Download - DHV Groep Jaarverslag 2008

Advies- en ingenieursbureau

Jaarverslag 2008 DHV Groep

dhv.nl

Altijd een oplossing verder

16 jan NACO verwerft groot luchthavencontract in Taiwan 28 jan DHV en Delcan voeren haalbaarheidsstudie uit voor een verkeersmanagementsysteem in Bulgarije 4 feb SSI en Delcan winnen Intelligent Transport Systems (ITS) project in Johannesburg, Zuid-Afrika29 feb Opening Terminal 3 van Beijing International Airport, een project van NACO, Foster+Partners en ARUP4 mrt DHV en bouwmanagementbureau Infocus (Nederland) bundelen krachten14 mrt De DHV Groep en mijnbouwconsultant Turgis (Zuid-Afrika) bundelen krachten27 mrt TAQA Energy geeft DHV opdracht voor de vergunning en MER voor ondergrondse gasopslag Bergermeer31 mrt DHV krijgt beheer over Nijmeegse vastgoedportefeuille13 april DHV is hoofdsponsor van een weekendschool voor kansarme jeugd in Amersfoort14 april In opdracht van de Canadese stad Surrey werken Delcan en DHV aan hoogwaterbescherming21 april DHV gaat eco-kuststad Caofeidian in China ontwikkelen 19 mei De DHV Groep versterkt positie op Poolse watermarkt met Hydroprojekt 28 mei De DHV Groep ondertekent Nederlandse Charter Talent naar de Top voor meer vrouwen in topfuncties29 mei ICT-uitrol afgerond voor kantoren in Europa en Azië11 juni MVO-verslag 2007: DHV Groep is het eerste advies- en ingenieursbureau dat rapporteert conform GRI+ 23 juni DHV wint contract voor het ontwerp van een nieuwe zonnecellenfabriek Photovoltech in België16 juli Poolse Staatssecretaris Zbigniew Rapciak opent snelweg S7 Bialobrzegi-Jedlinsk, ontworpen door DHV 1 aug De DHV Groep sluit zich aan bij de United Nations Global Compact6 aug SSI wint Engineering Excellence Award in Zuid-Afrika met het Biovac Instituut cleanroomproject2 sep NACO en SSI gaan toezicht houden op de renovatie van Maun Airport in Botswana11 sep DHV wordt preferred supplier van Rabobank Nederland7 okt Lancering van het DHV Groep aandelenplan voor medewerkers: meer dan 200.000 verkochte aandelen8 okt Premier Vladimir Putin opent het scheepvaartkanaal van de stormvloedkering Sint-Petersburg, Rusland29 okt Minister-president Jan Peter Balkenende bezoekt DSM’s China Campus, duurzaam ontworpen door DHV1 nov DHV Groep versterkt met InterVISTAS het Noord-Amerikaanse luchtvaartprofiel17 nov Delcan ontvangt de Best of ITS Award voor het Lake County Passage project in Illinois, Verenigde Staten28 nov Nederlandse tunnel Rodenrijseweg wint Europese Betonprijs11 dec DHV levert het ontwerp voor 14 vissershavens in Ghana18 dec President Mubarak opent terminal 3 van de luchthaven Cairo, ontworpen door NACO en partner ECG

Meer informatie over de op het omslag afgebeelde projecten staat op de projectenpagina’s 27-37.

Highlights 2008

2008 was een opvallend jaar voor de DHV Groep. Terwijl de eerste zes maanden in het teken stonden van een oververhitte markt en de grenzen van de groei werden opgerekt, kromp de economie in het tweede halfjaar. Toch bleven we groeien en behaalden doelen op het gebied van internationalisatie, innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen. We groeiden naar meer dan 5.000 medewerkers en zijn trots op de meer dan 10.000 uitgevoerde projecten en opdrachten.

28-1 Sofia TMS

29-10 DSM Campus

29-2 Beijing Airport

21-4 Eco-stad China

8-10 Sint-Petersburg

28-11 Rodenrijseweg

Kengetallen 2

Profiel 4

Bericht van de Raad van Commissarissen 6

Verslag van de Raad van Bestuur 8 Strategie en beleid 9 Belangrijkste ontwikkelingen in 2008 12 Financiële performance 2008 16 Vooruitzichten 2009 17

Ontwikkelingen in ons Global Network 19

Projecten; Connect & Deliver 27 Mobiliteit 28 Ruimtelijke Inrichting en Milieu 30 Water 32 Bouw en Industrie 34 Luchthavens 36

Jaarrekening 2008 38 Geconsolideerde balans 38 Geconsolideerde winsten verliesrekening 39 Geconsolideerd mutatieoverzicht groepsvermogen 40 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 41 Waarderingsgrondslagen 42 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 46 Vennootschappelijke balans 58 Vennootschappelijk winsten verliesrekening 58 Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening 59 Overige gegevens 64

Risico’s en risicobeheersing 67

Aandeelhoudersstructuur 70

Structuur en management DHV Groep 71

Adressen 72

Colofon 73

Corporate GovernanceDe DHV Groep neemt de principes en de best practice bepalingen van de Nederlandse Corporate Governance Code ter harte, voorzover die op DHV Holding B.V. als besloten en niet-beursgenoteerde vennootschap van toepassing zijn. Afwijkingen van de principes en best practice bepalingen, onze gedrags-code, klokkenluidersregeling en de reglementen van de Raad van Bestuur, Raad van Commissarissen en Auditcommissie zijn na te lezen op www.dhv.nl/corporategovernance

Inhoud

2 Kengetallen

0

10

20

30

40

50

60

70

2004 2005 2006 2007 2008

2004 2005 2006 2007 20080

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2004 2005 2006 2007 20080

100

200

300

400

500

2004 2005 2006 2007 20080

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

42

31

18

9

2323

5

26

53

18

12

12

5

23

Eigen vermogen(in miljoenen )

Nettoresultaat(in miljoenen )

Netto-omzet en Toegevoegde waarde(in miljoenen )

Omzetspreiding naar opdrachtgever (in %)

Omzetspreiding naar markt (in %)

Omzetspreiding naar regio(in %)

NederlandAfrikaEuropa (excl. Nederland)AziëNoord-Amerika

WaterMobiliteitRuimtelijke Inrichting en MilieuBouw en IndustrieLuchthavens

OverheidIndustrie en zakelijke dienstverleningNutsbedrijven en semi-overhedenInternationale financiers

Netto-omzetToegevoegde waarde

NederlandBuiten Nederland

Personeelsaantallen

229,0

269,4 274,8

325,3

229,1

50,8

58,3 59,963,2

49,3

3,7

7,3

6,0

9,4

4,1

2.171

1.883

2.055

2.298

2.196

2.534

3.030

2.290

2.275

1.878

4.0544.353

4.730

5.320

4.153

300,6

351,6

395,0

467,7

294,1

3Kengetallen

Kengetallen

Netto-omzet

Toegevoegde waarde

Resultaat

Bedrijfsresultaat voor winstdeling en goodwill

Winstdeling

Bedrijfsresultaat voor goodwill

Nettoresultaat

Rendement op gemiddeld eigen vermogen (%)

Operationele marge voor goodwill (%)

Winst per aandeel (e)

Dividend per geplaatst aandeel B (e)

Geïnvesteerd vermogen

Balanstotaal

Totaal vermogen op lange termijn

Eigen vermogen

Groepsvermogen

Groepsvermogen in procenten van het balanstotaal (%)

Financiële positie

Nettowerkkapitaal

Cashflow

Mutatie liquide middelen

Personeel

Personeelskosten

Aantal personeelsleden (ultimo)

(in miljoenen € tenzij anders vermeld)

294,1

229,1

11,4

1,9

9,5

4,1

8,5

4,1

0,76

0,30

144,0

81,1

49,3

50,0

34,7

23,2

12,2

-1,8

153,4

4.153

300,6

229,0

7,7

1,4

6,3

3,7

7,3

2,7

0,68

0,25

137,4

83,7

50,8

51,3

37,4

26,7

10,6

0,3

160,1

4.054

351,6

269,4

17,0

3,8

13,2

7,3

13,4

4,9

1,39

0,50

163,4

90,7

58,3

59,7

36,5

20,1

14,8

15,0

180,1

4.353

395,0

274,8

18,9

5,9

13,0

6,0

10,2

4,7

1,24

0,45

191,7

96,4

59,9

61,7

32,2

19,9

12,8

-9,6

186,5

4.730

467,7

325,3

27,6

6,8

20,8

9,4

15,3

6,4

1,97

0,70

231,9

99,8

63,2

65,3

28,2

26,2

19,0

-23,6

209,8

5.320

DefinitiesToegevoegde waarde bedrijfsopbrengsten – kosten uitbesteed werk en andere externe kostenOperationele marge bedrijfsresultaat / toegevoegde waarde Winst per aandeel nettowinst / aantal gewone aandelen Nettowerkkapitaal vlottende activa – vlottende passiva (excl. liquide middelen en kredietinstellingen) Cashflow nettoresultaat + afschrijvingen Mutatie liquide middelen mutatie in liquide middelen – schulden aan kredietinstellingen * In de cijfers van 2006 zijn de resultaten van de regio Afrika voor 18 maanden meegeconsolideerd.

200420052006*20072008

Profiel

4

De DHV Groep levert wereldwijd advies- en ingenieursdiensten in de volgende markten:• Mobiliteit, inclusief Luchthavens• Water• Bouw en Industrie• Ruimtelijke Inrichting en Milieu

Missie Onze missie is het verlenen van multidisciplinaire diensten voor een duurzame ontwikkeling van onze leefomgeving, in een hechte relatie met klanten, medewerkers en partners, gebaseerd op wederzijdse loyaliteit, met een aantrekkelijke winst voor onze aandeelhouders.

VisieHet is ons streven een toonaangevend internationaal advies- en ingenieursbureau te zijn dat actief is in de publieke en private sector en openstaat voor duurzame samenwerkings-verbanden, gebaseerd op gedeelde waarden.

KlantenOnze belangrijkste klanten zijn:• Overheden• Nutsbedrijven en semi-overheden• Industrie en zakelijke dienstverlening, aannemers en

ontwikkelaars• Internationale financieringsinstellingen

KernwaardenOnze kernwaarden zijn integriteit, respect en vrijheid. Wij opereren met een diepgeworteld commitment ten aanzien van maatschappelijke betrokkenheid, integriteit en aansprakelijkheid. Onze activiteiten kenmerken zich door respect voor mens en milieu. We stimuleren zelfontplooiing, gekoppeld aan een sterke persoonlijke en professionele verantwoordelijkheid. We respecteren andere zienswijzen en zijn voor vrijheid van denken en handelen. We zijn een onafhankelijk bedrijf en ondertekenaar van het Global Compact van de Verenigde Naties en het Partners Against Corruption Initiative van het Wereld Economisch Forum.

Toegevoegde waardeKlanten vragen ons om ondersteuning bij het realiseren van hun ambities via projecten en samenwerkingsverbanden. Wij leveren onze diensten met passie en trots, waarbij wij waarde toevoegen door:• Betrouwbare prestaties ten aanzien van tijd, budget en

kwaliteit.• Kennis van de behoeften van klanten en respect voor hun

stakeholders.• State-of-the-art expertise en innovatieve oplossingen.• Local delivery of world-class solutions.

5Profiel

DienstverleningWe ontwikkelen innovatieve concepten op het gebied van consultancy en engineering. Onze dienstverlening richt zich op de totale projectcyclus en omvat:• Business- en beleidsadvies• Technisch advies• Planning• Ontwerp en engineering• Programma-, projecten contractmanagement• Projectontwikkeling en turnkey delivery• Exploitatiemanagement• Assetmanagement

ExpertisepositiesKijkend naar de behoeften van klanten, richten we ons op:• Luchthavens• Wegen, bruggen en tunnels• Intelligente transportsystemen• Rail en openbaar vervoer• Gebiedsontwikkeling• Milieumanagement• Gebouwen• Havens en waterwegen• Watermanagement• Waterzuivering

Wij zijn wereldwijd actief via een netwerk van lokale kantoren in Europa, Azië, Afrika en Noord-Amerika. Het grootste deel van onze omzet wordt behaald door de activiteiten in de volgende thuismarkten:• Europa: Nederland, Polen en Portugal• Azië: China, India en Indonesië• Afrika: Zuid-Afrika• Noord-Amerika: Canada en de Verenigde Staten

Kerncijfers 2008Netto-omzet € 468 miljoenNettoresultaat € 9,4 miljoen

Medewerkers en vestigingen per regioEuropa 2.899 in 19 kantorenAzië 815 in 10 kantorenAfrika 1.015 in 25 kantorenNoord-Amerika 591 in 19 kantorenTotaal 5.320 in 73 kantoren

Bericht van de Raad van Commissarissen

Preadvies aan de algemene vergadering van aandeelhouders

Hierbij bieden wij u het jaarverslag 2008 van de DHV Groep aan. De jaarrekening is opgemaakt door de Raad van Bestuur, gecontroleerd door PricewaterhouseCoopers Accountants, Nederland en door ons ondertekend na bespreking met de Raad van Bestuur en de externe accountant. Wij stemmen in met het voorstel van de Raad van Bestuur om uit de winst van 2008 een dividend in contanten uit te keren van € 0,70 (2007: € 0,45) per geplaatst aandeel B. Wij stellen u voor de jaarrekening 2008 en het daarin opgenomen dividendvoorstel vast te stellen. Tot slot verzoeken wij u decharge te verlenen aan de Raad van Bestuur voor het gevoerde beheer en aan de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht gedurende het boekjaar 2008.

ir. A.B.M. van der PlasSeen van der Plas (1938, Nederlander) is sinds 1998 commissaris bij de DHV Groep; zijn huidige zittingstermijn loopt tot 2010. Van der Plas is voorzitter van de Raad van Toezicht van onderzoeksschool TRAIL van TU Delft, bestuurslid van de Stichting ‘Next Generation Infrastructures’ en lid van de Raad van Toezicht van het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

dr. ir. W. van VonnoWim van Vonno (1941, Nederlander) is sinds 2006 lid en vanaf 2007 voorzitter van de Raad van Commissarissen van de DHV Groep; zijn huidige zittingstermijn loopt tot 2010. Van Vonno is president-commissaris bij Convest en Van Nieuwpoort en commissaris bij Van Oord, Optimix Vermogensbeheer, Van Boldrik Groep, AM, Koninklijke BAM Groep, SADC, Bank voor de Bouwnijverheid en Mammoet Holding. Hij is tevens lid van de investeringscommissie NPM Capital N.V. en bestuurslid van de Stichting Continuïteit ING Groep, Stichting Bescherming TNT en Stichting Preferente Aandelen OPG. Daarnaast is hij arbiter bij de Stichting Raad van Arbitrage voor Metaalnijverheid en -Handel, bestuurslid NEN, voorzitter van de Raad van Advies AKD Prinsen van Wijmen en voorzitter van Nomination Committee Dockwise Ltd.

ir. J.H.M. LindenberghHessel Lindenbergh (1943, Nederlander) is sinds 2003 commissaris bij de DHV Groep; zijn huidige zittingstermijn loopt tot 2011. Lindenbergh is voorzitter van de Raad van Commissarissen van Fortis Bank Nederland, NIBC, Agendia en de Bank voor de Bouwnijver-heid. Daarnaast is hij commissaris van de Universiteit van Amsterdam, Gamma Holding, Ortec International, Doctors Pension Funds Services en Zeeman Groep en bestuurslid van Stichting Vopak, Stichting Bescherming TNT en Stichting Preferente Aandelen Wolters Kluwer.

ir. A.P.M. van der PoelArthur van der Poel (1948, Nederlander) is sinds 2004 commissaris bij de DHV Groep; zijn huidige zittingstermijn loopt tot 2012. Van der Poel is voorzitter van de Raad van Commissarissen van ASML, bestuurslid van Gemalto en lid van de Raad van Commissarissen bij PSV.

S.M. DekkerSybilla Dekker (1942, Nederlandse) is sinds 2007 commissaris bij de DHV Groep; haar huidige zittingstermijn loopt tot 2011. Mevrouw Dekker is voormalig Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Zij is commissaris bij de Bank van Nederlandse Gemeenten, AKZO Nobel Nederland, Kristal en DNC. Daarnaast is zij voorzitter van de Strategische Adviesraad Bouw en Ondergrond TNO, voorzitter van de Raden van Toezicht van de Antilliaanse Mede Financierings Organisatie en het Diabetes Fonds, lid van de Raad van Toezicht van het Programma Stichting Kennis voor Klimaat en voorzitter van Taskforce Talent naar de Top en Commissie Fundamentele Verkenning Bouwregelgeving.

6

Verslag 2008Vergaderingen RvC In het verslagjaar heeft de Raad van Commissarissen zes keer vergaderd in aanwezigheid van de Raad van Bestuur en de di-recteur Finance & Control. Bij de behandeling van de halfjaar-cijfers respectievelijk de jaarcijfers was de externe accountant aanwezig. Geen van de commissarissen is frequent afwezig geweest. Buiten de vergaderingen om werd over lopende zaken regelmatig overleg gevoerd door de voorzitters van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur.

Meerdere keren is gesproken over de strategie van de DHV Groep op langere termijn, aan de hand van de Corporate Policy Paper. Hierin worden de ondernemingsdoelstellingen en aan de onderneming verbonden risico’s aangegeven. De Raad van Commissarissen heeft in het afgelopen jaar bijzon-dere aandacht besteed aan de strategische positionering van de DHV Groep, de implementatie van het ICT-netwerk en de vervanging van het bedrijfsinformatiesysteem. Ook zijn het fi-nancierings- en risicomanagementbeleid beoordeeld. Evenals vorige jaren is een HR-review gehouden om de geschiktheid van interne kandidaten voor hogere managementposities te beoordelen.De commissarissen gaven hun goedkeuring aan de acquisities van Turgis in Zuid-Afrika, InterVISTAS in Canada, Hydroprojekt in Polen en Infocus in Nederland.

Vergaderingen AuditcommissieDe Auditcommissie, met als leden de heren Lindenbergh en Van der Plas, heeft viermaal vergaderd. De eerste vergadering was gewijd aan de jaarrekening 2007 en de begroting voor 2008, de tweede aan de halfjaarcijfers en de vaststelling van de aandelenprijs voor de eerste handelsronde van het nieuwe aandelenplan. De derde vergadering was gewijd aan het audit service plan van de accountant en de rapportage van de accountant over ICT, de vierde aan de begroting voor 2009. Daarnaast heeft de Auditcommissie de voortgangsrapporta-ges over de uitbesteding van de ICT, de vervanging van het bedrijfsinformatiesysteem en het jaarverslag van Internal Audit beoordeeld.

Onderling beraad De Raad van Commissarissen heeft tweemaal onderling ver-gaderd over het eigen functioneren en de bijdragen van de individuele commissarissen, over de samenstelling van de RvC en over het functioneren, de samenstelling en de honorering van de Raad van Bestuur. De commissarissen hebben gecon-

cludeerd dat de Raad van Commissarissen naar behoren is samengesteld en dat de commissarissen beschikken over de gewenste competenties. Alle commissarissen zijn onafhan-kelijk in de zin van de best-practicebepaling III.2.2 van de Ne-derlandse corporate governance code. De heer Lindenbergh is aangewezen als financieel expert in de zin van best-practice-bepaling III.3.2 van de Nederlandse corporate governance code; de heer Van der Plas is plaatsvervangend voorzitter van de Raad van Commissarissen. Naar het oordeel van de Raad van Commissarissen beschikt de Raad van Bestuur, zowel als colle-ge als via de individuele leden, over de gewenste competenties en functioneert naar behoren.

Corporate Governance Het corporate governancerapport van de DHV Groep en na-dere informatie over het bezoldigingsbeleid, de gedragscode, de klokkenluidersregeling en de regelingen voor de Raad van Bestuur, de Raad van Commissarissen en de Auditcommissie zijn te vinden op www.dhv.nl/corporategovernance. De bezoldiging van de Raad van Commissarissen staat op pagina 53.

Samenstelling Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen heeft in 2008 geen wijzigingen ondergaan. Tijdens de algemene vergadering van aandeelhou-ders van 2009 zullen er volgens het rooster geen vacatures zijn voor de Raad van Commissarissen.

Overleg met de ondernemingsraad Met de Ondernemingsraad van DHV B.V. is tweemaal gespro-ken over de algemene gang van zaken bij de onderneming.

Dankzij de inspanningen van de medewerkers is het jaar 2008 een jaar geworden van gestage groei en een duidelijke verbe-tering van de financiële resultaten en de interne controle. De commissarissen spreken hun waardering uit voor de inzet van alle medewerkers in het afgelopen jaar.

Amersfoort, 3 maart 2009

dr. ir. W. van Vonno (voorzitter)S.M. Dekkerir. J.H.M. Lindenberghir. A.B.M. van der Plas (plaatsvervangend voorzitter)ir. A.P.M. van der Poel

7Bericht van de Raad van Commissarissen

Verslag van de Raad van Bestuur

ir. Bertrand M. van Ee(1957, Nederlander) werd in 2004 lid van de Raad van Bestuur en is sinds 1 januari 2007 bestuursvoorzitter. Nevenfuncties:• Lid werkgroep GWW (Grond-, Weg- en Waterbouw) van de Regie-

raad Bouw.• Lid Bloemblad Bouw van het Innovatieplatform van het ministerie

van Verkeer en Waterstaat. • Bestuurslid van de Stichting Henry Hudson 400. • Lid van de Raad van Toezicht van de Stichting Water-Right.

ir. Piet W. Besselink(1958, Nederlander) werkt sinds 1989 bij de DHV Groep, werd in 2006 lid van de Raad van Bestuur en is sinds 1 januari 2007 vice-voorzitter.Nevenfuncties:• Lid van de Raad van Advies van Deltares, het Nederlandse instituut

voor deltatechnologie. • Lid van de Raad voor het Nederlands Instituut voor Toegepaste

Geowetenschappen TNO-NITG.• Bestuurslid van Railforum (platvorm voor kennisuitwisseling en

opinievorming rond railvervoer).

Raad van Bestuur DHV Groep: voorzitter Bertrand van Ee en vice-voorzitter Piet Besselink.

8

Strategie en beleid

Ambities en doelen

De DHV Groep streeft naar een toonaan-gevende positie op de wereldranglijst van advies- en ingenieursbureaus. Om dit streven te realiseren, richten we ons op vier belangrijke doelen:

Groei en winstgevendheidGroei is van essentieel belang voor onze continuïteit. De omvang en complexiteit van uitdagingen waar klanten mee te maken krijgen, vereisen de diepgaande en brede expertise van een groot multi-disciplinair adviesbureau. Door groei krijgen onze bedrijven en medewerkers meer kansen. Daarom streven we naar een jaarlijkse omzetgroei van ten minste 10%, waarvan de helft wordt gereali-seerd door autonome groei en de helft door acquisities.Wij zijn employee-owned, direct via een aandelenplan en indirect via onze stichting. Met onze gezonde financiële resultaten kunnen we investeren in onze toekomst en medewerkers belonen voor hun inzet. We blijven streven naar een operationele marge van 7% op toege-voegde waarde. Met ingang van 2008 willen we een rendement van gemiddeld 15% op eigen vermogen behalen.

InternationalisatieVoor continuïteit en risicospreiding is verdere internationalisatie van belang. Door ons internationale netwerk kun-nen we niet alleen betere lokale diensten verlenen, maar ontstaan ook ideeën voor innovatie. We hebben ervoor gekozen onze activi-teiten te concentreren op een beperkt aantal thuismarkten: Canada, China, India, Indonesië, Nederland, Polen, Portugal, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten. Deze landen zijn gekozen op basis van het ondernemingsklimaat, onze marktpositie, de beschikbare mid-delen en de kansen voor groei. Door deze focus kunnen we die markten zo goed mogelijk bedienen, de risico’s en kansen begrijpen, relaties opbouwen en talent aantrekken. Het is ons streven in deze markten als toonaangevend op onze ex-pertisegebieden te worden erkend. Deze markten zullen ten minste 90% van de omzet van de Groep realiseren. InnovatieOm duurzame en state-of-the-art kennis te bieden, verbeteren we continu onze vaardigheden en expertise. Voor projec-ten worden constant innovatieve oplos-singen gecreëerd, maar we investeren

ook in R&D en streven ernaar optimaal te profiteren van strategische innova-ties. Onze doelen zijn innovaties sneller op de markt te brengen, een jaarlijkse toename van het aantal octrooien en het verkrijgen van erkenning door het win-nen van prijzen.

Maatschappelijk Verantwoord OndernemenDe DHV Groep is een bedrijf voor mensen van mensen. We onderstrepen de onder-linge samenhang van de drie P’s (people, planet, profit) voor duurzame ontwikke-ling. Op lange termijn is onze doelstel-ling ‘MVO-overal’. Onze speerpunten zijn integriteit, duurzaamheid in projecten, de gevolgen van onze activiteiten en ont-wikkeling van medewerkers. Voor een verantwoorde bedrijfsvoering is transparantie van essentieel belang. Onze plaats in de topkwart in de Trans-parantiebenchmark van het ministerie van EZ willen we behouden. We zullen een doel stellen voor de vermindering van onze CO2 footprint in 2009. Op het maatschappelijke vlak is verbete-ring van onderwijs een speerpunt.

Strategie

Ons businessmodel Local delivery of world-class solutions rust op drie pijlers: Differentiatie, Thuismarkten en het One-Company Concept. Deze zijn gebaseerd op een sterktezwakteanalyse van onze activiteiten en een kansenbedreigingen-analyse van de markt. Samen vormen de drie pijlers onze strategie en een manier om onze doelen te bereiken.

Een breed dienstenpakket is een van onze sterke punten. We hebben een diepgaand inzicht in de behoeften van onze publieke en private klanten. Wij staan open voor samenwerkingsverban-den en allianties. Onze medewerkers

beschikken over een grote expertise, zijn innovatief en leggen zich toe op duurzaamheid. Onze lokale aanwezig-heid wordt versterkt door ons interna-tionale netwerk, ondersteund door een mondiaal ICT-platform. We bieden een uitdagende werkomgeving en zijn een onafhankelijk bedrijf met een gezonde financiële positie. Een zwak punt is dat sommige delen van de organisatie onvoldoende snel reage-ren. We zijn vaak geneigd meer te doen dan de opdracht, wat een lagere winst-gevendheid veroorzaakt. Onze sterke projectgerichtheid kan leiden tot een niet optimale kennisuitwisseling en we moeten de interne efficiency verbeteren. We zien veel kansen: de komende decen-

nia zal door de bevolkingsgroei de vraag naar energie en water exponentieel groeien. Verder is de klimaatverandering een feit en blijft het zeeniveau stijgen. Het terugdringen van de uitstoot van onder andere CO2 zal hoog op de wereld-agenda staan. Op lokaal niveau worden de vraagstukken steeds ingewikkelder: filevorming rond de steden, demografi-sche veranderingen en de roep om meer veiligheid. Op korte termijn dwingt de afzwakkende economie de publieke en de private sector om diensten uit te besteden en optimaal gebruik te maken van bestaande voorzieningen. In stimu-leringsmaatregelen van de overheid is een hernieuwde focus op infrastructuur-projecten. De trend om grote projecten

9Verslag van de Raad van Bestuur

met aansprekende projecten, technische innovatie en inzet voor duurzaamheid is daarbij van essentieel belang. Onze bedrijfscultuur en eigendomsstruc-tuur stimuleren individuele ontplooiing en betrokkenheid. Dit wordt weerspie-geld in beleid, ontwikkelingsprogram-ma’s en beloningsstructuur.Business basics: de afzwakkende eco-nomie en de toenemende complexiteit en omvang van projecten resulteren in meer concurrentie en hogere risico’s. We zullen de risico’s en projecten strikter beheersen en de interne efficiency ver-beteren om onze concurrentiepositie te behouden. De schaalvoordelen van onze groeiende organisatie bieden kansen voor efficiencyverbetering. De markt-druk versnelt de nodige verbeteringen, ondersteund door ons nieuwe bedrijfsin-formatiesysteem dat gebruik maakt van het ICT-platform. Onze bedrijfswaarden zijn neergelegd in een Global Code of Business Principles en een Business Integrity Management System. Die geven duidelijkheid bij het

aan één partij te gunnen vraagt omvang, financiële kracht en een multidiscipli-naire aanpak. Bedreigingen door de verslechterende wereldeconomie zijn een afnemende vraag, schommelende wisselkoersen, protectionisme en politieke en maat-schappelijke instabiliteit. De mondiale ontwikkeling gaat steeds sneller. Middel-grote concurrenten consolideren en de arbeidsmarkten blijven krap. In bepaalde markten vraagt business integrity voort-durende waakzaamheid.

UitdagingenOnderstaande uitdagingen laten zien hoe we onze sterke punten gebruiken en zwakke punten aanpakken om te pro-fiteren van kansen en bedreigingen te minimaliseren.Focus op expertise: door onze expertise-posities en ons streven naar duurzaam-heid bevinden we ons in een uitstekende positie om de problemen van klimaat-verandering, verstedelijking en filevor-ming het hoofd te bieden. We richten ons op vergroting van deze kracht door autonome groei en acquisities. Onze innovatieagenda is primair ge-richt op meer duurzaamheid en op het creëren van synergieën. We werken met partners samen aan innovaties en wen-den ons internationale netwerk aan om de resultaten te vermarkten. Reactievermogen: de hoge snelheid van de mondiale ontwikkelingen en de ef-fecten van de afzwakkende economie op onze klanten eisen dat we snel moeten kunnen reageren. We doen dit door een sterke lokale aanwezigheid dicht bij onze klanten, gedecentraliseerde besluit-vorming en flexibiliteit in de spreiding van onze dienstverlening. Door via het ICT-platform meer gebruik te maken van expertisenetwerken zal kennisdelen bin-nen het bedrijf worden verbeterd.Preferred employer: om topprofessionals met passie voor hun werk aan te trek-ken en te behouden, moeten we grote inspanningen verrichten in een krappe arbeidsmarkt. De reputatie van de Groep

oplossen van integriteitissues. Selectieve groei: om te kunnen concurre-ren en te voldoen aan de eisen die grote projecten stellen aan onze capaciteit, vergroten we in geselecteerde expertise-gebieden onze schaal en gaan we allian-ties aan. Onze groei zal geconcentreerd zijn op onze thuismarkten waar we uitstekende posities bezitten om onze dienstverlening verder te verdiepen en te verbreden. Onze sterke balans en onafhankelijke po-sitie bieden een goede basis voor verdere groei en zijn aantrekkelijk gebleken voor potentiële partners.

Strategie-uitwerkingDe drie pijlers (Differentiatie, Thuismark-ten en het One-Company Concept) vor-men onze strategie om deze uitdagingen aan te gaan. Ze verbinden acties met elkaar waardoor onze doelen kunnen worden bereikt.

De International Policy Board van de DHV Groep. Bovenste rij v.l.n.r.: Roel Overakker, Piet Besselink, Jan Cees Overbosch, Bertrand van Ee, Piet van Helvoort. Middelste rij: Eugene Grüter, Jim Kerr, Vic Prins, Johan van Manen. Voorste rij: Chris Engelsman, Arnold Galavazi, Marga Donehoo, Naren Bhojaram.

10

Business groups: Ruimte en Mobiliteit, Water, Bouw en Industrie, AviationRegio’s: Europa, Azië, Afrika, Noord-Amerika

De Groep verleent haar diensten met vier sterke merken: DHV, Delcan, SSI en NACO. Deze merken zijn vooraanstaande spelers in hun markten en werken actief samen om in te spelen op specifieke klantbehoeften, zoals NACO-SSI voor luchthavens op het Afrikaanse continent en Delcan-DHV voor internationale ITS-oplossingen.

De DHV Groep heeft een decentrale organi-satiestructuur om zo dicht bij geselecteerde markten te blijven. De vier business groups richten zich op marktspecifieke expertise op het gebied van consultancy en engineering. Door de regio’s worden relaties met klanten onderhouden en wordt de expertise van de Groep toegesneden op lokale omstan-digheden, taal en cultuur.

DifferentiatieKlanten herkennen ons op expertises en dienstverlening, waar we een sterke combinatie vormen van consultancy en engineering, met een nadruk op in-novatieve en duurzame oplossingen. Veelvuldig op hoog niveau opererend in de organisatie van onze klanten, streven we ernaar om, in netwerkverband, de best mogelijke expertise te bieden. Door een nauwe samenwerking met univer-siteiten en kennisinstellingen blijven we ook op de hoogte van nieuwe ontwikke-lingen. Deze factoren onderscheiden ons in onze zoektocht naar talent door een creatieve en uitdagende werkomgeving te bieden die in staat is om de wereld om ons heen positief te beïnvloeden.

Thuismarkten Interactie en samenwerking met onze klanten vereisen lokale aanwezigheid. De Groep evalueert haar portfolio continu. Schaalgrootte en groeikansen zijn kri-tieke factoren, evenals integriteit en een gunstig investeringsklimaat. We streven naar ontplooiing van activiteiten in al onze thuismarkten om een toppositie te bereiken in specifieke marktsegmenten. Ook streven we naar behoud van onze toppositie in Nederland en Zuid-Afrika. Door dicht bij onze klanten te blijven in thuismarkten, kunnen we inspelen op lokale behoeften, belangrijke projecten uitvoeren en lokaal talent aantrekken.

One-Company Concept Het One-Company Concept ondersteunt opschaling, efficiency en business basics. Het omvat groepsbrede beleidsregels en dienstverlening zoals integriteits-management, kennisuitwisseling, finance & control, risicomanagement, accountmanagement, ICT, communi-catie en HRM. Het concept speelt een essentiële rol bij de integratie van nieu-we Groepsbedrijven. Het vergroot ons reactievermogen door betere onderlinge verbindingen. Het brengt ons samen en ondersteunt een gemeenschappelijke cultuur.

Monitoring en evaluatie van de strategieOnze ondernemingsstrategie is vast-gelegd in de Corporate Policy Paper. Dit plan wordt besproken door onze Interna-tional Policy Board, goedgekeurd door de Raad van Commissarissen en het wordt jaarlijks herijkt. In 2008 hebben we onze doelstellingen aangepast, op basis van de geboekte vooruitgang en marktontwikkelingen. Daarnaast hebben we een interne ma-nagementenquête gehouden onder de 100 seniormanagers. Het onderzoek meet in hoeverre de DHV Groep als geheel in de pas loopt met de strategie en signaleert gebieden die verbetering behoeven. Het onderzoek toont dat er sterke vooruitgang is geboekt op de ge-bieden groei, marges en strategiefocus.

Verbeterpunten zijn een grotere betrok-kenheid binnen onze organisatie bij strategische initiatieven; om meer sy-nergie te realiseren en best practices te verankeren.

De evaluatie van onze strategie geeft aan dat de DHV Groep op de goede weg is om haar doelstellingen te bereiken. De afgelopen jaren hebben we een soli-de groei en een betere winstgevendheid laten zien. Ook heeft een aantal uitmun-tende ondernemingen zich aangesloten bij de Groep. Onze financiële positie is sterk en onze performance geeft ons reden om te verwachten dat onze geac-tualiseerde langetermijndoelstellingen haalbaar zijn.

De International Management Meeting.


Beijing Capital International AirportCyclorama van CycloMedia

2008 was een goed jaar voor de DHV Groep. Het was een dynamisch jaar met twee verschillende snelheden. In het eerste halfjaar werden de grenzen van de groei opgerekt door een oververhitte markt, terwijl veel economieën in het tweede halfjaar in een recessie raakten. Ondanks een terugval van de gebou-wenmarkt bleef de performance van de Groep tot en met het vierde kwartaal goed. Het aantal personeelsleden nam toe met 600 en we boekten goede voor-uitgang bij onze vier doelen.

Groei en winstgevendheid

De DHV Groep groeide voor het derde achtereenvolgende jaar. De netto-omzet steeg met een nog niet eerder vertoonde 18% tot € 468 miljoen, waarvan 75% door autonome groei. De operationele marge bedroeg 6,4%, een stijging ten opzichte van de 4,7% in 2007 en steeds dichter bij de door ons beoogde 7%.

De sterkste performance werd dit jaar geboekt door Afrika, Noord-Amerika en Water. Naast de hogere omzet hadden een verbeterde portfolio, kostenbeheer-sing en sterker risicomanagement een grote invloed op de nettowinst. De wisselkoersen van de Zuid-Afrikaanse rand, de Canadese dollar en de Poolse zloty hadden een aanzienlijk negatief effect op onze financiële performance. Het feitelijke rendement op ons eigen vermogen ligt met 15% op het beoogde gemiddelde niveau.

Internationalisatie

Onze uitbreiding is te danken aan auto-nome groei en het toetreden tot de DHV Groep van een aantal topondernemin-gen. Onze thuismarkten zijn nu goed voor 89% van onze totale omzet – dicht bij onze doelstelling van 90%. We zijn nu de nummer één op de Poolse watermarkt en we zijn erin geslaagd onze positie in de topdrie in Nederland en Zuid-Afrika te behouden. De interna-tionalisatie verbeterde verder door de toetreding van twee internationale ad-viesbureaus. Het Zuid-Afrikaanse Turgis

voegt zeer gespecialiseerde mijnbouw-expertise toe. Het Canadese InterVISTAS beschikt over hoogwaardige expertise op het gebied van consultancy en pro-jectontwikkeling voor luchthavens. Pro-jecten waarmee we onze naam hebben gevestigd en die aanzienlijke aandacht hebben getrokken waren bijvoorbeeld de stormvloedkering bij Sint-Petersburg en Terminal 3 op de luchthaven van Beijing, op tijd voor de Olympische Spe-len. Beide projecten werden geopend door de betrokken staatshoofden.

Acquisities, allianties en desinvesteringen • DHV heeft zijn deelneming in SSI vergroot van 65% naar 70%. SSI is actief op de water-, mobiliteits-, bouwen industrie-, milieu- en energiemarkten in Afrika. • SSI heeft zijn deelneming in Bohlweki vergroot van 65% naar 100%. Bohlweki verleent milieu-

adviesdiensten en is actief op de mobiliteits- en mijnbouwmarkten in Zuid-Afrika.• Intelligent Devices (IDI), een erkend technologisch bureau op mobiliteitsgebied, actief in de

Verenigde Staten en wereldwijd, heeft zich aangesloten bij Delcan.• Infocus, een adviesbureau voor bouwmanagement en consultancy actief op de vastgoed- en

infrastructuurmarkten in Nederland, heeft zich aangesloten bij DHV. • DHV en CycloMedia, leverancier van visuele informatie, zijn een strategische alliantie aangegaan, waarbij de kracht van CycloMedia op het gebied van 360º panoramische foto’s (cyclorama’s) en luchtfotografie wordt gekoppeld aan DHV’s technische management-, onderhouden ontwerpexpertise.• Turgis, een vooraanstaande onafhankelijke leverancier van gespecialiseerde diensten op het

gebied van mijnbouw, techniek, elektriciteit, logistiek en milieuadviezen aan de mijnbouw-sector in Afrika en de rest van de wereld, heeft zich aangesloten bij de Groep.

• Hydroprojekt, een Pools advies- en ingenieursbureau dat actief is op het gebied van hoog-waterbescherming, waterbouwkundige constructies, waterzuivering en waterkracht, is

toegetreden tot de Groep.• InterVISTAS, een adviesbureau dat actief is op de luchtvaartmarkt in Noord-Amerika en wereldwijd, is via NACO en Delcan tot de Groep toegetreden.• De Groep heeft zijn 36%-belang in DHV Hsiung Ling Engineering in Taiwan verkocht.• Het Boliviaanse DHV Sudamérica werd gesloten.

Belangrijkste ontwikkelingen in 2008

12

Lake County Passage System

Tunnel Rodenrijseweg

Afsluitdijk

CESA Engineering Excellence Award

Innovatie

Veel projecten werden erkend vanwege de vooruitstrevende oplossingen, zoals het Lake County Passage System-project van Delcan in Illinois en SSI’s clean-roomproject voor het Biovac-instituut in Kaapstad. Er werd goede vooruitgang geboekt bij het op de markt brengen van belangrijke productinnovaties. DHV’s prijswinnende waterzuiveringstechno-logie Nereda® is toegepast in pilots en demonstratieprojecten in Nederland, Zuid-Afrika en Portugal. Delcan’s NET-works® communicatieplatform voor

Prijzen • De Tunnel Rodenrijseweg N470 heeft de Europese Betonprijs (ESCN) gewonnen in de categorie

Weg- en Waterbouw. De tunnel heeft een gewaagd ontwerp en is gebouwd met duurzame materialen (architect: Marius van den Wildenberg).

• DHV maakte deel uit van het team dat de Future Search Award 2008 (NLPB) heeft gewonnen, een Nederlandse wedstrijd voor het beste, meest innovatieve idee op het gebied van bouw-management.

• Delcan: De Best of ITS Award in de categorie Beste Nieuwe Innovatieve Producten voor het Lake County Passage System-project van de Intelligent Transportation Society of America.

• Delcan: de Canadese Consulting Engineering Award of Excellence voor het Kicking Horse Canyon Bridge Phase II-project van de Canadese Association of Consulting Engineers.

• SSI: Engineering Excellence Award van de Consulting Engineers South Africa (CESA) voor het cleanroomproject voor het Biovac-instituut in Kaapstad, Zuid-Afrika.

• SSI: Best Community-Based Project van 2008 door de vestiging Pietermaritzburg van het Zuid-Afrikaanse Institution of Civil Engineering voor de bouw van een brug over de Black Mfolozi rivier voor twee gemeenschappen in het afgelegen Mahlabathini-district van KwaZulu-Natal.

Het streven naar duurzame ontwikke-ling is stevig verankerd in de missie van de DHV Groep. Ons streven naar transparantie heeft ertoe geleid dat ons MVO-verslag extern wordt beoordeeld volgens GRI-richtlijnen. We hebben het Global Compact-initiatief van de VN ondertekend en we hebben onze steun vergroot aan initiatieven op het gebied van onderwijs.

transportsystemen heeft zijn klantenbe-stand in Amerika sterk uitgebreid en is met succes geïntroduceerd in Zuid-Afrika en Europa. Octrooien zijn toegekend voor nieuwe concepten en zijn uitge-breid naar nieuwe landen. Projectteams zijn zich steeds meer bewust van het belang van registratie van intellectueel eigendom. Bestaande relaties met uni-versiteiten en onderzoeksinstituten zijn voortgezet en DHV is actief betrokken bij de oprichting van ‘ExSer, centrum voor diensteninnovatie’ in Almere.

Voorbeelden van duurzaamheid in onze projecten zijn de LEED-Gold gecertificeer-de China Campus voor DSM in Shanghai, het concept voor verbetering van de Afsluitdijk en een milieueffectrappor-tage in Polen om de negatieve gevolgen voor de natuur te beperken van een snelweg in het ‘Augustów Primeval Forest’, een Natura 2000-gebied.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)


Thuismarkten

In onze thuismarkten realiseerden we een goede groei en winstgevendheid. De Europese performance was goed, met groei in Nederland, Polen en Tsjechië.

Portugal bleef achter door overheidsbe-zuinigingen. Door de toetreding van Hy-droprojekt werden we nummer 1 op de Poolse watermarkt. De winstgevendheid

One-Company Concept

Knowledge Broker Network UIC Highspeed WereldcongresPark4All

Finance & Control en RisicomanagementWe hebben stappen gezet om de busi-ness basics aan te scherpen, met meer aandacht voor risico- en intern project-management. Uit interne en externe audits is gebleken dat het risicomanage-ment is verbeterd, wat ook tot uiting

De business groups hebben hun posi-ties op een aantal gebieden verbeterd. Expertiseposities werden, behalve door acquisities, ook aangescherpt door

Strategische acties 2008• Water: versterking posities in water-

zuivering en watermanagement.

• Mobiliteit (incl. Luchthavens): profiel-versterking door mogelijke acquisities van nichespelers.

• Milieu: profielversterking door mogelijke acquisities van nichespelers.

• Ontwikkeling expertisepositie in mijnbouw.• Versterking expertise duurzame gebouwen.

Resultaten 2008• Grotere Design & Build- en EPC-portfolio

in waterzuivering. Uitbreiding projecten in deltagebieden in Azië.

• Toetreding luchthavenconsultant InterVISTAS.

• Belang Bohlweki gestegen tot 100%. Versterking milieuprofiel door autonome groei en Groepsbrede synergie. Versterking profiel milieumanagement.

• Toetreding mijnbouwconsultant Turgis.• Oprichting Green Building Team.

Differentiatie

internationale workshops over ge-biedsontwikkeling, assetmanagement, rail en openbaar vervoer. Er werd een Groepsbrede aanpak voor bruggen vast-

gesteld. We hebben deelgenomen aan belangrijke conferenties, waaronder UIC Highspeed wereldcongres (Amsterdam), de Aquatech (Amsterdam), het wereld-congres over Intelligente Transportsys-temen (New York), het Green Building Festival (Toronto) en het Nationaal Sus-tainability Congres (Amsterdam). Publicaties in vakbladen en de reguliere media hebben bijgedragen aan een ver-dere versterking van ons profiel. Zo heeft Caofeidian, een ecologische kuststad in China, grote media-aandacht getrokken en de innovatieve oplossende kracht van DHV geprofileerd. Uitgebreide informatie over de ontwik-kelingen binnen onze business groups staat op de pagina’s 19-22.

in China, Indonesië en India verbeterde. De regio Afrika presteerde het beste met uitstekende resultaten bij zowel SSI als Turgis. In Noord-Amerika vertoonde Delcan een solide autonome groei en mochten we de nieuwe aanwinstInterVISTAS bij de DHV Groep verwelko-men. In lijn met onze strategie hebben we bedrijven in Bolivia en Taiwan afge-stoten vanwege de te beperkte omvang.Uitgebreide informatie over de ontwik-kelingen binnen onze regio’s in de we-reld staat op de pagina’s 23-26.

komt in het nettoresultaat. We hebben een nieuw bedrijfsinformatiesysteem geselecteerd en geconfigureerd waar-mee betere en meer directe informatie beschikbaar komt. Het nieuwe systeem zal in 2009 worden geïmplementeerd.

Kennisuitwisseling & ICTBinnen het ‘connect & deliver’-thema zijn initiatieven ontplooid om de inter-actie binnen de Groep te verbeteren. Er is een Groepsbreed Knowledge Broker Network opgericht, waardoor onze ex-pertise snel beschikbaar kan worden

Strategische acties 2008• Gerichte groei in Centraal-Europa.• Verbetering winstgevendheid in Azië.

• Uitbreiding positie in Noord-Amerika.

Resultaten 2008• Nummer één op Poolse watermarkt.• Betere winstgevendheid door focus op

selectiviteit, integriteit en lokaal manage-ment.

• Solide autonome groei in Delcan en Innova. Toetreding InterVISTAS.

In 2008 hebben we diverse concrete stappen genomen op basis van de drie strategiepijlers Differentiatie, Thuismarkten en One-Company Concept.

Charter Talent naar de Top Ecologische kuststad Caofeidian, China

gemaakt. Er zijn veel gezamenlijke projecten uitgevoerd en conferenties over onze expertiseposities gehouden. In Polen is de Europese Young DHV-bijeenkomst gehouden. Ons ICT-plat-form is uitgebreid naar kantoren in Europa en Azië. Afrikaanse kantoren zullen in het eerste kwartaal 2009 worden aangesloten. Door het platform verloopt de communicatie beter en kan een stijgend aantal communities of practice worden ondersteund.

Human ResourcesDe DHV Groep streeft naar de positie van preferred employer in een markt waarbij de zoektocht naar talent een constante factor is. Een van de speer-punten voor 2008 was het vernieuwen van ons beloningsbeleid en de secundai-re arbeidsvoorwaarden. Er is een Groeps-breed beloningsbeleid vastgesteld. We zijn begonnen met de overstap naar een flexibelere, prestatie-gerelateerde belo-ning in Azië, Zuid-Afrika en Nederland. We introduceerden een nieuw aande-lenplan voor medewerkers. In totaal zijn er in de eerste ronde 280 medewerkers toegetreden, die een aandeel van 4% in onze Groep hebben verworven.

Er werden nieuwe opleidings- en ont-wikkelingsinitiatieven ontplooid, zoals het Early Career Development Program, de Projectmanagementtraining en de uitwisseling van personeel. Een enquête onder het senior management van de Groep leidde tot aandachtspunten. Een frequentere uitwisseling van personeel, bedrijfsoverschrijdende opdrachten en

opleiding voor het middenkader verdie-nen de komende jaren extra aandacht. Ter verbetering van de diversiteit heeft DHV, samen met veertig andere Neder-landse ondernemingen, organisaties en ministeries het Charter Talent naar de Top ondertekend. Het Charter houdt een verplichting in zich sterk te maken voor een stijging van het percentage vrouwen in senior functies. We streven ernaar om dit percentage in vijf jaar van 10% naar 20% te laten stijgen. De geboekte vooruitgang zal jaarlijks extern worden gemonitord.

Maatschappelijk verantwoord ondernemenAansluitend op internationale richt-lijnen heeft de DHV Groep het Global Compact van de VN ondertekend. Wij zijn het eerste advies- en ingenieursbu-reau ter wereld dat haar MVO-verslag op basis van het Global Reporting Initiative (GRI) extern heeft laten controleren. Op basis van ons MVO-verslag zijn we door het ministerie van Economische Zaken tot de beste in onze klasse uitgeroepen. Voorts is NACO gekozen als technisch adviseur voor GRI voor de ontwikkeling van verslaggevingsrichtlijnen voorluchthavens.

We hebben onze Global Code of Business Principles bijgewerkt met de richtlijnen waaraan wij ons wereldwijd houden. Daarnaast hebben we ons Business Integrity Management System (BIMS) verbeterd met een Project Integrity Risk Indicator en standaardteksten voor integriteitsclausules voor klanten en

partners. Er zijn voorbereidingen getrof-fen voor een extern, anoniem meldpunt voor misstanden. In 2009 begint een on-afhankelijke audit naar het compliance-programma.

In 2008 werden zeven integriteitsinci-denten gemeld, onderzocht en afgerond. In vijf gevallen hebben we geen overtre-dingen gevonden. In elk van de twee an-dere zaken is een medewerker ontslagen na overtreding van onze business princi-ples. Een nog openstaande zaak uit 2007 is gesloten nadat was gebleken dat geen overtreding had plaatsgevonden.

Het is ons streven om de CO2-footprint van onze eigen activiteiten terug te drin-gen en we hebben stappen ondernomen ons mobiliteits- en inkoopbeleid daarop aan te passen. De voorgenomen reno-vatie van ons hoofdkantoor leidt ook tot een aanzienlijke energiebesparing. Duurzame innovaties worden gereali-seerd in onze projecten. Voorbeelden hiervan zijn Park4All (een mobiele par-keergarage met meerdere lagen) en de diverse Groen Gas-projecten, waar lokale bussen rijden op biogas uit slib en orga-nische afvalstromen.

We hebben onze betrokkenheid bij com-munity development voortgezet. Neder-landse medewerkers hebben wederom deelgenomen aan de BiD Challenge, een internationale wedstrijd voor onderne-mingsplannen gericht op het terugdrin-gen van armoede. In Zuid-Afrika heeft SSI zijn Zaterdagschool-initiatief voor kansarme leerlingen uitgebreid. In Ca-nada en Noord-Amerika is Delcan actief in een groot aantal gemeenschapsactivi-teiten waaronder de United Way. We zijn heel trots op onze individuele en bedrijfsinitiatieven om anderen te helpen.

Meer informatie treft u aan in de samenvatting van

ons MVO-verslag. Een uitgebreider verslag treft u

aan op www.dhv.nl/mvo-verslag

Strategische acties 2008• Voorbereidingen voor de implementatie van

een nieuw businessinformatiesysteem.• Afronding ICT-migratie naar één Groeps-

breed ICT platform.• Integratie en evaluatie GRI-rapportage als

onderdeel van de gebruikelijke rapportage-cyclus.

• Publicatie van een overkoepelend kader voor MVO.

Resultaten 2008• Nieuw systeem geconfigureerd, implementatie gepland voor 2009.• Europa en Azië naar nieuw platform gemigreerd.• GRI-rapportage onderdeel van cyclus. Het verslag over 2007 was in onze sector het eerste ter wereld conform GRI+.• Kader bekendgemaakt via verslag 2007 en

interne publicaties. MVO-programma’s gestart bij SSI en Delcan.

15

Financiële performance 2008

Kerncijfers(in miljoenen €, tenzij anders vermeld) 2008 2007 MutatieNetto-omzet 467,7 395,0 +18%Toegevoegde waarde 325,3 274,8 +18%Bedrijfsresultaat voor goodwill (EBITA) 20,8 13,0 +60%Operationele marge op toegevoegde waarde (%) 6,4 4,7

Omzet In 2008 groeide de omzet van de Groep met € 73 miljoen naar € 468 miljoen. De autonome groei bedroeg € 50 mil-joen. De beste prestaties waren afkom-stig van de regio Afrika en de business groups Bouw en Industrie, Water, en Ruimte en Mobiliteit. Acquisities in Zuid-Afrika, Canada, Nederland en Polen droegen € 23 miljoen bij. De omzetstij-ging van 18% ligt boven de langeter-mijndoelstelling die 10% bedraagt. Deze cijfers zijn inclusief de negatieve gevol-gen van een lagere koers van de Zuid-Afrikaanse rand, de Canadese dollar en de Poolse zloty.

Toegevoegde waardeDe toegevoegde waarde (door eigen medewerkers gegenereerde opbrengst) steeg met € 50 miljoen (+18%) tot € 325 miljoen, ondanks negatieve koersver-schillen van € 11 miljoen. Een bedrag van € 36 miljoen hiervan werd gerealiseerd door autonome groei en € 14 miljoen door acquisities.

BedrijfsresultaatDe EBITA steeg met 60% tot € 20,8 mil-joen en de EBITA-marge kwam op 6,4% (2007: 4,7%). Dit is in lijn met onze doel-stelling van een operationele marge van 7% op toegevoegde waarde. Acquisities waren goed voor een EBITA-stijging van € 1,8 miljoen. Koersverschillen van € 1,4 miljoen hadden een negatief effect op het resultaat. Het groeisaldo komt voor-namelijk door de sterke performance van de regio Afrika en betere resultaten van de business groups Water en Bouw en Industrie. De autonome kosten-stijging kwam neer op 15%, enigszins lager dan de groei van de toegevoegde waarde.

GoodwillDe DHV Groep amortiseert betaalde goodwill over een periode van 20 jaar, tenzij er aanwijzingen voor een bijzon-dere waardevermindering bestaan, in welk geval er een additioneel deel van

de goodwill wordt afgeschreven. In 2008 is een bedrag van € 1,5 miljoen geamor-tiseerd. Er heeft zich geen bijzondere waardevermindering voorgedaan.

FinancieringskostenDe totale financieringskosten bedroegen€ 3,5 miljoen, een stijging van € 1,3 mil-joen ten opzichte van 2007. De stijging is voornamelijk gerelateerd aan acqui-sities. Hiervan heeft € 1,8 miljoen betrek-king op rentelasten op langetermijn-leningen. In 2008 zijn er geen winsten of verliezen geboekt op financiële instrumenten ter afdekking van het renterisico. Ten opzichte van 2007 is het gemiddelde rentepercentage gestegen van 4,6% tot 5,1%.

BelastingdrukHet effectieve belastingtarief steeg van 31,9% tot 35,5%. De stijging is voor het grootste deel het gevolg van grotere operationele verliezen in landen waar we belastingverliezen niet als latente be-lastingvordering opnemen. Ook heeft de stijging van niet-aftrekbare kosten zoals de amortisatie van goodwill geleid tot hogere effectieve belastingtarieven.

BalansHet balanstotaal steeg tot € 232 mil-joen per 31 december 2008 (2007: € 192 miljoen). Deze stijging is het gevolg van autonome groei (€ 14 miljoen) en van acquisities (€ 21 miljoen). De stijging wordt gedeeltelijk tenietgedaan door koersverschillen (€ 5 miljoen). Het netto werkkapitaal steeg met € 6 miljoen tot € 26 miljoen. Uitgedrukt

in een percentage van de omzet steeg het netto werkkapitaal van 5,0% in 2007 tot 5,6% in 2008. De netto schulden (liquide middelen en kasequivalenten minus bankschulden en langlopende rentedragende schul-den) stegen van € 21 miljoen tot € 45 miljoen. Deze stijging is voornamelijk het gevolg van acquisities. De solvabiliteit per 31 december be-draagt 28,2%, enigszins lager dan de langetermijndoelstelling van 30-35%. Het eigen vermogen per 31 december 2008 bedraagt € 63 miljoen, ten opzich-te van € 60 miljoen per ultimo 2007. Het vermogen is negatief beïnvloed door € 5 miljoen aan koersverschillen en € 0,8 miljoen aan dividenduitkeringen. Het dividend was inclusief een interim-uitkering aan medewerkers-aandeel-houders gerelateerd aan het beëindigen van het vorige aandelenplan.

KasstroomDe door bedrijfsactiviteiten gegene-reerde kasstroom bedroeg € 18,3 miljoen (2007: € 15,7 miljoen). De totale kas-stroom voor financieringsactiviteiten werd sterk beïnvloed door de investerin-gen in acquisities. De totale kasstroom kwam uit op een negatief bedrag van € 23,6 miljoen, ten opzichte van een kasuitstroom van € 9,6 miljoen in 2007.

16

Het jaar 2009 wordt er een van grote onzekerheden en wereldwijde econo-mische turbulentie, met de daarmee gepaard gaande maatschappelijke en politieke verschuivingen. Langeter-mijnuitdagingen blijven, zoals klimaat-verandering, de vraag naar energie en duurzame ontwikkeling voor een snel-groeiende bevolking. In onze markten kunnen we duale doelstellingen ver-wachten. Enerzijds zal er een sterke roep zijn om kortetermijnoplossingen, ander-zijds zal het streven naar duurzame ver-andering op lange termijn toenemen.

De DHV Groep treedt de economische onrust sober doch met vertrouwen tege-moet. We verwachten dat al onze busi-ness groups en regio’s de gevolgen van de economische turbulentie zullen on-dervinden, elk in verschillende mate en op verschillende momenten. De eerste tekenen waren al in 2008 zichtbaar en deze zullen naar verwachting tot en met 2010 doorzetten. Onze financiële basis is goed, we beschikken over een goede werkvoorraad en ons wereldwijde werk-terrein en de markten die we bedienen zullen ook kansen bieden. De publieke sector, onze belangrijkste klantengroep, treft op dit moment voorbereidingen voor versnelde implementatie van inves-teringsprogramma’s die goed bij onze portfolio passen. Private opdrachtgevers hebben efficiënte en betrouwbare part-ners nodig om in te spelen op een vaak radicaal veranderend bedrijfsklimaat. De grootste uitdaging is om deze kansen snel te signaleren en alert te reageren. Daarnaast zullen operationele efficiency en cash-beheer de komende periode van uitermate groot belang zijn. We zullen een selectief investerings-beleid hanteren en verwachten geen grote investeringen in 2009 anders dan de renovatie van ons hoofdkantoor.

Waar de afgelopen twee jaren in sterke mate werden gekenmerkt door groei, zal 2009 gericht zijn op het consolideren en op het implementeren van synergie

Vooruitzichten 2009

met de (nieuwe) bedrijven binnen de Groep. Hierdoor denken we een groter marktaandeel te kunnen behalen op een markt die over de gehele linie afneemt. Op langere termijn blijven we een groei-cijfer van 10% nastreven. We zien nog steeds mogelijkheden om onze operati-onele marge verder te verbeteren in de richting van onze doelstelling van 7%.

Onze strategie van Local delivery of world-class solutions blijft rusten op de drie pijlers: Differentiatie, Thuismarkten en het One-Company Concept. Voor 2009 zijn de focus en de vooruit-zichten per pijler als volgt:

Differentiatie

Strategische acties 2009• Versterking water- en mobiliteitsprofiel. • Schaalvergroting en commercialisering

technologische innovaties. • Ontwikkeling strategie voor energie en grondstoffen. Wereldwijde technologische ontwik-kelingen zullen steeds sneller gaan en dit vereist kritische massa van de DHV Groep. De concurrentie zal heviger worden en het vermogen ons te onder-scheiden en capaciteit vrij te maken is cruciaal. Onze investeringen zullen gericht zijn op versterking van expertise-posities in lijn met de marktontwikkelin-gen. Veel investeringsprogramma’s van de publieke sector richten zich op intel-ligent gebruik van infrastructuur, water en energie. We zien een grotere nadruk op het verbeteren van efficiency en gro-tere mogelijkheden voor consultancy en assetmanagement.

Veiligheid en duurzaamheid zijn de grootste aanjagers van onze wateracti-viteiten. Hier zien we goede mogelijk-heden onze technologische kracht te combineren met lokale expertise. We zullen daarom onze watertechnologie en delta-expertise blijven verbeteren en op-

Sustaenergy

Richmond Olympic Oval, Canada

Nereda® bij Gansbaai, Zuid-Afrika

A2 Hooggelegen, Utrecht


timaal benutten. De behoefte aan duur-zame energie blijft stijgen. We hebben op kleinere schaal succes geboekt door verschillende expertises te combineren, zoals met groen gas (Sustænergy). Maar we zullen een Groepsbrede aanpak ont-wikkelen.

Thuismarkten

Strategische acties 2009• Optimale benutting internationaal netwerk. Grotere alertheid tonen bij aanpak nationale investeringsplannen en regionale dynamiek. • Synergie bewerkstellingen met recent bij de Groep gekomen bedrijven. • Beoordelen landenportfolio tegenover de Groepsdoelstellingen wat kan leiden tot aanpassingen en (des)investeringen.

De laatste jaren hebben al onze thuis-markten een aanzienlijke economische groei doorgemaakt. Ze zullen echter allemaal anders op de economische neergang reageren. Lokale aanwezig-heid is daarom belangrijker dan ooit. Onze decentrale organisatie is cruciaal om effectief in te kunnen spelen op de specifieke ontwikkelingen. Onze stra-tegie blijft bestaan uit het uitbreiden van onze aanwezigheid in de bestaande thuismarkten en uit het optimaal benut-ten van onze expertiseposities.

De nieuwe bedrijven binnen de Groep zullen kunnen profiteren van Groepsbre-de synergie en vice versa. EU-wetgeving zoals de Kaderrichtlijn Water en Natura 2000 zijn goede voorbeelden van markt-kansen waarbij milieu- en waterexper-tise over landsgrenzen heen kan worden benut. Grote evenementen in 2010 zoals het WK voetbal (Zuid-Afrika), de Olympische Winterspelen (Vancouver) en de World Expo (Shanghai) en de UEFA Cup voetbal in 2012 (Polen en Oekraïne) zullen inves-teringen blijven opstuwen. In onze Azia-tische thuismarkten zien we ons voor de

uitdaging geplaatst om ons private klan-tenbestand bij afnemende economische groei te laten toenemen.

One-Company Concept

Strategische acties 2009• Implementatie bedrijfsinformatiesysteem. • Uitvoering Groepbrede professional en management development programma’s.• Verbetering meting en terugdringing CO2 uitstoot.

Er zijn ruim voldoende mogelijkheden om interne efficiency en flexibiliteit te verbeteren. In 2009 zullen we het nieu-we bedrijfsinformatiesysteem imple-menteren. We gaan meer gebruikmaken en profiteren van eerdere investeringen in ICT en kennisuitwisseling. De regio Afrika zal op het Groepsbrede ICT-plat-form worden aangesloten en door het nieuwe internet- en intranetsysteem zal de onderlinge verbondenheid van de Groep verder worden verbeterd.We zullen in onze medewerkers blijven investeren door het bieden van oplei-dingsmogelijkheden en loopbaanont-wikkeling. Dit is van essentieel belang, niet alleen voor het aantrekken en behouden van talent, maar ook om de hoogste professionele diensten aan onze klanten te kunnen blijven bieden. Groepsbrede programma’s zullen nauw worden afgestemd op de behoeften binnen de bedrijven zoals projectma-nagement en professionele ontwikke-ling. Er zal blijvend aandacht worden geschonken aan loopbaanontwikkeling, diversiteit en de opvolging van manage-mentfuncties.We zullen onze hernieuwde Global Code of Business Principles implementeren en blijven streven naar een opener dialoog met stakeholders. Er wordt wereldwijd steeds kritischer gekeken naar integriteit en transparantie en we beginnen in 2009 met een externe audit van ons Business Integrity Management System. Onze houding ten opzichte van

integriteit blijkt meer en meer een on-derscheidende factor te zijn. De algehele focus op duurzame ontwikkeling, onze doelstelling ‘MVO-overal’ en het gebruik van de GRI-methode zijn de basis voor de ontwikkeling van regiospecifieke pro-gramma’s in Afrika en Noord-Amerika. We zullen best practices uitwisselen en Groepsbrede aandacht aan MVO blijven schenken door centrale rapportage en communicatie. Specifieke initiatieven voor 2009 zijn onder andere een betere meting en het terugdringen van onze CO2-uitstoot.

Tenslotte

De urgentie is voelbaar. Onze klanten zullen van ons meer flexibiliteit en re-actievermogen verwachten. We moeten ons op korte termijn onderscheiden zon-der het langetermijnperspectief uit het oog te verliezen. De creativiteit en passie van onze 5.300 medewerkers voor het vinden van oplossingen zal ongetwijfeld een bijdrage leveren aan deze uitdaging. De onafhankelijke positie van de Groep en onze filosofie dat ons bedrijf een be-drijf is voor mensen van mensen bieden een sterke basis waarop we kunnen voortbouwen. We zijn trots op ons bedrijf en we zijn al onze medewerkers zeer dankbaar voor de goede performance in 2008. We heb-ben er alle vertrouwen in dat we in 2009 op hun inzet en flexibiliteit kunnen blij-ven rekenen.

Amersfoort, 3 maart 2009

Bertrand M. van Ee (voorzitter)Piet W. Besselink (vice-voorzitter)

18

19Ontwikkelingen in ons Global Network

De filosofie van de business group Ruimte en Mobiliteit is aanwezigheid dicht bij de klant, met lokale kantoren en het toepassen van onze expertise bij complexe problemen. We werken voor overheden, industriële klanten en de private sec-tor (waaronder financiële instellingen, aannemers en ontwik-kelaars) en zijn georganiseerd langs de marktlijnen Mobiliteit, Gebiedsontwikkeling, Milieu en Duurzaamheid, Consultancy en Assetmanagement. Wij leveren beleidsadviezen en juridi-sche en financiële diensten, planstudies, projecten program-mamanagement, en ontwerp en engineering.In 2008 heeft de sterke marktvraag geleid tot een forse omzet-groei. We kijken terug op een jaar met mooie prestaties, zoals het gezamenlijk winnen van de Europese Betonprijs voor het project Tunnel Rodenrijseweg en onze deelname aan spraak-makende uitbreidingsprojecten voor wegen en spoorwegen in Nederland. We adviseerden de overheid over de financiering van nieuwe infrastructuur en staan bekend om onze expertise op het gebied van intelligente transportsystemen, wegen (incl. bruggen en tunnels), rail en openbaar vervoer, gebiedsontwik-keling en milieumanagement. Openheid en samenwerking geven innovatie een extra im-puls: de samenwerking met CycloMedia en het gebruik van cyclorama’s versterkten ons assetmanagementprofiel; we zijn medeoprichter van ExSer, centrum voor diensteninnovatie in Almere; we ontwikkelden een Kwaliteitsscan voor bedrijven-

Ruimte en Mobiliteit

Dicht bij onze klant

Doelstellingen 2008Profiel van marktsegmenten verder aanscherpen.

Merknaam en marktpositie Ruimte en Mobiliteit versterken.

Dare to Share: kennisuitwisseling op lokaal en internationaal niveau.

Doelstellingen 2009Diensten afstemmen op marktbe-hoeften.

Verbeteren van portfoliomanagement.

Goed managen van business basics.

Resultaten 2008Volledig functionerende unit Assetma-nagement opgericht; aanscherping van profielen ‘Transfer & Rail’ en bodemsa-nering; Consultancy verder ontwikkeld; nieuw kantoor Rotterdam geopend.

Review grote klantenaccounts; aanwe-zigheid op belangrijke conferenties op het gebied van hogesnelheidslijnen, ITS, Nederlandse gemeentes (VNG), gebiedsontwikkeling, enz.; nieuwe pro-fielbrochure uitgegeven.

Expertise uitgewisseld voor projecten in Azië, Afrika, Europa en Noord-Amerika; internationale workshops gehouden over rail, bruggen, ITS, gebiedsontwikkeling, milieu en asset-management.

UIC Highspeed congres, Amsterdam IJsselsprong gebiedsontwikkeling, Zutphen

terreinen; en we zijn medeorganisator van het Nationaal Sus-tainability Congres in Amsterdam. In 2009 zullen we onze positie op de Nederlandse markt verder consolideren en ondersteuning bieden aan de activiteiten in de thuismarkten. We zullen ons verder concentreren op onze expertiseposities, waarbij we waar mogelijk een internationale voortrekkersrol ambiëren. We verwelkomen in dit kader de expertise in rail en stationsontwikkeling van NPC, sinds maart 2009 aangesloten bij DHV. Speciale aandacht gaat uit naar milieu en klimaat, industriëlevraagstukken en intelligente oplossingen voor verkeersma-nagement. We verwachten dat de vraag van onze klanten in de overheidssector sterk zal blijven, dankzij de aard van de pro-gramma’s waarbij we betrokken zijn (grote meerjarige spoor- en weginvesteringen) en de behoefte van de overheid om deze projecten in het huidige economische klimaat te realiseren. In de markt voor gebiedsontwikkeling zien we de focus van de klant veranderen van grote nieuwe planontwikkelingen naar meer strategische en maatschappelijk gerelateerde onderwerpen. Over de gehele linie is de economische onzekerheid in 2009 groter dan in 2008. We zijn daarom terughoudend in onze uitbreidingsplannen voor 2009 en richten ons vooral op onze expertisegebieden en de integratie van NPC.

Vic Prins

Acties 2009Diensten van Nederlandse regionale kantoren in lijn brengen met de markt-lijnen mobiliteit, milieu en duurzaam-heid, en gebiedsontwikkeling; focus op accountmanagement in het hele land; afstemmen diensten en expertiseposi-ties binnen de DHV Groep.

Versterken van diensten op gebied van rail; uitbouw databeheer voor asset-management; uitbreiden activiteiten mobiliteitsmanagement; integreren activiteiten in Tsjechië.

Vasthouden financiële performance en operationele marge; beter benutten van productiecapaciteit; terugdringen indirecte kosten tijdens onzekere econo-mische tijden.

20

Doelstellingen 2008Marktleider in Nederland worden bij uitvoering van Kaderrichtlijn Water.

Omzetgroei gebaseerd op innovatieve producten zoals Nereda® en MBR.

Internationale groei in waterbeheer, havens, waterwegen en kustontwik-keling.

Positie in internationale Design & Build-markt voor waterzuivering versterken op basis van evenwichtige portfolio.

Doelstellingen 2009Behouden en uitbouwen van ons innovatieve en duurzame bedrijfs-profiel in de watermarkt.

Verhogen omzet door innovatieve producten zoals Nereda® en MBR.

Verder ontwikkelen van onze internationale positie in water-management, havens, waterwegen en kustontwikkeling.

Behalen selectieve groei in de inter-nationale contractingmarkt voor waterzuivering op basis van een evenwichtige portefeuille

Resultaten 2008Groot aantal projecten in verband met Kaderrichtlijn Water uitgevoerd.

Hogere omzet dankzij Nereda® projecten in samenwerking met waterschappen, STOWA en de Technische Universiteit Delft.

Positie versterkt met masterplan voor Port Said East Port en een prestigieus kust- en stedenbouwproject in China.

Hogere omzet in grote mate te danken aan projecten in Servië, Frankrijk en Vietnam, alsmede design & deliver-contracten voor proceswater.

Acties 2009Behouden marktpositie in verband met de implementatie van de Kaderrichtlijn Water; betrokkenheid bij spraakma-kende Deltaplanprojecten.

Aanvangen bouw eerste full-scale Nereda®-waterzuivering.

Intensiveren samenwerking binnen de Groep ter uitbreiding van onze interna-tionale positie in kustontwikkeling en watermanagement; extra initiatieven ontplooien in de markt voor havens en waterwegen.

Uitbreiden van onze positie op de Franse markt; deelnemen aan eerste tender-ronde van het nieuwe ORIO-programma in Vietnam.

De kracht van de DHV-aanpak is samenwerking. Door nauw samen te werken met onze klanten en partners, zoals top-technologische insituten, creëren we unieke expertise en technologisch leiderschap op het gebied van waterzuivering, watermanagement, kustontwikkeling en havens en waterwe-gen. Wij leveren specifieke diensten als: consultancy, ontwerp & engineering, levering van producten, design & build en ope-rate & maintain. Onze klanten in zowel de publieke als de pri-vate sector zijn lokale en nationale overheden, internationale financiële instellingen, multinationals en aannemers.Van oudsher maakt waterzuivering een groot deel uit van de internationale activiteiten van DHV. In 2008 hebben we onze activiteiten op het gebied van watermanagement met succes uitgebreid, zoals kustontwikkeling in China en Noord-Amerika en overstromingspreventie in Indonesië. Een andere belang-rijke ontwikkeling in 2008 was de acquisitie van Hydroprojekt (Polen). Dit bedrijf levert een aanzienlijke bijdrage aan onze watermanagement- en waterkrachtexpertise.

Duurzaamheid is over heel de wereld topprioriteit geworden en staat op de agenda boven economische ontwikkeling. DHV is uitstekend gepositioneerd om de duurzaamheids-uitdaging aan te gaan. De watermarkt erkent ons vermogen om met innovatieve oplossingen te komen; oplossingen diedraaien om duurzaamheid. Zo zijn daar onze waterzuivering-

Water

Samenwerken versterkt

Nereda® pilot EpeJakarta Dredging, Indonesië Naardermeer Natura 2000

technologieën: Nautilus® MBR (gekenmerkt door laag chemica-liëngebruik) en Nereda® (gekenmerkt door een klein ruimtebe-slag en laag energieverbruik). We staan tevens bekend om onze duurzame oplossingen op het gebied van watermanagement en kustontwikkeling. In de Chinese regio Tianjin zijn we betrok-ken bij de kuststad ‘Delta Diamonds’; met het Amsterdamse Architecten Cie hebben we het concept en masterplan op basis van duurzame planningsprincipes ontwikkeld.In 2008 hebben we grote vooruitgang geboekt bij de verdere ontwikkeling van Nereda®. Samen met waterschappen, STOWA en de TU Delft – en met onze partners SSI in Zuid-Afrika en DHV in Portugal – hebben we een mijlpaal bereikt; we zijn klaar om Nereda® op full-scale huishoudelijke afvalwaterzuivering toe te passen.

Onze marktvooruitzichten voor 2009 zijn gunstig. Ondanks de onvoorspelbaarheid blijven de mondiale uitdagingen voor zowel waterzuivering als watermanagement enorm. Water-veiligheid, klimaat, wetgeving voor waterkwaliteit en de mil-lenniumdoelstellingen voor drinkwater zijn slechts enkele voorbeelden. Onze activiteiten in 2009 zullen worden geken-merkt door onze aanhoudende en intensieve inspanningen voor innovatie en een streven naar selectieve groei.

Piet van Helvoort


De business group Bouw en Industrie is actief op het gebied van gebouwen en industriële processen. Door ons te laten leiden door ‘Building Inspiration. Together!’ bieden we onze klanten toegevoegde waarde in de vorm van aantoonbaar betere gebouwen en industriële processen.In de industriële markt hebben we uitgebreide ervaring met het leveren van integrale gebouwontwerpen. Op basis van de wensen en eisen van de klant worden vanaf het begin alle betrokken disciplines (architectuur, bouwkunde, constructies, bouwfysica, installaties) bij het ontwerp betrokken. Om zo gunstig mogelijke en beheersbare instandhoudingkosten van het gebouw te realiseren worden ook direct onze beheer- en onderhoudspecialisten bij het proces betrokken. Deze bena-dering verbetert de efficiency van het bouwproces en leidt tot meer duurzame oplossingen. Dit alles om minimaal het ge-wenste resultaat voor de opdrachtgever te realiseren.Traditioneel besteden de meeste publieke instellingen en vastgoedontwikkelaars onderdelen van het gebouwontwerp uit aan verschillende partijen. Bouwprocessen worden echter steeds complexer, zowel organisatorisch als technisch. Onze positieve ervaring met de integrale aanpak in de industrie en onze kennis van alle relevante disciplines, maakt ons bijzonder geschikt om onze klanten nog beter te helpen. De belangrijkste marktontwikkelingen in 2008 waren de

Bouw en Industrie Building Inspiration. Together!

Doelstellingen 2008Groei realiseren en winstgevendheid verbeteren door efficiency nog verder te verhogen.

Goed opgeleide medewerkers werven.

Positie als betrouwbare, duurzame en professionele partner voor onze klanten versterken

Doelstellingen 2009Aanscherpen profiel; focus op marktvraag.

Kwalitatieve groei.

Versterken positie in asset-management.

Inspelen op veranderende marktomstandigheden.

Resultaten 2008Autonome groei gerealiseerd; acquisi-tie Infocus; grotere winstgevendheid.

Expertiseniveau medewerkers verhoogd, maar groeidoelstellingen niet gehaald.

Algehele positie verbeterd – bevestigd door de ‘Building Business Reputatie Monitor’.

Acties 2009Focus in activiteiten, beschikbare kennis omzetten in specifieke waardeproposities voor klanten.

Investeren in medewerkers en innovatie.

Benutten van onze grondige kennis van assetmanagement.

Verder verbeteren efficiency organisatie en gebruik maken van flexibiliteit.

Assetmanagement Nijmegen Photovoltech, BelgiëProvada Vastgoedbeurs, Amsterdam

economische crisis, een sterkere focus van klanten op hun kernactiviteiten en een grotere vraag naar flexibiliteit, duur-zaamheid en efficiënte oplossingen voor het bouwproces. We hebben het eerste onderhoudscontract voor de gehele gemeentelijke vastgoedportefeuille van een grote gemeente (Nijmegen) binnengehaald en versterkten onze wereldwijde positie op het gebied van het ontwerp van zonnecellenfa-brieken. Infocus, een vooraanstaand Nederlands project-management- en adviesbureau is aangesloten bij DHV. Onze ambitie voor verdere autonome groei werd beperkt door de aanhoudend krappe arbeidsmarkt. Toch zijn we erin geslaagd onze doelstellingen te bereiken door verbeterde efficiency en bovenal door het leveren van meer toegevoegde waarde aan onze klanten.Organisaties zoeken steeds vaker kwaliteitspartners aan wie ze het management en onderhoud van hun activa kunnen uit-besteden. Wij spelen hierop in door klanten flexibiliteit en een optimale prijs/kwaliteitsverhouding te bieden. In 2009 zullen we ons bedrijfsprofiel en focus verder versterken, de interne efficiency nog verder aanscherpen en maximaal inzetten op het ondersteunen van onze klanten bij het realiseren van hun doelstellingen.

Eugene Grüter

Doelstellingen 2008Positie in Noord-Amerika versterken.

Positie in Centraal-Europa, Rusland en India opbouwen.

Innovatie op basis van Green Airports-concept.

Omzetgroei van 10%.

Doelstellingen 2009Integreren InterVISTAS.

Verhogen omzet met minimaal 30%.

Bekend staan als dé ontwerper van Green Airports.

Behouden van een positie in de top 10 van de wereldwijde luchthaven engineering- en planningbureaus.

Resultaten 2008Positie in Noord-Amerika versterkt door toetreding InterVISTAS.

NACO heeft diverse projecten in Centraal-Europa en Rusland binnen-gehaald; NACO heeft samen met DHV India een businessplan voor India ontwikkeld.

Toolbox ontwikkeld. Global Reporting Initiative (GRI) heeft NACO aangesteld voor coördinatie van de criteria voor duurzame luchthavens.

13% hogere omzetgroei.

Acties 2009Introductie InterVISTAS bij NACO-klanten; samenwerken bij internatio-nale projecten.

Verhogen slagingspercentage van offertes; binnenhalen projecten in Noord-Amerika.

Binnenhalen Green Airport projecten; ontwikkelen GRI-criteria voor duur-zame luchthavens.

Uitbouwen technische en luchthaven-adviesdiensten met ten minste 30%.

Klanten van de business group Aviation vragen topadvies met het oog op capaciteitstekorten en de behoefte aan verbetering van luchthavenfaciliteiten. We werken wereldwijd voor lucht-havenautoriteiten, overheden, luchtvaartmaatschappijen, luchthavenexploitanten en private investeerders.De internationale luchthavenmarkt heeft een sterke achteruit-gang doorgemaakt door de olieprijzen en de economische cri-sis. Veel luchtvaartmaatschappijen hebben te kampen gehad met financiële problemen en het wordt moeilijk nieuwe inves-teringen te financieren. Ondanks de wereldwijde recessie zijn de landen in het Midden-Oosten doorgegaan met grote uitbrei-dingsprogramma’s voor luchthavens. Door onze sterke reputa-tie hebben we spraakmakende contracten binnengehaald.De Russische markt, waar het luchtverkeer gestaag blijft groeien, heeft te kampen met capaciteitstekorten en een ge-dateerde infrastructuur. Onze reputatie leidde tot opdrachten voor de luchthavens in Sint-Petersburg en Wladiwostok. In Afrika was NACO-SSI succesvol met projecten in Zuid-Afrika (gerelateerd aan het WK voetbal in 2010), Kenia en Botswana. Onze inspanningen in India hebben geresulteerd in een groot aantal contacten en projectvoorstellen. De potentiële kansen moeten echter nog worden gerealiseerd, aangezien de onze-kere marktomstandigheden hebben geleid tot opschorting van investeringen. We verwachten hier actief te kunnen worden zodra de markt zich herstelt. Ondanks de economische crisis

zien we de Chinese markt groeien. Dankzij onze lokale aan-wezigheid en uitstekende reputatie – het resultaat van onze betrokkenheid bij het ontwerpen van Terminal 3 voor Beijing Capital International Airport – zijn we erin geslaagd nieuwe opdrachten binnen te halen.Onze samenwerking met Innova Aviation Consulting LLC in de Verenigde Staten ontwikkelt zich gestaag en de toetreding van de Canadese luchtvaartconsultant InterVISTAS heeft onze positie in Noord-Amerika nog verder versterkt. Beide bedrijven beschikken over sterke internationale netwerken en zijn actief op het gebied van privatiseringen, de ontwikkeling van lucht-vaartdiensten, grensbeveiliging en toerisme. Onze doelstelling is versterking van onze marktpositie door ge-richte ontwikkeling van onze business. Door het realiseren van de synergie met InterVISTAS verwachten we een stevige positie in Noord-Amerika in te nemen en een breder spectrum aan ad-viesdiensten aan te kunnen bieden.Ten slotte zullen we ons, samen met andere business groups, bezig blijven houden met de stijgende vraag naar klimaat-neutrale oplossingen. Door ons aan te sluiten bij het Global Reporting Initiative hebben we een belangrijke stap genomen om een erkende adviseur te worden op het gebied van Green Airports.

Roel Overakker

Aviation

Topkwaliteit voor luchthavens

Amsterdam Airport Schiphol GRI - Sustainable Airports Passenger Terminal Expo, Amsterdam

22


Doelstellingen 2008Marktpositie in Polen en Tsjechië ver-der uitbouwen.

Aansprekende opdrachten verwerven op basis van expertiseposities.

Volledig gebruikmaken van het One-Company Concept in Portugal; vergroten dienstverlening aan private sector in Portugal.

Doelstellingen 2009Centraal- en Oost-Europa: verhogen marktaandeel ITS.

Polen: verder groeien in watermanage-ment, riolering en drainage en snelwe-gen. Versterken positie in luchthaven-, spoorweg-, afvalwaterzuiverings- en industriële markt.

Tsjechië: toonaangevende consultant worden van stedelijke en regionale in-richting gericht op duurzaamheid.

Portugal: voortzetten groei van be-staande dienstverlening op het gebied van water en mobiliteit. Ontwikkelen nieuwe diensten op het gebied van milieu en duurzame ontwikkeling.

Resultaten 2008Polen: groei van Poolse mobiliteits- en infrastructuuractiviteiten; Hydro-projekt toegetreden tot onze Groep; stijging projectmanagement- en engi-neeringdiensten aan industrie.Tsjechië: gestage groei; nieuw perso-neel aangenomen; beter dan prog-noses.

Projecten in Polen binnengehaald, te weten: Starachowice WWTP, sanering Dobrzn hydropower, S7 Expressway en Pulawybrug. Aansprekende projecten in Duitsland, Frankrijk en Bulgarije.

One-Company Concept en nieuwe technologieën zoals Nereda® en ener-giebesparing geïmplementeerd; port-folio private klanten uitgebreid.

Acties 2009 Uitbreiden expertisegestuurde activi-teiten via bestaande posities, samen-werkingsverbanden en kantoren.

Nieuwe diensten en oplossingen bieden; operationele integratie Poolse bedrijven. Volledig benutten One-Company Concept.

Geïntegreerde dienstverlening ver-breden.

Uitbouwen capaciteit; versterken klantgerichtheid; versterken markt-aanwezigheid met nieuwe oplossin-gen. Introduceren nieuwe tools op het gebied van energie-efficiency.

Sofia, BulgarijeKazimierz, PolenDzhankoy, Oekraïne

In Europa zijn we actief op de gebieden water, mobiliteit, luchtvaart, bouw en industrie, ruimtelijke inrichting en milieu. Onze klanten, waaronder overheden, industrie, aan-nemers en ontwikkelaars, vragen in toenemende mate naar efficiënte oplossingen ten behoeve van lagere kapitaalinves-teringen en beheer- en onderhoudskosten. De bewustwording van het belang van duurzame oplossingen neemt duidelijk toe.Onze Europese thuismarkten zijn Nederland, Polen en Portu-gal. Onze Tsjechische activiteiten nemen in omvang toe en in andere Europese landen werken we op projectbasis. In 2008 bleef het investeringsniveau voor de Poolse infrastruc-tuur hoog en groeide de vraag naar intelligente transportsys-temen om het weggebruik efficiënter te maken. Er is sprake van een grotere rol op het gebied van watermanagement. Door het samengaan van Hydroprojekt met DHV Polska en Prokom zijn de activiteiten bijna verdubbeld. De drie bedrijven zullen profiteren van kostenbesparingen en bedrijfssynergie, terwijl klanten zullen profiteren van de bredere expertise en betere toegang tot onze internationale expertise. De Tsjechische markt is vooral gedomineerd door de nieuwe bouwcode, duurzaamheid, regionale planstudies en de Euro-pese structuur- en cohesiefondsen. De daling in investeringen in de bouw-, industriële en mijnbouwsector zal zich naar ver-wachting in 2009 voortzetten. De verbetering van onze busi-ness in 2008 was echter sterker dan verwacht: de autonome

groei bedroeg 25%, we bleken een aantrekkelijke werkgever te zijn en we zijn er in geslaagd nieuwe projecten binnen te halen. De economische situatie in Portugal betekent niet alleen een beperking maar ook een kans waarbij we klanten kunnen helpen met technische en financiële studies, waarbij we de haalbaarheid en de risico’s van investeringen beoordelen. Onze activiteiten in Portugal zullen zich blijven concentreren op twee gebieden: (a) studies, ontwerp en consultancy en (b) pro-jectmanagement, supervisie en exploitatie. We richten ons op klanten die actief zijn in de volgende markten: waterfront- en kustgebiedontwikkeling, dammen en waterkracht, havens, rail en milieu. Het laatste betreft onder andere bodemreiniging, vermindering van emissies, CO2-neutrale projecten, luchtkwa-liteit en duurzaamheid. In Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en andere Europese landen hebben we opdrachten gekregen voor spraakmakende projecten op het gebied van luchthavens, afvalwaterzuivering, zonnecellenfabrieken, intel-ligente transportsystemen en mijnbouw. Gezien de grotere economische onzekerheid zullen we blijven inspelen op de veranderende behoeften van onze klanten. Ook zullen we de flexibiliteit van onze organisatie blijven vergroten om adequaat te kunnen reageren op marktontwikkelingen.

Chris Engelsman, Dick Bleyerveld

Europa

Profiteren van bedrijfssynergie

24

Doelstellingen 2008Groei van lokale activiteiten in China voortzetten.

Groei van lokale activiteiten in India voortzetten.

Werkzaamheden voor private sector in Indonesië uitbreiden.

One-Company Concept uitbouwen.

Doelstellingen voor 2009Uitbouwen lokale activiteiten in China.

Uitbouwen lokale activiteiten in India.

Voortzetten uitbreiding activiteiten private sector in Indonesië.

Resultaten 2008Wateractiviteiten in omvang en producten uitgebreid; geïntegreerde stedelijke ontwikkelingsexpertise toegevoegd.

Mobiliteitsdiensten uitgebreid; Bouw en Industrie-diensten opgezet; toegetreden tot publiekprivate samenwerkingsmarkt.

Meer projecten in de private sector.

Landenorganisaties en Groepsbrede expertise aangesloten op Knowledge Broker Network en het ICT-platform.

Acties 2009Verkopen Crystalactor®-technologie voor industriële waterzuivering en Carrousel®; focus op kustontwikkeling en duurzame gebouwen.

Ontwikkelen mogelijkheden bij PPP-projecten, ontwerpen luchthavens, ontwerpen bruggen, assetmanage-ment en watertechnologie.

Selecteren marktkansen op basis van expertise.

DSM China Campus Yellow River Expeditie, ChinaJava Settlement Reconstruction, Indonesië

Azië is belangrijk voor ons, niet alleen vanwege de kansen die het biedt voor onze expertise, maar ook door de uitdaging onze kennis af te stemmen op lokale omstandigheden en zo ontwik-keling te versnellen. De verstedelijking, de gevolgen voor het milieu, de waterschaarste en de behoefte aan transportinfra-structuur zijn enkele van de aanjagers van de stijgende vraag van lokale klanten naar oplossingen van wereldklasse. Onze activiteiten zijn hoofdzakelijk gericht op onze thuismark-ten China, India en Indonesië, ook al lopen er grote projecten in Taiwan en Vietnam. Overal zien we een stijgende vraag naar duurzame oplossingen voor de complexe uitdagingen waarmee de snelle ontwikkelingen in Azië gepaard gaan.In China hebben onze activiteiten op het gebied van waterzui-vering in 2008 een goede ontwikkeling doorgemaakt en is ons marktaandeel gestegen in de pulp- en papierindustrie. In dit verband willen we Frans van Gunsteren bedanken voor zijn belangrijke bijdrage als voorzitter van de China Advisory Com-mittee – Gilles Hondius zal zijn rol vanaf 2009 overnemen.In India zijn we erin geslaagd toe te treden tot de PPS-markt en in Indonesië hebben we een effectieve bijdrage geleverd aan het sanitatiebeleid en aan de reconstructie en kustverdediging van door de tsunami getroffen gebieden. Onze werkzaamhe-den voor internationale financiers worden met succes geleid vanuit de regio zelf. Onze selectiecriteria voor projecten zijn onder andere risicobeoordeling, harmonie tussen de waarden

Azië

Duurzame oplossingen voor snelle groei

van de klant en die van ons en ons vermogen waarde toe te voegen. In 2008 werden de vestigingen in onze drie Aziatische thuismarkten op het Groepsbrede ICT-platform aangesloten zo-dat ze betere toegang hebben tot de kennis van de Groep. Ook zijn we er, op een paar uitzonderingen na, in geslaagd het ta-lent binnen onze ondernemingen te behouden. De ervaring met onze joint venture met de Modern Group was helaas minder ge-slaagd: gezien de recessie in de Chinese vastgoedmarkt hebben we besloten de JV te staken. De economische neergang heeft gevolgen voor zowel China als India, de grootste opkomende economieën van Azië. Ondanks de voorziene langzamere groei zullen ze nog steeds tot de snelstgroeiende economieën ter we-reld behoren. Andere verwachte ontwikkelingen zijn: aanscher-ping van milieueisen en een grotere interesse in duurzaam bouwen. China zal zijn economie stimuleren door versnelde investeringen in infrastructuur, waardoor nieuwe kansen voor luchthavens worden gecreëerd. India zal, op kleinere schaal, hetzelfde doen. Komend jaar zullen we innovatieve diensten blijven verlenen om onze klanten te helpen hun doelstellingen te behalen op het gebied van duurzaamheid, klimaatverandering, maatschap-pelijk verantwoord ondernemen en een goede kosten/baten-verhouding.

Arnold Galavazi


Doelstellingen 2008Activiteiten in mijnbouwsector ontplooien.

Werving, ontwikkeling en behoud van personeel.

Uitrol programma voor maatschappe-lijk verantwoord ondernemen.

Projectmanagement opzetten als specifieke bedrijfsactiviteit.

Doelstellingen 2009Grotere diversiteit in productketen.

Verhogen omzet buiten Zuid-Afrika.

Verder doorvoeren One-Company Concept.

Uitbreiden activiteiten voor de mijnbouwsector via Turgis.

Resultaten 2008Acquisitie mijnbouwconsultant Turgis.

Aantal medewerkers in Afrika toege-nomen tot meer dan 1.000; imple-mentatie blueprint Retention Strategy binnen SSI.

Nadruk op duurzaamheid bij elk project, inclusief verplichte project-begrotingen; vier Zaterdagsscholen in Zuid-Afrika geleid; CR Management Systeem in bedrijf gesteld.

Verbeterde service aan klanten door de nieuwe projectmanagementsector.

Acties 2009Meer focus op studies, consultancy en assetmanagement-opdrachten.

Internationale diversificatie; concen-tratie op meer projecten buiten Zuid-Afrikaanse grenzen in geselecteerde landen.

Aansluiting op het Global ICT-platform en Knowledge Broker Netwerk van de DHV Groep.

Intensiveren interne samenwerking in de DHV Groep om de mijnbouw- industrie integrale oplossingen te bieden.

Kaapstad, Zuid-Afrika Pretoria, Zuid-Afrika Black Mfolozi-brug, Zuid-Afrika

In Afrika willen we een toonaangevend adviesbureau zijn met uitgebreide kennis van de issues op het gebied van mobiliteit, water, energie en resources. Vanuit de DHV Groep opereren SSI en Turgis op het continent. SSI werkt voornamelijk ten zuiden van de Sahara, met de focus op Zuid-Afrika en andere SADC-landen en Kenia/Tanzania. We streven ernaar om de mondiale technische expertise van de DHV Groep af te stemmen op de behoeften van onze lokale klanten en hun gemeenschappen. Onze grootste klanten zijn overheden, industriële opdrachtgevers, commerciële dienstver-leners, aannemers, ontwikkelaars en internationale financiers.

Voor Zuid-Afrika was 2008 een turbulent jaar. Ernstige energie-tekorten werden opgevolgd door een korte periode van xeno-fobisch geweld, politieke onrust en de mondiale kredietcrisis. Deze gebeurtenissen hadden gevolgen voor de hele Afrikaanse economie en brachten onzekerheid op onze markten. Vooral de grondstoffenmarkt, waarin Turgis actief is, was instabiel. Ondanks deze onzekerheden was 2008 een heel goed jaar voor ons. De Zuid-Afrikaanse economie maakt een opleving door, in-gegeven door het WK voetbal 2010 en hoge overheidsuitgaven voor infrastructuur. De toetreding van mijnbouwadviesbureau Turgis is een belangrijke stap geweest in het opzetten van een onafhankelijke consultancypraktijk voor de wereldwijde mijn-bouwsector.

De zoektocht naar talent was een grote uitdaging. De werk-belasting van ons personeel was zwaar en we ondervonden problemen bij het vervullen van onze vacatures. De samenwerking binnen de DHV Groep groeit. De wereld-economie globaliseert en we kunnen onze mondiale klanten totaaloplossingen aanbieden. Door onze brede technische expertise en onze financiële performance investeren we in de ontwikkeling van innovatieve duurzame oplossingen. De introductie van onze innovatieprijzen onderstreept het belang van continue verbetering van technische vaardigheden en stimuleert onze adviseurs altijd te zoeken naar betere op-lossingen. Ons Corporate Responsibility Management-systeem garandeert een geïntegreerde aanpak en geeft handen en voeten aan ons statement om een bedrijf voor mensen van mensen te willen zijn.We voorzien een stijgende vraag naar eenvoudig te implemen-teren duurzame oplossingen. Overheden hebben al te lang onvoldoende aandacht besteed aan publieke voorzieningen. Bovendien stijgt de vraag in Afrika naar deze basale faciliteiten snel. Deze vraag, samen met het gebrek aan onderhoud heeft geleid tot een enorme uitdaging voor zowel de publieke als de private sector om de openbare infrastructuur te upgraden. De DHV Groep in Afrika is klaar om deze uitdaging aan te gaan.

Naren Bhojaram

Afrika

Klaar om de uitdaging aan te gaan

Doelstellingen 2009Doorgaan met uitbreiding succesvolle initiatieven 2008.

Uitbreiden dienstverlening en produc-ten op het gebied van tolwegen en vervoer.

Doorgaan met versterken van onderne-mingsstructuur ter ondersteuning van snelle groei van personeel, marketing- en projectactiviteiten.

Acties 2009 Uitbreiden NETworks® functionaliteit en uitbreiden licentiestrategieën om groter klantenbestand te realiseren.

Werven nieuwe klanten in de bus- en rail-openbaarvervoer.

Afronden integratieprocessen met pas overgenomen bedrijven.

ITS Wereldcongres, New York, VS Kicking Horse Canyon Bridge, Canada Rampoefening, Orlando, VS

26

Delcan, de strategische partner van de DHV Groep voor Noord-Amerika, is actief op het gebied van infrastructuur, informatie-systemen en water. We richten ons op advisering, programma-management, producten en technologische integratie. Onze klanten zijn gevestigd in Noord-Amerika, Afrika en Azië en be-staan uit overheidsinstellingen verantwoordelijk voor snelwe-gen, openbare werken, water, openbaar vervoer, tolwegen en luchthavens. Hun vraag naar kosteneffectieve en low-risk op-lossingen neemt steeds meer toe. We zien tevens een grotere vraag naar de uitbesteding van werkzaamheden die van ouds-her door de overheid worden uitgevoerd: het leasen tegenover het volledig in eigendom hebben en beheren van assets. De belangrijkste ontwikkelingen in 2008 bestonden onder andere uit de economische verslechtering, veranderingen in het politieke klimaat en politieke prioriteiten, en het uitsprei-den van projecten over meerdere belastingjaren waardoor minder personeel nodig is. Ons personeelsbestand steeg over de hele linie met circa 30% en we hebben gestructureerde plannen gemaakt voor managementopvolging. Voorts hebben we op corporate niveau onze marketinginspanningen opge-voerd, ondersteund door diverse promotionele activiteiten. Ten slotte hebben we een programma voor maatschappelijk verantwoord ondernemen ontwikkeld dat we in 2009 zullen invoeren.

Met het oog op het economische en politieke klimaat zijn we van plan ons personeelsbestand evenredig te laten groeien met de toename van nieuwe opdrachten en onze medewerkers evenwichtig te spreiden over onze regio’s (naarmate klanten begrotingen aanpassen door gebrek aan nieuwe financiële middelen). Wij gaan ook ons professional development-pro-gramma implementeren om de groei van onze jongere genera-tie medewerkers te versnellen en in goede banen te leiden. De toetreding in 2008 van de Canadese luchtvaartconsultant InterVISTAS tot de DHV Groep heeft onze positie in Noord-Amerika verder versterkt. InterVISTAS beschikt over een sterke internationaal netwerk en is onder andere actief op het gebied van privatisering, ontwikkeling van luchtvaartdienstverlening, grensbeveiliging en toerisme. Delcan heeft tevens de acquisitie afgerond van Intelligent Devices Incorporated (IDI) ter verdere uitbreiding van onze pro-ducttechnologie en distributiemogelijkheden.

Jim Kerr

Noord-Amerika

Low-risk en kosteneffectieve oplossingen

Resultaten 2008Verkoopdoelstelling met 40% over-schreden; winstdoelstelling gehaald; omzetdoelstelling bijna gehaald.

IDI toegetreden tot Delcan; samen met DHV groot evenement gehouden op het ITS Wereldcongres in New York.

Parker and Associates verder geïnte-greerd; diverse strategische projecten en nieuwe klanten binnengehaald.

Projecten uitgevoerd in Polen en China; eerste opdracht voor NETworks® bui-ten Noord-Amerika geboekt.

Toetreding InterVISTAS; nieuwe water-projecten; start van strategisch Duur-zaamheids-/Milieu-initiatief.

Doelstellingen 2008Financiële doelstellingen voor 2008 behalen.

Mogelijkheden voor productverkoop uitbreiden.

Diensten voor openbaarvervoersector uitbreiden; klantenbestand uitbrei-den.

ITS-aanbod in China en Europa uit-breiden.

Positie in luchtvaart-, water- en milieumarkt versterken en uitbouwen.

27Projecten

Vaak wordt er gezegd: “Er is niets nieuws onder de zon”. Maar de mate van onderlinge verbondenheid tussen mensen en tussen mensen en de natuur schept absoluut nieuwe leefsituaties voor veel mensen en leidt tot nieuwe manieren van denken over integrale benaderingen.

Het thema van de DHV Groep voor 2008, Connect & Deliver, gaat over het vertalen van denken naar doen en van doen naar resultaat. De volgende projecten illustreren verbanden die zijn gelegd om tot kosteneffectieve resultaten te komen die veiligheid verhogen, vervuiling verminderen en die helpen ons voor te bereiden op de toekomst. Naast een nauwe samenwerking met klanten en partners, onderhouden we ook intensieve contacten met universiteiten, onderzoeksinstituten en professionele samenwerkingsverbanden om nieuwe mogelijkheden te verkennen. Wij verwelkomen dergelijke kansen en nodigen anderen uit om met ons de stap te maken naar nieuwe concepten en het creëren van nieuwe realiteiten.

Het is moeilijk te zeggen wat onmogelijk is, want de droom van gisteren is de hoop van vandaag en de realiteit van morgen. – Dr. Robert H. Goddard, natuurkundige en pionier raketwetenschap (1882-1945)

Connect & Deliver

Projecten

28

Voorbereiding en aanbesteding A15 Rotterdam

Mobiliteit

De A15 bij Rotterdam wordt breder en veiliger gemaakt. Het betreft een tracé van 40km, de ombouw van de knooppunten Benelux en Vaanplein en de bouw van de nieuwe Botlekbrug. Voor dit project werkt DHV samen met Rijkswaterstaat aan het DBFM-contract (Design, Build, Finance & Maintain) met een contractduur van zo’n 25 jaar. Hierin bouwt de aannemer niet alleen, maar is ook verantwoordelijk voor de financiering, uitvoering en onderhoud.

29Projecten

SSI moderniseert Gauteng Freeway, Zuid-Afrika SSI neemt deel aan de Gauteng Freeway Joint Venture die twee delen van de grote randweg om Johannesburg opnieuw ontwerpt en de renovatie begeleidt. Deze projecten vermin-deren filevorming, vergroten de veiligheid en maken deel uit van het overkoepelende Gauteng Freeway Improvement Project van de South African National Road Agency Ltd. De tracés die aan de joint venture zijn gegund zijn samen circa 40 km lang. Binnen het pro-ject worden ook de knooppunten onderzocht en sterk verbeterd.

Grootste boogbrug van PolenNet buiten de stad Pulawy werd halverwege 2008 de grootste boogbrug van Polen geopend. De brug, die over de Vistula heengaat en in totaal 1038 meter lang is, met een vrije overspanning van 212 meter, behoort tevens tot de grootste bruggen van Europa. De brug is ontworpen door DHV in samenwerking met Pomost. DHV was ook verantwoordelijk voor het haalbaarheidsonderzoek en de milieueffectrapportage.

Verkeersmanagementsysteem in Sofia, BulgarijeDHV en Delcan hebben een haalbaarheids-onderzoek gedaan naar een intelligent verkeersmanagementsysteem om de ver-keersstromen in de stad Sofia beter te laten verlopen. In overleg met de gemeente, de lo-kale partner Cetra Sofia en Vialis Traffic wer-den aanbevelingen gedaan met betrekking tot aanvullende hardware, centrale software en kennisoverdracht.

Spoorverdubbeling Schiphol-AmsterdamSamen met Movares won DHV de ProRail-opdracht voor de planstudie OV-SAAL (Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad) Cluster C. Daarbij gaat het om het ontwerp van de spoor-verdubbeling rond de Amsterdamse Zuidas. DHV vervaardigt het (ontwerp)tracébesluit, doet het geluidsonderzoek, maakt de kostenramingen en ontwerpt circa twintig bruggen en viaducten.

Uitbreiding metro in Toronto, Canada De Toronto Transit Commission heeft een zevenjarig projectmanagementcontract gegund aan Delcan. In een joint venture verleent Delcan diensten voor het ontwerp, de bouw en het projectmanagement voor een 8,6 km lange uitbreiding van de Spadina metrolijn. Het gaat om een ondergronds traject en zes nieuwe haltes.

>

>

Ontwerp voor ecologische miljoenenstad, China Als een van de winnaars van een internationale competitie is DHVgeselecteerd voor het ontwerp van een ecologisch kust- en stadsont-wikkelingsproject in Caofeidian, een industriële zone in Noord-China.De stad van 150 km2 moet straks ruimte bieden aan een miljoen in-woners. DHV kiest voor een eilanden- en lagunestructuur waardoor op duurzame wijze zoet grondwater wordt gecreëerd voor stedelijk groen. De buitenste eilanden vormen bij hoogwater een zeewering die de achterliggende lagune beschermt. Het project is een nauwe samenwerking tussen DHV in Nederland en China.

Duurzame ontwikkeling mobiliteit, TsjechiëSamen met het Tsjechisch hydro-meteorologisch instituut voerde DHV een wetenschappelijk onderzoeks-project uit in opdracht van het Tsjechische ministerie van Vervoer. DHV ontwikkelde een gekalibreerd soft-waremodel voor de berekening van toekomstige luchtvervuiling veroorzaakt door het autoverkeer, en met name door bandenslijtage. Het model kan gebruikt worden voor bestaande en geplande wegen, en stelt de autoriteiten en ontwerpers in staat om de verkeersinfrastructuur duurzaam te ontwikkelen. Het project is vooral waardevol omdat bijna 40% van de Tsjechische bevolking in gebieden leeft waar de lucht sterk vervuild is, en omdat er nog niet eerder systematisch onderzoek gedaan is naar luchtvervuiling door bandenslijtage.

Effectrapportage uraniummijn Trekkopje, NamibiëTurgis Consulting verrichtte voor UraMin Inc. (onderdeel van het Franse Areva) een milieu- en maatschappelijke effectrapportage voor de uraniummijn Trekkopje, die het bedrijf wil realiseren aan de westkust van Namibië. Het project staat voor diverse uitdagingen, die vooral samenhangen met de enorme droogte van het gebied waar de mijn komt (Namib Desert). Op de bouwlocatie heersen hierdoor unieke biofysische omstandigheden die vragen om innovatieve maatregelen om de milieueffecten van de mijn te beperken. Omdat de mijn een eigen watervoorziening nodig heeft, moet er ook een ontziltingsinstal-latie gebouwd worden (foto). Aandacht was er ook voor verbetering van de leefomstandigheden van de lokale gemeenschappen, in de vorm van werkgelegenheid en water- en elektriciteitvoorziening.

Climate Action Ahold Voor Ahold voerde DHV een internationale verkenning uit om binnen het concern te komen tot een gezamenlijk gedefinieerde klimaatstrategie. Kernvraag die werd beant-woord was: Wat betekent klimaatverandering voor een concern als Ahold? Wat verwachten klanten, investeerders, medewerkers en wat doen concurrenten? Ahold en DHV onder-zochten ook hoe de lokale inkleuring is in lan-den waarin Ahold actief is, zoals de Verenigde Staten, Nederland, Tsjechië en Scandinavië.

>

>

>

>

30

Ruimtelijke Inrichting en Milieu

31Projecten

Het gebied van de IJsselsprong is een van de mooiste in Gelderland. De IJssel stroomt er bij Zuthpen echter door een flessenhals wat bij hoogwater problemen oplevert. DHV verbond de verschillende belangen van verschillende partijen en maakte een gedragen gebiedsontwikkelingsplan waarin ‘Ruimte voor de River’ ook ruimte geeft voor wonen aan het water, ontwikkeling van natuur en verbetering van de ontsluiting. In het plan wordt tevens de landbouw bediend in de vorm van een sterk gereduceerde overstromingsfrequentie. DHV stuurde het proces en zorgde voor een efficiënt en gedragen plan met behoud van het oude cultuur-landschap. Het plan heeft geleid tot de vaststelling van de Intergemeentelijke Structuurvisie IJsselsprong en wordt nu verder in procedure gebracht.

IJsselsprong gebiedsontwikkeling Zutphen

Stormvloedkering Sint-Petersburg, Rusland

Water

32

In consortiumverband was DHV verantwoordelijk voor het ontwerp van de stormvloedkering bij Sint-Petersburg. Deze verantwoordelijkheid betrof met name de zeer complexe waterbouw-ontwerpen van de stormvloedkering, de contractdocumenten voor de aanbesteding en het ontwerptoezicht tijdens de bouw.

Innovatief contract slib-ontwateringsinstallatie, ApeldoornVoor Waterschap Veluwe leverde DHV binnen krap acht maanden een slibontwa-teringsinstallatie in Apeldoorn op. DHV trad tijdens dit project op als General Contractor in een innovatief Design & Build-contract. De installatie is hiermee zes maanden eerder operationeel en de kosten liggen circa 10% lager dan volgens een traditionele wijze van aanbesteden.

Eerste Chinese Crystalactor® installatieOp de DSM Nanjing Chemical Company (DNCC) productielocatie zal een milieuvrien-delijke installatie voor fosfaatverwijdering worden gebouwd. DHV voerde pilot-testen uit en maakte het basis- en definitief ontwerp. Momenteel bevindt het project zich in de constructie- en leveringsfase en de inkoop van bijbehorende apparatuur. Daarnaast levert DHV inkoopassistentie voor de overige apparatuur, bouwen installatieassistentie, verzorgt de start-up en ingebruikname, en leidt het personeel op. Deze DHV Crystalactor® installatie is de eerste in de Chinese Volksrepubliek. DSM heeft zich hier sterk voor gemaakt.

Bestrijding van vervuiling Yamuna rivier, IndiaEen DHV-consortium heeft met succes de enorme taak volbracht om meerjarenplannen op te stellen voor riolering, stormwateraf-voer en rioolwaterzuivering voor acht steden aan de Yamuna, een van de belangrijkste en heilige rivieren van India. Het project wordt met Japans geld gefinancierd om de water-kwaliteit van de grootste rivieren in India te verbeteren. Het meerjarenplan voorziet in sanitatie voor 12 miljoen mensen in 2040. Alle lagen van de maatschappij zijn bij het project betrokken, met speciale aandacht voor de mensen in de sloppenwijken.

Delta Fraser River beschermd tegen overstroming, CanadaDe twee miljoen mensen die in de delta leven van de Canadese Fraser River hebben een betere bescherming nodig tegen overstromingen. DHV werkt samen met Delcan aan vier Flood Protection-projecten voor de steden Surrey, Richmond, Westminster en Delta. Naast klimaatveranderingen wordt ook de toekomstige gebiedsontwikkeling meegenomen in de veiligheidsanalyses.

Nieuwe waterkering voor QIT Madagascar MineralsSSI heeft onlangs het toezicht afgerond voor de bouw van een waterkering tegen verzilting – onderdeel van een miljoenencontract van QIT Madagascar Minerals (QMM). De dienstver-lening van SSI bestond uit een studie naar watertoevoer naar de mijn, uitwerking van het ontwerp en toezicht op de bouw van de waterkering, ontwerp van de wateraanvoer en afval-waterverwerking voor de mijn en omliggende dorpen, ontwerp van een afvalstort, en opstel-ling van een watermanagementplan en een plan voor stormwaterafvoer van een steengroeve. Tijdens het project kreeg het SSI-team ook opdracht om de capaciteit en de staat van onder-houd van het waterleidingnetwerk van het nabijgelegen dorp te onderzoeken ten behoeve van door QMM gesponsorde reparaties en verbeteringen.

33Projecten

34Zonnecellenfabriek in recordtijd opgeleverd, Duitsland In recordtijd leverde DHV een zonnecellen-fabriek op voor ARISE Technologies in het Duitse Bischofwerda. Binnen 6,5 maand na de start van de bouw rolden de eerste zonne-cellen uit de fabriek. DHV maakte het com-plete ontwerp van de productiefaciliteit inclusief architectuur, bouwtechniek, proces- en gebouwgebonden installaties en was ook verantwoordelijk voor het toezicht tijdens de bouw.

Groen natuurhistorisch museum in Sjanghai, ChinaHet nieuwe Shanghai Natural History Museum wil het eerste LEED Gold-certified museum in China worden. LEED Green Building Rating SystemTM is een benchmarknorm voor het ontwerp, de bouw en het operationele beheer van ‘groene’, energie-efficiënte gebouwen. De museumdirectie heeft DHV gevraagd om een multidisciplinair duurzaamheidsteam te vormen om alle aspecten van het ontwerp en de bouw te begeleiden en het optimaal duurzaam te maken.

Assetmanagement gemeente NijmegenVoor de gemeente Nijmegen voert DHV de komende vijf jaar het technisch beheer over 650 gebouwen. Niet eerder besteedde een Nederlandse gemeente de regie op het on-derhoud van zo’n grote vastgoedportefeuille uit aan een marktpartij. Voor negen grote gebouwen, waaronder het gemeentehuis, draagt DHV bovendien als general contractor de verantwoordelijkheid voor het planmatig en dagelijks onderhoud.

Eén computersysteem houdt hoogoven in de gaten, OekraïneDHV heeft de engineering afgerond van een computerbesturingssysteem voor een nieu-we hoogoven in Oekraïne. In opdracht van Danieli Corus ontwikkelde DHV een systeem van in totaal 7500 instrumenten waarmee de oven vanuit één centraal punt bestuurd kan worden, een primeur voor de staalin-dustrie. Bijzonder is ook de samenwerking tussen de DHV-vestigingen in Nederland en het DHV Global Engineering Center in India.

Duurzaam Technologiepark op de Azoren, Portugal In opdracht van de regionale overheid van de Azoren, ontwerpt DHV het Technologiepark van São Miguel. Het park wordt de thuisbasis van een breed scala aan onderzoeksinstel-lingen, bedrijven en overheidsinstellingen die zich richten op natuurwetenschappelijk onderzoek. DHV ontwierp het park volgens het passiefbouw-concept en maakte voor het ontwerp gebruik van lokale materialen.

>

>

>

>

Bouw en Industrie

35Projecten

Dankzij een slim constructief concept ontwierp DHV de slankste woontoren van Nederland. De Scheepmakerstoren in Rotterdam is 90 meter hoog en kreeg een betonnen buitengevel die voor voldoende stabiliteit zorgt om aan de binnenzijde geen kernen meer nodig te hebben. Resultaat is een optimale flexibiliteit in ruimte-indeling.

Maximale slankheid Scheepmakerstoren, Rotterdam

36

Luchthavens

In opdracht van de European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) heeft NACO de plannen voor de modernisering van de luchthaven Chisinau beoordeeld. Het NACO-team maakte een luchtverkeersprognose, beoordeelde de civiele en bouwkundige staat van de luchthaven, bepaalde welke investeringen in infrastructuur nodig waren en analyseerde de financiële haalbaarheid van het ontwikkelingsprogramma. Met de hulp van de experts van NACO is er een definitief investeringsprogramma opgesteld waarvoor de EBRD een lening verstrekt met co-financiering van de Europese Investeringsbank.

Modernisering luchthaven Chisinau, Moldavië

37Projecten

Meerjarenplannen voor vliegvelden Dammam en Riyad, Saoedi-Arabië De Saoedische luchtvaartautoriteit General Authority of Civil Aviation heeft NACO opdracht gegeven voor het maken van meerjarenplannen voor de ontwikkeling van de internationale luchthavens van Dammam and Riyad. Het is de bedoeling dat de luchthavens in 2038 20 resp. 45 miljoen passagiers per jaar kunnen verwerken. Tevens verzorgt NACO, in samenwerking met DHV en Innova, een milieuanalyse, landzijdige simulaties, een financieel-economische analyse en een onderzoek naar mogelijkheden om de niet-luchtvaartgerelateerde opbrengsten te vergroten.

Modernisering Kisumu Airport, KeniaDe luchthavenautoriteit van Kenia gaf NACO/SSI de opdracht toe-zicht te houden op de bouwwerkzaamheden voor de modernisering van het vliegveld van Kisumu. De landingsbaan wordt verlengd en verbreed om internationale vluchten aan te kunnen. Dit vergroot het economische potentieel van het omliggende gebied aanzienlijk en maakt het toegankelijk voor zakelijk en toeristisch luchtverkeer uit het buitenland. Het project omvat verder een nieuwe terminal, een nieuw platform en een nieuwe taxibaan. NACO/SSI was ook verantwoordelijk voor het haalbaarheidsonderzoek en het bouwkundige ontwerp van de moderniseringen. Kisumu is de hoofdstad van de provincie Nyanza en de geboorteplaats van de vader van President Barack Obama. De modernisering van de luchthaven en de Obama-factor brengen de economische ontwikkelingen in Nyanza in een stroomversnelling.

Nationaal luchthavenmeerjaren-plan, MaleisiëVoor Malaysia Airports Holdings Berhad bestudeert NACO de verwachte ontwikkeling van de luchthavencapaciteit in Maleisië de komende 50 jaar. De meerjarenplannen zullen richting geven aan de toekomstige ontwikkeling van luchthavens en richtlijnen formuleren voor het milieubeleid. Een speciaal aandachtspunt is hoe het aandeel van prijsvechters (Low-Cost Carriers) in het vliegverkeer zich ontwikkelt en hoe daarmee om te gaan. In dit project brengt NACO zijn internationale expertise in via een joint venture met een lokale partner, KLIACS. Verder werkt NACO met Innova aan luchtverkeersprognoses en financieel-economische studies.

Verbetering veiligheidscontroles op Regina International Airport, CanadaInterVISTAS onderzocht een oplossing voor capaciteitsproblemen bij de veiligheids-controles van vertrekkende passagiers op Regina International Airport. Het team van InterVISTAS ontwierp een controlebalie-indeling die beter berekend is op topdrukte. De oplossing behelst onder andere het opnieuw indelen van de bestaande rijen-opstelling voor de controlebalies om de doorstroming van passagiers te verbeteren en beter zicht te geven op de bewegingen van passagiers en de controlehandelingen.

38 Jaarrekening

Jaarrekening 2008 Geconsolideerde balans

Activa

Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Latente belastingvorderingen Vlottende activa Onderhanden werk Vorderingen Liquide middelen

2007

68.333

123.322

191.655

20.252 42.889

4.655 537

3.590 105.974

13.758

2008

88.481

143.443

231.924

37.322 44.652

5.154 1.353

13.859 113.775

15.809

Passiva

Groepsvermogen Eigen vermogen Aandeel derden in groepsmaatschappijen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden

2007

61.670

5.397

29.336

95.252

191.655

59.883 1.787

2008

65.287

4.579

29.922

132.136

231.924

63.227 2.060

(in duizenden e)

(2)]

(3)]

(4)]

(5)]

(6)]

(7)]

(8)]

(9)]

(10)]

(11)]

39Jaarrekening

Geconsolideerde winsten verliesrekening

Netto-omzet Wijzigingen in voorraden onderhanden werk

Som der bedrijfsopbrengsten Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten Bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Belastingen Resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen Groepsresultaat na belastingen

Aandeel derden in groepsresultaat Nettoresultaat

2007

395.033

-2.806

392.227

380.092

12.135

-2.170

9.965

-3.156-87

6.722

-681

6.041

117.387 186.465

6.740 69.500

2008

467.670

9.644

477.314

458.047

19.267

-3.539

15.728

-5.638 160

10.250

-855

9.395

151.989 209.837

9.624 86.597

(14)]

(15)]

(16)]

(17)]

(18)]

(in duizenden e)

40 Jaarrekening

Geconsolideerd mutatieoverzicht groepsvermogen

Totaalgroeps-

vermogen

Aandeel derden in

groepsmaat-schappijen

Eigenvermogen

Overige reserves

Wettelijke reserves

Reserve omre-

kenings verschillen

AgioGeplaatstaandelen

kapitaal

59.679

--420

6.722-191-295

-3.825

1.991

61.670

1.378

--112

681--

-160

409

1.787

58.301

--308

6.041-191-295

-3.665

1.582

59.883

48.732

-1.379-

6.041-191-295

-22

4.154

52.886

3.937

1.379-----

1.379

5.316

-1.115

--308

----

-308

-1.423

6.201

-----

-3.601

-3.601

2.600

546

-----

-42

-42

504

(in duizenden e)

Stand per 1 januari 2007

Mutaties 2007

Wijzigingen wettelijke reservesKoersverschillenResultaat boekjaarCumulatief preferent dividendUitbetaald dividendOverige mutaties

Totaal mutaties 2007

Stand per 31 december 2007

Totaalgroeps-

vermogen

Aandeel derden in

groepsmaat-schappijen

Eigenvermogen

Overige reserves

Wettelijke reserves

Reserve omre-

kenings verschillen

AgioGeplaatstaandelen

kapitaal

61.670

--5.66610.250

-800-3.655

2.854634

3.617

65.287

1.787

--390

855---

-192

273

2.060

59.883

--5.276

9.395-800

-3.6552.854

826

3.344

63.227

52.886

-310-

9.395-800

--

396

8.681

61.567

5.316

310------

310

5.626

-1.423

--5.276

-----

-5.276

-6.699

2.600

----

-3.6552.854

430

-371

2.229

504

-------

-

504

Stand per 1 januari 2008

Mutaties 2008

Wijzigingen wettelijke reservesKoersverschillenResultaat boekjaarUitbetaald dividendInkoop aandelen - oude aandelenplanUitgifte aandelen - nieuwe aandelenplanOverige mutaties

Totaal mutaties 2008

Stand per 31 december 2008

41Jaarrekening

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

Kasstroom uit operationele activiteitenBedrijfsresultaatAanpassingen voor- Afschrijvingen op immateriële vaste activa- Afschrijvingen op materiële vaste activa- Mutatie voorzieningen

Mutaties in werkkapitaal- Onderhanden werk- Vorderingen - Kortlopende schulden

Kasstroom gegenereerd uit bedrijfsoperaties

Resultaat niet-geconsolideerde deelnemingenBetaalde renteBetaalde winstbelasting

Kasstroom gegenereerd uit operationele activiteiten

Kasstroom uit investeringsactiviteitenVerwerving van groepsmaatschappijenInvesteringen in immateriële vaste activaInvesteringen in materiële vaste activaInvesteringen in niet-geconsolideerde deelnemingenKasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten

Kasstroom uit financieringsactiviteitenAflossing langlopende schuldenInkoop eigen aandelenBetaald dividendKasstroom aangewend voor financieringsactiviteiten

Totaal netto kasstroom

Liquide middelen minus schulden aan kredietinstellingen per 1 januari

Liquide middelen minus schulden aan kredietinstellingen per 31 december

Mutatie in liquiditeitspositie

2007

10.303

-23.497

3.612

-9.582

18.312

8.730

-9.582

12.135

2.450

1.068

15.653

-5.350

-4.371-2.457

-15.098-1.571

7.741-3.643

-486

2008

9.190

-30.664

-2.111

-23.585

8.730

-14.855

-23.585

19.267

7.991

-8.933

18.325

-9.135

-23.098-2.418-4.480

-668

-1.311-

-800

2.7106.915

-1.634

-13.304525

3.846

160-3.539-5.756

1.4595.281

-4.290

-5.068-12.587

18.723

-87-2.196-3.067

(in duizenden e)

42 Jaarrekening

Waarderingsgrondslagen

1.1 AlgemeenDe gehanteerde grondslagen voor het opstellen van de gecon-solideerde jaarrekening worden hieronder toegelicht. Deze grondslagen zijn consistent toegepast op alle gepresenteerde perioden in deze geconsolideerde jaarrekening, tenzij anders vermeld. In verband met wijzigingen in de presentatie van huidig jaar kunnen vergelijkende cijfers geherclassificeerd zijn.

1.2 Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekeningDe geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstem-ming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de normen voor verslaggeving zoals vastgelegd in de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving.De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten.

De opstelling van de jaarrekening vereist het gebruik van kriti-sche schattingen en veronderstellingen van het management bij het toepassen van de waarderingsgrondslagen van de Groep. Indien dit in hoge mate voorkomt, in complexe geval-len, én wanneer schattingen en veronderstellingen een signi-ficante invloed hebben op de financiële verslaggeving, worden deze toegelicht in paragraaf 1.17.

Met betrekking tot het merendeel van de jaarrekeningen van de in de geconsolideerde jaarrekening van DHV Holding B.V. opgenomen Nederlandse maatschappijen is gebruikgemaakt van de vrijstelling als bedoeld in artikel 403 lid 1 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.

1.3 Consolidatiea)GroepsmaatschappijenGroepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin de Groep beslissende zeggenschap heeft. Van beslissende zeggenschap is sprake wanneer de Groep, direct of indirect, de macht heeft om het financiële en operationele beleid van een deelneming te sturen. Bij de beoordeling of er sprake is van zeggenschap wordt rekening gehouden met de potentiële stemrechten die op dat moment uitoefenbaar of converteerbaar zijn. Wanneer sprake is van gedeelde zeggenschap vindt proportionele con-solidatie plaats, tenzij deze van verwaarloosbaar belang is.

Groepsmaatschappijen worden volledig geconsolideerd vanaf het moment waarop ‘control’ is verkregen. Consolidatie wordt beëindigd op de datum waarop besloten wordt ‘control’ over te dragen of de operationele activiteiten te beëindigen.Groepsmaatschappijen worden gewaardeerd tegen het aan-deel in de nettovermogenswaarde.

De verkrijgingsprijs bestaat uit het geldbedrag of equivalent daarvan dat is overeengekomen voor de verkrijging van de overgenomen onderneming vermeerderd met eventuele direct toerekenbare kosten. Indien de verkrijgingsprijs hoger is dan het nettobedrag van de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva, wordt het meerdere als goodwill geactiveerd

onder de immateriële vaste activa. Indien de verkrijgingsprijs lager is dan het nettobedrag van de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva wordt het verschil (nega-tieve goodwill) gesaldeerd met positieve goodwill.

Intercompany-transacties, -winsten en -saldi tussen groeps-maatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen worden geëlimineerd. Ongerealiseerde ver-liezen op intercompany-transacties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering.Waarderingsgrondslagen van groepsmaatschappijen en an-dere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen zijn waar nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de Groep.

b)AandeelderdenDe Groep hanteert een beleid waarin transacties met minder-heidsbelangen hetzelfde worden behandeld als transacties met derden. Resultaten op vervreemding van minderheidsbelangen komen ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening. Bij het verwerven van minderheidsbelangen kan goodwill ont-staan, zijnde het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de netto-vermogenswaarde. Het aandeel derden als onderdeel van het groepsvermogen wordt gewaardeerd tegen het bedrag van het nettobelang in de desbetreffende groepsmaatschappijen.c)Niet-geconsolideerdedeelnemingenNiet-geconsolideerde deelnemingen zijn entiteiten waarin de Groep invloed van betekenis heeft maar geen zeggenschap. Invloed van betekenis wordt verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20-50% van de stemrechten.Niet-geconsolideerde deelnemingen worden gewaardeerd tegen het aandeel in de nettovermogenswaarde. Deze waarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening.

Het aandeel van het resultaat van de Groep in niet-geconso-lideerde deelnemingen wordt verantwoord in de winsten verliesrekening als resultaat deelnemingen; de mutaties in hun eigen vermogen worden verwerkt in de algemene reserve. In de post financiële vaste activa worden de cumulatieve re-sultaten van de niet-geconsolideerde deelnemingen verwerkt. Wanneer het aandeel van de Groep in de cumulatieve ver-liezen groter is dan de waarde van het belang, worden geen verdere verliezen in aanmerking genomen tenzij garanties zijn afgegeven of betalingen namens de deelneming zijn verricht.

d)JointventuresEen joint venture is een contractuele afspraak waarbij twee of meer partijen een economische activiteit aangaan waarover zij gezamenlijke zeggenschap hebben. Joint ventures worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaarde. Wanneer het aandeel van de Groep in de cumulatieve verliezen groter is dan de waarde van het belang in de joint venture, worden verdere verliezen in aanmerking genomen voor zover de Groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting is aange-gaan. De resultaten uit joint ventures die worden gezien als verlengstuk van projecten van de Groep, worden verantwoord als operationele resultaten.

43Jaarrekening

1.4 Vreemde valutaa)FunctioneleenpresentatievalutaDe posten in de jaarrekeningen van de groepsmaatschap-pijen worden gewaardeerd in de valuta van de economische omgeving waarin de groepsmaatschappij voornamelijk haar bedrijfsactiviteiten uitoefent (de functionele valuta). De ge-consolideerde jaarrekening is opgesteld in euro’s, zijnde de functionele en presentatievaluta van de Groep.

b)Transacties,vorderingenenschuldenTransacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening omgerekend naar de functionele valuta tegen de koers op de transactiedatum. Monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum.De uit de afwikkeling en omrekening voortvloeiende koers-verschillen komen ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening.

c)DeelnemingenIndien de functionele valuta van een groepsmaatschappij af-wijkt (geen enkele opereert in een hyperinflatoire economie) van de presentatievaluta wordt op de volgende wijze naar de presentatievaluta omgerekend:• Activa en passiva worden omgerekend tegen de koers per

balansdatum;• De posten van de winsten verliesrekening worden omgere-

kend tegen de gemiddelde koersen gedurende het boekjaar (tenzij de gemiddelde koers geen reële weergave is ten

opzichte van de koers op balansdatum, in deze gevallen worden de posten van de winsten verliesrekening omge-rekend tegen de koers op transactie datum).

• De valutaomrekeningsverschillen die hierdoor ontstaan, worden rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt.

Indien leningen in vreemde valuta zijn aangegaan om de netto-investering in een buitenlandse deelneming te financie-ren, worden de koersverschillen verwerkt in de reserve omre-keningsverschillen voor zover de lening effectief is als dekking van de koersverschillen op de netto-investering in die buiten-landse deelneming.

Indien een buitenlandse onderneming (gedeeltelijk) wordt vervreemd, worden de cumulatieve valutaomrekenings-verschillen omgezet van de reserve omrekeningsverschillen naar de overige reserves.

1.5 Immateriële vaste activaa)GoodwillGoodwill voortkomend uit acquisities van groepsmaatschap-pijen en niet-geconsolideerde deelnemingen is berekend in overeenstemming met paragraaf 1.3. Goodwill wordt lineair afgeschreven gedurende de geschatte economische levens-duur met een maximum van 20 jaar. Geactiveerde goodwill wordt jaarlijks getoetst op bijzondere waardevermindering.

De boekwinst of -verlies bij vervreemding van een groeps-maatschappij is inclusief de resterende goodwill gerelateerd aan de groepsmaatschappij.

b)SoftwareOnder software zijn intern ontwikkelde en gekochte software opgenomen. De verwachte levensduur is maximaal vijf jaar.

1.6 Materiële vaste activaBedrijfsgebouwen en -terreinen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of vervaardigings-prijs en bijzondere waardeverminderingen. Afschrijving geschiedt lineair gedurende de geschatte levensduur. Op ter-reinen wordt niet afgeschreven.

Aanvullende kosten worden opgenomen in de boekwaarde van het betreffende vast actief of afzonderlijk geactiveerd, wanneer het aannemelijk is dat toekomstige economische op-brengsten verbonden aan het actief aan de Groep zullen toe-behoren en de kosten betrouwbaar gemeten kunnen worden.De boekwaarde van een vervangen actief wordt gedesinves-teerd. Alle kosten voor reparaties en onderhoud worden toege-rekend aan de winsten verliesrekening in de periode waarin ze ontstaan zijn.

De verwachte gemiddelde levensduur per categorie is:Bedrijfsgebouwen 10-33 jaarComputer hardware 3-5 jaarAndere vaste bedrijfsmiddelen 3-10 jaar

Kosten van groot onderhoud aan bedrijfsgebouwen worden geactiveerd en afgeschreven in 5-10 jaar indien het de levens-duur van het object verlengt.

1.7 Bijzondere waardeverminderingen van vaste activaDe Groep beoordeelt op iedere balansdatum of er aanwijzin-gen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardever-mindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld.Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde van het individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering is sprake wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde.Indien wordt vastgesteld dat een in het verleden verant-woorde bijzondere waardevermindering niet meer bestaat of is afgenomen, wordt de toegenomen boekwaarde van het desbetreffend actief niet hoger gesteld dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien geen bijzondere waardevermindering voor het actief zou zijn verantwoord.

1.8 Onderhanden werkHet onderhanden werk wordt gewaardeerd tegen verkoop-prijs. Per opdracht geschiedt de toerekening van de winst naar rato van de verrichte prestaties. Voorzieningen voor verwachte verliezen en bekende risico’s worden genomen in de periode waarin deze bekend worden en worden in mindering gebracht op de post onderhanden werk. Verder zijn op de post onder-handen projecten de gedeclareerde termijnen en vooruitont-vangen betalingen in mindering gebracht.

44 Jaarrekening

1.9 VorderingenDe vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van voorzieningen voor eventuele oninbaarheid. Oninbare vorderingen worden afgeschreven ten laste van de voorziening voor oninbaarheid. Vorderingen die alsnog geïncasseerd worden en al afgeschreven waren, worden als opbrengst in de winsten verliesrekening verantwoord.

1.10 Liquide middelen en kasequivalenten Liquide middelen en kasequivalenten bestaan uit kas- en banktegoeden, deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden en overige liquide investeringen met een looptijd korter dan drie maanden. Rekening-courant-schulden met banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellin-gen, onder kortlopende schulden.

1.11 Eigen vermogenIndien de Groep eigen aandelen inkoopt, wordt de verkrij-gingsprijs van de ingekochte aandelen in mindering gebracht op de overige reserves, totdat deze aandelen worden ingetrok-ken of worden verkocht. Indien ingekochte aandelen worden verkocht, komt de opbrengst uit verkoop ten gunste van de overige reserves.

Kosten direct samenhangend met de inkoop, verkoop en/of uitgifte van nieuwe aandelen worden rechtstreeks ten laste gebracht van het eigen vermogen, onder verrekening van rele-vante winstbelastingeffecten.Overige rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen worden eveneens verwerkt onder verrekening van relevante winstbe-lastingeffecten.

1.12 Voorzieningena)AlgemeenVoorzieningen voor beroepsaansprakelijkheid, herstruc-tureringskosten en claims worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen als gevolg van gebeur-tenissen vanuit het verleden waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten.

De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schat-ting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtin-gen per balansdatum af te wikkelen. Met uitzondering van de pensioenvoorziening worden de voorzieningen gewaardeerd tegen nominale waarde.Tenzij anders vermeld, hebben de voorzieningen een lang-lopend karakter.

b)PensioenvoorzieningenIn Nederland zijn voor het merendeel van het personeel de pensioenaanspraken ondergebracht in een collectieve toe-gezegde-premieregeling bij de Stichting Pensioenfonds DHV. De verschuldigde premies worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin ze verschuldigd zijn.

Daarnaast heeft de Groep een klein aantal toegezegd-pensioen-regelingen met een beperkt aantal deelnemers. Dit zijn regelingen waarbij aan de werknemers een pensioen

wordt toegezegd, waarvan de hoogte afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De in de balans opgenomen pensioenverplichting is de contante waarde van de pensioen-aanspraken verminderd met de reële waarde van de beleggin-gen. Hiermee worden verrekend de niet-verwerkte actuariële winsten en verliezen en nog niet opgenomen pensioenkosten van verstreken diensttijd. Onafhankelijke actuarissen bere-kenen jaarlijks de pensioenvoorziening met gebruik van de zogenaamde Projected Unit Credit-methode. Voor de contante waardeberekening van de verplichtingen wordt uitgegaan van rentetarieven die gelden voor hoge kwaliteits ondernemings-obligaties met een looptijd ongeveer gelijk aan de looptijd van de verplichtingen.

Actuariële winsten en verliezen die het gevolg zijn van wij-zigingen in de actuariële veronderstellingen die uitkomen boven 10% van de hoogste van de pensioenaanspraken en de reële waarde van de beleggingen per het begin van het jaar, worden ten gunste of ten laste van de winsten verliesreke-ning gebracht gedurende de verwachte gemiddelde toekom-stige dienstjaren van de betreffende medewerkers.

c)Latentebelastingvorderingenen-verplichtingenEr wordt een voorziening voor uitgestelde belastingvorderin-gen en -verplichtingen getroffen voor tijdelijke verschillen tus-sen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaglegging en de fiscale boekwaarde van die posten.

De berekening van de latente belastingvorderingen en -ver-plichtingen geschiedt tegen de op het einde van het verslag-jaar geldende belastingtarieven en wetten of tegen de in komende jaren geldende tarieven, voor zover reeds bij wet vastgesteld. Belastinglatenties worden opgenomen tegen no-minale waarde.

Latente belastingvorderingen worden uitsluitend gewaar-deerd indien en voor zover in redelijkheid mag worden aan-genomen dat er toekomstige belastbare winsten beschikbaar zijn waarmee deze kunnen worden verrekend.

1.13 Langlopende schuldena)LeningenLeningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. De eerste waardering bestaat uit het ontvangen bedrag, onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt sa-men met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de winsten verliesrekening wordt verwerkt.

Leningen worden geclassificeerd als kortlopende schulden ten-zij de Groep een onvoorwaardelijk recht heeft de aflossing uit te stellen tot minimaal twaalf maanden na de balansdatum.

1.14 Leasinga)FinanciëleleasingDe Groep least een deel van de vaste activa, hierbij draagt de Groep grotendeels de voor- en nadelen verbonden aan de ei-

45Jaarrekening

gendom van deze activa. Deze activa worden geactiveerd in de balans op het tijdstip van het aangaan van het leasecontract tegen de reële waarde van het actief of de lagere contante waarde van de minimale leasetermijnen. De leaseverplichtin-gen worden exclusief de rentevergoeding opgenomen onder de langlopende schulden.

De rentecomponent wordt naar gelang van de leasetermijnen verantwoord in de winsten verliesrekening. De relevante activa worden afgeschreven over de resterende economische levensduur of, indien korter, de leasetermijnen.

b)OperationeleleasingLeasecontracten waarbij de voor- en nadelen verbonden aan het eigendom niet bij de Groep liggen, worden verantwoord als operationele leasing. Verplichtingen uit hoofde van ope-rationele leasing (rekeninghoudend met ontvangen vergoe-dingen van de lessor) worden voor het boekjaar verwerkt in de winsten verliesrekening.

1.15 Financiële instrumentenDe Groep maakt voor het afdekken van valutarisico’s gebruik van financiële instrumenten. Er worden geen financiële in-strumenten voor handelsdoeleinden aangehouden. Financi-ele instrumenten worden niet in de balans opgenomen. De marktwaarde in de toelichting is het verschil tussen de nomi-nale en reële waarde op balansdatum.

1.16 Opbrengstverantwoordinga)AlgemeenHet resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de op-brengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties wor-den verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd.

Opbrengsten op opdrachten worden verantwoord naar rato van het gereedkomen van de opdracht. Hierin zijn begrepen opbrengsten op opdrachten die volledig voor eigen rekening en risico worden uitgevoerd en aandelen in opbrengsten op met partners uitgevoerde opdrachten. Bij de berekening van het resultaat op opdrachten worden de te verwachten verlie-zen volledig ten laste van het boekjaar gebracht.

Opbrengsten uit tijd-plus-kosten-contracten en typische de-sign- en engineeringdiensten, worden verantwoord op basis van bestede tijd vermenigvuldigd met de contractuele tarie-ven, vermeerderd met de werkelijke kosten.

Opbrengsten uit lumpsum-contracten en ‘percentage van de fee’-contracten worden verantwoord op basis van de ‘per-centage of completion’ (POC) methode. Op basis van de POC-methode, worden opbrengsten verantwoord naar de mate waarin de verrichte prestaties hun aandeel hebben gehad in het totaal van de voor de opdracht te verrichten prestaties.

Voorzieningen voor verwachte verliezen en bekende risico’s worden genomen in de periode waarin deze bekend worden en worden in mindering gebracht op de post onderhanden werk.

b)Netto-omzetOnder netto-omzet wordt verstaan de opbrengst uit leve-ring van goederen en diensten aan derden, onder aftrek van kortingen en dergelijke, exclusief over de omzet geheven belastingen, voor zover toe te rekenen aan de gedurende het verslagjaar verrichte werkzaamheden.

c)MutatiesonderhandenwerkOp de balansdatum is de facturering op onderhanden werken meestal niet gelijk aan de bestedingen en het projectresultaat. Het verschil tussen deze bedragen per balansdatum, vergele-ken met de balans op 1 januari van het boekjaar wordt afzon-derlijk vermeld als onderdeel van de bedrijfsopbrengsten.

d)BedrijfslastenDe bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

e)OverheidssubsidiesExploitatiesubsidies worden als bate verantwoord in de winsten verliesrekening in het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn gemaakt, opbrengsten zijn gederfd of een gesubsidieerd exploitatietekort zich heeft voorgedaan.De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze worden ontvangen en de Groep aan de subsidievoor-waarden voldoet.

f)FinanciëlebatenenlastenDe financiële baten en lasten bestaan uit renteopbrengsten en -lasten en worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben.

g)DividendopbrengstTe ontvangen dividend wordt verantwoord zodra de Groep het recht hierop heeft verkregen.

h)DividenduitkeringUit te keren dividend aan de aandeelhouders wordt verant-woord als een schuld in de financiële overzichten van de Groep in de periode waarin de dividenduitkeringen zijn goedgekeurd door de aandeelhouders.1.17 Gebruik van schattingen en veronderstellingenDe Groep maakt schattingen en veronderstellingen voor de toekomst. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen hiervan afwijken.De schattingen en veronderstellingen die een materiele afwij-king in het volgende boekjaar kunnen veroorzaken worden hieronder toegelicht.

a)OpbrengstverantwoordingOpbrengsten uit geleverde diensten en/of goederen bij lumpsum-opdrachten worden ten gunste van de winsten verliesrekening gebracht op basis van de ‘POC’-methode. Deze methode vereist dat de Groep in staat is de mate van gele-verde diensten als gedeelte van de totaal te leveren diensten in te schatten.

46 Jaarrekening

2007Totaal

23.1545.723

-88-65

76-76

1.066

29.790

7.3721.459

-8-

-57772

9.538

15.78220.252

Software

4.3712.300

-64

--76

1.066

7.725

3.266557

10-

-57772

4.548

1.1053.177

Goodwill

18.7833.423

-88-129

76--

22.065

4.106902-18

---

4.990

14.67717.075

2008Totaal

29.79015.061

--1.448

5.914--

49.317

9.5382.710-614

361--

11.995

20.25237.322

Software

7.7252.418

--537

463--

10.069

4.5481.206-547

361--

5.568

3.1774.501

Goodwill

22.06512.643

--911

5.451--

39.248

4.9901.504

-67---

6.427

17.07532.821

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

Immateriële vaste activa

Verkrijgings- of vervaardigingsprijzenStand per 1 januariInvesteringenDesinvesteringenKoersomrekeningenNieuwe consolidatiesDeconsolidatiesHerrubricering

Stand per 31 december

AfschrijvingenStand per 1 januariAfschrijvingenKoersomrekeningenNieuwe consolidatiesDeconsolidatiesHerrubricering


Boekwaarde1 januari31 december

2]

(in duizenden e)

2007

3.2134.6898.531

642

17.075

2008

9.4939.4649.1974.667

32.821

De boekwaarde van de goodwill is geografisch als volgt verdeeld:

Noord-AmerikaAfrikaNederland Europa (exclusief Nederland)

Totaal

47Jaarrekening

2007Totaal

80.24815.387-5.374

-361331

-907-1.066

88.258

46.7085.281

-5.085-254

277-786-772

45.369

33.54042.889

2008Totaal

88.2584.517-610

-2.4967.006

-19-

96.656

45.3696.915-573-867

1.173-13

-

52.004

42.88944.652

Anderevaste

bedrijfs-middelen

25.1492.733

-1.229-101

--590

-

25.962

17.3112.039

-1.093-52

--516

-

17.689

7.8388.273

Anderevaste

bedrijfs-middelen

25.9622.813-233-834

604-11

-

28.301

17.6892.143-196-290

195-6

-

19.535

8.2738.766

Computer hardware

10.91812.415-3.967

-260352

-317-1.066

18.075

9.6271.516

-3.926-202

282-270-772

6.255

1.29111.820

Computer hardware

18.0751.526-377-678

573-8

-

19.111

6.2553.005-377-567

438-7

-

8.747

11.82010.364

Bedrijfs-gebouwen

en ter-reinen

44.181239

-178-

-21--

44.221

19.7701.726

-66-

-5--

21.425

24.41122.796

Bedrijfs-gebouwen

en ter-reinen

44.221178

--984

5.829--

49.244

21.4251.767

- -10540

--

23.722

22.79625.522

Materiële vaste activa

Verkrijgings- of vervaardigingsprijzenStand per 1 januariInvesteringenDesinvesteringenKoersomrekeningenNieuwe consolidatiesDeconsolidatiesHerrubricering


AfschrijvingenStand per 1 januariAfschrijvingenDesinvesteringenKoersomrekeningenNieuwe consolidatiesDeconsolidatiesHerrubricering


Boekwaarde1 januari31 december

De aanschaffingswaarde van de in het bovenstaande overzicht opgenomen grond bedraagt € 5,0 miljoen. De actuele waarde van de bedrijfsgebouwen bedraagt volgens de meest recente taxatie (2008) circa € 48 miljoen. Bedrijfsgebouwen en terreinen met een boek-waarde van € 14,3 miljoen zijn hypothecair bezwaard. Bedrijfsgebouwen en terreinen met een boekwaarde van € 3,8 miljoen worden te koop aangeboden.Er is een stille reserve aanwezig doordat de marktwaarde van de bedrijfsgebouwen en terreinen netto € 19 miljoen hoger is dan de boekwaarde.

In de boekwaarde zijn activa opgenomen die gehouden worden onder financiële lease voor de volgende bedragen:

(in duizenden e)

3]

2007Totaal

10.785

2008Totaal

10.663

Anderevaste

bedrijfs-middelen

816

Anderevaste

bedrijfs-middelen

1.027

Computer hardware

3.471

Computer hardware

3.336

Bedrijfs-gebouwen

en ter-reinen

6.498

Bedrijfs-gebouwen

en ter-reinen

6.300

48 Jaarrekening

In het resultaat deelnemingen is een bedrag ter hoogte van € 0,6 miljoen inbegrepen dat in de winsten verliesrekening als operatio-neel resultaat is verantwoord. Er zijn 5 deelnemingen opgenomen die volgens de vermogensmutatiemethode een negatieve waardering hebben ter hoogte van totaal € 0,06 miljoen (2007: € 0,1 miljoen). Voor een overzicht van de opgenomen deelnemingen wordt verwezen naar de ‘Overige gegevens’, pagina 66.

4]

Onderhanden werk

Stand onderhanden werkWerkvoorschotten

Vooruitgefactureerd

2007

36.113-8.356

27.757-24.167

3.590

2008

46.178-3.807

42.371-28.512

13.859

5]

(in duizenden e)

2007Totaal

2.956

2.712-321

128-87

-733

1.699

4.655

Vorderingen op deel-

nemingen

631

204-43190

--

351

982

Deel-nemingen

2.325

2.508-278

-62-87

-733

1.348

3.673

Financiële vaste activa

Stand per 1 januari

Mutaties in de boekwaardeInvesteringenDesinvesteringenKoersomrekeningenResultaat deelnemingenDividend deelnemingen


2008Totaal

4.655

1.412-857-169

708-595

499

5.154

Vorderingen op deel-

nemingen

982

826-

-108--

718

1.700

Deel-nemingen

3.673

586-857

-61708

-595

-219

3.454

6]

2007 Netto

-105-687

406431

44448

537

Passiva

1491.149

----

1.298

GebouwenProjectenVoorzieningenCompensabele verliezenOverigePensioenen


Latente belastingvorderingen

Activa

44462406431

44448

1.835

2008 Netto

189-993

847623247440

1.353

Passiva

1631.402

22 - 2-

1.589

Activa

352409869623249440

2.942

Bronnen van latentie

49Jaarrekening

Vorderingen

DebiteurenDeelnemingenOverige vorderingenOverlopende activa

2007Waarvan looptijd

> 1 jaar

4.516 124

2.611 -

7.251

Totaal

94.871 1.956 6.419 2.728

105.974

2008Waarvan looptijd

> 1 jaar

3.666 -

2.016 21

5.703

Totaal

99.419

267 10.718

3.371

113.775

De voorziening op debiteuren is vastgesteld op basis van de statische methode, deze bedraagt voor 2008 € 4,5 miljoen (2007: € 3,7 miljoen).

Liquide middelen en kasequivalenten

Onder de liquide middelen zijn geen deposito’s begrepen (2007: € nihil).

7]

8]

9]

Totaal

5.397

1.686 -2.441

-63

4.579

Overige

3.635

1.686-2.403

-63

2.855

Pensioen ver-plichtingen

1.762

--38

-

1.724

Stand per 1 januari

MutatiesToevoegingenOnttrekkingenKoersverschillen


Voorzieningen

PensioenenIn Nederland is het merendeel van de collectieve toegezegde-premie-regeling ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds DHV. Op grond van de omschreven waarderingsgrondslagen zijn verplich-tingen opgenomen van een aantal kleinere toegezegde-pensioen-

regelingen. Naast genoemde regelingen heeft DHV in binnen- en bui-tenland toegezegde-premieregelingen. De in de balans opgenomen pensioenverplichting bevat tevens een voorziening voor backservice-verplichtingen voor personeel van één van de groepsmaatschappijen.

Actuele positie op31-12-2008

4.527 -3.170

1.357 367

1.724

Actuarieelwinst/verlies

291 -234

57 59

116

Liquide middelen

41-779

-738-

-738

Winst- en verlies-

rekening

236 348

584 -

584

Contante waarde uitgestelde personeelsbeloningenReële waarde beleggingen

TussentellingNog niet verwerkte winsten en verliezen

Verplichting uitgestelde personeelsbeloningen

De samenstelling van de uitgestelde personeelsbeloningen is als volgt:

Actuele positie op

01-01-2008

3.959 -2.505

1.454 308

1.762

(in duizenden e)

50 Jaarrekening

De belangrijkste actuariële uitgangspunten zijn als volgt:

(%)

DisconteringsvoetVerwacht rendement op beleggingenVerwachte indexering pensioenenVerwachte salarisstijgingen

2007

5,60 5,60 0,30 2,00

2008

5,60 5,60 0,30 2,00

(in duizenden e)

2007Totaal

> 1 jaar

9.513

10.101 9.722

29.336

2008Totaal

> 1 jaar

9.184 10.174 10.564

29.922

Hypothecaire leningFinanciële leaseverplichtingenOverige

Langlopende schulden

Looptijd> 5 jaar

7.246 7.530 1.946

16.722

Looptijd> 1 jaar

1.938 2.644 8.618

13.200

Looptijd< 1 jaar

330 1.432 1.882

3.644

Aflossingsverplichtingen binnen 12 maanden na afloop van het boek-jaar zoals hierboven toegelicht, zijn opgenomen onder kortlopende schulden in de post kredietinstellingen. De hypothecaire lening heeft een resterende looptijd van 11 jaar. Voor een bedrag van € 4,9 miljoen geldt een vaste rente van 4,79% en voor een bedrag van € 4,6 miljoen geldt een vaste rente van 5,80%.

10]

Overige voorzieningen De overige voorzieningen betreffen met name verplichtingen uit hoofde van herstructureringen, afvloeiingsverplichtingen en claims. De voorziening reorganisatiekosten betreft de kosten die direct samenhangen met in gang gezette reorganisaties. De vorming van de reorganisatievoorziening vindt plaats op het moment dat er een gede-tailleerd plan voor de reorganisatie is geformaliseerd en dit kenbaar is gemaakt aan de betrokkenen.

Actuele positie op31-12-2007

3.959-2.505

1.454308

1.762

Actuarieelwinst/verlies

-509557

48-45

3

Liquide middelen

23-270

-247-

-247

Winst- en verlies-

rekening

134-77

57-11

46

Contante waarde uitgestelde personeelsbeloningenReële waarde beleggingen

TussentellingNog niet verwerkte winsten en verliezen

Verplichting uitgestelde personeelsbeloningen

Actuele positie op

01-01-2007

4.311-2.715

1.596364

1.960

51Jaarrekening

11]

12]

Kortlopende schulden

KredietinstellingenCrediteurenBelastingen en sociale lastenDeelnemingenOverige schuldenOverlopende passiva

2007

5.027 33.775 12.956

2.077 21.696 19.721

95.252

2008

30.664 38.632 14.601

1.576 30.890 15.773

132.136

Bij kredietinstellingen bestaan faciliteiten voor rekening-courant en kasgeldfinanciering. Voor 2008 bedraagt het gemiddelde rente-percentage op deze kortlopende faciliteiten 5,1% (2007: 4,6%). Behalve pari-passuverklaringen zijn geen zekerheden afgegeven.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Langlopende verplichtingen De toekomstige verplichtingen die uit de huur- en operationele lease-overeenkomsten voortvloeien bedragen ultimo boekjaar:

Te betalen binnen 1 jaarTe betalen tussen 1 - 5 jaarTe betalen na meer dan 5 jaar

2007

10.992 16.642

5.267

32.901

2008

8.635 20.706

3.384

32.725

Verplichtingen inzake overnameprijs De Groep heeft verplichtingen aan de voormalige eigenaren van en-kele geacquireerde bedrijven met betrekking tot contractuele earn-out overeenkomsten. De eindbetaling onder deze overeenkomsten, wan-neer aan alle voorwaarden wordt voldaan, zal zijn in 2012. Gedurende het boekjaar, heeft de Groep additionele betalingen verricht van € 1,7 miljoen aan de voormalige eigenaren van Stewart Scott International Holdings (Pty) Ltd (geacquireerd per 1 juli 2005) met betrekking tot een earn-out overeenkomst. Dit bedrag is als additionele Goodwill verwerkt. Garantieverplichtingen Door banken zijn garanties tot een bedrag van € 40,1 miljoen afgege-ven (2007: € 39,7 miljoen). Belastingrisico’s Uit hoofde van haar bedrijfsuitoefening in diverse landen wordt DHV geconfonteerd met operationele en/of fiscale claims. Voor deze claims worden in voorkomende gevallen voorzieningen getroffen, voor zover deze redelijkerwijs zijn in te schatten. Het huidige voorzieningen-niveau wordt voldoende geacht om de eventuele consequenties van lopende claims te dekken.

AansprakelijkstellingDoor de vennootschap is ten behoeve van het merendeel van de Ne-derlandse groepsmaatschappijen een aansprakelijkstelling afgegeven zoals bedoeld in artikel 2:403 BW. De Groep is met betrekking tot de in de ‘Overige gegevens’ weergegeven samenwerkingsverbanden hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden. Daarnaast is DHV aanspra-kelijk voor verplichtingen voortvloeiend uit de Wet Ketenaansprake-lijkheid. Niet-verwerkte verplichtingen Geen van de groepsmaatschappijen is op zodanige wijze betrokken als eisende of verwerende partij in claims, dat de financiële positie van de groep hierdoor aanmerkelijk zou kunnen worden beïnvloed.

(in duizenden e)

52 Jaarrekening

13]

14]

Financiële instrumenten Niet in de balans verwerkte en gewaardeerde financiële instrumenten Per 31 december 2008 bedraagt de marktwaarde van de valutatermijn-contracten € 0,06 miljoen positief (2007: € 1 miljoen positief). Renterisico Over het boekjaar 2008 is geen gebruik gemaakt van financiële instru-menten ter afdekking van het renterisico op het saldo van vlottende activa en vlottende passiva.

KredietrisicoHet maximale kredietrisico is voor de in de balans opgenomen instrumenten per 31 december 2008 gelijk aan de boekwaarde. Van concentratie van kredietrisico is geen sprake.

Reële waarde van financiële activa en passivaMet uitzondering van de langlopende schulden is de marktwaarde gelijk aan de boekwaarde. De marktwaarde van de hypothecaire lening en de leaseverplichting bedraagt circa € 15,5 miljoen (2007: € 16,1 miljoen).

Netto-omzetDe netto-omzet is geografisch als volgt verdeeld:

NederlandAfrikaEuropa (exclusief Nederland)AziëNoord-AmerikaOverig

%

54,116,411,410,6

6,41,1

100,0

2007

213.679 64.711 45.157 41.965 25.163

4.358

395.033

%

53,218,211,911,7

5,0-

100,0

2008

249.033 84.97055.498 54.823 23.346

-

467.670

(in duizenden e)

%

22,724,923,924,0

4,5

100,0

2007

89.652 98.329 94.406 94.829 17.817

395.033

%

25,923,523,022,8

4,8

100,0

2008

121.151 109.850 107.769 106.502

22.398

467.670

Personeelskosten

Lonen en salarissenSociale lastenPensioenlasten en VUTWinstdeling

2007

149.574 14.769 16.155

5.967

186.465

%

80,2 7,9

8,73,2

100,0

2008

166.706 18.350 17.939

6.842

209.837

%

79,5 8,78,53,3

100,0

15]

De netto-omzet is naar de hieronder weergegeven markten te onderscheiden:

WaterMobiliteitRuimtelijke Inrichting en MilieuBouw en IndustrieLuchthavens

53Jaarrekening

2007Totaal

446.000364.000

33.200 29.500 29.500 26.650 13.300

8.600

2008Totaal

490.000420.000

33.600 27.800 29.500 26.800 26.900

-

(in e)

Raad van Bestuurir. B.M. van Ee, voorzitterir. P.W. Besselink, vice-voorzitter

Raad van Commissarissendr. ir. W. van Vonno, voorzitterir. J.H.M. Lindenberghir. A.B.M. van der Plas, plaatsvervangend voorzitterir. A.P.M. van der PoelS.M. Dekker (vanaf 1 juli 2007)H. Zwarts (tot en met 31 maart 2007)

Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Over 2008 zijn de hieronder weergegeven beloningen voor bestuur-ders en commissarissen ten laste van de vennootschap gebracht. Deze bedragen zijn exclusief de betaalde onkostenvergoedingen. Zie voor nadere details ook het Remuneratierapport op onze website (www.dhv.nl/corporategovernance).

Pensioen

59.00050.000

Variabel

109.00093.000

Salaris (incl. sociale

lasten)

322.000277.000

Personeelsverdeling naar regioIn fte’s waren gedurende het boekjaar gemiddeld 4.717 (2007: 3.986) personeels-leden direct werkzaam, die als volgt verdeeld zijn over de geografische gebieden: (in fulltime-equivalenten)

NederlandAfrikaAziëEuropa (exclusief Nederland)Noord-Amerika

%

50171810

5

100

2007

1.965 685 707 414 215

3.986

%

44211812

5

100

2008

2.090 1.006

829 572 220

4.717

(in duizenden e)

54 Jaarrekening

Overige bedrijfskosten

HuisvestingskostenKantoorkostenReis- en verblijfkostenWerk door derdenIngeleende capaciteitOverige bedrijfskosten

2007

9.341 10.549 11.331 14.209 18.920

5.150

69.500

2008

10.08414.60213.34818.01221.376

9.175

86.597

16]

In de post ‘werk door derden’ zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria opgenomen:

2007

634 122

90

846

2008

726125

40

891

Financiële baten en lasten

FinancieringsbatenFinancieringslasten

2007

974-3.144

-2.170

2008

3.084 -6.623

-3.539

Bovenstaande honoraria betreffen uitsluitend de werkzaamheden die bij de Groep zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties).

(in duizenden e)

17]

Controle van de jaarrekeningAndere controle werkzaamhedenAndere niet-controle diensten

55Jaarrekening

18]

19]

2007

In %

31,7

31,9

25,52,60,23,24,81,4

-5,8

31,9

Belasting

3.156

3.156

5.600168

5.768-2.612

3.156-

3.156

Berekening van de effectieve belastingdrukResultaat voor belastingenResultaat niet-geconsolideerde deelnemingen

Groepsresultaat voor belastingen

Nominaal belastingtarief in NederlandVerschillen buitenlandse belastingtarievenVrijgestelde winstbestanddelenNiet-aftrekbare kosten en uitgavenNiet-gewaardeerde verliezenCorrecties voorgaande jarenEffect liquidatieverliezen

Effectieve belastingdruk

Opbouw effectieve belastingdrukVerschuldigde belastingen dit jaarCorrecties voorgaande jaren

Totaal verschuldigde belastingenLatente belastingen

Totaal belastingenBelasting direct verwerkt in eigen vermogen

Belastingdruk

Belastingen

Bruto

9.965-87

9.878

2008In %

35,8

35,5

25,52,5

-1,65,52,41,6

-0,4

35,5

Belasting

5.638

5.638

5.658252

5.910-721

5.189449

5.638

Bruto

15.728160

15.888

Ge(de)consolideerd vanaf

1 januari1 januari1 januari

1 april1 oktober

1 januari

Percentage belang per 31-12-2008

100%100%

70%100%

70%

0%

Verwerving / Desinvestering

100%100%

5%100%

70%

-100%

Land

NederlandPolen

Zuid-AfrikaZuid-Afrika

Canada

Bolivia

AcquisitiesInfocus B.V.Hydroprojekt Sp. z o.o.Stewart Scott International Holdings (Pty) Ltd.Turgis Technology (Pty) Ltd.InterVISTAS Consulting Inc.

DesinvesteringenDHV Sudamérica S.R.L.

Mutaties in geconsolideerde belangen

In 2008 werden de volgende belangen in bedrijven verworven, danwel gedesinvesteerd:

(in duizenden e)

56 Jaarrekening

Effect van acquisities en desinvesteringen

Actief

Vaste activaImmateriële vaste activaMateriële vaste activa

Totaal vaste activa

Vlottende activaVorderingen Liquide middelen

Totaal vlottende activa

Totaal activa

Passief

Belang derden

Langlopende verplichtingen


Totaal passiva

Totaal eigen vermogen

Geboekte goodwill/boekwinst

Totaal verplichting/ontvangen verkoopprijs

Nog niet ontvangen

Liquide middelen gekocht/verkocht

Netto kas uitstroom

Totaal

5.5525.828

11.380

8.5311.283

9.814

21.194

-280

1.897

7.401

9.018

12.176

12.643

24.819

-437

-1.283

23.099

Desinves-teringen

- -6

-6

-51-66

-117

-123

-

-14

-86

-100

-23

-

-23

23

66

66

Acquisities

5.5525.834

11.386

8.5821.349

9.931

21.317

-280

1.911

7.487

9.118

12.199

12.643

24.842

-460

-1.349

23.033

20]

(in duizenden e)

57Jaarrekening

Verbonden partijenVerbonden partijen aan DHV Holding B.V. bestaan uit deelnemingen, groepsmaatschappijen, joint ventures, de Raad van Bestuur, de Raad van Commissarissen en de International Policy Board. DeelnemingenEen overzicht van de belangrijkste deelnemingen is weergegeven bij de ‘Deelnemingen’ op pagina 66. Transacties binnen de Groep betreffen het onderling leveren van projectondersteuning. Joint venturesEen overzicht van de belangrijkste samenwerkinsgverbanden is weer-gegeven bij de ‘Samenwerkingsverbanden’ op pagina 66. Transacties tussen de Groep en deze samenwerkingsverbanden betref-fen het onderling leveren van projectondersteuning. Overige groepsmaatschappijenEen overzicht van de belangrijkste groepsmaatschappijen waarin een minderheidsbelang wordt gehouden is weergegeven bij de ‘Overige groepsmaatschappijen’ op pagina 66.Transacties tussen de Groep en deze minderheidsdeelnemingen bestaan hoofdzakelijk uit het leveren van projectondersteuning.

Overige verbonden partijenStichting DHVDe Stichting DHV houdt 91% van de gewone aandelen. Zowel de Ondernemingsraad als de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur gezamenlijk benoemen elk een bestuurslid. Stichting Administratiekantoor DHVDe Stichting Administratiekantoor DHV houdt 4% van de gewone aandelen.

Stichting Prioriteit DHVDe Stichting Prioriteit DHV houdt een geplaatst prioriteitsaandeel.

Voor verdere toelichting op bovengenoemde stichtingen wordt verwezen naar pagina 70.

21]

(in duizenden e)

58 Jaarrekening

Vennootschappelijke balans

Activa

Vaste activa Immateriële vaste activaFinanciële vaste activa Vlottende activa Vorderingen op groepsmaatschappijenOverige vorderingen Liquide middelen

2007

81.677

2.254

83.931

12.973 68.704

1.400 842

12

2008

112.878

6.477

119.355

18.919 93.959

1.783 4.613

81

Passiva

Eigen vermogen Voorzieningen Kortlopende schulden

2007

59.883

4.646

19.402

83.931

2008

63.227

3.373

52.755

119.355

Vennootschappelijke winsten verliesrekening

Resultaat uit deelnemingen Saldo van de overige baten en lasten na belasting Nettoresultaat

2007

11.508

-5.467

6.041

2008

19.370

-9.975

9.395

De vennootschappelijke winsten verliesrekening is opgesteld met toepassing van artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek.

(2)]

(3)]

(4)]

(5)]

(6)]

(in duizenden e)

59Jaarrekening

Algemeen

Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW.

Grondslagen van waardering en resultaatbepalingDe grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de enkelvoudige jaarrekening zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde jaarrekening.

1]

Immateriële vaste activa

Goodwill

Verkrijgings- of vervaardigingsprijzen Stand per 1 januari InvesteringenDesinvesteringen Stand per 31 december Afschrijvingen Stand per 1 januari Afschrijvingen Stand per 31 december Boekwaarde 1 januari 31 december

2007

17.0634.033

-3.358

17.738

3.931834

4.765

13.13212.973

2]

2008

17.738 7.021

-

24.759

4.765 1.075

5.840

12.97318.919

(in duizenden e)

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening

60 Jaarrekening

Stand per 1 januari Mutaties in de boekwaarde Investeringen/verstrekte leningen Desinvesteringen/ontvangen aflossingen Koersomrekeningen Resultaat deelnemingen Dividend deelnemingen


Financiële vaste activa

Eigen vermogen Het maatschappelijk aandelenkapitaal bedraagt € 2.500.000 verdeeld in 25.000.000 aandelen van € 0,10 waarvan gewone aandelen (A+B) 24.579.990 cumulatief preferente aandelen 420.000 prioriteitsaandelen 10 Het geplaatste en gestorte aandelenkapitaal bedraagt € 503.628 verdeeld in 5.036.282 aandelen van € 0,10 waarvan gewone aandelen (A+B) 5.036.281 cumulatief preferente aandelen - prioriteitsaandelen 1 Voor verdere toelichting op de aandeelhoudersstructuur wordt verwe-zen naar pagina 70.

3]

4]

(in duizenden e)

2007Totaal

62.961

16.197 -10.820

-331 11.508

-10.811

5.743

68.704

2008Totaal

68.704

18.942 -7.045 -2.892 19.298 -3.048

25.255

93.959

Vorderin-gen op

groeps-maat-

schappijen

13.394

12.510 -8.449

-42 - -

4.019

17.413

Vorderin-gen op

groeps-maat-

schappijen

17.413

8.315 -6.188

- -72

-

2.055

19.468

Andere deelne-mingen

432

1.018 -

-5 -404

-67

542

974

Andere deelne-mingen

974

311 -857

9 -338

-

-875

99

Deelne-mingen

in groeps maat--

schappijen

49.135

2.669 -2.371

-284 11.912

-10.744

1.182

50.317

Deelne-mingen

in groeps maat--

schappijen

50.317

10.316 -

-2.901 19.708 -3.048

24.075

74.392

61Jaarrekening

Totaal

58.301

--308

6.041-191-295

-3.665

1.582

59.883

Overige reserves

48.732

-1.379-

6.041-191-295

-22

4.154

52.886

Stand per 1 januari 2007 Mutaties 2007 Wijzigingen wettelijke reserves Koersverschillen Resultaat boekjaar Cumulatief preferent dividend Uitbetaald dividend Overige mutaties

Totaal mutaties 2007 Stand per 31 december 2007

Wettelijke reserves

3.937

1.379-----

1.379

5.316

Reserve om-rekenings- verschillen

-1.115

--308

----

-308

-1.423

Mutatieoverzicht eigen vermogen

Agio

6.201

-----

-3.601

-3.601

2.600

Geplaatst aandelen-

kapitaal

546

-----

-42

-42

504

Totaal

59.883

--5.276

9.395-800

-3.6552.854

826

3.344

63.227

Overige reserves

52.886

-310-

9.395-800

--

396

8.681

61.567

Stand per 1 januari 2008 Mutaties 2008 Wijzigingen wettelijke reserves Koersverschillen Resultaat boekjaar Uitbetaald dividend Inkoop aandelen - oude aandelenplan Uitgifte aandelen - nieuwe aandelenplan Overige mutaties

Totaal mutaties 2008 Stand per 31 december 2008

Wettelijke reserves

5.316

310------

310

5.626

Reserve om-rekenings- verschillen

-1.423

--5.276

-----

-5.276

-6.699

Agio

2.600

----

-3.6552.854

430

-371

2.229

Geplaatst aandelen-

kapitaal

504

-------

-

504

(in duizenden e)

62 Jaarrekening

Totaal

5.316

-1.6681.978

310

5.626

Reserve deel-nemingen

4.758

-1.110 1.978

868

5.626

Stand per 1 januari Mutaties 2008 Onttrekking ten gunste van overige reserves Toevoeging ten laste van overige reserves Totaal mutaties 2008


Reserve lening aan-

deelhouders

558

-558 -

-558

-

Wettelijke reserves

De wettelijke reserve lening aandeelhouders werd gevormd in verband met aan personeel verstrekte leningen in het kader van het oude medewerkersaandelenplan.

Dividendvoorstel Resultaatbestemming 2007 In de algemene vergadering van aandeelhouders van 31 maart 2008 is het resultaat over 2007 als volgt vastgesteld:

Uitgekeerd aan gewone aandeelhouders Toevoeging aan de overige reserves Resultaat na belasting

130 5.911

6.041

Dividend 2008 Het voorstel voor de verdeling van het resultaat over 2008 luidt als volgt:

Dividend gewone aandeelhouders Toevoeging aan de overige reserves Resultaat na belasting

140 9.255

9.395

Voorzieningen

Overige

2007

4.646

2008

3.373

5]

(in duizenden e)

63Jaarrekening


Schulden aan groepsmaatschappijenSchulden aan kredietinstellingenCrediteurenBelastingen en sociale lastenOverige schuldenOverlopende passiva

2007

80 14.567

315 1.496

778 2.166

19.402

2008

198 45.172

368 2.574 2.123 2.320

52.755

6]

Amersfoort, 3 maart 2009 Raad van Bestuur ir. B.M. van Ee (voorzitter) ir. P.W. Besselink (vice-voorzitter)

Raad van Commissarissen dr. ir. W. van Vonno (voorzitter) S.M. Dekker ir. J.H.M. Lindenbergh ir. A.B.M. van der Plas (plaatsvervangend voorzitter) ir. A.P.M. van der Poel

(in duizenden e)

64 Jaarrekening

Overige gegevens

Accountantsverklaring

Verklaring betreffende de jaarrekeningWij hebben de in dit verslag op pagina 38 tot en met 63 opge-nomen geconsolideerde jaarrekening 2008 van DHV Holding B.V. te Amersfoort bestaande uit de geconsolideerde en enkel-voudige balans per 31 december 2008 en de geconsolideerde en enkelvoudige winsten verliesrekening over 2008 met de toelichting gecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van de directieDe directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resul-taat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern be-heersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstan-digheden redelijk zijn.

Verantwoordelijkheid van de accountantOnze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen

zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controle-werkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden ade-quaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grond-slagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de directie van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-infor-matie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

OordeelNaar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van DHV Holding B.V. per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instantiesOp grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Amsterdam, 3 maart 2009

PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.P.R. Baart RA

Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van DHV Holding B.V.

65Jaarrekening

Winstverdeling

Statutaire regeling betreffende resultaatArtikel 22 der statuten vermeldt inzake de winstbestemming:1 De winst staat ter beschikking van de algemene vergade-

ring.2 De winst wordt verdeeld over de geplaatste aandelen A en B

in evenredigheid. De algemene vergadering kan besluiten af te wijken van de winstverdeling naar evenredigheid.

3 Uitkering van de winst geschiedt slechts indien het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de wettelijke reserves.

4 De algemene vergadering kan besluiten tot uitkering van interim-dividend.

5 De algemene vergadering kan besluiten tot uitkeringen op de aandelen A en B ten laste van een reserve.

Voorstel winstverdelingHet bedrag van de winst 2008 staat ter vrije beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders.Aan de algemene vergadering van aandeelhouders wordt voorgesteld een dividend van € 140.000, zijnde € 0,70 per aandeel, te betalen aan de houders van aandelen B. De Raad van Bestuur stelt voor geen dividend uit te keren aan de aan-deelhouders A. Het resterende bedrag van € 9.255.000 zal worden toegevoegd aan de overige reserves.

66 Jaarrekening

Deelnemingen

De in de consolidatie begrepen deelnemingen zijn (tenzij anders vermeld betreffen het 100% belangen):DHV B.V. te AmersfoortDHV Bouw en Industrie B.V. te Eindhoven en AmersfoortDHV Canada Holding Inc. te Saint John, Canada, waaronder: Delcan Group Inc. te Toronto, Canada (40%)* InterVISTAS Consulting Inc. te Vancouver, Canada (70%)DHV China B.V. te Amersfoort, waaronder: DHV (Beijing) Environmental Engineering Co., Ltd. te Beijing, China DHV Engineering Consultancy (Shanghai) Co., Ltd. te Shanghai, ChinaDHV CIS B.V. te AmersfoortDHV CR, spol. s r.o. te Praag, TsjechiëDHV Global Engineering Center B.V. te AmersfoortDHV Holding Africa (Pty) Ltd. te Johannesburg, Zuid-AfrikaDHV Holdings USA Inc. te Wilmington, Delaware, Verenigde StatenDHV India Private Ltd. te New Delhi, IndiaDHV Planetek Co. Ltd. te Kaohsiung, Taiwan R.O.C. (49%)DHV Polska Sp. z o.o. te Warschau, Polen, waaronder: Hydroprojekt Sp. z o.o. te Warschau, PolenDHV SGPS, S.A. te Algés, Portugal, waaronder: DHV, S.A. te Algés, PortugalInfocus B.V. te CulemborgNACO, Netherlands Airport Consultants B.V. te Den HaagProkom Sp. z o.o. te Warschau, PolenPT DHV Indonesia te Jakarta, Indonesië (85%)PT Mitra Lingkungan Dutaconsult te Jakarta, Indonesië (77,4%)SEED, Lda. te Maputo, Mozambique (86,7%)Stewart Scott International Holdings (Pty) Ltd. te Johannesburg, Zuid-Afrika (70%)Turgis Technology (Pty) Ltd. te Johannesburg, Zuid-Afrika

* Proportioneel geconsolideerd.

Samenwerkingsverbanden

Adviescombinatie Zuivering Haagse Regio (AZHR) vof te Amersfoort (50%)HR / DHV vof te Amersfoort (50%)Infraflex B.V. te Utrecht (33%)Ingenieursbureau Vathorst vof te Amersfoort (50%)Protected Storage Engineers vof te Rotterdam (50%)TEC vof te Veenendaal (33%)

Overige groepsmaatschappijen

DHV MED Ltd. te Netanya, Israël (37%)Innova Aviation Consulting LLC te Bethesda, Verenigde Staten (28%)

Op grond van artikel 363 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek blijft vermelding van enkele deelnemingen van geringe omvang achterwege.

Risico’s en risicobeheersing

De risicobeheersing van de DHV Groep rust op twee pijlers: de beginselen van de

Nederlandse Corporate Governance Code en het eigen Business Control Framework,

dat gebaseerd is op het COSO Enterprise Risk Management Framework.

De Raad van Bestuur ziet het als zijn uiteindelijke verantwoordelijkheid risico’s

te beheersen, het risicobewustzijn te vergroten en risico’s te signaleren, aan te

pakken en te bewaken.

Ten behoeve van de planning, uitvoering en bijsturing van de bedrijfs-voering heeft de Groep een uitgebreid instrumentarium opgezet:• De langetermijnstrategie wordt vastgelegd in de Corporate Policy

Paper. Op basis daarvan stellen de business groups en regio’s middel-langetermijnplannen, jaarplannen en budgetten op.

Om snel op veranderende omstandigheden te kunnen reageren, wor-den tijdens de jaarlijkse planperiode scenario’s uitgetest.

• De uitvoering van door de RvB goedgekeurde jaarplannen is de taak van het management van de business groups en de regio’s. De bij-behorende bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in een autorisatiematrix en in de directiereglementen van de verschil-lende managementniveaus.

• Periodiek, per maand en per kwartaal, wordt over de voortgang gerap-porteerd. Er vindt frequent bilateraal overleg plaats tussen de Raad van Bestuur en de directies van de business groups en regio’s. Daar-naast rapporteren de controllers van de business groups en regio’s direct aan de directeur Finance & Control.

• Rapportagerichtlijnen en -formats zijn vastgelegd in een Corporate Financial Manual, waarvan een actuele versie via het intranet voor de DHV Groep beschikbaar is.

• Het Business Control Framework vormt op het DHV Groepsniveau een actueel en continu referentiemiddel waaraan het interne beheersings- en risicomanagementproces voor projecten en bedrijfsonderdelen getoetst kan worden.

Risico’s

De DHV Groep onderkent de volgende risicocategorieën: markt, operationeel, financieel en compliance. In elk van die categorieën zijn de risico’s die samenhangen met de uitvoe-ring van projecten het meest kenmerkend voor een project-organisatie als de DHV Groep.

Interne beheersing en risicomanagement

De DHV Groep beschikt over systemen voor interne beheer-sing, controle en risicomanagement om het risicobewustzijn te vergroten en risico’s te signaleren, aan te pakken en te be-waken.De Raad van Commissarissen overlegt ten minste vijfmaal per jaar met de Raad van Bestuur en de directeur Finance & Control over onder andere strategie, overnames, resultaten en risico’s.De auditcommissie houdt toezicht op de naleving van financi-ele regelgeving en op de kwaliteit en de werking van de inter-ne beheersingssystemen en risicomanagementmaatregelen. De commissie heeft in 2008 onder andere de volgende onder-werpen besproken: verbetering van het projectmanagement, de implementatie van een nieuw bedrijfsinformatiesysteem en projecten met een verhoogd risico.In ieder geval twee keer per jaar overlegt de voltallige Raad van Commissarissen met de externe accountant. De aandeel-houders benoemen jaarlijks de externe accountant.De afdeling Internal Audit rapporteert direct aan de voorzit-ter van de Raad van Bestuur (RvB) en werkt op basis van een door de RvB goedgekeurd programma. Onderzoeken van de afdeling Internal Audit richten zich op specifieke onderdelen van de interne beheersingsmaatregelen. De bevindingen en aanbevelingen van de afdeling Internal Audit worden ook in de auditcommissie besproken.

67Risico’s en risicobeheersing

Operationele risico’s en de beheersing daarvan

Deze risico’s worden vooral bepaald door de contractvormen waaronder de DHV Groep diensten verleent. Binnen de con-tractvormen vinden belangrijke ontwikkelingen plaats. De operationele risico’s verbonden aan projecten kunnen zich voordoen op de volgende gebieden:• AansprakelijkheidRisico’s of claims voortvloeiende uit fouten gemaakt tijdens de uitvoering van projecten, zoals ontwerp- of berekenings-fouten, het niet halen van planningen en het niet voldoen aan weten regelgeving.• Projectuitvoeringsrisico’sRisico’s als gevolg van foutieve begrotingen van te besteden tijd en kosten, vertraging in de uitvoering van projecten, on-voldoende communicatie met de opdrachtgever over uitvoe-ring en meerwerk.• Contracten met partners en uitbestedingPartners voeren circa 30% van de activiteiten van de DHV Groep uit. De DHV Groep is daardoor gevoelig voor de gevol-gen van te late of kwalitatief onvoldoende levering door deze partners. In de projectacceptatie wordt de kwaliteit van de partners steeds getoetst en worden contractuele toezeggingen gevraagd van onze partners en onderaannemers.• RechtsgeschillenIn de uitvoering van activiteiten kunnen geschillen ontstaan tussen de DHV Groep, opdrachtgevers, medewerkers en an-dere betrokkenen. Ultimo 2008 was de DHV Groep betrokken bij 13 rechtsgeschillen. De eventuele consequenties daarvan zijn, voor zover in te schatten, in de jaarrekening van 2008 en voorgaande jaarrekeningen verwerkt.

Andere operationele risico’s doen zich met name voor bij de beheersing van de personeelscapaciteit. Snelle veranderingen in de vraag kunnen leiden tot onderbenutting van de capaci-teit of juist tot personeelstekorten. De toekomstige beschik-baarheid van voldoende gekwalificeerd personeel is een van

Ter beheersing van de operationele risico’s zijn de volgende maat-regelen genomen:• Interne procedures ten aanzien van projectmanagement zijn aan-

gescherpt. • De verantwoordelijkheid voor opdrachtaanvaarding ligt, binnen de

grenzen aangegeven in de eerder genoemde autorisatiematrix, bij het management van de business groups en regio’s. Voor projecten boven een bepaalde waarde is het advies van de Tender Board vereist, die grote of risicovolle projecten beoordeelt op specifieke risico’s.

• De kwaliteitssystemen onder ISO 9001:2000 bieden garanties voor het gestructureerd aanbieden en uitvoeren van projecten en geven richtlijnen voor het tijdig inschakelen van partners en adviseurs.

• Risico’s voorkomend uit de uitvoering van projecten worden zo veel mogelijk verzekerd onder de bedrijfs- en beroepsaansprakelijkheids-verzekeringen. Het onverzekerde eigen risico van de laatste verzekering bedraagt op jaarbasis € 450.000.

• Om snel op de veranderende marktsituatie te kunnen inspelen, streeft de DHV Groep naar flexibiliteit. Daartoe neemt de DHV Groep een bepaald percentage medewerkers aan op een contract voor bepaalde tijd en werkt zij waar mogelijk met uitzendkrachten.

• Om een foutloze werking van de internationale ICT-systemen te garanderen, heeft de DHV Groep haar ICT-systemen uitbesteed aan een internationale aanbieder van ICT-diensten.

Spreiding van omzet over verschillende geografische regio’s en klan-tencategorieën beperkt de marktrisico’s. Tijdig inspelen op verwachte politieke ontwikkelingen en veranderingen in weten regelgeving (portfoliomanagement) moet het marktrisico verder beperken.

Marktrisico’s en de beheersing daarvan

De grootste klantencategorie van de DHV Groep is de overheid. Andere politieke prioriteiten, zowel nationaal als internatio-naal, nieuw bestuur bij centrale en lagere overheden en wijzi-ging van weten regelgeving kunnen leiden tot verandering van langetermijnplannen en lopende projecten en tot intensi-vering van de concurrentie, met risico’s voor de DHV Groep tot gevolg. Hoewel de DHV Groep mede actief is in politiek minder stabiele landen, vormen deze activiteiten minder dan 5% van de omzet.

De huidige economische situatie brengt risico met zich mee voor de Groep. Projecten kunnen worden vertraagd of opge-zegd. Dit vergt maximale aandacht voor flexibiliteit en het ver-mogen snel te reageren op veranderende omstandigheden.

de belangrijkste knelpunten in de verdere ontwikkeling van de onderneming. DHV groeit zowel autonoom als door andere bedrijven over te nemen, en overnames brengen altijd risico’s met zich mee. Om deze zo veel mogelijk te beperken, wordt het overnameproces centraal geleid en maakt een due diligence-procedure waarin tevens de kwaliteit van het management wordt beoordeeld, deel uit van het overnameproces. Bij over-names buiten Nederland worden standaard lokale adviseurs ingeschakeld. Een efficiënte bedrijfsvoering is in toenemende mate afhankelijk van betrouwbare, wereldwijde ICT-systemen. Uitval en storingen van deze systemen hebben grote gevolgen voor de kwaliteit van de bedrijfsvoering en dus ook voor de resultaten van de DHV Groep.

68

Indien valutarisico’s niet kunnen worden beperkt door een matching van inkomsten en uitgaven in dezelfde valuta, dan worden valuta-risico’s zo veel mogelijk afgedekt. De omvang van de kortlopende rente-dragende schulden is beperkt, waardoor het renterisico gering is. Verder kunnen renterisico’s zo nodig worden afgedekt. Voor de langlopende schulden zijn renteniveaus voor langere termijn vastgelegd. Ter indekking tegen illiquiditeit ten gevolge van schommelingen in de financieringsbehoefte heeft de DHV Groep met banken kredietovereen-komsten gesloten die het risico van illiquiditeit afdekken.

Financiële risico’s en de beheersing daarvan

Valutarisico’s in de projectuitvoering zijn beperkt, omdat zoveel mogelijk wordt gestreefd naar een match tussen inkomsten en uitgaven in dezelfde valuta. Translatierisico’s zijn relatief gering en worden daarom niet gedekt. De grootste investeringen bui-ten Nederland betreffen de deelnames van de DHV Groep in de Canadese, Zuid-Afrikaanse en Poolse bedrijven.De omvang van de kortlopende rentedragende schulden is be-perkt, waardoor het renterisico gering is. Voor de langlopende schulden worden renteniveaus voor langere termijn vastgelegd.Sinds 2002 wordt betaalde goodwill geactiveerd en in principe in twintig jaar afgeschreven. Indien overgenomen bedrijven niet aan de verwachtingen voldoen en de geactiveerde good-will niet langer is te onderbouwen, vindt een extra afboeking op deze goodwill plaats.De verplichtingen voortvloeiende uit een klein aantal toege-zegde pensioenregelingen met een gering aantal deelnemers zijn opgenomen in de balans. Alle andere pensioenregelingen zijn collectieve beschikbare premieregelingen. Bijgevolg zijn

Compliance-risico’s en de beheersing daarvan

Maatschappelijk verantwoord en integer ondernemen wordt steeds belangrijk voor de reputatie van een onderneming. Het niet voldoen aan lokale weten regelgeving kan leiden tot reputatieschade en kan daarmee een grote impact hebben op het resultaat van het bedrijf.

Ter beheersing van compliance-risico’s zijn de volgende maatregelen genomen:• Jaarlijks tekenen directieleden een letter of representation waarin zij

expliciet de verantwoordelijkheid aanvaarden voor de naleving van interne regels en externe weten regelgeving.

• De DHV Groep heeft een Business Integrity Management System inge-voerd waarin duidelijk richtlijnen en gedragsregels voor integriteit zijn vastgelegd.

• De compliance officer houdt toezicht op de naleving van de business integrity principles.

• Elk kwartaal wordt over risico’s en compliance-onderwerpen gerap-porteerd.

• Een klokkenluidersregeling beschermt medewerkers die handels-wijzen in strijd met de business integrity principles onder de aandacht brengen.

• In toenemende mate wordt bij de contractvorming met opdrachtgevers een integriteitsverklaring opgenomen, terwijl de DHV Groep

deze op haar beurt standaard opneemt in contracten met partners en subconsultants.

Op basis van bovengenoemde maatregelen is de Raad van Bestuur van mening dat het functioneren van de risicomanagementsystemen met betrekking tot de financiële verslaglegging een redelijke mate van zekerheid geeft dat de financiële verslaggeving geen belangrijke onjuistheden bevat. Op basis van de lopende acties ter verbetering van o.a. de projectbeheersing, de verder aangescherpte business integrity principles en een verdere focus op een beperkter aantal geografische gebieden, heeft de Raad van Bestuur geen redenen te vermoeden dat de interne controle en risicobeheersingsystemen in 2009 niet naar behoren zullen functioneren.

de pensioenrisico’s voor de onderneming beperkt. De DHV Groep kent een sterk seizoenspatroon in financie-ringsbehoefte van het werkkapitaal: grote schommelingen kunnen een risico van illiquiditeit met zich meebrengen. Belastingen worden in de jaarrekening opgenomen, deels gebaseerd op onderbouwde schattingen. Wanneer defini-tieve aanslagen worden opgelegd, kunnen er (aanzienlijke) verschillen ontstaan.

69Risico’s en risicobeheersing

70 Aandeelhoudersstructuur

Doel: beheren van de aandelen B in DHV Holding B.V. en uitgeven van certificaten van aandelen aan daartoe gerechtigde medewerkers van de DHV Groep.Samenstelling van het Bestuur:1. ing. M. de Veer (voorzitter)2. drs. J.M. van den Heuvel3. ing. F.T. van der Molen

Aandeelhoudersstructuur

De aandelen van DHV Holding B.V. worden gehouden door drie stichtingen: de Stichting DHV, de Stichting Prioriteit DHV en de Stichting Administratiekantoor DHV. Deze aandeelhoudersstructuur is terug te voeren op een overeenkomst uit 1977 waarin bepaald is dat de factoren ma-nagement (Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen) en arbeid (Ondernemingsraad) gezamenlijk het aandelenkapitaal beheren. Oorspronkelijk vormden de Raad van Bestuur, de Raad van Commissarissen en de Ondernemingsraad het be-

stuur van de enige aandeelhouder, de Stichting DHV. Met het oog op bestuurlijke zuiverheid is in 1998 besloten het bestuur van de Stichting DHV (grotendeels) uit onafhankelijke perso-nen te laten bestaan. Om management en arbeid te blijven betrekken bij wezenlijke veranderingen in de gekozen aan-deelhoudersstructuur is de Stichting Prioriteit DHV opgericht, onder leiding van vertegenwoordigers van de oorspronkelijke partijen. De Stichting Administratiekantoor DHV administreert de aan medewerkers uitgegeven certificaten van aandelen.

* RvB = Raad van Bestuur, RvC = Raad van Commissarissen, OR = Ondernemingsraad

Doel: beheren van de prioriteitsaandelen DHV Holding B.V.Samenstelling van het Bestuur:1. ir. A.B.M. van der Plas (voorzitter), benoemd door 2+3+4+52. dr. V. Prins, benoemd door de RvB/RvC3. ir. B.M. van Ee, benoemd door de RvB/RvC4. ir. J.A.M. Tromp, benoemd door de OR5. G.J.P.J. Laseur, benoemd door de OR

Deze stichting houdt 4.580.000 aandelen A. Dit is circa 90,9% van het geplaatste gewone aandelenkapitaal.

Deze stichting houdt één prioriteitsaandeel in DHV Holding B.V., dat recht geeft op voorafgaande goedkeuring van besluiten tot uitgifte en overdracht van aandelen DHV Holding B.V., fusie, beursgang, wijziging van de statuten en liquidatie van DHV Holding B.V., alsmede wijziging van de statuten en liquidatie van de Stichting DHV en vervreemding van de aandelen A door de Stichting DHV.

De functionarissen worden benoemd door de algemene vergadering van certificaathouders. De vergadering zal in maart 2009 een nieuw bestuur benoemen. Deze stichting houdt 200.700 aandelen B; dat is circa 4% van de geplaatste gewone aandelen. DHV Holding B.V. houdt 255.581 aandelen B, dat is circa 5,1% van de gewone geplaat-ste aandelen.

Doel: beheren van de aandelen A in DHV Holding B.V.Samenstelling van het Bestuur:1. drs. J.C. Blankert (voorzitter), benoemd door 2+3+4+52. H. Zwarts, benoemd door de RvB/RvC*3. drs. M.P. van Gemund, benoemd door de OR*4. drs. R. den Besten, benoemd door 2+35. M. Usta, benoemd door 2+3

Stichting DHV

Stichting Prioriteit DHV

Stichting Administratiekantoor DHV

71Structuur en management DHV Groep

Structuur en management DHV GroepOperationeel organisatieoverzicht (april 2009)

Noor

d-Am

erik

aJ.A

. Ker

r B.Sc

.

Afrik

aN.

Bhoja

ram

BSc.

Eng.

Azië

ir. A.

J.M. G

alava

zi

Euro

pair.

C.E.

Enge

lsman

Avia

tion

ir. R.

Th. O

vera

kker

Ruim

te e

n M

obili

teit

dr. V

. Prin

s

Bouw

en

Indu

strie

mr. E

.A. G

rüte

r

Wat

erin

g. P.C

.A.M

. van

Helv

oortD H V H O L D I N G B . V .

Raad van Bestuur:ir. B.M. van Ee (voorzitter)ir. P.W. Besselink (vice-voorzitter)

DHV B.V. (Nederland)

DHV Global Engineering Center B.V. (India)

DHV NPC B.V. (Nederland)

DHV CR, spol. s r.o. (Tsjechië)

DHV MED Ltd. (Israël)

DHV Planetek Co. Ltd. (Taiwan)

DHV Representative Office (Vietnam)

NACO, Netherlands Airport Consultants B.V. (Nederland)

SADECO (Saoedi-Arabië)

InterVISTAS Consulting Inc. (Canada, VS, VK, Nederland)

DHV Polska Sp. z o.o. (Polen)

Prokom Sp. z o.o. (Polen)

Hydroprojekt Sp. z o.o. (Polen)

DHV, S.A. (Portugal)

DHV China B.V.

DHV (Beijing) Environmental Engineering Co., Ltd. (China)

DHV Engineering Consultancy (Shanghai) Co., Ltd. (China)

DHV India Private Ltd. (India)

PT Mitra Lingkungan Dutaconsult (Indonesië)

Stewart Scott International Holdings (Pty) Ltd. (Zuid-Afrika)

SSI (Zuid-Afrika, Botswana, Zimbabwe)

Panafcon Ltd. (Kenia)

SEED, Lda. (Mozambique)

Turgis Technology (Pty) Ltd. (Zuid-Afrika, Verenigd Koninkrijk)

Delcan Group Inc. (Canada, VS, Hongkong)

Intelligent Devices, Inc. (VS)

PGL & Delcan Israel (Israël)

BUSINESS GROUPS REGIO’S

72

AdressenSamenwerkingsverbanden

Infraflex St. Jacobsstraat 6-83511 BR UtrechtT (030) 223 97 99E [email protected]

Protected Storage Engineering (PSE)Postbus 1516500 AD NijmegenT (024) 328 46 43E [email protected]

Tunnel Engineering Consultants (TEC)Postbus 1086500 AC NijmegenT (024) 382 04 30E [email protected]

EuropaTSJECHIËDHV CRManagement: R. GillMeteor Office Park Sokolovská 100/94 CZ-186 00 Praha 8T +420 236 080 550E [email protected]

Overige vestigingen van DHV CR: Brno en Ostrava.

POLENDHV POLSKA Management: C. Luczakul. Domaniewska 4102-672 WarszawaT +48 22 606 28 02E [email protected]

Prokom Management: K. Bytomskiul. Czerniakowska 7100-718 WarszawaT +48 22 851 43 12E [email protected]

Hydroprojekt Management: D. Gronekul. Dubois 900-182 WarszawaT +48 22 635 48 84E [email protected]

Overige vestigingen van Hydroproject: Sosnowiec en Wloclawek.

PORTUGALDHVManagement: P. Braga Rua Dr. António Loureiro Borges, 5-4°Arquiparque - Miraflores1495-131 AlgésT +351 21 412 74 00E [email protected]

DHV heeft ook een vestiging in Oporto.

DHV GroepRaad van Bestuur:ir. B.M. van Ee (voorzitter)ir. P.W. Besselink (vice-voorzitter)

Corporate Business Development:ir. C.M. Engelsman

Corporate Initiatives:M.G. Donehoo MBA

Finance and Control: J.T. van Manen RA

Internal Audit:D.G. van Klaveren

Juridische zakenmr. J.C. Overbosch

Laan 1914 nr. 353818 EX AmersfoortPostbus 2193800 AE AmersfoortT (033) 468 37 00E [email protected]

NederlandDHV Management: mr. E.A. Grüter, ing. P.C.A.M. van Helvoort, dr. V. PrinsLaan 1914 nr. 353818 EX AmersfoortPostbus 11323800 BC AmersfoortT (033) 468 20 00E [email protected]

Overige vestigingen van DHV: Bergen op Zoom, Den Haag, Deventer, Eindhoven, Groningen, Maastricht Airport, Rotterdam en Zaandam.

DHV NPC Management: ir. R.P. MulderStationshal 173511 CE UtrechtPostbus 22023500 GE UtrechtT (088) 671 21 46E [email protected]

Overige vestigingen van NPC: Amsterdam, Eindhoven, Rotterdam en Zwolle.

NACO, Netherlands Airport Consultants Management: ir. R.Th. OverakkerAnna van Saksenlaan 102593 HT Den HaagPostbus 930562509 AB Den HaagT (070) 344 63 00E [email protected] InterVISTAS Management: J.C.J. MohrmannAnna van Saksenlaan 102509 AB Den HaagT (070) 344 64 49E [email protected]

VERENIGD KONINKRIJK InterVISTAS Management: I. Kincaid26 York StreetLondon, W1U 6PZT +44 208 144 1835E [email protected]

Nabije-OostenISRAËLDHV MED Management: Y. Yinon1 Gad Manela st.P.O. Box 8058New Industry ZoneNetanya 42504T +972 98 85 23 12E [email protected]

PGL & Delcan IsraelManagement: D.H. Smith9 Hamasger StreetTel Aviv 67776T +972-3 791-4111E [email protected]

AziëDirecteur Azië: ir. A.J.M. GalavaziLevel 27, Prudential Tower30 Cecil StreetSingapore 049712T +65 6725 6266E [email protected]

CHINADHV (Beijing) Environmental Engineering Co. Management: D. JiWest 3rd floor, Building 8, WanguochengNo. 1 Xiangheyuan RoadDongcheng DistrictBeijing 100028T +86 10 84 40 84 42F +86 10 84 40 79 89E [email protected]

DHV Engineering Consultancy (Shanghai) Co. Management: ing. T.W.A. JeannéFloor 25, Building 19, Phenix Park of Shanghai Caohejing Hi-Tech Park No. 1515 Gumei RoadShanghai 200233T +86 21 60910699E [email protected]

Overige vestigingen van DHV Engineering Consultancy (Shanghai): Guangzhou en Tianjin.

HONGKONGDelcan Management: J. LamUnit 11-12, Level 35, Tower 1Millennium City 1388 Kwun Tong RoadKwun Tong, KowloonT +852 2836 3191E [email protected]

INDIADHV Global Engineering Center Management: J. BoerefijnIndia Branch Office13 & 14, I Block SDFNoida Special Economic ZoneNoida – 201 305T +91 120 430 50 00E [email protected]

DHV India Management: dr. M.S. PrakashB-1/I-1, 1st FloorMohan Cooperative Industrial EstateMain Mathura RoadNew Delhi - 110 044T +91 11 40539303-06E [email protected]

Overige vestigingen van DHV India: Bangalore, Chennai, Hyderabad en Lucknow.

INDONESIËMitra Lingkungan DutaconsultManagement: S. Hadiprayitno, D. Fadilah, HendartiVentura Building, 4th floor, Suite 405Jl. R.A. Kartini No. 26 (Outer Ring Road)Cilandak – Jakarta 12430P.O. Box 1015Jakarta Selatan 12010T +62 21 7504 605E [email protected]

SAUDI-ARABIËSADECOManagement: ir. L. de BoerDar al-Hijaz Building No. 25th Floor – Apartment No. 25Prince Mohamed bin Abdulaziz Street (Tahliya Street)P.O. Box 2320Jeddah 21451T +966 26 679 071E [email protected]

TAIWANDHV Planetek Management: C.F. Su, dr. W.K. Liu4F, 505, Chung Shan 2nd RoadKaohsiung, 801T +886 72 15 05 08E [email protected]

DHV Planetek heeft ook een vestiging in Taipei.

VIETNAMDHV Representative OfficeManagement: D.H. Bac, PhD.7 th Floor - Artexhouse Building2A Pham Su Manh Street Hoan Kiem DistrictHanoiT +84 4 39363 889/ 878E [email protected]

Kijk voor een up-to-date overzicht van de adressen op: www.dhv.nl/kantoren

AfrikaBOTSWANASSIManagement: G.G. Ramarinyaneng1st Floor, Modiri HousePlot 22076Gaborone WestP.O. Box 1517GaboroneT +267 395 2557E [email protected]

KENIAPanafcon Management: R.O. OkelloWood Avenue No 1/779(off Arwings Kodhek Rd)P.O. Box 5314700200 City SquareNairobiT +254 20 387 1017/18/20E [email protected]

MOZAMBIQUESEEDManagement: H. CardosoRua de Kassuende, 118 - 8° andarMaputoT +258 21 48 5917/ 18E [email protected]

ZUID-AFRIKASSI Management: N. Bhojaram BSc. Eng.Country Club Estate21 Woodlands DriveWoodmead 2191P.O. Box 867Gallo Manor2052 GautengT +27 11 798 6000E [email protected]

Overige vestigingen van SSI: Bedfordview, Bloemfontein, Cape Town, Durban, East London, George, Kimberley, Knysna, Ladysmith, Mafikeng, Mossel Bay, Newcastle, Nelspruit, Pietermaritzburg, Plettenburg Bay, Polokwane, Port Elizabeth, Port Shepstone, Pretoria en Richards Bay.

Turgis ConsultingManagement: R. WilsonBuilding 1299 Pendoring RoadBlackheath 2195P.O. Box 1995Northcliff 2115T +27 11 476 22 79E [email protected]

ZIMBABWESSI Management: H. Rapson10th Floor, Pax House87-89 Kwame Nkrumah AveP.O. Box 1748HarareT +263 4 79 7108/9E [email protected]

Noord-AmerikaCANADADelcan Management: J.A. Kerr B.Sc.625 Cochrane Drive, Suite 500MarkhamOntario, L3R 9R9T +1 905 943 0500E [email protected]

Overige vestigingen van Delcan: Calgary, Hamilton, Kingston, Kitchener, London, Niagara Falls, Ottawa, Vancouver en Victoria.

InterVISTASManagement: G. Bruno1200 West 73rd Avenue, Suite 550Vancouver, B.C. V6P 6G5T +1 604 717 1800E [email protected]

Overige vestigingen van InterVISTAS: Montreal, Ottawa, Toronto en Winnipeg.

VERENIGDE STATENDelcan Management: J. Brahm, L. Yoshida 650 E Algonquin RoadSuite 104SchaumburgIllinois 60173T +1 847 925 01 20E [email protected]

Overige vestigingen van Delcan:Atlanta, Austin, Coral Springs, Denver, Los Angeles, Salem, Thousand Oaks en Washington DC.

Intelligent Devices Management: B. Mulligan4411 Suwanee Dam RoadSuite 510Suwanee, GA 30024T +1 770 831 3370E [email protected]

InterVISTAS Management: J. Ash1615 L Street NWSuite 910Washington, DC 20036T +1 202 457 0212 E [email protected]

Overige vestigingen van InterVISTAS: Chicago en Vienna.

Latijns-AmerikaGUATEMALADHV GuatemalaManagement: J.M. SolaresKm. 8.6 Antigua Carretera a El SalvadorCentro Corporativo Muxbal,Torre Este, 6to. nívelSanta Catarina PínulaT +502 6637 2221E [email protected]

UitgeverDHV GroepPostbus 2193800 AE AmersfoortT (033) 468 37 00www.dhv.nlKamer van Koophandel DHV Holding B.V.Gooi-, Eem- en Flevoland 31021655

Productie, redactie en ontwerpDHVCommunications(033) 468 20 [email protected]

Druk- en bindwerkService Point Nederland

PapierFSC Fastprint Gold 120gr/m2 (omslag 250gr/m2)

UitgaveApril 2009

Fotografie en illustratiesomslag: Skyline City, Mircea Plijter, DHV, Rijkswaterstaatbinnenkant: DHV, Nigel Young Foster+Partners, DHV, DHV, DSM, DHVpagina 8: Judith van IJkenpagina 10: Corné Bastiaansenpagina 11: Dirk Verwoerd/Lighthouse Productionspagina 12: Cyclomedia, Nigel Young Foster+Partnerspagina 13: DHV, Delcan, SSI, Alle Hosperpagina 14: DHV, Park4All, DHVpagina 15: Capital Photos, DHVpagina 17: WFA/Reuters, DHV, SSI, Your Captain Luchtfotografiepagina 19: DHV, Ad Nuispagina 20: DOSCO, DHV, DHVpagina 21: Gijs Kroes, DHV, DHVpagina 22: NACOpagina 23: DHVpagina 24: DSM, DHV, DHVpagina 25: SSIpagina 26: Delcanpagina 27: zie omslagpagina 28: Rijkswaterstaatpagina 29: DHV, SSI, Stadsarchief Amsterdam (Doriann Kransberg), WFA/Reuters, DHVpagina 30: Ahold, DHV, Murray & Roberts Marine, DHVpagina 31: Mircea Plijterpagina 32: DHVpagina 33: DHV, SSI, DHV, Delcan, DHVpagina 34: Corus, DHV, Picture Productions/ Hans Hebbink, DHV, Perkins+Willpagina 35: Skyline Citypagina 36: NACOpagina 37: Regina Airport Authority, SSI, NACO, Alfred Molon

Dit jaarverslag is tevens verkrijgbaar in het Engels.Een exemplaar kan worden aangevraagd viae-mail: [email protected] of telefonisch:(033) 468 20 15. Jaarverslag online: www.dhv.nl/jaarverslagMVO-verslag online: www.dhv.nl/mvo-verslag

Onze missie is het verlenen van multidisciplinaire diensten voor een

duurzame ontwikkeling van onze leefomgeving, in een hechte relatie met

klanten, medewerkers en partners, gebaseerd op wederzijdse loyaliteit,

met een aantrekkelijke winst voor onze aandeelhouders.

DHV GroepPostbus 2193800 AE AmersfoortT (033) 468 37 00E [email protected] www.dhv.nl

Download - DHV Groep Jaarverslag 2008

Top Related