formy zajęć 20 w, 20ćw/ sem. 1;

20 w, 20 ćw/sem. 2; łącznie 40 w i 40 ćw8. Język wykładowy Polski9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Paweł Dąbrowski10. Wymagania wstępne Podstawowa orientacja w topografii ludzkiego ciała;

znajomość anatomii człowieka na poziomie szkoły średniej11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu budowy i czynności struktur anatomicznych ciała. Zna osie i płaszczyzny ciała. Zna współzależności budowy i funkcji poszczególnych układów narządów. Wskazuje na położenie i przebieg układów anatomicznych. Posiada szeroki zakres wiedzy pozwalający na uczestnictwo w zajęciach dotyczących fizjoterapii i szeroko rozumianego ratownictwa medycznego.

Umiejętności: Student prawidłowo wylicza i charakteryzuje poszczególne odcinki układów anatomicznych. Identyfikuje fragmenty szkieletu i rozpoznaje cechy bilateralne kośćca. Praktycznie zastosuje wiedzę anatomiczną, ze szczególnym uwzględnieniem układu kostnego, w pracach wykopaliskowych Wykonuje czynności w połączeniach stawowych kości kończyn, przedstawiając zakresy ich ruchomości i pracę grup mięśniowych obsługujących dany staw. Samodzielnie przygotowuje prezentację ustną i graficzną dotyczącą wybranych narządów i układów.

Kompetencje personalne (postawy):

Student jest otwarty na współpracę w grupie podczas analizy materiału osteologicznego. Dba o jego poszanowanie i właściwe wykorzystanie. Jest aktywny podczas przygotowywania zagadnień związanych z opisem cech morfologicznych . zawsze postępuję zgodnie z poleceniami prowadzącego zajęcia.

12. Metody sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów

Egzamin w formie zamkniętego testu jednokrotnego wyboru. Zaliczenie ćwiczeń na podstawie średniej ocen i prezentacji

13. Spis zalecanych lektur Marciniak.T., 1991-92: Anatomia prawidłowa człowieka. red. M. Ziółkowski, Wyd.III RUZSP AM Wrocław; Sylwanowicz W. i in., 1985: Anatomia człowieka PZWL, Warszawa; Bochenek A., Raicher M., 1990: Anatomia człowieka PZWL; Gołąb B., Traczyk W., 1997: Anatomia i fizjologia człowieka. ODiS Łódź; Suder E., Brużewicz Sz. 2008 "Anatomia człowieka". Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław; Borodulin-Nadzieja L. 2005 "Fizjologia człowieka" Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław; Michajlik A., Ramotowski W. 1994. Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Anatomia mikroskopowa zwierząt

2. Kod przedmiotu AMZ

3. Typ przedmiotu obligatoryjny dla Biologii eksperymentalnej

4. Poziom przedmiotu podstawowy

5. Rok studiów, semestr I rok studiów licencjackich, semestr 1 (zimowy)


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład - 15 godzin Ćwiczenia - 15 godzin

8. Język wykładowy Język polski

9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Izabela Jędrzejowska

10. Wymagania wstępne Znajomość tkanek zwierzęcych na poziomie szkoły średniej

11. Zamierzone efekty kształcenia:Wiedza(treści merytoryczne):

Student zna strukturę i funkcje tkanek zwierzęcych, analizuje związek budowy z funkcją, identyfikuje charakterystyczne typy komórek oraz pozakomórkowe składniki tkanek.

Umiejętności: Student rozpoznaje i analizuje budowę histologiczną tkanek zwierzęcych, charakteryzuje typy komórek i składników pozakomórkowych tkanek, wyjaśnia związek budowy tkanek z funkcją, wykorzystuje wiedzę teoretyczną do analizy preparatów histologicznych, sprawnie posługuje się mikroskopem świetlnym.


Student jest zdolny do rozpoznania tkanek zwierzęcych, jest chętny do obserwacji mikroskopowych, świadomie używa terminów histologicznych.


Wykład – pisemny sprawdzian zaliczeniowy sprawdzający znajomość budowy i funkcji tkanek zwierzęcych Ćwiczenia – pisemne kolokwia zaliczeniowe sprawdzające teoretyczną wiedzę oraz kolokwium praktyczne sprawdzające umiejętność rozpoznawania tkanek zwierzęcych, specyficznych typów komórek oraz składników pozakomórkowych tkanek

13. Spis zalecanych lektur Histologia”. W. Sawicki PZWL. 2005 Histologia . Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii. Wyd. pod redakcją M. Zabla, Urban & Partner, 2000, 2008

1. Nazwa przedmiotu Antropogeneza 2. Kod przedmiotu ANTGE3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii człowieka4. Poziom przedmiotu zaawansowany 5. Rok studiów, semestr III rok – 6 semestr 6. Liczba punktów 37. Metody nauczania i formy zajęć Wykład (30 godzin); ćwiczenia (15 godzin) 8. Język wykładowy Język polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Wioletta Nowaczewska 10. Wymagania wstępne Podstawowe informacje dotyczące prymatologii,

ewolucjonizmu i anatomii człowieka.11 Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna - definicje gatunku stosowane w paleoantropologii; przykłady najstarszych spornych i bezspornych homininów; najnowsze poglądy naukowców dotyczące powiązań między gatunkami homininów. Student definiuje pojęcia: hominin, hominid, plezjomorfia, apomorfia, autapomorfia. Zna środowisko, narzedzia i dietę hominidów, cechy charakterystyczne dla morfologii czaszki poznanych gatunków homininów oraz cechy szkieletu postkranialnego wybranych reprezentantów rodzaju Australopithecus i Homo. Zna kryteria ustalania przynależności szczątków. Zna i rozumie podstawowe założenia koncepcji pochodzenia i ewolucji H. sapiens. Zna metody datowania bezwzględnego i względnego.

Umiejętności: Student identyfikuje i opisuje określone struktury kostne charakterystyczne dla morfologii czaszki i szkieletu postkranialnego poznanych gatunków homininów; wyjaśnia zasady klasyfikacji danych gatunków homininów; tłumaczy różnice w interpretacji pochodzenia naszego gatunku, opisuje założenia poszczególnych metod datowania, identyfikuje i rozróżnia adaptacje do chodu dwunożnego i biegu wytrzymałościowego,tłumaczy założenia poznanych koncepcji wyewoluowania dwunożności, dużego mózgowia i mowy; charakteryzuje najważniejsze znaleziska świadczące o występowaniu homininów na obszarze Polski.


Student jest chętny do nabywania nowej wiedzy, rozwija kreatywne myślenie ukierunkowane na dobór odpowiedniej argumentacji, chętnie współpracuje w grupie, podejmuje dyskusję nad danymi zagadnieniami, jest kreatywny w analizie uzasadnienia uznania danej koncepcji za najbardziej prawdopodobną.

12 Metody sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów

Pisemny egzamin testowy, referat z elementami dyskusji; dwa kolokwia w formie testu

13 Spis zalecanych lektur Aiello L., Dean Ch., 1996. An introduction to human evolutionary anatomy. Academic Press, London, Arsuaga J.L., Martínez I., Gracia A., Lorenzo C., 1997. The Sima de los Huesos crania (Sierra de Atapuerca, Spain). A comparative study. J. Hum. Evol. 33 (2/3), 219–281. Derwich M., Żurek A., (red.). 2002. Polska (dzieje cywilizacji i narodu). U źródeł Polski. Horyzont, Wydawnictwo Dolnośląskie Warszawa – Wrocław. Henke W., Tattersall I., 2007. Handbook of Paleoanthropology. vol. 3 Springer-Verlag, Berlin. Lewin R., 2002. Wprowadzenie do ewolucji człowieka. Prószyński i S-ka, Warszawa. Rak Y., 1983. The Australopithecine Face. Academic Press, New York. Wolpoff M.H., 1999. Paleoanthropology, 2nd edn. New York: McGraw-Hill.

1. Nazwa przedmiotu Antropologia biologiczna2. Kod przedmiotu ANBIOL

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla Biologii człowieka4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr I rok, semestr 16. Liczba punktów 57. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady 30h, ćwiczenia 30h8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Monika Krzyżanowska10. Wymagania wstępne Znajomość podstaw biologii i anatomii człowieka11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza (treści merytoryczne):Student rozumie interdyscyplinarność antropologii jako nauki biologicznej, wskazuje cechy wyjątkowe istoty ludzkiej na tle innych przedstawicieli rzędu Naczelnych ze szczególnym uwzględnieniem pionowej postawy ciała oraz dwunożnej lokomocji. Student zna ogólną charakterystykę głównych etapów oraz form w rozwoju filogenetycznym człowieka. Odtwarza przebieg rozwoju osobniczego oraz genetyczne i środowiskowe uwarunkowania właściwości biologicznych człowieka. Wskazuje strukturę, dynamikę oraz źródła zmienności populacji ludzkich.

Umiejętności: Student opisuje i rozróżnia etapy rozwoju rodowego człowieka oraz potrafi wyjaśnić prawidłowości i mechanizmy rozwoju osobniczego. Student swobodnie posługuje się instrumentarium antropometrycznym oraz stosuje podstawowe techniki pomiarów ciała i szkieletu człowieka. Potrafi wykorzystać odpowiednie normy rozwojowe oraz metody służące do oceny wieku biologicznego i chronologicznego.


Student jest świadomy uwarunkowań rozwoju rodowego i osobniczego człowieka. Postrzega źródła zmienności biologicznej człowieka.


Egzamin testowy na zaliczenie wykładu; zaliczenie ćwiczeń na podstawie kolokwiów oraz przygotowanego na wybrany temat referatu (prezentacji)

13. Spis zalecanych lektur Cameron N. (ed) 2006. Human Growth and Development. Academic Press, Elsevier. Lewin R. 2002. Wprowadzenie do ewolucji człowieka. Prószyński i S-ka, Warszawa. Malinowski A., Bożiłow W. 1997. Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy.Malinowski A., Strzałko J. (red). 1989. Antropologia. PWN, Warszawa-Poznań. Malinowski A., Wolański N. 1988. Metody badań w biologii człowieka. Wybór metod antropologicznych. PWN, Warszawa. Mayr E. 2002. To jest biologia. Prószyński i S-ka, Warszawa. Piontek J. 1985. Biologia populacji pradziejowych. UAM, Poznań. Ulijaszek S.J., Mascie-Taylor C.G.N. 2005. Anthropometry: the individual and the population. Cambridge Studies in Biological Anthropology, Cambridge University Press. Wolański N. (red). 1987. Czynniki rozwoju człowieka. Wstęp do ekologii człowieka. Trzecie wydanie, PWN, Warszawa. Wolański N. 2005. Rozwój biologiczny człowieka. PWN, Warszawa. Wolański N. 2006. Ekologia człowieka. PWN, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Antropologia morfologiczna2. Kod przedmiotu ANMOR

3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii człowieka

4. Poziom przedmiotu zaawansowany

5. Rok studiów, semestr II rok, semestr 3 (zimowy)


7. Metody nauczania i formy zajęć w 15, ćw 30 8. Język wykładowy Polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Paweł Dąbrowski10. Wymagania wstępne Anatomia człowieka, Antropologia biologiczna11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna podstawy anatomii porównawczej kręgowców i cechy morfologiczne ludzkiego ciała ze szczególnym uwzględnieniem, zmienności cech morfologicznych czaszki i głowy w filogenezie, i ontogenezie. Definiuje cechy opisowe i metryczne ludzkiego ciała. Wie jak przebiegają procesy wzrastania oraz kształtowania proporcji ciała w kontekście dymorfizmu płciowego. Rozumie procesy kontroli genetycznej struktur ciała.

Umiejętności: Dokonuje charakterystyki somatycznej człowieka przy zastosowaniu technik antropometrycznych i opisowych. Wykonuje statyczne i dynamiczne badania antropometryczne. Ocenia zmieniające się proporcje ciała w ontogenezie. Korzysta z zakresów norm rozwojowych. Analizuje wyniki pomiarów.


Student jest otwarty na współpracę w grupie podczas wykonywanych pomiarów antropologicznych. Szanuje i właściwe wykorzystuje sprzęt pomiarowy. Postępuje zgodnie z poleceniami prowadzącego zajęcia. Jest chętny do wykonywania analiz antropologicznych oraz prostych charakterystyk statystycznych.


Egzamin w formie zamkniętego testu jednokrotnego wyboru. Zaliczenie ćwiczeń na podstawie średniej ocen kolokwiów i zadania praktycznego dotyczącego analizy szkieletu ludzkiego

13. Spis zalecanych lektur Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, Łódź 1994; Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy. A. Malinowski, W. Bożiłow 1997; Martin R. 1988 Antropologie, Handbuch der Vergleichen Biologie des Menschen. Gustaw Fisher Verlag; Bochenek A., Raicher M., 1990: Anatomia człowieka PZWL

1. Nazwa przedmiotu Archeologia2. Kod przedmiotu ARCH

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny (sp. Biologia człowieka)


5. Rok studiów, semestr II sem. 3


7. Metody nauczania i formy zajęć -w- 30h, -ćw- 15h


9. Imię i nazwisko wykładowcy prof. dr hab. Jerzy Lodowski, dr Krzysztof Jaworski

10. Wymagania wstępne brak


Student zna prahistorię ziem polskich od pierwszych hominidów (dolny paleolit) około 500 000 lat temu do formowania się słowiańskich organizmów plemiennych wyprzedzających wykształcenie się państwa piastowskiego (tj. do IX wieku). Rozumie ewolucję wszystkich składników kultury ludzkiej tj. kultury materialnej, społecznej i duchowej z uwzględnieniem tak autoewolucji kulturowej poszczególnych populacji jak i kulturotwórczych wpływów zewnętrznych

Umiejętności: Student interpretuje źródła archeologiczne i pisane – starożytnych, bizantyjskich, wczesnośredniowiecznych


Student jest świadomy znaczenia poznania źródeł kształtowania się kultury słowiańskiej


Ocenianie ciągłe, zaliczenie na ocenę

13. Spis zalecanych lektur Praca zbiorowa. 1989: Pradzieje ziem polskich, t. I, cz. 1, 2. Od paleolitu do środkowego okresu lateńskiego. PWN, Warszawa-Łódź.; Gąssowski J., 1985: Kultura pradziejowa na ziemiach Polski. PWN, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Bezpieczeństwo ekologiczne2. Kod przedmiotu BEEK

3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Mikrobiologii

4. Poziom przedmiotu średnio-zaawansowanywskazany kurs ogólnej mikrobiologii i parazytologii

5. Rok studiów, semestr II sem. IV


7. Metody nauczania i formy zajęć

wykład 15h, ćwiczenia (konwersatorium) 30h

8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy prof. dr hab. Elżbieta Lonc

10. Wymagania wstępne wskazany kurs ogólnej mikrobiologii i parazytologii, podstawowe słownictwo z zakresu ekologii i ochrony środowiska


Student zna pojęcie i rodzaje bezpieczeństwa ekologicznego oraz zagrożenia epidemiologiczne, rozumie strategię zrównoważonego rozwoju. Zna historię przedsięwzięć na rzecz rozpoznania zagrożeń i ochrony środowiska. Rozpoznaje zagrożenia cywilizacyjne i epidemiczne zagrożenia środowiskowe. Zna Przyjazne środowisku metody integrowanej kontroli szkodników i wektorów chorób. Rozumie znaczenie i zastosowania GMO , zna akty prawne regulujące wytwarzanie i stosowanie GMO.

Umiejętności: Student rozpoznaje związki między ekologią a ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem; charakteryzuje współczesne zagrożenia ekologiczne jako konsekwencję podwójnej roli i miejsca człowieka w środowisku, tj. zarówno przyrodniczym jak i społeczno-kulturowym; wyszukuje literaturę na zadany temat; wartościuje kontrowersyjne materiały źródłowe; ocenia biologiczne (mikrobiologiczne) zagrożenia i sposoby przeciwdziałania.


Student jest otwarty na środowiskowe dyskusje m.in. nt. organizmów genetycznie zmodyfikowanych.


Egzamin pisemny. W trakcie trwania zajęć każdy student opracowuje i przedstawia w formie prezentacji multimedialnej temat z zakresu GMO, bioterroryzmu, epidemicznych zagrożeń środowiskowych, katastrof ekologicznych i. in. Ocenianie ciągłe w oparciu o aktywność studenta i sumienne przygotowanie do zajęć.

13. Spis zalecanych lektur Lonc E., Kantowicz E. 2005. Ekologia i Ochrona środowiska, Wyd. Naukowe PWSZ w Wałbrzychu; Poskrobko B., Poskrobko T., Skiba K. 2007. Ochrona biosfery, Wyd. PWE, Warszawa; Organizmy genetycznie zmodyfikowane. 2007. Materiały szkoleniowe, Wyd. Pol. Z IiTS, Oddział Wielkopolski, Poznań

1. Nazwa przedmiotu Bezpieczeństwo pracy i Ochrona P.poż.2. Kod przedmiotu BHP

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy

4. Poziom przedmiotu Podstawowy

5. Rok studiów, semestr I semester I

6. Liczba punktów -

7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład ilustrowany 5h, prezentacja, szkolenie praktyczne

8. Język wykładowy Polski

9. Imię i nazwisko wykładowcy Corocznie powoływani inspektorzy BHP



Student zna treść aktów prawnych związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy w szkołach wyższych, rozumie podstawowe pojęcia dotyczące bhp, wymienia czynniki szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe występujące podczas zajęć studenckich, zna procedury postępowania w razie zaistnienia wypadku oraz zasady udzielania pierwszej pomocy, rozpoznaje zagrożenia bhp i ppoż. występujące w miejscu nauki, zna sposoby organizacji ochrony przeciwpożarowej oraz przyczyny powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów,

Umiejętności: Student stosuje podczas zajęć podstawowe obowiązki i zadania wynikające z przepisów w zakresie zapobiegania pożarom i na wypadek powstania pożaru, posługuje się podstawowym sprzętem pożarniczym w razie konieczności udziela pierwszej pomocy


Student rozumie potrzebę przestrzegania przepisów BHP, podejmuje odpowiedzialność za własne postępowanie w zakresie bezpieczeństwa swojego i innych


zaliczenie pisemne podsumowujące kurs

13. Spis zalecanych lektur Dz.U.Nr 169 z 2003 r. poz. 1650 z późniejszymi zmianami Dz.U.Nr 81 z 1991 r. poz. 351 z późniejszymi zmianamiPierwsza pomoc w nagłych wypadkach (internet).

1. Nazwa przedmiotu Biocenozy mikroorganizmów (ćwiczenia terenowe)

2. Kod przedmiotu BIOMIKR



5. Rok studiów, semestr I rok semestr II


7. Metody nauczania i formy zajęć ćwiczenia terenowe 10h


9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Józef Mleczko



Student zna grupy mikroorganizmów dominujące w wybranych środowiskach; rozumie znaczenie mikroorganizmów dla funkcjonowania ekosystemów. Zna podstawowe metody ujawniania obecności mikroorganizmów.

Umiejętności: Student wykazuje zróżnicowania ugrupowań mikroorganizmów w mikrośrodowiskach. Stosuje w praktyce zasady obowiązujące przy zbieraniu próbek do badań mikrobiologicznych


Student jest świadomy powszechności występowania mikroorganizmów we wszystkich środowiskach.


Podstawą oceny jest sprawozdanie z wykonania poleconych zadań

13. Spis zalecanych lektur Materiały własne prowadzącego

1. Nazwa przedmiotu Biochemia2. Kod przedmiotu BIOCH

3. Typ przedmiotu obligatoryjny dla biologii eksperymentalnej i mikrobiologii i biologii z chemią


5. Rok studiów, semestr I lub II


7. Metody nauczania i formy zajęć wykład – 30 godzin; ćwiczenia – 60 godzin


9. Imię i nazwisko wykładowcy dr hab. Dagmara Jakimowicz10. Wymagania wstępne Podstawy chemii ogólnej i organicznej11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna budowę, podział, rolę biologiczną, biosyntezę oraz katabolizm: białek, węglowodanów, lipidów i kwasów nukleinowych; rozumie podstawy kinetyki enzymatycznej; zna rolę biologiczną witamin, koenzymów i inhibitorów oraz rozumie zjawisko allosterii; wie jak przebiega biosynteza ATP na drodze chemosyntezy oraz fosforylacji substratowej, oksydacyjnej i fotosyntetycznej; rozumie molekularny mechanizm replikacji, transkrypcji i translacji; zna przyczyny chorób molekularnych.

Umiejętności: Student potrafi identyfikować w materiale biologicznym: aminokwasy, białka, lipidy i kwasy nukleinowe; stosuje analityczne metody oznaczania i korzysta z metod oczyszczania i rozdziału biomolekuł; oblicza stężenia roztworów; posługuje się aparaturą laboratoryjną i zna zasady BHP .


Student jest świadomy sposobu użycia aparatury i odczynników; jest zdolny do pracy w grupie i dba o bezpieczeństwo pracy; postępuje zgodnie z instrukcją wykonania eksperymentu i obsługi aparatury; jest zorientowany jak należy zaplanować eksperyment i interpretować uzyskane wyniki.


Egzamin pisemny ( 90 min ) w formie testu wielokrotnego wyboru zawierający część otwartą do swobodnej wypowiedzi na temat teorii lub zjawiska biochemicznego. Zaliczenie od 55% prawidłowych odpowiedzi. Warunki zaliczenia ćwiczeń:75 % obecności na ćwiczeniach, ocena – średnia ocen uzyskanych z 6 sprawdzianów pisemnych z 6 tematów ćwiczeń.

13. Spis zalecanych lektur Biochemia – L.Stryer i wsp., PWN, Warszawa, 2009; Zarys biochemii – J.Bareta, A.Koj ; UJ Kraków, 2009

1. Nazwa przedmiotu Biochemia kurs podstawowy2. Kod przedmiotu BIOCHKP

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla biologii człowieka i środowiska


5. Rok studiów, semestr I, semestr letni

6. Liczba punktów

7. Metody nauczania i formy zajęć wykład – 20 godzin; ćwiczenia – 20 godzin


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dagmara Jakimowicz; dr hab.

10. Wymagania wstępne Wiadomości z chemii ogólnej i organicznej obowiązujące w liceum w klasie o profilu biologiczno-chemicznym


Student zna budowę, podział, rolę biologiczną, biosyntezę oraz katabolizm: białek, węglowodanów i lipidów; rozumie podstawy kinetyki enzymatycznej; zna rolę biologiczną witamin, koenzymówi inhibitorów oraz rozumie zjawisko allosterii; wie jak przebiega biosynteza ATP na drodze chemosyntezy oraz fosforylacji substratowej, oksydacyjnej i fotosyntetycznej.

Umiejętności: Student potrafi identyfikować w materiale biologicznym: aminokwasy, białka, lipidy; stosuje analityczne metody oznaczania i poznaje podstawowe metody oczyszczania i rozdziału biomolekuł; oblicza stężenia roztworów; posługuje się aparaturą laboratoryjną i zna zasady BHP obowiązujące w laboratorium biochemicznym.


Student jest świadomy sposobu użycia aparatury i odczynników; jest zdolny do pracy w grupie i dba o bezpieczeństwo pracy; postępuje zgodnie z instrukcją wykonania eksperymentu i obsługi aparatury.


Egzamin pisemny w formie testu jednokrotnego wyboru (60 min ) lub zawierający test i część otwartą ( 90 min. ) do swobodnej wypowiedzi na temat teorii lub zjawiska biochemicznego. Warunkiem zaliczenia egzaminu jest uzyskanie minimum 55% prawidłowych odpowiedzi. Warunki zaliczenia ćwiczeń: obecność na wszystkich ćwiczeniach, ocena – średnia ocen uzyskanych z 4 sprawdzianów pisemnych z 4 tematów ćwiczeń.

13. Spis zalecanych lektur Biochemia – L.Stryer i wsp., PWN, Warszawa, 2009; Biochemia Harpera – Murray R.K., Granner D.K., Rodwel V.W., PZWL, Warszawa, 2008

1. Nazwa przedmiotu Biogeochemia zjawisk i procesów ekologicznych w ekosystemach lądowych

2. Kod przedmiotu BIOGEL



5. Rok studiów, semestr III lic.


7. Metody nauczania i formy zajęć Ćwiczenia terenowe - 30 godz.


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr inż. Andrzej Stankiewicz

10. Wymagania wstępne Wiedza uzyskana po wysłuchaniu wykładu Ekologia Roślin

11. Zamierzone efekty kształcenia:Wiedza (treści merytoryczne):

Student definiuje środowisko leśne. Zna strukturę pionową, troficzną, paratroficzną i konkurencyjną ekosystemów leśnych. Student zna budowę profilu glebowego. Definiuje prognozę sukcesji badanego ekosystemu.

Umiejętności: Student opisuje strukturę pionową ekosystemu leśnego. Szacuje niektóre chemiczne właściwości gleby metodami terenowymi. Ocenia stopień akumulacji materii organicznej.


Student jest otwarty na współpracę w grupie. Świadomy zależności występujących w ekosystemach lądowych i zagrożeń związanych z ich degradacją. Zdolny do wybierania najlepszych sposobów zapobiegania degradacji ekosystemów lądowych.


Zaliczenie ustne lub pisemne

13. Spis zalecanych lektur Bednarek R. i inn. 2005. Badania ekologiczno gleboznawcze. PWN. Warszawa. Kozak D. i inn. 1999. Ochrona środowiska. Podręcznik do ćwiczeń terenowych. Chemiczne aspekty ochrony środowiska. Wydawnictwo UMCS. Lublin. Jones A. i inni. 2002. Nauki o środowisku. Ćwiczenia praktyczne. PWN. Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Biogeochemia zjawisk i procesów ekologicznych w ekosystemach wodnych

2. Kod przedmiotu BIOGEW

3. Typ przedmiotu Fakultatywny dowolnego wyboru4. Poziom przedmiotu Podstawowy, średnio zaawansowany5. Rok studiów, semestr II lic., semestr letni6. Liczba punktów 47. Metody nauczania i formy zajęć Ćwiczenia terenowe


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Agnieszka Klink

10. Wymagania wstępne Wiedza uzyskana po wysłuchaniu wykładu Ekologia roślin


Student zna podstawowe właściwości wód stojących i ich gradienty pionowe (światło, temperatura, tlen); nazywa zespoły organizmów w jeziorach i rozumie wzajemne zależności między nimi; zna wpływ otoczenia zbiorników na właściwości wody; rozumie rolę osadów dennych dla chemizmu wód oraz wskazuje na ich zróżnicowanie

Umiejętności: Student planuje badania pozwalające mu określić właściwości fizyko-chemiczne wody oraz stan troficzny zbiornika, przeprowadza podstawowe analizy wody, analizuje uzyskane wyniki oraz ocenia stan zbiornika oraz stopień jego eutrofizacji i zanieczyszczenia


Student jest świadomy roli ekosystemów wodnych w środowisku i ich zagrożeń wynikających z działalności człowieka, jest zdolny do podejmowania działań związanych z ochroną tych ekosystemów


Przygotowanie sprawozdania z przeprowadzonych badań oraz kolokwium zaliczeniowe w formie testu

13. Spis zalecanych lektur Kajak Z., 1998. Hydrobiologia – limnologia, Ekosystemy wód śródlądowych, PWN, Warszawa. Lampert W., Sommer U., 1996. Ekologia wód śródlądowych, PWN, Warszawa. Podbielkowski Z., Tomaszewicz H., 1984. Zarys hydrobotaniki, PWN, Warszawa. Dojlido J.R., 1995, Chemia wód powierzchniowych, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok. Chełmicki W., 2001,Woda. Zasoby, degradacja, ochrona. PWN, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Bioindykatory i bioindykacja z wykorzystaniem organizmów roślinnych

2. Kod przedmiotu BIOIND3. Typ przedmiotu Fakultatywny dowolnego wyboru 4. Poziom przedmiotu Podstawowy, średnio zaawansowany 5. Rok studiów, semestr III lic., semestr zimowy6. Liczba punktów 57. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady – 15 godzin, ćwiczenia- 30 godzin, konsultacje

8 Język wykładowy polski

9 Imię i nazwisko wykładowcy Dr Józef Krawczyk

10 Wymagania wstępne Wiedza uzyskana po wysłuchaniu wykładu Ekologia roślin (kurs podstawowy)

11 Zamierzone efekty kształcenia: Wiedza (treści merytoryczne)

Student zna podstawowe pojęcia dotyczące bioindykacji oraz metody bioindykacyjne i ich zastosowanie; definiuje monitoring biologiczny i techniczny; podaje sposób wykorzystania organizmów żywych, jako wskaźników jakości środowiska (wody, gleby i powietrza); zna reakcje organizmów na zanieczyszczenia środowiska (metale i pierwiastki śladowe , WWA, PCBs, dioksyny); zna metody badań zawartości pierwiastków w materiale biologicznym i próbach środowiskowych (próby kumulatywne).

Umiejętności: Student charakteryzuje metody bioindykacyjne oceny stanu środowiska; opisuje stopień odkształcenia środowiska na podstawie obserwacji roślin; planuje i przeprowadza doświadczenia terenowe i laboratoryjne; wybiera biotesty w zależności od typu zagrożeń; organizuje pobór prób w terenie i przeprowadza odpowiednie badania laboratoryjne; opracowuje uzyskane wyniki.


Student jest zdolny do samodzielnego przeprowadzenia biotestów, opracowania wyników badań oraz oceny stanu środowiska. Dba o prawidłowość stosowania wykorzystywanych metod.

12 Metody oceny Egzamin ustny lub pisemny, ocenianie ciągłe na ćwiczeniach, kolokwia zaliczeniowe

13 Spis zalecanych lektur Zimny H., 2006. Ekologiczna ocena stanu środowiska: Bioindykacja i biomonitoring. Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk, Warszawa., Migaszewski Z.M., Gałuszka A. 2007. Biomonitoring środowiska przyrodniczego [w] Podstawy geochemii środowiska s.421-458.,Walker C. H., i in. 2002. Podstawy ekotoksykologii. PWN, Warszawa, Bell J.N.B., Treshow M. 2004. Zanieczyszczenie powietrza a życie roślin. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Biogeografia2. Kod przedmiotu BIOGEO

3. Typ przedmiotu obligatoryjny dla biologii środowiska


5. Rok studiów, semestr III, zimowy


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 30h, konsultacje


9. Imię i nazwisko wykładowcy prof. dr hab. Wanda Wesołowska10. Wymagania wstępne elementarna znajomość geografii fizycznej, podstawowa

wiedza z dziedziny botaniki i zoologii systematycznej.11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student rozumie związki biogeografii z innymi naukami przyrodniczymi, zna metody pracy biogeografia. Rozumie podstawowe prawidłowości rozmieszczenia organizmów żywych na Ziemi oraz zależności różnorodności biologicznej poszczególnych lądów od warunków klimatycznych i przeszłości geologicznej Ziemi.

Umiejętności: Student charakteryzuje i opisuje główne biomy na kuli ziemskiej oraz wylicza charakterystyczne cechy krain biogeograficznych. Formułuje zasady klimatyczne, wyjaśnia wpływ warunków środowiska na zróżnicowanie życia. Interpretuje wpływ antropopresji na przyrodę.


Student wykazuje postawy prokonserwatorskie, jest świadomy zagrożeń dla różnorodności gatunkowej wynikających z nierozważnego gospodarowania zasobami przyrody.


Egzamin pisemny sprawdzający zrozumienie podstawowych prawidłowości biogeograficznych, oraz biegłe posługiwanie się przyswojoną wiedzą.

13. Spis zalecanych lektur Kostrowicki A. 1999. Geografia biosfery. PWN, Warszawa, 255 str. Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. 7. Podbielkowski Z. 1997. Szata roślinna Ziemi, Kurpisz sc, Poznań, 360 str. Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. 13. Umiński T. 1998. Zwierzęta Ziemi, Kurpisz sc, Poznań, 350 str.

1. Nazwa przedmiotu Biologia człowieka2. Kod przedmiotu BIOCZŁ3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla biologii eksperumentalnej, środowiska,

biologii z chemią i mikrobiologii4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr I - semestr zimowy6. Liczba punktów 37. Metody nauczania i formy zajęć wykład 15 godzin, ćwiczenia 15 godzin 8. Język wykładowy j. polski 9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Wioletta Nowaczewska 10. Wymagania wstępne Podstawowa wiedza dotycząca anatomii i fizjologii człowieka.11 Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza (treści merytoryczne):Student zna pozycję taksonomiczną człowieka, rozumie kryteria identyfikacji szczątków; zna założenia modelu pochodzenia Homo sapiens. Zna podstawowe adaptacje w morfologii szkieletu. Zna okresy rozwoju osobniczego człowieka i przykłady typów czynników nań wpływających. Zna typy biologicznych zmian przystosowawczych na poziomie organizmalnym i populacyjnym. Student zna podstawowe typy kości, stawów, mięśni, ogólną budowę szkieletu H. sapiens; zna podstawowe przykłady gatunków homininów należących do rodzaju Australopithecus i Homo. Student rozumie następujące pojęcia: centyl, siatka centylowa, morfogram. Student zna podstawowe punkty pomiarowe i wskaźniki opisujące budowę ciała ludzkiego. Student zna podstawowe koncepcje ras ludzkich (tzn. rys historyczny poglądów na temat występowania ras ludzkich) i rozumie dlaczego obecnie dominuje pogląd, zgodnie z którym rasy ludzkie nie istnieją.

Umiejętności: Student opisuje cechy wspólne dla homininów; identyfikuje cechy szkieletu wskazujące na dwunożność. Charakteryzuje poszczególne etapy ontogenezy H. sapiens. Opisuje biologiczne zmiany przystosowawcze naszego gatunku na wybranych przykładach. Rozróżnia podstawowe kości szkieletu człowieka współczesnego; charakteryzuje wybrane typy mięśni i stawów. Student opisuje podstawowe gatunki australopiteków i reprezentantów rodzaju Homo. Odczytuje dane z siatek centylowych, morfogramów. Wykonuje podstawowe pomiary ciała ludzkiego i prawidłowo interpretuje wartości obliczanych na ich podstawie wskaźników. Student charakteryzuje odmiany ludzkie oraz poszczególne koncepcje ras ludzkich.


Student jest kreatywny w doborze odpowiedniej argumentacji; rozwija twórcze myślenie, współpracuje z innymi osobami w grupie.

12 Metody sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów

Egzamin pisemny w formie testu, dwa kolokwia pisemne w formie testu zawierające zadana sprawdzające stopień zrozumienia poznanych pojęć umiejętność zastosowania poznanych metod badawczych

13 Spis zalecanych lektur Bochenek A., Raichel M., 1990. Anatomia człowieka, PZWL, Warszawa. Bogin B., 1999. Pattern of Human Growth. Cambridge University Press, Cambridge. Lewin R., 2002. Wprowadzenie do ewolucji człowieka. Prószyński i S-ka, Warszawa. Malinowski A, Bożiłow W., 1997. Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy. PWN, Warszawa. Malinowski A., Strzałko J., 1989. Antropologia. PWN, Warszawa. Malinowski A., Wolański N., 1988. Metody badań w Biologii Człowieka. Wybór Metod Antropologicznych. PWN, Warszawa. Ulijaszek S.J., Johnston F.E., Preece M.A., 1998. The Cambridge Encyclopedia of Human Growth and Development. Cambridge University Press, Cambridge. Wolański N., (red.) 1987. Czynniki Rozwoju Człowieka. Wstęp do Ekologii Człowieka. 3-cie wydanie, PWN, Warszawa. Wolański N., 2005. Rozwój biologiczny człowieka. Podstawy auksologii, gerontologii i promocji zdrowia. PWN, Warszawa. Wolański N., 2006. Ekologia człowieka. PWN, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Biologia komórki roślinnej

2. Kod przedmiotu BIKOR

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla biologii eksperymentalnej


5. Rok studiów, semestr II rok, semestr 3


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład (15h), ćwiczenia (30h)


9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof. dr hab. Beata Zagórska-Marek

10. Wymagania wstępne Podstawowy zakres wiadomości z biochemii


Student zna budowę i funkcję roślinnych struktur komórkowych, rozumie podstawowe procesy zachodzące w komórce roślinnej. Zna podstawowe typy mikroskopów oraz wybranych technik wykorzystywanych w biologii komórki.

Umiejętności: Student obsługuje mikroskopy: polaryzacyjny i kontrastu fazowego; wykonuje proste reakcje histochemiczne; analizuje i interpretuje obrazy mikroskopowe i mikrofotografie.


Student zdolny do posługiwania się protokołami i przestrzegania zasad bezpieczeństwa podczas zajęć; aktywny w trakcie ćwiczeń, dbający o wykorzystywany na zajęciach sprzęt


Podstawą oceny końcowej będą: Wykład: egzamin pisemny Ćwiczenia: cząstkowe kolokwia zaliczeniowe, ocena postawy i pracy na zajęciach.

13. Spis zalecanych lektur Wojtaszek i wsp. Biologia komórki roślinnej. T1. Struktura. T2. Funkcja, PWN, Warszawa, 2006, 2007. Alberts i wsp. Podstawy biologii komórki. PWN Warszawa 2005. Alberts i wsp. Molecular biology of the cell. 2005-2009. Kłyszejko-Stefanowicz i wsp. Cytobiochemia. 2002. „Postępy Biologii Komórki” – periodyk (wskazane artykuły). Buchanan i inn. Biochemistry and Molecular Biology of Plants. John Wiley & Sons, Inc. 2000

1. Nazwa przedmiotu Biologia komórki zwierzęcej2. Kod przedmiotu BIKOZ

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla Biologii Eksperymentalnej

4. Poziom przedmiotu średnio-zaawansowany

5. Rok studiów, semestr Rok II



Wykład 15 godzinĆwiczenia 30 godzin


9. Imię i nazwisko wykładowcy

dr hab. Bożena Simiczyjew

10. Wymagania wstępne Znajomość biochemii


Student zna podstawową organizację komórki zwierzęcej na poziomie morfologicznym i ultrastrukturalnym; odpowiednio nazywa struktury komórkowe, rozumie funkcje organelli komórkowych; zna i rozumie przebieg podziałów komórkowych; definiuje wybrane połączenia międzykomórkowe.

Umiejętności: Student charakteryzuje i rozpoznaje poszczególne struktury komórkowe i wyjaśnia zależności pomiędzy nimi; wykorzystuje wiedzę teoretyczną do analizy preparatów histologicznych oraz zdjęć z różnych typów mikroskopów (w tym: transmisyjnego mikroskopu elektronowego); rozpoznaje określone stadia podziałów komórkowych; rozróżnia wybrane połączenia międzykomórkowe


Student jest chętny do obserwacji mikroskopowych i analizy różnych typów zdjęć; jest zdolny do rozpoznawania struktur w komórkach zwierzęcych oraz stadiów podziału komórki (zarówno mitotycznego jak i mejotycznego) i podstawowych typów połączeń międzykomórkowych; świadomie używa terminów cytologicznych


Wykład – pisemny test zaliczeniowy obejmujący zagadnienia:Struktura i funkcja omawianych organelli komórki zwierzęcejPodziały komórkowe (mitoza i mejoza)Struktura i funkcja połączeń międzykomórkowychĆwiczenia – kolokwia zaliczeniowe pisemne oraz praktyczne rozpoznawanie struktur komórkowych i stosowanych metod badawczych

13 Spis zalecanych lektur „Podstawy biologii komórki” red. Alberts i wsp. PWN Warszawa 2005, Molecular biology of the cell” red. Alberts i wsp. 2007Cytobiochemia” red. Kłyszejko-Stefanowicz i wsp. 2002, „Strukturalne podstawy biologii komórki” Kilarski, PWN Warszawa 2003, „Postępy Biologii Komórki” – periodyk

1. Nazwa przedmiotu Biologia konserwatorska2. Kod przedmiotu BKON

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla Biologii środowiska


5. Rok studiów, semestr III, sem. V

6. Liczba punktów 57. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 30h, ćwiczenia 30h8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof. dr hab. D. Tarnawski, dr inż. M. Kadej10. Wymagania wstępne Kursy podstawowe z botaniki, ekologii, zoologii i ochrony

środowiska11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza (treści merytoryczne):Student zna podstawy teoretyczne biologii konserwatorskiej i biosozologii, klasyczne przykłady zanikania gatunków, gatunki zagrożone, charyzmatyczne, tarczowe, parasolowe, inwazyjne, kategorie zagrożenia gatunków, czerwone księgi i listy gatunków zagrożonych, restytucje, reintrodukcje. Student rozumie naturalne i antropogeniczne mechanizmy wymierania, taksonomiczne problemy biologii konserwatorskiej, oceny ryzyka wymarcia, metody waloryzacji i inwentaryzacji przyrody. Student porządkuje zasady oceny i ochrony różnorodności biologicznej na poziomie genetycznym, gatunkowym, biocenotycznym i krajobrazowym. Zna metody ochrony przyrody, interpretuje biologiczne podstawy zarządzania zasobami przyrodniczymi.

Umiejętności: Student porządkuje ogólną wiedzę na temat biologii konserwatorskiej. Posługuje się właściwymi terminami w zakresie ochrony różnorodności biologicznej. Wykorzystuje różne metody waloryzacji i inwentaryzacji przyrodniczej. Ocenia potencjał zasobów przyrodniczych oraz sposoby zarządzania nimi. Analizuje i prezentuje zagrożenia dla bioróżnorodności.


Student jest otwarty na dialog o współczesnych problemach biologii konserwatorskiej. Kreatywny w podejmowaniu wspólnych działań edukacyjnych na polu ochrony przyrody. Zorientowany na współpracę z podmiotami zaangażowanymi w działania związane z ochroną przyrody.


Ocena na podstawie testu jednokrotnego wyboru, ocena wygłoszonej prezentacji, opracowań, esejów, ocena wykonania zadań i zreferowania wyników.

13. Spis zalecanych lektur Symonides E. 2008. Ochrona przyrody, WUW., 768 str. Szyszko J., Rylke J., Jeżowski D. (red.), 2002: Ocena i wycena zasobów przyrodniczych. Wyd. SGGW, Warszawa. Winpenny J.T., 1995. Wartość środowiska. Metody wyceny ekonomicznej. Państw. Wyd. Ekonomiczne, Warszawa. Poradniki, przewodniki metodyczne publikowane w wersji elektronicznej PDF. przez IOP lub organizacje pozarządowe.

1. Nazwa przedmiotu Biologia lasu - wprowadzenie2. Kod przedmiotu BIOLAS

3. Typ przedmiotu fakultatywny dowolnego wyboru


5. Rok studiów, semestr V semestr, studia licencjackie


7. Metody nauczania i formy zajęć wykład – 30 godz., ćwiczenia – 45 godz (w tym terenowe)konsultacje, zajęcia laboratoryjne, praktyczna weryfikacja wiedzy w terenie


9. Imię i nazwisko wykładowcy wykład - prof. dr hab. Tomasz Wesołowskićwiczenia - dr Adrian Smolis, dr Tomasz Szymura,

10. Wymagania wstępne Zaliczone podstawowe kursy botaniki, zoologii i ekologii


Student zna podstawowe cechy lasu i główne ich typy w Polsce i na świecie, oraz procesy naturalne zachodzące w tych ekosystemach. Rozumie cykliczną fluktuację zasobów. Zna podstawowe pojęcia stosowane w gospodarce leśnej.

Umiejętności: Student samodzielnie zbiera i analizuje dane w ekosystemach leśnych. Ocenia strukturę przestrzenną lasu, docenia rolę martwego drewna w ekosystemach leśnych, ocenia różnorodność biologiczną lasu. Rozpoznaje główne zagrożenia i zaproponuje metody użytkowania lasów przy zachowaniu ich biologicznej roli.


Student postrzega antropopresję na ekosystemy leśne, podejmuje aktywne działania na rzecz zachowania różnorodności gatunkowej w lasów.


wykład - zaliczenie pisemne na ocenęćwiczenia - ocenianie ciągłe

13. Spis zalecanych lektur Gutowski J. M., Bobiec A., Pawlaczyk P., Zub K. 2004. Drugie Życie Drzewa. WWF Polska Warszawa-Hajnówka. Hunter Malcolm L. Jr. Maintaining Biodiversity in Forest Ecosystems. Cambridge University Press. Lowman M. D., Nadkarmi N. M. 1995. Forest canopies. Academic Press, New York. Obmiński. Z. 1977. Ekologia lasu. PWN, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Biologia molekularna2. Kod przedmiotu BIOMOL

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla biologii eksperymentalnej

4. Poziom przedmiotu Średniozaawansowany

5. Rok studiów, semestr Rok II; semestr IV


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady (30 godz.); ćwiczenia laboratoryjne (45 godz.)


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr hab. prof. Robert Wysocki

10. Wymagania wstępne Student powinien posiadać podstawowy zakres wiadomości z biochemii, genetyki i biologii komórki


Student: wie jak komórki odczytują swój genom, rozumie podstawowe mechanizmy regulacji ekspresji genów, rozumie w jaki sposób komórki osiągają stan homeostazy, wie jak komórki przeprowadzają replikację i naprawę DNA na poziomie molekularnym , rozumie podstawowe mechanizmy kontroli cyklu komórkowego i śmierci komórki, zna genetyczne podstawy rozwoju zwierząt

Umiejętności: Student: planuje proste eksperymenty biologiczne, przeprowadza proste eksperymenty biologiczne, interpretuje uzyskane wyniki i sformułować wnioski, opracowuje i opisuje uzyskane wyniki w postaci sprawozdania,


Student: wykazuje umiejętność pracy w zespole, postępuje zgodnie z zasadami BHP i bioetyki, interpretuje zjawiska i dzieli się wiedzą, jest świadomy i odpowiedzialny za siebie i innych podczas pracy z substancjami niebezpiecznymi, jest kreatywny w wyciąganiu wniosków


Ocena pracy studenta: ocena ciągła na ćwiczeniach (kolokwia zaliczeniowe po każdym bloku ćwiczeń), sprawozdania, ocena końcowa na podstawie zaliczenia końcowego, egzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru)

13. Spis zalecanych lektur „Podstawy biologii komórki”, Alberts i wsp., PWN 2005; „Genomy”, T. A. Bron, PWN 2009; “Genetyka molekularna” P. Węgleński, PWN 2007; „Biochemia (wydanie IV)”, J.M. Berg, L. Stryer, J. L. Tymoczko, PWN 2009; „Genes IX”, B. Lewin, 2007.

1. Nazwa przedmiotu Biologia owadów2. Kod przedmiotu BIOOW3. Typ przedmiotu Fakultatywny4. Poziom przedmiotu Średnio-zaawansowany5. Rok studiów, semestr 2 lub 3 rok6. Liczba punktów 67. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady 20 godzin i ćwiczenia 30 godzin8. Język wykładowy Polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Jarosław Kania10. Wymagania wstępne Kursy podstawowe z zakresu zoologii bezkręgowców11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna morfologię poszczególnych stadiów rozwojowych owadów, wskazuje cechy pozwalającymi na odróżnienie przedstawicieli wszystkich rzędów Insecta, rozumie mechanizmy przeżycia (mimikra, obrona, atak, zdobywanie pokarmu), zna zachowania godowe i sposoby rozmnażania, wie jak wygląda opieka nad potomstwem i jaka jest struktura społeczeństw owadów społecznych, oraz owady szkodliwe dla gospodarki, owady pożyteczne i chronione.

Umiejętności: Student porządkuje ogólną wiedzę na temat budowy, bioróżnorodności owadów, ich biologii i zachowań. Posługuje się metodami i sprzętem do pozyskiwania Insecta w terenie (połowy w ciągu dnia i zbieranie owadów na światło, wszelkimi możliwymi sposobami) oraz rozpoznaje gatunki podczas zajęć laboratoryjnych. Wykorzystuje różne metody preparacji poszczególnych fragmentów ciała (tj. aparaty kopulacyjne samców i samic, odnóża, skrzydła) sporządza preparaty balsamowe, glicerynowe i inne. Posługuje się kluczami i atlasami służącymi do oznaczania owadów.


Student jest chętny do zapoznania się ze światem owadów zarówno rodzimych jak i tropikalnych, świadomy zagrożeń jakie niesie gospodarka człowieka i inne procesy dla wymierających gatunków. Jest otwarty na współpracę w podgrupach podczas ćwiczeń terenowych jak i w laboratorium, jest chętny do poznania bioróżnorodności rodzimej entomofauny i metod jej opracowywania.


Wykład – zaliczenie na podstawie przedstawionego eseju (dowolny temat dotyczący entomologii, który wybiera student po konsultacji z prowadzącym przedmiot). Ćwiczenia – zaliczenie na podstawie pracy i zdobytej wiedzy przez studenta ocenianej na bieżąco (tj. zaangażowanie, jakość i przydatność sporządzonych preparatów na szkiełkach mikroskopowych, estetyka i prawidłowy sposób preparacji zebranych przez siebie okazów imaginalnych oraz umiejętność posługiwania się kluczami do oznaczania owadów).

13. Spis zalecanych lektur Szwanwicz. B. Entomologia ogólna, 1956 Moraczewski J. i in. Ćwiczenia z zoologii bezkręgowców, 1980 Grabda E. (red.) Zoologia bezkręgowce, 1985 Boczek J. Wybrane działy zoologii, 1982 Wigglesworth V. B. Życie owadów, 1977 Klimaszewski S. M. Zarys entomologii ogólnej, 1996 Atlasy, przewodniki, klucze do oznaczania i strony internetowe.

1. Nazwa przedmiotu Biologia populacji ludzkich2. Kod przedmiotu BHUPO3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii człowieka4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr rok III, semestr I6. Liczba punktów 57. Metody nauczania i formy zajęć -w- 30h, -ćw- 15h8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Bożena Kurc-Darak

10. Wymagania wstępne Znajomość podstawowej terminologii związanej z ekologią człowieka, paleoantropologią i genetyką.


Student definiuje podstawowe pojęcia biologii populacji ludzkich oraz zna jej specyfikę, charakteryzuje historię gatunku ludzkiego, zjawiska adaptacji i odmienności populacji ludzkich, zna strukturę biologiczną populacji ludzkich, rozumie koncepcję stresu w biologii, potrafi ocenić wartość poznawczą kostnych markerów stresu fizjologicznego w badaniach populacji pradziejowych, rozumie podstawowe zagadnienia związane z paleodemografią.

Umiejętności: Student wyjaśnia zjawiska adaptacji związane z przekazem genetycznym, wskazuje czynniki adaptacyjne występujące obecnie i w przeszłości, objaśnia związki między populacjami ludzkimi, wykazuje umiejętność interpretacji procesów prowadzących do powstania współczesnego zróżnicowania biologicznego populacji ludzkich, tłumaczy zmiany zachodzące w systemach biokulturowych w dziejach człowieka.


Student chętnie realizuje zadania wynikające z programu zajęć, sumiennie uczestniczy w zajęciach, jest otwarty na nowe zagadnienia związane z biologią populacji ludzkich.


Egzamin pisemny w formie testu.

13. Spis zalecanych lektur Krzanowska H. i wsp., 1982, Wprowadzenie do genetyki populacji, PWN. Krzanowska H. i wsp., 1995, Zarys mechanizmów ewolucji. PWN. Malinowski A., Strzałko J., 1990, Antropologia. PWN Piontek J., 1996, Biologia populacji pradziejowych. Zarys metodyczny, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań Piontek J. (red.), 1988, Szkice z antropologii ogólnej. Propozycje teoretyczno-metodyczne badań społeczeństw pradziejowych, Wydawnictwo Naukowe UAMStrzałko J., Henneberg M., Piontek J., 1980, Populacje ludzkie jako systemy biologiczne, PWN.

1. Nazwa przedmiotu Biologia roślin drzewiastych

2. Kod przedmiotu BIODRZ


4. Poziom przedmiotu Średnio zaawansowany

5. Rok studiów, semestr III rok, semestr letni




9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Elżbieta Myśkow

10. Wymagania wstępne Brak


Student zna budowę i rozwój roślin wieloletnich, zna metody pozwalające na oznaczanie drewna, rozumie procesy zachodzące w kambium prowadzące do tworzenia falistego drewna.

Umiejętności: Student rozpoznaje podstawowe rodzaje drewna przy użyciu kluczy do oznaczania drewna; umie wykonywać preparaty mikroskopowe z drewna


Student aktywny w trakcie ćwiczeń, zainteresowany poszerzaniem swojej wiedzy, dbający o wykorzystywany na zajęciach sprzęt


Podstawą oceny końcowej będą: Wykład: egzamin pisemny Ćwiczenia: cząstkowe oceny z poszczególnych tematów.

13. Spis zalecanych lektur Hejnowicz Z. 2002 „Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy wegetatywne” PWNHejnowicz Z. 1973 „Anatomia rozwojowa drzew” PWN

1. Nazwa przedmiotu Biologia rozwoju roślin

2. Kod przedmiotu BIORORO

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla biologii eksperymentalnej


5. Rok studiów, semestr III rok, semestr 6





10. Wymagania wstępne Podstawowy zakres wiadomości z biochemii i biologii komórki


Student zna podstawowe procesy rozwojowe u roślin, takie jak embriogeneza, organogeneza, różnicowanie. Rozumie genetyczną i epigenetyczną regulację tych procesów.

Umiejętności: Student samodzielnie wykonuje proste zadania badawcze i i interpretuje uzyskane wyniki.


Student jest otwarty na współpracę w grupie, kreatywny, zdolny do wyciągania wniosków.


Podstawą oceny końcowej będą: Wykład: egzamin pisemny Ćwiczenia: kolokwium zaliczeniowe, ocena postawy i pracy na zajęciach.

13. Spis zalecanych lektur Wojtaszek i wsp. Biologia komórki roślinnej. T1. Struktura. T2. Funkcja, PWN, Warszawa, 2006, 2007. Hejnowicz Z. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. PWN 2002. Leyser O., Day S., Mechanisms in plant development. Blackwell Publ. 2003.

1. Nazwa przedmiotu Biologia rozwoju zwierząt2. Kod przedmiotu BIOROZW

3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii eksperymentalnej

4. Poziom przedmiotu średnio zaawansowany, zaawansowany

5. Rok studiów, semestr Rok III, semester 5


7. Metody nauczania i formy zajęć wykłady-15 godzin, ćwiczenia-30 godzin

8. Język wykładowy j. polski

9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof. dr hab. Janusz Kubrakiewicz

10. Wymagania wstępne Podstawowy zakres wiadomości z biochemii i biologii komórki


Student zna i rozumie mechanizmy ustalania wzorów ekspresji genetycznej, interakcji komórkowych w procesach rozwojowych. Rozumie ewolucję systemów rozwojowych oraz zjawisko pamięci komórkowej. Zna rolę morfogenów.

Umiejętności: Student objaśnia mechanizmy ustalania wzorów ekspresji genetycznej. Charakteryzuje interakcje komórkowe w procesach rozwojowych oraz pamięć komórkową. Wyjaśnia ewolucję systemów rozwojowych. Tłumaczy rolę morfogenów.


Student jest świadomy mechanizmów różnicowania i morfogenezy u zwierząt.


Wykład – pisemny egzamin końcowy sprawdzający wiadomości z zakresu różnicowania i morfogenezy u zwierzątĆwiczenia-pisemne kolokwia zaliczeniowe z treści realizowanych na ćwiczeniach

13. Spis zalecanych lektur „Podstawy embriologii zwierząt i człowieka” Jura, Klag (red.) PWN Warszawa 2005; „Biologia rozwoju” Twymann, PWN 2003

1. Nazwa przedmiotu Biologia rozwoju człowieka2. Kod przedmiotu BRCZ

3. Typ przedmiotu obligatoryjny dla biologii człowieka


5. Rok studiów, semestr I rok studiów licencjackich, semestr letni


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady – 15 godz.


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Izabela Jędrzejowska

10. Wymagania wstępne Podstawowy zakres wiadomości z biologii rozwoju na poziomie szkoły średniej


Student zna kolejne etapy rozwoju prenatalnego człowieka, rozumie wybrane mechanizmy rozwoju zarodkowego człowieka. Wie jaki jest przebieg gametogenezy, zapłodnienia, bruzdkowania, różnicowania listków zarodkowych, implantacji, zna budowę, funkcje i etapy rozwoju błon płodowych i łożyska, genezę ciąży bliźniaczej oraz krytyczne okresy w rozwoju prenatalnym.

Umiejętności: Student objaśnia gametogenezę i zapłodnienie. Rozróżnia i charakteryzuje początkowe etapy rozwoju prenatalnego człowieka (bruzdkowanie, gastrulację, implantację, rozwój błon płodowych i łożyska), analizuje przemiany zachodzące podczas rozwoju i wymienia krytyczne okresy w rozwoju prenatalnym człowieka.


Student jest świadomy przebiegu początkowych etapów rozwoju prenatalnego człowieka oraz krytycznych okresów rozwoju.


Pisemny sprawdzian weryfikujący znajomość przebiegu rozwoju prenatalnego człowieka

13. Spis zalecanych lektur Embriologia. H. Bartel. PZWL, 2004

1. Nazwa przedmiotu Bioróżnorodność terenów zurbanizowanych (ćwiczenia terenowe)

2. Kod przedmiotu BIOTEZ

3. Typ przedmiotu Fakultatywny (dowolnego wyboru)

4. Poziom przedmiotu podstawowy / średnio-zaawansowany

5. Rok studiów, semestr III lic. (sem. VI – letni)

6. Liczba punktów 5 pkt.

7. Metody nauczania i formy zajęć Ćwiczenia terenowe (45 godz.), zblokowane w okresie ostatnich dwóch tygodni zajęć semestru letniego


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Jarosław Proćków, Prof. dr hab. Dariusz Tarnawski oraz

10. Wymagania wstępne do przedmiotu można przystąpić po zaliczeniu kursów z „Organizmów zarodnikowych i roślin nasiennych” oraz „Zoologii bezkręgowców”


Student zna rośliny, grzyby i zwierzęta, występujące w najbliższym otoczeniu człowieka, m.in. w obrębie następujących siedlisk: tereny zabudowane, lasy i parki, zadrzewienia śródpolne, pola uprawne, zbiorniki wód stojących pochodzenia naturalnego i antropogenicznego, wody płynące w bliskim sąsiedztwie człowieka, według zróżnicowania przepływu mas wodnych, gruzowiska, wysypiska śmieci, itp.

Umiejętności: Student rozróżnia pospolite gatunki roślin, grzybów i zwierząt, ponieważ identyfikuje ich cechy diagnostyczne. Student biegle posługuje się kluczami do oznaczania różnych grup organizmów bezpośrednio w terenie


Student jest chętny do zapoznania się z bioróżnorodnością terenów zurbanizowanych i otwarty na zapoznanie się z gatunkami rzadszymi, w tym chronionymi i zagrożonymi oraz świadomy konieczności ich zachowania i zdeterminowany w dążeniu do tego celu; dba o ochronę żywych zasobów.


Ocenianie ciągłe w trakcie ćwiczeń terenowych, ocena ćwiczeń praktycznych, kolokwium zaliczeniowe pisemne ze znajomości pospolitych organizmów oraz ich cech diagnostycznych (forma do wyboru przez prowadzących).

13. Spis zalecanych lektur Dostępne na rynku klucze do oznaczania roślin naczyniowych i organizmów zarodnikowych oraz bezkręgowców

1. Nazwa przedmiotu Botanika środowiskowa (wakacyjne ćwiczenia terenowe Rudzie Milickiej)

2. Kod przedmiotu BŚCTW

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla Biologii środowiska

4. Poziom przedmiotu Podstawowy, średnio zaawansowany

5. Rok studiów, semestr II, semestr letni



Ćwiczenia terenowe


9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Zygmunt Dajdok, dr Lucyna Mróz, dr Agnieszka Klink, dr Jarosław Proćków

10. Wymagania wstępne Podstawowe informacje z zajęć z „Organizmy zarodnikowe” i „Rośliny nasienne” oraz z „Ekologia ogólna”


Student zna podstawowe gatunki roślin naczyniowych wchodzące w skład zbiorowisk leśnych, łąkowych, ruderalnych wodnych i szuwarowych; podaje właściwości wskaźnikowe wybranych przedstawicieli flory; wskazuje na podstawowe cechy morfologiczne ułatwiające rozpoznanie roślin i zaliczenie do grup związanych z odpowiednimi typami siedlisk; rozumie powiązania pomiędzy antropopresją i składem gatunkowym zbiorowisk roślinnych; zna oddziaływanie czynników środowiska na rośliny; podaje typologię ekologiczną roślin.

Umiejętności: Student rozpoznaje podstawowe grupy gatunków charakterystyczne dla różnych typów siedlisk ze szczególnym uwzględnieniem roślin wodnych i szuwarowych; wykorzystuje podstawowe klucze i atlasy w określaniu składu gatunkowego fitocenoz; określa wpływ człowieka na szatę roślinną na podstawie udziału gatunków synantropijnych; opisuje oddziaływanie czynników środowiskowych na rośliny, analizuje przystosowania roślin do środowiska na podstawie ich obserwacji.


Student jest zdolny do określenia warunków siedliskowych oraz waloryzacji zbiorowisk roślinnych na podstawie ich składu gatunkowego; jest świadomy roli człowieka w kształtowaniu szaty roślinnej; postrzega relację między środowiskiem a roślinami;

12. Metody sprawdzenia osiągnięcia efektów

Kolokwium z rozpoznawania gatunków poznanych na ćwiczeniach oraz test sprawdzający opanowanie prezentowanego materiału;

13. Spis zalecanych lektur Szoszkiewicz K., Jusiak Sz., Zgoła T. Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych w Polsce. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 2008; Podbielkowski Z., Podbielkowska M. Przystosowanie roślin do środowiska. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, 1992; Podbielkowski Z., Tomaszewicz H. Zarys hydrobotaniki. PWN, Warszawa, 1979; Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. Geografia roślin, Wyd. Nauk. PWN, 2002; Atlasy roślin różnych środowisk – Multico.

1. Nazwa przedmiotu Budowa i funkcje struktur komórkowych mikroorganizmów

2. Kod przedmiotu BFSKM3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla specjalności Mikrobiologia4. Poziom przedmiotu rozszerzony5. Rok studiów, semestr III, semester zimowy6. Liczba punktów 57. Metody nauczania i formy zajęć Wykład (30 godz.): 10 tygodni po 3 jednostki lekcyjne

tygodniowo, ćwiczenia laboratoryjne (30godz.) 8. Język wykładowy Polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr hab. Gabriela Bugla-Płoskońska10. Wymagania wstępne Wiadomości z zakresu mikrobiologii podstawowej i ogólnej11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student: przedstawia budowę osłon komórkowych bakterii; wskazuje na różne koncepcje budowy mureiny; opisuje molekularną budowę struktur komórkowych bakterii; wymienia materiały zapasowe obecne w komórkach bakterii oraz charakteryzuje barwniki wytwarzane przez bakterie; wskazuje na udział poszczególnych struktur komórkowych bakterii w zjawisku quorum sensing oraz tworzeniu biofilmów; definiuje pojęcie mimikry molekularnej i nazywa struktury komórkowe bakterii zaangażowane w to zjawisko;

Umiejętności: Student : dokonuje korelacji pomiędzy budową molekularną wybranych struktur komórkowych bakterii a ich funkcją biologiczną; samodzielnie wykonuje barwienia proste i złożone; w oparciu o przeprowadzone obserwacje mikroskopowe rozróżnia wybrane elementy komórki bakterii; stosuje zasady jałowości i pracy sterylnej; pracując samodzielnie prawidłowo wykorzystuje podstawowe techniki laboratoryjne do wykonywania eksperymentów; przygotowuje roztwory oraz wybrane podłoża mikrobiologiczne biegle posługuje się podstawową terminologią mikrobiologiczną szczególnie w zakresie budowy komórki prokariotycznej; pracuje zespołowo w nad rozwiązywaniem problemów mikrobiologicznych;


Student: jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo własne i innych podczas pracy, stosuje przepisy BHP obowiązujące w pracowni mikrobiologicznej; w ocenie pracy własnej i otrzymanych wyników zachowuje postawę krytyczną; aktywnie uczestniczy w przebiegu zajęć eksperymentalnych nieustannie dąży do aktualizowania swojej wiedzy


Egzamin pisemny, w formie testu zawierającego pytania zamknięte i otwarte; 2 testy teoretyczne ( zadania zamknięte i otwarte) i 1 kolokwium praktyczne. Ocenie podlega praca manualna oraz aktywność w trakcie zajęć

13. Spis zalecanych lektur Baj J., Markiewicz Z., Biologia molekularna bakterii, PWN, Warszawa 2007; Artykuły specjalistyczne w Postępach Mikrobiologii oraz Kosmos-Problemy Nauk Biologicznych, wskazane przez Prowadzącego zajęcia

1. Nazwa przedmiotu Chemia analityczna2. Kod przedmiotu CHANA

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny


5. Rok studiów, semestr I


7. Metody nauczania i formy zajęć -w- 15h, laboratorium 15h, konsultacje


9. Imię i nazwisko wykładowcy Lucjan Jerzykiewicz, dr

10. Wymagania wstępne Znajomość podstaw chemii w zakresie chemii ogólnej.


Student, na podstawie zgromadzonej wiedzy, zna zasady pobierania próbek i ich oznaczania. Wyjaśnia i ocenia parametry decydujące o efektywności zastosowania określonych metod analitycznych. Zna i stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium chemicznym.

Umiejętności: Stosuje odpowiednie metody analizy chemicznej w identyfikacji prostych związków chemicznych. Prawidłowo interpretuje uzyskane wyniki badań i je weryfikuje oraz ocenia popełnione błędy. Opracowuje uzyskane wyniki w formie raport końcowego.


Student jest otwarty na współpracę w grupie. Jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy w laboratorium chemii analitycznej własnej i innych.


Wykład: pisemne zaliczenie, możliwość ustnej poprawy oceny. Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia wykładu jest zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych.Laboratorium: kolokwia cząstkowe z poszczególnych działów, ocena pracy na ćwiczeniach oraz raport końcowy po każdym ćwiczeniu.

13. Spis zalecanych lektur Lipiec T., Szmal Z. S. „Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej”, PZWL, Warszawa 1996. Śliwa A. „Obliczenia chemiczne”, PWN, Warszawa 1982. Minczewski J., Marczenko Z. „Chemia analityczna”, PWN, Warszawa 2004.

1. Nazwa przedmiotu Chemia fizyczna2. Kod przedmiotu CHFIZ

3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii z chemią


5. Rok studiów, semestr II


7. Metody nauczania i formy zajęć wykłady 30h, ćwiczenia laboratoryjne 30h8. Język wykładowy polski

9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr hab. prof. Jan Gutowicz – wykładyDr Jerzy Piątkowski, dr Marek Zarzycki

10. Wymagania wstępne wiadomości i umiejętności z zakresu chemii, fizyki i matematyki w zakresie podstawowym


Student zna podstawoweych zagadnień chemii fizycznej takie jak wiązania i oddzaiływania chemiczne. Zna i rozumie mechanizmy przedstawianych zjawisk i procesów fizykochemicznych. Rozumie - Mechanizmy emisji, absorpcji i rozpraszania promieniowania elektromagnetycznego oraz Termodynamiki układów biologicznych. Zna teorie dysocjacji elektrolitycznej oraz zasady reakcji red-ox

Umiejętności: Student wyznacza masę cząsteczkową, rozmiary makrocząsteczek, zapięcie powierzchniowe, absorpcję światła w roztworach. Mierzy współczynnik załamania roztworu metodą wyznaczania kąta granicznego –refraktometr Abbego. wyznacz stopień i stałą dysocjacji roztworu słabego elektrolitu, punkt izoelektryczny roztworów koloidowychoraz szybkość i rzędu reakcji chemicznej.


Student jest aktywny na zajęciach, doskonali formy uczenia się, samodzielnego myślenia i wnioskowania i rozwiązywania problemów na bazie zdobytej wiedzy chemicznej. Nabywa krytycznego stosunku wobec mechanicznego stosowania przyrządów.


Wykłady – egzamin testowy, dobór pytań uwzględniających założone efekty kształcenia. Ćwiczenia – ocenianie ciągłe, kolokwium końcowe. Ocenianie założonych umiejętności i postaw w czasie wykonywania praktycznych ćwiczeń.

13. Spis zalecanych lektur "Podstawy chemii fizycznej", Peter Wiliam Atkins, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. „Biofizyka dla biologów”, red. Bryszewska M., Leyko W., PWN, Warszawa 1997 -wybrane rozdziały. „Wybrane zagadnienia z biofizyki”, red. Miękisz S., Hendrich A., VOLUMED, Wrocław, - wybrane rozdziały.

1. Nazwa przedmiotu Chemia fizyczna kurs podstawowy2. Kod przedmiotu CHFIZP

3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla biologii człowieka, eksperymentalnej i mikrobiologii


5. Rok studiów, semestr I, sem. letni


7. Metody nauczania i formy zajęć wykład 15h, ćwiczenia laboratoryjne 15h

8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr hab. prof. Jan Gutowicz – wykłady

Dr Jerzy Piątkowski, dr Marek Zarzycki10. Wymagania wstępne wiadomości i umiejętności z zakresu chemii, fizyki i

matematyki w zakresie podstawowym11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna podstawowe wiązania chemiczne, oddziaływania i wiązania międzycząsteczkowe oraz ich rolę w klasyfikacji, strukturze i dynamice układów biologicznych. Rozumie mechanizmy emisji, absorpcji i rozpraszania promieniowania elektromagnetycznego. Zna podstawy spektroskopii absorpcyjnej promieniowania elektromagnetycznego. Rozumie termodynamikę układów biologicznych. Zna teorie dysocjacji elektrolitycznej.

Umiejętności: Student wyznacza masy cząsteczkowe i rozmiary makrocząsteczek, napięcie powierzchniowe cieczy metodą stalagmometryczną. Mierzy absorpcje światła w roztworach. Wykreśla cząsteczkowe widma absorpcyjnye. Wyznacza stopień i stałą dysocjacji roztworu słabego elektrolitu oraz punkt izoelektryczny roztworów koloidowych.


Student jest aktywny na zajęciach, doskonali formy uczenia się, samodzielnego myślenia i wnioskowania i rozwiązywania problemów na bazie zdobytej wiedzy chemicznej. Nabywa krytycznego stosunku wobec mechanicznego stosowania przyrządów.


Wykłady – egzamin testowy, dobór pytań uwzględniających założone efekty kształcenia. Ćwiczenia – ocenianie ciągłe, kolokwium końcowe. Ocenianie założonych umiejętności i postaw w czasie wykonywania praktycznych ćwiczeń.

13. Spis zalecanych lektur "Podstawy chemii fizycznej", Peter Wiliam Atkins, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. „Biofizyka dla biologów”, red. Bryszewska M., Leyko W., PWN, Warszawa 1997 -wybrane rozdziały. „Wybrane zagadnienia z biofizyki”, red. Miękisz S., Hendrich A., VOLUMED, Wrocław, - wybrane rozdziały

1. Nazwa przedmiotu Chemia nieorganiczna2. Kod przedmiotu CHNORG





7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 30 h, praca w laboratorium 45 h


9. Imię i nazwisko wykładowcy prof. dr hab. Teresa Szymańska-Buzar

10. Wymagania wstępne Podstawy chemii ogólnej


Student zna i rozumie podstawowe metody otrzymywania i izolowania związków nieorganicznych. Zna i poprawnie nazywa podstawowy sprzęt laboratoryjny.

Umiejętności: Student oblicza i formułuje opis stechiometryczny eksperymentu chemicznego. Student wylicza i organizuje sposób realizacji eksperymentu. Student czyni spostrzeżenia i interpretację zjawisk.


Student postępuje zgodnie z obraną procedurą w sposób świadomy wykonuje eksperyment chemiczny


Na ćwiczeniach ocenie ciągłej podlegają obliczenia i opis stechiometryczny dla każdego eksperymentu chemicznego, wy bór sposobów, organizacja i umiejętności samodzielnego przeprowadzenia eksperymentu w sposób bezpieczny. Spostrzeżenia oraz ich interpretację opracowuje w formie pisemnej (sprawozdanie) na ocenę. Ocenę końcową ćwiczeń stanowi średnia arytmetyczna w/w ocen z wszystkich ćwiczeń.

13. Spis zalecanych lektur Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, PWN, 2002.L. Kolditz, Chemia nieorganiczna, tom 1 i 2, PWN, 1994. F. A. Cotton, G. Wilkinson, P. L. Gaus Chemia nieorganiczna - podstawy, PWN, 1995. J. D. Lee, Zwięzła chemia nieorganiczna, PWN, 1994. (F. A. Cotton, G. Wilkinson, P. L. Gaus, Basic Inorganic Chemistry, 1995).

1. Nazwa przedmiotu Chemia ogólna2. Kod przedmiotu CHOG





7. Metody nauczania i formy zajęć -w- 15h, laboratorium 15h, konsultacje

8. Język wykładowy Polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Lucjan Jerzykiewicz, dr

10. Wymagania wstępne Znajomość podstaw chemii w zakresie szkoły średniej.


Student zna podstawy chemii ogólnej: nazewnictwo związków, podstawowe pojęcia i prawa chemii, podstawy mechaniki kwantowej, właściwości pierwiastków, wiązania chemiczne, równania chemiczne. podstawowe typy reakcji chemicznych. Rozumie zależności występujące pomiędzy budową związków chemicznych a ich właściwościami fizykochemicznymi. stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium chemicznym.

Umiejętności: Student objaśnia właściwości pierwiastków i związków nieorganicznych. Przedstawia reakcje chemiczne za pomocą równań. Dokonuje obliczeń chemicznych. Krytycznie ocenia wyniki badań eksperymentalnych i porównuje je z danymi literaturowymi. Opracowuje raport naukowy z przeprowadzonych doświadczeń i obserwacji. Bezpiecznie obchodzi się z chemikaliami.


Student organizuje pracę w zespole. Jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych.


Wykład: pisemne zaliczenie, możliwość ustnej poprawy oceny. Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia wykładu jest zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych.Laboratorium: kolokwia cząstkowe z poszczególnych działów, ocena pracy na ćwiczeniach oraz raport końcowy po każdym ćwiczeniu.

13. Spis zalecanych lektur Jones L., Atkins P. „Chemia ogólna”, PWN, Warszawa 2004.Bielański A. „Podstawy chemii nieorganicznej”, PWN, Warszawa 2002. Śliwa A. „Obliczenia chemiczne”, PWN, Warszawa 1982.

1. Nazwa przedmiotu Chemia organiczna2. Kod przedmiotu CHORG





7. Metody nauczania i formy zajęć -w- 30h, -ćw- 30h

8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Hubert Bartosz-Bechowski, dr Marek Lisowski10. Wymagania wstępne brak11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna budowę, klasyfikację, nazewnictwo i reaktywność najważniejszych klas związków organicznych oraz szeregi homologiczne, grupy funkcyjne i strukturę przestrzenną związków organicznych. Rozumie pojęcie konfiguracji, konformacji, izomerii. Zna typy reakcji, rodzaje odczynników, efekty elektronowe. Rozumie mechanizmy substytucji elektrofilowej i nukleofilowej, addycji i eliminacji Zna pojęcie aromatyczności i wiązań wielokrotnych Wymienia polimery naturalne, syntetyczne i związki heterocykliczne. Zna i rozumie znaczenie ważnych biologicznie układów zawierających azot, siarkę, tlen oraz fizykochemiczne aspekty ich zastosowania: węglowodany, aminokwasy, polipeptydy, nukleozydy, kwasy nukleinowe, alkaloidy Zna związki organiczne wpływające na degradację ekosystemu (powietrza, wody, gleby).

Umiejętności: Student przeprowadza podstawowe reakcje właściwe i charakterystyczne dla związków organicznych. Projektuje syntezy wybranych typów związków organicznych opartych na reakcjach rozpadu istniejących i tworzeniu nowych wiązań.


Student przestrzega zasad BHP, rozumie konieczność dokładności w przeprowadzaniu syntez chemicznych


zaliczenie pisemne wykładu, ocena kolokwiów cząstkowych oraz pracy praktycznej

13. Spis zalecanych lektur Mastalerz P., 1996: Podręcznik chemii organicznej, Wyd. Chem., Wrocław; Morrison R. T., Boyd R. N., 1986: Chemia organiczna. PWN,Warszawa; March J., 1978; Chemia organiczna - reakcje, mechanizmy, budowa. PWN, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Chemia środowiska2. Kod przedmiotu CHSR

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla biologii człowieka i biologii środowiska




7. Metody nauczania i formy zajęć -w- 30h, -ćw- 30h8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof. dr hab. Anna Trzeciak, dr Ewa Mieczyńska10. Wymagania wstępne brak11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student dzięki modelowym badaniom rozumie procesy zachodzące w środowisku naturalnym. Definiuje podstawowe pojęcia (recykling, eutrofizacja…). Zna sposoby oznaczania wybranych zanieczyszczeń środowiska. Odtwarza procedury zawarte w skrypcie do ćwiczeń.

Umiejętności: Student opracowuje plan eksperymentu, projektuje odpowiednią aparaturę. Stosuje spektroskopię elektronową np. do oznaczania azotanów zawartych w wodzie akwariowej. Na podstawie uzyskanych wyników sporządza krzywą wzorcową. Analizuje swoje obserwacje i formułuje odpowiednie wnioski. Prezentuje wyniki swoich badań w postaci sprawozdania.


Zaliczenie ćwiczenia następuje w oparciu o trzy oceny: ocena poprawności konstruowania aparatury chemicznej, umiejętności przeprowadzania podstawowych operacji chemicznych oraz ładu na stanowisku pracy. Ocena dyskusji z prowadzącym dotyczącej zarówno wiedzy teoretycznej jak i wniosków z przeprowadzonego eksperymentu. Ocena sprawozdania zawierającego krótki wstęp teoretyczny, równanie reakcji, odpowiednie obliczenia, krzywa wzorcowa oraz wnioski a spostrzeżenia dotyczące wykonywanego eksperymentu.


Zaliczenie pisemne wykładu, ocena przygotowania do zajęć i wykonania ćwiczenia

13. Spis zalecanych lektur A.M.Trzeciak, Wstęp do chemii nieorganicznej środowiska, Uniwersytet Wrocławski 1995; B.Burczyk, Zielona Chemia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej 2006; E.Manahan, Environmental chemistry, Lewis Publisher 1994

1. Nazwa przedmiotu Chemia - zadania rachunkowe2. Kod przedmiotu CHR



5. Rok studiów, semestr I, sem. letni


7. Metody nauczania i formy zajęć ćwiczenia 15h


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Jerzy PiątkowskiDr Marek Zarzycki

10. Wymagania wstępne wiadomości z zakresu nauczania chemii i fizyki w szkole średniej


Student zna niezbędne wzory i sposoby obliczeń do podstawowych i laboratoryjnych obliczeń chemicznych.

Umiejętności: Student wykonuje obliczenia stechiometryczne w oparciu o: wzory związków chemicznych i równania chemiczne reakcji, wydajności reakcji ; obliczenia niezbędne dla sporządzenia zadanych stężeń roztworów, przeliczanie wartości stężeń różnie wyrażonych, obliczanie stężeń w procedurach rozcieńczania i zagęszczania roztworów


Student nabywa pozytywnych postaw do ilościowego i porównawczego traktowania zjawisk i procesów.


Ocenianie ciągłe, kolokwia cząstkowe i kolokwium końcowe, ocenianie założonych umiejętności i postaw w czasie wykonywania praktycznych ćwiczeń.

13. Spis zalecanych lektur A. Zgirski, r. Gondko Obliczenia chemiczne PWN

1. Nazwa przedmiotu Cytologia z histologią2. Kod przedmiotu CZH

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla studentów: Biologii Środowiska, Mikrobiologii, Biologii z Chemią


5. Rok studiów, semestr I rok studiów licencjackich, semestr 1


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 15 godzinĆwiczenia 15 godzin


9. Imię i nazwisko wykładowcy dr hab. Bożena Simiczyjew, dr Izabela Jędrzejowska

10. Wymagania wstępne Znajomość cytologii i histologii na poziomie szkoły średniej


Student zna podstawową organizację komórki zwierzęcej, rozumie funkcje organelli komórkowych, zna także strukturę i funkcje tkanek zwierzęcych

Umiejętności: Student rozróżnia poszczególne struktury komórkowe i wyjaśnia zależności pomiędzy nimi; rozpoznaje typy tkanek zwierzęcych, wykorzystuje wiedzę teoretyczną do analizy preparatów histologicznych


Student jest zdolny do rozpoznania struktur komórek i tkanek zwierzęcych, jest chętny do obserwacji mikroskopowych, świadomie używa terminów cytologicznych i histologicznych


Wykład – pisemny test zaliczeniowy obejmujący zagadnienia:Struktura i funkcja omawianych organelli komórki zwierzęcej,Budowa i funkcje tkanek zwierzęcychĆwiczenia – kolokwia zaliczeniowe pisemne

13. Spis zalecanych lektur Podstawy biologii komórki” red. Alberts i wsp. PWN Warszawa 2005 Cytobiochemia” red. Kłyszejko-Stefanowicz i wsp. 2002P „Strukturalne podstawy biologii komórki” Kilarski, PWN Warszawa 2003, “Histologia”. W. Sawicki PZWL. 2005, Histologia (pod redakcją Kazimierza Ostrowskiego) – PZWL,Warszawa 1988. Sobbota/Hammerson. Histologia – Atlas. Tłum. Maciej Zabel Wrocław 1993.

1. Nazwa przedmiotu Czynniki rozwoju człowieka i ochrony zdrowia2. Kod przedmiotu CZRCZŁ3. Typ przedmiotu obligatoryjny dla Biologii człowieka i Biologii z chemią4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr rok III, semestr 56. Liczba punktów 57. Metody nauczania i formy zajęć 30h wykład, 30h ćwiczenia8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof. dr hab. Danuta Kornafel, dr Bożena Kurc-Darak10. Wymagania wstępne Znajomość podstawowej terminologii związanej z anatomią i

fizjologią człowieka oraz ekologią człowieka11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student: rozumie periodyzację rozwoju człowieka i mechanizmy odpowiedzialne za prawidłowy przebieg ontogenezy człowieka, definiuje czynniki rozwoju człowieka, zna terminologię związaną z ochroną i promocją zdrowia, potrafi podać przykłady systemów regulacyjnych i homeostatycznych zachodzących w organizmie na poszczególnych etapach rozwoju, charakteryzuje przyczyny i skutki najczęstszych odstępstw od prawidłowego rozwoju osobniczego, rozumie podstawowe zagadnienia związane z epidemiologią i zdrowiem publicznym.

Umiejętności: Student: tłumaczy zmiany zachodzące na poszczególnych etapach ontogenezy, wskazuje czynniki rozwoju człowieka, wykazuje umiejętność charakteryzowania wybranych patologii rozwojowych, wyjaśnia przyczyny głównych problemów w promocji i ochronie zdrowia


Student: chętnie realizuje zadania wynikające z programu zajęć, sumiennie uczestniczy w zajęciach, jest otwarty na nowe zagadnienia związane z ontogenezą człowieka, jest świadomy własnego wpływu na stan zdrowia.


Kolokwia pisemne, prezentacja multimedialna na zadany temat. Egzamin pisemny w formie testu.

13. Spis zalecanych lektur Bradley John R., Johnson David R., Pober Barbara R., 2009, Genetyka medyczna, PZWL. Kornafel D.,1995, Czynniki determinujące urodzeniową masę ciała człowieka, Wyd. UWr., Malinowski A., Strzałko J., 1990, Antropologia. PWN, J. Rodziewicz-Gruhn, J. Wojtyna, 1999, Uwarunkowania rozwoju, sprawności i zdrowia. Stanley J. Ulijaszek, Francis E. Johnston, M. A. Preece, 1998, The Cambridge encyclopedia of human growth and development. Cambridge University Press. Wolański N., 2006, Rozwój biologiczny człowieka. Podstawy auksologii, gerontologii i promocji zdrowia. PWN. Woynarowska B., 2008, Edukacja zdrowotna, PWN. Woynarowska B., Kowalewska A., Izdebski Z., Komosińska K., 2010, Biomedyczne podstawy kształcenia i wychowania, PWN. Najnowsze artykuły z czasopism o tematyce zdrowotnej.

1. Nazwa przedmiotu Demografia2. Kod przedmiotu DEMOS3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii człowieka4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr III, sem. 36. Liczba punktów 27. Metody nauczania i formy

zajęćwykłady - 15 godzin (wykład multimedialny)

8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Stanisława Górecka10. Wymagania wstępne brak11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student opisuje rozwój liczebny ludności na świecie; rozumie naturalne procesy kształtujące liczbę i strukturę demograficzną ludności; zna podstawowe teorie objaśniające proces modernizacji demograficznej; zna modele uwarunkowań umieralności oraz biologiczne i społeczno-ekonomiczne jej determinanty; definiuje biologiczne, ekonomiczne i socjologiczne uwarunkowania spadku płodności w we współczesnym świecie; opisuje społeczno-ekonomiczne determinanty procesu tworzenia i rozpadu rodziny; wyjaśnia rolę migracji wewnętrznych i międzynarodowych w kształtowaniu liczby i struktury demograficznej ludności; zna cechy rozmieszczenia ludności na świecie oraz typy struktur ludności według płci i wieku; rozumie mechanizm procesu starzenia demograficznego i jego konsekwencje społeczno-demograficzne.

Umiejętności: Student: analizuje i objaśnia uwarunkowania i konsekwencje społeczno-ekonomiczne procesów ludnościowych; wyjaśnia znaczenie wpływu procesów demograficznych na kształtowanie liczby i struktury społeczno-demograficznej ludności na świecie; w oparciu poznane teorie i modele oraz analizę aktualnego przebiegu procesów demograficznych potrafi przewidywać kierunek przemian demograficznych w przyszłości.


Student ma świadomość ogromnej dynamiki i zmienności w przebiegu procesów społeczno-demograficznych zachodzących we współczesnym świecie; docenia wpływ zachowań jednostkowych na przebieg procesów demograficznych i społecznych w skali lokalnej i regionalnej.

12. Metody sprawdzenia osiągnięcia efektów

pisemne kolokwium w postaci testu (pytania zamknięte i otwarte)

13. Spis zalecanych lektur Holzer J. Z., 1999, Demografia, PWE, Warszawa. Kurkiewicz J., 1992, Podstawowe metody analizy demograficznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Okólski M., 2004, Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa. Okólski M., 2004, Demografia zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Dydaktyka biologii I2. Kod przedmiotu DYBIOL

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla studentów biologii specjalizacji nauczycielskiej


5. Rok studiów, semestr I rok sem. I i II6. Liczba punktów 47. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 15 godz., zajęcia audytoryjne - ćwiczenia i

konwersatoria - 25 godz., zajęcia praktyczne w gimnazjum - hospitowanie i prowadzenie lekcji i zajęć pozalekcyjnych, - 20 godz.

8. Język wykładowy Język polski9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Józef Krawczyk, dr Joanna Łubocka, dr M. Proćków10. Wymagania wstępne brak11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna podstawowe pojęcia z zakresu przedmiotu; system edukacji w Polsce; zadania szkoły i obowiązki nauczyciela; podstawę programową kształcenia ogólnego z zakresu biologii; cele i zasady kształcenia; organizację procesu dydaktycznego; strategie i metody nauczania; formy i organizację nauczania; sposoby indywidualizacji nauczania; strukturę i typy lekcji; środki dydaktyczne i organizację pracowni biologicznej; programy i podręczniki nauczania; metody sprawdzania i pomiaru osiągnięć szkolnych; uwarunkowania powodzeń i niepowodzeń szkolnych; kompetencje kluczowe i sposoby ich kształcenia; rolę osobowości nauczyciela w procesie kształcenia.

Umiejętności: Konstruuje konspekty i przeprowadza lekcje w szkole gimnazjalnej. Wykorzystuje wiedzę w praktyce. Uwzględnia w prowadzonych lekcjach indywidualizację nauczania. Potrafi korzystać z podstawowych dokumentów oświatowych, poradników i podręczników w organizacji procesu kształcenia.


Kreuje odpowiednią postawę nauczyciela. Kształci umiejętność pracy w grupie oraz kompetencje kluczowe. Wykształca odpowiednią dyscyplinę pracy. Postępuje zgodnie z zasadami etyki zawodowej.


W ramach oceny formującej : ocenianie ciągłe pracy na zajęciach audytoryjnych, ocenianie konspektów, przeprowadzanych lekcji i zajęć pozalekcyjnych. ocenianie prac zaliczeniowych w trakcie semestru. W ramach oceny podsumowującej zaliczenie kolokwium końcowego.

13. Spis zalecanych lektur Stawiński W., 2006. Dydaktyka biologii i ochrony środowiska. PWN, Warszawa. Kaczmarzyk M., Kopeć D., 2007. Dydaktyka zdrowego rozsądku. Wydawnictwa Edukacyjne Wiking, Wrocław. Roffey S., 2008. Jak przetrwać w szkole? Przewodnik dla nauczycieli. WSiP, Warszawa. Podstawa programowa kształcenia ogólnego. Programy nauczania. Podręczniki szkolne i przewodniki dla nauczycieli.

1. Nazwa przedmiotu Dydaktyka chemii2. Kod przedmiotu DYCHEM

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla biologii z chemią




7. Metody nauczania i formy zajęć lab.-30h (eksperyment chemiczy w nauczaniu chemii w gimnazjum, technika szkolnego eksperymentu ), ćw. praktyczne z metodyki nauczania chemii - 15 h (hospitacja i prowadzenie lekcji w gimnazjum)


9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Maria Korabik, dr Julia Kłak, dr Michał Kobyłka

10. Wymagania wstępne Znajomość treści nauczania chemii w gimnazjum


Student : zna podstawę programową nauczania chemii w gimnazjum, wie jakie są proponowane podręczniki dla ucznia i nauczyciela, rozumie rolę eksperymentu w nauczaniu chemii

Umiejętności: Planuje i przeprowadza doświadczenia do poszczególnych działów tematycznych, sporządza arkusz planowania lekcji i kartę pracy ucznia, prowadzi przygotowaną lekcję chemii, analizuje lekcję prowadzoną i hospitowaną


Postępuje zgodnie z zasadami BHP szkolnej pracowni chemicznej, jest otwarty na współpracę w grupie


Ocenianie przygotowania i realizacji eksperymentów, przygotowania konspektów, kart pracy, arkuszy hospitacji i prowadzenia lekcji w gimnazjum. Zaliczenie na ocenę

13. Spis zalecanych lektur Podstawa programowa nauczania chemii w gimnazjum, podręczniki i materiały dydaktyczne dla nauczycieli, M.Wasielewski, W.Dawydow, Bezpieczeństwo w pracowni chemicznej, Wyd.Naukowo-Techniczne, Warszawa, 2008; A.Burewicz, H.Gulińska, Dydaktyka chemii, Wyd.Naukowe UAM, Poznań, 1993; A.Burewicz, P.Jagodziński, Eksperyment laboratoryjny w nauczaniu chemii, skrypt Zakładu Dydaktyki Chemii, Poznań, 2005.

1. Nazwa przedmiotu Dydaktyka przedmiotowa – doświadczenie praktyczne

2. Kod przedmiotu DYREF

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla studentów specjalizacji nauczycielskiej


5. Rok studiów, semestr Studia I stopnia III rok, semestr zimowy


7. Metody nauczania i formy zajęć Ćwiczenia, konwersatorium15 godz.


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Tomasz Maltz

10. Wymagania wstępne Zaliczone praktyki pedagogiczne z przedmiotów biologia i chemia w gimnazjum


Student wie czym jest ewaluacja pracy nauczyciela i uczniów. Zna narzędzia i procedury oceny pracy nauczyciela. Zna procedury, stopnie i dokumenty awansu zawodowego nauczyciela. Zna narzędzia oceny pracy uczniów.

Umiejętności: Student ocenia własną pracę dydaktyczną. Wskazuje błędy popełniane w dotychczasowej pracy nauczycielskiej i określa sposoby ich naprawy. Analizuje dokumenty kariery zawodowej i konstruuje dokumenty związane z pierwszym stopniem awansu (staż).Tworzy narzędzia oceny pracy uczniów – sprawdziany różnych kategorii wraz z arkuszami oceny i katalogiem umiejętności. Projektuje pytania do egzaminu gimnazjalnego zgodnie w wymaganiami CKE.


Student doskonali umiejętność pracy w grupie. Kreuje postawę lidera zespołu. Docenia wartość własnych doświadczeń i przemyśleń dla prawidłowego kaształtowania procesu dydaktycznego


W ramach oceny formującej ocenianie ciągłe pracy na zajęciach audytoryjnych, dyskusja oceniana nad przebiegiem praktyk pedagogicznych i osiągnięciami studentów, ocenianie prac zaliczeniowych w trakcie semestru. W ramach oceny podsumowującej przygotowanie arkusza diagnozującego lub sprawdzianu zgodnego z wymaganiami CKE.

13. Spis zalecanych lektur Dokumentacja praktyki – sprawozdania, konspekty, ocena własnej pracy. Dokumenty szkolne związane z awansem zawodowym nauczyciela. Dokumenty Centralnej i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej. Materiały i prace autorskie wykładowcy.

1. Nazwa przedmiotu Ekologia człowieka2. Kod przedmiotu EKOCZ3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii człowieka4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr rok II, semestr III6. Liczba punktów 47. Metody nauczania i formy zajęć -w- 30h8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Bożena Kurc-Darak10. Wymagania wstępne Znajomość podstawowej terminologii związanej z ekologią

ogólną, anatomią i fizjologią człowieka11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student definiuje podstawowe pojęcia ekologii człowieka oraz zna jej specyfikę, rozumie mechanizmy regulujące interakcje osobnik-środowisko, podaje przykłady systemów regulacyjnych i homeostatycznych zachodzących w organizmie pod wpływem środowiska, charakteryzuje zjawisko ekosensytywności w kontekście rozwoju osobniczego, zna zjawisko biologicznej i kulturowej zmienności międzypopulacyjnej oraz jej uwarunkowania, rozumie podstawowe zagadnienia związane z demografią i zdrowiem publicznym.

Umiejętności: Student wyjaśnia przyczyny głównych problemów ekologicznych o charakterze biologicznym i kulturowym, wskazuje skutki bezpośrednie i pośrednie związane z oddziaływaniem człowieka na środowisko, wykazuje umiejętność charakteryzowania wybranych czynników rozwoju i funkcjonowania osobnika.


Student chętnie realizuje zadania wynikające z programu zajęć, sumiennie uczestniczy w zajęciach, jest otwarty na nowe zagadnienia związane z ekologią człowieka, jest świadomy własnego wpływu na środowisko.


Egzamin pisemny w formie testu.

13. Spis zalecanych lektur Campbell B., 1995, Ekologia człowieka. PWN; Malinowski A., Strzałko J., 1990, Antropologia. PWN; Strzałko J., 2010, Co jest ewolucyjnym dziedzictwem człowieka: Rasy czy rasizm? Kosmos, 59 (1-2), 251-256. Strzałko J., Mossor-Pietraszewska T., 2005, Kompendium wiedzy z ekologii. PWN; Strzałko J., Ostoja-Zagórski J., 1995, Ekologia populacji ludzkich. Wydawnictwo naukowe UAM; Wolański N., 2008, Ekologia człowieka. PWN, t. 1 i 2

1. Nazwa przedmiotu Ekologia behawioralna człowieka

2. Kod przedmiotu EBC



5. Rok studiów, semestr II rok, sem. letni


7. Metody nauczania i formy zajęć 15 h konwersatorium


9. Imię i nazwisko wykładowcy Bogusław Pawłowski



Student zna wpływ warunków ekologicznych na zachowania człowieka w różnych warunkach klimatycznych. Rozumie na czym polega optymalizacja zachowań i zróżnicowanie adaptacji biologicznych i kulturowych w odmiennych warunkach środowiskowych.

Umiejętności: Student potrafi objaśnić międzypopulacyjne różnice behawioralne na biologicznym i ewolucyjnym podłożu. Potrafi analizować i łączyć biologiczne i kulturowe adaptacje, upatrując w nich ekologicznych uwarunkowań.


Student jest otwarty na międzykulturowe zróżnicowanie behawioralne, kreatywnie poszukuje przyczyn tego zróżnicowania


Zaliczenie na podstawie przygotowanego referatu (prezentacji) na określony temat oraz uczestnictwa i dyskusji na zajęciach.

13. Spis zalecanych lektur Barret L, Dunbar R & Lycett J. (2002) Human Evolutionary Psychology. Palgrave.Betzig L. (1997) Human Nature – a critical reader. Oxford Univ. Press. Artykuly z naukowych czasopism np. z Evolution & Human Behavior, Human Nature, Behavioral Ecology

1. Nazwa przedmiotu Ekologia ogólna

2. Kod przedmiotu EKOOG3. Typ przedmiotu Obowiązkowy Biologii Środowiska i Biologii z Chemią4. Poziom przedmiotu Podstawowy5. Rok studiów, semestr I lic., semestr zimowy6. Liczba punktów 77. Metody nauczania i formy zajęć 30 godz. wykładu + 30 godzin ćwiczeń (w tym terenowe)8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof. zw. Dr hab. Aleksandra Samecka-Cymerman, Dr hab. prof.

nadzw. Bronisław Wojtuń, dr Konrad Hałupka10. Wymagania wstępne -11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student definiuje ekologię jako dziedzinę nauk przyrodniczych. Rozumie poziomy organizacji systemów ekologicznych, zależności pomiędzy organizmami a środowiskiem, bioenergetykę organizmów. Definiuje zasadę tolerancji ekologicznej. Omawia adaptacje organizmów. Definiuje pojęcie niszy ekologicznej, problemy związane z rozrodczością, śmiertelnością, migracjami. Omawia strukturę populacji; strategie życiowe, dynamikę i regulacje liczebności, interakcje między gatunkami. Rozumie pojęcie biocenozy, sukcesji ekologicznej, ekosystemu. Zna strukturę i rozwój biosfery, cykle hydrologiczne, cyrkulacje atmosferyczne. Rozumie procesy produkcji i dekompozycji materii organicznej. Podaje depozyty materii organicznej. Zna cykle węgla, azotu, fosforu, siarki i żelaza, procesy redoks w biosferze, bilans energetyczny biosfery, warunki geologiczne, geochemiczne i klimatyczne ich wpływ na różnorodność i strukturę biomów. Wskazuje na trwałość układów w czasie i przestrzeni.

Umiejętności: Student wyjaśnia czynniki środowiska jako ekologiczne. Charakteryzuje glebę jako element ekosystemu oraz ustala jej właściwości za pomocą wskaźników roślinnych. Ocenia wpływ czynników biotycznych na środowisko oraz poznaje zjawisko allelopatii wśród roślin. Analizuje strukturę ekologiczną populacji. Opisuje strukturę biocenoz. Formułuje teorię homeostazy biocenoz oraz wybrane zagadnienia z ekologii ilościowej i dynamicznej. Objaśnia prawa rządzące systemami ekologicznymi i zależności między tworzącymi je elementami.Tłumaczy zasady działania doboru naturalnego znaczenie procesów ewolucji w tworzeniu przystosowań osobników do życia w środowisku.


Student jest otwarty na współpracę w grupie. Świadomy przystosowania organizmów do życia w środowisku. Zdolny do wybierania najlepszych sposobów zapewnienia prawidłowego funkcjonowania organizmów w środowisku


egzamin pisemny w formie testu

13. Spis zalecanych lektur Krebs Ch.J. 2011.Ekologia. Warszawa. PWN , Banaszak J., Wiśniewski H. 1999. Podstawy Ekologii. Wydawnictwo, Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz. Weiner J. 2003. Życie i ewolucja biosfery. Warszawa. PWN, Begon M., Mortimer M. 1999. Ekologia populacji. Studium porównawcze zwierząt i roślin. Warszawa. PWN, - Begon M., Harper J.L., Townsend C.R. 1996. Ecology-Individuals, Population and Communities. Blackwell Science. - Górecki A., Kozłowski J., Gębczyński M. (red). 1987. Ćwiczenia z ekologii. UJ-FUW, Kraków-Białystok. - Odum E.P. 1982. Podstawy Ekologii. PWRiL, Warszawa. Trojan P. 1975. Ekologia ogólna.PWN W-wa

1. Nazwa przedmiotu Ekologia roślin

2. Kod przedmiotu EKOROŚ3. Typ przedmiotu Fakultatywny


5. Rok studiów, semestr III lic., semestr letni

6. Liczba punktów( number of credits)

5

7. Metody nauczania(teaching methods)

wykłady – 15 godzin, ćwiczenia- 30 godzin, konsultacje

8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko

wykładowcy(name of lecteurer)

Dr Lucyna Mróz

10. Wymagania wstępne(pererequistes)

Wiedza uzyskana po wysłuchaniu wykładu Podstawy Ekologii (kurs podstawowy)

11. Zamierzone efekty kształceniaWiedza (treści merytoryczne)

Student zna pojęcia oraz specyfikę metodyczną ekologii roślin. Rozumie działanie czynników środowiskowych na rośliny oraz podaje typologię ekologiczną roślin. Zna przystosowania i funkcje roślin w zróżnicowanych warunkach środowiskowych. Definiuje ekologiczne zróżnicowanie roślin w tym ekotypy i ekofeny. Rozumie ekologicznie uwarunkowaną zmienność roślin i wskazuje na jej praktyczne zastosowanie.

Umiejętności: Student charakteryzuje działanie czynników środowiskowych na rośliny; opisuje przystosowania roślin do środowiska na podstawie ich obserwacji; ocenia reakcje roślin na zmiany w środowisku; przeprowadza doświadczenia pozwalające na ocenę wpływu warunków środowiskowych na rośliny.


Student postrzega relacje między roślinami a ich środowiskiem; jest kreatywny w planowaniu doświadczeń ekologicznych z roślinami; aktywny na rzecz ochrony środowiska naturalnego roślin.

12. Metody oceny(assessment methods)

Egzamin ustny lub pisemnyOcenianie ciągłe na ćwiczeniach, kolokwia zaliczeniowe

13. Spis zalecanych lektur(recommended reading)

Podbielkowski Z., Podbielkowska M., 1992. Przystosowania roślin do środowiska. PWN Warszawa. Falińska K. 2002. Przewodnik do badań biologii populacji roślin. Vademecum Geobotanicum 4.PWN, Warszawa, Falińska K. 2004. Ekologia roślin. PWN, Warszawa, Gurewitch J., Schneider S.M., Fox G.A. 2006. The ecology of plants. Sinauer Associates, Inc., Publishers Sunderland, Massachusetts, USA

1. Nazwa przedmiotu Ekologia roślin (wakacyjne ćwiczenia terenowe w Karpaczu)

2. Kod przedmiotu EKRCW3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla Biologii środowiska4. Poziom przedmiotu Podstawowy, średnio zaawansowany5. Rok studiów, semestr I, semestr letni6. Liczba punktów 37. Metody nauczania i formy zajęć 35h ćwiczeń terenowych8. Język wykładowy Polski9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Lucyna Mróz, dr Agnieszka Klink, dr Piotr Kosiba, dr

Grzegorz Kosior, dr Zygmunt Kącki, dr Ewa Szczęśniak, dr Andrzej Dunajski, dr Tomasz Szymura

10. Wymagania wstępne Wiedza uzyskana po wysłuchaniu wykładu Ekologia ogólna11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna podstawowe czynniki ekologiczne kształtujące strukturę roślinności w wysokich górach. Wskazuje adaptacje do zróżnicowanych warunków klimatycznych na przykładzie cech świerka pospolitego. Definiuje pojęcie populacji, określia jej strukturę Zna typy zbiorowisk roślinnych wykształcające się w różnych gradientach siedliskowych, rozróżnia ekosystemy naturalne, półnaturalne, wtórne oraz roślinność potencjalną od rzeczywistej. Zna piętra roślinne i gatunki specyficzne dla nich i ich zasięgi. Definiuje wzorce różnorodności gatunkowej roślinności górskiej, poznaje kombinacje gatunkowe zbiorowisk roślinnych oraz zna obiektywne i preferencyjne metody zbioru danych florystycznych i fitosocjologicznych.

Umiejętności: Planuje badania terenowe w zakresie ekologii populacji oraz zróżnicowania flory i roślinności obszarów górskich, rozpoznaje gatunki wskaźnikowe pietr roślinych, endemiczne i specyficzne dla Karkonoszy oraz elementy geograficzne flory. Wykorzystuje podstawowy sprzęt i aparaturę pomiarową, analizuje statystycznie i nterpretuje wyniki Sporządza raporty z wykonanych badań biocenotycznych.


Student jest kreatywny w projektowaniu i prowadzeniu badań terenowych i doświadczeń obserwacyjnych. Jest zdolny do samodzielnego opracowania wyników badań terenowych. Dba o prawidłowość stosowania wykorzystywanych metod.


Przygotowanie sprawozdania z przeprowadzonych badań oraz kolokwium zaliczeniowe w formie testu

13. Spis zalecanych lektur Krystyna Falińska. Ekologia roślin. Warszawa 2004, PWN, ss. 512. Karkonosze Polskie red. Alfred Jahn. PAN oddział we Wrocławiu – Towarzystwo Naukowe w Jeleniej Górze. Wrocław 1985. Danielewicz W. Raj. A., Zientarski J. Ekosystemy leśne Karkonoskiego Parku Narodowego. Karkonoski Park Narodowy 2002. Dzwonko Z. Przewodnik do badań fitosocjologicznych. Sorus ss.302. 2007. Matuszkiewicz W. Przewodnik do oznaczania zbiorowiska roślinnych Wyd. Nauk. PWN. 1981 Matuszkiewicz J.M. Zespoły leśne Polski. PWN, ss.358, 2001. Wysocki P., Sikorski P. Fitosocjologia stosowana. ss. 449, 2002.

1. Nazwa przedmiotu Ekosystemy ekstreamalne2. Kod przedmiotu EKEK3. Typ przedmiotu Do wyboru4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr III, zimowy6. Liczba punktów 47. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady – 30 godzin8. Język wykładowy Polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Bronisław Wojtuń dr hab. prof. nadzw.10. Wymagania wstępne Znajomość podstawowych pojęć z ekologii, fizjologii i

morfologii roślin11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student definiuje przedmiot i zakres omawianych problemów. Poznaje pojęcie siedlisk ekstremalnych i ekstremofitów. Zna rodzaje oraz występowanie siedlisk ekstremalnych na Ziemi. Rozumie naukowe i praktycznie zastosowanie wiedzy uzyskanej z poznania takich siedlisk. Zna zróżnicowanie piętrowego układu roślinności na kuli ziemskiej, bioklimatyczne strefy tundry i roślinność pustyń oraz mechanizmy adaptacyjne organizmów do takich warunków.

Umiejętności: Student wyjaśnia relacje między warunkami ekologicznymi wysokich gór a typami roślinności. Rozpoznaje główne pasma górskie w strefach klimatycznych i opisuje różnorodność ich roślinności. Charakteryzuje najważniejsze typy tundr. Analizuje ich zależność od szerokości geograficznej i wysokości nad poziomem morza. Identyfikuje różnorodne przystosowania morfologiczne, ekologiczne i fizjologiczne do życia w wysokich górach i regionach polarnych. Charakteryzuje najważniejsze rozdaje pustyń na Ziemi, ich roślinność i jej przystosowania.


Student jest otwarty na współpracę w grupie. Świadomy przystosowania organizmów do życia w ekstremalnych warunkach środowiska. Rozumie ochronę, zachowanie i znaczenie bogactwa przyrodniczego ekosystemów wysokogórskich, polarnych i pustynnych


Egzamin pisemny w formie wypracowania

13. Spis zalecanych lektur Weiner J. 1999. Życie i ewolucja biosfery. PWN, WarszawaKornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002. Geografia Roślin. PWN, Warszawa; Kunicki-Goldfinger W.J.H. 2001. Życie bakterii. PWN, Warszawa; Körner Ch. Alpine Plant Life. 2003. Springer; Gurevitch J., Scheiner S.M., Fox. G.S. 2006. The Ecology of Plants. Sinauer Associates, Inc. Sunderland; Bliss L.C. Heal O.W., J.J. Moore 1981. Tundra ecosystems: a comparative analysis. Cambridge UP, London

1. Nazwa przedmiotu Emisja głosu2. Kod przedmiotu EMG





7. Metody nauczania i formy zajęć konwersatorium 30h


9. Imię i nazwisko wykładowcy Nauczyciele akademiccy Centrum Edukacji Nauczycielskiej UWr



Student zna warunki prawidłowej emisji głosu, wybrane zagadnienia z anatomii i fizjologii aparatu głosowego, warunki higieny głosu i pracy nad głosem, techniki oddychania, relaksacji i muzykoterapii, podstawy fonetyki artykulacyjnej i akustycznej oraz podstawy retoryki i skutecznej prezentacji.

Umiejętności: Studenr wykonuje ćwiczenia głosowe, stosuje w praktyce umiejętności z zakresu technik oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych, relaksacjyjnych oraz z zakresu retoryki i skutecznej prezentacji.


Student jest świadomy znaczenia głosu i poprawnej wymowy w procesie dydaktycznym oraz prawidłowiej emisji głosu dla własnego zdrowia


Test zaliczeniowy, ocena aktywności na zajęciach

13. Spis zalecanych lektur Deleżyński, J., Walczak-Deleżyńska, M. (2004). Czy dykcja to fikcja? Praca nad wyrazistością słowa. Bałucki Ośrodek Kultury, Łódź; Detz, J. (2004). Sztuka przemawiania. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk; Gawęda, K., Łazewski, J. (2000). O błędach wymowy. Książeczka dla dzieci, tudzież wyższych urzędników państwowych. Agencja „ Od A do Z”, Białystok; Gawęda, K., Łazewski, J. (2003). Uczymy się poprawnej wymowy. ALFA, Warszawa

1. Nazwa przedmiotu Ergonomia 2. Kod przedmiotu ERG



5. Rok studiów, semestr II, semestr 3 (zimowy)

6. Liczba punktów 37. Metody nauczania i formy zajęć 15 w, 15 ćw/ sem. 3 (zimowy)8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Paweł Dąbrowski

10. Wymagania wstępne Wiadomości z zakresu Anatomii człowieka; Fizjologii człowieka; Antropologii fizycznej


Student definiuje dyscypliny ergonomiczne oraz typy wykonywanej pracy i jej składowe. Zna podstawy prostych analiz ergonomicznych stanowisk pracy oraz normy antropotechniczne. Rozpoznaje główne elementy materialnego środowiska pracy. Zna zasady funkcjonowania układu cybernetycznego człowiek – maszyna. Zna i rozumie podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Umiejętności: Przy zastosowaniu aparatury pomiarowej diagnozuje warunki pracy oraz wpływ czynników materialnego środowiska pracy na człowieka. Wykonuje statyczne i dynamiczne pomiary antropometryczne konieczne w procesie projektowania ergonomicznego. Wykorzystuje zakresy norm fizjologicznych i antropotechnicznych technicznych


Student jest otwarty na współpracę w grupie podczas wykonywanych pomiarów antropologicznych i technicznych. Dba o poszanowanie i właściwe wykorzystanie sprzętu pomiarowego. Jest aktywny podczas przygotowywania testów pomiarowych. Zawsze postępuje zgodnie z poleceniami prowadzącego zajęcia i z zasadami bezpieczeństwa pracy.


Egzamin w formie zamkniętego testu jednokrotnego wyboru. Zaliczenie ćwiczeń na podstawie pisemnego kolokwium zaliczeniowego oraz pisemnej pracy zaliczeniowej.

13. Spis zalecanych lektur Wykowska M. – Ergonomia, Wyd. AGH, Kraków, 1994; Tytyk E. – Projektowanie ergonomiczne, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 2001, Batogowska A., Malinowski A – Ergonomia dla każdego, Sorus, Poznań 1997, Rosner J. – Podstawy ergonomii, PWN, Warszawa, 1982

1. Nazwa przedmiotu Etologia2. Kod przedmiotu ETO

3. Typ przedmiotu obligatoryjny dla Biologii środowiska


5. Rok studiów, semestr III rok studiów licencjackich, semestr zimowy


7. Metody nauczania i formy zajęć wykład, indywidualne konsultacje


9. Imię i nazwisko wykładowcy prof. dr hab. Tomasz Wesołowski10. Wymagania wstępne znajomość podstaw ekologii, genetyki i fizjologii


Student zna i rozumie podstawowe pojęcia zasadniczych procesów behawioralnych, zna współczesne interpretacje roli zachowania w życiu zwierząt, relacji między behawiorem a fizjologią, genetyką i ewolucją i ochroną przyrody.

Umiejętności: Student stosuje w praktyce podstawowe metody badań zachowania zwierząt. Projektuje eksperymenty z tej dziedziny i poprawnie zinterpretuje ich wyniki.


Student wykazuje właściwe postawy etyczne w stosunku do zwierząt, planując badania wykazuje się troską i odpowiedzialnością za los zwierząt.


Egzamin pisemny sprawdzający zrozumienie podstawowych pojęć i prawidłowości etologicznych.

13. Spis zalecanych lektur AlAlcock J.2009. Animal behavior, an evolutionary approach. Sinauer Ass. Sunderland; Krebs J., Davies N. 1993. Wprowadzenie do ekologii behawioralnej, PWN; Martin P., Bateson P., 1993. Measuring behaviour, an introductory guide. Cambridge Univ. Press.

1. Nazwa przedmiotu Ewolucja formy organizmów roślinnych 2. Kod przedmiotu EWFOR

3. Typ przedmiotu Do wyboru


5. Rok studiów, semestr semestr 6





10. Wymagania wstępne Zaliczone kursy obowiązkowe: „Zarys anatomii roślin waskularnych” oraz „Organizmy zarodnikowe i rośliny nasienne”


Student zna plan budowy organizmu roślinnego w ujęciu ewolucyjnym; rozumie tendencje ewolucyjne w powstawaniu i modyfikacji organów roślinnych

Umiejętności: Student wykonuje proste zadania badawcze i interpretuje uzyskane wyniki; analizuje układy funkcjonalne u przedstawicieli różnych grup taksonomicznych


Student jest kreatywny, zdolny do wyciągania wniosków


Podstawą oceny końcowej będą: Wykład: egzamin pisemny Ćwiczenia: kolokwia zaliczeniowe, ocena postawy i pracy na zajęciach.

13. Spis zalecanych lektur Hejnowicz Z. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. PWN, 2002. Bell. A.D. Plant Form. An illustrated guide to flowering plant morphology. Oxford University Press.Prace oryginalne

1. Nazwa przedmiotu Ewolucja kręgowców2. Kod przedmiotu EWKR

3. Typ przedmiotu Fakultatywny dowolnego wyboru 4. Poziom przedmiotu Średnio-zaawansowany, zaawansowany.5. Rok studiów, semestr II rok; VI semestr6. Liczba punktów 67. Metody nauczania i formy zajęć Wykład: 30 godzin (15 x 2 godz.)

Ćwiczenia: 30 godzin (15 x 2 godz.)8. Język wykładowy Język polski9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Łukasz Paśko 10. Wymagania wstępne Zaliczenie obowiązkowego kursu z zoologii 11. Zamierzone efekty kształcenia

Wiedza (treści merytoryczne)Student zna: pochodzenie kręgowców, moduły rozwojowe w ewolucji złożoności, powstanie mózgu i narządów zmysłów, rekonstrukcję przystosowania bezszczękowców. Powstanie szczękowców, kluczowe nowości i sprzężenia zwrotne w ewolucji, dywergencję szczękowców na mięśniopłetwe i promieniopłetwe, główne czynniki ewolucji ryb, fizykę pływania. Rozumie duplikacje genów i genomów a potencjał specjacyjny ryb, heterochronie i heterotopie, Wie o pochodzeniu czworonogów i zna specyfikę życia na lądzie. Zna nowopłazy i ich sposoby na przetrwanie ewolucyjne w światach owodniowców, pochodzenie i różnicowanie owodniowców, ewolucję oddychania, krążenia, wydalania, rozrodu, lokomocji. Definiuje konwergencje i paralelizmy. Zna pochodzenie ptaków, kooptację upierzenia i powstanie ptasiego lotu, ewolucję synapsydów i pochodzenie ssaków i relikty ewolucyjne. Rozumie współczesne wymieranie i zna rolę układu nerwowego, powstawanie świadomości i samoświadomości.

Umiejętności Student: objaśnia i charakteryzuje przebieg ewolucji kręgowców, ich adaptacji i mechanizmów ewolucji oraz analizuje i poszerza wiedzę największych radiacjach (kopalnych i współczesnych) kręgowców.

Kompetencje personalne (podstawy)

Student postrzega realacje pomiędzy budową anatomiczną poszczególnych gromad kręgowców a ich pozycją ewolucyjną oraz środowiskiem zycia.


Ciągła ocena pracy studenta: Pisemne sprawdziany testowe z ćwiczeń oraz końcowy egzamin z wykładów także w formie pisemnej.

13. Spis zalecanych lektur Szarski, H. Historia Zwierząt Kręgowych. PWN 1998. Benton, M. J. Vertebrate Paleontology. Blackwell Science. 2006 Kardong, K.V. Vertebrates. Comparative Anatomy, Function, Evolution. McGrawHill. 2006 Wybrane rozdzialy z: Futuyma, D. Ewolucja. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa 2008. Shubin N. Twoja Wewnętrzna Menażeria. Prószyński i s-ka. 2009.

1. Nazwa przedmiotu Ewolucjonizm2. Kod przedmiotu EWOL

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla Biologii środowiska i człowieka


5. Rok studiów, semestr III licencjacki; semestr: II


7. Metody nauczania wykłady 30h; konwersatoria – 30h


9. Imię i nazwisko wykładowcy Lech Borowiec prof. dr hab., Jolanta Świętojańska, dr hab., Aleksandra Kilian, dr, Andrzej Bodył, dr

10. Wymagania wstępne wiedza z biochemii, genetyki, mikrobiologii, ekologii i systematyki.


Student zna koncepcje oraz nowe nurty we współczesnym ewolucjonizmie, historię myśli ewolucyjnej. Rozumie związek między doborem naturalnym a dryftem genetycznym. Zna teorie doboru płciowego i krewniaczego, przyczyny zmienności na poziomie molekularnym i populacyjnym, rozumie ewolucję genów i genomów, powstawanie nowych gatunków, powstawanie nowości ewolucyjnych i bioróżnorodności, wymieranie pojedynczych taksonów i wielkie wymierania.

Umiejętności: Student określa wpływ mechanizmów ewolucji, a przez to biologii ewolucyjnej na rozwój innych dziedzin nauki, włączając nauki humanistyczne oraz na ewolucyjne korzenie natury ludzkiej (psychologia ewolucyjna).

Kompetencje personalne (postawy): Zdolność do syntetycznego myślenia, umiejętność dyskusji i pracy w grupie.


Egzamin pisemnym w formie testu, ocena udziału w dyskusjach. Ocena zaliczeniowa jest średnią ocen otrzymanych przez studenta na poszczególnych zajęciach.

13. Spis zalecanych lektur Dawkins R. (1996) Samolubny gen. Futuyma D.J. (2008) Ewolucja. Krebs J.R., Davies N.B. (2001) Wprowadzenie do ekologii behawioralnej. Krzanowska H., Łomnicki A., Rafiński J., Szarski H., Szymura J.M. (1995) Zarys mechanizmów ewolucji. Mayr E. (1974) Populacje, gatunki i ewolucja. Urbanek A. (2007) Jedno istnieje tylko zwierzę.Kuźnicki L., Urbanek A. (1970) Zasady nauki o ewolucji. Tom I i II

1. Nazwa przedmiotu Fitocenozy z elementami siedliskoznawstwa 2. Kod przedmiotu FITO

3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii środowiska


5. Rok studiów, semestr Rok III, semestr letni


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład – 20 h.ćwiczenia – 30 h


9. Imię i nazwisko wykładowcy Zygmunt Kącki, dr

10. Wymagania wstępne Zaliczony kurs flory roślin naczyniowych i organizmów zarodnikowych


Student rozumie podstawowe procesy ekologiczne wpływające na roślinność. Podaje najważniejsze okresy holoceńskiej historii rozwoju roślinności w Europie. Zna wpływ człowieka na współczesną szatę rośliną. Nazywa podstawowe typy roślinności Polski. Określa zmienność fitocenoz, ich wartość biocenotyczną i kulturową, a także zna gatunki wskaźnikowe poszczególnych biotopów.

Umiejętności: Student objaśnia warunki siedliskowe wpływające na roślinność. Rozpoznaje podstawowe typy roślinności oraz interpretuje stan ich zróżnicowania w zależności od gradientów siedliskowych i czynników antropogenicznych. Wylicza główne biomy roślinne Świata, oraz typy roślinności naturalnej, seminaturalnej i antropogenicznej.


Student jest aktywnym słuchaczem przedmiotu, otwartym na dyskusję najważniejszych zagadnień biogeograficznych i fitogeograficznych.


Egzamin

13. Spis zalecanych lektur Dzwonko Z. 2007. Przewodnik do badań fitosocjologicznych. Wyd. Sorus, Poznań.Matuszkiewicz W. 1981. Przewodnik do oznaczania zbiorowiska roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN. Matuszkiewicz J.M. 2001. Zespoły leśne Polski. PWN.Wysocki P., Sikorski P. 2002. Fitosocjologia stosowana. Wyd. SGGW, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Fizjologia roślin2. Kod przedmiotu FIRO

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla specjalności: biologia eksperymentalna

4. Poziom przedmiotu Średnio zaawansowany

5. Rok studiów, semestr II rok studiów licencjackich semestr 4


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład – 30 godzinĆwiczenia laboratoryjne – 45 godzin


9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof.dr hab. Grażyna Kłobus

10. Wymagania wstępne Wiadomości i umiejętności z kursów chemii organicznej, biochemii i genetyki


Student zna przebieg procesów fizjologicznych rośliny: transport substancji przez błony, gospodarkę wodną rośliny, przemiany zachodzące w fazie jasnej i ciemnej fotosyntezy i rozumie ich regulację. Ma podstawową wiedzę o wzroście i rozwoju rośliny oraz o regulatorowych funkcjach hormonów roślinnych.

Umiejętności: Student charakteryzuje zależności metaboliczne w roślinie. Wykorzystuje różnorodną aparaturę do wyznaczenia aktywności procesów fizjologicznych zachodzących w roślinie, analizuje wpływ rozmaitych zmiennych na aktywność tych procesów.


Student jest świadomy złożoności procesów fizjologicznych w roślinie. Dostrzega relacje między aktywnością tych procesów a plonowaniem roślin. Jest także zdolny do opracowania i kreatywnej interpretacji otrzymanych w laboratorium wyników.


Wykład: egzamin w formie pisemnej. Ćwiczenia: ocena ciągła na ćwiczeniach, testy pisemne z poszczególnych tematów na ocenę.

13. Spis zalecanych lektur Kopcewicz J., Lewak S., 2002. Fizjologia roślin. PWN. Taiz L., Zeiger E. 2010. Plant Physiology. Sinauer Associates, Inc. Wydanie piąte; Buchanan B i wsp. 2000. Biochemistry and Molecular Biology of Plants. ASPP. Rockville, Maryland.

1. Nazwa przedmiotu Fizjologia roślin – kurs podstawowy2. Kod przedmiotu FIROP

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla specjalności biologia środowiskowa, mikrobiologia i biologia człowieka


5. Rok studiów, semestr II rok studiów licencjackich, semestr 3




9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof dr hab. Grażyna Kłobus

10. Wymagania wstępne Wiadomości i umiejętności z kursów biochemii i genetyki podstawowej


Student zna na poziomie podstawowym procesy fizjologiczne rośliny: transport substancji przez błony, gospodarkę wodną rośliny, asymilację węgla, azotu i siarki. Rozumie także podstawowe zagadnienia związane ze wzrostem rośliny i regulacją procesu przez czynniki egzo- i endogenne.

Umiejętności: Student potrafi charakteryzować podstawowe procesy metaboliczne zachodzące w roślinie i rozumie ich interakcje. Umie także przeprowadzać proste eksperymenty, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać właściwe wnioski.


Student interpretuje zjawiska fizjologiczne w roślinie i dostrzega związek pomiędzy ich aktywnością a plonowaniem roślin. Jest także zdolny do ilościowego i jakościowego opracowania otrzymanych w laboratorium wyników.



13. Spis zalecanych lektur Kopcewicz J., Lewak S., 2002. Fizjologia roślin. PWN. Taiz L., Zeiger E., 2010. Plant Physiology. Sinauer Associates, Inc. Wydanie piąte.

1. Nazwa przedmiotu Fizjologia roślin – wprowadzenie2. Kod przedmiotu FIROW

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla specjalizacji: biologia z chemią


5. Rok studiów, semestr III rok studiów licencjackich, semestr 5




9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof dr hab. Grażyna Kłobus

10. Wymagania wstępne Wiadomości i umiejętności z kursów chemii organicznej i biochemii


Student zna podstawowe procesy metaboliczne zachodzące w roślinie, oraz wie o zależności ich natężenia od warunków środowiskowych. Definiuje pojecie wzrostu i rozumie regulatorową funkcję hormonów roślinnych.

Umiejętności: Student potrafi opisać przebieg podstawowych procesów warunkujących prawidłowy wzrost i rozwój rośliny. Umie także zaplanować i przeprowadzić proste eksperymenty fizjologiczne, opisać i zinterpretować uzyskane wyniki oraz sformułować wnioski.


Student jest zdolny do interpretacji zjawisk zachodzących w roślinie w kontekście zmiennego środowiska.



13. Spis zalecanych lektur Kopcewicz J., Lewak S., 2002. Fizjologia roślin. PWN. Starck Z., Chołuj D., Niemyska B. 1995. Fizjologiczne reakcje roślin na niekorzystne czynniki środowiska. Wyd. SGGW, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Fizjologia wzrostu i rozwoju roślin

2. Kod przedmiotu FIWRO

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla studentów biologii specjalności biologia eksperymentalna

4. Poziom przedmiotu Średnio-zaawansowany

5. Rok studiów, semestr 3 rok studiów licencjackich, semestr: 5


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład: 15 godzin Laboratorium: 30 godzin

8. Język wykładowy Język polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Doc. dr Marek Burzyński10. Wymagania wstępne Zaliczony kurs z Fizjologii Roślin, Genetyki , Biochemii i Biologii

Molekularnej


Student zna syntezę i transport hormonów roślinnych ich receptory, przenoszenie sygnału hormonalnego i molekularny mechanizm działania. Rozumie mechanizmy wzrostowych ruchów roślin. Zna molekularne podłoże działania morfogenetycznych receptorów światła : przyjęcie bodźca, przeniesienie sygnału, zmiany właściwości błon i ekspresji genów – odpowiedzi fizjologiczne. Wskazuje udział fitohormonów i światła w różnych etapach ontogenezy rośliny

Umiejętności: Student wykorzystuje różne biotesty do wykazania zróżnicowanego działania fitohormonów. Wykorzystuje różne metody hodowli roślin do wyliczenia parametrów wzrostowych. Na podstawie oznaczania wybranych aktywności podstawowych procesów metabolicznych rośliny, ocenia jej możliwości wzrostu i rozwoju


Student przeprowadza obiektywną autoocenę własnej pracy, Jest dokładny i obowiązkowy. Chętny do wyciągania wniosków. Jest zdolny do samodzielnego opracowania wyników doświadczeń.


Egzamin w formie pisemnego testu sprawdzający wiedzęOcenianie ciągłe aktywności i zrozumienia celowości prowadzonych doświadczeń na ćwiczeniach, końcowy sprawdzian w formie testu.

13. Spis zalecanych lektur Taiz L., Zeiger E., 2010. Plant Physiology. Sinauer Associates, Inc. Wydanie piąte. Kopcewicz J., Lewak S 2002 Fizjologia roślin PWN. Buchanan B i wsp., 2000 Biochemistry and Molecular Biology of Plants. American Society of Plant Physiologists

1. Nazwa przedmiotu Fizjologia zwierząt 2. Kod przedmiotu FIZW

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla specjalnościć „Genetyka i biologia eksperymentalna” i „Biologia człowieka”

4. Poziom przedmiotu średnio-zaawansowany, zaawansowany

5. Rok studiów, semestr Rok II; semestr IV


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady (30 godz.), ćwiczenia (45 godz.)


9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Agnieszka Gizak, dr hab. Dariusz Rakus,

10. Wymagania wstępne Podstawowy zakres wiadomości z chemii, fizyki, biochemii i biologii komórki.


Studenta zna wybranyne zjawiska fizjologiczne.

Umiejętności: Student planuje eksperymenty i badania fizjologiczne na poziomie molekularnym.


Student rozumie molekularne mechanizmy zjawisk uzewnętrzniających się na poziomie komórkowym i organizmalnym


Sprawdziany z ćwiczeń oraz ocena końcowa na podstawie egzaminu pisemnego.

13. Spis zalecanych lektur „Podstawy biologii komórki” red. Alberts i wsp. „Biochemia” L. Stryer i wsp. „Receptory i mechanizmy przekazywania sygnału” red. Nowak i Zawilska, PWN Warszawa 2004 „Fizjologia Człowieka” red. Konturek

1. Nazwa przedmiotu Fizjologia zwierząt – kurs podstawowy2. Kod przedmiotu FIZWP

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla specjalności „Mikrobiologia” i „Biologia środowiskowa”


5. Rok studiów, semestr Rok II; semestr III




9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Agnieszka Gizak, dr Piotr Mamczur,



studenta zna podstawowe zjawiska fizjologiczne.

Umiejętności: Student samodzielnie poszukuje informacji wyjaśniających zdarzenia na poziomie organizmalnym mechanizmami molekularnymi.


Student rozumie molekularne podstawy zjawisk fizjologicznych uzewnętrzniających się na poziomie organizmalnym.



13. Spis zalecanych lektur „Fizjologia Człowieka” red. Konturek

1. Nazwa przedmiotu Fizjologia zwierząt - wprowadzenie2. Kod przedmiotu FIZWW

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla Biologii z chemią


5. Rok studiów, semestr Rok III; semestr IVSpecjalizacja „Biologia z chemią”




9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Agnieszka Gizak, dr Piotr Mamczur,



Studenta zna podstawowe zjawiska fizjologiczne.

Umiejętności: Student samodzielnie poszukuje informacji wyjaśniających zdarzenia na poziomie organizmalnym mechanizmami molekularnymi


Student rozumie molekularne podstaw zjawisk fizjologicznych uzewnętrzniających się na poziomie organizmalnym.



13. Spis zalecanych lektur „Fizjologia Człowieka” red. Konturek

1. Nazwa przedmiotu Fizyka z elementami biofizyki2. Kod przedmiotu FBIOF3. Typ przedmiotu Obligatoryjny4. Poziom przedmiotu Podstawowy5. Rok studiów, semestr I6. Liczba punktów 57. Metody nauczania i formy zajęć -w- 30h, -ćw- 15h8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Bogdan Barwiński10. Wymagania wstępne Znajomość fizyki i matematyki z liceum na poziomie

podstawowym11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne): Student zna elementy języka fizyki (rachunek wektorowy, funkcje, elementy rachunku różniczkowego); rozumie zasady zachowania; wie jak opracować i zaprezentować wyniki pomiarów; wie jak zastosować prawa fizyki do opisu procesów biologicznych; zna metody fizyczne stosowane w naukach biologicznych

Umiejętności: Student stosuje elementy języka fizyki do opisu zdarzeń i procesów biologicznych; wykorzystuje rachunek niepewności pomiarowych do opracowania i prezentacji wyników; stosuje prawa fizyki do opisu np. zjawiska transportu w procesach biologicznych takich jak osmoza, zjawiska elektryczne na błonie półprzepuszczalnej, elektroforeza; wykorzystuje prawa fizyki do wyjaśnienia działania np. zmysłów; objaśnia działanie współczesnych metod (mikroskopie, tomografie) i przyrządów fizycznych w pracy biologa

Kompetencje personalne (postawy): Student jest zorientowany na zastosowanie fizyki, a w szczególności fizycznych metod doświadczalnych do użycia ich w rozwiązywaniu problemów biologicznych; świadomie używa języka nauki, jakim jest języki fizyki, do opisu zjawisk; zdolny do ilościowego i jakościowego opracowania i zaprezentowania otrzymanych w laboratorium wyników


Wykład. Końcowy, pisemny test zaliczeniowy, sprawdzający umiejętności zastosowania i użycia : rachunku wektorowego, rachunku różniczkowego w zastosowaniu do zdefiniowania podstawowych pojęć fizyki i zasad zachowania; sprawdzający ponadto umiejętności opracowania i prezentacji wyników pomiarów; w szczególności wykonania obliczeń; weryfikujący znajomość zastosowania praw i metod fizyki w biologii.Konwersatoria. Zaliczenia na podstawie wyników testów pisemnych i odpowiedzi ustnych, przeprowadzanych w sposób ciągły, w oparciu o program wykładu

13. Spis zalecanych lektur D.Halliday, R.Resnick, J.Walker, Podstawy Fizyki, tomy I-V; S. Przestalski „Fizyka z elementami biofizyki i agrofizyki” PWN; J. Kane, M. Sternheim „Fizyka dla przyrodników” PWN; R. Feynman „Feynmana wykłady z fizyki” PWN

1. Nazwa przedmiotu Genetyka2. Kod przedmiotu GENET

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla biologii eksperymentalnej

4. Poziom przedmiotu Podstawowy5. Rok studiów, semestr Rok II; semestr III6. Liczba punktów 57. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady (30 godz.); ćwiczenia (45 godz.)8. Język wykładowy Język polski

9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Ewa Maciaszczyk-Dziubińska

10. Wymagania wstępne Student powinien posiadać podstawowy zakres wiadomości z biochemii i biologii człowieka


Student: zna założenia praw Morgana i Mendla, zna pojęcia z zakresu genetyki ogólnej, rozumie podstawy genetyki wybranych organizmów: bakterii, wirusów, muszki owocowej, drożdży, człowieka, zna elementarne podstawy: genomiki, interakcji genetycznych, zmienności genomów, genetyki populacyjnej, zasad dziedziczenia, potrafi zilustrować podstawowe prawa genetyczne zadaniami

Umiejętności: Student: wykorzystuje podstawowe prawa genetyczne do zapisywania krzyżówek genetycznych, objaśnia podstawowe pojęcia genetyczne np.: gen, kod genetyczny, mapowanie genów, odróżnia dziedziczenie jądrowe od cytoplazmatycznego, rozwiązuje zadania genetyczne, analizuje rodowody człowieka, łączy wiedzę teoretyczną do przeprowadzenia doświadczeń, opracowania wyników w postaci sprawozdania i wyciągnięcia wniosków


Student: postępuje zgodnie z zasadami BHP i bioetyki, interpretuje zjawiska i dzieli się wiedzą, jest zdolny i otwarty na pracę w grupie, jest świadomy i odpowiedzialny za siebie i innych podczas pracy z substancjami niebezpiecznymi, jest kreatywny w wyciąganiu wniosków


Ocena pracy studenta: ocena ciągła na ćwiczeniach (kolokwia zaliczeniowe po każdym bloku ćwiczeń), sprawozdania, ocena końcowa na podstawie zaliczenia końcowego, egzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru)

13. Spis zalecanych lektur „Genomy”, T. A. Bron, PWN 2009; “Genetyka molekularna” P. Węgleński, PWN 2007; „Genetyka ogólna i molekularna”, W. Gajewski, PWN 1987; „Genetyka – krótkie wykłady”, PWN 2008; „Genetyka zwierząt”, K. M. Charon, M. Świtoński, PWN 2009; „Genes IX”, B. Lewin, 2007.

1. Nazwa przedmiotu Genetyka kurs podstawowy2. Kod przedmiotu GENP3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla biologii z chemią, biologii człowieka i

biologii środowiska4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr II lub III6. Liczba punktów 57. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 20 godz., ćwiczenia laboratoryjne 25 godz.

konsultacje organizowane w indywidualnych przypadkach8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy prof. dr hab S. Ułaszewski10. Wymagania wstępne Wiadomości z kursu biochemii11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna podstawy genetyki klasycznej i molekularnej; zna mechanizmy dziedziczenia, zmienności dziedzicznej i ujawniania się cech fenotypowych, współdziałanie genotypu i środowiska na przykładach roślin i zwierząt (w tym człowieka); wyjaśnia pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej i komórkowej (klonowanie) oraz GMO; rozumie jedność i zmienność świata ożywionego; zna podstawy genetyki człowieka: choroby genetyczne, ich dziedziczenie, diagnostykę i leczenie ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów

Umiejętności: Student wykorzystuje w praktyce podstawy genetyki klasycznej, rozwiązuje zadania z genetyki klasycznej i populacyjnej; projektuje i przeprowadza doświadczenia genetyczne, izoluje i wizualizuje DNA


Student krytycznie analizuje zdobywane wiadomości; postrzega relacje między fenotypem a środowiskiem; jest przygotowany do świadomego odbioru nowych możliwości i zagrożeń związanych z rozwojem nauki; indywidualnie i w zespole przeprowadza analizy wyników doświadczeń; postępuje etycznie i zgodnie z zasadami BHP


Ocena teoretycznego przygotowania się do ćwiczeń; ocena części praktycznej; ocena sprawozdania z przeprowadzonego doświadczenia; ocena aktywnego uczestniczenia w ćwiczeniach; zaliczenie przedmiotu na podstawie egzaminu pisemnego lub ustnego

13. Spis zalecanych lektur Genetyka ogólna, 1984, A, M, Srb i R.D. Owen, PWN; Krótkie wykłady – Genetyka, 2008, P.C. Winter, G.I. Hickey, H.L. Fletcher, PWN; Genomy,2009, T.A. Brown, PWN; Skrypt do ćwiczeń opracowany przez osoby prowadzące ; Genetyka ogólna skrypt do ćwiczeń dla studentów biologii,2004, Sadakierska-Chudy Anna, Dąbrowska Grażyna, Goc Anna, WUMK Toruń; Genetics, 1997, R.F. Weaver, P.W. Hedrick, WCB Genes, 1999, B. Lewin, Oxford Univ Press

1. Nazwa przedmiotu Genetyka molekularna2. Kod przedmiotu GENM

3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla studentów mikrobiologii


5. Rok studiów, semestr 2 rok, 4 semestr


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 30 godz.; ćwiczenia laboratoryjne 60 godz.


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr hab. Jacek Skała

10. Wymagania wstępne wiadomości kursów biochemii, genetyki ogólnej i mikrobiologii ogólnej


Student: zna funkcje DNA jako molekularnego nośnika informacji genetycznej; rozumie zasady kopiowania i przekazywanie informacji genetycznej; rozumie wykorzystanie mutacji w badaniu funkcji genów; przedstawia mechanizmy regulacji genetycznej na poziomie transkrypcji i translacji; rozumie proces potranskrypcyjnego wyciszanie genów.

Umiejętności: Student: umie czytać i realizować instrukcje metodyczne; izoluje i rodziela elektroforetycznie DNA bakterii i drożdży oraz techniki; przeprowadza transformacje bakterii i drożdży różnymi metodami; stosuje enzymy restrykcyjne; stosuje metodę PCR wraz z projektowaniem starterów.


Student: aktywnie uczestniczy w zajęciach; chętnie podejmuje współpracę w grupie; dba o porządek oraz sprzęt i wyposażenie znajdujące się na sali ćwiczeń; jest chętny do prowadzenia dyskusji i kreatywnego myślenia;


Do zaliczenia ćwiczeń wymagane jest uzyskanie pozytywnych ocen z aktywności intelektualnej na zajęciach, działalności praktycznej na zajęciach i kolokwium zaliczeniowego. Wykład zakończony egzaminem pisemnym (z pytaniami problemowymi)

13. Spis zalecanych lektur Genomy,2009, T.A. Brown, PWN; Sambrook J., Russell D (2001) Molecular cloning. A laboratory manual. SHLab.Press.Wykaz lektur i innych zalecanych materiałów podanych na bieżąco studentom podejmującym naukę przedmiotu

1. Nazwa przedmiotu Genetyka ogólna2. Kod przedmiotu GEN3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla kierunku Mikrobiologia4. Poziom przedmiotu podstawowy5. Rok studiów, semestr Rok II, semestr III 6. Liczba punktów 77. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 30 godz.; ćwiczenia 45 godz.8. Język wykładowy polski9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof. St. Ułaszewski10. Wymagania wstępne Wiadomości kursów: podstawy mikrobiologii i biochemia11. Zamierzone efekty kształcenia:

Wiedza(treści merytoryczne):Student zna podstawy genetyki klasycznej i molekularnej; zna mechanizmy dziedziczenia, zmienności dziedzicznej i ujawniania się cech fenotypowych; rozumie współdziałanie genotypu i środowiska; wyjaśnia pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej i komórkowej (klonowanie) oraz GMO; zna podstawy genetyki człowieka: choroby genetyczne, ich dziedziczenie, diagnostykę i leczenie ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów; rozumie powiązania genetyki z innymi dziedzinami wiedzy; wskazuje na możliwości wykorzystania genetyki w praktyce (medycynie, hodowli, uprawie) i perspektywy jej rozwoju.

Umiejętności: Student wykorzystuje w praktyce podstawy genetyki klasycznej, rozwiązuje zadania z genetyki klasycznej i populacyjnej; projektuje i przeprowadza doświadczenia genetyczne; posługuje się podstawowymi technikami stosowanymi w pracy laboratoryjnej w zakresie genetyki mikroorganizmów, drożdży i muchy owocowej; izoluje i wizualizuje DNA.


Student krytycznie analizuje zdobywane wiadomości; postrzega relacje między fenotypem a środowiskiem; jest świadomy korzyści i zagrożeń związanych z GMO; indywidualnie i w zespole przeprowadza analizy wyników doświadczeń; jest przygotowany do świadomego odbioru nowych możliwości i zagrożeń związanych z rozwojem nauki; postępuje etycznie i zgodnie z zasadami BHP


Ocena teoretycznego przygotowania do ćwiczeń; ocena części praktycznej; ocena sprawozdania z przeprowadzonego doświadczenia; ocena aktywnego uczestniczenia w ćwiczeniach; zaliczenie przedmiotu na podstawie egzaminu pisemnego lub ustnego

13. Spis zalecanych lektur Genetyka ogólna, 1984, A, M, Srb i R.D. Owen, PWN; Krótkie wykłady – Genetyka, 2008, P.C. Winter, G.I. Hickey, H.L. Fletcher, PWN; Genomy,2009, T.A. Brown, PWN; Skrypt do ćwiczeń opracowany przez osoby prowadzące; Genetyka ogólna skrypt do ćwiczeń dla studentów biologii,2004, Sadakierska-Chudy Anna, Dąbrowska Grażyna, Goc Anna, WUMK Toruń; Genetics, 1997, R.F. Weaver, P.W. Hedrick, WCB Genes, 1999, B. Lewin, Oxford Univ Press

1. Nazwa przedmiotu Geologia i gleboznawstwo2. Kod przedmiotu GIG

3. Typ przedmiotu obowiązkowy dla Biologii środowiska

4. Poziom przedmiotu Podstawowy, średnio-zaawansowany

5. Rok studiów, semestr II rok, semestr letni


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady/ćwiczenia: geologia 10w, 15 ćw; gleboznawstwo 10w, 15 ćw


9. Imię i nazwisko wykładowcy ..................... geolog , dr inż. Andrzej Stankiewicz,

10. Wymagania wstępne Znajomość podstawowych pojęć z ekologii ogólnej i geologii


Student definiuje środowisko glebowe. Zna czynniki glebotwórcze oraz morfologię gleby. Rozumie glebę jako środowisko trójfazowe. Zna poszczególne fazy budujące glebę. Definiuje pojęcie sorpcji glebowej, szczególnie sorpcji wymiennej. Zna systematykę gleb Polski.

Umiejętności Student opisuje profil glebowy, pobiera próby gleby analizuje je w laboratorium. Rozpoznaje typy i podtypy gleb.


Student jest otwarty na współpracę w grupie. Świadomy zależności występujących w środowisku glebowym i zagrożeń związanych z degradacją gleb. Zdolny do wybierania najlepszych sposobów zapobiegania degradacji środowiska glebowego


Egzamin ustny lub pisemny

13. Spis zalecanych lektur Zawadzki S. 2009. Gleboznawstwo. PWRiL WarszawaPrusinkiewicz Z. i inn. 2005. Badania ekologiczno-gleboznawcze. PWN. WarszawaKabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN Warszawa

1. Nazwa przedmiotu Grzyby i rośliny zarodnikowe Polski2. Kod przedmiotu GRZPL

3. Typ przedmiotu Fakultatywny


5. Rok studiów, semestr III


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady 15h, ćwiczenia 30h


9. Imię i nazwisko wykładowcy prof. dr hab. W. Fałtynowicz



Student zna cechy charakterystyczne podstawowych gatunków śluzowców, grzybów, mszaków i paprotników.

Umiejętności: Student rozpoznaje w terenie poznane gatunki śluzowców, grzybów, mszaków i paprotników. Oznacza zebrany materiał w pracowni.

Kompetencje personalne (postawy): Student docenia różnorodność flory roślin zarodnikowych i grzybów


ocena wykonanej pracy samodzielnej, kolokwium, egzamin ustny

13. Spis zalecanych lektur Gumińska B., Wojewoda W., 1985: Grzyby i ich oznaczanie, PWN Warszawa; Lipnicki L., Wójciak H., 1995: Porosty. Klucz-Atlas do oznaczania najpospolitszych gatunków, WSiP Warszawa; Wójciak H., 2003: Flora Polski - Porosty, mszaki, paprotniki. MULTICO Oficyna Wydawnicza; Krzemieniewska H., 1960: Śluzowce Polski na tle flory śluzowców europejskich. PWN Warszawa; Drozdowicz A., Ronikier A., Stojanowska W., Panek E., 2003: Myxomycetes of Poland. A Checklist. [w:] Mirek Z. (red.). Biodiversity of Poland. Vol. 10. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.

1. Nazwa przedmiotu Histologia zwierząt2. Kod przedmiotu HISTO

3. Typ przedmiotu obligatoryjny dla Biologii eksperymentalnej


5. Rok studiów, semestr II rok studiów licencjackich, semestr 3 (zimowy)


7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 15 godzin ćwiczenia 45 godzin


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr hab. Małgorzata DaczewskaDr Izabela Jędrzejowska

10. Wymagania wstępne Znajomość tkanek zwierzęcych


Student zna strukturę histologiczną układów narządów, rozumie związek ich budowy z funkcją,

Umiejętności: Student rozpoznaje i analizuje budowę histologiczną narządów, charakteryzuje typy tkanek budujących narządy, wyjaśnia związek budowy narządów z funkcją, wykorzystuje wiedzę teoretyczną do analizy preparatów histologicznych, sprawnie posługuje się mikroskopem świetlnym


Student jest zdolny do rozpoznania narządów zwierzęcych, jest chętny do obserwacji mikroskopowych, świadomie używa terminów histologicznych


Wykład – pisemny sprawdzian zaliczeniowy weryfikujący znajomość budowy histologicznej narządów, oraz umiejętność wykazania związku budowy z funkcją narządów Ćwiczenia – kolokwia zaliczeniowe w oparciu o program ćwiczeń sprawdzające wiedzę teoretyczną oraz praktyczną dotyczącą budowy histologicznej narządów

13. Spis zalecanych lektur Histologia”. W. Sawicki PZWL. 2005; „Histologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii. Wyd. pod redakcją M. Zabla, Urban & Partner, 2000, 2008

1. Nazwa przedmiotu Immunologia ogólna2. Kod przedmiotu IMMA

3. Typ przedmiotu Obowiązkowy dla Mikrobiologii


5. Rok studiów, semestr III rok, semestr 5



Wykład – 30 godz.; ćwiczenia – 30 godz.


9. Imię i nazwisko wykładowcy Dr Daria Augustyniak

10. Wymagania wstępne Ukończone kursy z biochemii, mikrobiologii i genetyki


Student: definiuje podstawowe pojęcia z dziedziny immunologii takie jak np. odporność wrodzona i nabyta, restrykcja MHC, cytotoksyczność naturalna itp., rozumie podstawy funkcjonowania układu odpornościowego oraz negatywne skutki jego wadliwego działania, zna działanie zasadniczych mechanizmów obronnych naszego organizmu oraz ich wzajemną kooperację.

Umiejętności: Student: posługuje się terminami immunologicznymi, czyta ze zrozumieniem teksty z dziedziny immunologii i rozumie podstawowe procesy immunologicznem, przedstawia syntetycznie określony problem immunologicznym, wykorzystuje zdobytą wiedzą do zaprojektowania określonego testu immunologicznego, wykorzystuje techniki immunologiczne do oceny funkcjonalności podstawowych mechanizmów obronnych, przeprowadza analizę uzyskanych wyników i sporządza sprawozdanie.


Student: wykazuje zainteresowanie przedmiotem, dąży do aktualizowania swojej wiedzy z danej dziedziny


Egzamin – test obejmujący pytania jednokrotnego wyboru oraz pytania otwarte. Ćwiczenia – kolokwia zaliczeniowe, sprawozdania z wykonanych eksperymentów

13. Spis zalecanych lektur Gołąb J, Jakóbisiak M, Lasek W, Stokłosa T. Immunologia. PWN, 2008, Abbas A, Lichtman A., Pillai S. Cellular and Molecular Immunology ., 6th edition, Saunders Elsevier, 2006

1. Nazwa przedmiotu Jak sobie radzić z uczniem trudnym w szkole2. Kod przedmiotu UTR





7. Metody nauczania i formy zajęć -w- 20h


9. Imię i nazwisko wykładowcy dr Elżbieta Małkiewicz



Student zna podstawowe definicje z zakresu przedmiotu (uczeń z zaburzeniami zachowania, uczeń wycofany z sytuacji społecznych, uczeń z rodziny alkoholowej, zaburzenia lękowe i nerwicowe, depresje) oraz typy diagnozy problemów emocjonalnych ucznia.

Umiejętności: Studen rozpoznaje podstawowe problemy emocjonalne uczniów ich objawy, rożróżnia i określa przyczyny zaburzeń, określa i dopbiera odpowiednie formy pomocy.


Student jest świadomy roli nauczyciela w procesie wychowawczym oraz kształtowaniu trudnych osobowosci


Analiza przykładu - pisemne zaliczenie na ocenę

13. Spis zalecanych lektur Małkiewicz E. (2000). Dziecko o narcystycznej linii rozwoju: spostrzeganie świata społecznego, formy pomocy psychologicznej. W: Jakość rozwoju a jakość życia. Pod red. R. Derbisa. Częstochowa: wyd. WSP; Zimbardo P. (1994). Nieśmiałość. Warszawa: PWN; Robinson B. (1998). Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików. Warszawa: PARPA; Mitchel T. Anthony (1994). Dlaczego? Warszawa:Vocatio.

Download - Sylabusy - studia stacjonarne I stopnia

Top Related