-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
1/74
H
Pyoafgz Yfpoyz
Oc
Idhyzk hkyzfl Nyovp
Gobphyhzk}f hchl{wkw om BHYEFZKCN WZYHZFNKFW OM
]ojhmocf - HKYZFL
Wvibkzzfj moy zdf phyzkhl mvlmkllbfcz om zdf yfxvkyfbfcz
Moy zdf h~hyj om jfnyff om
Bhwzfy OM IVWKCFWW HJBKCKWZYHZKOC
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
2/74
GOCZFCZGOCZFCZ
8# Hgeco~lfjnfbfcz
9# Goczfczw
7# Jfglhyhzkoc
:# oiafgzk}fw om zdf wzvj{
6# kczyojvgzkoc om zdf zopkg
Zflfgob wfgzoy kc Kcjkh
Hkyzfl
]ojhmocf
Ihgenyovcj
Gobphc{ pyomklf om Hkyzfl
Zdf bhnkg
Gobphykwoc ifz~ffc bhyefzkcn wzyhzfn{ om Idhyzk Hkyzfl hcj ]ojhmocf
=# Yfwfhygd Bfzdojolon{
Z{pf om yfwfhygd bfzdojolon{
Jhzh gollfgzkoc bfzdoj
Bfzdoj om gollfgzkoc
># Jhzh Hchl{wkw hcj Kczfypyfzhzkoc
4# W~oz hchl{wkw
;# Wvnnfwzkoc - Gocglvwkoc
80# Yfgobbfcjhzkocw
88# Ikilkonyhpd{
89# Xvfwzkocchkyf
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
3/74
OIAFGZK]F OM ZDF WZVJ[
F}fy{ oynhckqhzkoc dhw zo hgdkf}f kzw oynhckqhzkoc nohlw# Moy zdkw kz kw }fy{ fwwfczkhl moy hc
oynhckqhzkoc zo eco~ hiovz zdf }kf~ om gocwvbfyw hcj zdfky gobpfzkzk}f pyojvgzw# Zdkw wvy}f{
yfwfhygd bh{ if hlwo hkbfj hw zo fwzkbhzf pozfczkhl iv{fy moy zdf pyojvgz# Zdf oiafgzk}f om zdf
wzvj{ kw hw vcjfy1"
8# Zo kjfczkm{ zdf jkmmfyfcgf ifz~ffc bhyefz pfymoybhcgf om Hkyzfl kcjvwzy{ hcj ]ojhmocf#
9# Zo wzvj{ zdf bhyefz om Hkyzfl Kcjvwzy{ hcj ]ojhmocf oc ikn wghlf zflfgobbvckghzkoc wfgzoy#
7# Zo gobphyf }hykovw phyhbfzfyw om bhyefzkcn wzyhzfnkfw, bhcvmhgzvykcn pyogfww,
zfgdcolon{ hjopzfj pyojvgzkoc polkg{, hj}fyzkwkcn, gollhioyhzkoc, ftpoyz wgfchyko,
mvzvyf pyowpfgz moy zdf z~o gobphckfw hcj no}fycbfcz polkgkfw#
:# Zo wzvj{ gvwzobfy iv{kcn ifdh}koy hcj mhgzoyw ~dkgd kcmlvfcgf zdf pvygdhwf jfgkwkoc
pyogfww#
6# Zo eco~ do~ zdf gobphc{ dhw iffc wvggfwwmvl kc fcgovczfykcn zdf hnnyfwwk}f bhyefzkcn
wzyhzfnkfw om gobpfzkzoyw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
4/74
Zflfgob Wfgzoy Kc Kcjkh
Zdhc 896 bkllkoc zflfpdocfw cfz~oye kw ocf om zdf lhynfwz gobbvckghzkoc cfz~oyew kc
~oylj, ~dkgd goczkcvfw zo nyo~ hz h ilkwzfykcn phgf#
Zdf yhpkj nyo~zd kc zdf zflfgob wfgzoy ghc if hzzykivzfj zo zdf }hykovw pyo"hgzk}f hcj
powkzk}f polkg{ bfhwvyfw zhefc i{ zdf no}fycbfcz hw ~fll hw zdf j{chbkg hcj
fczyfpyfcfvykhl wpkykz om zdf }hykovw zflfgob wfy}kgf pyo}kjfyw iozd kc pyk}hzf hcj pvilkg
wfgzoy# Zdf zflfgob wfgzoy dhw wdo~c kbpyfwwk}f nyo~zd jvykcn zdf phwz jfghjf# Zojh{,
boyf
Z~o wzykekcn mfhzvyfw om zdkw nyo~zd }kq# kcgyfhwkcn pyfmfyfcgf moy boiklf pdocfw hcj
dkndfy goczykivzkoc om pyk}hzf wfgzoy kc zdf kcgyfbfczhl nyo~zd dh}f pyfjobkchzfj zdf
zflfgob wfgzoy# Zdf wdhyf om boiklf pdocfw $kcglvjkcn ^LL boiklf+ dhw o}fyzhefc zdf
wdhyf om lhcjlkcfw ~kzd =9& kc zdf zozhl cvbify om pdocfw# Zdf pyk}hzf wfgzoy.w goczykivzkoc
kw hlwo kcgyfhwkcn yhpkjl{# Gvyyfczl{ boyf zdhc 70 lhed pdocfw hyf ifkcn hjjfj fhgd boczd
hcj kz kw zhynfzfj zdhz i{ zdf fcj om 9080 zdf zozhl cvbify om pdocfw bh{ yfhgd h lf}fl om
760 bkllkoc zhekcn zdf zflf"jfcwkz{ zo boyf zdhc 70& ~dkgd kw gvyyfczl{ hz 9:#=7
Cfz~oye Ftphcwkoc1 Zdf zozhl cvbify om zflfpdocf wviwgykifyw dhw yfhgdfj 948#=9
bkllkoc hz zdf fcj om Ahcvhy{ 9080 hw gobphyfj zo 979#4> bkllkoc kc Avl{ 900;# Zdf o}fyhll
Zflfjfcwkz{ dhw kcgyfhwfj zo 97#=7& kc Ahcvhy{ 9080 hw gobphyfj zo 98#90& kc Hvnvwz
900;#
^kyflfww Wfy}kgf1 Zdf ~kyflfww wfnbfcz wh~ h wvynf om >4#>> bkllkoc wviwgykifyw lhwz
boczd gobphyfj zo >4#8> bkllkoc kc Bhy# 9080# Zdkw pvwdfj zdf zozhl ~kyflfww wviwgykifyw
ihwf zo 949#:0 bkllkoc i{ Hpy# 78 9080#
^kyf lkcf Wviwgykifyw1 Zdf ~kyf lkcf wfnbfcz wviwgykify ihwf wzooj hz 7;#>7 bkllkoc ~kzd
h jfgyfhwf om 0#8= bkllkoc hz zdf fcj om Hpy# 9080#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
5/74
Zflfjfcwkz{1 Zdf nyoww wviwgykify ihwf yfhgdfj 90=#47 bkllkoc hz zdf fcj om Bhygd 900;#
Zdf Zflfjfcwkz{ kw 9:#=7&hz zdf fcj om Hpy# 9080 hw gobphyfj zo 84#78& hz zdf fcj omBhygd 900;, yfnkwzfykcn hc kcgyfhwf om =
Kcgyfhwkcn Yolf om Pyk}hzf Wfgzoy1 Zdf pyk}hzf wfgzoy dhw plh{fj h wknckmkghcz yolf kc zdf
nyo~zd om zflfgob wfgzoy# Zdf wdhyf om pyk}hzf wfgzoy dhw ykwfc zo 46 pfy gfcz kc Jfgfbify
900; myob =:#8: pfy gfcz kc Co}fbify 9004#
Zhykmm Yfihlhcgkcn Bfhwvyfw1 Zdfyf dhw iffc h jyhbhzkg mhll kc zdf zhykmmw jvf zo
kcgyfhwfj gobpfzkzkoc# Zdf bkckbvb fmmfgzk}f gdhynfw moy loghl ghllw dh}f mhllfc
gocwkjfyhil{ kc yfgfcz boczdw fwpfgkhll{ moy gfllvlhy wfy}kgf# Zdf locn jkwzhcgf jobfwzkg hw
~fll hw kczfychzkochl gdhynfw dh}f hlwo mhllfc gocwkjfyhil{#
Zflfgob Yfnvlhzoy{ Hvzdoykz{ om Kcjkh $ZYHK+1 ZYHK ~hw fwzhilkwdfj vcjfy zdf
Zflfgob Yfnvlhzoy{ Hvzdoykz{ om Kcjkh Hgz, 8;;> fchgzfj oc Bhygd 94,8;;># Zdf nohlw
hcj oiafgzk}fw om ZYHK hyf mogvwfj zo~hyjw pyo}kjkcn h yfnvlhzoy{ myhbf~oye zdhz
mhgklkzhzfw hgdkf}fbfcz om zdf oiafgzk}fw om Cf~ Zfgdcolon{ Polkg{ $CZP+ 8;;;#
ZYHK dhw fcjfh}oyfj zo fcgovyhnf nyfhzfy goypoyhzkoc kc zdf zflfgob wfgzoy zonfzdfy ~kzd
ifzzfy xvhlkz{ hcj hmmoyjhilf pykgfw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
6/74
HKYZFL
Hkyzfl kw hiyhcj om zflfgobbvckghzkoc wfy}kgfw kc Kcjkhopfyhzfj i{ Idhyzk Hkyzfl#
Hkyzfl kw zdf lhynfwz gfllvlhy wfy}kgf pyo}kjfy kc Kcjkh kc zfybw om cvbify om
wviwgykifyw# Idhyzk Hkyzfl o~cw zdf Hkyzfl iyhcj hcj pyo}kjfw zdf mollo~kcn wfy}kgfw
vcjfy zdf iyhcj chbf Hkyzfl1 Boiklf Wfy}kgfw $vwkcn NWB Zfgdcolon{+, Iyohjihcj
- Zflfpdocf Wfy}kgfw $Mktfj lkcf, Kczfycfz Goccfgzk}kz{$JWL+ hcj Lfhwfj Lkcf+,
Locn Jkwzhcgf Wfy}kgfw hcj Fczfypykwf Wfy}kgfw $Zflfgobbvckghzkocw Gocwvlzkcn
moy goypoyhzfw+# Kz dhw pyfwfcgf kc hll 97 gkyglfw om zdf govczy{ hcj go}fyw >8& om zdf
gvyyfcz popvlhzkoc $hw om M[0>+#
Lfhjkcn kczfychzkochl zflfgobbvckghzkoc gobphckfw wvgd hw ]ojhmocf hcj WkcnZfl
dflj phyzkhl wzhefw kc Idhyzk Hkyzfl#
http://en.wikipedia.org/wiki/Brandhttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/GSMhttp://en.wikipedia.org/wiki/Broadbandhttp://en.wikipedia.org/wiki/Landlinehttp://en.wikipedia.org/wiki/Vodafonehttp://en.wikipedia.org/wiki/SingTelhttp://en.wikipedia.org/wiki/Brandhttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/GSMhttp://en.wikipedia.org/wiki/Broadbandhttp://en.wikipedia.org/wiki/Landlinehttp://en.wikipedia.org/wiki/Vodafonehttp://en.wikipedia.org/wiki/SingTel -
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
7/74
]OJHMOCF FWWHY
]ojhmocf Fwwhy, pyf}kovwl{ Dvzgdkwoc Fwwhy kw hgfllvlhy opfyhzoykcKcjkh zdhz go}fyw 8=
zflfgob gkyglfw kc Kcjkh Jfwpkzf zdf ommkgkhl chbf ifkcn ]ojhmocf Fwwhy, kzw pyojvgzw hyf
wkbpl{ iyhcjfj ]ojhmocf# Kz ommfyw iozd pyfphkj hcj powzphkj NWB gfllvlhy pdocf
go}fyhnf zdyovndovz Kcjkh hcj kw fwpfgkhll{ wzyocn kc zdf bhaoy bfzyow#
]ojhmocf Fwwhy pyo}kjfw 9N wfy}kgfw ihwfj oc ;00 BDq hcj 8400 BDq jknkzhl NWB
zfgdcolon{, ommfykcn }okgf hcj jhzh wfy}kgfw kc 8= om zdf govczy{.w 97 lkgfcwf hyfhw#
]ojhmocf Fwwhy, pyf}kovwl{ Dvzgdkwoc Fwwhy kw hgfllvlhy opfyhzoykcKcjkh zdhz go}fyw 8=
zflfgob gkyglfw kc Kcjkh # Jfwpkzf zdf ommkgkhl chbf ifkcn ]ojhmocf Fwwhy, kzw pyojvgzw hyf
wkbpl{ iyhcjfj ]ojhmocf# Kz ommfyw iozd pyfphkj hcj powzphkj NWB gfllvlhy pdocfgo}fyhnf zdyovndovz Kcjkh hcj kw fwpfgkhll{ wzyocn kc zdf bhaoy bfzyow#
]ojhmocf Fwwhy pyo}kjfw 9N wfy}kgfw ihwfj oc ;00 BDq hcj 8400 BDq jknkzhl NWB
zfgdcolon{, ommfykcn }okgf hcj jhzh wfy}kgfw kc 8= om zdf govczy{.w 97 lkgfcwf hyfhw#
http://en.wikipedia.org/wiki/Mobile_network_operatorhttp://en.wikipedia.org/wiki/Mobile_network_operatorhttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Prepaidhttp://en.wikipedia.org/wiki/GSMhttp://en.wikipedia.org/wiki/Cellular_phonehttp://en.wikipedia.org/wiki/2Ghttp://en.wikipedia.org/wiki/Mobile_network_operatorhttp://en.wikipedia.org/wiki/Mobile_network_operatorhttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Prepaidhttp://en.wikipedia.org/wiki/GSMhttp://en.wikipedia.org/wiki/Cellular_phonehttp://en.wikipedia.org/wiki/2Ghttp://en.wikipedia.org/wiki/Mobile_network_operatorhttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Prepaidhttp://en.wikipedia.org/wiki/GSMhttp://en.wikipedia.org/wiki/Cellular_phonehttp://en.wikipedia.org/wiki/2Ghttp://en.wikipedia.org/wiki/Mobile_network_operatorhttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Indiahttp://en.wikipedia.org/wiki/Prepaidhttp://en.wikipedia.org/wiki/GSMhttp://en.wikipedia.org/wiki/Cellular_phonehttp://en.wikipedia.org/wiki/2G -
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
8/74
Kczyojvgzkoc
om
zdf zopkg
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
9/74
IHGENYOVCJIHGENYOVCJ
Zdf pyoafgz kw hc ftzfcwk}f yfpoyz oc do~ zdf Hkyzfl Gobphc{ bhyefzw kzw wzyhzfnkfw hcj
do~ zdf gobphc{ dhw iffc hilf kc zhgelkcn zdf pyfwfcz zovnd gobpfzkzkoc hcj do~ kz kw
wgoopkcn vp i{ zdf hllfnhzkocw om zdf xvhlkz{ om kzw pyojvgzw# Zdf yfpoyz ifnkcw ~kzd zdf
dkwzoy{ om zdf pyojvgzw hcj zdf kczyojvgzkoc om zdf Hkyzfl Gobphc{# Zdkw yfpoyz hlwo
goczhkcw zdf ihwkg bhyefzkcn wzyhzfnkfw zdhz hyf vwfj i{ zdf Hkyzfl Gobphc{ om
bhcvmhgzvykcn pyogfww, zfgdcolon{, pyojvgzkoc polkg{, hj}fyzkwkcn, gollhioyhzkoc, ftpoyz
wgfchyko, mvzvyf pyowpfgz hcj no}fycbfcz polkgkfw# Zdf yfpoyz kcglvjfw wobf om zdf ef{
whlkfcz mfhzvyfw om bhyefz zyfcj kwwvfw#
Kc zojh{w ~oylj om gvzzdyohz mkfygf gobpfzkzkoc, kz kw }fy{ fwwfczkhl zo coz ocl{ ftkwz ivz
hlwo zo ftgfl kc zdf bhyefz# Zojh{w bhyefz kw fcoybovwl{ boyf gobplft# Dfcgf moyzd,
zo wvy}k}f kc zdf bhyefz, zdf gobphc{ coz ocl{ cffjw zo bhtkbkqf kzw pyomkz ivz hlwo
cffjw zo whzkwm{ kzw gvwzobfyw hcj wdovlj zy{ zo ivklj vpoc myob zdfyf#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
10/74
GOBPHC[ PYOMKLF
OM
HKYZFL
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
11/74
]kwkoc
)Hw ~f wpyfhj ~kcnw zo ftphcj ovy ghphiklkzkfw hcj ftployf cf~ doykqocw, zdf mvcjhbfczhl mogvw
yfbhkcw vcgdhcnfj1 wffe ovz zdf ifwz zfgdcolon{ kc zdf ~oylj hcj pvz kz hz zdf wfy}kgf om ovy
vlzkbhzf vwfy1 ovy gvwzobfy#)
Zdfwf hyf zdf pyfbkwf oc ~dkgd Idhyzk Fczfypykwfw dhw ihwfj kzw fczkyf plhc om hgzkoc#
Idhyzk Fczfypykwfw dhw iffc hz zdf moyfmyocz om zfgdcolon{ hcj dhw yf}olvzkockqfj
zflfgobbvckghzkocw ~kzd kzw ~oylj"glhww pyojvgzw hcj wfy}kgfw#
Fwzhilkwdfj kc 8;46, Idhyzk dhw iffc h pkocffykcn moygf kc zdf zflfgob wfgzoy# ^kzd bhc{ mkywzw hcj
kcco}hzkocw zo kzw gyfjkz, yhcnkcn myob ifkcn zdf mkywz boiklf wfy}kgf kc Ahkpvy, mkywz pyk}hzf ihwkg
zflfpdocf wfy}kgf pyo}kjfy kc zdf govczy{, mkywz Kcjkhc gobphc{ zo pyo}kjf gobpyfdfcwk}f zflfgob
wfy}kgfw ovzwkjf Kcjkh kc Wf{gdfllfw hcj mkywz pyk}hzf wfgzoy wfy}kgf pyo}kjfy zo lhvcgd Chzkochl
Locn Jkwzhcgf Wfy}kgfw kc Kcjkh# Idhyzk dhj hppyotkbhzfl{ 7#98 bkllkoc zozhl gvwzobfyw cfhyl{
9#44 bkllkoc boiklf hcj 77:,000 mktfj lkcf gvwzobfyw#
Kzw wfy}kgfw wfgzoy ivwkcfwwfw kcglvjf boiklf opfyhzkocw kc Hcjdyh Pyhjfwd, Gdfcchk, Ahkpvy,Nvahyhz, Dhy{hch, Dkbhgdhl Pyhjfwd, Ehychzheh, Efyhlh, Eolehzh, Bhjd{h Pyhjfwd gkyglf,
Bhdhyhwdzyh gkyglf, Bvbihk, Pvcahi, Zhbkl Chjv hcj Vzzhy Pyhjfwd $^fwz+ gkyglf# Kc hjjkzkoc, kz
hlwo dhw mktfj"lkcf opfyhzkocw kc zdf wzhzfw om Bhjd{h Pyhjfwd hcj Gddhzzkwnhyd, Dhy{hch, Ahkpvy,
Ehychzheh hcj Zhbkl Chjv hcj chzkoc~kjf iyohjihcj hcj locn jkwzhcgf cfz~oyew#
Idhyzk dhw yfgfczl{ lhvcgdfj chzkochl locn jkwzhcgf wfy}kgfw i{ ommfykcn jhzh zyhcwbkwwkoc wfy}kgfw
hcj }okgf zyhcwbkwwkoc wfy}kgfw moy ghllw oyknkchzkcn hcj zfybkchzkcn oc bowz om Kcjkh.w boiklf
cfz~oyew#
Zdf Gobphc{ kw hlwo kbplfbfczkcn h wvibhykcf ghilf pyoafgz goccfgzkcn Gdfcchk"Wkcnhpoyf moy
pyo}kjkcn kczfychzkochl ihcj~kjzd#
Idhyzk Fczfypykwfw hlwo bhcvmhgzvyfw hcj ftpoyzw zflfpdocf zfybkchlw hcj goyjlfww pdocfw# Hphyz
myob ifkcn zdf lhynfwz bhcvmhgzvyfy om zflfpdocf kcwzyvbfczw, kz kw hlwo zdf mkywz zflfgob gobphc{
zo ftpoyz kzw pyojvgzw zo zdf VWH#
Idhyzk Zflf"]fczvyfw. wzyhzfnkg oiafgzk}f kw zo ghpkzhlkqf oc zdf nyo~zd oppoyzvckzkfw zdhz zdf
Gobphc{ iflkf}fw hyf h}hklhilf kc zdf Kcjkhc zflfgobbvckghzkocw bhyefz hcj gocwolkjhzf kzw
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
12/74
powkzkoc zo if zdf lfhjkcn kczfnyhzfj zflfgobbvckghzkocw wfy}kgfw pyo}kjfy kc ef{ bhyefzw kc Kcjkh,
~kzd h mogvw oc pyo}kjkcn boiklf wfy}kgfw#
Zdf Gobphc{ dhw jf}flopfj zdf mollo~kcn wzyhzfnkfw zo hgdkf}f kzw wzyhzfnkg oiafgzk}f1
Mogvw oc bhtkbkqkcn yf}fcvfw hcj bhynkcw5
Ghpzvyf bhtkbvb zflfgobbvckghzkocw yf}fcvf pozfczkhl ~kzd bkckbvb nfonyhpdkghl
go}fyhnf5
Ommfy bvlzkplf zflfgobbvckghzkocw wfy}kgfw zo pyo}kjf gvwzobfyw ~kzd h )ocf"wzop wdop)
wolvzkoc5
Powkzkoc kzwflm zo zhp jhzh zyhcwbkwwkoc oppoyzvckzkfw hcj ommfy hj}hcgfj boiklf jhzh
wfy}kgfw5
Mogvw oc whzkwm{kcn hcj yfzhkckcn gvwzobfyw i{ fcwvykcn dknd lf}fl om gvwzobfy
whzkwmhgzkoc5
Lf}fyhnf wzyfcnzdw om kzw wzyhzfnkg hcj mkchcgkhl phyzcfyw5 hcj
Fbpdhwkqf oc dvbhc yfwovygf jf}flopbfcz zo hgdkf}f opfyhzkochl fmmkgkfcgkfw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
13/74
Ivwkcfwwfw
Idhyzk Zflf"]fczvyfw gvyyfcz ivwkcfwwfw kcglvjf "
Boiklf wfy}kgfw
Mktfj"lkcf
Chzkochl hcj kczfychzkochl locn jkwzhcgf wfy}kgfw
]WHZ, Kczfycfz wfy}kgfw hcj cfz~oye wolvzkocw
Iyohjihcj wfy}kgfw ~kzd JWL hcj ^k"Mk cfz~oye
Gobpfzkzk}f Wzyfcnzdw
Idhyzk Zflf"]fczvyfw iflkf}fw zdhz zdf mollo~kcn flfbfczw ~kll goczykivzf zo zdf Gobphc{.w wvggfww
hw hc kczfnyhzfj zflfgobbvckghzkoc wfy}kgfw pyo}kjfy kc Kcjkh hcj ~kll pyo}kjf zdf Gobphc{ ~kzd
h wolkj movcjhzkoc zo ftfgvzf kzw ivwkcfww wzyhzfn{1
Chzkoc~kjf Moozpykcz " hppyotkbhzfl{ ;9& om Kcjkh.w zozhl boiklf wviwgykifyw yfwkjfj kc zdf
Gobphc{.w mkmzffc boiklf gkyglfw# Zdfwf 86 gkyglfw gollfgzk}fl{ hggovczfj moy
hppyotkbhzfl{ 6=& om Kcjkh.w lhcj bhww5
Mogvw oc zflfgobbvckghzkocw zo fchilf zdf Gobphc{ zo ifzzfy hczkgkphzf kcjvwzy{ zyfcjw
hcj ghpkzhlkqf oc cf~ zflfgobbvckghzkocw"yflhzfj ivwkcfww oppoyzvckzkfw#
Zdf wzyocn iyhcj chbf yfgonckzkoc hcj h yfpvzhzkoc moy ommfykcn dknd xvhlkz{ wfy}kgf zo kzw
gvwzobfyw5
Xvhlkz{ bhchnfbfcz zfhb ~kzd }kwkoc hcj pyo}fc ftfgvzkoc wekllw5 hcj
Zdf Gobphc{.w wzyocn yflhzkocwdkpw ~kzd kczfychzkochl wzyhzfnkg hcj mkchcgkhl kc}fwzoyw wvgd
hw WkcnZfl, ^hyivyn Pkcgvw, Kczfychzkochl Mkchcgf Goypoyhzkoc, Hwkhc Kcmyhwzyvgzvyf Mvcj
Nyovp hcj Cf~ [oye Lkmf Kcwvyhcgf#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
14/74
Iyhcj Hygdkzfgzvyf1
Idhyzk kw ~oyekcn oc h gobplft zdyff"lh{fyfj iyhcjkcn hygdkzfgzvyf zo1
Gyfhzf wpfgkmkg iyhcjw moy fhgd wfy}kgf,
Ivklj wvi"iyhcjw ~kzdkc fhgd om zdfwf wfy}kgfw hcj
Vwf Idhyzk hw zdf bozdfy iyhcj pyo}kjkcn zdf nyovp kzw goypoyhzf kjfczkz{ hw ~fll
hw jfmkckcn kzw nohl zo ifgobf h chzkochl ivkljfy om zflfgobw kcmyhwzyvgzvyf#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
15/74
Hkyzfl " Zdf mlhnwdkp iyhcj moy gfllvlhy opfyhzkocw hll hgyoww zdf Kcjkhc
govczy{#
Zovgdzfl" Zdf iyhcj fhybhyefj moy ihwkg wfy}kgf opfyhzkocw#
Kcjkh Ocf " Zdf iyhcj moy chzkochl locn jkwzhcgf $CLJ+ zflfpdoc{
Zdovnd zdf gowzw om gyfhzkcn cf~ iyhcjw hyf dfh}{ ivz zdf nyovp ~hczw zo
gyfhzf jkwzkcgz kcjfpfcjfcz iyhcjw zo hjjyfww jkmmfyfcz gvwzobfyw hcj
pyomklfw#
IDHYZK
HKYZFL$Gfllvlhy
Opfyhzkocw+
ZOVGDZFL$Ihwkg Wfy}kgf
Opfyhzkocw+
KCJKH OCF$Chzkochl Locn
Jkwzhcgf+
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
16/74
Iyhcj Wzyhzfn{1
Zo vcjfywzhcj zdf iyhcj wzyhzfn{, lfzw mkywz looe hz zdf iyhcj ivkljkcn ftfygkwf hwwogkhzfj ~kzd
Hkyzfl h iyhcj zdhz dhj zo if yfpowkzkocfj yfgfczl{ zo hjjyfww cf~ cffjw kc zdf bhyefz#
^dfc zdf iyhcj ~hw lhvcgdfj wf}fc {fhyw hno, gfllvlhy zflfpdoc{ ~hwcz h bhww bhyefz i{ hc{
bfhcw# Moy zdf h}fyhnf gocwvbfy, o~ckcn h gfllvlhy pdocf ~hw ftpfcwk}f hw zhykmm yhzfw $hz Yw 4 h
bkcvzf+ hw ~fll hw kcwzyvbfcz pykgfw ~fyf wzffp wobfzkbfw hw bvgd hw iv{kcn h wfgocj"dhcj
ghy#
Idhyzk govlj dh}f hjjyfwwfj zdf gvwzobfy i{ yhzkochll{ ftplhkckcn zo dkb zdf fgocobkg hj}hczhnfom vwkcn h boiklf pdocf# Ivz Whgdjf} wh{w zdhz wvgd h wzyhzfn{ ~ovlj coz dh}f ~oyefj moy zdf
wkbplf yfhwoc zdhz zdf }hlvf myob vwkcn zdf pdocf hz zdf zkbf ~hw coz gobbfcwvyhzf ~kzd zdf gowz#
Kcwzfhj om zdf }hlvf"pyopowkzkoc bojfl, ~f jfgkjfj zo hjjyfww zdf wfcwoy{ ifcfmkz kz nh}f zo zdf
gvwzobfy hw zdf bhkc wfllkcn zhge# Zdf kjfh ~hw zo ifgobf h ihjnf }hlvf iyhcj, df ftplhkcw#
Wo zdf Hkyzfl lfhjfywdkp wfykfw ghbphknc ~hw lhvcgdfj wdo~kcn wvggfwwmvl bfc ~kzd zdfky
lhpzopw hcj kc zdfky jflvtf ghyw vwkcn zdf boiklf pdocf# Kc wkbplf zfybw, kz bfhcz Hkyzfl ~hw
powkzkocfj hw hc kcwpkyhzkochl iyhcj zdhz ~hw bfhcz moy lfhjfyw, moy gvwzobfyw ~do wzooj ovz kc h
gyo~j#
Jkj kz ~oye? Yfpfhzfj wvy}f{w mollo~kcn zdf lhvcgd wdo~fj zdhz zdfyf ~fyf zdyff goyf ifcfmkzw zdhz
~fyf glfhyl{ hwwogkhzfj ~kzd zdf iyhcj lfhjfywdkp, j{chbkwb hcj pfymoybhcgf#
Zdfwf ~fyf }hlvhilf xvhlkzkfw, ivz zdf{ ocl{ zooe Hkyzfl mhy fcovnd zo fwzhilkwd kzw pyfwfcgf kc zdf
bhyefz# Hw zhykmmw wzhyzfj jyoppkcn, kz ifghbf cfgfwwhy{ moy Hkyzfl zo hppfhl zo h ~kjfy hvjkfcgf#
Hcj zdf }hykovw iyhcj"zyhgekcn ftfygkwfw wdo~fj zdhz jfwpkzf hll zdfwf nooj zdkcnw, zdfyf ~hw co
fbozkochl jkbfcwkoc zo zdf iyhcj kz ~hw pfygfk}fj hw golj, jkwzhcz hcj fmmkgkfcz#
Whgdjf} hcj dkw zfhb yfhlkqfj zdhz kc h ivwkcfww kc ~dkgd gvwzobfy yflhzkocwdkpw ~fyf zdf goyf zdkw
govlj if h bhaoy ~fhecfww# Zdf yfhwoc ~kzd zhykmmw kjfczkghl zo gobpfzkzoy ]ojhmocf zflfgobb hcj
yovndl{ zdf whbf lf}fl om wfy}kgf hcj wgdfbfw, kz dhj co~ ifgobf kbpoyzhcz moy Idhyzk zo
dvbhckqf Hkyzfl hcj vwf zdhz yflhzkocwdkp hw h bhaoy jkmmfyfczkhzkoc#
Zdf iyhcj dhj ifgobf wobfzdkcn lkef Lvmzdhcwh golj hcj fmmkgkfcz# ^dhz zdf{ cffjfj ~hw zo
ifgobf Wkcnhpoyf Hkylkcfw, fmmkgkfcz ivz hlwo dvbhc# H gdhcnf kc zhge ~hw kbpoyzhcz ifghvwf zdkw
~hw h zkbf ~dfc zdf gfllvlhy bhyefz ~hw gdhcnkcn#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
17/74
Zdf lfhjfywdkp wfykfw ~hw oeh{ ~dfc {ov ~fyf ~ookcn zdf gybf jf lh gybf om wogkfz{# Ocgf {ov
yfhgdfj zdfb {ov dhj zo ftphcj zdf bhyefz wo zdfyf ~hw cffj zo hjjyfww zo cf~ gvwzobfyw#
I{ zdhz zkbf, Idhyzk ~hw hlyfhj{ zdf lfhjkcn gfllvlhy wviwgykify kc Ahkpvy ~kzd h ihwf om 7#>> lhed
$kz co~ dhw 8#4 bkllkoc gvwzobfyw+# Hcj ~kzd zhykmmw ifgobkcn boyf hmmoyjhilf hw gfll
gobphckfw wzhyzfj gvzzkcn pykgfw kz ~hw zkbf zo ftphcj zdf bhyefz#
Do~ govlj Idhyzk lf}fyhnf zdkw lfhjfywdkp powkzkoc jo~c zdf }hlvf gdhkc? Wvy}f{w wdo~fj zdhz zdf
gocgfpz om lfhjfywdkp kc zdf gvwzobfyw bkcjw ~hw hlwo gdhcnkcn# Lfhjfywdkp jkj coz bfhc
jkyfgzkcn wvioyjkchzfw zo ftfgvzf oyjfyw ivz zo ~oye hlocn ~kzd h zfhb zo hgdkf}f gobboc
oiafgzk}fw kz ~hw, hnhkc, h yflhzkocwdkp nhbf zdhz cffjfj zo if yfmlfgzfj kc zdf Hkyzfl iyhcj#
Hlwo, h wvy}f{ wdo~fj zdhz 60 pfy gfcz om zdf cf~ gvwzobfyw gdoowf h boiklf pdocf iyhcj bowzl{
zdyovnd ~oyj"om"bovzd fcjoywfbfczw myob mykfcjw, mhbkl{ oy gollfhnvfw# Zdvw, ftkwzkcn gvwzobfyw
~fyf hc kbpoyzhcz zool moy bhyefz ftphcwkoc hcj Idhyzk co~ mogvwfj oc ivkljkcn glowfy
yflhzkocwdkpw ~kzd zdfb#
Zdhz kw pyfgkwfl{ ~dhz zdf iyhcj zykfj zo hgdkf}f zdyovnd kzw cf~ powkzkockcn vcjfy zdf HkyzflZovgd Zoboyyo~iyhcj ghbphknc# Zdkw wfz om ghbphkncw poyzyh{fj boiklf vwfyw wvyyovcjfj i{
ghykcn mhbkl{ bfbifyw# Wh{w Whgdjf}1 Zdf cf~ ghbphknc hcj powkzkockcn ~hw jfwkncfj zo
dkndlkndz zdf yflhzkocwdkp hcnlf hcj bhef zdf iyhcj womzfy hcj boyf wfcwkzk}f#
Hw kz looew zo ftphcj kzw gfllvlhy wfy}kgfw chzkoc~kjf zo fkndz cf~ gkyglfw hphyz myob zdf wf}fc kc
~dkgd kz hlyfhj{ opfyhzfw Idhyzk kw co~ yfhlkqkcn zdhz zdfyf hyf cf~ gobpvlwkocw zo yf~oye zdf
Hkyzfl iyhcj, hcj h cf~ ftfygkwf kw ifkcn lhvcgdfj zo zdkw fmmfgz# Ykndz co~, zdf gobphc{ kw
vc~kllkcn zo jkwgvww zdf cf~ powkzkockcn kc jfzhkl# Ivz iyohjl{, zdf mogvw kw oc powkzkockcn Hkyzfl hw
h po~fy iyhcj ~kzd cvbfyovw yfnkochl wvi"iyhcjw yfmlfgzkcn gvwzobfy cffjw kc }hykovw phyzw om zdf
govczy{#
Km Hkyzfl kw ifgobkcn boyf dvbhcf hcj boyf wfcwkzk}f hw h iyhcj, Idhyzk dhw hlwo vcjfywzooj zdhz
ocf gobboc iyhcj moy hll gfllvlhy opfyhzkocw bkndz coz hl~h{w ~oye kc vyihc bhyefzw zdhz hyf co~
nfzzkcn kcgyfhwkcnl{ whzvyhzfj#
Zo iykcn kc cf~ gvwzobfyw, zdf gobphc{ jfgkjfj zdhz kz cffjfj zo wfnbfcz zdf bhyefz# Ocf wvgd
ftpfykbfcz, lhvcgdfj lhwz {fhy, kw [ovzopkh, h iyhcj hkbfj hz zdf {ovzd kc zdf 8: zo 8; hnf iyhgefz
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
18/74
hcj moy zdowf ~do hyf {ovcn hz dfhyz# ^kzd kzw fhylkfy powkzkockcn, Hkyzfl ~hw pfygfk}fj hw h
iyhcj moy zdf ~fll"dfflfj oljfy gvwzobfy5 zdfyf ~hw cozdkcn moy {ovcnfy pfoplf# ^kzd [ovzopkh,Hkyzfl dopfj zo yf}fywf zdhz#
Kc oyjfy zo jflk}fy zdf gocgfpz, Hkyzfl ommfyfj yoge iozzob zhykmm yhzfw $96 phkwf moy 70 wfgocjw+ hz
ckndz zo [ovzopkh gvwzobfyw h zkbf ~dfc zdf{ bhef zdf bhtkbvb cvbify om ghllw# Kz hlwo wfz
vp bfygdhcjkwkcn ftfygkwfw hyovcj zdf wgdfbf lkef h wpfgkhl poyzhl moy {ovcn pfoplf zo iv{
zdkcnw oy ikj moy noojw#
Zdf gobphc{ kw co~ looekcn hz ommfykcn ozdfy wfy}kgfw hz hmmoyjhilf pykgfw zo zdkw wfnbfcz ~dkgd
kcglvjf bvwkg jo~clohjw oc zdf boiklf hcj ivcjlkcn WBW yhzfw ~kzd coybhl ghllw zo bhef kz
gdfhpfy moy {ovcn pfoplf zo vwf#
Zdf ozdfy ftpfykbfcz zdhz Idhyzk dhw ~oyefj oc kw zo no kc moy pyojvgz wfnbfczhzkoc zdyovnd zdf
Zhcno iyhcj chbf# Zdf iyhcj ~hw gyfhzfj zo ommfy boiklf vwfyw Kczfycfz"kczfymhgf wfy}kgfw oy ~dhz
kw eco~c hw ^HP $^kyflfww Hpplkghzkoc Pyozogol+#
Zdf kjfh ~hw zo iykcn Kczfycfz hcj boiklf kc pfymfgz dhyboc{# Zdf chbf ~hw gdowfc myob zdf
popvlhy bo}kf zkzlfKz Zhefw Z~o zo Zhcno1 ihwkghll{, {ov cffj zdf z~o wfy}kgfw zo zhcno zo ommfy
gvwzobfyw h cf~ gdokgf, wh{w Whgdjf}#
Zdkw, do~f}fy, dhj lfww zo jo ~kzd zdf iyhcjkcn ftfygkwf hw ~kzd kcfmmkgkfcg{ om wfy}kgf $hggvwkcnl{
wlo~ jo~clohj wpffjw+ hcj zdf lkbkzfj vzklkz{ om ^HP wfy}kgfw#
Wviwfxvfczl{, zdf hjw ~fyf ~kzdjyh~c, ivz zdf gobphc{ yf"kzfyhzfj zdhz zdf iyhcjkcn ftfygkwf
govlj if yf}k}fj ifghvwf Zhcno ~kll if zdf iyhcj zo ommfy NPYW wfy}kgfw oy pfybhcfcz Kczfycfz
goccfgzk}kz{ oc zdf boiklf pdocf ~dkgd Hkyzfl kw ftpfgzfj zo lhvcgd wooc#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
19/74
Zdf BhnkgPfydhpw zdf boyf hbikzkovw ftpfykbfcz dhw iffc ~kzdBhnkg zdf pyf"phkj ghyj# Zdf kjfh ~hw zo
bhef zdf iyhcj hmmoyjhilf, hggfwwkilf hcj, bowz kbpoyzhczl{, mfhwkilf hw h bfhcw om ftphcjkcn zdf
bhyefz f}fc mhwzfy#
PDHWF K
Bhnkg ~hw hkbfj hz iykcnkcn kc kcmyfxvfcz vwfyw om h boiklf pdocf kczo zdf bhyefz hcj hwwvyf dkb
zdhz df ~ovlj dh}f zo ph{ ocl{ km df bhjf h ghll# Wvgd h gvwzobfy vwfj zdf pdocf wphykcnl{
bowzl{ moy fbfynfcgkfw hcj ~hw coz ~kllkcn zo pkge vp h coybhl boiklf goccfgzkoc ~kzd kzw
yflhzk}fl{ dknd yfczhlw $pyf"phkj ghyjw jo coz kcglvjf yfczhl gdhynfw+#
Zo hgdkf}f kzw oiafgzk}fw Idhyzk jkj zdyff zdkcnw#
Ocf, zdf pyojvgz ~hw bhjf h}hklhilf hz pykgfw yhcnkcn myob Yw 700 zo Yw 7,000 ~kzd co
wzykcnw hzzhgdfj hcj ~hw wkbplf zo opfyhzf#
Z~o, zdf pyojvgz ~hw bhjf hggfwwkilf hcj jkwzykivzfj zdyovnd wbhll wzoyfw, zflfpdocf
ioozdw hcj f}fc ekyhch wdopw wo zdhz zdf ommfykcn ~hw ~fll ~kzdkc hybw yfhgd#
Zdkyj, zo bhef zdf pyojvgz boyf hppyohgdhilf zo zdf gvwzobfy, zdf gobphc{ ghbf ~kzd
}fychgvlhy hj ghbphkncw
Lkef Bhnkg Jhhlo Wh{ Dfllo~dkgd hppfhlfj zo loghl wfcwkiklkzkfw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
20/74
Zdkw hphyz, zdf gobphc{ yopfj kc Ehykwbh Ehpooy hcj Wdhd Yved Edhc moy h bhaoy hj ghbphknc
hll hgyoww Ahkpvy, h yvwf zdhz wh~ zdf cvbify om wviwgykifyw no vp myob 6#:> lhed zo 8#9 bkllkoczojhw{, o}fyzhekcn Fwwhyw iyhcjfj pyf"phkj ghyj Wpffj, ~dkgd ~hw lhvcgdfj bvgd hdfhj om
Bhnkg# Zdf gobphc{ kw co~ yf"~oyekcn kzw Bhnkg wzyhzfn{ f}fc mvyzdfy#
Fhylkfy, zdf iyhcjkcn wzyhzfn{ ~hw hkbfj hz yopkcn kc ocl{ kczfyfwzfj gvwzobfyw zdhz kw,
gvwzobfyw ~do ~fyf hlyfhj{ kcglkcfj zo opz moy boiklf wfy}kgfw# Ivz co~, ~kzd ihwkg wfy}kgf
pyo}kjfyw dh}kcn iffc hllo~fj lkbkzfj boiklkz{ hz mhy gdfhpfy yhzfw, boiklf wfy}kgf pyo}kjfyw govlj
mkcj zdfbwfl}fw vcjfy zdyfhz hnhkc#
Zdhz kw ~d{ zdf cf~ ftfygkwf kw hkbfj hz go"opzkcn coc"hjopzfyw# ^dklf zdf fthgz wzyhzfn{ kw vcjfy
~yhpw, kcwkjfyw wh{ zdf cf~ iyhcjkcn wzyhzfn{ ~ovlj if hkbfj hz ommfykcn zdfb }hlvf ~dkgd zdf{
dhj coz pfygfk}fj ~ovlj if h}hklhilf myob vwkcn h pyf"phkj ghyj#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
21/74
PDHWF KK "
Idhyzk vwfj Hkyzfl Bhnkg zo ivklj h wzyocn }hlvf pyopowkzkoc hcj hggflfyhzf bhyefz ftphcwkoc
zdyovnd Kcjkhw mkywz chzkochl pyf"phkj ghyj Z] iyhcj ghbphknc
Mkywz zkbf f}fy kc Kcjkh " hc{ pyf"phkj ghyj iyhcj nofw oc Z]
H gobikchzkoc om zdf mklb nfcyf ftpowfj zdyovnd zdf Z] bfjkvb jfwkncfj zo goccfgz ~kzd zdf
bhwwfw om Kcjkh
[ovzd ihwfj " yobhcgf jyk}fc wzyhzfn{ plhzmoyb bhefw zdf }hlvf pyopowkzkoc om Hkyzfl Bhnkg "
Bvbekc Dhk gobf hlk}f
Hll flfbfczw " vwfy kbhnfy{, goczftz, zocf - lhcnvhnf gyfhzfj zo goccfgz zdf ghzfnoy{ zo zdf
lk}fw om zdf WFG I - WFG G wfnbfcz zdf bkjjlf glhww coc"boiklf vwfy#
Hkyzfl Bhnkg powkzkocw kzwflm oc zdf plhzmoyb om ifkcn ftgfllfcz moy fbfynfcg{ wkzvhzkocw "
kcgyfhwkcn pyojvgzk}kz{ hw h phyz om f}fy{jh{ lkmf#
Wdhyved Edhc bhefw f}fy{zdkcn kc lkmf powwkilf ~dklf yobhcgkcn pyfzz{ Ehyffch Ehpooy
~kzd Hkyzfl Bhnkg, Kcjkhw lfhjkcn pyf"phkj boiklf ghyj#
Hkyzfl zojh{ vc}fklfj kzw wzyhzfn{ moy bhyefz ftphcwkoc ~kzd zdf lhvcgd om kzw cf~ Hkyzfl Bhnkg
pyf"phkj ghyj iyhcj ghbphknc Bhnkg dhk zo Bvbekc dhk# Zdf wzyhzfn{ kw zhynfzfj hz zdf coc"
vwfy
wfnbfcz jfmkcfj hw {ovcn hjvlzw, 86"70 {fhyw om hnf5 kc zdf Wfg I - G wfnbfcz kw hkbfj hz
hggflfyhzkcn bhyefz ftphcwkoc# Zdf }hlvf pyopowkzkoc kw gfczfyfj hyovcj h pfywocw jfwkyf zo bhef
hll dkw / dfy jyfhbw, hbikzkocw - hwpkyhzkocw kcwzhczl{ powwkilf# Zdf cf~ ghbphknc moy Hkyzfl
Bhnkg kw hll hiovz fbpo~fykcn bkllkocw om Kcjkhcw zo if oc zop om zdfky lk}fw#
Zdf iyhcj kw powkzkocfj zo if yflf}hcz zo zdf bhww"bhyefz ~do ~hcz zo bhef hll zdfky jyfhbw,
dopfw - jfwkyfw gobf hlk}f kcwzhczl{# $Hz avwz Yw#700/" pfy boczd Hkyzfl Bhnkg kw wo fhw{ zo
iv{#+ Kbpyo}kcn pyojvgzk}kz{, lfzzkcn {ov ifmykfcj zdf ~oylj hcj opfckcn vp cf~ doykqocw# Kz
nk}fw {ov zdf myffjob zo goczyol {ovy lkmf kc h ~h{ cf}fy powwkilf ifmoyf# Kcjffj, hc{zdkcn zdhz
{ov zdkce kw powwkilf kw powwkilf ~kzd Hkyzfl Bhnkg# Zdf cf~ iyhcj wlonhc Bhnkg dhk zo Bvbekc
dhk dhw iffc wpfgkhll{ gyfhzfj zo ghpzvyf zdkw fmmfgzk}fl{#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
22/74
Zdkw wzyhzfn{ kw jfwkncfj zo dflp vw zhle zo zdkw wfnbfcz jkyfgzl{ kc zdf zocf, bhccfy - lhcnvhnf om
zdf bhwwfw# Zdf Bvbekc dhk }hlvf pyopowkzkoc ~kll dflp vw ftphcj zdf bhyefz hcj nhkc h dkndfypfygfczhnf om bhyefz wdhyfw kc zdf pyogfww#
Zdf iyhcj hbihwwhjoyw Wdhdyved Edhc hcj Ehyffch Ehpooy fbioj{ zdkw ghc jo oy Bvbekc
Dhk wpkykz $kcmhgz zdhz kw zdf yfhwoc zdf{ ~fyf wflfgzfj hw iyhcj hbihwwhjoyw+# Wdhyved yowf myob
h Z] hgzoy zo ifgobf Kcjkhw zop mklb wzhy hcj chzkochl dfhyzzdyoi# Ehyffchw wvggfww kw jvf zo dfy
hzzkzvjf, zhlfcz, dhyj ~oye hcj zdf wdffy hiklkz{ zo bhef h bhye kc wvgd h wdoyz zkbf# Iozd zdfwf
wzhyw dh}f whkj Bvbekc dhk hcj bhjf kz dhppfc moy zdfbwfl}fw#
Zdf nfcyf om zdkw cf~ wzyhzfn{ - ghbphknc kw Dkcjk gkcfbh lfj# Zdkw nfcyf goccfgzw bkllkocw
hgyoww Kcjkh# Zdf wpkykz om yobhcgf, jhcgkcn zdf Kcjkhc gkcfbh, ~fll eco~c zo bowz hw
Ioll{~ooj, doljw bkllkocw om Kcjkhcw zonfzdfy hw ocf#
Zdf cf~ Z] ghbphknc om Hkyzfl Bhnkg gyhmzfj kc zdf Dkcjk mklb kjkob, bhnckmkfw zdf fbpo~fykcn
opzkbkwb om Bvbekc Dhk, kc zdf fcjfhykcn wkzvhzkoc om h io{"nkyl yobhcgf# ^dfyf Wdhyved
Edhc, wfzw dkw f{fw oc Ehyffch Ehpooy hcj ~kcw dfy lo}f ~kzd zdf dflp om Hkyzfl Bhnkg#
$Poknchczl{ goc}f{kcn zdhz wpfgkhl mfflkcn ~f hll nfz ~dfc h jyfhb kw bhjf powwkilf hcj h }kgzoy{
om zdf dfhyz kw ~oc+#
Zdf wzyhzfn{ - cf~ iyhcj ghbphknc kw zhynfzfj hz zdf lhynf vczhppfj ihwf om kczfcjkcn boiklf
gvwzobfyw myob Wfg H, I - G# Zdf fwzkbhzfj hjjyfwwhilf bhyefz om wvgd gvwzobfyw kc zdf cftz
z~o {fhyw kw hyovcj 96 bkllkoc kc Hkyzflw 8= wzhzfw# Zdf cf~ wzyhzfn{ hkbw hz goyyfgzkcn zdf
pfygfpzkoc zdhz zdf boiklf ghzfnoy{ kw vwfmvl bhkcl{ moy ivwkcfww oy ~oye yflhzfj wgfchykow#
Zdf cf~ wzyhzfn{, iyhcj powkzkockcn - iyhcj wlonhc kw hc ovzgobf om hc ftzfcwk}f chzkoc~kjf
yfwfhygd hcj kw hc kczfnyhl phyz om Hkyzfl Bhnkgw cf~ bvlzk"bfjkh ghbphknc# Zdf ghbphknc dhw
iffc gyfhzfj i{ Pfygfpz Hj}fyzkwkcn#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
23/74
PDHWF KKK "
Idhyzk vwfj Hkyzfl Bhnkg zo ivklj h wzyocn }hlvf pyopowkzkoc hcj hggflfyhzf bhyefz ftphcwkoc
zdyovnd Kcjkhw mkywz chzkochl pyf"phkj ghyj Z] iyhcj ghbphknc
Mkywz zkbf f}fy kc Kcjkh " hc{ pyf"phkj ghyj iyhcj nk}fw wvgd myffjob zo yfgdhynf hc{ }hlvf
H gobikchzkoc om zdf mklb nfcyf ftpowfj zdyovnd zdf Z] bfjkvb jfwkncfj zo goccfgz ~kzd zdf
bhwwfw om Kcjkh
[ovzd ihwfj " yobhcgf jyk}fc wzyhzfn{ plhzmoyb bhefw zdf }hlvf pyopowkzkoc om Hkyzfl Bhnkg "
Hkwk hqhhjk hvy ehdhc? gobf hlk}f
Wdhyved Edhc Bhefw f}fy{zdkcn kc lkmf powwkilf Hkyzfl zojh{ vc}fklfj kzw wzyhzfn{ moy bhyefz
ftphcwkoc ~kzd zdf lhvcgd om kzw cf~ Hkyzfl Bhnkg pyf"phkj ghyj iyhcj ghbphknc Bhnkg Dhk
zo Bvbekc Dhk# # Zdf }hlvf pyopowkzkoc kw gfczfyfj oc h pfywocw jfwkyf zo bhef hll dkw / dfy
jyfhbw, hbikzkocw - hwpkyhzkocw kcwzhczl{ powwkilf# Zdf cf~ ghbphknc moy Hkyzfl Bhnkg kw hll
hiovz fbpo~fykcn bkllkocw om Kcjkhcw zo if oc zop om zdfky lk}fw#
Zdf iyhcj kw powkzkocfj zo if yflf}hcz zo zdf bhww"bhyefz ~do ~hcz zo bhef hll zdfky jyfhbw,dopfw - jfwkyfw gobf hlk}f kcwzhczl{ #Hz h hbovcz om {ovy gdokgf {ov ghc yfgdhynf {ovy hggovcz
~kzd h}hklhilf }hlkjkz{ zkbf #Kbpyo}kcn pyojvgzk}kz{, lfzzkcn {ov ifmykfcj zdf ~oylj hcj opfckcn vp
cf~ doykqocw# Kz nk}fw {ov zdf myffjob zo goczyol {ovy lkmf kc h ~h{ cf}fy powwkilf ifmoyf#
Kcjffj, hc{zdkcn zdhz {ov zdkce kw powwkilf kw powwkilf ~kzd Hkyzfl Bhnkg# Zdf cf~ iyhcj wlonhc
Hkwk hqhjk hvy ehdhc dhw iffc wpfgkhll{ gyfhzfj zo ghpzvyf zdkw fmmfgzk}fl{#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
24/74
Ozdfy Iyhcj Ivkljkcn Kckzkhzk}fw1"
Zdf bhkc kjfh kw zo wzh{ hdfhj om gobpfzkzkoc moy hz lfhwz wkt boczdw# ^oyekcn oc zdf hio}f nhbf
plhc Idhyzk kw gocwzhczl{ gobkcn vp ~kzd cf~fy pyojvgz ommfykcnw moy zdf gvwzobfyw#
Zdf mogvw, om govywf, kw zo ommfy ifzzfy xvhlkz{ om wfy}kgf#
Zo bhef zdf wfy}kgf wkbplfy moy gvwzobfyw vwkcn yohbkcn mhgklkzkfw, Hkyzfl dhw jf}kwfj
gobboc cvbifyw moy wviwgykifyw hgyoww zdf govczy{ moy wfy}kgfw lkef gvwzobfy ghyf, mooj wfy}kgfw
hcj gkcfbh hbocnwz ozdfyw#
Kz ~kll hlwo lhvcgd h vckmkfj ikllkcn w{wzfb hgyoww gkyglfw wo, gvwzobfyw bo}kcn myob ocf
plhgf zo hcozdfy jo coz dh}f zo glowf hcj zdfc hnhkc opfc cf~ hggovczw hz hcozdfy plhgf#
Zo hwwkwz gvwzobfy ghyf pfywoccfl zo jfhl ~kzd wviwgykify xvfykfw, h wzoyfdovwf om :0,000
myfxvfczl{ hwefj xvfwzkocw hcj zdfky hcw~fyw dh}f iffc wzoyfj oc zdf gobpvzfyw#
Idhyzk ftpfgzw zdhz bowz om kzw cf~ gvwzobfyw $ocf fwzkbhzf kw zdhz kz ~ovlj if =0 zo >0 pfy
gfcz om zdf zozhl cf~ wviwgykify ihwf+ ~ovlj gobf myob zdf pyf"phkj ghyj wfnbfcz# Wo, zdf{ bvwz
if nk}fc }hlvf"hjjfj pyojvgzw hcj wfy}kgfw ~dkgd gobpfzkzoyw jocz pyo}kjf#
Idhyzk, moy zdf mkywz zkbf moy h gfllvlhy opfyhzoy, dhw jfgkjfj zo ommfy yohbkcn wfy}kgfw f}fc
zo kzw pyf"phkj gvwzobfyw, ivz zdf mhgklkz{ ~ovlj if lkbkzfj zo zdf yfnkoc kc ~dkgd zdf{ iv{ zdf ghyj#
Zo fcwvyf zdhz gvwzobfyw jocz bknyhzf zo ozdfy gobpfzkcn wfy}kgfw $~dkgd kw eco~c hw gdvyc hcj
yhcnfw myob 80 zo 86 pfy gfcz om zdf gvwzobfy ihwf f}fy{ boczd+, zdf gobphc{ kw hlwo ~oyekcn oc h
lo{hlz{ pyonyhb# Zdkw ~kll ommfy wviwgykifyw zhcnkilf ghwd ifcfmkzw jfpfcjkcn vpoc zdfky vwhnf om
zdf pdocf#
Zdf lo{hlz{ pyonyhb ~kll coz if ocl{ moy h ihjnf }hlvf, kz ~kll pyo}kjf yfhl ifcfmkzw zo
gvwzobfyw# Zdf kjfh kw zo gyfhzf hc Hkyzfl gobbvckz{#
Hcozdfy ef{ hyfh ~dkgd Idhyzk kw gocgfczyhzkcn kzw hzzfczkoc vpoc kw h cf~ yohbkcn wfy}kgf
lhvcgdfj kc Ahkpvy vcjfy ~dkgd ghllw om h yohbkcn wviwgykify ~do kw }kwkzkcn zdf gkz{ ~kll if yovzfj
jkyfgzl{ zo dkw boiklf kcwzfhj om zyh}flkcn }kh dkw dobf cfz~oye#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
25/74
Zdf gobphc{ hlwo ommfyw bvlzk"bfjkh bfwwhnkcn w{wzfbw vcjfy ~dkgd gvwzobfyw dh}kcn h
wpfgkhlkqfj pdocf ~kzd h kc"ivklz ghbfyh ghc zhef pkgzvyfw hcj f"bhkl kz zo mykfcjw oy wzoyf kz kc zdfpdocf# Zdf gowz pfy pkgzvyf kw ifz~ffc Yw 6 zo Yw >#
Idhyzk kw hlwo h~hyf zdhz kz dhw zo bhef o~ckcn h yfhj{"zo"vwf gfllvlhy wfy}kgf bvgd fhwkfy
zdhc kz kw zojh{# H ef{ hyfh kw zo kcgyfhwf zdf cvbify om hgzk}hzkoc gfczfyw# Fhylkfy Idhyzk dhj 960
Hkyzfl Goccfgz wzoyfw ~dkgd ~fyf ftglvwk}f ovzlfzw $moy kzw wfy}kgfw+ hcj hiovz 960 Hkyzfl Pokczw
~dkgd ~fyf ekowew kc lhynfy wdopw# Co~ hgzk}hzkoc ghc if jocf i{ hll om zdfb, hcj coz ocl{ i{
Goccfgz ovzlfzw, hll ~kzdkc 86 zo 90 bkcvzfw# Kc gobphykwoc, zdf gobpfzkzkoc zhefw z~o zo movy
dovyw#
Pyf" phkj ghyjw hyf yfhll{ ghzgdkcn vp ~kzd zdf boiklf pdocf vwfyw hcj kz kw hgzvhll{ dflpkcn
zdf bhyefz zo kcgyfhwf# Mkywz, zdf{ hyf fhwkfy zo oizhkc hcj goc}fckfcz zo vwf# Vclkef powz"phkj, ocf
cffj coz ph{ wfgvykz{ jfpowkzw moy pkgekcn vp h pyf"phkj ghyj# Kz kw omzfc h}hklhilf f}fc ~kzd
phhc~hlhw# Hw ifmkzw h mhwz"bo}kcn gocwvbfy wfy}kgf, zdf nhbf kw co~ bo}kcn if{ocj pykgf zo
ftphcjkcn jkwzykivzkoc yfhgd hcj wfy}kgkcn h ~fll"wpyfhj"ovz glkfczflf ~kzd zfgdcolon{ hcj
wzyhzfnkg hllkhcgfw# Idhyzk kw mogvwkcn oc z~o mhgzoyw zo bhef pyf"phkj ghyjw boyf hzzyhgzk}f#
Effpkcn zdf fczy{ gowz lo~ moy gocwvbfyw hcj bhekcn yfgdhynkcn boyf goc}fckfcgf#
Idhyzk kw kc zdf pyogfww om lhvcgdkcn h cf~ w{wzfb kc hllkhcgf ~kzd Bvbihk"ihwfj
Gobphc{ ]fczvyf KcmoZfgd ~dkgd ~kll fchilf h pyf"phkj ghyj vwfy zo yfcf~ dkw wviwgykpzkoc i{
avwz w~kpkcn h ghyj# Zdf w{wzfb ~kll coz ocl{ wh}f vwfyw zdf dhwwlf om nokcn ovz hcj iv{kcn h ghyj
f}fy{ zkbf kz ftpkyfw ivz hlwo fchilf boiklf gobphckfw zo yfjvgf zdf gowz om pykczkcn hcj
jkwzykivzkcn ghyjw#
Idhyzk Zflf}fczvyfw dhw zkfj vp ~kzd .^hkzfy oc ~dfflw,. h gobphc{ jflk}fykcn mooj hz
dobf, zo yfhgd kzw Bhnkg pyf"phkj ghyjw zo wviwgykifyw. jooywzfpw# Zdf gobphc{ kw hlwo aokckcn
dhcjw ~kzd loghl nyogfy{ wdopw ~dkgd ~kll fchilf vwfyw zo yfgdhynf zdfky ghyjw i{ avwz bhekcn h
pdocf ghll zo zdf wdop# Hphyz myob kbpyo}kcn zdf goc}fckfcgf om yfgdhynkcn, boiklf opfyhzoyw hyf
iffmkcn vp zdfky jkwzykivzkoc gdhccflw# Zdf gobphc{ kw gocwzhczl{ kcco}hzkcn zo fcdhcgf zdf }hlvf
pyopowkzkoc moy kzw pyf"phkj wfy}kgf# Zdf{ hyf lf}fyhnkcn zfgdcolon{ zo ftphcj zdfky jkwzykivzkoc
cfz~oye hcj jflk}fy yovcj"zdf"gloge yfgdhynf opzkocw zo kzw BOZW $Boiklf oc zdf Wpoz+
wviwgykifyw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
26/74
Idhyzk Gfllvlhy dhw hlwo lhvcgdfj h wpfgkhl wfy}kgf, GhyfZovgd, moy dknd"}hlvf, goypoyhzf
gvwzobfyw, pyo}kjkcn zdfb ~kzd kcwzhcz, wkcnlf"pokcz hggfww moy hc{ hwwkwzhcgf zdf{ yfxvkyf#Gvwzobfyw ghc jkhl >>> hcj fcao{ h wlf~ om wfy}kgfw, ~dkgd kcglvjfw fhwkfy ph{bfcz om ikllw,
wfy}kgf oc pykoykz{ ihwkw, hcj }hlvf"hjjfj wfy}kgfw ~kzdovz hc{ hjjkzkochl phpfy ~oye# Idhyzk
Gfllvlhy kw ommfykcn h yhcnf om wfy}kgfw ~kzdovz nokcn zdyovnd hc kczfyhgzk}f }okgf yfgoyjfy
fcwvykcn zdhz zdf{ wh}f zkbf# Jfjkghzfj GhyfZovgd ftfgvzk}fw hyf ftpfgzfj zo hwwkwz gvwzobfyw
~kzd hc{ wfy}kgf oc pykoykz{ ihwkw# Ifwkjfw zdf yfnvlhy pyohgzk}f yfbkcjfy ghllw moy ikll ph{bfcz,
gvwzobfyw ghc hlwo ghll GhyfZovgd moy ikll ph{bfczw hz myff om gowz#
Hkyzfl pyfwfczfj BZ] Kciot5 zdf mkywz oc"hky WBW ihwfj kczfyhgzk}f bvwkg jfjkghzkocwdo~ ftglvwk}fl{ moy Hkyzfl hcj Hkyzfl Bhnkg gvwzobfyw# Dkndl{ kczfyhgzk}f ]A ihwfj wdo~ ~kzd
yfhl"zkbf mffjihge bfgdhckwb# Iozd iyhcjw aokcfj dhcjw zo zhynfz zdf dknd nyo~zd {ovzd wfnbfcz#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
27/74
Idhyzkw ]kf~ oc kzw Iyhcjkcn wzyhzfn{1"
Mkywz, iyhcj ivkljkcn fmmoyzw kc zojh{w goczftz dh}f zo if wffc kc h boyf dolkwzkg bhccfy#
Jflk}fykcn }hlvf oc h wvwzhkcfj ihwkw kw pfydhpw zdf bowz pozfcz ef{ zo ivklj h iyhcj zdhz lhwzw#
Vcmlkcgdkcn oykfczhzkoc zo gvwzobfy cffjw kw zdf wfgocj ef{ wvggfww mhgzoy# Gvwzobfyw $if kz moy
kcjvwzykhl pyojvgzw oy gocwvbfy noojw hcj wfy}kgfw+ hgyoww zdf ~oylj hyf boyf kcmoybfj hcj, hz zdf
whbf zkbf, ifgobkcn boyf kcjk}kjvhlkwzkg kc zdfky cffjw hcj mhy boyf jfbhcjkcn ~kzd zdf phwwhnf
om zkbf#
Pyo"hgzk}f zyhgekcn om wdkmzw kc gocwvbfy ifdh}koy, hczkgkphzkcn yfjfmkcfj oy fbfynkcn gvwzobfy
cffjw, hcj zdfc yfhgzkcn kc yfhl"zkbf hyf fwwfczkhl zo hzzyhgz hcj yfzhkc gvwzobfy lo{hlz{ h ef{
flfbfcz om gyfhzkcn iyhcj fxvkz{ kc zdf pyfwfcz wkzvhzkoc#
Gvwzobkqkcn zdf pyojvgz $hcj gobbvckghzkoc om kzw ifcfmkz+ zo bffz zdf wpfgkmkg cffjw om }hykovw
gocwvbfy/gvwzobfy wvi"wfnbfczw kw zdf zdkyj flfbfcz kc gyfhzkcn iyhcj hppyfgkhzkoc#
Hw mhy hw hlloghzkoc om zkbf hcj mkchcgkhl yfwovygfw hyf gocgfycfj, zoo bhc{ gobphckfw bkwzhefcl{
hlloghzf h jkwpyopoyzkochzf hbovcz oc bfyf hj}fyzkwkcn hcj pyobozkoc# Zdkw kw coz zo wh{ zdhz
hj}fyzkwkcn hcj pyobozkoc hyf lfww yflf}hcz# Oc zdf goczyhy{, ~kzd boyf gdokgfw hcj dkndfy bfjkh
glvzzfy, ivwkcfwwfw cffj zo ivjnfz moy hc kcgyfhwkcnl{ dkndfy wpfcj oc zdfky iyhcj pyobozkoc ivz
zdkw dhw zo if vcjfyzhefc kc zhcjfb ~kzd fczfypykwf"~kjf yffcnkcffykcn om zdf ivwkcfww
pdklowopd{ hcj goyf jfwknc, pyojvgzkoc, hcj jflk}fy{ opfyhzkocw moy zdf pyojvgz kzwflm#
Zdf powkzk}f wpkc zo zdkw hynvbfcz kw zdhz i{ mkywz hjjyfwwkcn zdf mvcjhbfczhlw, zdf fczfypykwf kzwflm
ifgobfw boyf gobpfzkzk}f# Zdkw ghc if zdf ifnkcckcn om h }kyzvovw g{glf ~dfyfkc iyhcj fxvkz{
goczkcvfw zo kcgyfhwf hw zdf fczfypykwf wvwzhkcw jflk}fy{ om hc hppyopykhzf pyojvgz oy wfy}kgf hz hc
f}fy kcgyfhwkcn }hlvf#
Kz kw, do~f}fy, gyvgkhl zo cozf zdhz kc zdf {fhyw zo gobf, coz ocl{ ~kll zdf gowz om ivkljkcn h yfnkochl
oy h chzkochl $oy hc kczfychzkochl+ iyhcj ~kll goczkcvf zo ykwf ivz hlwo zdf zkbf zhefc zo jo wo ~kll if
locnfy hcj ~kll cffj wvwzhkcfj hcj mogvwfj fmmoyzw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
28/74
Gobphykwoc om bhyefzkcn wzyhzfnkfwifz~ffc
Idhyzk Hkyzfl hcj ]ojhmocf#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
29/74
Pvypowf om gobphykwoc
Zdf wvi bhkc pvypowf om zdkw yfpoyz kw zo gobphyf zdf bhyefzkcn Wzyhzfnkfw hjopzfj i{
Idhyzk Hkyzfl hcj kzw yk}hl ]ojhmocf
Zdf gobphykwoc wdo~w do~ iozd om zdf gobphckfw dh}f iffc gdhllfcnkcn fhgd ozdfy zo
nhkc bhyefz wdhyfw#
^d{ gobphykwoc ~kzd }ojhmocf
Idhyzk Hkyzfl kw zdf lfhjfy kc zflfgobbvckghzkoc wfgzoy#
Idhyzk Hkyzfl doljw zdf lkoc wdhyf om bhyefz om gobbvckghzkoc wfgzoy#
Do~f}fy, ]ojhmocf dhw iffc nk}kcn zovnd gobpfzkzkoc zo Idhyzk Hkyzfl#
]ojhmocf kw zdf wfgocj lhynfwz plh{fy hcj wdhyf doljfy kc Gobbvckghzkoc wfgzoy#
Wkcgf kzw lhvcgd ]ojhmocf dhw iffc hjopzkcn hnnyfwwk}f bhyefzkcn wzyhzfnkfw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
30/74
Zdf gobphykwoc wdo~w do~ Dvzgdkwoc Fwwhy Zflfgob# Ghpzvyfj 99& bhyefz wdhyf kc ocf
boczd om kzw mkywz lhvcgd om powzphkj wviwgykpzkoc kc 9009#HJ#
^kzd h jkmmfyfcz zfgdcolon{ ]ojhmocf gyfhzfw kzw o~c bhyefz#
]ojhmocf ojhmocf# Zojh{ jfhlw kc f}fy{ ivwkcfww om gobbvckghzkoc wfgzoy#
]ojhmocf bhekcn hcj gdhcnkcn zdf wzyhzfnkfw zo ghpzvyf zdf bhyefz wdhyfw
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
31/74
Iyhcj powkzkockcn i{ Idhyzk Hkyzfl
Bhyefz wfnbfczhzkoc
Nfonyhpdkghl wfnbfcz $bfzyopolkzhcw - gkzkfw Kcjkh+
Jfbonyhpdkg wfnbfcz " bkjjlf kcgobf nyovpw
Pfoplf hnf nyovp om 90 zo 94 {fhy
Zhynfz bhyefzkcn
Pfoplf ~do lk}kcn kc gkzkfw hcj zo~cw#
Pooy oy bkjjlf kcgobf nyovp pfoplf#
[ovcnwzfyw kc ikn gkzkfw#
Ivwkcfwwbfc
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
32/74
Powkzkockcn
Gyfhzkcn iyhcjw $Wdhyved edhc - Whgdkc Zfcjvlefy+
Hjw hcj pyobozkocw
Pyobozkoc moy wzvj{ om pooy gdkljyfcw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
33/74
Bhyefzkcn bkt
Pykgf1 lo~ pykgf wzyhzfn{
Plhgf1 bhtkbvb ovzlfzw hcj wfy}kgf gfczfyw
Pyojvgz1 }fykzkfw h}hklhilf moy }hykovw nyovpw
Pyobozkoc1 }hykovw wgdfbfw moy pyf"phkj hcj powz"phkj
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
34/74
BHYEFZKCN WZYHZFNKFW
OM
]OJHMOCF#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
35/74
]ojhmocf zhynfz zdf yvyhl Kcjkh
Zdf bhkc zhynfzfj gvwzobfyw om ]ojhmocf hyf myob yvyhl Kcjkh#
I{ ommfykcn gdfhp hcj lkndz boiklf wfzw ]ojhmocf hzzyhgzw bowz om zdf gvwzobfyw om wbhll }kllhnfw
hcj zo~cw#
Ommfykcn gdfhp dhcjwfzw
]ojhmocf ommfyw gdfhp hcj myff goccfgzkocw zo hll gvwzobfyw#
Zdf gowz moy zdfwf wfzw ~hw Yw">;;"4:;"80;;\wfz hcj oc~hyj#
Myff wvppoyz hcj wfy}kgfw
Kc f}fy{ jkwzykgz hcj ikn zo~cw ]ojhmocf opfcw kzw wfy}kgf gfczfyw zo pyo}kjf ifzzfy wvppoyz hcj
wfy}kgfw#
Wzyocn lonkwzkgw hcj wvppl{ gdhkc
]ojhmocf dhw h wzyocn lonkwzkg hcj wvppl{ hll o}fy Kcjkh#
Kc f}fy{ wbhll zo~c zdf pozfczkhl gvwzobfyw ghc fhwkl{ pvygdhwf zdf ]ojhmocf WKB - Wfzw#
Zhynfzkcn {ovcnwzfyw kc bfzyopolkzhcw
]ojhmocf hzzyhgzw {ovcnwzfyw i{ ommfykcn goloymvl dhcjwfz hz }fy{ lo~ pykgfw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
36/74
IYHCJ POWKZKOCKCN
I[
]OJHMOCF
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
37/74
Bhyefz wfnbfczhzkoc
Nfonyhpdkghl wfnbfcz $yvyhl Kcjkh+
Jfbonyhpdkg wfnbfcz " bkjjlf kcgobf nyovpw
Zhynfz bhyefzkcn
Pfoplf lk}kcn kc wbhll zo~cw hcj }kllhnfw#
Pooy hcj bkjjlf kcgobf nyovpw#
[ovcnwzfyw kc ikn gkzkfw#
Ivwkcfwwbfc
Powkzkockcn
Gyfhzkcn iyhcjw
Hjw hcj pyobozkocw
Bhyefzkcn bkt
Pykgf 1 lo~ pykgf wzyhzfn{
Plhgf 1 bhtkbvb ovzlfzw hcj wfy}kgf gfczfyw
Pyojvgz 1 }fykzkfw h}hklhilf moy }hykovw nyovpw
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
38/74
Pyobozkoc1 }hykovw wgdfbfw moy pyf"phkj hcj powz"phkj
Wfy}kgfw pyo}kjfj i{ Idhyzk Hkyzfl
Boiklf wfy}kgfw ~kzd NWB zfgdcolon{
Mktfj"lkcf goccfgzkocw
Chzkochl hcj kczfychzkochl locn jkwzhcgf wfy}kgfw
]WHZ, Kczfycfz wfy}kgfw hcj cfz~oye wolvzkocw
Iyohjihcj wfy}kgfw
Wfy}kgfw pyo}kjfj i{ ]ojhmocf#
boiklf wfy}kgfw ~kzd NWB zfgdcolon{
mktfj"lkcf zflfpdocf wfy}kgfw
Vck}fywhl Kczfycfz~oyekcn
]oKP $]okgf o}fy Kczfycfz Pyozogol+
Kczfyhgzk}f Zflf}kwkoc
]kwvhl Gobbvckghzkoc
Iyohjihcj Poyzhl
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
39/74
Zflfgobbvzkcn
YFWFHYGD BFZDOJOLON[
Hgdkf}kcn hggvyhg{ kc hc{ yfwfhygd yfxvkyfw h jffp wzvj{ yfnhyjkcn zdf wviafgz# Zdf pykbf
oiafgzk}f om zdf pyoafgz kw zo gobphyf Hkyzfl ~kzd zdf ftkwzkcn gobpfzkzoy $]ojhmocf+ kc zdf bhyefz
hcj zdf kbphgz om ^LL oc Hkyzfl#
Zdf yfwfhygd bfzdojolon{ hjopzfj kw ihwkghll{ ihwfj oc pykbhy{ jhzh }kh ~dkgd zdf bowz yfgfcz
hcj hggvyhzf pkfgf om mkywz dhcj kcmoybhzkoc govlj if gollfgzfj# Wfgocjhy{ jhzh dhw iffc vwfj zo
wvppoyz pykbhy{ jhzh ~dfyf}fy cffjfj#
Pykbhy{ jhzh ~hw gollfgzfj vwkcn zdf mollo~kcn zfgdckxvfw
Xvfwzkocchkyf Bfzdoj
Jkyfgz Kczfy}kf~ Bfzdoj hcj
Oiwfy}hzkoc Bfzdoj
Zdf bhkc zool vwfj ~hw, zdf xvfwzkocchkyf bfzdoj# Mvyzdfy jkyfgz kczfy}kf~ bfzdoj, ~dfyf h mhgf"
zo"mhgf moybhl kczfy}kf~ ~hw zhefc# Lhwzl{ oiwfy}hzkoc bfzdoj dhw iffc goczkcvovw ~kzd zdf
xvfwzkocchkyf bfzdoj, hw ocf goczkcvovwl{ oiwfy}fw zdf wvyyovcjkcn fc}kyocbfcz df ~oyew kc#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
40/74
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
41/74
JHZH GOLLFGZKOCJHZH GOLLFGZKOC BFZDOJBFZDOJ
ZDFYF Z^O Z[PF OM BFZDOJ OM JHZH GOLLFGZKOCZDFYF Z^O Z[PF OM BFZDOJ OM JHZH GOLLFGZKOC##
PYKBHY[ JHZHPYKBHY[ JHZH
WFGOCJHY[ JHZHWFGOCJHY[ JHZH
Pykbhy{ jhzh ~hw gollfgzfj vwkcn zdf mollo~kcn zfgdckxvfw
Xvfwzkocchkyf Bfzdoj
Jkyfgz Kczfy}kf~ Bfzdoj hcj
Oiwfy}hzkoc Bfzdoj
Zdf bhkc zool vwfj ~hw, zdf xvfwzkocchkyf bfzdoj# Mvyzdfy jkyfgz kczfy}kf~ bfzdoj, ~dfyf h mhgf"
zo"mhgf moybhl kczfy}kf~ ~hw zhefc# Lhwzl{ oiwfy}hzkoc bfzdoj dhw iffc goczkcvovw ~kzd zdf
xvfwzkocchkyf bfzdoj, hw ocf goczkcvovwl{ oiwfy}fw zdf wvyyovcjkcn fc}kyocbfcz df ~oyew kc#
JHZH VWFJ MOY ZDF YFWFHYGD ^OYE ^HW PYKBHY[ KC CHZVYF#JHZH VWFJ MOY ZDF YFWFHYGD ^OYE ^HW PYKBHY[ KC CHZVYF# PYKBHY[PYKBHY[
JHZHJHZH11
PYKBHY[ JHZH KW ZDHZ ^DKGD KW ZDF GOLLFGZFJ MOY ZDF MKWZ ZKBFPYKBHY[ JHZH KW ZDHZ ^DKGD KW ZDF GOLLFGZFJ MOY ZDF MKWZ ZKBF
HCJ ZDVW DHPPFC ZO IF OYKNKCHZFJ KC GDHYHGZFY#HCJ ZDVW DHPPFC ZO IF OYKNKCHZFJ KC GDHYHGZFY#
XVFWZKOCCHKYF WVY]F[XVFWZKOCCHKYF WVY]F[11
KC ZDF WZVJKFW H XVFWZKOCCHKYF KW PYFPHYFJ# ZDF XVFWZKOCCHKYFKC ZDF WZVJKFW H XVFWZKOCCHKYF KW PYFPHYFJ# ZDF XVFWZKOCCHKYF
GOCWKWZW OM 86 XVFWZKOCW#GOCWKWZW OM 86 XVFWZKOCW#
WFGOCJHY[ JHZHWFGOCJHY[ JHZH11
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
42/74
WFGOCJHY[ JHZH YFMFY ZO ZDF JHZH ZDHZ DHW IFFC HLYFHJ[WFGOCJHY[ JHZH YFMFY ZO ZDF JHZH ZDHZ DHW IFFC HLYFHJ[
GOLLFGZFJ #ZDF WFGOCJHY[ JHZH, ^DKGD DHW IFFC VWFJ ZO GHYY[ OVZ ZDKWGOLLFGZFJ #ZDF WFGOCJHY[ JHZH, ^DKGD DHW IFFC VWFJ ZO GHYY[ OVZ ZDKWWZVJ[, HYF HW MOLLO^1WZVJ[, HYF HW MOLLO^1
IOOEW, AOVYCHLW, BHNHQKCFW, CF^WPHPFYWIOOEW, AOVYCHLW, BHNHQKCFW, CF^WPHPFYW
KCJVWZY[ YFPOYZWKCJVWZY[ YFPOYZW
GOBPHC[W KCZFYCFZ WKZFGOBPHC[W KCZFYCFZ WKZF
WOBFOZDFY YFLF]HCZ WZVJ[ BHZFYKHL HCJ ^FIWKZFW##WOBFOZDFY YFLF]HCZ WZVJ[ BHZFYKHL HCJ ^FIWKZFW##
WHBPLF VCKZWHBPLF VCKZ1 " AHKPVY - CGY#1 " AHKPVY - CGY#
ZDF YFWFHYGD PYOGFWW ^HW JOCF I[ KCZFYHGZKCN ^KZD CVBIFY OMZDF YFWFHYGD PYOGFWW ^HW JOCF I[ KCZFYHGZKCN ^KZD CVBIFY OM
GVWZOBFYW JVYKCN ZDF HGZK]KZKFW PFYMOYBFJ, ^DKGD KCGLVJFJ, BHYEFZW,GVWZOBFYW JVYKCN ZDF HGZK]KZKFW PFYMOYBFJ, ^DKGD KCGLVJFJ, BHYEFZW,
GOLJ GHLLKCN, GHCOPKFW, FZG# WHBPLF JFWKNC GOCWKWZW OM YHCJOBGOLJ GHLLKCN, GHCOPKFW, FZG# WHBPLF JFWKNC GOCWKWZW OM YHCJOB
WHBPLKCN#WHBPLKCN#
WHBPLF WKQFWHBPLF WKQF1 " 60 PFOPLF1 " 60 PFOPLF
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
43/74
BFZDOJ OM GOLLFGZKOCBFZDOJ OM GOLLFGZKOC1 "1 "
MKFLJ PYOGFJVYF MOY NHZDFYKCN PYKBHY[ JHZH KCGLVJFJ OIWFY]HZKOCMKFLJ PYOGFJVYF MOY NHZDFYKCN PYKBHY[ JHZH KCGLVJFJ OIWFY]HZKOC
HCJ KCZFY]KF^ WGDFJVLF KC ^DKGD ZDF XVFWZKOCCHKYFW ^FYF MKLFJ I[ ZDFHCJ KCZFY]KF^ WGDFJVLF KC ^DKGD ZDF XVFWZKOCCHKYFW ^FYF MKLFJ I[ ZDF
KCZFY]KF^FY#KCZFY]KF^FY#
PFYWOCHL KCZFY]KF^W ZDYOVND WFLM HJBKCKWZFYFJ WVY]F[ ^HW JOCF ZOPFYWOCHL KCZFY]KF^W ZDYOVND WFLM HJBKCKWZFYFJ WVY]F[ ^HW JOCF ZO
GOLLFGZ ZDF JHZH, BHYEFZ YFWFHYGD ^HW VCJFYZHEFC, ZDHZ ^HWGOLLFGZ ZDF JHZH, BHYEFZ YFWFHYGD ^HW VCJFYZHEFC, ZDHZ ^HW
HGGOBPLKWDFJ I[ PFYMOYBKCN ]HYKOVW HGZK]KZKFW JFWKNCFJ#HGGOBPLKWDFJ I[ PFYMOYBKCN ]HYKOVW HGZK]KZKFW JFWKNCFJ#
YFWFHYGD KCWZYVBFCZYFWFHYGD KCWZYVBFCZ11
XVFWZKOCCHKYFXVFWZKOCCHKYF
ZDF XVFWZKOCCHKYF ^HW MOYBVLHZFJ I[ EFFP KC BKCJ ZDF MOLLO^KCNZDF XVFWZKOCCHKYF ^HW MOYBVLHZFJ I[ EFFP KC BKCJ ZDF MOLLO^KCN
POKCZWPOKCZW
1 "1 "
NK]KCN ZDF YFWPOCJFCZW# GLFHY GOBPYFDFCWKOC OM ZDF XVFWZKOC#NK]KCN ZDF YFWPOCJFCZW# GLFHY GOBPYFDFCWKOC OM ZDF XVFWZKOC#
KCJVGKCN ZDF YFWPOCJFCZW ZO GO"OPFYHZF#KCJVGKCN ZDF YFWPOCJFCZW ZO GO"OPFYHZF#
NK]KCN KCWZYVGZKOCW HW ZO ^DHZ KW CFFJFJ#NK]KCN KCWZYVGZKOCW HW ZO ^DHZ KW CFFJFJ#
KJFCZKM[KCN ZDF CFFJW ZO IF ECO^C#KJFCZKM[KCN ZDF CFFJW ZO IF ECO^C#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
44/74
Wgopf om zdf wzvj{
Zo gocjvgz zdkw yfwfhygd zdf zhynfz popvlhzkoc ~hw zdf boiklf vwfyw, ^do hyf vwkcn NWB
zfgdcolon{#
Zhynfzfj nfonyhpdkg hyfh om Ahkpvy/ CGY# Whbplf wkqf om 60 pfywocw ~hw zhefc#
Zo zdfwf 60 pfoplf h xvfwzkocchkyf ~hw nk}fc, zdf xvfwzkocchkyf ~hw h gobikchzkoc om iozd
opfc fcjfj hcj glowfj fcjfj xvfwzkocw#
Zdf jhzf jvykcn ~dkgd xvfwzkocchkyfw ~fyf mkllfj#
Wobf jfhlfyw ~fyf hlwo kczfy}kf~fj zo eco~ zdfky pyowpfgzk}f# Kczfy}kf~w ~kzd zdf
bhchnfyw om NWB wfy}kgf pyo}kjfyw ~fyf hlwo gocjvgzfj#
Mkchll{ zdf gollfgzfj jhzh hcj kcmoybhzkoc ~hw hchl{qfj hcj gobpklfj zo hyyk}f hz zdf
gocglvwkoc hcj yfgobbfcjhzkocw nk}fc#
Wovygfw om wfgocjhy{ jhzh
Vwfj zo oizhkc kcmoybhzkoc oc, Idhyzkw dkwzoy{, gvyyfcz kwwvfw, polkgkfw, pyogfjvyfw fzg, ~dfyf}fy
yfxvkyfj#
Kczfycfz
Bhnhqkcfw
Cf~wphpfyw
Aovychlw
Idhyzk Gkygvlhyw Wzoyf
Idhyzk Cf~w Lfzzfyw
]ojhmocf Wzoyf
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
45/74
]ojhmocf Bkckwzoyf
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
46/74
Jhzh hchl{wkw
Hcj
Kczfypyfzhzkoc
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
47/74
Wviwgykify cvbifyw kc $bc+ dflj i { ]ojhmocf hcj Hkyzfl
Avcf"06 Wfp"0= Jfg"0> Bhy"04 Jfg"04 Bhy"0;
Hkyzfl 7#8; :#=9 6#60 =#6: 80#;4 8:#0>
]ojhmocf 8#49 :#8; =#9: >#9= 80#:6 89#;;
Wovygf ZYHK1
09:=4
80898:
8=84
Avc"0
6
Jfg"0
6
Avc"0
=
Jfg"0
=
Avc"0
>
Jfg"0
>
Avc"0
4
Jfg"0
4
Avc"0
;
Jfg"0
;
Avc"8
0
Hkyzfl
]ojhm
BHYEFZ PLH[FYW KC ZFLF GOBBVCKGHZKOC
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
48/74
0
6
80
86
90
96
Bhyefz wdhyf Hvn..06 Bhyefz wdhyf Avcf..80
Idhyzk Hkyzfl
}ojhmocf
Yflkhcgf kcmogo
Kjfh Gfllvlhy
Opfyhzoy Bhyefz wdhyf
Hvn..06
Bhyefz wdhyf
Avcf..80
Idhyzk Hkyzfl 8;#0= 99#:;
]ojhmocf 98#48 8=#;=
]ojhmocfgobb 8>#07 8=#08
Kjfh Gfllvlhy 80#:6 4#:;
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
49/74
MKCJKCNW HCJ HCHL[WKW
Hnf Nyovp Nyhpd
Hw ~f ghc wff myob zdf hio}f nyhpd, zdf pfoplf ~do hyf kc zdf hnf nyovp om 98"94 {fhyw hyf zdf
ocfw ~do hyf zdf bhtkbvb vwfyw om boiklf pdocfw# Zdkw wfnbfcz kw zdf ocf ~dkgd nk}fw
bhtkbvb ivwkcfww zo zdf boiklf opfyhzoyw# Zdkw wfnbfcz gocwzkzvzfw zdf {ovcn ftfgvzk}fw hcj
ozdfy ommkgf nokcn pfoplf# Zdf{ hyf =6& om zdf zozhl pfoplf ~do ~fyf kczfy}kf~fj# Zdf cftz hnf
nyovp hyf zdf
pfoplf ~do hyf 94"76 {fhyw olj# Zdf{ hyf 90& om zdf zozhl# Zdf{ hyf zdowf ~do hyf hz dobf oy
dh}f wbhll ivwkcfww vckzw fzg# Hcj zdf cftz hnf nyovp kw zdf {ovcnfwz nfcfyhzkoc ~do hyf 86"98
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
50/74
{fhyw olj# Zdf{ hyf wgdool hcj gollfnf nokcn wzvjfczw hcj ghyy{ boiklf pdocfw zo mlhvcz# Zdf{ hyf
86& om zdf zozhl kczfy}kf~fj pfoplf#
Oggvphzkoc Nyhpd
Hw zdf hio}f nyhpd wdo~w zdhz 66& om zdf zozhl pfoplf kczfy}kf~fj hyf ~oyekcn# Wo, zdfwf pfoplf
hyf zdf ocfw ~do hyf zdf bhtkbvb vwfyw om boiklf pdocfw# Zdf{ hyf zdf {ovcn ftfgvzk}fw,
bhchnfyw, Zflf " ghllfyw fzg# ~do yfxvkyf boiklf moy zdfky ommkgkhl pvypowfw# Zdf cftz ghzfnoy{ kw
zdf dovwfdoljw, ~do hyf fkzdfy dovwf~kmf, wbhll vckzw ~dkgd opfyhzf myob zdfky dobfw fzg# Zdf{
hyf 90& om zdf ~dolf# Zdf cftz wfnbfcz kw zdf wzvjfczw# Zdf{ hyf 86& om zdf ~dolf# Hcj 80& omzdf ~dolf kw ghzfnoykfw ~do hyf zdf pyomfwwkochlw#
OGGVPHZKOC
86&
66&
90&
80&
WZVJFCZW FTFGVZK]FW DOVWFDOLJW OZDFYW
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
51/74
Wfy}kgf Pyo}kjfy Nyhpd
Zdfwf hyf zdf zozhl bhyefz wdhyf om boiklf vwfy oy pfoplf ghpzvyfj i{ zdf boiklf pyo}kjfy
gobphc{# Zdfyf z~o bhaoy gobphc{ kc boiklf pdocf wfy}kgf wfgzoy ]ojhmocf hcj Hkyzfl ~do
yfwpfgzk}fl{ dolj zdf bhyefz wdhyf ~kzd ozdfy gobphc{ hw 8>& hcj 90& om zozhl bhyefz vwfy
wfnbfcz om boiklf gvwzobfy#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
52/74
Gvwzobfy Wfy}kgf Hz Hkyzfl Nyhpd
Hw zdf hio}f nyhpd glfhyl{ wdo~w zdhz gvwzobfy wfy}kgfw hz Hkyzfl wffbw pooy# =0& om zdf pfoplfhyf jkwwhzkwmkfj ~kzd zdf gvwzobfy wfy}kgfw pyo}kjfj i{ Hkyzfl# Zdf{ hyf zdf ocfw ~do dh}f zdf
bhtkbvb wdhyf kc zdf bhyefz ivz zdf{ hyf lhnnkcn ifdkcj kc zdf gvwzobfy wfy}kgfw# 80& om zdf
pfoplf ~fyf mvll{ jkwwhzkwmkfj ~kzd zdf gvwzobfy wfy}kgfw om Hkyzfl# Zdkw govlj lfh}f hc kbphgz oc
zdf bkcj om zdf gocwvbfy# Df ghc f}fc w~kzgd o}fy dkw iyhcj# 90& om zdf pfoplf wffbfj phyzkhll{
whzkwmkfj ~kzd zdf gvwzobfy wfy}kgfw hcj ocl{ 80& wffb zo if mvll{ whzkwmkfj ~kzd Hkyzflw gvwzobfy
wfy}kgfw, ~dkgd kw h }fy{ wbhll hbovcz#
GVWZOBFY WHZKWMHGZKOC LF]FL
90&
80&
=0&
80&
MVLL[ PHYZKHLL[
JKWWHZKWMKFJ MVLL[ JKWWHZKWMKFJ
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
53/74
Z{pf Om Ghyj Nyhpd
Ghwd ghyjw wffbfj xvkzf popvlhy hbocn zdf pfoplf kczfy}kf~fj# 46& om zdf zozhl boiklf vwfyw
~fyf dh}kcn ghwd ghyj goccfgzkocw# Zdkw bfhcw zdhz zdf ghwd ghyjw wdovlj if fhwkl{ hcj yfhjkl{
h}hklhilf kc zdf loghl bhyefzw# Hkyzfl wdovlj bhef wvyf zdhz Bhnkg kw h}hklhilf kc fhgd hcj f}fy{
cooe hcj goycfy om zdf bhyefz# 86& om zdf pfoplf ~fyf dh}kcn wkb goccfgzkocw ~dkgd kw zdfyfnvlhy ikll#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
54/74
Boczdl{ ftpfcwf nyhpd
Pfoplf oc hc h}fyhnf wpfcj YW 600 pfy boczd hw zdfky boiklf pdocf ftpfcwf# =:& pfoplf wpfcj
zdkw hbovcz# 9:& pfoplf wpfcj YW 700 pfy boczd hw zdfky boczdl{ boiklf ftpfcwf# Hcj zdf
yfbhkckcn 89& dhj hc ftpfcwf boyf zdhc YW 8000, zdf{ govlj zdf ocfw dh}kcn wkb goccfgzkocw oy
dh}kcn ghwd ghyjw hcj dh}kcn h loz om ivwkcfww ghllw oc zdfky boiklfw#
Boczdl{ Ftpfcwf
89&
=:&
9:&
Yw =00
Yw :60
Yw 900
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
55/74
H~hyfcfww Hiovz ^LL Nyhpd
^LL wffbfj zo if h cf~ ~oyj moy bhc{ om zdf pfoplf# :6& om zdf pfoplf ~fyf coz hz hll h~hyf om
wvgd h zfgdcolon{# Wo, kc oyjfy zo nfz zdf hcw~fy moy zdkw xvfwzkoc zdf{ ~fyf mkywz ftplhkcfj zdf
gocgfpz# Ocl{, 66& pfoplf ecf~ ~dhz ^LL kw hll hiovz#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
56/74
H~hyfcfww om ^LL Plh{fyw Nyhpd
0&
80&
90&
70&
:0&
60&
=0&
>0&
40&
]ojhmocf
Hkyzfl
]ojhmocf ~hw zdf iyhcj ~dkgd ~hw popvlhy hbocnwz zdf kczfy}kf~fj pfoplf# Hw ]ojhmocf dhj
jocf wo bvgd hj}fyzkwkcn hcj dhw kz ihccfyw hcj dohyjkcn wpyfhj hll o}fy Ahkpvy# Wo, zdkw govlj if
ocf zdf yfhwocw om kzw popvlhykz{# Zhzh ~hw dhyjl{ h eco~c iyhcj kc zdkw cf~ mkflj# Powwkil{,
ifghvwf om lfww pyobozkocw jocf i{ zdfb hw gobphyfj zo ]ojhmocf#
Oc zdf ihwkw om hchl{wkw om zdf xvfwzkocchkyf K dh}f movcj zdhz zdf bhtkbvb co# om pfoplf ~do
vwf boiklf pdocfw kw kc zdf hnf nyovp om 90 zo 94# ^do hyf zdf {ovcn ftfgvzk}fw hcj ozdfy ommkgf
nofyw?
Zdf{ wpfcj h bhtkbvb om YW 600 hw zdfky boiklf ftpfcwf#
Zdfyf kw boyf co# om pyfphyfj ghyjw zdhc powz phkj ghyjw# Zdf boiklf vwfyw ~hcz zo wpfcj bocf{
wkjf i{ wkjf zdhc zo wpfcj bocf{ hz zdf fcj om zdf boczd oc h ikn ikll#
Co~ ~dfc K gobphyfj Hkyzfl ~kzd kzw gobpfzkzoy myob zdf pokcz om }kf~ om zdf gocwvbfy K movcj
zdhz oc zdf ihwkw om Zhykmm plhc, }hlvf hjjfj wfy}kgfw hcj ikllkcn hggvyhg{ Hkyzfl kw hz phy oy hdfhj
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
57/74
om kzw gobpfzkzoy ivz kc zdf ghwf om gvwzobfy ghyf hcj h}hklhiklkz{ zdf{ lhn ifdkcj zdfyf
gobpfzkzoyw# Hw, Hkyzfl dhw h dolj kc zdf bhyefz ifghvwf kz dhw zdf bhtkbvb co# om goccfgzkocw, wokz bvwz kbpyo}f vpoc kz gvwzobfy wfy}kgfw# Hw mhy hw ^LL kw gocgfycfj pfoplf hyf h~hyf hiovz kz
ivz coz bhc{ pfoplf hyf h~hyf hiovz Zhzh# Zdf{ ocl{ eco~ boyf hiovz ]ojhmocf# Pfoplf hz zdkw
pokcz om zkbf hyf coz kczfyfwzfj zo w~kzgd o}fy myob NWB zo ^LL
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
58/74
Gvwzobfy Yfwpocwf zo~hyjw
Xvfwzkocchkyf
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
59/74
^dkgd Iyhcj {ov, pyfmfy bowz?
Hkyzfl
]ojhmocf
Yflkhcgf
ZHZH
Kjfh
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
60/74
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
61/74
Hyf {ov vwkcn ozdfy pyojvgz ~kzd Hkyzfl?
[fw
Co
77&
=>&
[FW
CO
Dfyf hyf zdf gvwzobfy yfwpocwfw hiovz zdf vwf om zdf Hkyzfl pyojvgz hcj ozdfy
pyojvgz yhzdfy zdhc Hkyzfl#
kc zdkw wfnbfcz om wvy}f{ => & om gvwzobfy hyf hwpkyf ~kzd Hkyzfl hcj 77 & wdo~c
kczfyfwz kc ozdfy zflfgob pyojvgzw kc vyihc hyfhw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
62/74
Jo {ov gollfgz hc{ kcmoybhzkoc wfhygd ifmoyf bhekcn
pvygdhwf?
==&
7:&
0&
80&
90&
70&
:0&
60&
=0&
>0&
[FW CO
kcmoybhzkoc
wfhygd
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
63/74
W^OZ HCHL[WKW
Wzyfcnzdw
Ifkcn ocf om zdf lhynfwz gobphckfw kc Kcjkh zdf gobphc{ dhw hgdkf}fj h jfnyff om
mogvw kc kzw goyf ivwkcfww om kzw pyojvgzw#
Kz dhw h wzyocn iyhcj chbf, wvpfykoy xvhlkz{ pyojvgzw hcj hc fc}khilf jkwzykivzkoccfz~oye#
Kz dhw h glfhy hcj ~fll"jfmkcfj oynhckqhzkoc wzyvgzvyf hcj lkbkzw om mkchcgkhl
hvzdoykz{#
Kcgyfhwf kc hj}fyzkwfbfcz wpfcjw hmmfgz zdf gobphc{w bhynkcw#
Zdf gobphc{w iozzob lkcf mhllw }kgzkb zo zdf ilohzfj hcj dkndl{ phkj ~oyemoygf,
~dkgd hmmfgzw kzw bhynkcw#
^fhecfww1
Lkzzlf fmmoyzw o}fy zdf Hj}fyzkwkcn om pyojvgzw#
Jkwzykivzkoc gdhccfl kw coz hggvyhzfl{ ghzfnoykqfj#
Pyfbkvb pykgfj pyojvgzw, dfcgf ghcz gobpfzf kc lo~ pykgf wfnbfcz#
Co wfphyhzf wzyhzfn{ moy yvyhl bhyefz#
Oppoyzvckzkfw1
Zdf gobphc{.w mkchcgkhl pfymoybhcgf ghc yfgfk}f h bhaoy ioowz myob kzw gowz
yfjvgzkoc fmmoyzw#
Zdfyf kw h loz om wgopf om pyojvgz hcj bhyefz jk}fywkmkghzkoc#
Ftpoyzw om pyojvgzw ~kll hlwo dh}f dvnf gdhcgfw kc zdf gobkcn {fhyw#
Hkyzflw ivwkcfww dhw hbplf wgopf moy nhkckcn bhyefz wdhyf myob zdf vcoynhckqfj
wfgzoy# Yvyhl pfcfzyhzkoc zoo doljw }hwz pozfczkhl zo iykcn hiovz nyo~zd#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
64/74
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
65/74
LKBKZHZKOCW
Co pyoafgz kw ~kzdovz lkbkzhzkocw hcj kz ifgobfw fwwfczkhl zo mknvyf ovz zdf }hykovw gocwzyhkczw zdhz
~f vcjfy~fcz jvykcn zdf wzvj{# Zdf mollo~kcn pokczw kc zdkw jkyfgzkoc ~ovlj hjj zo ovy zozhl
jflkifyhzkocw1"
8# Jvykcn zdf wzvj{, oc bhc{ ogghwkocw zdf yfwpocjfcz nyovpw nh}f vw h golj wdovljfy#
9# Zdf yfwpocjfczw myob ~dob pykbhy{ jhzh ~hw nhzdfyfj hc{ zkbfw jkwplh{fj gobplfzf
kncoyhcgf hiovz zdf gobplfzf iyhcjfj yhcnf, ~dkgd ~hw ifkcn wzvjkfj#
7# Lhge om zkbf kw zdf ihwkg lkbkzhzkoc kc zdf pyoafgz#
:# Wobf yfzhklfyw/~dolf wfllfyw yfmvwf zo goopfyhzf ~kzd zdf xvfykfw#
6# Wobf yfzhklfyw/~dolfwhlfyw nh}f ikhwfj oy kcgobplfzf kcmoybhzkoc yfnhyjkcn zdf wzvj{#
=# Bocf{ plh{fj h }kzhl mhgzoy kc zdf ~dolf pyoafgz jvyhzkoc#
># Lhge om pyopfy kcmoybhzkoc hcj ftpfykfcgf jvf zo wdoyz pfykoj om zkbf#
4# Wobf yfzhklfyw jkj coz hcw~fy hll zdf xvfwzkocw oy jo coz dh}f zkbf zo hcw~fy#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
66/74
WVNNFWZKOCW
Mollo~kcn hyf zdf mf~ wvnnfwzkocw zo HKYZFL moy kbpyo}kcn zdf bhyefz wdhyf hcj kbhnf om zdf
pyojvgzw gocgfycfj#
8# PYOJVGZ
!Bojkmkghzkoc bvwz if iyovndz hiovz kc HKYZFL, kc zfybw om xvhlkz{# Kzw jfbhcj wdovlj if
kcgyfhwfj#
9# PLHGF
! Zdf iyhcjw bvwz if bhjf h}hklhilf fhwkl{ kc, PGO - nfcfyhl wzoyfw#
7# PYOBOZKOC
!Gobphc{ bvwz vcjfyzhef ftzfcwk}f pyobozkochl hgzk}kzkfw lkef hj}fyzkwfbfczw bvwz if yflfhwfj
kc jkmmfyfcz Bfjkhw zo gyfhzf iyhcj h~hyfcfww#
!Myff whbplfw wdovlj if jkwzykivzfj hbocn zdf pyowpfgzw# Whlfw pyobozkoc zoolw lkef nkmzw, goczfwzw
hcj govpocw bvwz if nk}fc zo yfzhklfyw hw ~fll hw gvwzobfyw hcj pyowpfgzw#
! Ghzhlonvfw wdovlj if jkwzykivzfj hbocn gvwzobfyw#
:# PYKGF
! Pykgf wdovlj if hw gobpfzkzk}f hw ozdfy gobphc{ bhkczhkcw
! Jkwzykivzkoc om cf~ goccfgzkoc wdovlj if kc yfhgd om gvwzobfy pogefz
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
67/74
GOCGLVWKOC
Hmzfy hchl{qkcn zdf mkcjkcnw om zdf yfwfhygd, K ghc gocglvjf zdhz Hkyzfl lhnnfj ifdkcj kzw
gobpfzkzoyw hw mhy hw gvwzobfy wfy}kgf hcj h}hklhiklkz{ kw gocgfycfj# Zdf bhtkbvb co# om pfoplf
~do vwf zdf boiklf kw kc zdf hnf nyovp om 90 zo 94# Ghwd ghyjw hyf zdf bowz popvlhy z{pf om boiklf
goccfgzkocw, hw zdf{ hyf gocwvbfy mykfcjl{ hcj yfgdhynkcn zdf goccfgzkoc kw coz h pyoilfb#
Bhtkbvb co# om pfoplf wpfcjw YW 600 oc zdfky goccfgzkocw# Hw Hkyzfl kw zdf ocl{ gobphc{ dh}kcn
zdf bhtkbvb co om boiklf goccfgzkocw wo kz bvwz wfykovwl{ looe kczo zdf loop dolfw om zdf ftkwzkcn
gvwzobfy wfy}kgf jfphyzbfcz#
Hw ~f eco~ zdhz co~ Hkyzfl dhw hlyfhj{ lhvcgdfj kzw pyojvgz ~kzd lono Hkwk hqhhjk hvy ehdhc
dhw hlyfhj{ ifghbf popvlhy kc bhyefz# Wo ~f ghc wh{ zdhz kc wpkzf om wo bhc{ gobpfzkzoyw kc zdf
bhyefz Hkyzfl kw dh}kcn h nooj powkzkoc avwz ifghvwf f}fy{ zkbf, kz zykfw kzw ifwz zo vcjfywzhcj zdf
cffj om kzw kbpoyzhcz gvwzobfyw#
Myob zdf gobphykwoc hcj jffp hchl{wkw om f}fy{ hwpfgz om ivwkcfww om iozd zdf gobphckfw ~f ghc
gocglvjf zdhz idhyzk Hkyzfl dhw zo boyf ~oye kc f}fy{ mkflj om gobbvckghzkoc ivwkcfww#
Kz kw zdf zkbf coz ocl{ zo wvy}k}f ivz zo wvwzhkc kc zdf bhyefz moy h locn zkbf#
Moy zdkw Hkyzfl dhw zo ~oye oc kzw hll bhyefzkcn wzyhzfnkfw, bhyefzkcn, pyobozkoc, iyhcj kbhnf#fzg#
Hkyzfl dhw zo zhef ]ojhmocf# ]fy{ wfykovwl{ hcj vpjhzf kzw o~c wzyhzfnkfw myob zkbf zo zkbf hcj
~dfc zdf cffj hykwfw#
^kzd hnnyfwwk}f bhyefzkcn wzyhzfnkfw Hkyzfl dhw zo zhynfz yvyhl Kcjkh hw >0& om popvlhzkoc om Kcjkh
lk}fw kc zdfwf hyfhw#
Zdf ozdfy wfnbfcz bh{ if gowzvbfyw om hll hnf nyovpw#
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
68/74
YFGOBBFCJHZKOCW
K dh}f bhjf mollo~kcn yfgobbfcjhzkoc zo zdf gobphc{ hmzfy jokcn zdf wvbbfy zyhkckcn zdfyf1
Zdf gobphc{ wdovlj bojkm{ kzw gyfjkz polkg{ hw zdf{ ocl{ zhynfz zdf ghwd ph{kcn gvwzobfyw
~do hyf coz fhw{ zo zyhgf#
Zdf gobphc{ wdovlj fbpdhwkw boyf oc zdf xvhlkz{ om Pdhybhgfvzkghlw Pyojvgzw kz ~hw
bowzl{ glhkbfj i{ zdf ftpoyzfyw zdhz zdfky yfgfkpzw myob gobphc{ jofwcz bhzgdfw ~kzd zdf
whbplfw xvhlkz{ wdo~c ifmoyf nk}kcn oyjfyw#
Zdf gobphc{ wdovlj bhef kzw bhyefzkcn wzyhzfn{ mlftkilf fcovnd kc oyjfy zo mhgf
gobpfzkzkoc#
Zdf gobphc{ wdovlj effp hc f{f oc zdf pyopfy jflk}fy{ om zdf noojw zo ftpoyzfy oc zkbf,
hw kz dhw iffc yfgobbfcjfj i{ ftpoyzfyw zo bhef zdf jflk}fy{ oc zkbf#
Zdf gobphc{ yhzf polkg{ bvwz if mlftkilf fcovnd zo ghzgd cf~ gvwzobfyw ifghvwf km
gobphc{ ommfyw lo~fy pykgf zo h cf~ gvwzobfy zdfc df bh{ goczkcvf iv{ zdf noojw hcj ghc
if h pfybhcfcz gvwzobfy moy zdf gobphc{#
Zdf gobphc{ wdovlj ommfyw wvgd yhzf kc zdf bhyefz wo zdhz kz bh{ hilf zo ghzgd h iknnfy
bhyefz wdhyf hcj kz wdovlj if hilf zo gobpfzf ~kzd zdf loghl zyhjfyw hcj gobbkwwkoc hnfczw
~dklf dh}kcn h iyhcj chbf#
Zdf gobphc{ wdovlj zhef zdf opkckoc om ftpoyzfyw myob zkbf zo zkbf zo eco~ ~dhz pyoilfbw zdf{
hyf mhgkcn myob zdf gobphc{w wkjf# Hcj km hc{ gdhcnf zdf{ yfxvkyf kc pyfwfcz wvppl{kcn
gocjkzkoc?
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
69/74
IKILKONYHPD[
Kc zdkw pyoafgz yfpoyz, ~dklf mkchlkqkcn hcj moy hchl{qkcn xvhlkz{ pyoilfb kc jfzhklw zdf mollo~kcn
Iooew, Bhnhqkcfw/Aovychlw hcj ^fi Wkzfw dh}f iffc yfmfyyfj# Hll zdf bhzfykhl jfzhklfj iflo~
pyo}kjfw fmmfgzk}f dflp hcj h nvkjkcn lh{ovz ~dklf jfwknckcn zdkw zftz yfpoyz#
Iooew 1
Pykcgkplfw om Bhyefzkcn Pdklkp Eozlfy - Ef}kc efllfy fjk# 89
Bhyefz Yfwfhygd J#J# Wdhybh
Yfwfhygd Bfzdojolon{ G#Y# Eozdhyk
^fiwkzfw1
~~~#Hkyzfl~oylj#gob
~~~#noonlf#gob
~~~#kcjkh#gob
~~~#]ojhmocf#kc
dzzp1//~~~#iloccfz#gob/900:/0=/9=/wzoykfw/900:0=9=09840>00#dzb, Bvbihk, Avcf 96, 900:#
gob/gobphckfw/gobphckfw_y/]ojhmocf_kcmogob/9007880:_wzop"yohbkcn#dzb, : Co}fbify 9007
Jobhkc, Bkwwfj Ghll, hz dzzp1//~~~#jobhkci
http://www.airtelworld.com/http://www.airtelworld.com/http://www.google.com/http://www.india.com/http://www.airtelworld.com/http://www.google.com/http://www.india.com/ -
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
70/74
Bhnhqkcfw1
Hkyzfl $9 Avl{ zo 80 Avl{ 900:+Hkyzfl Kcjkh phnf om DZ phpfy $Zdvywjh{ 8Jfgfbify 900:+
Go~hyjw Kcjkh $9= Jfgfbify zo : Ahc# 900:+
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
71/74
XVFWZKOCCHKYF
Jfhy Wky/Bhjhb,
K Wdhevc Gdvnd wzvjfcz om BIH om Wyk Ihlhak Gollfnf om Fcnkcffykcn hcj
Zfgdcolon{, Ahkpvy# K hb jokcn b{ pyoafgz oc Gobphyhzk}f hchl{wkw om bhyefzkcn wzyhzfn{
om ]ojhmocf hcj Hkyzfl# Plfhwf nk}f {ovy pyfgkovw zkbf moy mkllkcn zdfwf jfzhklw#
X#8 Chbf zdowf gobphckfw ~dkgd pyo}kjf zflfgob wfy}kgfw co~ h jh{w?
Hkyzfl
]ojhmocf
Yflkhcgf
ZHZH
Kjfh
X#9 ~dkgd boiklf gobphc{ wfy}kgfw {ov hyf vwkcn co~ h jh{w?
Hkyzfl
]ojhmocf Yflkhcgf
ZHZH
Kjfh
X# 7 Hbocn zdfb, ~dkgd Iyhcj {ov, pyfmfy bowz?
Hkyzfl
]ojhmocf
Yflkhcgf
ZHZH
Kjfh
X#9 Do~ locn {ov dh}f iffc vwkcn zdkw Pyojvgz?
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
72/74
0"9 [fhyw
9"6 [fhyw 6"80 [fhyw
Boyf zdhc 80 {fhyw
X#7 Hyf {ov vwkcn ozdfy pyojvgz kcwzfhj om Hkyzfl?
[fw
Co
X#6 Jo {ov gollfgz hc{ kcmoybhzkoc wfhygd ifmoyf bhekcn pvygdhwf?
[fw
Co
X#4 ^dhz hyf zdf mfhzvyfw {ov looe moy kc h pyojvgz ifmoyf bhekcn pvygdhwf jfgkwkoc? Nk}f
pyfmfyfcgfw $8"Dkndfwz, =" lfhwz+
Iyhcj gyfjkiklkz{
Pykgf hcj Jkwgovcz
Hmzfy whlfw wfy}kgfw hcj phyzw, cfz~oye
]hlvf moy bocf{
]fdkglf pfymoybhcgf
Hjj oc mfhzvyfw oy fynocobkgw om jfwknc
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
73/74
X#80 Km {ov dh}f zo pvygdhwf h cf~ goccfgzkoc oy pyojvgz kc cfhy mvzvyf, ~dkgd Iyhcj ~kll {ov no moy
hcj ~d{?
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
X#88 Hyf {ov h~hyf om }hykovw pyobozkochl hgzk}kzkfw ifkcn yvc i{ Hkyzfl, km {fw zdfc do~?
Hyf {ov whzkwmkfj ~kzd zdfwf pyobozkochl hgzk}kzkfw?
Gvwzobfy Ghyf
I{ Hj Mklbw
I{ Ghbp
9: dyw ghll gfczfy wfy}kgfw
X#89 Do~ ~ovlj {ov yhzf Hkyzfl pfymoybhcgf hw {ovy ftpfgzhzkoc oc 6 pokczw wghlf $6
Dkndfwz?+
8 9 7 : 6
Hmzfy Whlf wfy}kgf
Bhkczfchcgf
Pyojvgz hw pfy ftpfgzhzkoc
]fy{
Whzkwmkfj
Whzkwmkfj Wobf~dhz
Whzkwmkfj
Coz
whzkwmkfj
-
8/6/2019 Project on Airtel and Vodafone Marketing Analysis
74/74
X#87 ^dhz hyf {ov wvnnfwzkocw moy kbpyo}kcn zdf pyojvgz xvhlkz{, wfy}kgf h}hklhiklkz{ hcj phyzwh}hklhiklkz{?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
______________________________________